BELGIË - BELGIQUE P. B. 2800 Mechelen 1 BC-5852
Vrouwen in de Millenniumdoelstellingen In 2000 engageerden 191 lidstaten van de Verenigde naties zich om tegen 2015 een aantal doelstellingen te halen. De eerste en meest bekende doelstelling is om tegen 2015 het aantal mensen dat leeft in extreme armoede (= minder dan 1 dollar per dag) te halveren. De derde doelstelling gaat over vrouwen: gelijke behandeling van mannen en vrouwen bevorderen en vrouwen emanciperen. Dat klinkt een beetje te algemeen en te vaag, daarom legde men er ook een meetlat bij: de genderkloof in primair en secundair onderwijs bij voorkeur uitroeien tegen 2005 en voor alle onderwijsniveaus zeker tegen 2015. Dat meet men aan de hand van • aantal meisjes/jongens in het primaire, secundaire en hoger onderwijs (kolom 1) • aantal man/vrouw analfabeten in de leeftijdscategorie 15 tot 24 jaar (kolom 2) • het percentage vrouwen in betaalde arbeid in niet-landbouwsector (kolom 3)
Kwartaaltijdschrift - maart - april - mei 2005
Trias vzw Handelsstraat 20 b14 1000 Brussel
Afgiftekantoor: 2800 Mechelen 1 - P 308487
Zover staan we: aantal vrouwen op 100 mannen
aantal m/v in primair, secund. onderwijs
alfabetisatie (15-24 jaar)
tewerkstelling in niet-landbouw
1990
2001
1990
2001
1990
2001
Europa en Centraal Azië
...
97
100
100
47
45
Oost-Azië en Pacific
83
...
96
99
38
39
Z-Amerika en Caraïben
...
102
100
101
38
42
Midden Oosten en N-Afrika
79
91
77
84
21
...
Zuid- Azië
68
81
73
80
13
17
Sub Sahara
79
...
69
88
32
...
Afrika
Speciale editie Vrouwen in het Zuiden
Bron: Wereldbank (2004)
Trias steunt ondernemende mensen in het Zuiden. Help hen hun dromen waar te maken en stort op:
736-3333333-89 Trias vzw, Handelsstraat 20 b14, 1000 Brussel,
[email protected], www.triasngo.be
Steunt ondernemende mensen in het Zuiden
www.triasngo.be Vrouwen in het Zuiden
Woord vooraf Vrouwenconferentie in New York
inhoud Woord vooraf
3
Trias kijkt steeds naar de impact op vrouwen
4-5
Vrouwen in Guinee
6
Vrouwen in Peru
7
Womed Award Zuid
8-9
Vrouwen willen ondernemen
10-11
Vrouwen in de Millenium Doelstellingen
2
12
Elk jaar op 8 maart staat de Internationale Vrouwendag op de agenda. Maar dit jaar is het een heel bijzonder jaar, en wel omdat in New York de Verenigde Naties terugblikten op tien jaar gelijkekansenbeleid wereldwijd. De balans van de voorbije tien jaar is niet positief. Er is sprake van een 'delivery gap'. Dat betekent dat onze beleidsmensen veel engagementen hebben opgenomen, maar deze onvoldoende realiseerden. In New York heeft men zelfs hard moeten onderhandelen om de verworvenheden te verdedigen en het Peking Actieplatform van tien jaar geleden te herbevestigen. Reden hiervoor was de dreiging en lobbying van de Verenigde Staten om de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen terug te schroeven. Geen nieuwe afspraken dus, maar een krachtig verzoek aan alle landen om de gemaakte afspraken na te leven en een oproep om vrouwengroepen en –bewegingen te versterken voor de toekomst. Boeiende thema’s die hoog op de agenda werden geplaatst, hadden allemaal betrekking op de noord-zuidverhouding: het stimuleren van vrouwelijk ondernemerschap en microkredieten, het bestrijden van vrouwenhandel en ongewenste migratie en het versterken van de rol van vrouwen in vredesopbouw.
