Onderzoek risicobereidheid

Onderzoek risicobereidheid Stichting Pensioenfonds voor Dierenartsen 15 oktober 2013 Gaston Siegelaer Louana van Dijk © 2013 Towers Watson. All rights reserved.

Disclaimer Deze rapportage is uitsluitend geschreven voor gebruik door Stichting Pensioenfonds Dierenartsen onder de voorwaarden van onze overeenkomst met Stichting Pensioenfonds Dierenartsen. De rapportage is bedoeld om het bestuur van pensioenfonds Dierenartsen te ondersteunen bij de gedachtevorming over het strategisch risicoprofiel van het pensioenfonds. De rapportage is niet bedoeld voor gebruik in een andere context of voor andere doeleinden en wij aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor dergelijk gebruik. De schriftelijke opmerkingen in deze presentatie moeten worden gezien in samenhang met de ondersteunende en verduidelijkende mondelinge opmerkingen en achtergrond zoals door Towers Watson gegeven, voordat u overgaat tot enige actie of het nemen van beslissingen. REF/LKr/653285/AP130281

Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com

© 2012 Towers Watson. All rights reserved.







  

Risicohouding

Preferenties t.a.v. solidariteit en collectiviteit Risicodraagvlak Risicohouding Beoordeling risicobereidheid Bijlagen: - Bijlage A: Risicodraagvlak en -houding - Bijlage B: Overige statistieken - Bijlage C: Benchmarkonderzoek

Risicodraagvlak



Verwachtingen ten aanzien van pensioen

Preferenties



Inleiding Deelnemersdemografie

Demografie

Inhoudsopgave

Risicobereidheid 3





Risicohouding



Risicodraagvlak



Preferenties



Risicobereidheid

Deze rapportage behandelt de risicobereidheid van de deelnemers van Stichting Pensioenfonds voor Dierenartsen (SPD). De rapportage is gebaseerd op de uitkomsten van een onderzoek onder 1094 deelnemers. De respons bedraagt 20% van de ca. 5.532 aangeschreven personen. Dit is voldoende voor de statistische representativiteit voor de groep als geheel. De rapportage is bedoeld om het bestuur van SPD te ondersteunen bij de gedachtevorming over het beleggingsbeleid en de financiële opzet van het pensioenfonds. Door dit onderzoek te hebben uitgevoerd heeft het bestuur zich gekweten van zijn taak om de risicobereidheid van deelnemers te betrekken in de besluitvorming ten aanzien van het strategisch risicoprofiel van het pensioenfonds. We vergelijken de uitkomsten van de SPD survey met een door Towers Watson uitgevoerd benchmarkonderzoek onder een representatief panel van de Nederlandse beroepsbevolking, voor zover relevante verschillen zijn geconstateerd. Zie bijlage C voor een nadere toelichting op het benchmarkonderzoek.

Demografie

Inleiding

4

Demografie

Risicobereidheid

Risicobereidheid

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicohouding

Risicodraagvlak

Risicohouding: hoe denken deelnemers zelf over risico? Risicodraagvlak: hoeveel risico kan een deelnemer lopen op basis van zijn objectieve karakteristieken?

Preferenties

Volgens de wetenschappelijke literatuur bestaat risicobereidheid uit een tweetal facetten: risicohouding en risicodraagvlak.

Risicobereidheid

Bijlage A bevat een nadere uiteenzetting.

5

Demografie

Belangrijkste conclusies 









Een ALM-analyse op maatmensniveau kan een verdere onderbouwing en verfijning opleveren.

Risicohouding

Er zijn verschillende oplossingsrichtingen: 

Risicodraagvlak

Een intensieve communicatie met als doel het inzicht van de deelnemers in hun eigen risicodraagvlak en in de consequenties van het strategisch risicoprofiel op hun pensioen te verbeteren. Een lichte aanpassing van het risicoprofiel door middel van het beperken van neerwaarts risico van het fonds.

Risicobereidheid



Risicobereidheid

Risicohouding



Risicodraagvlak



Preferenties



Zowel het risicodraagvlak als risicohouding van respondenten wijzen in de richting van een bovengemiddeld risiconiveau. Er is een grote voorkeur voor collectieve vaststelling van het risicoprofiel; en men heeft vertrouwen in het pensioenfonds om de goede beslissing te nemen. Er is een grote voorkeur voor het evenredig delen van tekorten en overschotten, met een lichte voorkeur voor het bevoordelen van gepensioneerden. Een kanttekening bij de uitkomsten is dat slapers en jongere leeftijdscohorten ondervertegenwoordigd zijn. Het feitelijk risicoprofiel van het fonds lijkt ietwat hoger dan wat past bij het risicobereidheidsniveau van respondenten. We adviseren het fonds om aandacht te besteden aan dit kleine verschil.

