Ondersteuningsplan. Beschrijving basiszorgstructuur. VakcollegeTilburg

Ondersteuningsplan Beschrijving basiszorgstructuur VakcollegeTilburg 2014-2015

Postadres Postbus 1330 5004 BH Tilburg 013-5397020 Internet www.vakcollegetilburg.nl (E) [email protected]

Aukje Brekelmans Versie: september 2014

1

Voorwoord Voor u ligt het ondersteuningsplan van Vakcollege Tilburg van het schooljaar 2014-2015. Vakcollege Tilburg is de school die per 01-08-2013 is ontstaan uit de fusie tussen De Vakschool en MBC Economie en Groen. De school kent op dit moment 3 locaties, te weten: Leerjaar 1-2 Reitse Hoevenstraat 20 Leerjaar 3-4 Techniek/ Zorg en Welzijn Reitse Hoevenstraat 12 Leerjaar 3-4 Economie en Groen Gershwinstraat 10 In het ondersteuningsplan staat beschreven op welke manier de school zorg en begeleiding organiseert en verleent aan de haar toevertrouwde leerlingen. Zorg en begeleiding kennen een continue proces van verbetering. Vanuit de veranderende kaders door de invoering van Passend Onderwijs maakt de school ontwikkelingen door die moeten leiden tot een zo optimaal mogelijk leerklimaat binnen de school voor een breder wordende doelgroep. Het spreekt vanzelf dat dit ondersteuningplan dan ook regelmatig aangepast zal worden om de ontwikkelingen binnen de leerlingondersteuning weer te geven.

A Brekelmans Zorgcoördinator Vakcollege Tilburg

2

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Visie en missie van Vakcollege Tilburg 1.1 Algemeen 1.2 Visie op ondersteuning en begeleiding

pag. 4 pag. 4

Hoofdstuk 2: De ondersteuning voor leerlingen van Vakcollege Tilburg 2.1 2.2 2.3 2.4

Uitgangspunten Ondersteuning voor de leerling Organisatie van de ondersteuning OPP, dyslexie en dyscalculie

pag. 5 pag. 5 pag. 5 pag. 7

Hoofdstuk 3: Als meer ondersteuning en begeleiding nodig is. 3.1 Het interne zorgteam 3.1.1 Aanmelden leerlingen interne zorgteam 3.1.2 Deelnemers interne zorgteam 3.1.3 Frequentie interne zorgteam 3.2 Zorg- en Advies Team 3.2.1 Aanmelden leerlingen ZAT 3.2.2 Deelnemers ZAT 3.2.3 Frequentie ZAT

pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8

Hoofdstuk 4: Communicatie en betrokkenheid 4.1 De leerling 4.2 De ouder(s)/verzorger(s) 4.3 Mentor en vakdocenten 4.4 Leerlingbespreking in het team

pag. 9 pag. 9 pag. 9 pag. 9

Hoofdstuk 5: Vakcollege Tilburg, een veilige school. 5.1 Bijlagen en protocollen m.b.t. veiligheid 5.1.1 Agressieprotocol 5.1.2 Protocol alcoholvrij Vakcollege Tilburg 5.1.3 Protocol rookvrij Vakcollege Tilburg 5.1.4 Protocol drugsbeleid Vakcollege Tilburg 5.1.5 Schorsing en verwijdering van Leerlingen 5.1.6 Pestprotocol

pag. 10 pag. 10 pag. 12 pag. 12 pag. 13 pag. 13 pag. 13

Hoofdstuk 6: Vakcollege Tilburg, een zorgzame school. 6.1 Bijlagen en protocollen m.b.t. de zorgstructuur 6.1.1 Zorgcoördinator van Vakcollege Tilburg 6.1.2 Leerlingbegeleider op teamniveau 6.1.3 Mentor 6.1.4 ZAT: Zorg- en advies team, samenstelling, procedure aanmelding, privacy 6.1.5 Melding bij leerplicht en GGD

pag. 14 pag. 14 pag. 15 pag. 16 pag. 17 pag. 18

Bijlage 1: Handelingskaart agressie Bijlage 2: Schorsing en verwijdering van leerlingen Bijlage 3: Infobladen ontwikkelingsstoornissen Bijlage 4: Protocol medicijnverstrekking en medisch handelen op school Bijlage 5: Procedure bespreking ZAT, verslaglegging, privacy Bijlage 6: Pestprotocol Bijlage 7: Time out formulier Bijlage 8: Zorgformulier Bijlage 9: LWOO, profiel diverse klassen, klassengrootte in relatie tot zorg Bijlage 10: Taal- en rekenen beleidsplan Bijlage 11: OPP

pag. 19 pag. 20 pag. 27 pag. 40 pag. 44 pag. 47 pag. 54 pag. 55 pag. 56 pag. 57 pag. 63

3

Hoofdstuk 1: Visie en Missie 1.1 Algemeen Het Vakcollege Tilburg ziet het als zijn taak de leerlingen alle mogelijkheden te bieden om zich optimaal te ontwikkelen zowel op didactisch , sociaal emotioneel als maatschappelijk gebied. De leerling staat centraal en wij staan naast de leerling zodat we samen de ontwikkelrichting kunnen bepalen. Wij denken in kansen en mogelijkheden en niet in problemen en beperkingen. Samen met de leerling en ouders, welke in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor de vorming en opvoeding, zal school volop investeren in het ontwikkelen en laten groeien van de mogelijkheden van de leerling. Door een divers onderwijsaanbod, met een goede balans tussen theorie en praktijk, kan de leerling zijn eigen talenten ontdekken.

1.2 De visie op ondersteuning en begeleiding Wij bieden ondersteuning op maat, aandacht voor (culturele) verschillen en begeleiding van het keuzeproces, bijv. in de vorm van talentlessen en loopbaanleren. In onze school bestaan programma’s binnen alle sectoren van het VMBO die de leerlingen de kans bieden een opleiding te volgen die past bij hun ambities en talenten, binnen een contextrijke leeromgeving. Indien nodig kan elke leerling die daarvoor in aanmerking komt gebruik maken van het leerweg ondersteunend onderwijs (LWOO). Daarnaast bieden wij zorgarrangementen aan bij leerlingen die daarvoor in aanmerking komen. Onze school ziet de begeleiding en ontwikkeling van een leerling als een doorgaand proces waarin de samenwerking met het basisonderwijs, de beroepsopleidingen en het bedrijfsleven als wezenlijk gezien worden. Op deze manier borgen wij de schoolloopbaan van iedere leerling met als einddoel een opleiding op het MBO, niveau 2, 3 of 4. De leerling wordt ondersteund in het ontdekken en ontwikkelen van zijn of haar talenten. Ook is er veel aandacht voor de persoonlijke groei van de leerlingen en de burgercompetenties die hem gaan helpen zijn weg in de maatschappij te vinden. Echter, daar waar de leerling niet leerbaar blijkt te zijn op didactisch of sociaal emotioneel gebied, bereiken wij de grens van begeleidbaarheid en zal gezocht moeten worden naar een andere vorm van onderwijs.

4

Hoofdstuk 2: De ondersteuning voor leerlingen van het Vakcollege Tilburg 2.1 Uitgangspunten De school:  Heeft begeleidingsverantwoordelijkheid.  Organiseert de begeleiding en ondersteuning volgens een overzichtelijke structuur, die bij alle deelnemers in de school bekend is.  Heeft een zichtbaar aanbod van ondersteuning.  Heeft een LWOO licentie.  Brengt dit aanbod steeds in overeenstemming met de (veranderende) hulpvragen van de leerlingen.  Communiceert de route in ondersteuning (van signaleren in het primaire proces tot en met de uitvoering van de begeleiding) tussen de verschillende partners goed, zodat dit het primaire proces ten goede komt.

2.2. Ondersteuning voor de leerling Uitspraken over de ondersteuning van de leerling zijn:

 De leerling heeft een leerrecht, maar kent ook een leerplicht. Motivatie is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan.

 Het zorgdragen dat iedere leerling die leerweg volgt die passend is bij de eigen          

mogelijkheden van de leerling. Het dragen van verantwoordelijkheid voor de schoolloopbaan van de leerling. Deze schoolloopbaan loopt door tot plaatsing in het MBO. Bij het geven van onderwijs wordt rekening gehouden met pedagogische basisbehoeften van leerlingen (relatie, competentie en behoefte aan autonomie). Het zorgen voor een aanbod, dat gericht is op de basisvaardigheden (kennis, inzichten en vaardigheden). Het onderwijs wordt verzorgd binnen een pedagogisch goed klimaat, waarin gewerkt wordt vanuit de principes van de veilige school. Leervorderingen worden op een systematische wijze gevolgd in de vorm van een leerlingvolgsysteem. In aansluiting daarop worden maatregelen genomen. De school biedt voorzieningen voor leerlingen die problemen ondervinden. De school onderhoudt contacten met externe instellingen die steun en hulp kunnen bieden. De school zet hulpmiddelen en financiën in om de zorg voor de leerling zo goed mogelijk te waarborgen. In het scholingsbeleid wordt er voor gezorgd dat leraren beschikken over kennis, inzicht en vaardigheden om leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden. Binnen de school aanwezige kennis en vaardigheden worden gericht ingezet (mentor, leerlingbegeleider, zorgcoördinator, team overleg, zorgteams).

2.3 Organisatie van de ondersteuning De ondersteuning en begeleiding wordt gegeven aan álle leerlingen. Dit wordt zichtbaar in het primaire proces, dus tijdens de les. De ondersteuning voor leerlingen heeft tot doel condities te scheppen en activiteiten te ondernemen die erop gericht zijn leerlingen, zowel individueel als in groepsverband, optimaal te laten profiteren van het aangeboden onderwijs van de school. Het gaat steeds om de optimale ontwikkeling van elke leerling. Tijdens álle lessen is daar aandacht voor.

5

Hierbij maken wij gebruik van de geïntegreerde leerlingbegeleiding. Dat betekent dat er gedurende het hele onderwijsleerproces voortdurend aandacht wordt geschonken aan:  De persoonlijke (sociaal/ emotioneel/ maatschappelijk) begeleiding.  De onderwijskundige leer voorwaardelijke/didactische begeleiding.  De begeleiding bij school- en studiekeuze. Indien er achterstanden, vertragingen of belemmeringen optreden op een van deze drie gebieden passen extra inspanningen. Hieronder een overzicht van de organisatie van de begeleidingsstructuur van het Vakcollege Tilburg in e e e 1 , 2 en 3 lijns . 1ste lijn: vakdocenten en mentoren dragen de primaire zorg op de werkvloer Positief, Persoonlijk, Planmatig Signalerende /administratieve/ begeleidende functie

leerlingbegeleider: signalerende / ondersteunende / verwijzende functie

de

2

Lijn: Intern zorgteam Trainingen (sova, bof, mrt) Vertrouwenspersoon voor leerlingen Sociaal Maatschappelijk werk (SMW) Ambulant begeleiders (Ab-ers)

Zorgcoördinator/ leerlingbegeleider

de

3

Lijn: ZorgAdviesTeam (ZAT) SMW GGD GGZ Kompaan en de Bocht TAC van SWV-vo Portvolio (Track 013) Schoolpsycholoog Politie Leerplicht ambtenaar (LPA) Bureau Jeugdzorg Jongerenwerk Etc.

6

2.4 OPP, dyslexie en dyscalculie Sommige leerlingen hadden voorheen een LGF (leerling gebonden financiering oftewel een rugzak) vanwege visuele (cluster 1), auditieve (cluster 2), lichamelijke (cluster 3) of gedragsmatige (cluster 4) beperkingen. Met de invoering van Passend Onderwijs is deze bekostigingsstroom naar de scholen per 01-08-2014 komen te vervallen. Als school menen wij dat tenminste voor de periode van 1 schooljaar de begeleiding zoals die voorheen gegeven werd, moet worden voortgezet voor deze leerlingen. Dit gebeurt middels het aanbieden van een zorgarrangement. De afspraken hierover worden vastgelegd in een OPP (OntwikkelingsPerspectiefPlan, zie bijlage 11). Er is een procedure ontwikkeld voor de begeleiding van deze leerlingen. De mentor wordt in de meeste gevallen als interne begeleider aangewezen en krijgt daarvoor faciliteiten in de vorm van uren, vastgelegd in het OPP, ondertekend door ouders, mentor, leerlingbegeleider en de toegewezen AB-er (ambulante begeleider). De mentor is de coach voor de betreffende leerling en aanspreekpunt voor ouders en vakdocenten. Hij wordt ondersteund door de leerlingbegeleider en de AB-er om de leerling te begeleiden, een handelingsplan te maken, te evalueren en bij te stellen. Ook leerlingen die voorheen geen clusterindicatie hadden, kunnen met de veranderingen binnen Passend Onderwijs in aanmerking komen voor een zorgarrangement. Deze toewijzing vindt altijd plaats via het Interne Zorgteam. Dyslectische leerlingen zitten op alle niveaus binnen onze school. Er is een groep leerlingen die met een dyslexieverklaring de school binnenkomt. De dyslexiebegeleiding start dan ook meteen bij aanvang van het schooljaar voor deze leerlingen. Alle andere leerlingen worden gescreend op dyslexie bij aanvang van het eerste schooljaar. Dit geldt ook voor de zij-intromers in latere leerjaren. Wanneer er signalen van dyslexie worden geconstateerd, volgt vervolgonderzoek wat uiteindelijk kan leiden tot het vaststellen van dyslexie door de schoolpsycholoog. In dat geval wordt z.s.m. de dyslexiebegeleiding in werking gezet voor de desbetreffende leerling.

Slechts een beperkt aantal leerlingen op onze school is in het bezit van een dyscalculieverklaring. Deze leerlingen krijgen via de rekencoördinator een dyscalculiekaart. Hierop staan de faciliteiten waarop de leerling recht heeft tijdens rekenonderdelen. Daarnaast wordt met de ouders en leerling bekeken of bij het eindexamen gekozen wordt voor de aangepaste rekentoets.

Alle leerlingen worden gescreend op taal en rekenen wat kan resulteren in een uitnodiging voor individuele begeleiding tijdens de hulplessen en/of afspraken over speciale faciliteiten.