Een ander hoogtepunt in september dit jaar is de evaluatie van de Millenniumdoelstellingen. Deze afspraken moeten getoetst worden op hun impact voor mannen en vrouwen. Slechts één doelstelling, de derde, handelt uitdrukkelijk over gendergelijkheid. Een evaluatie dringt zich dus op. We moeten pleiten voor een aanvulling van de Millenniumdoelstellingen op het vlak van gender en reproductieve rechten en gelijke kansen voor mannen en vrouwen integreren in alle ontwikkelingsdoelstellingen. Voor Trias is het verbeteren van de positie van de vrouw in de wereld een noodzakelijke hefboom voor duurzame ontwikkeling. Onze samenwerking met twee grote vrouwenbewegingen in Vlaanderen, markant en KVLV, sterkt ons in deze aanpak. In deze Zuidingen staan vrouwen centraal. Trias wil gender extra aandacht geven. Veel leesplezier.
Sabine de Bethune, Voorzitster Trias
3
3
Trias kijkt steeds naar de impact op vrouwen Iedereen praat tegenwoordig over gender... Maar wat is gender eigenlijk? Gender bekijkt mannelijkheid en vrouwelijkheid vanuit een cultureel, sociaal, economisch, politiek... perspectief. Biologisch gezien is men man of vrouw, punt uit. Maar verschillende culturen kijken op een andere manier naar mannen en vrouwen, met andere normen, rolpatronen, waarden, privileges... Gender is dus meer dan een biologisch gegeven, het is een sociaal-maatschappelijk gegeven. En precies daarom is gender zo belangrijk in ontwikkelingssamenwerking. Een voorbeeld Vrouwen werken enorm hard in Sub-Sahara Afrika. Ze hebben ten opzichte van de man een omvangrijker takenpakket, gaande van het werken op het veld tot het runnen van het gezin en de taken in de grootfamilie. Het tijdsgebrek van de Afrikaanse vrouw is iets waarmee wij en onze partners voortdurend rekening moeten houden. Ten eerste kunnen we aan haar geen extra tijd vragen - voor bijvoorbeeld een opleiding - omdat ze die tijd niet heeft. (In de kaasfabriekjes van Peru bijvoorbeeld zorgen we ervoor dat de opleiding boekhouden thuis gebeurt, zodat vrouwen niet uitgesloten worden.) Ten tweede moeten we er ook voor opletten dat we haar niet nog meer werk bezorgen. Als we bijvoorbeeld via onze partners verbeterde landbouwtechnieken introduceren, waardoor men een grotere oppervlakte kan bewerken, is de kans groot dat de vrouwen
4
hiervan de dupe zijn, omdat ze de hogere productie niet kunnen verwerken. Of, als men omschakelt van foodcrops naar cashcrops (oogst die uitsluitend bestemd is voor verkoop), dan verzwaart het werk van vrouwen, maar de inkomsten gaan naar de man... En de inkomsten van mannen komen niet vanzelfsprekend bij het gezin of de vrouw... Impact en effect Trias houdt rekening met de genderverschillen tussen mannen en vrouwen. In ons programma bekijken we samen met onze partners vooral naar het effect en de impact op vrouwen. We sensibiliseren onze partners rond gender en we stimuleren hen om gender in hun beleid op te nemen. Het is een aandachtspunt dat niet altijd voor de hand lig. Er is nog veel werk aan de winkel, maar de evoluties zijn positief.