6

Demografie

Deelnemersdemografie

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 7

Demografie

Deelnemersdemografie (1)

Aantal respondenten

739

354

1093

Gemiddelde leeftijd

Man: 52

Man: 69,4

Man: 59

Vrouw: 42,4

Vrouw: 67,5

Vrouw: 44,8

Totaal: 48,7

Totaal: 69,2

Totaal: 55,4

Jongste respondent

24

52

24

Oudste repondent

67

91

67

Bijlage B bevat enkele overige statistieken

Risicobereidheid

In de grafieken op de volgende bladzijden gebruiken we de aanduidingen ‘dlnr’ en ‘gep’. Met ‘dlnr’ worden de actieven en slapers bedoeld. Met ‘gep’ worden de gepensioneerden en ontvangers van nabestaandenpensioen (pensioengerechtigden) bedoeld.

Risicohouding

Totaal

Risicodraagvlak

Pensioengerechtigden

Preferenties

Actieven en slapers

8

Demografie

Deelnemersdemografie (2) Status respondenten

Preferenties

17% 32%

41%

Actief (loondienst & zelfstandig) Slaper 19%

59%

Pensioengerechtigde

Bron: jaarverslag 2012

Risicobereidheid

22%

Risicohouding

Pensioenfondskarakteristieken

In de survey zijn slapers ondervertegenwoordigd. Pensioengerechtigden zijn oververtegenwoordigd.

Risicodraagvlak

9%

Actief (loondienst) Actief (zelfstandig) Slaper Pensioengerechtigde

9

Demografie

Deelnemersdemografie (3) Leeftijd

Preferenties

15% 15% 12%

9% 5%

13% 13%

8%

6%

3%

De leeftijdsgroep boven 55 jaar is oververtegenwoordigd in de survey; de leeftijdsgroep onder de 45 jaar is ondervertegenwoordigd.

0%

20%

10% 5% 0% <25 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70+ Survey

Pensioenfonds

Risicobereidheid

15%

Risicohouding

Leeftijdsverdeling survey versus pensioenfonds

Risicodraagvlak

18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%

10

Demografie

Deelnemersdemografie (4) Totaal netto salaris

Preferenties

Meer dan 5001

25%

Tussen 4001 – 5000 euro

14%


14%

Tussen 2501 - 3000 euro

14% 12%


11%


4%

minder dan 1000 euro

5% 0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Risicohouding

Fulltime netto salaris Meer dan 5001

29%


18% 19%


16%


12%


4%


minder dan 1000 euro

Risicobereidheid


1% 0% 0%

5%

10%

15%

20%

Risicodraagvlak


25%

30%

35%

11

Demografie

Deelnemersdemografie (5) Totaal pensioen

Preferenties

Meer dan 5001 euro

3%


13%


20%


20% 22%


13%


7%


3% 0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Risicohouding Risicobereidheid

De deelnemers en gepensioneerden hebben voor het merendeel een inkomen boven modaal. Een modaal inkomen van € 32.500 bruto per jaar komt overeen met ongeveer € 1.500 netto per maand.

Risicodraagvlak


12

Demografie

Verwachtingen t.a.v. pensioen

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 13

Demografie

Verwachtingen t.a.v. pensioen Verwachte pensioenleeftijd

Preferenties

75 of later 73 71

Risicodraagvlak

69 67 65

Risicohouding

63 61 59

55 of eerder 0%

5%

10%

15%

20%

25%

Jongere deelnemers verwachten op latere leeftijd met pensioen te gaan, zo blijkt uit onderliggende data.

30%

35%

Risicobereidheid

57

14

Demografie

Vertrouwen in pensioenfonds Pensioenfonds komt op voor uw belang? Mee eens

8% Meer mee eens, dan mee oneens ?

29% Meer mee oneens, dan mee eens Mee Oneens

Pensioenfonds komt op voor uw belang? (gep) 3%

8%

Mee eens

3%

6%

48%

? Meer mee oneens, dan mee eens

23%

67%

Risicobereidheid

Meer mee eens, dan mee oneens

9%

32%

1%

Risicohouding

Pensioenfonds komt op voor uw belang? (dlnr)

Risicodraagvlak

54%

Het vertrouwen in het pensioenfonds is relatief hoog. De vertrouwensscore in de benchmark is 68%, SPD scoort 83%.