7

Hoofdstuk 3: als meer ondersteuning en begeleiding nodig is. Als duidelijk wordt dat een leerling op didactisch en/of sociaal emotioneel niveau meer begeleiding nodig heeft om zijn schoolloopbaan te kunnen vervolgen, wordt de leerling aangemeld bij het interne zorgteam. 3.1 Het interne zorgteam Het interne zorgteam vormt de poort tussen de eerste- en tweedelijns ondersteuning. In de bespreking van het zorgteam worden leerlingen besproken die zijn opgevallen door sociaal emotionele en/of leerproblemen. Een leerling wordt schriftelijk ingebracht mbv het zorgformulier. De mentor is indien mogelijk bij de bespreking aanwezig. Het zorgteam zal een advies geven aan de mentor m.b.t. een handelingsplan, de tweedelijns of derdelijns zorg in gang zetten of besluiten de leerling ter bespreking door te geven aan het Zorg Advies Team (ZAT). In een volgende bespreking zal een evaluatie plaatsvinden met eventuele nieuwe stappen in het handelingsplan. Er wordt een verantwoordelijke persoon aangewezen die de mentor informeert over de voortgang. De mentor is verantwoordelijk voor registratie in Magister. 3.1.1 Aanmelden van leerlingen interne zorgteam De beslissing een leerling aan te melden voor het interne zorgteam wordt genomen door het team/ mentor en/of de leerlingbegeleider. Dit gebeurt middels een zorgformulier. Op dit formulier beschrijft de mentor, eventueel ondersteund door de leerlingbegeleider, de probleemstelling, de acties die al ondernomen zijn en de concrete vraag die men aan het zorgteam wil stellen. Dit formulier is te verkrijgen bij de leerlingbegeleider of zorgcoördinator. 3.1.2 Deelnemers interne zorgteam Tijdens de bespreking van het interne zorgteam zijn in principe aanwezig de leerlingbegeleiders, de zorgcoördinator, de school maatschappelijk werker. De mentor brengt indien mogelijk de eerste keer de leerling in. Zo nodig worden de besprekingen gesplitst in bijeenkomsten voor bepaalde leerjaren en worden andere personen of instellingen uitgenodigd. 3.1.3 Frequentie interne zorgteam Het aantal bijeenkomsten is afhankelijk van het aantal leerlingen dat wordt aangemeld, maar in ieder geval 1 x per maand 3.2 Zorg- en Adviesteam (ZAT) Het Zorg- en Adviesteam vormt de poort tussen de school en de derdelijnszorg. In de bespreking van dit team worden enkel leerlingen besproken waarbij het op meer dan 1 leefgebied met de leerling niet goed gaat en de maatregelen vanuit het interne zorgteam niet de gewenste resultaten hebben opgeleverd. 3.2.1 Aanmelden leerlingen ZAT De desbetreffende leerlingbegeleider zorgt voor de inbreng. Aanmelden middels een zorgformulier. 3.2.2 Deelnemers ZAT Tijdens de bespreking van het ZAT zijn in principe aanwezig de directeur (voorzitter) en de zorg coördinator, leerlingbegeleider(s), de school maatschappelijk werker, de schoolpsycholoog, de leerplichtambtenaren, vertegenwoordiger van Bureau Jeugdzorg, vertegenwoordiger van Kompaan en de Bocht, een jongerenwerker, de GGD arts of verpleegkundige en iemand van het GGZ.

3.2.3 Frequentie ZAT Het aantal bijeenkomsten is in ieder geval 1x per maand, er is een onderbouw ZAT en een bovenbouw ZAT, beide vinden plaats op RH12.

8

Hoofdstuk 4: Communicatie en betrokkenheid Om de leerling zo succesvol mogelijk door zijn/ haar schoolloopbaan te begeleiden is communicatie en betrokkenheid van alle partijen noodzakelijk. 4.1 De leerling De mentor en leerling hebben intensief contact. Hiertoe wordt o.a de gesprekkencyclus ingezet. Hier worden afspraken (zie handelingsplan) besproken en vastgelegd >de afspraken worden door de leerling in zijn/haar talentenmap/portfolio opgenomen. De mentor legt deze en de voortgang hiervan in Magister vast. De gesprekkencyclus bestaat uit minimaal 3 gesprekken per jaar tussen mentor en leerling. Indien nodig kan de leerling altijd bij de mentor terecht. 4.2 De ouder(s)/verzorger(s) Tijdens onderstaande contactmomenten kan worden aangegeven welke rol zij kunnen spelen en worden zij geïnformeerd over de ontwikkelingen. Contactmomenten: -

oriënterend gesprek (open dag, inloopmiddagen) inschrijving informatieavonden bij ouder- en leerlinggesprekken. Hier wordt het handelingsplan besproken en geëvalueerd. na afspraak op initiatief ouder na afspraak op initiatief mentor op verzoek van zorgcoördinator/leerlingbegeleider bij algemene voorlichtingsbijeenkomsten

Vormgeving van de schriftelijke rapportage aan de ouders Ouder(s)/verzorger(s) zullen worden geïnformeerd over de vorderingen van hun kind via registraties in Magister en door cijferrapporten. Tenminste drie maal per jaar krijgt de leerling een rapport. Behalve de voortgang, weergegeven in cijfers, wordt hierop ook gerapporteerd over de inzet van de leerling en over het gedrag ten opzichte van docent en medeleerlingen. Daarnaast kunnen ouders het verzuim en het opgegeven huiswerk volgen via Webuntis. Wanneer er sprake is van gedragsmoeilijkheden wordt er gewerkt met het gedragsboekje/dagrapport. Hierin wordt aangegeven op welke aspecten speciaal gelet wordt. Ouders zien dit gedragsboekje/dagrapport in en geven het ondertekend weer mee naar school. Tussentijdse contacten (eventueel telefonisch of via de mail) met ouder(s)/verzorger(s) verlopen in eerste instantie altijd via de mentor. 4.3 Mentor en vakdocenten Zij houden elkaar voortdurend op de hoogte van de gang van zaken. Dit wordt gestructureerd door het werken met handelingsplannen binnen Magister. Daarnaast is er zowel sprake van veel informeel overleg als van vaste overlegmomenten in de vorm van teamoverleg en leerlingenbesprekingen. 4.4 Leerlingenbespreking in het team Tijdens het teamoverleg worden leerlingen besproken. Hierbij zijn de mentor en vakdocenten betrokken. Bij dit overleg wordt regelmatig (bij voorkeur een maal per 4 weken) een aantal handelingsplannen besproken en bijgesteld. Vervolgens worden deze afspraken gecommuniceerd met leerling en ouders.

9

Hoofdstuk 5: Vakcollege Tilburg, een veilige school. Voor leerlingen is het van groot belang zich prettig en veilig te voelen op school. Vakcollege Tilburg heeft m.b.t. veiligheid duidelijke afspraken en protocollen. Met name pesten en het gebruik van geweld wordt niet getolereerd. Doelstelling is dat alle leerlingen zichzelf kunnen zijn en dat iedereen met respect met elkaar omgaat. Vakcollege Tilburg hanteert hierbij de richtlijnen en afspraken die regionaal gemaakt zijn in het Convenant Veilige School, waarin de samenwerking tussen onderwijs, politie, justitie en gemeente is geregeld. Zie bijlage 9 5.1 Bijlagen en protocollen m.b.t. veiligheid 5.1.1 Agressieprotocol 5.1.2 Protocol alcoholvrij Vakcollege Tilburg 5.1.3 Protocol rookvrij Vakcollege Tilburg 5.1.4 Protocol drugsbeleid Vakcollege Tilburg 5.1.5 Schorsing en verwijdering van Leerlingen 5.1.6.Pestprotocol 5.1.1 Agressieprotocol In een agressieprotocol wordt uitgewerkt welke procedure gevolgd dient te worden na een agressieincident. Doel is:  

Betrokkenen goed te begeleiden in het geval dat zich een agressie-incident heeft voorgedaan. Te leren van incidenten die zich hebben voorgedaan zodat herhaling kan worden voorkomen en/of dat daar in de toekomst beter op geanticipeerd kan worden

Wat verstaan we onder agressie? Agressie kan vanuit verschillende oogpunten worden benaderd. Wij verstaan onder agressie die vormen van gedrag die bij anderen een gevoel van onveiligheid oproepen. De uitingsvorm van de agressie kan zowel verbaal (schelden, dreigen, schrijven van teksten,etc.) als motorisch (slaan, schoppen, vernielen, etc) zijn. Verder maken we bij de begeleiding van een agressie-incident onderscheid tussen emotionele- en instrumentele agressie. Emotionele agressie vindt vaak plaats als de dader gevoelens heeft van woede en/of onmacht. Instrumentele agressie wordt gebruikt als middel om een bepaald gesteld doel te bereiken. Procedure na agressie-incidenten Procedure na agressie-incidenten waarbij leerlingen, en/of personeel zijn betrokken 1 Ieder agressie-incident wordt vastgelegd; analyse en bespreking op teamniveau volgen indien dit volgens het betrokken personeelslid of het management nodig gevonden wordt. 2 Na ieder incident worden – indien noodzakelijk – maatregelen getroffen voor de begeleiding van het personeelslid. 3 Na ieder incident worden – indien noodzakelijk – maatregelen getroffen en consequenties getrokken voor de begeleiding of zorgplan van de betreffende leerling; Bij ernstige incidenten wordt de directie op de hoogte gebracht. In overleg wordt besloten welke maatregelen er bij een agressie-incident worden genomen/opgelegd. Maatregelen kunnen zijn:  Schorsing  Tijdelijk uitsluiten van lessen  Straf

10

 Aangifte/melding bij politie  Verwijzing naar een andere vorm van onderwijs In geval van het nemen/opleggen van een maatregel volgt altijd:  Gesprek tussen dader en slachtoffer met als doel problemen op te lossen;  Contact met ouder(s)/verzorger(s) 4 De mentor, leerlingbegeleider of teamleider maakt van elk agressie-incident een aantekening in het leerlingvolgsysteem. 5 De medewerker of leerling die agressie heeft ervaren, kan extra ondersteuning nodig hebben. Als dat zo is, wordt deze opvang geboden. De wijze waarop opvang is geregeld is uitgewerkt in een apart opvangprotocol. 6 Bij een strafbaar feit kan de betrokkene aangifte doen bij de politie. Aangifte kan in de regel alleen gedaan worden door betrokken personen. De organisatie stimuleert de medewerker die slachtoffer is van (een poging tot) aanranding, (een poging tot) verkrachting, mishandeling of een ander strafbaar feit daarvan aangifte te doen, en ondersteunt hem of haar hierbij. De directeur doet (als het een personeelslid betreft) indien gewenst aangifte in plaats van het slachtoffer. Als adres wordt het adres van de school opgegeven. Meldingsplicht Medewerkers die getuige zijn van een agressie-incident of onveiligheid hebben de plicht dat te melden. Deze melding kan mondeling worden gedaan bij de mentor van de leerling of de leidinggevende. Indien dit door de leidinggevende nodig wordt geacht kan gevraagd worden om de getuigenverklaring op schrift te stellen. Opvangprotocol In het werk kunnen we op een vervelende wijze worden geconfronteerd met agressie. In het geval een medewerker of een aan onze zorg toevertrouwde leerling slachtoffer is van agressie, verplichten wij ons ertoe bijstand te verlenen. Na het voorval volgt altijd minimaal één gesprek met het slachtoffer:  In het geval het een leerling betreft kan dit gesprek worden gevoerd door de mentor, een vertrouwenspersoon, leerlingbegeleider of de teamleider ;  In het geval dat het een personeelslid betreft wordt dit gesprek gevoerd door teamleider of directeur. In het gesprek wordt in ieder geval aandacht besteed aan:       

Het welbevinden van betrokkene; Eventuele schade (fysiek, psychisch of materieel) en de wijze waarop die schade kan worden beperkt cq. worden opgelost. Bijvoorbeeld externe ondersteuning; De wenselijkheid van een dader-slachtofferconfrontatie; Het eventueel doen van aangifte door slachtoffer (indien het een personeelslid betreft eventueel door directie); De mogelijkheid om een gelijksoortig incident in de toekomst te voorkomen; Welke maatregelen eventueel genomen dienen te worden; Een eventueel vervolggesprek.

Handelingskaart agressie: zie bijlage 1

11

5.1.2 Protocol alcoholvrij Vakcollege Tilburg Regels Het in bezit hebben en gebruiken van alcohol is voor en tijdens de schooltijd verboden. Dit geldt ook voor door school georganiseerde activiteiten. Bij het vermoeden van het overtreden van deze regel bij bijv. schoolfeesten wordt contact opgenomen met de ouders en de leerling wordt de toegang tot de school of activiteit ontzegd. De ouders worden in kennis gesteld en dienen hun zoon/dochter persoonlijk op te halen. Hulpverlening De BHV-ers dienen bij een dergelijke activiteit of schoolfeest voortdurend aanwezig te zijn. Straffen Indien een leerling alcohol heeft gebruik, wordt een disciplinaire maatregel getroffen door de directie of teamleider van het betreffende leerjaar. Uitvoering wordt gedaan door de leerlingbegeleider. De mogelijke disciplinaire maatregelen die worden opgelegd zijn: - Gesprek met ouders en leerling. - De leerling krijgt een schorsing voor bijv. het volgende schoolfeest of een andere activiteit. - De leerling krijgt een taak die tijdens de vrije uren op school moet worden uitgevoerd. - Bij herhaling wordt tot schorsing van de leerling voor één of meerdere dagen overgegaan. 5.1.3 Protocol rookvrij Vakcollege Tilburg Volgens de Tabakswet mag er in openbare gebouwen zoals scholen niet worden gerookt. Niet roken op school draagt namelijk bij aan een gezond leerklimaat voor leerlingen en docenten. De nadelen van roken hebben, naast de wet- en regelgeving, ook meegespeeld om het roken op onze school niet toe te staan. We willen een gezonde en sportieve school zijn. Straffen Indien een leerling heeft gerookt op het schoolterrein dan wordt er een disciplinaire maatregel getroffen door de directie of teamleider van het betreffende leerjaar. Uitvoering wordt gedaan door de leerlingbegeleider De disciplinaire maatregelen die worden opgelegd zijn: Eerste maal: de leerling krijgt een schriftelijk waarschuwing en moet 2 lesuren bij de conciërge terugkomen in zijn vrije tijd. Bij herhaling wordt tot schorsing van de leerling voor één of meerdere dagen overgegaan.

