Onderzoek zelfdilatatie. Urologie in het nieuws. Blijf stralen. 17 th International EAUN Meeting. Evaluatie Regeling. Begeleiding van oudere mannen

nr

uro

Nieuwsblad van V&VN Urologie Verpleegkundigen

Onderzoek zelfdilatatie

Inzicht hoe het proces van zelfdilatatie wordt aangeleerd

Urologie in het nieuws

Bestraling prostaatkanker, stressincontinentie en meer...

Blijf stralen

Blue Ribbon

17th International EAUN Meeting München, Duitsland

Evaluatie Regeling

voorschrijven medische hulpmiddelen

Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker

A lgemene g aderin g r e v n e d le r 2015

n vrijdag 27

ove m b e

uur om 08:45 rum g re sce n t con

CineMec E

de

november 2015

Lekt

20

Inhoudsopgave

4

Voorwoord

Door Jeannette Verkerk, voorzitter V&VN Urologie Verpleegkundigen

................................................................................................................................................

7

“Het geeft je vrijheid als je je catheter mee kan nemen en kan gebruiken zonder dat iemand uit je omgeving dat merkt.“

8 18

Door Ellen Martin en Lisette van de Bilt-Sonderegger

Evaluatie Regeling voorschrijven medische hulpmiddelen Door Jeannette Verkerk

................................................................................................................................................

SpeediCath Compact Man Ontworpen zoals mannen het willen van de deelnemers aan een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek verkiest de compacte catheter boven hun conventionele, gecoate catheter.

Het onderzoek toont ook aan dat SpeediCath Compact significant de kwaliteit van leven van cathetergebruikers verhoogt.1 SpeediCath Compact Man is gemakkelijk in gebruik en dat is precies wat mannen willen.2 Met SpeediCath Compact Man kun je zelfcatheterisatie aanleren in 3 eenvoudige stappen: 1 Makkelijk en snel te openen 2 Direct hygiënisch te gebruiken 3 Afsluiten en klaar 1. Chartier-Kastler E. et al. J Urol 2013 Sep;190(3);942-7 2. CC Value proposition study n=1480

Coloplast BV, Postbus 1111, 3800 BC Amersfoort. www.coloplast.nl Het Coloplast logo is een geregistreerd merk van Coloplast A/S. © 2015-11. All rights reserved Coloplast A/S

INC1490-8•Adv SCCM 80x220 zoals mannen willen V4.indd 1

Onderzoek zelfdilatatie

................................................................................................................................................

®

2

Door Blue Ribbon

................................................................................................................................................

Hans

63%

Blijf stralen

06-11-15 12:25

27

Urologie in het nieuws

28

Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker

32

17th International EAUN Meeting

35

Colofon

Door redactie

................................................................................................................................................

Door Birgit van Ee

................................................................................................................................................

Door redactie

................................................................................................................................................

Door redactie

...............................................................................................................................................

Voorwoord Door Jeannette Verkerk, voorzitter V&VN Urologie Verpleegkundigen en tevens werkzaam als senior adviseur Kwaliteit en Veiligheid in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda

1999 URO NED Nederlandse

vereniging voor Urologie verpleegkundigen

Dit is al weer de 20e editie van de Lekturo. De allereerste uitgave kwam eind 2000 uit, een jaar nadat Uroned was opgericht. Symposium 27 november 2015 Het symposium heeft dit jaar als thema ‘De zorg verandert mee’. Een passend thema in deze turbulente tijd. Zo zijn er nieuwe ontwikkelingen gaande bij de diagnostiek van

de prostaatkanker. Shared decision making komt steeds meer op, maar wat is dat nou precies? Transfer van zorg is ook een onderwerp dat steeds belangrijker wordt. De overgang van het ziekenhuis

ESUN naar Nederland De eerste plannen om de ESUN cursus over urineweginfecties naar Nederland te brengen zijn concreet

‘De zorg verandert mee’ een passend thema in deze turbulente tijd! naar de thuiszorg is niet voor elke patiënt een vanzelfsprekendheid. De steeds oudere wordende patiënten hebben aandacht nodig bij dit soort transfers. Dit en nog veel meer onderwerpen komen op het symposium aan bod. Het belooft weer een mooi programma te worden, met dank aan onze symposiumcommissie!

geworden. We hebben contact met het bestuur van de EAUN hierover. We willen de cursus in het voorjaar plannen, de datum is nog niet bekend. Uro-onco scholing De Uro-onco scholing zal volgend jaar wederom georganiseerd worden. Er zijn nu al zoveel belangstel-

van de Nederlandse Vereniging van Urologie Verpleegkundigen

lenden dat de aanstaande scholing in Gorinchem helemaal vol is. EAUN congres in München Het EAUN congres staat gepland van 12 tot14 maart 2016 in München, Duitsland. Je kunt voor dit congres ook weer posters en abstracts indienen over nieuwe ontwikkelingen in de urologie of een onderzoek waaraan je meegewerkt hebt. Via de congreswebsite van de EAUN, http://eaun16.uroweb.org kun je informatie hierover vinden. Tijdens ons symposium zal een stand aanwezig zijn van de EAUN, waar je informatie kunt vragen. De verkenning van de extramurale hulpmiddelenzorg De verkenning van de extramurale hulpmiddelenzorg heeft plaatsgevonden. Begin juni heeft ZonMW een bijeenkomst georganiseerd waar veel stakeholders voor uitgenodigd waren. Hierin werd aan de hand van zes thema’s de werking van de regelingen rondom de extramurale hulpmiddelenzorg geëvalueerd. De afdelingen urologie, continentie en stoma waren aanwezig. Recent is het rapport over de verkenning van de extramurale hulpmiddelenzorg uitgekomen. In deze Lekturo vind je een uitgebreid artikel met de belangrijkste uitkomsten uit deze verkenning. In vervolg op de verkenning extramurale hulpmiddelen hebben de afdelingen urologie, continentie en stoma contact opgenomen met het bureau V&VN over de noodzaak tot het ontwikkelen van richtlijnen en kwaliteitsstandaarden om de hulpmiddelenzorg goed te kunnen regelen. Dit is nodig om te kunnen

garanderen dat het voorschrijven van hulpmiddelen op het gebied van urologie, continentie en stoma in deskundige handen blijft, bij voorkeur de gespecialiseerd verpleegkundige. De UCS-verpleegkundige is hiervan een uitstekend voorbeeld. Op 1 december is er een bijeenkomst gepland door V&VN voor de afdelingsbesturen over de richtlijnontwikkeling. Uiteraard zullen wij daar ook vertegenwoordigd zijn.

Tijdens het EAUN congres vorig jaar in Madrid heeft zij hierover nog een presentatie gehouden. Birgit van Ee laat zien hoe het verder gaat met haar onderzoek naar prostaatkanker op latere leeftijd.

Vierde jaar UCS opleiding De UCS opleiding is in september jongstleden alweer voor het vierde jaar gestart. Dit jaar zijn er 21 aanmeldingen, wat betekent dat de opleiding helemaal vol is. Dit tot grote tevredenheid van onze afdelingen, het laat zien dat de opleiding voldoet aan een behoefte en succesvol is. De HBO-erkenning van het CPION heeft hier zeker aan bijgedragen.

Jeannette Verkerk voorzitter V&VN Urologie Verpleegkundigen

En nog meer in de Lekturo... Er is natuurlijk nog veel meer te lezen in deze Lekturo, zo heeft Ellen Martin samen met Lisette van de Bilt-Sonderegger een artikel geschreven over zelfdilatatie.

Tot slot Wens ik iedereen weer veel leesplezier met deze Lekturo en hoop je natuurlijk tegen te komen tijdens ons symposium op vrijdag 27 november in Ede! 

Heb jij een ere d n o z j i b f o leuke

ing ontwikkenlje werk?

akt i meegema en... ...en we ns wet Laat het o t middels c je o r p je en zetten jou ekturo in L e d n i n een colum netje! het zon Voorwoord - door Jeannette Verkerk

5

Blijf stralen

Onestep Nieuwe hydrofiele katheter van Qufora®

Qufora® Onestep Een intermitterende katheter die klaar is voor gebruik zodra je de verpakking opent. Gemakkelijk te openen

Klaar voor gebruik

Non touch grip op de mannenkatheter

Super glad

Gladde ‘ogen’

Blijf stralen

Beschikbaar in mannen - en vrouwenlengtes

Blue Ribbon wil mannen en vrouwen bewust maken van de prostaat en het risico op prostaatkanker. Het doel van de stichtging Blue Ribbon is bewustwording en een vroegtijdige herkenning waardoor de kans op genezing en overleving aanzienlijk wordt vergroot.

Tijd om allemaal in actie te komen om te kunnen blijven stralen! Voor meer informatie kunt u terecht op: [email protected] www.medical4you.nl 024 - 6750925 Wilhelminalaan 41 6641 DE Beuningen

De Standaard in PTNS. » Urgent® PC is het enige in Nederland beschikbare Percutane Tibiale Zenuwstimulatie systeem met aangetoonde klinische resultaten voor OAB en FI » Consistente resultaten in 3 RCT’s, 3 duurzaamheid studies, 2 meta-analyses en meer dan 50 peer-reviewed artikelen » Effectief voor de behandeling van verhoogde mictiedrang en frequentie en urge-incontinentie-symptomen die vaak met OAB samenhangen » Ook effectief voor de behandeling van fecale incontinentie » Tot 80% van de patiënten heeft baat bij de behandeling » Uitkomsten vergelijkbaar met geneesmiddelen, maar zonder droge mond en obstipatie

feiten

• 1 op de 10 mannen krijgt in zijn leven prostaatkanker • Iedere dag sterven er meer dan 7 mannen in Nederland aan (de gevolgen van) prostaatkanker • Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen

Blue Ribbon wil nu dingen bij de naam noemen ter bewustwording en concreet aanpakken wat er gaande is. Zodat mannen zelf snel kunnen kijken hoe het er bij hen voorstaat door middel van de Blue Ribbon plasvliegtest. Alle mannen moeten kunnen blijven stralen en daarom wil Blue Ribbon in de maand november (prostaatkankermaand) een blauwe plasvlieg in minstens 10.000 toiletten in Nederland!

Ook wil Blue Ribbon dat het taboe wordt doorbroken rondom prostaatkanker. Daarom gaat Blue Ribbon letterlijk de straat op om mannen te laten stralen en verhalen te laten vertellen. Op de Dam in Amsterdam zal op zondag 22 en in Den Bosch op zondag 29 november een fraai mobiel toilet de aandacht trekken. In dit toilet zit een Blue Ribbon plasvlieg en aan omstanders zal door Henk Jan Smits worden gevraagd deze te gebruiken. Straal en vertel ons je verhaal!