Preferenties

6% 3%

Mee Oneens 15

Demografie

Preferenties t.a.v. solidariteit en collectiviteit

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 16

Demografie

Collectieve risicodeling bij tekorten Verdeling tekorten 6%

Gepensioneerden hoeven niet in te leveren en de werkenden wel

9%

Iedereen moet inleveren, maar de werkenden meer dan de gepensioneerden 27%

Iedereen moet inleveren, maar de gepensioneerden meer dan de werkenden Werkenden hoeven niet in te leveren en de gepensioneerden wel

1% 8%

Verdeling tekorten (gep) 2%

Gepensioneerden hoeven niet in te leveren en de werkenden wel

5%

17% Iedereen moet inleveren, maar de werkenden meer dan de gepensioneerden Iedereen moet evenveel inleveren 49% Iedereen moet inleveren, maar de gepensioneerden meer dan de werkenden Werkenden hoeven niet in te leveren en de gepensioneerden wel

32%

Risicobereidheid

24%

61%

Risicohouding

Verdeling tekorten (dlnr)

Risicodraagvlak

57%

Iedereen moet evenveel inleveren

Er is een sterke voorkeur voor evenredig verdelen van tekorten.

Preferenties

1%

17

Demografie

Collectieve risicodeling bij overschotten

1%

2%

Gepensioneerden krijgen niets extra's en de werkenden wel

10% 16%

Iedereen moet iets extra's krijgen, maar de werkenden meer dan de gepensioneerden

Iedereen moet iets extra's krijgen, maar de gepensioneerden meer dan de werkenden

71%

Werkenden krijgen niets extra's en de gepensioneerden wel

0,4%

2%

Gepensioneerden krijgen niets extra's en de werkenden wel

9%

2% 3% 12%

Iedereen moet iets extra's krijgen, maar de werkenden meer dan de gepensioneerden Iedereen moet evenveel extra krijgen

71%

Iedereen moet iets extra's krijgen, maar de gepensioneerden meer dan de werkenden Werkenden krijgen niets extra's en de gepensioneerden wel

70%

14%

Risicobereidheid

17%

Verdeling overschotten (gep)

Risicohouding

Verdeling overschotten (dlnr)

Risicodraagvlak

Iedereen moet evenveel extra krijgen

Er is een zeer sterke voorkeur voor evenredig verdelen van overschotten, zelfs sterker dan de benchmark (59%).

Preferenties

Verdeling overschotten

18

Demografie

Collectieve risicodeling volgens deelnemers Tekorten t.o.v. overschotten dlnr

Preferenties

6 Voordeel werkenden

Alleen gepensioneerden5 leveren in

0%

0%

0%

1%

0%

Tekort

3%

3%

2%

3

1%

2%

56%

2%

2

0%

10%

10%

4%

1

1%

1%

2%

1%

0%

2

3 Overschot

4

5 Alleen gepensioneerden profiteren

0 0

Alleen 1 werkenden profiteren

Deelnemers hebben een sterke voorkeur voor symmetrische verdeling van tekorten en overschotten (69%), en een lichte voorkeur voor bevoordeling van gepensioneerden (20%).

6

Risicobereidheid

1%

Risicohouding

Alleen werkenden leveren in

4

Risicodraagvlak

Voordeel gepensioneerden

19

Demografie

Collectieve risicodeling volgens gepensioneerden Tekorten t.o.v. overschotten gep

Preferenties

6 Voordeel werkenden

Alleen gepensioneerden5 leveren in

Tekort

1%

1%

3

0%

2%

44%

3%

2

0%

8%

18%

6%

1

2%

3%

8%

3%

2%

1 Alleen werkenden profiteren

2

3 Overschot

4

5 Alleen gepensioneerden profiteren

0 0

Gepensioneerden hebben een sterke voorkeur voor symmetrische verdeling van tekorten en overschotten (54%), met een tamelijk hoge voorkeur voor bevoordeling van gepensioneerden (42%).

6

Risicobereidheid

0%

Risicohouding

Alleen werkenden leveren in

4

Risicodraagvlak

Voordeel gepensioneerden

20

Demografie

Bepalen van collectieve risico Beslissen risico?

27%

48%

Ik wil zelf het risico bepalen

Ik wil dat mijn pensioenfonds voor mij bepaalt. Ik wil mij hier niet mee bezig houden

13% 37%

Ik wil het pensioenfonds mijn mening en die van anderen vraagt en het vervolgens voor iedereen bepaalt 47%

49% Ik wil zelf het risico bepalen

Risicobereidheid

31%

22%

Beslissen risico? (gep)

Risicohouding

Beslissen risico? (dlnr)

Risicodraagvlak

Ik wil het pensioenfonds mijn mening en die van anderen vraagt en het vervolgens voor iedereen bepaalt

Er is een sterke voorkeur voor een collectief bepaald risicoprofiel.