Vrouwen in Trias-landen Congo
• kwetsbare vrouwen (jonge, alleenstaande of werkloze moeders) in Kinshasa worden ondersteund in varkens- en groentenkweek om voedselzekerheid te verhogen. • landelijke vrouwen worden gevormd in inkomensgenererende activiteiten • promoten lidmaatschap vrouwen boerenbewegingen
Ghana
empowerment van vrouwen in dorpscomités, alfabetisering, microkredieten
Zuid-Afrika • boerinnen ondersteunen voor toegang tot grond en onderhoud voedseltuintjes • promoten van lidmaatschap voor vrouwen in boerenbewegingen Guinée
• stimuleren van vrouwelijke micro-ondernemers • empowerment van boerinnen: alfabetisatie, ondersteuning boerinnenbewegingen en vorming in inkomensgenererende activiteiten • aandacht voor verlichte arbeid van de vrouw via mechanisatie
Tanzania
• vorming en microkredieten voor vrouwelijke micro-ondernemers • steun aan organisatie voor lobbying voor vrouwenrechten • empowerment van boerinnen via alfabetisatie, ondersteuning boerenbewegingen en vorming in inkomensgenererende activiteiten
Uganda
• vorming en microkredieten voor vrouwelijke micro-ondernemers • empowerment van boerinnen via ondersteuning boerenbewegingen en vorming in inkomensgenererende activiteiten • aandacht voor verlichte arbeid van de vrouw via mechanisatie
Filipijnen
100% vorming in solidaire en microfinanciering voor ± 19.000 vrouwen
Vietnam
microfinanciering voor vrouwen, genderfocus inbedden bij partners
Guatemala
± 5000 rurale vrouwen: vorming en empowerment, microkredieten
Honduras
gender is volledig opgenomen als aandachtspunt bij onze partners in een domimante mannenwereld, gender werd op de politieke agenda gezet
Brazilië
gender is volledig opgenomen in de werking van onze partners
Peru
kredietverlening en empowerment van 1600 Werkende Moeders
5
Vrouwen in Peru
Vrouwen in Guinee
Kleine kredieten
94% is analfabeet
"Vijftien jaar geleden was ik één van de vele vrouwen uit de streek van Bangouya die nooit school gelopen had. Toen we samen met de Belgische coöperanten op zoek gingen naar onze grootste noden, kwamen we uit bij lezen, schrijven en rekenen. Als je dat niet kunt, ben je afhankelijk van anderen. Onwetendheid maakt je immers vaak tot slachtoffer. Kunnen lezen en schrijven betekent kunnen controleren of je genoeg wisselgeld krijgt, een bankrekening openen, je eigen noden formuleren en neerschrijven, lezen over je eigen rechten ... Als je nu vraagt aan de vrouwen welke verworvenheid zij niet meer zouden willen missen, dan is het antwoord eenvoudig: lezen en schrijven, want dat geeft ons waardigheid en zelfvertrouwen."Aminata Sylla, voorzitster van de koepel van vrouwenbewegingen in Guinee. De vrouwenbeweging heeft ervoor gekozen de mensen in hun lokale taal te vormen. Om de duurzaamheid te verzekeren worden de lessen gegeven door een lokale leraar. Na de basisvorming besteedt de vrouwenorganisatie ook aandacht aan functionele vorming; aan het toepassen van het geleerde in het dagelijkse leven. Het programma verloopt in 5 fases: 1. sensibiliseren 2. vorming van dorpsleraren 3. opening van alfabetiseringscentra 4. evaluatie 5. post-alfabetisering Vooral deze laatste fase zorgt voor een extra dimensie. De basiskennis wordt uitgediept met vormingen rond boekhouden en beheer van stock of kredieten.
6
Met als doel het ontwikkelen van ondernemersmogelijkheden en tegelijkertijd om tegemoet te komen aan de vraag van de Madres Trabajadoras (Werkende Moeders), startte ADEA Andahuaylas, partner van Trias, in 1996 met ca. 100 vrouwen het programma Educatie, Vorming en Krediet voor Werkende Moeders. Het programma omvat twee aspecten: vormingsactiviteiten en kredieten.
Jaarlijks willen we samen met de vrouwenbewegingen 2.000 boeren en boerinnen leren lezen en schrijven, met de hulp van ca. 150 dorpsleraren. Dit programma heeft een positieve impact op de lokale samenleving: • beter beheer landbouwbedrijfjes: stock- en kredietbeheer verlopen beter, de boerinnen zijn minder kwetsbaar bij onderhandelingen en afspraken over leveringen en prijzen kunnen op papier gezet worden. • empowerment van de plattelandsbevolking: dankzij de alfabetisering worden de boeren en boerinnen meer en meer betrokken in besluitvormingsprocessen. Ten eerste omdat de beleidsmensen erom vragen, maar meer nog omdat deze boeren en boerinnen ook sneller hun eisen kenbaar maken. • verandering van de socio-economische positie van de vrouw: kunnen lezen en schrijven geeft zelfvertrouwen aan de vrouwen. Vooroordelen vallen weg. De vrouw gelooft in haar eigen kunnen, en zal dit ook op andere vlakken uitspelen.