Neuromodulatiesysteem www.uroplasty.com Urgent PC is een behandeling voor de overactieve blaas, met symptomen als overmatige aandrang tot urineren, frequente mictie en aandrangincontinentie. Mogelijke bijwerkingen zijn tijdelijk van aard en bestaan uit lichte pijn en ontsteking van de huid op de plek waar de stimulatie plaatsvindt. De meeste patiënten ondervinden echter geen bijwerkingen. ATTENTIE: Raadpleeg de bijsluiter of de website www.uroplasty.com voor de volledige gebruiksaanwijzing, bewaarinstructies, waarschuwingen, indicaties, contra-indicaties, voorzorgsmaatregelen, bijwerkingen en uitsluitingen van garanties. Urgent en Uroplasty zijn gedeponeerde handelsmerken van Uroplasty, Inc. ©2014 Uroplasty, Inc. All rights reserved. 25056A-NL 01/14

6

25056A-NL.indd 1

0473

3-2-2014 10:03:11

Bestel nu de unieke Blue Ribbon plasvlieg via de site van Blue Ribbon

www.blueribbon.nl

7

Onderzoek zelfdilatatie

Samenvatting

Onderzoeksteam: Elisabeth H.M. van de Bilt-Sonderegger¹, Elisabeth J.M Martin², Dr. Angelique T.M. Dierick-van Daele¹, Dr. Evert L. Koldewijn, uroloog¹, Dr. Jan H. van Roijen, uroloog². ¹ Departement of Urology, Catharina Ziekenhuis Eindhoven, the Netherlands ² Departement of Urology/Gynaecology, Elisabeth Ziekenhuis Tilburg, the Netherlands

Door Ellen Martin en Lisette van de Bilt-Sonderegger

Zelfdilatatie is een eenvoudige praktische handeling die aangeleerd wordt bij patiënten met urethrastricturen. In de internationale literatuur bestaat er nog geen evidence based richtlijn om patiënten te instrueren bij zelfdilatatie. Ook bestaat er geen inzicht welke factoren van belang zijn bij het aanleren van zelfdilatatie waarbij de patiënt de minste kans heeft op nadelige gevolgen van deze behandeling, zoals pijnklachten, beleving van de patiënten en beschadiging van de urethra.

Introductie Een urethrastrictuur is de meest voorkomende oorzaak van urine passageproblemen bij jonge mannen en mannen van middelbare leeftijd. Urethrastricturen hebben de eigenschap

Het doel van de enquête is gericht op het verkrijgen van inzicht hoe het proces van zelfdilatatie wordt aangeleerd in Nederland door de verschillende zorgprofessionals. Onderzoeksmethode Er is een landelijke cross-sectionele survey gehouden onder 115 urologie- en continentieverpleegkundigen in Nederland. Een digitale enquête is (via Survey Monkey) verstuurd. Om de inhoudsvaliditeit te borgen is gebruik gemaakt van een expertgroep en de feedback van de experts is verwerkt. Het resultaat was een vragenlijst met 21 items. Resultaten enquête Op de enquête die werd verstuurd naar de urologie- en continentieverpleegkundigen in Nederland (N=115), werd een respons verkregen van 65%. De belangrijkste bevinding daaruit is dat er veel variabele werkwijzen zijn als het gaat om keuzes van charrière, frequentie en wijze van aanleren. Van alle respondenten geeft 36,7% aan te dilateren met katheter charrière 16. Daarentegen dilateert 20% met charrière 18 en 35% met een combinatie van verschillende charrières. Met betrekking tot frequentie geeft 16,9% van de respondenten aan 1 tot 2 keer per week te dilateren, terwijl 47,5% een eigen schema hanteert (niet specifiek beschreven). Een grote groep van 48,3% laat de katheter tijdens dilateren niet in situ terwijl ruim 40% de katheter 1 minuut of langer in de urethra laat. Conclusie De meeste urologie- en continentieverpleegkundigen hanteren een grote diversiteit qua werkwijze bij het aanleren van zelfdilatatie van de urethra. Er bestaat geen evidentie welke factoren van belang zijn bij het aanleren van zelfdilatatie waarbij de patiënt de minste kans heeft op nadelige gevolgen van deze behandeling, zoals pijnklachten, beleving van de patiënten en beschadiging van de urethra.

8

Ondanks goede resultaten van operatieve behandelingen van stricturen, treedt tussen de 10 en 50% een herhaling van urethrastricturen op. Om een recidief van een strictuur te voorkomen, worden veel patiënten postoperatief vertrouwd gemaakt met zelfdilatatie.

Ongeveer 1 op de 10.000 mannen hebben een urethrastrictuur en deze incidentie neemt toe met het stijgen van de leeftijd, tot meer dan 1 op de 1000 mannen (Mundy & Andrich, 2010). Op 25 jarige leeftijd hebben 1 op de 10.000 mannen een strictuur en op 65 jarige leeftijd 1 op de 1000 (Santucci, 2007).

Het doel hiervan is om de urethra open te houden, waardoor strictuurvorming wordt voorkomen. (Lauritzen, Greis, Sandberg, Wedrens, Öjdeby, & Henningsohn, 2009). Indien de patiënt dit zelf uitvoert spreekt men van zelfdilatatie. Een aantal studies heeft aangetoond dat zelfdilatatie na operatie het optreden van recidief stricturen voorkomt of wel vertraagd (Kjaergaard et al., 1994; Gnanaraj, Devasia, Gnanaraj & Pandey, 1999; Lauritzen et al., 2009). Bij een aantal mannen valt zelfdilatatie te prefereren boven een operatieve ingreep gezien de aanwezige co-morbiditeit (hartfalen, COPD of andere indicaties waarbij narcose een relatieve contra-indicatie is).

De oorzaken van urethrastricturen zijn divers; 45% iatrogeen,30% idiopathisch en 20% is het gevolg van een bacteriële infectie van de urethra. Het gevolg van een niet behandelde urethrastrictuur kan leiden tot nierfunctiestoornissen (Tritschler, Roosen, Fullhase, Stief, & Rubben, 2013). De meeste urethrastricturen blijven helaas recidiveren, blijkt uit het onderzoek van Kjaergaard, Walter, Bartholin, Andersen, Nohr, Beck, Jensen, Lokdam & Glavind (1994).

Recent is er een studie gedaan door Lubahn, Zhao, Scott, Hudak, Chee, Terlecki, Breyer & Morey (2013) naar kwaliteit van leven bij patiënten die behandeld worden met zelfdilatatie. Hieruit blijkt dat patiënten pijn en ongemak ervaren en hierdoor laag scoren met betrekking tot kwaliteit van leven. In de praktijk wordt zelfdilatatie van de stricturen doorgaans aangeleerd met een gecoate katheter, die opgevoerd wordt via de meatus en

om te recidiveren na behandeling. Vanaf 1980 is zelfdilatatie een populaire behandeling om deze recidieven terug te dringen, latere studies hebben het effect van zelfdilatatie nagenoeg bewezen (Dubey, 2011).

de urethra tot in de blaas. Eenmalige katheters van charrière 12 t/m 18 worden voorzichtig ingebracht om de strictuur geleidelijk te verwijden. Het doel is om de vernauwing te verbreden zonder dat er extra littekens gemaakt worden. Op dit moment zijn er vrijwel geen wetenschappelijke publicaties met een hoog level of evidence over de optimale behandeling van urethrastricturen. Dit wordt bevestigd in een artikel , gepubliceerd in 2011 door Dubey. Dezelfde conclusie komt voort uit een enquête die onder Nederlandse urologen is gehouden in 2009. Urethrotomia Interna is de meest gangbare chirurgische behandeling van een urethrastrictuur. Urethraplastieken worden vaker door academische dan door niet-academische urologen verricht (39% versus 21%). Urethra dilatatie is een andere veel gebruikte procedure (Leeuwen, Brandenburg, Kok, Vijverberg &Bosch, 2012). Hoewel zelfdilatatie wereldwijd uitgebreid wordt toegepast is er geen enkele consensus over een optimale richtlijn ten aanzien van de frequentie van dilateren en de charrière van de katheter. Het doel van deze studie is het verkrijgen van inzicht hoe zelfdilatatie wordt geïnstrueerd in Nederland door verpleegkundigen en medici. Onderzoeksmethode Er is een cross-sectioneel onderzoek uitgevoerd. Daarbij is een digitale enquête verstuurd naar alle urologie poliklinieken in Nederland. De enquête richtte zich op de manier van aanleren zelfdilatatie, de wijze van dilateren en de manier van follow-up. Om de inhoudsvaliditeit te borgen is gebruik van feedback van experts gemaakt. Hiervoor zijn verschillende stappen doorlopen: er is literatuur onderzoek uitgevoerd om tot de eerste indicatoren te komen. In de vragenlijst zijn verschillende items bevraagd. Deze onderwerpen zijn onderverdeeld in algemene vragen, handeling, training en follow-up. Er is gevraagd naar het moment van starten postoperatief of zelf dilatatie als primaire behandeling. Daarnaast werd de manier van aanleren uitgevraagd evenals welk schema werd gehanteerd en hoe lang wordt geadviseerd te dilateren. Specifieke vragen over de training op zich en de follow-up na aanleren zelf dilatatie werd bevraagd. Vervolgens is deze lijst voorgelegd aan deskundigen met het verzoek om na te gaan of de vragen goed opgebouwd zijn in het bijzonder op begrijpelijkheid, concreet, inzichtelijk, helder en volledigheid. De feedback van deze deskundigen is in de lijst verwerkt (d.w.z. of er items moesten worden toegevoegd, geschrapt of dat er andere zaken moesten worden gewijzigd) en wederom voorgelegd aan de deskundigen totdat er geen nieuwe aanvullingen of nieuwe suggesties meer terug zijn gekomen. Het resultaat was een vragenlijst met 21 items (zie tabel 1 t/m 4).  Onderzoek zelfdilatatie - door Ellen Martin en Lisette van de Bilt-Sonderegger

9

Tabel 1

Tabel 2

Algemene vragen

N = 68

Handeling

Continentieverpleegkundige (HAN) Verpleegkundige met aandachtsgebied continentiezorg Urologieverpleegkundige Verpleegkundig specialist Nurse practitioner Anders

20 % 40 % 40 % 9,1 % 3,1 % 16,9 %

Onder welke condities wordt gekozen om zelfdilatatie aan te leren?

als primaire behandeling postoperatief beiden

8,3% 20% 71,7%

ja nee

32,7% 67,3%

functie?

< 1 jaar 1-5 jaar > 5 jaar

6,2 % 26,2 % 67,7 %

Wordt er na een urethrotomie standaard zelfdilatatie aangeleerd?

Kunt u een schatting maken van de hoeveelheid patiënten waarbij zelfdilatatie wordt aangeleerd binnen uw instelling?

<10 patiënten per jaar 10-50 patiënten per jaar 50-100 patiënten per jaar > dan 100 patiënten per jaar

23,1% 69,2% 7,7% -

Hoe lang blijft, na een urethrotomie, de verblijfskatheter in situ?

< 1 week, 1 week, 2 weken, 3 weken, anders

73,7% 8,8% 17,5%

Wanneer wordt er gestart met het aanleren van dilateren van de urethra postoperatief?

1 week 2 weken 3 weken anders

38,6% 19,3% 3,5% 38,6%

Bepaalt u zelf het schema van dilateren of de uroloog?

zelf uroloog beiden

18,6% 18,6% 62,7%

Bepaalt u zelf de charrière waarmee u dilatatie aanleert of de uroloog?

zelf uroloog beiden

23,3% 25,0% 51,7%

Met welke charrière leert u dilatatie uiteindelijk aan?