Preferenties

25%

Ik wil dat mijn pensioenfonds voor mij bepaalt. Ik wil mij hier niet mee bezig houden

21

Demografie

Risicodraagvlak

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 22

22%

Mee eens 31% Meer mee eens, dan mee oneens

Meer mee oneens, dan mee eens 9%

22%

Mee Oneens

Mijn SPD pensioen is de belangrijkste bron van inkomen (gep)

14% Mee eens Meer mee eens, dan mee oneens

35%

37%

17% ? Meer mee oneens, dan mee eens 12% 27%

Mee Oneens

14%

12% 3%

Risicobereidheid

29%

Risicohouding

Mijn SPD pensioen is de belangrijkste bron van inkomen na pensionering (dlnr)

Risicodraagvlak

? 16%

Het SPD pensioen is de belangrijkste bron van inkomen voor de meeste deelnemers. Bij gepensioneerden is het belang van het SPD pensioen iets kleiner.

Preferenties

Mijn SPD pensioen is/wordt de belangrijkste bron van inkomen

Demografie

Pensioen SPD als onderdeel van inkomensmiddelen

23

Demografie

Benodigd pensioeninkomen Benodigd netto maandinkomen t.o.v. huidig maandinkomen

Preferenties

0%

4001-5000 7

0%

0%

0%

3%

0%

0%

0%

1%

1%

6%

1%

0%

0%

1%

1%

4%

5%

7%

2501-3000 5

1%

1%

1%

1%

4%

4%

4%

4%

2001-2500 4

1%

0%

1%

2%

3%

3%

2%

3%

1501-2000 3

2%

1%

6%

5%

5%

2%

1%

1%

1001-1500 2

0%

1%

2%

2%

1%

0%

0%

1%

1%

0%

1%

0%

0%

0%

2 1001-1500

3 1501-2000

4 2001-2500

5 2501-3000

7 4001-5000

8 5000+

<1000 1

0 0

1 <1000

Huidig maandinkomen

6 3001-4000

9

Risicobereidheid

3001-4000 6

Risicohouding

Benodigd netto maandinkomen

5000+8

Risicodraagvlak


9

24

Demografie

Benodigd pensioeninkomen Benodigd netto maandinkomen t.o.v. leeftijd

Preferenties

0%

0%

0%

0%

1%

1%

1%

4001-5000 7

0%

0%

1%

2%

2%

3%

2%


5000+8

0%

0%

1%

1%

2%

4%

6%

4%

0%

2501-3000 5

0%

1%

1%

3%

2%

4%

6%

3%

0%

2001-2500 4

1%

1%

1%

2%

2%

3%

4%

2%

1501-2000 3

2%

3%

3%

4%

2%

4%

2%

2%

1%

2%

2%

1%

1%

1%

1%

0%

0%

1%

0%

1%

0%

0%

0%

2 25-29

3 30-34

4 35-39

5 40-44

7 50-54

8 55-59

9 60-64

1001-1500 2

0,1%

0 0

1 <25

6 45-49 Leeftijd

10 65-69

11 70+

12

Risicobereidheid

<1000 1

Risicohouding

3001-4000 6

Risicodraagvlak


9

25

Demografie

Kunnen deelnemers pensioenrisico’s compenseren? Wat als uw pensioen lager uitkomt?

Preferenties

accepteer ik een lager pensioen

54%

werk ik langer door

ga ik extra sparen

Risicodraagvlak

42%

47% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Risicohouding

Actie bij lager pensioen t.o.v leeftijd 70% 60% 50% accepteer ik een lager pensioen 30%

werk ik langer door

20%

ga ik extra sparen

10% 0% 1 <25

2 25-29

3 30-34

4 35-39

5 40-44 Leeftijd

6 45-49

7 50-54

8 55-59

9 60-64

10 65-69

Risicobereidheid

40%

26

Demografie

Kunnen deelnemers pensioenrisico’s compenseren? Wat als uw pensioen lager uitkomt? 9%

Werk ik langer door 20%

9%

Accepteer ik een lager pensioen

17% 8%

Ga ik extra sparen & accepteer ik een lager pensioen Werk ik langer door & accepteer ik een lager pensioen

27%

Ga ik extra sparen, werk ik langer door & accepteer ik een lager pensioen

65 of lager 23%

66

67 12%

8%

68 69

16%

23%

70+

Risicobereidheid

18%

Risicohouding

Leeftijd langer doorwerken

Risicodraagvlak

Ga ik extra sparen & werk ik langer door

11%

Preferenties

Ga ik extra sparen

27

Demografie

Kunnen deelnemers pensioenrisico’s compenseren? Aantal jaar langer werken t.o.v. pensioenleeftijd verwacht