5.1.4 Protocol Drugsbeleid Vakcollege Tilburg De school verbiedt het om drugs of medicijnen die niet aantoonbaar door een arts zijn voorgeschreven binnen de schoolgebouwen of het terrein van de school te brengen. Ingeval de school kennis heeft dan wel een redelijk vermoeden heeft, dat een persoon drugs/medicijnen binnen een schoolgebouw of schoolterrein heeft gebracht of voorhanden of op andere wijze onder zich heeft, wordt deze persoon bewogen tot afgifte van deze goederen. De school geeft hiervoor geen schadevergoeding en is niet aansprakelijk voor schade, in welke zin dan ook, welke voortvloeit uit deze maatregelen. De directie van de school zal contact opnemen met de politie en in overleg met de politie, ouders en leerling passende maatregelen nemen om de veiligheid en gezondheid van leerlingen en personeel te kunnen blijven garanderen. 5.1.5 Schorsing en verwijdering van leerlingen Schorsing en verwijdering zijn uiterste middelen, die we spaarzaam moeten hanteren. Bij schorsing voor een periode langer dan één dag heeft er overleg plaats tussen de betreffende leerlingbegeleider en een

12

lid van de directie, alvorens tot schorsing kan worden overgegaan. Verder dienen we ons te houden aan de wettelijke voorwaarden: Schorsing Het bevoegd gezag kan een leerling met opgave van redenen voor een periode van maximaal 5 lesdagen schorsen. Het besluit tot schorsing dient schriftelijk aan de betrokkene, en indien deze minderjarig is, ook aan de ouders, voogden of verzorgers van betrokkene te worden meegedeeld. Bij schorsing voor een periode langer dan één dag, stelt het bevoegd gezag de inspectie digitaal en met opgave van redenen van dit feit in kennis. Verwijdering In beginsel kan een leerling pas definitief worden verwijderd wanneer een andere school bereid is gevonden hem of haar toe te laten. Gehele procedure maatregelen, schorsing en voornemen tot verwijdering leerplichtige leerlingen: zie bijlage 2. 5.1.6. Pestprotocol Wat is pesten? We spreken van pesten als dezelfde persoon regelmatig en systematisch bedreigd en geïntimideerd wordt. Pesten is een vorm van geweld en daarmee grensoverschrijdend en zeer bedreigend. Een klimaat waarin gepest wordt, tast iedereen aan. In een klas waar gepest wordt, kunnen alle leerlingen en docenten slachtoffer worden. Pestgedrag moet dan ook door iedereen serieus worden genomen. Het lastige is dat veel pestgedrag zich in het verborgene afspeelt, zodat het moeilijk is om er greep op te krijgen. En zelfs als het pestgedrag wordt opgemerkt, weten omstanders niet altijd hoe ze ermee om kunnen gaan. Dat is ook de reden van dit pestprotocol. Docenten en onderwijsondersteunend personeel hebben echter een taak (samen met de ouders en de leerlingen zelf ) bij het tegengaan van pesten. Leerlingen moeten weten dat ze hulp kunnen krijgen van volwassenen in de school en hierom durven vragen. Volwassenen dienen oog te hebben voor de signalen van leerlingen. Ze dienen interesse te tonen en te luisteren naar wat de leerlingen te vertellen hebben. Voor mentoren betekent dit dat ze groepsgesprekken houden, aandacht hebben voor de groepssfeer en het functioneren van individuele leerlingen in de groep. Ze maken afspraken met de klas en zorgen ervoor dat deze afspraken nagekomen worden. Voor het volledige pestprotocol wordt verwezen naar bijlage 6.

13

Hoofdstuk 6: Vakcollege Tilburg, een zorgzame school. 6.1 Bijlagen en protocollen m.b.t. de zorgstructuur 6.1.1 Zorgcoördinator van Vakcollege Tilburg 6.1.2 Leerlingbegeleider op teamniveau 6.1.3 Mentor 6.1.4 ZAT: Zorg- en advies team, samenstelling, procedure aanmelding, privacy 6.1.5 Melding bij leerplicht en GGD 6.1.6 Infobladen ontwikkelingsstoornissen: zie bijlage 3 6.1.7 Protocol medicijnverstrekking en medisch handelen op school: zie bijlage 4 6.1.1 Zorgcoördinator van Vakcollege Tilburg De zoco vervult op schoolniveau een sleutelrol bij het voorbereiden, coördineren, uitvoeren en evalueren van alle maatregelen, die betrekking hebben op het functioneren van het systeem van integrale leerlingenzorg. De zoco coördineert en monitort de kwaliteit van de zorg voor alle leerlingen van de school en in het bijzonder voor de leerlingen die meer zorg behoeven dan in de eerste lijn van de zorg geboden wordt. De zoco legt verantwoordelijkheid af aan het MT. De taak van de zoco omvat vijf gebieden: 

Adviserende taak: indien mogelijk adviseren ten aanzien van het optimaal functioneren van het systeem van de leerlingenzorg. (o.a. leerlingvolgsysteem, leerlingenbesprekingen, e e taakomschrijving mentor, functioneren 2 en 3 lijnszorg , relaties met externe instanties, aanbieden van achtergrondinformatie e.d.)



Coördinerende taak: het zorgdragen voor het goed functioneren van de begeleidingsstructuur. Hieronder vallen o.a. de volgende taken: voorzitter intern zorgteam, plaatsvervangend voorzitter ZAT, analyseren en bespreken van problemen met betrokkenen, voorbereiden handelingsafspraken, ontwikkelen van procedures en werkafspraken rond de begeleiding van zorgleerlingen, etc. Neemt deel aan de bijeenkomsten van het SWV-VO. Is verantwoordelijk voor het invoeren van Passend Onderwijs.



Coachende taak: het adviseren, begeleiden en coachen van collega’s rondom zorgleerlingen.



Administratieve taak: het opstellen en verzorgen van de agenda voor het zorgoverleg in het zorgteam en het afwerken van verdere administratieve handelingen die daaruit voortvloeien. Het mede bewaken van de samenstelling van de individuele leerlingendossiers.



Professionalisering van de zoco: het zorgdragen voor de verdere ontwikkeling van de eigen professionaliteit (kennis en vaardigheden) in verband met het uitvoeren van bovenvermelde taken en werkzaamheden.

Facilitering: in de situatie met 3 locaties: 3 maal een halve dag is 0,3 Fte.

14

6.1.2 Leerlingbegeleider op teamniveau

De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen de school. De leerlingbegeleider is onder verantwoordelijkheid van het MT Vakcollege Tilburg, belast met het begeleiden en adviseren van leerlingen en hun ouders met betrekking tot hun didactische en/of gedrag/sociaal emotionele problematiek en het ondersteunen van de mentoren tijdens dit proces van begeleiding. De leerlingbegeleider komt in actie nadat interventies van de mentor niet tot voldoende resultaat leiden.

Werkzaamheden: Draagt zorg voor de begeleiding en advisering door:  Het begeleiden van de leerling bij het oplossen van specifieke problemen die te maken hebben met het volgen van lessen en aanwezigheid;  Het zoeken naar oplossingen voor problemen;  Het adviseren van de leerlingen en docenten bij het oplopen van conflicten;  Het voorzitten van de leerling- en rapportbesprekingen;  Het begeleiden van het determinatie- en keuzeproces;  Het verzamelen en bewaken van alle relevante gegevens als deel van het leerlingvolgsysteem, zoals deze op school gehanteerd wordt;  Het begeleiden van mentoren en docenten;  Het informeren van ouders/verzorgers.  Schorsen onder verantwoordelijkheid van de teamleider/directeur.  Heeft zitting in het interne zorgteam en het ZAT Kennis en vaardigheden  Kennis van begeleidings- en adviesmethodieken;  Inzicht in bestaande onderwijsprogramma’s, -profielen en -systemen binnen de school;  Vaardigheid in het analyseren van problemen en het zoeken naar passende oplossingen. Contacten  Met de directie, mentoren, docenten en met leerlingen om de begeleiding en/of advisering optimaal te laten verlopen;  Met externen, o.a. leerplichtambtenaar, SMW, politie, indien dit nodig is in het kader van de begeleiding van leerlingen;  Met ouder(s)/verzorger(s) van leerlingen om de begeleiding en/of advisering optimaal te laten verlopen Facilitering: 0,1 Fte per 50 leerlingen

15

6.1.3 Mentor Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden We gaan ervan uit dat deze te maken hebben met:

 

schoolorganisatie de rol als eerstelijns begeleider voor de klas en de individuele leerling.

Vanuit zijn rol heeft de mentor contacten met en draagt zorg voor : 



   

de leerling  dossiervorming  het maken van een Handelingsplan voor de leerling  een leerling-dossier elke rapportperiode minimaal een keer bijgewerkt  leerling-dossier zorgvuldig overgedragen wordt aan de volgende mentor  Studievaardigheden en opbrengsten m.b.t. didactische vorderingen  controleert wekelijks en corrigeert desgewenst het LVS m.b.t. cijfers, verzuim en gedrag  begeleidt een leerling bij de studie- en beroepskeuze (LOB), o.a. door het houden van keuzeen/of reflectiegesprekken en met het bijhouden van het talentendossier  begeleidt leerlingen waar mogelijk op didactisch, sociaal-emotioneel, sociaal-maatschappelijk, pedagogisch en op medisch gebied.  introductie van “nieuwe” leerlingen in de klas en in de school  het onderhouden van contact met langdurig zieke leerlingen uit de klas en verzorgt hiervoor eventueel huiswerk  het bewaken van het onderwijsproces wanneer een leerling een externe plaatsing krijgt de klas  registratie van gegevens  het schoolreglement/leerlingenstatuut,  tussentijdse mededelingen van schoolorganisatorische aard,  problemen die ontstaan binnen de groep  zit de rapport- en/of leerlingbesprekingen voor  zorgt voor verspreiding en beheer van de rapporten  begeleidt de klas bij georganiseerde activiteiten buiten lesverband zoals sportdagen, excursies e.d. de docent  contacten over de individuele leerlingen  bemiddelt bij conflicten tussen leerlingen onderling en leerlingen en vakdocent de leerlingbegeleider  contacten over de individuele leerlingen met betrekking tot leervorderingen, verzuim en gedrag de teamleider  contacten over de individuele leerlingen  evt inbreng in ZAT de ouder(s)/verzorger(s)  contacten over de leerling  verstuurt de uitnodigingen voor de ouderavonden  heeft indien nodig tussentijdse oudergesprekken, maar in ieder geval tijdens geplande de ouderavonden  Minimaal 3 handelingsplannen per jaar worden met de ouders bespreken en door hen ondertekend voor gezien. Vanaf 16 jaar ook de leerling laten tekenen.  ivm toestemming vragen inbrengen in ZAT

16

 

het interne ZAT  indien nodig verwijst de mentor/(kern)team de leerling door via een zorgformulier naar het interne zorgteam of het ZAT externe partijen  reclassering,  SMW/IMW  Buro Jeugdzorg  overig

6.1.4 ZAT: Zorg- en advies team Samenstelling van het ZAT Op Vakcollege Tilburg bestaat het ZAT uit de volgende personen:           

Directeur Zorgcoördinator Leerlingbegeleider(s) Schoolmaatschappelijk werkster Schoolpsycholoog Leerplichtambtenaar GGD schoolarts Medewerker GGZ Medewerker BJZ Medewerker Twern jongerenwerk Medewerker Kompaan en de Bocht e

e

Er is voor gekozen om de andere 2 en 3 lijns hulpverleners op afroep aan het ZAT deel te laten nemen. Hierbij valt te denken aan bijv. vertrouwenspersoon, wijkagent, schoolpsycholoog en AB-ers van het REC e.d. Het ZAT komt 1x per 6 weken bijeen. Samenwerking met andere instellingen Het ZAT heeft op verschillende manieren te maken met andere instellingen voor welzijn en zorg. Hieronder worden een aantal basisafspraken geformuleerd in zake de begeleiding van leerlingen, informatieoverdracht daarover en het werken met protocollen. e

Door het ZAT kan een besluit worden genomen dat een 3 lijnsinstelling verzocht wordt om hulp te gaan verlenen aan de betreffende leerling(en). Vervolgens worden afspraken gemaakt over de wijze van verwijzing en toeleiding naar de betreffende instelling. Hierover wordt overleg gevoerd met de betreffende leerling en de ouder(s), cq. wettelijke vertegenwoordiger. Wanneer de leerling ouder is dan 16 jaar dan vindt dat overleg plaats met de leerling. e

Tussen de school en 3 lijnsinstelling worden de volgende afspraken gemaakt:   

de 3e lijnsinstelling vraagt bij de intake aan de leerling ouder dan 16 jaar en de ouders cq. de wettelijke vertegenwoordiger toestemming de school mondeling en schriftelijk te informeren over de voortgang van de hulpverlening; de 3e lijnsinstelling vraagt bij de intake, wanneer de leerling jonger is dan 16 jaar aan de ouders cq. de wettelijke vertegenwoordiger toestemming de school mondeling en schriftelijk te informeren over de voortgang van de hulpverlening; e tussen de school en de 3 lijnsinstelling worden in aansluiting op het voorgaande afspraken gemaakt over de concrete invulling ervan.

17

Verplichtingen externe instellingen De besprekingen binnen een ZAT worden ook bijgewoond door professionals van instellingen voor welzijn en zorg. Zij hebben geen rechtspositionele aanstelling bij de school, maar zijn in dienst van een andere instelling. Het betreft hier bijvoorbeeld schoolmaatschappelijk werker, schoolverpleegkundige, schoolarts, leerplichtambtenaar, sociaal-psychiatrisch medewerkers van de GGZ e.d. Voor al die medewerkers geldt dat zij vanuit hun aanstelling bij de betreffende instelling te maken hebben met een eigen beroepscode of een protocol. Afspraak is dat alle deelnemers van het ZAT op de hoogte zijn van de inhoud van deze protocollen van de e 3 lijnsinstellingen en van de school en weten welke procedures gehanteerd worden door de betreffende instellingen. 6.1.5 Melding bij leerplicht en GGD Verzuimbrief 1 (16 lesuren ongeoorloofd en/of te laat komen) Voorafgaand aan verzuimbrief 1 is het van groot belang dat de ouders al een keer gewaarschuwd zijn door de mentor bij 10 incidenten van te laat komen of ongeoorloofd verzuim. Dit kan telefonisch of middels vermelding op maandkaart/tussenrapport/cijferrapport. Verzuimbrief 1 wordt door de desbetreffende leerlingbegeleider verzonden op aansturing van de mentor (via de mail). De leerlingbegeleider verstuurt de brief en vermeldt in magister onder “aanwezigheid“ op welke datum de brief verstuurd is zodat de mentor op de hoogte is. De brief wordt aangeleverd bij de leerlingbegeleider door de medewerkers van De Balie. De brief dient binnen 3 werkdagen ondertekend te worden ingeleverd bij de leerlingbegeleider. De ondertekende brief komt in het dossier. Verzuimbrief 2: leerplichtmeldingen (16 lesuren ongeoorloofd en/of te laat komen binnen 4 weken of 25 lesuren ongeoorloofd en/of te laat komen verspreid over het gehele schooljaar) Na 16 incidenten binnen 4 weken of 25 incidenten verspreid over het gehele schooljaar wordt de desbetreffende leerlingbegeleider (via de mail) benaderd door de mentor omdat de leerling dan gemeld moet worden bij de leerplichtambtenaar. e De Balie verwerkt de 2 verzuimbrief naar ouders en levert dit aan bij de leerlingbegeleiding. De melding in het landelijke systeem bij de IB groep wordt door de leerlingbegeleider gedaan. De leerlingbegeleiding maakt een aantekening in Magister waar je ook de terugkoppeling vanuit leerplicht vindt onder het kopje “aanwezigheid” Een vervolgmelding wordt door de mentor in overleg met de leerlingbegeleider vastgesteld en door leerlingbegeleider gemeld. Deze melding kan plaats vinden als de terugkoppeling heeft plaatsgevonden vanuit IB groep. GGD meldingen Criteria voor aanmelding: 1) Zeven dagen of meer achter elkaar ziek gemeld e 2) Elke 4 ziekmelding in 3 maanden tijd 3) Zorgen vanuit de school over ziekteverzuim van de leerling De GGd start dit schooljaar met een nieuw project i.v.m. preventei ziekteverzuim. Dit project heeft de naam M@zl project. De implementatie van dit project vindt plaats gedurende het eerste gedeelte van het schooljaar en is voornamelijk gericht op verzuimpreventie in de onderbouw. Natuurlijk blijft de mogelijkheid bestaan om leerlingen te laten beoordelen/zien door de schoolarts. De terugkoppeling vanuit GGD vindt de leerlingbegeleider via de mail terug, afronding in Magister door de mentor.