Ch 12 Ch 14 Ch 16 Ch 18 anders

1,7% 6,7% 36,7% 20% 35%

Hoe vaak adviseert u de patiënt te laten dilateren?

dagelijks 1x per week 1-2x per week 3x per week volgens eigen schema

15,3% 11,9% 16,9% 8,5% 47,5%

Hoe lang geeft u aan dat de katheter tijdens de handeling in de urethra blijft?

in/uit 1 minuut 2 minuten 3 minuten 5 minuten 5-10 minuten langer dan 10 minuten

48,3% 31,7% 8,3% 3,3% 1,7% 6,7% -

Welk merk van katheter gebruikt u meestal bij het aanleren van zelfdilatatie? (meerdere antwoorden mogelijk)

Lofric Speedicath IQ cath Vapro anders

61,7% 23,3% 36.7% 18,3% 33,3%

Wat is uw functie?

Hoe lang bent u werkzaam in deze

Om de praktische toepasbaarheid te beoordelen is de vragenlijst getest bij 3 urologie-verpleegkundigen. Aan deze verpleegkundigen werden de volgende vragen gesteld over leesbaarheid, duidelijkheid, begrijpelijk en tijdsinvestering. De verpleegkundigen ondervonden geen moeilijkheden om de vragenlijst naar behoren in te vullen en de tijd die zij ervoor nodig hadden bestond tussen de 7 à 9 minuten. De digitale vragenlijst is verwerkt met het programma Survey Monkey. Er is een lijst opgevraagd van alle Nederlandse ziekenhuizen die aangesloten zijn bij de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). De onderzoekers hebben alle poliklinieken urologie telefonisch benaderd en gevraagd naar de e-mailadressen van de daar werkzame urologie- en continentieverpleegkundigen die zich bezig houden met het aanleren van zelfdilatatie van de urethra. De enquête werd per mail verstuurd naar 115 urologie- en continentieverpleegkundigen in 93 Nederlandse ziekenhuizen. Data analyse Beschrijvende statistiek werd gebruikt om de relatie tussen handeling, training en follow-up in kaart te brengen, zoals deze op dit moment in de Nederlandse ziekenhuizen wordt verricht. Om de onderzoeksvragen te beantwoorden werden de statistische toetsen uitgevoerd met de χ2- Test en Fisher’s Exact Test. Doordat expected count in alle gevallen < 5 voor meerdere cellen aangaf en hierdoor niet konden voldoen aan de aannames die horen bij de χ2 test, werd gekozen om de parameters te dichotomiseren en werd de Fisher‘s exact test gebruikt. Resultaten enquête In totaal zijn er 115 enquêtes verstuurd waarvan de respons na 4 weken 30% was. Na het versturen van een herinneringsmail bleek na 2 maanden de respons 65% (N=68).

In Tabel 1 geven de achtergrond variabelen aan dat verpleegkundigen met aandachtsgebied continentiezorg en urologieverpleegkundigen het hoogst scoren met aanleren van zelfdilatatie van de urethra. Een percentage van 67% zijn vijf jaar of langer werkzaam in hun functie. In 69,2% van de Nederlandse ziekenhuizen wordt bij 10 tot 50 patiënten per jaar zelfdilatatie aangeleerd. De uitkomsten van de gegevens van tabel 2 zijn geanalyseerd en belangrijkste bevinding is dat de vraag met welke charrière en de frequentie van zelfdilatatie veel verschil aangeeft (50% geeft aan dat ieder volgens een eigen schema de manier en de frequentie van dilatatie aanleert). Dit eigen schema geeft veel variabele werkwijzen aan. In verband met de kleine aantallen werd hierbij de Fischer’s exact test uitgevoerd echter werd er significantie aangetoond (p< ,019) tussen het verwijderen van een katheter (korter dan een week in situ) en het bepalen van het schema door verpleegkundige en uroloog.

N = 68

Tabel 3 geeft inzicht welke voorlichtingsmaterialen worden gebruikt tijdens de instructie vooraf en de duur van aanleren van de handeling (zelfdilatatie). Een voorlichtingsfolder is het meest gebruikte hulpmiddel bij instructie tot zelfdilatatie. In verband met de kleine aantallen werd hierbij de Fischer ’s exact test uitgevoerd en is er geen significant verschil aangetoond. Tabel 4 geeft een weergave hoe en door wie de follow-up wordt gedaan binnen de Nederlandse ziekenhuizen. De follow-up wordt door 83,1% van de respondenten telefonisch gewaarborgd, daarnaast wordt de patiënt in 62,7% door zowel verpleegkundigen als uroloog gezien. Tijdens de followup wordt er door 66% een flowmetrie verricht. Follow-up op langere termijn scoort laag zowel bij verpleegkundigen als urologen. In verband met de kleine aantallen werd hierbij de Fischer’s exact test uitgevoerd en is er geen significant verschil aangetoond tussen de variabelen en zorgprofessionals. Conclusie Men kiest er voor een urethrastrictuur primair of na een urethrotomie met regelmaat te dilateren (Lauritzen et al., 2009). Gnanaraj et al., (1999) geven aan te starten met twee keer per week te dilateren gedurende 1 tot 3 maanden en Rijal et al., (2008) geven aan bij recidiverende urethrastricturen door te gaan tot een half jaar. Hoewel deze aanpak met grote regelmaat in de urologische praktijk wordt toegepast, is er vrijwel niets bekend betreffende een optimale techniek of frequentie van zelfdilatatie. lees verder op blz. 14

10

Onderzoek zelfdilatatie - door Ellen Martin en Lisette van de Bilt-Sonderegger



11

Care at home

ACTIEF LEVEN MET ONZE INNOVATIEVE KATHETERS Liquick Pure en SafetyCat Active ®

®

permanente oplossing

voor mannen met blaascontroleproblemen. De SafetyCat Active is een innovatieve katheter die vrijheid, mobiliteit en veiligheid biedt voor actieve mensen.

GENIET VAN UW VRIJHEID De SafetyCat Active is onze eerste gebruiksklare katheter en wordt geleverd in een Liquick Pure is een nieuwe katheter ontworpen voor vrouwen die zich niet willen laten beperken in hun dagelijkse activiteiten.

Ontdek nu een

praktische verpakking. De SafetyCat Active zit in een steriele beschermhuls en is van een glijmiddel voorzien. Ervaar zelf de voordelen!

MINI IS MAXI

De levenstijl van mannen met SUI (Stress Urinary Incontinence) wordt erg beperkt. Waarom genoegen nemen met verbanden, als er een permanente oplossing is? De bewezen chirugische oplossingen kunnen deze mannen weer een droog leven laten leiden en weer volop laten meedoen.

Liquick Pure is de eerste keuze voor de moderne vrouw. De compacte katheter zit in een vernieuwde en discrete verpakking en past in elke handtas.

Teleflex Medical B.V. Marathon 9a · 1213 PE Hilversum · Nederland Telefoon 088 0021500 · Fax 088 0021510 info.nl@telefl ex.com · www.teleflex.com

Kom naar de AMS-Boston stand voor meer informatie.

Stoma | Incontinentie | Blaas- en darmspoelen | Wond- en huidverzorging Gratis servicelijn (0800) 022 07 05 | www.hooglandmedical.nl

12

13

Tabel 3

Tabel 4

training Van welke hulpmiddelen maakt u gebruik voor/tijdens de training? (meerdere antwoorden mogelijk)

Hoe lang duurt de training, vanaf de 1ste instructie tot het moment van zelfdilatatie?

N = 68 voorlichtingsfolder internet instructie DVD youtube anatomiemodel anders

90% 8,3% 35% 38,3% 21,7%

korter dan 1 uur 1 uur langer dan 1 uur meerdere sessies anders

40% 41,7% 1,7% 3,3% 13,3%

Deze enquête bevestigt bovenstaande gegevens. Het doel van deze inventarisatie was inzicht verkrijgen welke zorgprofessionals zelfdilatatie aanleren; wanneer wordt er gestart, hoe is de procedure rondom de handeling van zelfdilatatie, de frequentie, welke charrière wordt gebruikt en hoe is de follow-up op dit moment? Het is gebleken dat er in veel Nederlandse ziekenhuizen zelfdilatatie wordt aangeleerd op veel verschillende manieren. Er is verschil in gebruik van maten katheters, frequentie en duur van dilatatie. Dit komt overeen met de literatuur; Gunther et al 2000 en Bakke 1993 beschreven in hun onderzoek dat er een grote diversiteit aan materialen en technieken toegepast worden bij patiënten waarbij zelfdilatatie wordt aangeleerd. Er is geen consensus tussen de urologen en verpleegkundigen wat betreft de nazorg; de follow-up wordt niet structureel op dezelfde manier of binnen hetzelfde tijdsbestek gedaan. Er bestaat geen eenduidig inzicht welke factoren van belang zijn bij het aanleren van zelfdilatatie. Bovengenoemde conclusie komt overeen met de beschrijving in een interventieprotocol gepubliceerd in The Cochrane Library (Jackson, Veeratterapillay, Harding & Dorkin 2012). Het is wel opvallend dat verpleegkundige en uroloog in Nederland samen bepalen wanneer de katheter verwijderd wordt en het bepalen van de handeling.

Literatuur Dubey, D., (2011). The current role of direct vision internal urethrotomy and self-catheterization for anterior urethral strictures. Indian J Urol, 2011 Jul; 27(3):392-6

Sterkte van deze studie is dat urologie-en continentieverpleegkundigen van alle Nederlandse ziekenhuizen zijn benaderd. De vragenlijst is gevalideerd, omdat een expertgroep deze heeft beoordeeld. Er was een hoge respons ( 65%). Zwakte van deze studie is dat in de enquête de vragen die met ‘‘anders’’ beantwoord konden worden niet volledig zijn uitgevraagd. Aanbevelingen De grote diversiteit van de werkwijzen vraagt om vervolgonderzoek. Dit vervolgonderzoek richt zich eerst op retrospectief dossieronderzoek om de analyses vanuit de enquête te bekrachtigen/bevestigen. De analyse van de verkregen gegevens zullen zich richten op de werkwijze van aanleren en kwaliteit van leven. 

Günther, M., Löchner-Ernst, D., Kramer, G. & Stöhrer, M. (2000). Intermittent catheterization in male neurogenics: no harm to the urethra. Abstract poster 93 presented during Annual Scientific Meeting of IMSOP, Sydney, Australia. Abstract book. p.112

Bakke, A. (1993). Clean intermittent catheterization, physical and psychological complications. Scandinavian Journal of Urology and Nephrology, Supplementum150:1-69

Jackson, J., Veeratterapillay, R., Harding, C. & Dorkin, T.C. (2012). Intermittent selfdilatation for urethral stricture diseases in men. Cochrane database of systematic review. DOI: 10.1002/14651858.CDO10258

Fowler, C. (2000). The urethra and penis, in: Russell, R. C. G, Williams, N. S. & Bulstrode, C. J. K. (eds) Bailey & Love’s Short practice of surgery, 23rd edn, Arnold, London

Khan, S., Kjhan, R.A., Ullah, A., ul HAG, F., ur Rahman, A., Durrani, S.N. & Khan, M.K. (2011). Role of Clean intermittent selfcatheterization (CISC) in the prevention of recurrent urethral strictures after internal

optical urethrotomy. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2011 Apr-Jun; 23(2):22-5 Kjaergaard, B., Walter, S., Bartholin, J., Andersen, J.T., Nohr, S., Beck, H., Jensen, B.N., Lokdam, A. & Glavind, K. (1994). Prevention of urethral stricture recurrence using clean intermittent self- catheterization. British Journal of Urology, Jun; 73(6):692-5 Lauritzen, M., Greis, G., Sandberg, A., Wedrens, H., Öjdeby, G. & Henningsohn, L. (2009). Intermittent self-dilatation after internal urethrotomy for primary urethral strictures. Scandinavian Journal of Urology and Nephrology, Febr; 43:220-225 Leeuwen, van, M.A., Brandenburg, J..J., Kok, E.T., Vijverberg, P.L.M. & Bosch, J.L.H.R.