Preferenties

7

6

Risicodraagvlak

4

3

Risicohouding

Aantal jaar langer werken

5

2

1

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

Pensioenleeftijd verwacht

69

70

71

72

73

74

75

76

Risicobereidheid

0

28

Demografie

Kunnen deelnemers pensioenrisico’s compenseren? Extra sparen per maand t.o.v leeftijd

Preferenties

4000

3000

Risicodraagvlak

2500

2000

Risicohouding

Aantal euro extra sparen per maand

3500

1500

1000

500

15

20

25

30

35

40

45 Leeftijd

50

55

60

65

70

Risicobereidheid

0

29

Aantal jaar extra doorwerken 2%

Extra sparen

1% 0 jaar

9%

1 jaar 2 jaar

3 jaar 62%

8%

2%

101-200 euro per maand 201-300 euro per maand

9% 55%

4 jaar 5 jaar 6 jaar of meer

7%

301-400 euro per maand 401-500 euro per maand

8%

500 euro per maand of meer

Gemiddeld 208 euro per maand bijsparen

Risicobereidheid

We hebben de spaarbedragen omgerekend in extra pensioenjaren en opgeteld bij het aantal jaar extra doorwerken. Het totale risicodraagvlak ligt voor de mediane deelnemer tussen de 1 en 2 jaar aan te compenseren pensioenjaren.

Risicohouding

Gemiddeld 0,9 jaar extra doorwerken

1-100 euro per maand

10%

Risicodraagvlak

17%

0 euro per maand

9%

Preferenties

1%

Demografie

Kunnen deelnemers pensioenrisico’s compenseren?

30

Demografie

Kunnen gepensioneerden risico’s opvangen? Pensioen huidig-nodig

Preferenties

40,0% 34,4%

35,0%

31,2%

25,0%

20,0%

Pensioen huidig-nodig

12,4% 10,0%

7,8%

0,0% < €-1500

€-1500 - €-500

€ -500 - € 500

€ 500 - € 1500

Gepensioneerden geven gemiddeld genomen aan dat er enige marge in het pensioeninkomen zit om tegenvallers op te vangen.

> € 1500

Risicobereidheid

5,0%

Risicohouding

14,2%

15,0%

Risicodraagvlak

30,0%

31





Risicohouding



Risicodraagvlak



Preferenties



Risicobereidheid

Het SPD pensioen maakt doorgaans het belangrijkste deel uit van de totale pensioeninkomsten. Dit geeft op zichzelf een relatief geringer risicodraagvlak. De AOW is niet gevoelig voor beleggingsrisico’s, maar is voor SPD deelnemers doorgaans een kleinere bron van pensioeninkomsten. Gelet op het hoge niveau van (verwachte) pensioeninkomens, is er wel redelijke ruimte om tegenvallers op te kunnen vangen. Een groot deel zegt een lager pensioen te accepteren. Een grote groep deelnemers zegt bij te kunnen sparen of langer door te kunnen werken. Een grote groep geeft aan de mogelijke maatregelen te combineren. Hiermee wordt het risicodraagvlak enigszins vergroot. Al met al is er draagvlak voor 1 tot 2 jaar aan te compenseren pensioenjaren. Dit is ongeveer gelijk aan een daling van ca. 10% van het totale pensioen dat niet uit AOW bestaat. Onder gepensioneerden is er een redelijk risicodraagvlak; gemiddeld genomen zit er enige marge in het pensioeninkomen om tegenvallers te kunnen opvangen.

Demografie

Beoordeling van risicodraagvlak

32

Demografie

Risicohouding

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 33

Demografie

Welke afweging maken deelnemers zelf? Risico t.o.v omgeving

21% 33%

veel meer meer minder

41%

veel minder

Risico t.o.v omgeving (gep)

1% 3%

0,6% 5%

meer

41%

19%

veel meer

veel meer meer

34%

evenveel

evenveel

minder

minder

veel minder

42%

veel minder

Risicobereidheid

33%

22%

Risicohouding

Risico t.o.v omgeving (dlnr)

Risicodraagvlak

evenveel

Deelnemers en gepensioneerden zien zichzelf als gemiddelde risiconemers. Ten opzichte van de benchmark nemen ze iets meer risico.

Preferenties

2% 2%

34

Demografie

Welke afweging maken deelnemers?

7% 17% 25%

Keuze 1 Keuze 2

51%

Keuze 4

15%

15%

Keuze 1

Keuze 3

29% 41%

Keuze 4

Ze zijn geneigd iets meer risico te willen nemen indien de afweging in termen van pensioenleeftijd luidt in plaats van hoogte van het pensioen.

Risicobereidheid

Keuze 2

Risicohouding

Keuze uit pensioenleeftijd

Deelnemers kiezen grotendeels voor een gemiddeld tot bovengemiddeld risicoprofiel en scoren daarmee hoger dan de benchmark.