18

Bijlage 1

Handelingskaart agressie Signaleren Direct melden bij leerlingbegeleider

Controleer de melding of signaal

Onderzoek naar de dader(s)

Zorg en begeleiding voor slachtoffer(s)

Dader(s) bekend Twijfel dader(s)

Gesprek met dader(s)en slachtoffer(s) Verslag in Magister : mentor

Verslag in LVS (Magister)

Informatie aan ouders Informatie aan ouders

Informatie aan ouders omtrent twijfel dader(s) en slachtoffers

omtrent informatie van evt. daders(s) en slachtoffers

Bij herhaling melding politie. Verslag in LVS (Magister)

Registreren agressie Disciplinaire maatregelen Eventuele aangifte Verslag in Magister

Controle van de uitvoering enen Nazorg

.

19

Bijlage 2 Schorsing en verwijdering van leerlingen Inhoud 1.

Algemeen Inleiding Soorten maatregelen Aangifte bij politie Inschakelen vertrouwensinspecteur Zorgvuldigheid, documentatie en dossiervorming

2.

Schorsing Bevoegdheid Algemeen Omstandigheden die kunnen leiden tot schorsing Schorsingsprocedure Bezwaar Alternatieve trajecten

3.

Voornemen tot verwijdering Bevoegdheid Algemeen Procedure Bezwaar

20

1. Algemeen Inleiding Binnen de school kunnen zich situaties voordoen die het noodzakelijk maken een leerling voor kortere of langere termijn een sanctie op te leggen of buiten de school te plaatsen. Soms dient tot verwijdering te worden overgegaan. Daarbij zal rekening gehouden moeten worden met het pedagogisch en onderwijskundig belang van de leerling maar ook met de belangen van de school(organisatie), medeleerlingen en personeel. Het beleid van de school dient er op gericht te zijn zoveel mogelijk te voorkomen dat leerlingen hun schoolloopbaan en daarmee hun toekomst in gevaar brengen. Soorten maatregelen Er gelden regels ten aanzien van de gang van zaken binnen de school. Deze regels zijn vastgelegd, maar er zijn ook regels af te leiden uit algemene waarden en normen. Tegen handelingen en / of gedragingen van leerlingen in strijd met deze regels, kunnen maatregelen worden getroffen. Deze maatregelen kunnen van de volgende aard zijn:  een waarschuwing  een taakstraf  voor of na schooltijd melden  gemiste lessen inhalen  het ontzeggen van de toegang tot een gedeelte van de les of tot bepaalde lessen gedurende een korte tijd (nooit meer dan 1 dag)  aanpassing lesrooster (geen les of les bij een andere docent)  begeleidingsgesprekken door psycholoog, schoolmaatschappelijk werk, vertrouwenspersoon, leerlingbegeleider, teamleider  dagrapport / gedragskaart  weekrapport  schorsing voor één of meerdere dagen (intern of extern)  inzetten van de verwijderingprocedure (voornemen tot verwijdering) De te nemen maatregel is afhankelijk van de omstandigheden. Hierbij wordt gekeken naar de aard van het feit en de zwaarte van de maatregel. Deze afweging wordt altijd bekend gemaakt aan de desbetreffende leerling en zijn ouders. Aangifte bij politie Indien noodzakelijk zal de politie worden ingelicht dan wel zal aangifte worden gedaan. Deze noodzaak is in ieder geval aan de orde als er sprake is van geweld. Als een leerling de toegang tot de school wordt ontzegd, dient dit bij de politie gemeld te worden. Zo ook zal een eventuele maatregel van de politie bij de school bekend moeten zijn. Inschakelen vertrouwenspersoon Vertrouwenspersonen adviseren en ondersteunen bij klachten rond seksueel misbruik, seksuele intimidatie en ernstig fysiek of geestelijk geweld. Bij incidenten van deze aard kan een beroep worden gedaan op de vertrouwenspersoon.

21

Zorgvuldigheid, documentatie en dossiervorming In het geval maatregelen getroffen worden is er altijd sprake van dwang. Hierbij is zorgvuldig handelen noodzakelijk zowel vanuit maatschappelijk als juridisch oogpunt. Het Vakcollege Tilburg neemt daarom de zorgvuldigheid rondom communicatie met betrokkenen in acht en draagt zorg voor zorgvuldige documentatie en dossiervorming. Ten aanzien van de documentatie en dossiervorming worden de regels met betrekking tot privacy in acht genomen. In het dossier van de leerling zijn de volgende documenten beschikbaar:  inschrijfformulier  verslagen van gesprekken en leerlingbesprekingen  schriftelijke afspraken  getuigenverklaringen  de omschreven hulpvragen inclusief aanbevelingen van het ZAT (zorgadviesteam)  de schoolloopbaan inclusief onderwijskundig rapport van de toeleverende school  belangrijke aspecten uit de thuissituatie  handelingsplannen en eventuele testuitslagen  evaluaties van eerder ondernomen acties  formele schriftelijke toestemming van de ouders met betrekking tot een aanmelding bij een externe hulpverlening of PCL  formele schriftelijke toestemming van de ouders voor het geven en doen inzien van dossiers  lijst met relevante telefoonnummer, e-mailadressen en contactpersonen

Schorsing Bevoegdheid De bevoegdheid om een leerling extern of meer dan 1 dag te kunnen schorsen ligt wettelijk gezien bij het bevoegd gezag zijnde het College van Bestuur van de Onderwijsgroep Tilburg. Deze bevoegdheid is gedelegeerd aan de algemene directie en de locatiedirecteur. Een interne schorsing van één dag kan aangezegd worden door een teamleider. Het is niet toegestaan leerlingen zonder toestemming van de locatiedirecteur meerdere dagen van school te schorsen. Algemeen      

de directie kan een leerling met opgave van reden voor een periode van één dag intern schorsen de directie kan een leerling met opgave van reden voor een periode van maximaal vijf dagen extern schorsen schorsing is een maatregel die toegepast wordt in het geval de omstandigheden zodanig ernstig zijn dat het tijdelijk verwijderen uit de onderwijsomgeving noodzakelijk is of nadat is gebleken dat andere maatregelen niet het beoogde effect sorteren onder schorsing wordt verstaan dat het een leerling niet is toegestaan (delen van) het reguliere onderwijsprogramma te volgen. Ook als een leerling niet thuis is, maar elders wordt opgevangen, al dan niet binnen de school, geldt dit als een schorsing er bestaan twee vormen van schorsing: interne en externe schorsing. Bij interne schorsing bevindt de leerling zich binnen het schoolgebouw en bij externe schorsing bevindt de leerling zich buiten het schoolgebouw na de schorsingsperiode dient de leerling direct weer tot het onderwijs te worden toegelaten de leerling kan pas weer worden geschorst als deze zich opnieuw niet aan de regels heeft gehouden

22

Omstandigheden die kunnen leiden tot schorsing Een schorsingsbesluit kan worden genomen in geval van:  herhaalde les- /ordeverstoring  langdurig of herhaald spijbelgedrag  wangedrag tegenover medewerkers en medeleerlingen  ernstige beledigingen  seksuele intimidatie  racisme  vernieling van eigendommen  bedreiging  geweldpleging  diefstal, beroving, afpersing  gebruiken van alcohol of drugs tijdens schoolactiviteiten  dealen in drugs of gestolen goederen  in bezit hebben van wapens  in bezit hebben van vuurwerk  fraude  overige niet genoemde maar in het maatschappelijk verkeer niet geaccepteerde handelingen. Schorsingsprocedure 1.

Het besluit tot schorsing wordt genomen door de directeur op aangeven van de leerlingbegeleider. Indien mogelijk besluit de locatiedirecteur niet eerder dan nadat betrokkenen gehoord zijn. Het schorsingsbesluit wordt door de directeur zo spoedig mogelijk aan de leerling en de ouders / verzorgers bekend gemaakt. Het besluit wordt tevens schriftelijk bevestigd.

2.

Het besluit vermeldt:  de reden van schorsing  de periode waarvoor geschorst wordt  waar de leerling gedurende de schorsing verblijft en welke opdrachten hij moet uitvoeren  dat leerling en ouders uitgenodigd worden voor een gesprek  informatie over de bezwaarprocedure  de naam en handtekening van de locatiedirecteur.

3.

Indien dit aan de orde is, wordt in het besluit vermeld dat een voornemen tot verwijdering overwogen wordt (bijv. na herhaalde schorsing of een zeer ernstig incident).

4.

Een kopie van de schorsingsbrief wordt bewaard in het leerlingdossier en in afschrift gezonden aan:  de directie (bij schorsing langer dan 1 dag)  de leerplichtambtenaar (bij schorsing langer dan 1 dag)  de onderwijsinspectie wordt over een schorsing langer dan 1 dag geïnformeerd middels het digitale meldingsformulier. Een melding van een schorsing kan aanleiding zijn voor de inspectie om meer informatie bij de locatiedirecteur in te winnen.

5.

De betrokken leerling wordt weer toegelaten nadat een gesprek met de leerling en de ouders/verzorgers heeft plaatsgevonden. Dit gesprek vindt plaats binnen de maximale schorsingsperiode van vijf dagen. Dit gesprek zal bij voorkeur door de teamleider in opdracht van de locatiedirecteur worden gevoerd. Het doel van het gesprek is om de ouders en leerling te horen en afspraken te maken op basis waarvan op een pedagogisch verantwoorde wijze weer begonnen kan worden met deelname aan de reguliere lessen.

6.

Een dergelijk gesprek kent geen wettelijk kader. Wanneer het gesprek niet binnen de termijn gerealiseerd wordt, heeft dit geen invloed op de schorsingsperiode. Na de periode van schorsing dient de leerling altijd weer tot de lessen te worden toegelaten.

7.

23

Bezwaar In geval van een schorsingsbesluit geldt de volgende bezwaarroute:  de ouders / verzorgers hebben de mogelijkheid binnen vijf werkdagen na ontvangst van het besluit van de locatiedirecteur tegen de schorsing schriftelijk bezwaar te maken bij de directie.  de algemene directie beslist per omgaande (uiterlijk binnen twee werkdagen) na ontvangst van het bezwaarschrift.  indiening van een bezwaarschrift heeft in principe geen opschortende werking. Derhalve kan de leerling gedurende de behandeling van het bezwaarschrift de toegang tot de lessen ontzegd blijven voor de maximale schorsingsperiode. De beslissing daartoe wordt genomen door de algemene directie en mondeling of telefonisch medegedeeld en daarna schriftelijk bevestigd.  wanneer bovenstaande niet leidt tot een bevredigende oplossing is er de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de klachtencommissie van het bevoegd gezag.

Alternatieve trajecten Als school hebben we een aantal mogelijkheden een leerling een aangepast programma te bieden dat recht doet aan de belangen van leerling, ouders, andere leerlingen en school. Het zijn allemaal trajecten waarbij de leerling ingeschreven blijft staan op school en waarbij de school verantwoordelijk blijft voor de onderwijsloopbaan van de leerling. Het ZAT, Zorg Advies Team, speelt daar een belangrijke adviserende rol in. De leerplichtambtenaar dient actief betrokken te worden bij het opzetten van een traject. Enkele voorbeelden hiervan zijn: • Gastlessen Leerling gaat lessen volgen aan een andere school om daar een nieuwe kans te krijgen/pakken. Daar waar het fout gaat keert de leerling direct terug naar de school van herkomst. We noemen dit detachering. De school waar de leerling was ingeschreven blijft verantwoordelijk maar heeft de uitvoering gemandateerd aan de gastschool totdat definitieve overschrijving plaatsvindt. • Duale leerroutes (LWT) Vanaf 15 jaar. De leerling volgt aan school een aangepast programma waarbij naast het onderwijs ook tijd voor stage wordt ingeruimd. • AKA Voor leerlingen die geen diploma meer kunnen halen gecombineerd met een aantal gedragsproblemen. Leeftijd vanaf 16 jaar. Gericht op het behalen van een MBO-1 kwalificatie. • Track 013: bij het schrijven van dit ondersteuningsplan is nog niet bekend wat de begeleiding binnen Track 013 precies in gaat houden. Track 013 valt onder de verantwoordelijkheid van het nieuwe Samenwerkingsverband VO: Portvolio. Track 013 is in plaats gekomen van de eerdere alternatieve trajecten als Rebound, Herstart, Transferium en op de Rails.