Follow-up

N = 68

Wie doet de follow-up na het aanleren van zelfdilatatie?

verpleegkundige uroloog beiden

30,5% 6,8% 62,7%

Op welke wijze wordt de follow-up gewaarborgd? (meerdere antwoorden mogelijk)

telefonisch spreekuurafspraak verpleegkundige spreekuurafspraak uroloog combinatieafspraak verpleegkundige/uroloog patiënt komt niet meer terug

83,1% 28,8% 57,6% 16,9% -

Indien follow-up door verpleegkundige telefonisch wordt gedaan, na hoeveel tijd wordt de patiënt gebeld?

binnen 1 week na 1 week na 2 weken niet van toepassing anders

29,8% 45,6% 7,0% 5,3% 12,3%

Indien poliklinische follow-up door verpleegkundige wordt gedaan, na hoeveel tijd komt de patiënt terug?

binnen 1 week na 1 week na 2 weken anders

18,2% 20,5% 61,4%

Indien follow-up door uroloog wordt gedaan, na hoeveel tijd komt de patiënt terug?

binnen 1 week na 1 week na 2 weken anders

19,2% 80,8%

Wordt er tijdens de follow-up ook een flowmetrie gedaan?

nee ja Indien ja, hoe vaak

14,0% 66,7% 75,4%

Is er een consult op langere termijn? Bij verpleegkundige

nee na 1 maand na 2 maanden na 3 maanden of langer na 1 jaar na 1 maand na 2 maanden na 3 maanden of langer na 1 jaar

Bij uroloog

(2012). Behandeling van urethrastricturen door urologen in Nederland; wie doet wat? Tijdschrift voor urologie, Augustus 2012 (5)

Mundy, R.A. (2006). Management of urethral strictures. Postgraduate Medical Journal, August; 82(970):489–493

Lubahn, J.D., Zhao, L.C., Scott, J.F., Hudak, S.J., Chee, J., Terlecki R., Breyer, B. & Morey, A.F. (2013). Poor Quality of Life in patient with urethral stricture treated with intermittent self-dilation. The Journal of Urology, Jun 2013

Rijal, A., Little, B., McPhee, S. & Meddings, R.N. (2008). Intermittent self-dilatationstill a viable option for treatment of urethral stricture disease. Nepal Medical College Journal, Sep; 10(3):155-9

Lumen, N., Hoebeke, P., Willemsen, P., Troyer, B. de, Pieters, R. & Oosterlinck, W. (2009). Etiology of Urethral Stricture Disease in the 21st Century. Journal of Urology, Sep;182(3):983-7. EpubJul 18 Mundy, R.A. & Andrich, D.A. (2010). Urethral strictures. British Journal of Urology, June; 17

Santucci, R. & Eisenberg, L. (2010).Urethrotomy has a much lower success rate than previously reported. The Journal of Urology May, 183(5):1859-62 Tritschler, S., Roosen, A., Fullhase, C., Stief, C.G. & Rubben, H. (2013). Urethral stricture: etiology, investigation and treatments. Deutsch Arzterbl Int. Marz

11% 6% 2% 6% 3% 5% 14% 29% 6%

2013, 110(13(:220-6.doi 10.3238/arztebl.2013.0220.Epub 2013 Mar 29 Veeratterapillay, R. & Pickard, R.S. (2012). Long-term effect of urethral dilatation and internal urethrotomy for urethral strictures. Curr Opin Urol . 2012 Nov;22(6):467-73 Wong, S.S., Abourmazouk, O.M., Narahari, R., O’Riordan, A. & Pikard, R. (2012). Simple urethral dilatation, endoscopic urethrotomy and urethroplasty for urethral stricture disease in adult men. Cochrane Database Syst Rev.2012 DEC 12.12:CD006934. doi:10.1102/14651858. CD006934.pub3

15

C lean Flow uroflowtoilet

De natuurlijke oplossing voor hygiënische flowmetrie

Is het nog van deze tijd om een urine opvangbeker handmatig te moeten legen en schoonmaken?

Onze nieuwe flowmeter werkt eenvoudig en is zeer hygiënisch. De gehele procedure is tijd- en kostenbesparend. Na registratie van de flow wordt het FlowClean uroflowtoilet automatisch schoon gespoeld, zelfs meegekomen ontlasting of toiletpapier wordt zonder moeite afgevoerd. De onzichtbaar ingebouwde meetapparatuur en het gebruik van een keramisch toilet zorgen ervoor dat zowel mannen als vrouwen het plassen op dit toilet ervaren als in de thuissituatie. Voor kleine kinderen is er een kinderzitje.

Urotex medical bv • Steenoven 4-B • 3911 TR Rhenen (NL) Tel: 0031 (0)317 613842 • E-mail: [email protected] • Website: www.urotex.nl

Altijd een passende oplossing CONTINENTIEZORG VAN MEDIQ MEDECO

Breed assortiment plus de ondersteuning die u nodig heeft Afvoerende incontinentiematerialen Curion biedt u een breed assortiment afvoerende incontinentiematerialen. Van verschillende typen katheters tot en met specifieke urineopvangzakken. Ons assortiment afvoerende incontinentiematerialen wordt aangevuld met de unieke IQ-Cath afnamekatheter welke altijd de weg van de minste weerstand volgt.

Soms kies je Mini Cath...

...en soms Mini Set!

DE JUISTE ONDERSTEUNING: ONZE KENNIS IS UW KENNIS

Absorberende incontinentiematerialen Absorin Comfort staat voor een passende oplossing bij iedere vorm van incontinentie, van licht tot zwaar, voor vrouwen en mannen. Absorin Comfort biedt mensen de zekerheid en het vertrouwen om vrij te blijven bewegen en een actief leven te leiden. Alexander Flemingstraat 2 | 3261 MA Oud-Beijerland T. 0186 63 44 00 | www.mediqmedeco.nl

16

4631-15.1005-06 Adv. A5 liggend Continentiezorg.indd 1

Onze productspecialisten komen zelf uit de praktijk en zijn op de hoogte van de laatste marktontwikkelingen. Meer weten? We helpen

De oplossing is altijd Mini! Actreen® Mini katheters - Maxi zelfvertrouwen. B. Braun Medical B.V. | Postbus 659 | 5340 AR OSS Tel +31 (0)412 67 25 76 | [email protected] | www.bbraun.nl

u graag.

COMMITTED TO YOUR CARE

29-10-15 13:57

17

Evaluatie Regeling voorschrijven medische hulpmiddelen

TABEL 1 Totaal aantal gebruikers per hulpmiddel per jaar 700

Door Jeannette Verkerk

Diabeteshulpmiddelen

De zorgverzekeraars hebben de verantwoordelijkheid de zorg voor en de hulpmiddelen zodanig in te kopen dat er sprake is van adequate zorgverlening, waarbij de patiënt keuzevrijheid heeft en gebruik kan maken van de hulpmiddelen die voor hem of haar het meest geschikt zijn. Recent heeft ZonMW een evaluatie uitgevoerd waar V&VN Urologie Verpleegkundigen, Continentie Verpleegkundigen en Verzorgenden en Stomaverpleegkundigen aan deelgenomen hebben. Op grond van de evaluatie heeft ZonMW de verkenning extramurale hulpmiddelen gepubliceerd. In dit artikel worden de resultaten van deze verkenning weergegeven. Aanleiding De functiegerichte aanspraak op hulpmiddelenzorg is sinds 2008 van kracht. Deze functiegerichte aanspraak heeft als doel maatwerk te leveren aan de patiënt/cliënt en stelt deze centraal. De regeling zou innovatie van hulpmiddelen moeten stimuleren en kwaliteit en doelmatigheid van de hulpmiddelenzorg verbeteren. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders moeten er samen voor zorgen dat een verzekerde – binnen de kaders van de regelgeving – toegang heeft tot adequate ‘functiegerichte’ hulpmiddelenzorg. Dat houdt in dat de beperkingen die uit een bepaalde ‘functiestoornis’ voortkomen met passende hulpmiddelen zo goed mogelijk worden gecompenseerd. Deze prestatieplicht heeft als uitgangspunt ‘eenvoudig (goedkoop) waar dit kan en complex (duur) waar dit nodig is’. (kamerbrief Schippers 14-07-2014). Dit uitgangspunt impliceert functiegericht voorschrijven, waarbij zorg op maat gegarandeerd wordt. Functiegericht voorschrijven kan alleen met onderbouwing van richtlijnen en protocollen. De evaluatie is ingezet in opdracht van VWS. Uit onderzoek van NIVEL (Hofstede, Jolien e.a., ‘Een hulpmiddel via de zorgverzekeraar in 2012 of 2013: Ervaringen van mensen die hulpmiddelen gebruiken en thuiszorgmedewerkers’. NIVEL, Utrecht 2014) bleek dat er veel knelpunten zijn in de implementatie van functiegericht voorschrijven. Aanpak ZonMW heeft eerst een analyse van de beschikbare literatuur gedaan. Daarna groepsgesprekken gehouden met alle betrokkenen en steakholders. Zij hebben daarna alle betrokken partijen uitgenodigd voor een consultatiebijeenkomst.

18

Alle informatie is bij elkaar gebracht in de verkenning extramurale hulpmiddelen (www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/ verkenning-extramurale-hulpmiddelen). De rapportage is opgezet in 6 thema’s waarop de verkenning heeft plaatsgevonden. De hulpmiddelenzorg omvat 1,48 miljard euro in 2014 en liet een groei van 2,2% zien. Het aantal gebruikers is met 3% gegroeid naar 2,2 miljoen gebruikers in 2014. Oplossingsrichtingen 1: Versterking (informatie)positie gebruiker Uit de verkenning kwam naar voren dat het belangrijk is de informatiepositie van de gebruiker (patiënt/cliënt) te versterken. De gebruiker kan op deze manier tot een onderbouwde keuze komen welk hulpmiddel voor hem of haar het meest geschikt is. Toegang tot onafhankelijke informatie versterkt de positie van de gebruiker. Er zijn informatiebronnen beschikbaar zoals www.kiesbeter.nl of www.zorginzicht.nl (Zorginstituut Nederland), www.zorgkaartnederland.nl (NPCF) en www.thuisarts.nl (NHG)., maar deze bieden nog onvoldoende betrouwbare informatie en te weinig over kosten van hulpmiddelen. Empowerment is een onderdeel van richtlijnen. Dit komt tot uiting in gedeelde besluitvorming. Hierin hebben de zorgverlener en de gebruiker een gezamenlijke rol en verantwoordelijkheid. Dit vraagt specifieke vaardigheden van de zorgverlener om het keuzegesprek te kunnen voeren. Onmisbaar instrument voor de ondersteuning van zo’n ‘goed gesprek’ zijn een persoonlijk zorg- en leefplan

Incontinentiematerialen

500

Voorzieningen voor stomapatiënten

400 300 200 100 0

2010

2011

2012

2013

2014

Bron: GIP/Zorginstituut Nederland

TABEL 3 Totale kosten per hulpmiddel per jaar

Miljoenen

De extramurale hulpmiddelenzorg wordt geregeld via de zorgverzekeringswet. Dit impliceert dat er aanspraak is op hulpmiddelen als een patiënt dit nodig heeft. Dit wordt geregeld onder de functiegerichte aanspraak. De uitvoering van de regeling ligt bij medisch speciaalzaken en apothekers. Zij sluiten hiervoor contracten af met zorgverzekeraars en betrekken hun producten van leveranciers.