Risicodraagvlak

Keuze 3

Keuze 1 is volledige zekerheid met het minst gunstige gemiddelde. Keuze 4 kent het gunstigste gemiddelde maar is ook met de meeste onzekerheid omgeven.

Preferenties

Risico hoogte pensioen (dlnr)

35

Demografie

Welke afweging maken deelnemers? Afweging tussen zekerheid en risico

Preferenties

5 Liever langer doorwerken

4%

4%

5% Liever lager pensioen

1%

12%

14%

2

4%

29%

6%

1%

1

10%

4%

1%

0%

1

2

3

4

0 0

Keuze hoogte pensioen

5

Risicobereidheid

3

Risicohouding

Keuze leeftijd pensioen

2%

Risicodraagvlak

4

36

7% 19%

Keuze 1 Keuze 2

31%

Keuze 4

Risicohouding

Veel gepensioneerden kiezen voor een gemiddeld tot bovengemiddeld risicoprofiel en scoren daarmee iets hoger dan de benchmark.

Risicodraagvlak

Keuze 3

43%

Keuze 1 is volledige zekerheid met het minst gunstige gemiddelde. Keuze 4 kent het gunstigste gemiddelde maar is ook met de meeste onzekerheid omgeven.

Preferenties

Risico hoogte pensioen (gep)

Demografie

Welke afweging maken gepensioneerden?

Risicobereidheid 37





Risicodraagvlak



Preferenties



Deelnemers kiezen voor een gemiddeld tot bovengemiddeld risiconiveau. Indien de afweging in termen van jaren doorwerken wordt voorgelegd, neigen deelnemers ernaar iets meer risico te nemen. De risicohouding geeft aan dat deelnemers het acceptabel vinden om twee tot vijf jaar langer te moeten werken in geval van tegenvallend pensioen. De gepensioneerden kiezen voor een gemiddeld tot bovengemiddeld risiconiveau.

Demografie

Beoordeling van risicohouding

Risicohouding Risicobereidheid 38

Demografie

Beoordeling risicobereidheid

Preferenties

Risicodraagvlak

Risicohouding

Risicobereidheid 39

Demografie

De score voor risicobereidheid

Deze scores voor risicodraagvlak en risicohouding zijn bepaald op basis van demografische variabelen zoals leeftijd en salaris, en op basis van antwoorden uit de survey.



Aan elk van de variabelen worden gewichten toegekend. Op deze wijze wordt een totaalscore voor risicodraagvlak en een totaalscore voor risicohouding bepaald.



Hoge risicobereidheid

F E D C



Op basis van deze scores voor risicobereidheid zijn alle deelnemers ingedeeld in zes categorieën: Lage A tot en met F. risicobereidheid

B A

Risicobereidheid

We gebruiken 75% van de score voor risicodraagvlak en 25% van de score voor risicohouding om tot een score voor risicobereidheid te komen.

Deelnemers verdeeld naar mate van risicobereidheid

Risicohouding



Risicodraagvlak

In onze methodiek hanteren we relatieve scores om de risicohouding en het risicodraagvlak van een deelnemer te bepalen. Het geeft inzicht in de verdeling van beide aspecten over te onderscheiden groepen.

Preferenties



40

Demografie

Risicobereidheid t.o.v. leeftijd Risicobereidheid t.o.v. leeftijd (dlnr+gep) Gemiddelde risicobereidheid SPD Gemiddelde risicobereidheid Benchmark

6F

0%

0%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

0%

1%

1%

1%

2%

3%

3%

2%

3%

4%

3%

2%

3%

3C

1%

2%

1%

2%

3%

4%

5%

5%

5%

4%

2B

1%

1%

1%

2%

2%

4%

6%

6%

5%

5%

0%

0%

0%

1%

8 55-59

9 60-64

10 65-69

11 70+

4D

0%

1A

0 0

1 <25

2 25-29

3 30-34

4 35-39

5 40-44

6 45-49

7 50-54

12

Leeftijd 



De respondenten jonger dan 30 jaar en gepensioneerden scoren qua risicobereidheid boven de benchmark. Ten opzichte van de benchmark is de risicobereidheid van alle respondenten iets hoger.