De kleine kredieten zorgen ervoor dat de vrouwen micro-economische activiteiten kunnen opzetten met lokaal beschikbare hulpbronnen. Zo verhogen ze de familiaire inkomsten, diversifiëren en verbeteren ze hun kleine economische activiteit. Aan de andere kant versterkt het programma de capaciteiten, vaardigheden, persoonlijke bedrevenheid en ondernemersvisie van de Madres Trabajadoras. Nu werkt het programma met meer dan 1600 vrouwen die in groepen verenigd zijn. Solidariteit en het dragen van verantwoordelijkheid voor elk groepslid is kenmerkend voor de groepen. We stellen bovendien vast dat 25% van de mannen de huishoudelijke activiteiten steunt en 80% steunt de economische activiteiten binnen de huiselijke kring, bijvoorbeeld het maken van rieten manden. Uiteraard heeft dat een positief effect op de verhoudingen tussen man en vouw. In het programma is ook het aspect leiderschap verwerkt. Met 21 zeer gemotiveerde vrouwen wordt er hard gewerkt aan de versterking en ontwikkeling van persoonlijke
capaciteiten. Leiderschap is één van de belangrijkste strategieën om concrete verandering te bekomen bij de vrouwen en hun gezinnen, wat duidelijk weerklank heeft op het familiaire bedrijf en de eigen ontwikkeling. Op deze manier kunnen deze vrouwen concreet bijdragen tot het lokaal economisch ontwikkelingsproces van de gemeenschap in Andahuaylas.
Getuigenis... Cristina Díaz Sánchez uit Poltocsa zegt: "Mijn man staat volledig achter mij en steunt me om mijn eigen bedrijfje verder te zetten en bovendien zie ik dat mijn handeltje behoorlijk verbeterd is en dat mijn familie op mij kan rekenen als kostwinner. Teofila Pocco Pichihua uit Sucaraylla: "Ik run mijn bedrijfje met respect en vriendelijkheid en ik neem beslissingen in het kader van de familie".
7
Womed Award Zuid: Ruth, een ondernemende vrouw uit Tanzania wordt door markant bekroond De 6de Womed Award op 9 maart huldigde voor de eerste keer ook een vrouw uit het Zuiden. Ruth Abiud Lema uit Tanzania is de gelukkige winnares.
8
In samenwerking met Trias bekroonde markant voor de eerste keer ook een ondernemende vrouw uit het Zuiden met de Womed Award. Heel wat vrouwen in de Derde Wereld zijn ondernemend, bovendien bewijzen ze keer op keer dat ze armoede veel sneller dan mannen in vooruitgang omzetten. Ruth Abiud Lema uit Tanzania is daarvan een mooi voorbeeld. Ruth Abiud stond samen met vier andere vrouwen op de shortlist voor de Womed Award Zuiden. De samenstelling van die shortlist gebeurde door Trias en haar Tanzaniaanse partner Wegcc. Wegcc staat voor Women’s Economic Groups Coordinating Council, een Tanzaniaanse ngo, die activiteiten van vrouwen coördineert, versterkt en promoot. Wegcc wil de sociaal-economische
situatie van kwetsbare vrouwen verbeteren, door onder andere het aanbieden van microfinanciering, precies wat voor Ruth Abiud Lema de grote stap voorwaarts betekende. Met een kleine lening, een bedrijfsopleiding en een gezonde dosis creativiteit slaagde Ruth erin om de overlevingsactiviteit te ontgroeien en bestaanszekerheid te bieden aan haar familie. De negen criteria voor de Womed Award Noord werden door Wegcc en Trias vertaald naar de Tanzaniaanse context. De jury was unaniem overtuigd om Ruth aan te duiden als eerste winnares van de Womed Award Zuid. En dat niet enkel omwille van haar duurzame economische activiteit, maar ook omwille van haar sociaal engagement voor bijvoorbeeld weduwen en wezen.