Duizenden

600

250

Diabeteshulpmateriaal

200

Incontinentiematerialen

150

Voorzieningen voor stomapatiënten

100 50 0 2010

2011

2012

en praktische keuzehulpen, gebaseerd op professionele kwaliteitsstandaarden. Een serieuze bijdrage aan het beleid door de gebruiker kan tot uiting komen in patiëntenparticipatie bij beleidsvorming rondom inkoop en verstrekking. De mate waarin dit vormgegeven wordt hangt af van de positie van patiëntenverenigingen. Zij worden vaak nog niet structureel als partij erkent bij het inkoopbeleid door zorgverzekeraars. Bijdragen worden vaak niet opgenomen in beleid, zoals de stomavereniging bemerkt. De minister onderschrijft deze bevinding en aanbeveling in haar brief aan de kamer van 6 februari 2015. Als instrument dat de empowerment van patiënten kan ondersteunen is in de

2013

2014

Bron: GIP/Zorginstituut Nederland

verkenning het Participatiekompas (www.participatiekompas.nl) genoemd, dat de weg wijst naar kennis en ervaringen over patiëntenparticipatie in onderzoek, beleid en kwaliteit van zorg. Het ontbreekt nog aan een duidelijke plek voor klachten en ervaringen van gebruikers om ervaringen met hulpmiddelen te melden. De hulpmiddelenwijzer is een mogelijkheid en bij de IGZ is een klachtenformulier beschikbaar, maar deze mogelijkheden worden nog onvoldoende benut door gebruikers en zorgverleners. De minister heeft een laagdrempelig klachtenloket over de uitvoering van de zorgverzekeringswet voorgesteld. Dit kan ook gebruikt worden voor de hulpmiddelenzorg. 

Evaluatie Regeling voorschrijven medische hulpmiddelen - door Jeannette Verkerk

19

DE EVOLUTIE VAN DISCRETIE. HOE HET BEGON.

HOE HET EINDIGDE.

(MET DANK AAN ADAM EN EVA)

(MET DANK AAN ONS RESEARCH TEAM) NIET TE HOREN Geen ritselend plastic.

NIET TE ZIEN Super dun én 100% lekkagevrij.

NIET TE RUIKEN Geurloos door Odour Control ®.

NIET TE VOELEN Voelt als normaal ondergoed. Super pasvorm, maximaal ademend, droog en zacht.

DE SUPER BESCHERMENDE ABRI-FLEX VAN ABENA. PREMIUM DISCRETIE: NIETS ZIEN, RUIKEN, VOELEN OF HOREN! GRATIS PROEFPAKKET: 0485 34 34 44 OF [email protected]. NATUURLIJK BENT U OOK WELKOM OP ONZE STAND OP HET V&VN UROLOGIE SYMPOSIUM 2015. www.abena.nl

Samen werken aan de beste zorg voor ál uw patiënten Said (54) heeft aandrangincontinentie

Thea (75) maakt gebruik van inleggers

Bert (66) maakt gebruik van katheters Chantal (28) heeft stresssincontinentie

Ron (47) heeft fecale incontinentie

Uw beste hulpmiddelen zijn onze mensen. 0800 - 0 201 201 (gratis) | www.medireva.nl

20

Bij de NZA is een klachtenloket, dat klantvriendelijker kan worden, waardoor er sneller gebruik van gemaakt wordt. De deelnemers aan de verkenning hebben gesuggereerd de informatiewebsites zoals de hulpmiddelenwijzer interactief te maken voor klachten en ervaringen. 2: Versnelde ontwikkeling en implementatie richtlijnen en protocollen Hulpmiddelenzorg vraagt denken in de keten. Een integrale kijk op de hulpmiddelenzorg is noodzakelijk om een goede beeld te hebben op de keten. Door het ontbreken van de integrale kijk dreigt kostenbeheersing de belangrijkste sturende factor te worden voor de hulpmiddelenzorg. Het goedkoopste hulpmiddel is zeker niet altijd het voordeligste hulpmiddel. Het keuzeproces dient en de evaluatie van het hulpmiddel dienen gebaseerd te zijn op het functioneren van de gebruiker. Dit vraagt om goede communicatie en beschikbaarheid van relevante informatie. De ontwikkeling van richtlijnen, waarbij rekening gehouden wordt met het toetsingskader van het zorginstituut is hierbij cruciaal. De gebruiker moet weten wat van belang is als hij zich laat adviseren. Hierbij is het stepped care principe van belang: eerst een (para)medische oplossing zoeken voor het functioneringsprobleem. Als dit niet mogelijk is, dit structureel compenseren door een hulpmiddel. Een groot deel van de indicatiestelling in de hulpmiddelenzorg gebeurt door een arts. De gespecialiseerd verpleegkundige voert de gesprekken met de gebruiker over het best passende hulpmiddel. De leverancier (medisch speciaalzaak of apotheek) heeft vaak de beslissende stap in het keuzeproces. De keuze wordt vaak gebaseerd op de afspraken in de contracten met de zorgverzekeraars. Hierbij is vaak de marge op een product leidend. Vanuit de betrokken afdelingen van V&VN is gepleit voor een regie rol door de gespecialiseerd verpleegkundige in samenspraak met de gebruiker. Op basis van professionele normen die helder omschreven zijn in standaarden, kan de gekwalificeerde verpleegkundige een gefundeerde keuze maken voor een bepaald hulpmiddel. De ontwikkeling van richtlijnen is kostbaar en erg tijdsintensief. Dit geldt zowel voor verpleegkundigen die een bijdrage leveren aan richtlijnontwikkeling en dit in eigen tijd doen, vaak zonder goede vakantievergoeding, maar ook voor patiëntenverenigingen, zoals de NPCF onderschrijft. Vanuit de NEN wordt dit bevestigd. Het Zorginstituut Nederland heeft het Toetsingskader opgesteld. Dit is een instrument om kwaliteitsstandaarden, informatiestandaarden en meetinstrumenten te toetsen. Na geslaagde toetsing worden deze opgeno-

men in het kwaliteitsregister. Er is een leidraad opgesteld waaraan de standaarden moeten voldoen om toegelaten te worden. De standaard moet wel tripartiet aangeboden worden om toegelaten te worden tot het kwaliteitsregister. Tripartiet betekent dat het gezamenlijk door zorgverleners, zorgverzekeraars en patiënten aangeboden moet worden. Een goed voorbeeld, genoemd in de verkenning, zijn de afspraken rondom stomazorg. Een versnelde ontwikkeling en implementatie van richtlijnen is van groot belang. De minister schreef eerder over afspraken met de verpleegkundige en verzorgende beroepsgroepen: ‘V&VN zal met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders en verzekeraars – conform de uitgangspunten die het Kwaliteitsinstituut hanteert – richtlijnen voor het verpleegkundig en verzorgend handelen ontwikkelen, waarbij ook kritisch wordt gekeken naar bestaande richtlijnen. De nieuwe richtlijnen moeten ondersteunend zijn aan de andere manier van werken, waarbij de nadruk ligt op kwaliteit van leven en welzijn.’ Er is inmiddels geld beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van richtlijnen. V&VN is gestart met een project om prioriteit aan te brengen in de richtlijnen die ontwikkeld moeten worden. Dit zal leiden tot een aanvraag bij ZonMW voor aanspraak op het vrijgemaakte geld. V&VN Urologie Verpleegkundigen, Continentie Verpleegkundigen en Verzorgenden en Stomaverpleegkundigen hebben bij V&VN aanhangig gemaakt dat het van groot belang is, dat op korte termijn richtlijnen of kwaliteitsstandaarden ontwikkeld worden ten behoeve van de hulpmiddelen op het gebied van continentie, katheterzorg en stomazorg. De systematische betrokkenheid bij de ontwikkeling van de richtlijnen van gespecialiseerd verpleegkundigen is hierbij cruciaal. De implementatie van de richtlijnen en kwaliteitsstandaarden dient natuurlijk ook goed uitgevoerd te worden, waarbij de begeleidende rol van de gespecialiseerd verpleegkundige van groot belang is. 3: Inzicht in return on investment Er is nog weinig bekend over de doelmatigheid van een hulpmiddel. De onderbouwing hiervan berust veelal op aannames. Dit geldt ook voor het effectiviteitsonderzoek. Hierin wordt getoetst of het product voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk. Dit soort onderzoek wordt niet uitgevoerd, omdat het aan financiën ontbreekt. Er is gepleit voor effectiviteitsonderzoek naar de inzet van zorgverzekeraars. Leiden hun inspanningen wel tot betere zorg en beter functioneren? Dan komt de vraag naar voren wat de maatschappelijke meeropbrengsten zijn van goede hulpmiddelenzorg. De vraag wordt dan gesteld hoe het hulpmiddel kan bijdragen aan grotere zelfredzaamheid, arbeidsparticipatie 

Evaluatie Regeling voorschrijven medische hulpmiddelen - door Jeannette Verkerk

21

en deelname aan maatschappelijk verkeer. De ICF-criteria zijn hierbij van belang voor het goed kunnen beantwoorden van deze vraag. Een knelpunt bij het doen van doelmatigheidsonderzoeken of effectiviteitsonderzoeken is dat de klassieke RCT niet geschikt is. Het kan ethisch niet verantwoord zijn om vergelijkend onderzoek te doen. Het is nodig om andere of aanvullende onderzoeksdesigns te zoeken die passen bij de hulpmiddelenzorg. De druk hierop wordt groter, mede omdat de WHO de hulpmiddelenzorg als een wereldwijd vraagstuk ziet. 4: Randvoorwaarden voor een gezonde hulpmiddelenmarkt De rol van de overheid mag duidelijker worden blijkt uit de verkenning op het gebied van afstemming

en coördinatie. Door gebrek aan afstemming en coördinatie tussen overheidsorganen komt stringenter toezicht of gericht ingrijpen niet van

komt de wens om meerjarenafspraken te maken voor contracten. Zorgverzekeraars pleiten weer voor groter kostenbewustzijn. Ten slotte