Risicobereidheid

0%

Risicohouding

Risicobereidheid

0%

Risicodraagvlak

5E

0%

Preferenties

7

41

Demografie

Risicobereidheid t.o.v. salaris Risicobereidheid t.o.v. relatief salaris (dlnr)

Preferenties

7 Gemiddelde risicobereidheid SPD Gemiddelde risicobereidheid Benchmark

0%

0%

0%

1%

1%

1%

2%

1%

1%

1%

4D

1%

6%

5%

5%

7%

2%

6%

1%

3C

1%

4%

4%

3%

7%

5%

8%

2B

1%

6%

3%

3%

4%

2%

5%

0%

1 < €-2000

€-2000 -2€-1000

€-1000 3- €-500

€500 6 - €1000

€1000 7- €2000

8 > €2000

1A

0 0

€-5004- €0

€0 5 - €500

Relatief salaris t.o.v. leeftijdsgenoot 

Bij deelnemers met een hoger relatief salaris zien we een hoger niveau van risicobereidheid, in lijn met de benchmark.

9

Risicobereidheid

0%

Risicohouding

5E

Risicodraagvlak

Risicobereidheid

6F

42







 



Risicohouding



Risicodraagvlak



Preferenties



Risicobereidheid

Zowel het risicodraagvlak als risicohouding van respondenten wijzen in de richting van een bovengemiddeld risiconiveau. Bij gepensioneerden ligt de risicobereidheid opvallend hoog. Bij jongere deelnemers is de risicobereidheid fractioneel hoger. Al met al is het niveau van risicobereidheid onder de respondenten bovengemiddeld. Deelnemers vinden tegenvallers die tot gevolg hebben dat men twee tot vijf jaar moet doorwerken acceptabel. Gepensioneerden vinden een behoorlijke daling in pensioeninkomen acceptabel. Er is een grote voorkeur voor collectieve vaststelling van het risicoprofiel; en men heeft vertrouwen in het pensioenfonds om de goede beslissing te nemen. Er is een grote voorkeur voor het evenredig delen van tekorten en overschotten, met een lichte voorkeur voor het bevoordelen van gepensioneerden. Een kanttekening bij de uitkomsten is dat slapers en jongere leeftijdscohorten ondervertegenwoordigd zijn.

Demografie

Beoordeling van risicobereidheid

43











Risicobereidheid

Een intensieve communicatie met als doel het inzicht van de deelnemers in hun eigen risicodraagvlak en in de consequenties van het strategisch risicoprofiel op hun pensioen te verbeteren. Een lichte aanpassing van het risicoprofiel door middel van het beperken van neerwaarts risico van het fonds.

Risicohouding



We adviseren het fonds wel om aandacht te besteden aan dit kleine verschil. Er zijn verschillende oplossingsrichtingen:

Risicodraagvlak



Dit baseren wij op een ruwe vergelijking tussen het beleggingsbeleid in de door ons gehanteerde rekenvoorbeelden voor de surveyvragen en het beleggingsbeleid van pensioenfonds voor dierenartsen. Om nauwkeuriger te toetsen hoe het strategisch risicoprofiel zich verhoudt tot de risicobereidheid van deelnemers, raden we aan om een ALM-analyse op het niveau van maatmensen uit te voeren. Zo wordt de aansluiting gemaakt met de individuele risicobereidheid.

Preferenties

Het feitelijk risicoprofiel van het fonds lijkt ietwat hoger dan wat past bij het risicobereidheidsniveau van respondenten.

Demografie

Conclusies en aanbevelingen

44

Bijlage A Risicodraagvlak en -houding

Risicobereidheid en deelnemerskenmerken De risicobereidheid van een deelnemer bestaat uit twee factoren: 

Risicohouding



Risicodraagvlak

Er is een verband tussen deze factoren en de volgende vier kenmerken van een deelnemer: Pensioeninkomen

Human capital

(reeds opgebouwde pensioenrechten)

(salaris)

Demografisch

Governance

(gezondheid, geslacht, leeftijd, gezin, levensstijl etc.)

(tijd, belangstelling, expertise)

Op basis van demografische gegevens van de deelnemers kunnen we een eerste inschatting maken van de mate van risicobereidheid van verschillende soorten deelnemers. Een verdere verfijning en uitdieping is mogelijk door begrip van de arbeidsomgeving van de deelnemers, zoals bedrijfstak en bedrijfscultuur. 46

Risicobereidheid en deelnemerskenmerken Pensioeninkomen

Als je pensioeninkomen grotendeels van AOW afhangt, kun je relatief gezien meer risico dragen in je aanvullend pensioen dan als je aanvullend pensioen voornamelijk in je levensbehoefte voorziet. Voor mensen met een zeer royaal pensioeninkomen ligt het verband weer andersom; die kunnen een daling van hun pensioen goed opvangen omdat ze al geld overhouden of makkelijk hun luxe uitgaven kunnen aanpassen. (reeds opgebouwde pensioenrechten)

Human capital

Je verdiencapaciteit bepaalt hoeveel financiële middelen je opzij kunt zetten voor later. Meestal is werk met een hoger inkomen ook gerelateerd aan meer mogelijkheden om langer door te werken. Hierdoor kun je meer risico dragen in je aanvullend pensioen. (salaris)

47

Risicobereidheid en deelnemerskenmerken Demografisch

Naarmate je ouder bent, heb je minder tijd om tegenvallers op te vangen met compenserende acties, zoals extra bijsparen of je voorbereiden op langer doorwerken. (gezondheid, geslacht, leeftijd, gezin, levensstijl etc.)