24

Voornemen tot verwijdering Bevoegdheid De bevoegdheid om te besluiten tot het voornemen tot verwijdering ligt wettelijk gezien bij het bevoegd gezag zijnde het College van Bestuur van de Onderwijsgroep Tilburg. Deze bevoegdheid is gedelegeerd aan de directie. Algemeen Bij het formuleren van het voornemen tot verwijdering is feitelijke al sprake van het overgaan tot verwijdering. De procedure tot verwijdering start met het kenbaar maken van het voornemen. Het besluit om over te gaan tot een definitieve verwijdering kan pas plaatsvinden nadat de leerling en de ouders zijn gehoord. Wanneer is vastgesteld dat een leerling niet meer gehandhaafd kan worden, is de locatiedirecteur, naast de ouders in hoge mate medeverantwoordelijk voor het vinden van een plaats bij een andere instelling waar de leerling de schoolloopbaan kan voortzetten. Daartoe zal de locatiedirecteur contact leggen met de bovenschoolse PCL wanneer plaatsing op de Rebound, AKA, Op de Rails of de Frater van Gemert als beste oplossing wordt gezien. Anders zal de locatiedirecteur binnen 30 werkdagen twee alternatieve scholen voordragen alwaar de ouders met hun kind terecht kunnen. Wanneer ouders dat nalaten zal hiervan melding gemaakt worden aan de leerplichtambtenaar. Een voornemen tot verwijdering kan worden geformuleerd in het geval van  herhaalde externe schorsing  zeer ernstige vormen van misdragingen zoals genoemd onder “Omstandigheden die kunnen leiden tot schorsing” (zie hierboven). Procedure 1. 2.

3.       

4.

5. 6.

indien de locatiedirecteur van mening is dat de situatie zodanig is dat een voornemen tot verwijdering onvermijdelijk is, bespreekt hij dit met de algemene directie. indien de locatiedirecteur op grond van het bovenstaand overleg tot het voornemen tot verwijdering besluit, wordt dit door de locatiedirecteur schriftelijk aan de leerling en de ouders/ verzorgers kenbaar gemaakt. het besluit vermeldt: de reden van het voornemen tot verwijdering datum van ingang van de voorgenomen verwijdering dat er feitelijk sprake is van schorsing gedurende het overleg met de inspectie over de realisatie van het voornemen tot verwijdering een afspraak voor gesprek met leerling en ouders/verzorgers vermelding van de doormelding van het voornemen tot verwijdering naar de diverse instanties (leerplichtambtenaar, Onderwijsinspectie, College van Bestuur) naam en handtekening van de locatiedirecteur. een kopie van het besluit wordt bewaard in het leerling-dossier en een afschrift wordt gezonden aan: a) de directie b) College van Bestuur c) de leerplichtambtenaar d) onderwijsinspectie bij een voornemen tot verwijdering volgt altijd overleg met de onderwijsinspectie. Het voornemen tot verwijdering kan pas na overleg met de inspectie geëffectueerd worden. De inspectie toetst vervolgens procedureel. Melding bij de inspectie geschiedt digitaal. Vakcollege Tilburg verplicht zich zo snel mogelijk te komen tot plaatsing elders (zie boven punt 3.2) plaatsing elders gebeurt in nauw overleg met de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar dient akkoord te geven op de gekozen oplossing.

25

7.

8. 9.

als plaatsing elders niet lukt, wordt in overleg met de leerplichtambtenaar een vervolgtraject bepaald. In ieder geval kan de leerling pas definitief worden verwijderd nadat er gezorgd is voor een andere school. bij verschil van inzicht tussen de directeur en de leerplichtambtenaar is beroep mogelijk bij de desbetreffende gemeente. bij een voornemen tot verwijdering van een examenkandidaat in een fase van het schooljaar dat plaatsing elders geen optie meer is, onderzoekt de directeur alle mogelijkheden om te komen tot een alternatief traject richting het eindexamen. Voor zo’n traject is toestemming van de leerplichtambtenaar vereist. Deze zal toetsen of aan de leerplicht wordt voldaan.

Bezwaar In het geval van een voornemen tot verwijdering staat er voor de leerling en ouders / verzorgers de bezwaarroute open zoals beschreven in de algemene klachtenregeling van Vakcollege Tilburg. In aanvulling daarop geldt dat het indienen van een bezwaarschrift geen schorsende werking heeft en derhalve kan de directeur de desbetreffende leerling, gedurende de behandeling van het bezwaar, de toegang tot de school ontzeggen.

26

Bijlage 3 Infobladen ontwikkelingsstoornissen

Infobladen ontwikkelingsstoornissen Een praktische handreiking voor docenten

Aandachtstekortstoornissen (ADHD – ADD) Pervasieve ontwikkelingsstoornissen (Autisme – Asperger – PDD-NOS) Emotionele stoornissen (Depressie – Angststoornissen - Faalangst) Gedragsstoornissen (ODD – CD) Leerstoornissen(Dyslexie – Dyscalculie – NLD) 27

ADHD Attention Deficit Hyperactivity Disorder = aandachtstekort stoornis met hyperactiviteit S Aandachtstekort:  Heeft moeite de aandacht bij een taak te houden. i  Lijkt vaak niet te luisteren wanneer hij/zij aangesproken wordt. g  Heeft moeite om instructies volledig te volgen. n  Vermijdt taken die een langdurige of geestelijke inspanning vereisen. a  Heeft moeite met het organiseren van taken en activiteiten. l  Raakt vaak dingen kwijt. e  Wordt snel afgeleid door uitwendige prikkels. r  Is vergeetachtig bij dagelijkse activiteiten (schoolspullen, huiswerk, afspraken) i n Hyperactiviteit: g      

Beweegt onrustig met handen of voeten, wiebelt op de stoel. Staat op van de plaats in de klas. Rent rond of klimt overal op en in. Kan moeilijk rustig spelen. Is dikwijls in volle actie. Praat veel.

Impulsiviteit:  Gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vraag afgemaakt is.  Heeft moeite op zijn/haar beurt te wachten.  Onderbreekt of stoort anderen bij hun werk, dringt zich op.

Diagnostisering: Door deskundige (neuroloog) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

Opvoedingssituatie: Begeleiding via een meersporenbeleid: aangepast pedagogisch leefklimaat, medicatie, gedragsbeïnvloeding. Op school:  Informeer naar reeds genomen stappen in de thuissituatie.  Structureer steeds voor, herhaal steeds regels en afspraken.  Bereid de leerling voor op vrije situaties door afspraken te maken over gewenst gedrag.  Geef korte, duidelijke opdrachten.  Zorg voor voldoende prikkelende lesstof, wees zelf de uitdagendste prikkel.  Zie de onmacht en verwoord je begrip naar de leerling.  Maak regels in de klas visueel, spreek samen tekens af die ongewenst gedrag reguleren.  Reageer steeds snel en effectief, zowel op gewenst als ongewenst gedrag.  Blijf aandacht houden voor de positieve eigenschappen van de leerling, geef daar waar mogelijk complimenten.  Wees vriendelijk maar zeer duidelijk en consequent.  Laat je niet tot discussies verleiden, verbaliseer niet te veel.

28

ADD Attention Deficit Disorder = aandacht- en concentratiestoornis zonder impulsiviteit en hyperactiviteit

S i g n a l e r i n g

       

Let niet op details en maakt slordigheidfouten. Heeft moeite de aandacht bij een taak te houden. Lijkt niet te luisteren wanneer iemand het woord tot hem/haar richt. Moeite met het volledig volgen van instructies en maken van opdrachten. Kan taken en activiteiten niet georganiseerd krijgen. Gaat taken die een langdurige mentale inzet vereisen uit de weg. Raakt dingen kwijt die nodig zijn voor taken en bezigheden. Is vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden.

Diagnostisering: Door deskundige (neuroloog) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

       

Bied de leerling extra tijd om de opdracht af te maken. Kies een plaats in de groep met de minste afleiding. Geef concrete en korte opdrachten. Stimuleer de leerling door non-verbale communicatie (bv. knipoog, handopsteken). Stel controlevragen om na te gaan of de informatie is opgenomen. Leer de leerling om hoofd- en bijzaken te scheiden. Geef de leerling direct feedback en beloon meteen. Bied levendige en interessante lesstof aan en maak gebruik van kleurrijke en uitnodigende materialen.

29

Autisme Een ernstige in aanleg aanwezige ontwikkelingsstoornis

S i g n a l e r i n g

               

Stoornis in het leggen van sociale contacten. Alles wordt letterlijk genomen. Geen initiatieven nemen in de sociale omgang. Beperkt inlevingsvermogen in sociale situaties. Onvermogen om sociale relaties aan te gaan. Stoornis in de ontwikkeling van de taal. Gesproken taal ontwikkelt zich moeizaam of niet. Taalgebruik is ongewoon. Beperkt vermogen om met anderen te communiceren. Beperkte interesses en activiteiten. Abnormale rigiditeit (vasthouden aan voor hen bekende, veilige structuren). Houvast zoeken in routines en rituelen. Overdreven belangstelling voor één onderwerp. Grote weerstand tegen veranderingen. Stereotype bewegingspatronen. Extreme angsten.

Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a Structuur bieden is binnen de begeleiding het sleutelwoord, denk hierbij aan: n d  Structuur in ruimte: alles heeft een vaste plaats. e  Structuur in tijd: visualiseer het rooster, kondig wijzigingen tijdig aan. l  Structuur in opdrachten: de leerling moet exact weten wat verwacht wordt i of wat er gaat gebeuren. n  Structuur in persoon: ben consequent en helder in het eigen gedrag, geef g vertrouwen, bied veiligheid. s a De structuur moet uitnodigend, veiligheid biedend en positief bevestigend zijn. a n p a k 30

Stoornis van Asperger Een aan autisme verwante contactstoornis S i g n a l e r i n g

             

Normale taalontwikkeling. Moeite met het leggen van sociale contacten. Oppervlakkige sociale relaties. Egocentrisch gericht. Richt zich wel op anderen maar wel op eigen wijze. Geringe empathie (invoelingsvermogen). Gericht op de buitenwereld, praat tegen anderen maar niet met anderen. Enigszins leerbaar door imitatie. Beperkte interesse. Chaotisch plangedrag. Emotioneel kwetsbaar. Pseudo-volwassen spraak. Gering probleemoplossend vermogen. Stereotype en herhalend motorisch gedrag, bijv. fladderen met de handen of armen.

Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

         

Beschermen tegen pestgedrag van anderen. Positief benaderen. Zorg voor een veilige en voorspelbare omgeving. Minimaliseer veranderingen. Zorg voor een gestructureerde leeromgeving, structureer opdrachten zoveel mogelijk voor. Houd oogcontact met de leerling. Stel controlevragen. Laat de leerling de instructies in eigen woorden herhalen. Blijf rustig en zakelijk. Leer de leerling om te gaan met stress.

31

PDD-NOS Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified = pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anders omschreven.

S i g n a l e r i n g

                

Vertraagde spraak/taalontwikkeling. Egocentrisch gericht. Problemen in de sociale relaties en interacties. Reageert niet alert op de sociale omgeving. Gebrekkig sociaal snapvermogen. Gericht op de binnenwereld. Snapt dubbele betekenissen niet. Geringe verbale en non-verbale communicatie. Sterk in ruimtelijke taken. Visueel ingesteld. Chaotisch plangedrag. Extreme angsten en/of woedeaanvallen. Dwangmatig handelen. Verzet tegen veranderingen. Vasthouden aan regels. Ongewone pijngrens. Fixatie op bepaalde voorwerpen.

Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k



Creëer veiligheid door structuur.

     

Accepteer de leerling in zijn/haar eigenaardigheid. Pas de omgeving en je verwachtingen aan. Leer het kind zoveel mogelijk cognitieve vaardigheden om zich staande te kunnen houden. Leer gedrag aan door veel te herhalen. Word niet emotioneel, blijf zakelijk en rustig. Gebruik geen figuurlijke taal of dubbele bodems. Geef enkelvoudige opdrachten en help de leerling individueel op gang. Kap het constante doorvragen af. Bereid de leerling voor op veranderingen.

  

32

Depressie Stemmingsstoornis

S i g n a l e r i n g

           

Verdrietige en/of prikkelbare stemming met huilbuien of woedeaanvallen. Zich somber voelen, terneergeslagen, bedrukt en niet meer kunnen genieten van dingen die men vroeger leuk of prettig vond. Duidelijk verminderd gevoel van eigenwaarde. Zelfmedelijden Gebrek aan vrolijkheid, geen humor. Vaak negatieve gedachten over zichzelf, de omgeving en de toekomst. Nogal eens bezig met de dood en doodgaan. Negatieve zelfbeoordeling, zichzelf de schuld geven. Aandachts- en concentratiemoeilijkheden. Duidelijk verminderde belangstelling voor het leerproces en schoolse activiteiten, verslechtering van de schoolprestaties. Afname van belangstelling voor contacten met leeftijdgenoten, clubs en hobby’s. Regressief gedrag (bedplassen, duimzuigen).

Daarnaast zijn er kenmerken, die niet meteen doen denken aan een depressie, maar die wel als eerste opvallen: misselijkheid, hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid, verandering in eetlust en gewicht, problemen met slapen etc. Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

             

Taken moeten eenvoudig gemaakt worden. Maak het materiaal extra aantrekkelijk zodat er een extra prikkel is. Samen met andere leerlingen een taak laten doen. Het computergestuurd leren biedt veel steun. De leerstof moet stapsgewijs worden aangeboden. Voortdurend, maar vooral te verwachten, feedback geven. Stel positieve verwachtingen en verwoord deze concreet. Bied hulp door het stellen van denkvragen. Pas je instructieniveau aan het kind aan. Vraag de leerling vooraf naar de taakbeleving. Vraag de leerling vooraf over het eindresultaat en bespreek dit. Bespreek vooraf en achteraf de manier van beoordelen. Gebruik non-verbale signalen: kaartjes, bewegingen. Werk met zelfinstructiekaarten. 33

Angststoornissen S De gegeneraliseerde angststoornis i  Zorgen: het buitensporig angstige gevoel dat er iets heel ergs staat te g gebeuren (met zichzelf, ouders, broers of zussen). n  Rusteloosheid: relatief onvermogen om zich te ontspannen, nervositeit, a gespannenheid. l  Somatische symptomen: vermoeidheid, buikpijn, spierspanning, e duizeligheid, concentratieproblemen. r  Prikkelbaarheid: irritatie, soms leidend tot explosief gedrag.\ i n De separatie angststoornis g  Hevige angst, paniekreacties bij dreigende scheiding van degenen aan wie het kind gehecht is.  Aanklampend gedrag.  Nachtmerries en angstige fantasieën.  Lichamelijk klachten als bijvoorbeeld buikpijn.  Inslaapproblemen. De schoolfobie  Weigering om naar school te gaan.  Schoolverzuim o.g.v. irreële angsten voor het naar school gaan.  Panische reacties, agressief gedrag. Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

In klassensituaties ben je bij deze leerlingen vooral bezig met competentiegevoel en het ervaren van controle. Daarbij is het van belang rekening te houden met het ontwikkelingsniveau van het kind. Bij oudere kinderen kan effect worden verwacht van een gesprek over de eigen mogelijkheden en beperkingen en de invloed van factoren als inzet en motivatie.     