One size fits nobody de grond. Transparantie in de hulpmiddelenzorg is van groot belang en wordt door iedereen breed gedragen. Dit heeft betrekking op meer inbreng van de gebruiker, voorlichting aan zorgverleners (denk aan verkapte marketingstrategieën), maar ook de wijze van aanbesteding en contractering door zorgverzekeraars. Zij zijn nog niet aangesloten bij de gedragscode medische hulpmiddelen. Het zou goed zijn als zij dat wel doen. Vanuit leveranciers en fabrikanten

is er een grote behoefte aan ruimte in contracten om met uitzonderingsgevallen of specifieke behoeften om te kunnen gaan. Zoals een van de gesprekspartners het uitdrukte: one size fits nobody. Conclusies uit de verkenning De positie van de gebruiker dient versterkt te worden door onafhankelijke (keuze)informatie te verschaffen om in gesprek te gaan met zorgverleners. Hun positie moet verstevigd worden in de beleidsmatige omge-

ving. Tevens is een plek voor klachten en ervaringen uitwisselen rond hulpmiddelen gebruik noodzakelijk. Versnelde ontwikkeling van richtlijnen en kwaliteitsstandaarden sluit aan bij bovengenoemde. De ketenzorg in de hulpmiddelenzorg vraagt samenwerking zodat aangesloten kan worden bij de behoefte van de gebruiker. De richtlijnen helpen de zorgverleners, die dicht bij de gebruikers staan, om hun kwaliteit van zorg in de keten te verbeteren. Onderzoek en evaluatie is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de richtlijnen en kwaliteitsstandaarden. Het traject rondom meerdere methoden van onderzoek door ZonMW kan hierbij ondersteunend zijn. Het functioneren van de hulpmiddelenmarkt bevindt zich in een transitie fase. Het gebrek aan transparantie wordt hierbij als een groot manco ervaren. Aanbevelingen voor gestructureerde verbetering van de hulpmiddelenmarkt De hulpmiddelenmarkt is een vrije (internationale) markt. De overheid heeft hier wel een rol in, omdat het om zorg gaat. Uit de verkenning blijkt dat er grote verschillen zijn wat betreft kracht en macht in deze markt. De gewenste afstemming maakt het mogelijk de markt gezonder en duurzamer te maken. De positie van de gebruiker dient verstevigd te worden door de koepelorganisaties te faciliteren. Voor het versnellen van de ontwikkeling en implementatie van richtlijnen is goede sturing nodig via het richtlijnprogramma van V&VN, het kwaliteitsregister en daarnaast de kwaliteitsbibliotheek van ZIN om deze op een zinvolle manier met elkaar te verbinden. Zinvolle richtlijnen kunnen niet gemaakt worden zonder zinvolle evidence. Dat betekent dat er onderzoek nodig is naar innovaties, doelmatigheid en maatschappelijke meerwaarde van hulpmiddelenzorg.

Wij zijn er voor haar als ze een middag gaat schaatsen... ...met de nieuwe compacte VaPro Plus Pocket! Deze nieuwe katheterset met urine-opvangzak is compact verpakt zodat hij past in je broekzak of tas! De katheter is direct klaar voor gebruik. Het beschermende hoesje en de inbrengtip helpen de bacteriën op afstand te houden. Eenvoud, hygiëne en onafhankelijkheid in een discrete, handzame verpakking. Bel 0800 5230352 of ga naar www.hollister.nl om een proefpakket aan te vragen.

Continence Care People First

The Hollister logo and VaPro Plus Pocket are trademarks of Hollister Incorporated © 2015 Hollister Incorporated. 922800-415

22

De lijnen bij elkaar Hierboven is weergegeven per thema wat de oplossingsrichtingen zijn en welke conclusies en aanbevelingen op basis van het onderzoek en de consultatiebijeenkomst getrokken kunnen worden. Natuurlijk kan het een niet los gezien worden van het andere. Er valt veel winst te behalen in de hulpmiddelen markt. Om dit te bereiken is onderzoek nodig naar de optimale voorziening in relatie tot de functioneringsproblemen van de gebruiker. Om de winst te verzilveren is tevens implementatie van het onderzoek nodig. Een gestructureerde aanpak is hierbij noodzakelijk om zowel de zorgverlener zoals de (gespecialiseerd)

verpleegkundige en de gebruiker te ondersteunen. Initiatieven op het gebied van onderzoek, implementatie en opleiding moeten slim met elkaar verbonden worden. De investering daarin is echter noodzakelijk voor uitgebalanceerde richtlijnen en een optimale inzet van hulpmiddelen in de praktijk. De maatschappelijke investering betaalt zich naar verwachting terug, onder meer in termen van gebruikerstevredenheid, veiligheid, doelmatigheid en het verminderen van de benodigde ‘handen aan het bed’. 

Evaluatie Regeling voorschrijven medische hulpmiddelen - door Jeannette Verkerk

23

ALTIJD IN DE BUURT VAKKUNDIG BETROKKEN

Wil je lid worden van V&VN Urologie Verpleegkundigen?

® Condoomkatheters met hydrocolloïde kleefzone

Door Jeannette Verkerk

Urologie Verpleegkundigen

4 Goede redenen om lid te worden: • Je wordt 2 keer per jaar op de hoogte gehouden van ontwikkelingen binnen de urologie via ons vakblad Lekturo. • Je kunt voor het ledentarief naar ons jaarlijkse symposium komen. Hiermee heb je de contributie al terugverdiend.

Houd de vochtigheid van de huid onder controle. De eerste en enige condoomkatheter met een hydrocolloïde kleeflaag. Een droge huid is de basis voor een goed klevende externe katheter De hydrocolloïde kleeflaag in de AurorA® siliconen externe katheter geeft een veel betere transpiratie door het siliconen membraan heen - tot 50% meer dan bij vergelijkbare zelfklevende siliconen externe katheters.

Optimale waterdamp doorlaatbaarheid

gr/m2/24 uur

Hoeveelheid transpiratievocht*

Uw regionale medisch speciaalzaak op het gebied van

het gezonde alternatief

[email protected] • www.bettercare.nl

24

004_Advertentie_80x220_Bettercare_Consumer.indd 1

150,37gr

AurorA®

Voorgevormde Siliconen Condoomkatheter

Bewezen vochtdoorlaatbaarheid

STOMA INCONTINENTIE WOND

bettercare

225,55gr

Voert vocht af om de huid te beschermen, de huidverweking te verminderen en de kleefbaarheid van het condoom te behouden.

Beschikbaar in verschillende stijlen Stijl 1

Stijl 2

C. R. Bard Netherlands Sales BV Tel 088 01 22 500 | Fax 088 01 22 501 [email protected] *Data on file bij Rochester Medical

Aurora and Bard are registered trademarks of C. R. Bard, Inc or an affiliate. © 2015, C. R. Bard, Inc. All Rights Reserved. 1015/4788

14-09-15 14:12

Stijl 3

• Je hebt invloed op de speerpunten van onze afdeling en je kunt een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen binnen V&VN Urologie Verpleegkundigen. • Je bent automatisch lid van onze Europese zustervereniging EAUN en hierdoor heb je recht op het gereduceerde tarief voor het jaarlijkse 3-daagse congres.

Ga naar onze website op: http://urologie.venvn.nl

voor meer informatie over V&VN Urologie Verpleegkundigen

Wat biedt het lidmaatschap V&VN? Als je lid wordt van V&VN Urologie Verpleegkundigen kun je je kosteloos inschrijven voor het kwaliteitsregister en daarin al je scholingen en portfolio bijhouden. V&VN maakt zich sterk voor de verpleging en verzorging op landelijk niveau door uitgebreide lobby bij onder andere Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Daarnaast zitten bureaumedewerkers en bestuursleden van afdelingen aan tafel bij landelijke projecten zoals de verspilling in de zorg.

Wat moet je doen om lid te worden? Ga naar de website van V&VN: http://www.venvn.nl/Lidmaatschap. Hier vind je uitgebreide informatie over de inhoud van het lidmaatschap. Om lid te worden van V&VN en/of een van de afdelingen of platforms moet je eerst een Mijn V&VN-account aanmaken. Dat kan via de knop ‘lid worden’. Lidmaatschapskosten per maand voor 2016 V&VN basislidmaatschap € 7,00 Urologie Verpleegkundigen € 3,38

25

Urologie in het nieuws Wij gaan voor een gezonde urethra, op de korte én lange termijn. Een goede start

Een kleine greep uit de urologische nieuwsberichten van de afgelopen tijd - Door de redactie

Op skipr was het volgende te lezen:

Een goed leven

‘Bestraling prostaatkanker kan korter’ Het is mogelijk om de therapie van mensen met prostaatkanker te verkorten. Als ze per behandeling een hogere dosis straling krijgen, hoeven ze minder vaak te worden bestraald. Dat werkt even goed als de huidige

Een goede start met Clean Intermittent Catheterization (CIC) is belangrijk om zowel fysieke als psychologische redenen. Een goede ondersteuning en een katheter die veilig, discreet en eenvoudig in gebruik is, zijn de sleutel tot een goede start. Met LoFric® krijgt uw patiënt beide.

Katheterisatie is vaak een levenslange therapie. Daarom zorgen wij ervoor dat katheters het echt mogelijk maken om de urethra gezond te houden. LoFric is de enige katheter met Urotonic™ Surface Technology en met een bewezen reductie op het risico van langetermijn complicaties.

Wellspect HealthCare, Postbus 656, 2700 AR, Zoetermeer, Nederland. Tel. NL: +31 79 363 70 10. Fax NL: +31 79 362 37 48. www.lofric.nl Tel. BE: +32 3 232 06 15. Fax BE: +32 3 303 52 11. www.lofric.be

terugkomen. Lees verder op: www.skipr.nl/actueel/id24164-bestralingprostaatkanker-kan-korter.html

Vijf artsen uit Zuid-Afrika volgen

Bron: Skipr - http://www.skipr.nl (ANP) Datum: 19 oktober 2015

huis met veel interesse een nieuwe

De voordelen: Verantwoordingsformulier binnen 90 seconden ingevuld Direct uw patiënt foutloos aanmelden Administratie wordt bijzaak

behandeling tegen stressincontinen-

Jeannette Verkerk voorzitter van V&VN Urologie Verpleegkundigen werd

Jimmy Fernandes ontvangt vaker

in mei 2015 geïnterviewd door TvZ over de UCS opleiding

collega’s.

‘Verpleegkundigen grijpen eerder naar katheter die ze al kennen’ Stichting Hoger Onderwijs (SHO).

door het toedienen van zogenoemde

Dit betekent dat de opleiding nu door SHO is erkend

injectables rond de plasbuis.

‘Het is belangrijk dat deze opleiding de hbo erkenningheeft gekregen, want dit geeft afgestudeerden de garantie dat dit een opleiding is met een hbo niveau’, vertelt Jeannette Verkerk, voorzitter V&VN Urologie Verpleegkundigen, in een interview met TvZ. De opleiding bestaat nu drie jaar. Inmiddels zijn er zo’n veertig afgestudeerde UCS verpleegkundigen. Alle leerlingen die deze hbo opleiding al hadden afgerond, krijgen een

Profiteer net als Eveline de Ruijter ook van de voordelen van werken met

nieuw diploma met de hbo erkenning erop...

de Scan App. Al meer dan 19 ziekenhuizen gingen u voor. Neem contact op

Bron: Nursing - www.nursing.nl Auteur: Rhijja Jansen

naar Bouke, Robert Jan, Karin, Lisette of Nicole.

zorgadvieslijn 0800-6 226 226 www.mediqcombicare.nl

urineverlies door stressincontinentie nen worden behandeld. Dat gebeurt

dat scheelt niet alleen tijd maar ook veel irritatie.

met één van onze rayonmanagers op telefoonnummer 0182 622 444 en vraag

ling, waarbij vrouwen met ongewenst

verpleegkundige is vanaf nu officieel geregistreerd bij

Verantwoordingsformulieren komen niet meer retour,

Eveline de Ruijter, verpleegkundige Beatrixziekenhuis, Gorinchem

de zogenoemde Urolastic-behande-

poliklinisch binnen 15 minuten kun-

verpleegkundigen belangrijk.’