Governance

Als je meer kennis van pensioenen en financiële aangelegenheden hebt, kun je beter omgaan met het inschatten van de consequenties van financiële risico’s. Hierdoor kun je objectief gezien meer risico in je aanvullend pensioen dragen. (tijd, belangstelling, expertise)

Er zijn ook verbanden met risicohouding en risicodraagvlak te leggen. Zie hiervoor de volgende sheet.

48

Voorbeelden verbanden (gemiddelden) Risicohouding  Vrouwen zijn meer risico avers dan mannen.  Mensen met lager inkomen zijn meer risico avers dan mensen met hoog inkomen.  De risicohouding stijgt tot ca. 40 jaar (steeds beter bekend met sparen en beleggen), daarna neemt dat weer af tot pensioenleeftijd.  Mensen die meer pensioenpremie betalen, zijn meer betrokken bij hun pensioen.  Wie meer spaart, is ook bereid meer risico te nemen. Dit komt door de betrokkenheid en door het begrip van de wisselwerking tussen risico en rendement.

Risicodraagvlak  Vrouwen kunnen iets minder beleggingsrisico nemen: ze hebben meer kans op een periode zonder pensioenopbouw.  Wie veel verdient kan meer risico nemen: die heeft meer inkomen en andere bezittingen om verliezen te compenseren.  Tegelijk garandeert de AOW voor degenen met een laag inkomen het grootste deel van hun pensioen. Risicodraagvlak afgezet tegen salaris vormt dus een J-curve.  Hoe ouder je bent, hoe minder tijd je hebt om verliezen goed te maken. Er is dus een negatief verband tussen leeftijd en risicodraagvlak.

49

Female Attitude to risk

Ability to take risk

Verschillende onderzoeken wijzen uit dat vrouwen minder risico nemen dan mannen.

•

55 +

54 50 -

49 45 -

44 40 -

39 35 -

34 30 -

29

Age

Male

•

•

25 -

<2 5

Risk tolerance

Voorbeelden geslacht en leeftijd

Attitude to risk

Ability to take risk

•

Dit lijkt niet samen te hangen met de economische omstandigheden, maar eerder met maatschappelijke of genetische verschillen.

Hoe ouder iemand is, hoe meer hij op zeker speelt. Empirisch onderzoek naar de werkelijke beleggingsmix die individuen kiezen, laat dat inderdaad zien.

•

Vrouwen hebben ook een lager risicodraagvlak. Zij hebben vaker een onderbroken carrière en kunnen minder goed tegenvallers opvangen.

Hoeveel risico een deelnemer op basis van zijn profiel het beste zou kunnen lopen, neemt ook af met de leeftijd: er is minder tijd om tegenvallers goed te maken.

•

Jongeren mogen meer risico nemen dan ze doen. Onervarenheid met beleggen maakt ze voorzichtiger.

50

Bijlage B Overige statistieken

Geslacht Geslacht

26% Man Vrouw 74%

Geslacht (dlnr)

Vrouwen zouden ruim 50% van de actieven moeten uitmaken, maar zijn ondervertegenwoordigd in de survey, hetgeen samenhangt met de ondervertegenwoordiging van jongeren, die grotendeels uit vrouwen bestaan. Geslacht (gep) 7%

34% Man

Man

Vrouw

Vrouw

66% 93% 52

Bijlage C Benchmarkonderzoek

Benchmark Towers Watson heeft een panelonderzoek laten uitvoeren onder 2000 werkenden en 500 gepensioneerden. De antwoorden van 1819 werkenden en 482 gepensioneerden zijn als bruikbaar beoordeeld. Deze vormen een representatieve steekproef van de Nederlandse beroepsbevolking resp. gepensioneerden. De antwoorden van dit panelonderzoek hebben we als benchmark gehanteerd. Dat wil zeggen dat we de antwoorden van de PMA survey hebben vergeleken met het panelonderzoek. In geval van opmerkelijke verschillen hebben we deze gemeld in de rapportage. Op de uitkomsten van het panelonderzoek hebben we dezelfde scores en wegingen toegepast om tot een risicobereidheidsscore te komen, als op de survey antwoorden. Op deze manier kunnen we de indeling in risicobereidheidsklasse A tot en met F vergelijken tussen de survey en de benchmark.

54

Onderzoek risicobereidheid

Recommend Documents