Erken en accepteer de angst bij het kind. Zorg voor een veilige sfeer, o.a. door regels en structuur. Geef veel positieve bevestiging en creëer succeservaringen. Geef het kind veel dingen te doen i.p.v. het te laten tobben en piekeren. Bescherm het kind, maar verhoog de zelfredzaamheid bijvoorbeeld door sociale vaardigheidstraining.

34

Faalangst Een specifieke vorm van angst die altijd gebonden is aan een taak S i g n a l e r i n g

Er zijn grofweg 3 soorten faalangst: Faalangst voor schoolse taken. Faalangst voor sociale taken. Faalangst voor motorische competitieve taken. Cognitieve kenmerken:  Belemmerende gedachten over zichzelf, “het zal toch wel weer niet lukken”.  Negatief zelfbeeld.  Succes wordt toegeschreven aan externe factoren.  Falen wordt toegeschreven aan eigen onvermogen.  Angst voor een taak kan het denken volledig beheersen.  Blokkeert of is bang fouten te maken, vertrouwt zichzelf niet.  Vraagt veel om bevestiging, wil zeer snel feedback krijgen.  Zeer angstig voor beurten, proefwerken en toetsen. Lichamelijke reacties:  Zweten, hoofdpijn, blozen, hartkloppingen, maag- en darmklachten, veel naar de wc.  Vaak ziek of afwezig tijdens toets momenten.

Gedragsmatige kenmerken:  Chaotische werkhouding.  Studeren gebeurt zeer gedetailleerd en vaak heel langdurig.  Onderbreken hun werk steeds, dwalen af.  Veelvuldig angstmomenten, met name bij nieuwe en onoverzichtelijke taken.  Ontwijken spanningsvolle situaties. Diagnostisering: Door deskundige (leerkracht, psycholoog) m.b.v. bijv. de SAQI, PMTK  Investeer in een goede band met de leerling. H  Verwacht kleine stapjes in de ontwikkeling, geef steeds aan wat al goed gaat. a  Laat zien dat hem/haar dingen wel lukken door eigen inzet. n  Creëer momenten waarop een succeservaring wordt opgedaan. d  Leer het kind dat fouten maken mag. e  Zorg voor een sfeer in de groep die faalangst voorkomt (niet uitlachen, niet l pesten). i  Help de leerling reële doelen te stellen. n  Spreek bedreigende situaties voor. g  Bied een duidelijke structuur. s  De eerste opdracht van een toets moet een inkoppertje zijn. a  Ben in de buurt van de leerling bij de start van een toets. a

n p a k 35

ODD en CD Oppositional Defiant Disorder = oppositioneel opstandig gedrag Conductor Disorder = agressief en antisociaal gedrag S Kenmerken van ODD: i  Is vaak driftig. g  Maakt vaak ruzie met volwassenen, gaat steevast in discussie met n volwassenen. a  Doet vaak niet wat volwassenen van hem/haar vragen. l  Doet regelmatig expres dingen om anderen te ergeren. e  Geeft anderen de schuld van zijn/haar fouten of wangedrag. r  Is vaak kribbig, overgevoelig en snel op de tenen getrapt. i  Is vaak boos, gepikeerd en wrokkig. n  Is vaak hatelijk en wraakzuchtig, doet nogal eens wat om iemand dwars g te zitten of terug te pakken. Aanvullende kenmerken CD:  Agressie naar mensen en/of dieren.  Vernieling van eigendommen.  Onbetrouwbaarheid, bedrog en/of diefstal.  Ernstige schending van regels.  Blijft vaak ’s nachts van huis weg.  Spijbelt vaak.

Diagnostisering: Door deskundige (psycholoog, psychiater) m.b.v. de DSM IV

H a n d e l i n g s a a n p a k

         

Begrens dwars, vijandig gedrag. Stel hem/haar verantwoordelijk voor het eigen gedrag. Confronteer hem/haar met de gevolgen van de daden. Leer de leerling zich te verplaatsen in een ander. Stop agressief gedrag, geef lik op stuk. Benadruk gewenst gedrag, positief proberen te benaderen. Geef mogelijkheden om op een legale manier indruk te maken (bijv. sport, muziek, toneel). Zorg voor voldoende werk, geef geen gelegenheid tot verveling. Ga geen langdurige gesprekken aan, stel grenzen en ben consequent. Laat altijd de schade herstellen van het aangedane onrecht.

36

Dyslexie Ernstige tekorten in het verwerven van de technische vaardigheid van het lezen en spellen S  Achterstand bij technisch lezen en spellen van woorden t.o.v. leeftijdgenoten. i  Traag leestempo, grote hoeveelheid fouten bij (voor)lezen en spellen. g  (Zeer) geringe instructiegevoeligheid t.a.v. het aanleren van technische n vaardigheden op het a  gebied van technisch lezen en spellen. l  Sprake van hardnekkigheid van de problematiek. e  Trage toegankelijkheid van kennis. (woordvindingsproblemen, r informatieverwerking). i  Automatiseringsmoeilijkheden. n  Moeite met het onderscheiden van klanken. g   



Probeert lezen te vermijden. 2 soorten dyslexie: P-lezer is een spellende lezer, L-lezer is een radende lezer. Moeite met moderne vreemde talen. Gebrekkig tijdgevoel en moeite met links en rechts.

Diagnostisering: door een deskundige (orthopedagoog, psycholoog) m.b.v. genormeerde testen op onderdelen (technisch lezen, spelling, begrijpend lezen, taalschaal) en DSM IV.

H a n d e l i n g s a a n p a k

               



Met een dyslexieverklaring kan een leerling in aanmerking komen voor speciale faciliteiten als bijv.: meer tijd voor het maken van toetsen, hulp bij het lezen, gebruik van audiovisuele middelen, mondelinge toetsen, aanpassing normering bij spelling. Doe een beroep op de sterke kanten van een leerling: mondelinge taalvaardigheid, kijkluister- en praktische vaardigheid, interesse voor niet-talige onderdelen. Lees teksten voor. Zet teksten op band. Probeer nieuwe lesstof te koppelen aan bestaande kennis. Visualiseren, teken op het bord, gebruik wandplaten e.d. Schematiseren, verbind begrippen met elkaar, maak kapstokken. Controleer niet op spelling maar wel op leesbaarheid door de leerling zelf. Laat de leerling zijn schriftelijk gemaakte opdrachten mondeling toelichten. Beperk daar waar mogelijk het aantal schriftelijke verwerkingsopdrachten. Laat samenwerken met iemand die bereid is zijn/haar tempo aan te passen. Beoordeel het proces. Plaats de leerling vooraan in de klas, zo is er sneller aandacht voor tempoverlies, ongemotiveerdheid en frustratie. Grote stukken tekst niet laten overschrijven van het bord of uit een boek, maak een kopie van de aantekeningen van een welwillende klasgenoot.

37

Dyscalculie Er is sprake van zeer ernstige rekenproblemen S i g n a l e r i n g

    

De leerling maakt enorm veel rekenfouten. Er is sprake van discrepantie tussen de rekenprestaties en de verstandelijke capaciteiten van de leerling. Er zijn 2 vormen van dyscalculie: gestoorde visueel-ruimtelijke ontwikkeling of gestoorde informatieverwerking en onvoldoende probleemoplossing.

Diagnostisering: door een deskundige (orthopedagoog, psycholoog) m.b.v. de DSM IV, ondersteund door signalerend onderzoek van een Remedial Teacher.

H Kinderen met dyscalculie hebben vooral moeite met het zelfstandig ontdekken a en ontwikkelen van efficiënte oplossingsstrategieën. De belangrijkste n instructieprincipes bij hulp aan leerlingen met rekenproblemen zijn: d e  Start vanuit een sturende didactiek, een eenduidige of vaste invalshoek l of rekenstrategie. i  Geef een complete en expliciete instructie. n  Stimuleer betrokkenheid door de leerling greep te laten krijgen op wat hij g doet. Weten wat s  je doet en waarom je het doet. Hoe kun je het zelf doen en hoe kun je a evalueren. a  Volg het model van voordoen-samendoen-nadoen. n  Verwoord steeds wat er is gedaan of wat er gedaan moet worden. p  Structuur is het sleutelwoord, bied houvast, duidelijkheid en a voorspelbaarheid. k  Automatiseren, zonder dat zijn complexe leer- en oplossingsprocessen onmogelijk.  Isoleer deelvaardigheden, vervolgens automatiseren en dan pas integreren.  Laat leerlingen met een rekenmachine werken.

38

NLD Non-verbal Learning Disabilities = leerstoornis die geen betrekking heeft op de taal S i g n a l e r i n g

             

Veel moeite met het verwerken van visueel-ruimtelijke informatie. Beperkte visuele en tactiele waarneming. Motorische onhandigheid en beperkte motorische leerbaarheid. Leerlingen nemen het liefste informatie op via de taal en het gehoor, voor andere informatie kunnen ze zich moeilijk concentreren. Liever vragen en praten dan handelen en doen. Ernstige problemen bij de begripsvorming, het leggen van oorzaak-gevolg relaties of complexe probleemoplossingsvaardigheden. Hebben de neiging alles letterlijk op te nemen. Veel moeite met het leren van nieuwe taken. Zwakke inzichtelijke rekenvaardigheid. Hebben een uitgebreide woordenschat en gebruiken vaak volwassen taal. Discrepantie tussen verbale activiteit en inhoudelijk niveau, komen vaak intelligenter over dan ze zijn en worden dus vaak te hoog ingeschat. Gering sociaal snapvermogen. Gebruiken weinig lichaamstaal en herkennen dit ook niet bij anderen. Verkeren vaak in een sociaal isolement, kennen gevoelens van depressiviteit.

Diagnostisering: Door neuroloog, orthopedagoog, inclusief EEG-onderzoek of MRIonderzoek om tekort aan witte stof in de rechter hersenhelft op te sporen.

H a n d e l i n g s a a n p a k

       

Zorg dat het klassenklimaat veilig en voorspelbaar is. Geef sociale ondersteuning, goed voorbeeldgedrag, SoVa. Wees niet dwingend in creatieve lessituaties, ben al blij met een geringe betrokkenheid. Stimuleer samenspel en samenwerken maar ben alert op conflicten. Betrek de leerling zoveel mogelijk bij het groepsgebeuren. Ondersteun leerstof zoveel mogelijk verbaal. Laat de leerling verwoorden wat hij ziet en corrigeer verbaal. Oefen de zwakke kanten van de leerling in een kleine, veilige omgeving. Compenseer negatieve NLD signalen met de sterke kanten van de leerling.

39

Bijlage 4 Protocol medicijnvertrekking en medisch handelen op school Uitgangspunt: Voor het geven van medicatie en het uitvoeren van een medische handeling, moet diegene over de vereiste bekwaamheid beschikken. Leraren en schoolleiding moeten zich realiseren dat wanneer zij fouten maken of zich vergissen zij voor deze handelingen aansprakelijk gesteld kunnen worden. Er wordt onderscheid gemaakt in drie verschillende situaties:  De leerling wordt ziek op school.  Er wordt op verzoek medicatie verstrekt.  Er is op verzoek medisch handelen noodzakelijk. De leerling wordt ziek op school: Deze situatie laat de school/leraar geen keus. De leerling wordt ziek of krijgt een ongeluk en de leraar moet direct bepalen hoe hij moet handelen. In zijn algemeenheid is de leraar niet deskundig om een juiste diagnose te stellen. De grootst mogelijke terughoudendheid is hier dan ook geboden. De school zal altijd contact op moeten nemen met de ouder(s)/verzorger(s) om te overleggen wat er moet gebeuren. Indien nodig/wenselijk gaat de leerling na overleg naar huis, huisarts of ziekenhuis. Pijnstilling (waaronder o.a. paracetamol) wordt niet verstrekt door de school. Indien ouder(s)/verzorger(s) het wenselijk vinden dat dit wordt ingenomen dan zijn zij er zelf verantwoordelijk voor dat hun kind dit bij zich heeft en inneemt volgens de gebruiksaanwijzing. Wanneer een ouder/verzorger niet te bereiken is, dan kan een leerling die nog geen 16 jaar oud is, niet naar huis gestuurd worden en moeten er passende maatregelen getroffen worden. Vanaf 16 jaar mag een leerling hier zelf toestemming voor geven. Overigens is het wel van belang dat er op later tijdstip contact wordt opgenomen met school door de ouder(s)/verzorger(s). Bij twijfel is het altijd mogelijk om een (huis)arts te raadplegen. Dit geldt natuurlijk ook wanneer de pijn blijft of de situatie verergert. In ernstige gevallen wordt het landelijke alarmnummer 112 gebeld. Er wordt op verzoek medicatie verstrekt: Leerlingen krijgen soms medicijnen of andere middelen voorgeschreven die zij een aantal maal per dag moeten gebruiken, dus ook tijdens schooluren (bijv. Ritalin, antibiotica etc). Ouders vragen dan aan de schoolleiding of een leerkracht/balie medewerker deze medicijnen wil verstrekken. In deze situatie is de toestemming van de ouder(s)/verzorger(s) nodig. Hiervoor kan de toestemmingsverklaring tot het verstrekken van medicijnen op verzoek worden gebruikt. Enkele praktische tips:  Neem de medicijnen alleen in als ze in de originele verpakking zitten of duidelijk door de ouder(s)/verzorger(s) zijn aangeleverd, voorzien van de naam van de leerling.  Noteer (of laat noteren) per keer, op een aftekenlijst, dat de desbetreffende leerling de medicijnen tot zich heeft genomen. Mocht de situatie zich voordoen dat de leerling niet goed op het medicijn reageert of dat er onverhoopt toch een fout is gemaakt bij de toediening van de medicijnen, bel dan direct met de huisarts of specialist van het ziekenhuis . In ernstige gevallen wordt het landelijke alarmnummer 112 gebeld.