En belangrijker: Ik heb nu meer tijd en aandacht voor mijn patiënt.”

Het goudse ziekenhuis is voorloper bij

De opleiding Urologie Continentie Stoma (UCS)

als opleiding op hbo-niveau. ‘Juist nu zijn UCS

“De Scan App reduceert het aantal fouten tot nul.

26

vandaag in het Groene Hart Zieken-

tie bij vrouwen. De Goudse uroloog

Meer tijd voor uw patiënt, dankzij de Scan App van Mediq CombiCare • • •

behandeling, waarbij mensen een lage dosis krijgen en vaker moeten

Goudse arts vraagbaak bij stressincontinentie

Meer lezen? Deze (en andere) artikelen zijn ook op de website www.nursing.nl te vinden

Bron: AD Groene Hart - www.ad.nl Auteur: Maarten Molenaar Datum: 3 september 2015

Opleiding UCS verpleegkundige én Uro-onco scholing volgeboekt!!! Urologie in het nieuws - door de redactie

27

een vervolg van het onderzoek van Birgit van Ee...

Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker Auteur: Birgit van Ee, psycholoog, onderzoeker Co-auteur: Eleonora Louwman, klinisch gezondheidswetenschapper, verpleegkundige In de Lekturo van mei 2015 is aandacht besteed aan onderzoek van het lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg van Hogeschool Windesheim naar ouderen met (prostaat)kanker. Het onderzoek vordert gestaag en wat betreft de ervaringen van prostaatkankerpatiënten van 70 jaar en ouder met hun ziekte en de zorg die zij ontvangen tekenen de eerste resultaten zich reeds af. Opzet onderzoek Binnen het programma “Ouderen en Kanker” van het lectoraat worden diverse (deel)onderzoeken uitgevoerd. Centraal staat het vergroten van de kennis op het gebied van ouderen met kanker. Aan de hand van die kennis worden handvatten geboden aan professionals om de psychosociale zorg en begeleiding goed af te kunnen stemmen op de individuele oudere patiënt met kanker. Er wordt nauw samengewerkt met het Isala Ziekenhuis in Zwolle en het UMC Groningen. Daarnaast voeren studenten van onder andere het UMC Utrecht, opleiding Klinische Gezondheidswetenschap; Verplegingswetenschap, een deel van het onderzoek uit als afstudeeropdracht.

Birgit van Ee

Lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg

Hogeschool Windesheim Zwolle

Met dank aan: R. Korteweg, L. Bouwmeester, P. Huisman, prof. dr. R. de Wit, dr. W. Kirkels, dr. A. Honkoop, dr. A. Kamper, dr. C. Smits, prof. dr. J. Slaets, prof. dr. M. Hagedoorn en alle patiënten die mee hebben willen werken aan het onderzoek .

28

Literatuuronderzoek en de (weerbarstige) praktijk De eerste stap in het programma bestond uit een uitgebreide verkenning van de wetenschappelijke literatuur naar twee vormen van psychosociale begeleiding, zogenaamde “Patient Navigation & Patient Activation”. Dit literatuuronderzoek heeft uitgewezen dat er nog weinig aandacht is voor, en daarmee bekend over de praktische, sociale en emotionele begeleiding van ouderen met kanker (Van Ee e.a., ingediend voor publicatie). Bovendien is de werkzaamheid en effectiviteit van dit soort interventies onduidelijk en omstreden. Wel zijn er enige indicaties dat intensievere en langduriger begeleiding effectiever is dan kortdurende ondersteuning. De vraag is echter of er bij oudere kankerpatiënten wel zo’n behoefte bestaat aan extra ondersteuning. Vermoed wordt dat er wel degelijk een groep, meer kwetsbare ouderen is die hiervan zou kunnen profiteren. Om hier daadwerkelijk een antwoord op te kunnen geven worden twee deelstudies uitgevoerd (zie kader – stap 2 en 3). Eén naar de ervaringen van vrouwen van 70 jaar en ouder met borstkanker en een onderzoek naar de ervaringen van mannen in dezelfde leeftijdscategorie met prostaatkanker. Hoewel de vrouwen vooral geworven zijn in Overijssel, Drenthe en Noordoost Groningen, zijn de mannelijke respondenten benaderd vanuit Isala en het Daniël den Hoed/Erasmus MC Rotterdam.

Identificatie van kwetsbare patiënten Door middel van diepte-interviews kan meer inzicht verkregen worden in welke patiënten mogelijk extra psychosociale ondersteuning nodig hebben en op welk vlak (praktisch, sociaal, emotioneel, fysiek). Om dit nog verder in kaart te brengen zal vervolgens bij het Isala Ziekenhuis onder een grotere groep kankerpatiënten een (kwetsbaarheids)vragenlijst worden uitgezet ter identificatie van de extra zorg behoevende patiënt (stap 4). In een vroeg stadium wordt de kwetsbaarder patiënt zo herkend om vervolgens aan die patiënten bij wie de huidige zorg niet goed aansluit meer zorg op maat aan te bieden. Denk hierbij aan patiënten met een gebrekkig steunsysteem, comorbiditeit, psychische problematiek en/of een onvermogen zich adequaat door het zorgsysteem te bewegen. Op basis van de onderzoeksresultaten kan daarnaast trainingsmateriaal worden ontwikkeld voor verpleegkundigen (in opleiding) en mogelijk ook voor andere professionals die werken met oudere kankerpatiënten. Oudere mannen met prostaatkanker Zoals geldt voor kanker in het algemeen, is er ook wat betreft prostaatkanker weinig aandacht voor de oudere patiënt. Op psychosociaal vlak is er nauwelijks onder-

zoek gedaan naar de ervaringen van deze mannen met hun ziekte en de behoefte aan zorg en ondersteuning. Een overzichtsartikel naar psychosociale interventies bij mannen met prostaatkanker geeft weliswaar aan dat deze interventies enkele kleine positieve effecten hebben op bepaalde aspecten van kwaliteit van leven. Op de meeste domeinen (waaronder onzekerheid, “distress” en depressie) werden echter geen significante effecten gevonden (Parahoo e.a., 2013). Een ander onderzoek laat zien dat de effecten van de onderzochte interventies groter zijn bij patiënten die worden voorgeselecteerd op een hogere mate van “distress” (Faller e.a., 2013). Er valt bij hen dan ook meer te verbeteren. Deze studies richtten zich echter op alle volwassen (prostaat)kankerpatiënten waardoor niet bekend is hoe oudere mannen op dit soort interventies reageren. Afname diepte-interviews Het is aannemelijk dat een interventie pas effect heeft wanneer deze aansluit bij de noden en behoeften van de patiënt. Een belangrijke stap is daarom het onderzoeken van de ervaringen van patiënten met hun ziekte en de zorg. Waar loopt men tegenaan in het behandeltraject en in de privésituatie vanaf het moment dat (prostaat)kanker 

Stap 1 literatuurstudie Patient navigation & patient activation for elderly cancer patients

Stap 2

Stap 3

21 interviews met oudere vrouwen met borstkanker

22 interviews met oudere mannen met prostaatkanker

Stap 4 vragenlijst onder grote groep kankerpatiënten

Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker - door Birgit van Ee

29

Het juiste product voor een gezonde huid

Het afgelopen half jaar zijn de 22 semi-gestructureerde diepte-interviews van gemiddeld een uur bij mannen van 70 jaar en ouder met prostaatkanker afgenomen. Twaalf patiënten zijn geworven via het Erasmus Mc Kankerinstituut (EL), en tien door regieverpleegkundigen

Attends streeft naar oplossingen voor iedere vorm van incontinentie en richt zich op de juiste verzorging en het welzijn van de patiënt. Of men nu ongewild druppels, scheutjes of grotere hoeveelheden urine verliest, het is uitermate belangrijk om de huid in goede conditie te houden. Een vochtige huid kan resulteren in een geïrriteerde of zelfs beschadigde huid. Het Attends assortiment is getest en goedgekeurd door proDERM, Instituut voor toegepast dermatologisch onderzoek. Deze test onderschrijft dat de Attends producten zeer goed worden verdragen door de huid. De producten nemen zeer snel op en houden vanwege de speciale kern de bovenlaag droog waardoor problemen met de huid worden voorkomen. Attends is het enige incontinentiemerk dat dit kwaliteitszegel mag dragen.

Ook mannen vinden het fijn om af en toe even hun verhaal te kunnen doen

Attends proberen?

van het Isala Ziekenhuis. De afname vond bij de patiënt thuis plaats en werd opgenomen op geluidsapparatuur om zo de gesprekken letterlijk uit te kunnen typen. Deze transcripten zullen vervolgens door twee personen zin voor zin worden doorgenomen en voorzien van codes. De codes worden geclusterd tot categorieën en thema’s die vervolgens aangeven wat er bij deze mannen speelt.

Imiddels heeft een grote groep tevreden klanten de kwaliteit van Attends ontdekt. Ook u kunt Attends vrijblijvend aanvragen voor uw cliënten zodat zij het verschil kunnen ontdekken!

Heeft u vragen? Aarzel dan niet en bel ons!

088-220 88 00 of kijk op www.attends.nl

Neem daarvoor contact op met onze klantenservice. We maken graag een afspraak met u voor een nadere kennismaking met het Attends assortiment.

Nieuw in het assortiment Unifit Comfort Urinenachtzak Urine kan niet terug de slang in lopen, dankzij de anti-terugslagklep. Het filter minimaliseert de kans op vacuüm trekken. In twee varianten verkrijgbaar; 2000 en 3000 ml.

Wellform Medical BV • Muskushouwsestraat 33 • 6666 MA Heteren T 088 - 6670065 · F 088 - 6670088 • E [email protected] • I www.wellform.nl

30

LEK/201510

Comfort Beenzak Voorzien van een universele aansluiting. Slang is naar wens op maat te knippen. Kan op boven- of onderbeen gedragen worden. Meer info & bestellen: Wellform.nl

manieren waarop wij als (vrouwelijke) onderzoekers niet zo snel zouden komen. Zoals het tien minuten rondje medische zaken op de tennisclub, waarna er snel weer getennist gaat worden. Opvallend is dat een aantal urologieverpleegkundigen aangeeft oudere mannen met prostaatkanker na het actieve behandeltraject snel kwijt te raken, zij verdwijnen bij deze verpleegkundigen uit beeld en zien alleen nog een arts op de controlemomenten. Dit in tegenstelling tot de onderzochte vrouwen met borstkanker bij wie er vrijwel altijd een verpleegkundige bij de gesprekken met de arts aanwezig was en die nog lange tijd, en naar grote tevredenheid, contact hielden met de regieverpleegkundigen. Sommige mannen gaven in de interviews ook aan de regieverpleegkundige tijdens hun behandeltraject te hebben gemist. Dit geeft stof tot nadenken over het belang en de (potentiële) waarde van de (regie)verpleegkundige. Maar nogmaals, het gaat hier om enkele (voorzichtige) eerste resultaten waarbij geen onderscheid is gemaakt tussen patiënten uit de regio Zwolle en Rotterdam en omstreken. Aan een grondige analyse en beschrijving van alle interviews wordt gewerkt.

is ontdekt en zijn er zaken die patiënten graag anders zouden willen zien?