Wie is Ruth? Ruth Abiud Lema is 40 en moeder van 4 kinderen. Toen Ruth nog heel jong was begon ze met het verkopen van fruit en groenten; een tijdje later schakelde ze over op zelfgemaakte snacks en decoratieartikels. Ondernemen zat haar dus in het bloed, creativiteit ook. De Trias-partner Wegcc gaf haar een paar jaar geleden de kans om een kleine lening aan te gaan.
Precies die lening betekende de grote stap voorwaarts: Ruth heeft nu een winkel met gereedschap, bouwmaterialen… Haar winkel floreert, haar boekhouding klopt, het gezin kent geen armoede meer… Ruth doet alles alleen, als vrouw in een mannelijke business krijgt ze weinig steun van haar echtgenoot. Toch vindt ze nog de tijd om zich in te zetten voor de zwakkere in de maatschappij.
Uitreiking van de Womed Award Zuiden door prinses Mathilde
Ruth, prinses Mathilde en de winnares Womed Award Noord: Viviane Berlamont
Sabine de Bethune reikt de extra prijs uit
9
Wij versterken Tanzaniaanse vrouwen...
en u kunt ons daarbij helpen...
Wegcc, onze partner in Tanzania, staat voor Women’s Economic Groups Coordinating Council, een non-profit organisatie, opgericht in 1995 om activiteiten van vrouwen te coördineren en te promoten. Wegcc wil de sociaal economische situatie van kwetsbare vrouwen verbeteren, door het promoten van man-vrouw-gelijkwaardigheid en empowerment (het versterken) van vrouwen.
Samen met Wegcc organiseren we vanaf juli 2005 vier seminaries rond gender en projectbeheer. Naast de deelname van vrouwen zullen ook de dorpleiders en een aantal invloedrijke personen uitgenodigd worden. Met deze seminaries willen we niet enkel de vrouwen sensibiliseren om lid te worden van de Wegcc-vrouwengroepen, we willen vooral de belangrijke dorpspersonen — vrijwel altijd mannen — overtuigen van het nut van de vrouwengroepen en hen wijzen op de positieve inbreng die ze zelf kunnen leveren.
De belangrijkste doelen van Wegcc: • Gemeenschappen ondersteunen om de bijdrage van zowel vrouwen als mannen in het ontwikkelingsproces te waarderen. • Bewustzijn creëren over rollen en rechten van vrouwen en werken aan het zelfvertrouwen van vrouwen. • De capaciteiten van gemeenschappen vergroten om problemen te identificeren en analyseren, om oplossingen te suggereren en strategieën te bepalen. Wegcc organiseert o.a. de volgende activiteiten: • uitwerken van actieplannen om kernproblemen die de ontwikkeling belemmeren efficiënt aan te pakken • trainingen rond gender, landbouw, gezondheid, milieu... • ondersteunen van gemeenschappen om inkomensverwervende activiteiten te verbeteren • microfinancieringsactiviteiten • lobbywerk voor positieve veranderingen in de maatschappij, ten aanzien van vrouwen
Daarnaast wil Trias steun geven aan Wegcc zelf, zodat ze zich optimaal kunnen concentreren op het versterken en begeleiden van Tanzaniaanse vrouwengroepen. kostprijs seminaries
Versterking Wegcc 2005
distributiekosten
232 ≠
loonkosten
loon begeleiders
256 ≠
communicatiekosten
lunch voor deelnemers
140 ≠
kantoormateriaal
infrastructuurkosten
269 ≠
totaal
administratieve kost
100 ≠
werkingskosten
199 ≠
totaal
1.196 ≠
17.715 ≠ 817 ≠ 1.814 ≠ 20.346 ≠
Met uw bijdrage van 30≠ levert u een belangrijke bijdrage aan de Tanzaniaanse vrouwengroepen. Gebruik het bijgevoegde overschrijvingsformulier voor uw giften. U ontvangt automatisch een fiscaal attest voor elke gift vanaf 30≠.
Colofon: Redactie: Gertie Van den Berghe Rekeningnummer: 736-3333333-89 V.U.:Marc Van de Woestijne, Trias vzw, Handelsstraat 20 b14, 1000 Brussel
10
11