40

Er is op verzoek medisch handelen noodzakelijk: Het is van groot belang dat een langdurig zieke leerling of een leerling met een bepaalde handicap zoveel mogelijk gewoon naar school gaat. In hoog uitzonderlijke gevallen zullen ouder(s)/verzorger(s) aan de schoolleiding en leerkrachten vragen om handelingen te verrichten die vallen onder medisch handelen. Er is dan in ieder geval een bekwaamheidsverklaring nodig. In zijn algemeenheid worden deze handelingen echter door de ouders zelf of door een thuiszorgorganisatie op school verricht. Schoolbesturen moeten zich, wanneer wordt overgegaan tot het uitvoeren van een medische handeling door een leerkracht, wel realiseren dat zij daarmee bepaalde verantwoordelijkheden op zich nemen. Dit hoeft niet onoverkomelijk te zijn, maar het is goed zich te realiseren wat hiervan de consequenties zijn. De gemaakte afspraken en de toestemming hiertoe moeten schriftelijk worden vastgelegd. Hiervoor kan het toestemmingsformulier voor het uitvoeren van medische handelingen worden gebruikt (zie protocol GGD). Om er zeker van te zijn dat de civielrechtelijke aansprakelijkheid gedekt is, is het raadzaam om, voordat er wordt overgegaan tot medisch handelen, contact op te nemen met de verzekeraar van de school om er zeker van te zijn dat bij de beroepsaansprakelijkheid de risico’s die zijn verbonden aan deze medische handelingen, wel zijn meeverzekerd. Mocht de situatie zich voordoen dat de leerling niet goed op de medische handeling reageert of dat er zich een calamiteit voordoet, bel dan direct met de huisarts of specialist van het ziekenhuis. In ernstige gevallen wordt het landelijke alarmnummer 112 gebeld.

41

Toestemming tot het verstrekken van medicijnen op verzoek Ondergetekende geeft toestemming voor het toedienen van de hieronder omschreven medicijnen aan: Naam leerling:

......................................................................................................

Geboortedatum:

......................................................................................................

Adres:

......................................................................................................

Postcode en plaats:

......................................................................................................

Naam ouder(s): ...................................................................................................... Telefoon thuis: ...................................................................................................... Telefoon werk: ......................................................................................................

Naam huisarts: ...................................................................................................... Telefoon:

......................................................................................................

Naam specialist:

......................................................................................................

Telefoon:

......................................................................................................

De medicijnen zijn nodig voor de onderstaande ziekte: .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................

Naam van de medicijnen: .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................

De medicijnen mogen alleen worden toegediend in de volgende situaties: .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... De medicijnen dienen dagelijks te worden toegediend op onderstaande tijden met genoemde dosering:

42

................................. uur, dosering: ................................. ................................. uur, dosering: ................................. ................................. uur, dosering: ................................. ................................. uur, dosering: .................................

Wijze van toediening en wijze van bewaren: .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... Controle op vervaldatum door: ................................................................................................................ (naam, functie)

Ondergetekende, ouder/verzorger van genoemde leerling, geeft hierbij toestemming aan de school c.q. de hieronder genoemde leerkracht die daarvoor medicijninstructie heeft gekregen, toestemming voor het toedienen van de bovengenoemde medicijnen:

Naam:

......................................................................................................

Plaats:

......................................................................................................

Datum:

......................................................................................................

Handtekening:

......................................................................................................

Er is instructie gegeven over het toedienen van de medicijnen op .....................(datum) Door:........................................................................................................(naam, functie)

Aan: :........................................................................................................(naam, functie)

43

Bijlage 5 Procedure bespreking ZAT, verslaglegging, privacy Procedure t.a.v. aanmelding en bespreking in het zorgteam: 

e

In het ZAT worden leerlingen besproken die in de 1 lijn van de begeleiding niet meer verder geholpen kunnen worden. Leerlingen worden enkel aangemeld bij het ZAT als ze eerder zijn besproken in het intern zorgoverleg en daar niet het gewenste effect bereikt is (crisisgevallen e daargelaten). Altijd moet goed bekend worden gemaakt wat er in de 1 lijn al aan hulp geboden is en wat de concrete vraagstelling is.



Inbreng in het ZAT gebeurt middels het zorgformulier. Dit formulier wordt op verzoek van de leerlingbegeleider door de mentor ingevuld. Het formulier wordt uiterlijk op de donderdag voor de volgende bijeenkomst digitaal naar de zorgcoördinator verzonden. Deze is dan verantwoordelijk voor het tijdig maken van een agenda. De leerlingbegeleider is degene die de leerling in de bespreking inbrengt en mondelinge toelichting verschaft.



Leerlingen worden aangemeld met toestemming van ouder(s)/verzorger(s). Als ouder(s)/verzorger(s) geen toestemming verlenen maar de bespreking wordt toch wenselijk geacht, wordt het vakje anonieme bespreking aangevinkt.



Vertrouwenspersonen kunnen ook leerlingen inbrengen in het ZAT, maar wel altijd via de desbetreffende leerlingbegeleider.



Iedere leerlingbegeleider dient op de hoogte gehouden te worden van welke leerlingen van de eigen afdeling waar en door wie begeleid worden. De desbetreffende begeleider draagt er zelf zorg voor dat deze informatie doorgesproken wordt.



De overdracht van een leerling naar een andere vorm van hulpverlening dient altijd bekend te zijn bij de desbetreffende leerlingbegeleider.



Een afschrift van het besproken zorgformulier gaat naar de mentor die het na bestudering opbergt in het dossier. Tevens wordt er een contactpersoon vanuit het ZAT aangewezen die de vervolgstappen met de mentor doorspreekt en die ervoor zorgt dat de mentor steeds goed geïnformeerd is.



De kopieën van het zorgformulier die worden gemaakt t.b.v. de bespreking in het zorgteam worden na de bespreking vernietigd.



Het overzicht van alle zorgleerlingen per afdeling die boven de 1 lijn uitstijgen, dient bekend te zijn bij de zorgcoördinator. De informatie wordt bekend gemaakt via de leerlingbegeleiders.

e

Omgaan met privacy en contacten met externe instellingen. In dit onderdeel worden afspraken gemaakt over de volgende onderwerpen: 1. verslaglegging bespreking ZAT 2. inhoud van het leerling-dossier; 3. verantwoordelijkheid leerling-dossier; 4. procedures inzagerecht en verstrekken gegevens uit leerling-dossier; 5. digitaal leerling-dossier en afspraken over e-mail verkeer; 6. samenwerking met andere instellingen; 7. verplichtingen externe instellingen; 8. informatieverplichting aan ouders en leerlingen.

44

1.

Verslaglegging bespreking ZAT

Van iedere bespreking van het ZAT wordt een verslag gemaakt. Dit verslag wordt altijd voorzien van de aanduiding “Vertrouwelijk”. Kern van het verslag zijn de maatregelen die genomen worden betreffende de aangemelde leerlingen. Bijzonder van belang daarbij is dat aangegeven wordt wie van de deelnemers van de bespreking in het ZAT verantwoordelijk is voor de uitvoering van de afspraken. Tevens wordt er voor gezorgd dat in het leerling-dossier een aantekening wordt opgenomen van de bespreking in het ZAT. (zie verder). Tijdens de daarop volgende bespreking wordt het verslag aan de orde gesteld en wordt de voortgang van de hulpverlening aan de leerling aan de orde gesteld. Indien gewenst wordt nieuwe maatregelen genomen. 2.

Inhoud van het leerling-dossier

In het dossier van de leerling worden de volgende gegevens bewaard:  gegevens die voor een accurate inschrijving en voor de communicatie in het onderwijsproces noodzakelijk zijn (vooropleiding, onderwijskundig rapport, en gegevens naam, adres, woonplaats en telefoon). Daarnaast worden gegevens verzameld die noodzakelijk zijn in verband met de bekostiging van de leerling: beschikking Regionale Verwijzingscommissie, toelaatbaarheidsverklaringen Bovenschoolse Permanente Commissie Leerlingenzorg en Permanente Commissie Alternatieve Leertrajecten , indicatiestelling Commissie voor Indicatiestelling, Persoongebonden Budget ed. (Het bekostigingsdossier, bewaard bij Stuza).  gegevens betreffende de individuele vorderingen binnen het onderwijsproces, waaronder begrepen verslagen van specifieke maatregelen binnen de school, verklaringen i.v.m. het functioneren van de leerlingen en verslagen van contacten met andere instellingen. (Het begeleidingsdossier, bewaard op school in een afsluitbare dossierkast)

3.

Verantwoordelijkheid leerling-dossier.

In deze tekst wordt uitgegaan van een papieren en een digitaal leerling-dossier. Eerst worden enkele algemene afspraken geformuleerd ten aanzien van het papieren leerling-dossier. Vervolgens worden de afspraken gemaakt in zake het digitale leerling-dossier. Ten aanzien van het papieren dossier gelden de volgende afspraken:  de school draagt verantwoordelijkheid voor het beheer en de invulling van het dossier, de mentor is hiervoor hoofdverantwoordelijk.  bij overgang van het ene leerjaar naar het volgende leerjaar en bij wisseling van mentor vindt een overdracht van het dossier plaats.  het leerling-dossier bevindt zich in een afgesloten kast.  de dossiers van de leerlingen blijven op school aanwezig.  ten aanzien van het bewaren van de gegevens van de leerlingen worden de daartoe opgestelde wettelijke voorschriften van een bewaartermijn van vijf jaar in de wet voortgezet onderwijs gevolgd.

4.

Procedures inzagerecht en verstrekken gegevens uit leerling-dossier

In verband met het inzagerecht worden de volgende afspraken gemaakt:  ouders cq wettige vertegenwoordigers van (oud) leerlingen jonger dan 16 jaar kunnen – na legitimatie – inzage krijgen in het leerling-dossier;  ouders cq. wettige vertegenwoordigers van (oud) leerlingen ouder dan 16 jaar kunnen alleen na schriftelijke toestemming van betrokken (oud) leerling en na legitimatie inzage krijgen in het leerling-dossier;  iedere (oud) leerling, ouder dan 16 jaar, heeft recht op inzage in het leerling-dossier. De (oud) leerling moet zich kunnen legitimeren wanneer deze inzage gewenst is.

45

 





5.

ouders en leerlingen kunnen commentaar laten opnemen in het leerling-dossier; derden kunnen alleen na schriftelijke toestemming van de (oud) leerling of diens wettige vertegenwoordiger – ingeval de (oud) leerling jonger is dan 16 jaar is – inzage krijgen in het leerling-dossier. Zij moeten zich legitimeren en een reden opgeven voor het verzoek de stukken te willen inzien; het ter beschikking stellen van stukken uit het dossier geschiedt onder dezelfde voorwaarden die gelden voor het inzagerecht. Ter bescherming van de privacy van de leerling moet schriftelijk worden aangetoond dat noodzakelijkerwijs en in verband met het belang van de leerling de informatie uit het leerling-dossier wordt verstrekt; professionals verbonden aan de school hebben toegang tot de gegevens van het leerling-dossier. Mits het in het belang is van de leerling, mogen zij gebruik maken van de gegevens.

Digitaal leerling-dossier en afspraken over e-mail verkeer.

In principe gelden voor het digitaal leerling-dossier dezelfde afspraken als voor het papieren leerlingdossier. Aanvullend zijn de volgende afspraken voor het digitale leerling-dossier van belang:  de toegang tot het digitale leerling-dossier is vergrendeld door middel van een wachtwoord, waardoor onrechtmatige verwerkingen worden tegen gegaan;  de wachtwoorden om op het netwerk in te kunnen loggen moeten regelmatig worden gewijzigd;  binnen de school zijn afspraken welke personen toegang hebben tot het digitale leerling-dossier;  binnen de school zijn afspraken over het maken van updates.  binnen de school zijn afspraken over de interne en externe beveiliging van het digitale leerlingdossier. De regelingen betreffende het inzagerecht en het verstrekken van gegevens is gelijk aan die van het papieren leerlingendossier (zie 4).

46

Bijlage 6: pestprotocol VAKCOLLEGE Tilburg Pestprotocol 2014-2015 Wat is pesten? We spreken van pesten als dezelfde persoon regelmatig en systematisch bedreigd en geïntimideerd wordt. Pesten is een vorm van geweld en daarmee grensoverschrijdend en zeer bedreigend. Over de redenen waarom mensen zich agressief gedragen, bestaan allerlei theorieën. Volgens de ene theorie is geweld een onontkoombaar verschijnsel, dat op zijn best op een acceptabele wijze kan worden gekanaliseerd, volgens een andere theorie komt geweld voort uit frustratie en kan dit worden voorkomen door ontevredenheid weg te nemen, de agressie opwekkende omgeving om te vormen en reflectie op het gedrag te stimuleren. Een klimaat waarin gepest wordt, tast iedereen aan. In een klas waar gepest wordt, kunnen alle leerlingen en docenten slachtoffer worden. Pestgedrag moet dan ook door iedereen serieus worden genomen. Het lastige is dat veel pestgedrag zich in het verborgene afspeelt, zodat het moeilijk is om er greep op te krijgen. En zelfs als het pestgedrag wordt opgemerkt, weten omstanders niet altijd hoe ze ermee om kunnen gaan. Dat is ook de reden van dit pestprotocol. Docenten en onderwijsondersteunend personeel hebben echter een taak (samen met de ouders en de leerlingen zelf ) bij het tegengaan van pesten. Leerlingen moeten weten dat ze hulp kunnen krijgen van volwassenen in de school en hierom durven vragen. Volwassenen dienen oog te hebben voor de signalen van leerlingen. Ze dienen interesse te tonen en te luisteren naar wat de leerlingen te vertellen hebben. Voor mentoren betekent dit dat ze groepsgesprekken houden, aandacht hebben voor de groepssfeer en het functioneren van individuele leerlingen in de groep. Ze maken afspraken met de klas en zorgen ervoor dat deze afspraken nagekomen worden. Hoe wordt er gepest? Met woorden: vernederen, belachelijk maken schelden dreigen met bijnamen aanspreken gemene briefjes, digitaal pesten Lichamelijk: trekken aan kleding, duwen en sjorren schoppen en slaan krabben en aan haren trekken wapens gebruiken Achtervolgen: opjagen en achterna lopen in de val laten lopen, klem zetten of rijden opsluiten Uitsluiting: doodzwijgen en negeren uitsluiten van feestjes bij groepsopdrachten

47

Stelen en vernielen: afpakken van kledingstukken, schooltas, schoolspullen kliederen op boeken banden lek prikken, fiets of ander materiaal beschadigen Afpersing: dwingen om geld of spullen af te geven het afdwingen om iets voor de pestende leerling te doen. Tussen plagerij en pesten loopt een vage grens, die voor ieder persoonlijk verschillend is. Iedereen is gerechtigd zelf aan te geven wat hij als acceptabel beschouwt. De gepeste leerling Sommige leerlingen lopen meer kans gepest te worden dan anderen. Dat kan met hun uiterlijk, gedrag, gevoelens en sociale uitingsvormen te maken hebben. Bovendien worden kinderen pas gepest in situaties, waarin pesters de kans krijgen om een slachtoffer te pakken te nemen, dus in onveilige situaties. Een kind dat wordt gepest, praat er thuis en op school niet altijd over. Redenen hiervoor kunnen zijn: • schaamte; • angst dat de ouders met de school of met de pester gaan praten en dat het pesten dan nog erger wordt; • het probleem lijkt onoplosbaar; • het idee dat het niet mag klikken. De pester Pesters zijn vaak de sterkeren in hun groep. Zij zijn of lijken populair, maar zijn dat uiteindelijk niet. Ze dwingen hun populariteit af door stoer en onkwetsbaar gedrag. Van binnen zijn ze vaak onzeker en ze proberen zichzelf groter te maken door een ander kleiner te maken. Pesters krijgen vaak andere kinderen mee, want wie meedoet, loopt zelf de minste kans om slachtoffer te worden. Doorgaans voelen pesters zich niet schuldig, want het slachtoffer vraagt er in hun ogen immers om, om gepest te worden. Daarnaast hebben pesters vaak ook een positieve blik op het gebruik van geweld. Pesten kan een aantal oorzaken hebben: • Een vaak gevoelde anonimiteit (ik besta niet); als een pester zich verloren voelt binnen een grote groep, kan hij zich belangrijker maken door een ander omlaag te drukken. • Het moeten spelen van een niet-passende rol. Bijv. zich stoerder( moeten) voordoen dan dat de leerling eigenlijk is. • Een voortdurende strijd om de macht in de klas. • Een niet-democratisch leefmilieu binnen de school; iemand is autoritair en laat op een onprettige wijze blijken dat hij de baas is. • Dergelijke spanningen kunnen op een zondebok worden afgereageerd. • Een gevoel van incompetentie op school (slechte cijfers of een laag niveau). • Een zwak gevoel van autonomie (te weinig zelfstandigheid en verantwoordelijkheid) of juist een te sterk gevoel voor autonomie. • Een negatief zelfbeeld, weinig eigenwaarde. • Een problematische thuissituatie, negatief voorbeeldgedrag van ouders/verzorgers.