Verkenning van de resultaten Een eerste verkenning van de resultaten laat zien dat er in ieder geval drie gebieden zijn die voor deze mannen van belang zijn, te weten “de betekenis van prostaatkanker”, “omgang met de impact van prostaatkanker” en “het delen van hun ziekte met anderen”. Hoewel sommige mannen een zeer grote directe impact ervaren op urologisch en/of seksuologisch gebied, staat voor andere mannen veel meer de omgang met de omgeving op de voorgrond. In die zin dat er mannen zijn die hun ziekte liever niet aan de grote klok hangen en in sommige gevallen zelfs voor hun kinderen verborgen houden. Allerlei tips en adviezen vanuit de omgeving worden niet altijd als prettig ervaren en enkele patiënten zijn bang dat hun kinderen zich (onnodig) zorgen zullen maken. Over de zorg vanuit het ziekenhuis zijn deze mannen over het algemeen redelijk tot erg tevreden, hoewel er specifieke punten worden genoemd die verbetering behoeven volgens sommige patiënten. Het gaat daarbij vaak om zaken met betrekking tot voorlichting en (gebrekkige) communicatie. Mannen die behandeld werden middels radiotherapie zijn hier in het algemeen heel tevreden over. Opvallend is dat zij het vaak prettig vinden tijdens het wachten even een praatje te kunnen maken met medepatiënten en verpleegkundigen. Hieruit blijkt dat ook mannen het fijn kunnen vinden af en toe even hun verhaal te kunnen doen. Wellicht op momenten en

Contact Birgit van Ee 088-4696713 (ma/vr) [email protected]

bronvermelding foto: Christelijke Hogeschool Windesheim

Literatuur Ee, I.B. van, Hagedoorn, M., Slaets, J.P.J. & Smits, C.H.M. (ingediend). Patient navigation and patient activation interventions for elderly cancer patients: A systematic review. Ingediend bij Ageing Research Reviews. Faller, H., Schuler, M. Richard, M., Heckl, U., Weis, J., Küffner, R. (2013). Effects of psycho-oncologic interventions on emotional distress and quality of life in adult patients with cancer: systematic review and meta-analysis. Journal of Clinical Oncology, 31:6, 782-793. Parahoo, K., McDonough, S., McCaughan, E., Noyes, J., Semple, C. Halstead, E.J., Neuberger, M.M. & Dahm, P. (2013). Psychosocial interventions for men with prostate cancer. The Cochrane Library.

Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker - door Birgit van Ee

31

München is de hoofdstad van de Duitse deelstaat Beieren en met bijna anderhalf miljoen inwoners de derde stad van Duitsland. München is een ‘kreisfreie Stadt’ en behoort tot de belangrijkste economische en culturele centra in de Bondsrepubliek.

Van 12 tot 14 maart 2016 wordt de 17de Internationale EAUN Meeting gehouden in München, Duitsland. Het jaarlijkse EAUN congres biedt een forum voor het presenteren van originele ongepubliceerde gegevens, het delen van ideeën m.b.t. urologische innovatie en voor de verspreiding van evidence-based kennis van primaire klinische relevantie. Nieuw bewijs, innovatieve technieken en wetenschappelijke vooruitgang in het werkveld van de urologieverpleegkunden Verbeter je praktische kennis en vaardigheden door middel van educatieve activiteiten, workshops en cursussen

Lichte en matige incontinentie bij mannen... Goede bescherming verlicht het ongemak! • Anatomische pasvorm

incontinentieverband met een op de mannelijke lichaamsbouw afgestemde pasvorm. Biedt optimale bescherming bij lichte en matige incontinentie.

seni4you.nl

• Ademende buitenlaag • Zonder latex • Superabsorber neutraliseert urinegeur • Optimale bescherming en bewegingsvrijheid • Discreet en comfortabel in gebruik • Verkrijgbaar in 4 absorptieniveaus

Seni Man Active wordt direct aangebracht om de penis en biedt bescherming bij druppelincontinentie en nadruppelen. Seni Man Normal heeft een komvormige pasvorm en wordt met een plakstrip bevestigd in het ondergoed. Het biedt bescherming bij verlies van druppels en kleine scheutjes urine. Seni Man Extra heeft een komvormige pasvorm en wordt met een plakstrip bevestigd in het ondergoed. Het biedt bescherming bij scheuten urineverlies. Seni Man Super heeft een absorberende kern met een extra groot oppervlak, een rechthoekige pasvorm en wordt met een plakstrip bevestigd in het ondergoed. Het biedt bescherming bij verlies van flinke scheuten urine.

Seni absorberende producten zijn verkrijgbaar bij senishop.nl, apotheek en medische speciaalzaak. Voor informatie en proefverpakkingen, ga naar: seni4you.nl. Voor vragen, bel TZMO Benelux BV: 073 624 07 11.

32

12 - 14 maart 2016 München, Duitsland Inschrijving geopend!

Bekijk de nieuwste data en opkomende trends uit studies in klinisch onderzoek naar verpleging en urologische zorg Bespreek de veranderende rol van de Eaun in het bevorderen van hogere normen van urologische verpleegkundige zorg, verpleging, urologisch onderzoek en praktijk ontwikkeling Communiceren, samenwerken en netwerken met vertegenwoordigers van een groot internationaal publiek; medische professionals, nationale urologische genootschappen, patiëntengroepen, de medische industrie en de media.

Meer informatie: www.eaun16.org 33

Colofon UROSTIM

Lekturo is het verenigingsblad van V&VN Urologie Verpleegkundigen

de budgetvriendelijke PTNS www.schwa-medico.nl

(€ 2,90 / sessie aan verbruiksmaterialen)

cursussen PTNS gepland in december 2015 en januari 2016 !

voor naald en plakelektrode 2 kanalen 8 programma’s, individueel aan te passen zeer lage verbruikskosten voldoet aan europese richtlijnen medische hulpmiddelen voor de behandeling van de over-actieve blaas, fecale- en stress-incontinentie met twee kanalen ook inzetbaar bij interstitiële cystitis, pijn bij prostatitis, urogenitale- en rectale pijnsyndromen.

Urologie Verpleegkundigen

UROSTIM, klaar voor de toekomst !

Lidmaatschap van V&VN Urologie Verpleegkundigen is mogelijk voor verpleegkundigen werkzaam binnen de urologie. De V&VN is de overkoepelende Beroepsvereniging van zorgprofessionals. Zij, die anderszins werkzaam zijn binnen de urologie, kunnen wel lid worden van de vereniging, echter zonder de mogelijkheid een bestuursfunctie te vervullen. Het lidmaatschap voor 2016 van de afdeling V&VN Urologie Verpleegkundigen bedraagt € 40,50 per jaar en is persoonsgebonden; een afdeling of instelling kan geen lid zijn. Daarnaast moet men lid zijn van de V&VN, contributie daarvan wordt vastgesteld door de V&VN (op moment van schrijven € 72,- per jaar). Aan- en afmeldingen van een lidmaatschap lopen via de V&VN. Meer informatie vind je op de website www.venvn.nl Zie algemene voorwaarden lidmaatschap.

Laat u verrassen en vraag de prijslijst op.

Contactinformatie V&VN

V&VN algemeen T. (030) 291 90 50 Lidmaatschap van V&VN T. (030) 291 90 50 E. [email protected] www.venvn.nl Adres afd. Urologie Verpleegkundigen V&VN t.a.v. afd. Urologie Verpleegkundigen Postbus 8212 3502 RE Utrecht

Bestuur

J. Verkerk, voorzitter E. van Koeveringe, secretaris R. Ketelaar, penningmeester P. Slappendel, lid A. Meerkerk, lid

Redactie Lekturo J. Verkerk P. Slappendel A. Meerkerk S. Benneheij

Tekstbewerking en grafische vormgeving Ziraffa ART Suzanne Benneheij - [email protected]

Beeldmateriaal en fotografie

Beeldbewerking: Ziraffa ART, Suzanne Benneheij - [email protected] Beeldmateriaal: BG urethra - blz 9 t/m 15, Sebastian Kaulitzki. Medical box - blz 18 en 23, La Gorda. BG stomamateriaal - blz 19 t/m 23, Sherry Yates Young. Nieuws media - blz 27, Oleksiy Mark. BG krant met bril - blz 27, Mykola Komarovskyy. Handen - blz 28, Chaiyon021. Gebouw Windesheim - blz 28, Hans Engbers. München - blz 32, Sean Pavone. (2015 allen gebruikt onder licentie van Shutterstock, Inc.)

Drukwerk

Houx Digiprint www.houxdigiprint.nl

Redactie adres Via adres V&VN Urologie Verpleegkundigen, o.v.v. Lekturo E-mail: [email protected] - o.v.v. Lekturo De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen in te korten en te redigeren.

Advertenties informatie E-mail: [email protected] o.v.v. advertentieverkoop

schwa-medico Nederland BV | Koningin Julianaplein 10 | 3931 CK WOUDENBERG | Tel. 0 33 4 65 50 64 | Fax 0 33 4 61 22 23 | [email protected] 6450_Anz_Urostim_nl_4.2015.indd 1

17.09.15 14:43

Ervaar Curan Man

Snel en veilig de juiste hulpmiddelen bestellen

Dé compacte mannenkatheter ✔

Wij hebben contracten met alle zorgverzekeraars Klaar voor gebruik Gelcoating

✔

Comfortabel Vermindert branderig gevoel

Bosman is al jaren uw betrokken leverancier van hulpmiddelen voor incontinentie-, urologie-, wond-, stoma- en diabeteszorg. Wij zorgen ervoor dat deze materialen op de goede manier worden toegepast in de thuissituatie. U bestelt de juiste hulpmiddelen voor uw patiënt snel en veilig via ons online bestelsysteem ZorgPortaal.

✔

Gebruiksvriendelijk Eenvoudig te openen en lekvrij

De voordelen van ZorgPortaal: Geen omkijken naar voorraden en administratie;

100%

lekvrij

Met BlueGrip® inbrenghulp

Gratis proefmaterialen? U bestelt eenvoudig en snel via

www.curan.nl

Nu met gratis reisetui!

Binnen 1 minuut de patiëntgegevens, aanvraag machtiging en bestelling realiseren; Inzien van productinformatie en gebruiksadvies; Alle bestellingen voor 17.30 uur geplaatst, worden de volgende dag geleverd.

Voor meer informatie over Bosman of ZorgPortaal neemt u contact op met de afdeling Klantsupport op telefoonnummer 040-2308866 of gaat u naar www.bosman.com/zorgportaal. Onderdeel van:

facebook.com/bosmanzorgt

Kijk voor meer informatie of proefmaterialen op www.curan.nl

34

Adv-CuranMan-200x130zonderstrook-Juli2015.indd 1

11-08-15 10:37

@bosmanzorgt

www.bosman.com

35

Gaat u de

uitdaging aan? Dan heten wij u van harte welkom op vrijdag

27 November 2015 in het CineMec te Ede!

Met vriendelijke groet, symposium commissie