48

De meelopers Meelopers zijn omstanders die incidenteel actief of passief meedoen met het pesten. Dit gebeurt meestal uit angst om zelf in de slachtofferrol terecht te komen, maar het kan ook zo zijn dat meelopers stoer gedrag wel interessant vinden en dat ze denken in populariteit mee te liften met de pester. Verder kunnen leerlingen meelopen uit angst vrienden of vriendinnen te verliezen. De meeste leerlingen houden zich afzijdig als er wordt gepest. Ze voelen zich wel vaak schuldig over het feit dat ze niet in de bres springen voor het slachtoffer of hulp inschakelen. Het is belangrijk deze leerlingen tot helpers te maken. Het aanpakken van pesten Pesten is onacceptabel en vraagt om een duidelijke en krachtige reactie vanuit de school. De grote vraag is hoe dat het beste kan en vooral ook hoe we dat binnen een vestiging en een onderwijsteam het beste kunnen aanpakken. Pesten kan grote gevolgen hebben voor de gepeste (onzekerheid, faalangst, depressie, zelfdoding) en de pester (problemen met sociale relaties, positief tegenover het gebruik van geweld, heeft grotere kans in het criminele circuit terecht te komen). HET PESTPROTOCOL Het pestprotocol (zie bijlage 1) vormt de verklaring van de vertegenwoordiging van de school en de ouders waarin is vastgelegd dat we pestgedrag op school niet accepteren en volgens een vooraf bepaalde handelwijze gaan aanpakken. Uitgangspunten Een dergelijk protocol kan alleen functioneren als aan bepaalde voorwaarden is voldaan: 1. De school is actief in het scheppen van een veilig, pedagogisch klimaat waarbinnen pesten als onacceptabel gedrag wordt ervaren. 2. Pesten moet als een probleem worden gezien door alle direct betrokken partijen: docenten, onderwijsondersteunend personeel, ouders en leerlingen. Docenten en onderwijsondersteunend personeel moeten pesten kunnen signaleren en vervolgens duidelijk stelling nemen tegen het pesten. 3. De school dient te beschikken over een directe aanpak wanneer het pesten de kop opsteekt (het pestprotocol). 4. De school ontplooit preventieve (les)activiteiten. De vijfsporenaanpak Het vakcollege volgt een 5 sporen beleid. Dit houdt in: 1.De algemene verantwoordelijkheid van de school De school zorgt dat de medewerkers voldoende informatie hebben over het pesten in het algemeen en het aanpakken van pesten. De school werkt aan een goed beleid rond pesten, zodat de veiligheid van leerlingen binnen de school zo optimaal mogelijk is, waardoor een klimaat ontstaat waarin pesten bespreekbaar gemaakt kan worden. Alle medewerkers van de school vervullen een voorbeeldfunctie bij het signaleren en tegengaan van pestgedrag. 2.Het bieden van steun aan de jongere die gepest wordt Het probleem wordt serieus genomen. Er wordt uitgezocht wat er precies gebeurd is. Er wordt overlegd over mogelijke oplossingen. Het aanbieden van hulp door de mentor, de leerlingbegeleiders( en/of de 112 dienst, specifiek rh 12) Inschakelen van schoolmaatschappelijk werker of vertrouwenspersoon is ook mogelijk.

49

3.Het bieden van steun en duidelijkheid aan de pester Het confronteren van de jongere met zijn gedrag en de gevolgen hiervan voor de pester. De achterliggende oorzaken boven tafel proberen te krijgen. Wijzen op het gebrek aan sociaal inlevingsvermogen, dat zichtbaar wordt in het gedrag. Het aanbieden van hulp (desnoods verplicht) door de mentor, de leerlingbegeleiders en/of de 112 dienst. Inschakelen van schoolmaatschappelijk werker of vertrouwenspersoon is ook mogelijk. 4.Het betrekken van de middengroep bij het pesten De mentor bespreekt met de klas het pesten en benoemt de rol van alle leerlingen en die van de school hierin. Er wordt gesproken over mogelijke oplossingen en wat de klas kan bijdragen aan een verbetering van de situatie. De mentor komt hier in de toekomst op terug. 5.Het bieden van steun aan de ouders Ouders die zich zorgen maken over pesten worden serieus genomen. De school werkt samen met de ouders om het pesten aan te pakken. De school geeft adviezen aan de ouders in het omgaan met hun gepeste of pestende kind. De school verwijst de ouders zo nodig naar deskundige hulpverleners. De ouders van leerlingen die gepest worden, kunnen er moeite mee hebben, dat hun kind aan zichzelf zou moeten werken. Hun kind wordt gepest en dat moet gewoon stoppen. Dat klopt, het pesten moet stoppen. Echter, een gepest kind wil zich niet alleen veilig voelen op school; het wil ook geaccepteerd worden. Het verlangt ernaar om zich prettiger en zelfverzekerder te voelen. Daar kan begeleiding of een (sociale vaardigheids-) training aan bijdragen.

Preventieve maatregelen 1. Elke mentor bespreekt aan het begin van het schooljaar de algemene afspraken en regels in de klas. Het onderling plagen en pesten wordt hierbij genoemd en onderscheiden. 2. In de leerjaren 1 t/m 3 wordt aandacht besteed aan pesten in één of meerdere mentorlessen/ lessen (verschillende methodes worden daarbij gebruikt, waaronder leefstijl). De leerlingen ondertekenen en/of bespreken aan het eind van deze les(sen) een aantal samen gemaakte afspraken. 3. Indien een mentor of docent daartoe aanleiding ziet, besteedt hij expliciet aandacht aan pestgedrag in een groepsgesprek. Hierbij worden de rol van de pester, het slachtoffer, de meelopers en de stille getuigen benoemd. 4. De mentor, docent meldt het pesten altijd bij de “zorg”/ leerlingbegeleiders.

HET STAPPENPLAN NA EEN MELDING VAN PESTEN A. De mentor 1. Wanneer het pesten plaatsvindt in klassenverband, praat de mentor eerst met de gepeste en later met de pester apart. Een leidraad voor deze gesprekken is te vinden in bijlage II en III. Vervolgens organiseert de mentor een gesprek tussen beide leerlingen en probeert tot goede afspraken te komen. 2. De mentor neemt indien nodig contact op met de ouders van de pester en de gepeste . 3. De mentor bespreekt direct het vervolgtraject indien het pesten zich herhaalt. 4. De mentor praat met de klas. Dit is belangrijk in verband met het herstellen van de groepssfeer en om te benadrukken welke verantwoordelijkheid ieder groepslid heeft.

50

5. 6.

Indien het probleem escaleert en/of niet het gewenst resultaat is bereikt, meldt de mentor het gedrag aan de leerlingbegeleider van de leerling(en). Indien het probleem escaleert (zie 5) worden de ouders/verzorgers (wederom)op de hoogte gesteld en zo nodig betrokken bij het vinden van een oplossing.

B. De leerlingbegeleider 1. De leerlingbegeleider kan in onderling overleg, de rol van de mentor overnemen bij escalatie van het pestgedrag en wanneer het pesten het klassenverband overstijgt. 2. De leerlingbegeleider heeft , indien nodig, een gesprek met de gepeste en de pester apart of organiseert direct een gesprek tussen beiden 3. In het contact met de pester is het doel drieledig, namelijk: - confronteren (zie bijlage III); - mogelijke achterliggende problematiek op tafel krijgen - helderheid geven over het vervolgtraject bij herhaling van pesten. 4. In het contact met de gepeste wordt gekeken of hij/zij bepaalde signalen uitzend, waardoor hij een gemakkelijker doelwit vormt voor pesters. 5. De leerlingbegeleider adviseert zo nodig, zowel aan de pester als de gepeste, hulp op vrijwillige basis door bijv. het SMW. 6. De leerlingbegeleider stelt alle betrokken ouders op de hoogte wanneer er sprake is van recidief gedrag, verzoekt hen om met hun kind te praten en stelt hen op de hoogte van het vervolgtraject. 7. De leerlingbegeleider bespreekt de mogelijkheden tot hulp met de ouders. 8. De leerlingbegeleider koppelt alle informatie weer terug naar de mentor. 9. De situatie wordt, indien nodig, besproken in het intern zorgoverleg.

C. Schorsing Wanneer de confrontatie en de gesprekken geen blijvende vruchten afwerpt, volgt een schorsing van een dag. Tijdens deze schorsing moeten opdrachten gemaakt worden die met het pesten te maken hebben. Als er ook daarna geen verbetering geconstateerd wordt krijgt de pestende leerling een langere schorsing, dit in overleg met de directie van school. E. Verwijdering van de school Wanneer de leerling ondanks alle inspanningen van de betrokken partijen koppig blijft volharden in het ongewenste pestgedrag en er mogelijk geen perspectieven meer liggen tot verandering, dan kan de school op een gegeven moment geen verantwoordelijkheid meer nemen voor de veiligheid van de overige leerlingen. Er rest de school dan niets anders dan verwijdering. In overleg met andere onderwijsinstellingen/ plustrajecten wordt er gekeken naar een andere plek.

Bijlage I NATIONAAL ONDERWIJSPROTOCOL TEGEN PESTEN Het Nationaal onderwijsprotocol tegen pesten beoogt via samenwerking het probleem van het pestgedrag bij kinderen aan te pakken en daarmee het geluk, het welzijn en de toekomstverwachting van kinderen daadwerkelijk te verbeteren. De ondertekenaars van dit protocol verklaren het volgende: 1. Pesten is een wezenlijk en groot probleem. Uit onderzoek blijkt dat één op de vier kinderen (330.000) in het basisonderwijs en één op de zestien leerlingen (55.000) in het voortgezet onderwijs slachtoffer zijn van pestgedrag. Pestgedrag is schadelijk tot zeer schadelijk voor

51

2.

3.

4.

5.

kinderen, zowel voor de slachtoffers als voor de pesters. De omvang en zwaarte van het probleem leiden tot de noodzaak van een aanpak door alle opvoeders van jongeren, in het bijzonder door de ouders en door de leerkrachten. Het management en de dient, om een passend en afdoend antwoord te vinden op het probleem pesten, uit te gaan van een zo goed mogelijke samenwerking tussen ouders, medewerkers van de school en leerlingen, gebaseerd op afgesproken beleid dat gericht is op deze samenwerking. Alle betrokkenen bij de school (management, medewerkers, leerlingen, ouders) wensen een samenwerking, zoals bedoeld onder 2, ook daadwerkelijk aan te gaan, te stimuleren en levend te houden. De ondertekenaars van dit protocol verbinden zich daarom het volgende te doen: • een aanpak via en het werken volgens de ‘vijfsporenaanpak’: • het bewust maken en bewust houden van de leerlingen van het bestaan en de zwaarte van het probleem; • een gerichte voorlichting aan alle ouders van de school; • het aanleggen van - voor iedere persoon aan de school verbonden - toegankelijke, goede informatie over het probleem pesten, met als speciaal aandachtspunt informatie voor de leerlingen; • het beschikbaar stellen van geld waarmee wordt bekostigd: de scholing van personeelsleden, lesmaterialen, lezingen en andere activiteiten voor ouders en voor de aanschaf van boeken en andere informatie; • samenwerking te zoeken en afspraken te maken met andere scholen in de buurt over de aanpak van het pesten; • het delen van de opgedane ervaringen met andere scholen. De ondertekenaars verklaren zich in principe bereid tot deelname aan een tussentijdse evaluatie door de school binnen drie jaar.

Naam en plaats van de school: Getekend namens: • Leerlingenraad: • Ouderraad: • Medezeggenschapsraad: • Centraal Management Team: • Handtekeningen leerlingenraad: Bijlage II LEIDRAAD VOOR EEN GESPREK MET DE GEPESTE LEERLING Feiten • Klopt het dat je gepest wordt? (h)erkenning van het probleem • Door wie word je gepest? (doorvragen: zijn er nog meer?) • Waar word je gepest? (doorvragen: zijn er nog meer plekken?) • Hoe vaak word je gepest? • Hoe lang speelt het pesten al?  Hoe wordt je gepest? • Weten je ouders of andere personen dat je gepest wordt? • Wat heb je zelf tot nu toe aan het pesten proberen te doen? • Zijn er jongeren die jou wel eens proberen te helpen? • Wat wil je dat er nu gebeurt; wat wil je bereiken?

52

• Bespreek samen met de leerling wat hij/zij kan doen tegen het pesten en bekijk waar de leerling aan wil werken om de situatie te verbeteren. Let daarbij op de volgende aspecten: - Hoe communiceert de leerling met anderen? - Welke lichaamstaal speelt een rol? - Hoe gaat de leerling om met zijn gevoelens en hoe maakt hij deze kenbaar aan anderen? - Heeft de leerling genoeg vaardigheden om weerbaarder gedrag te tonen naar de pester? Bijlage III LEIDRAAD VOOR EEN GESPREK MET EEN LEERLING DIE PEST Alvorens er een gesprek met de pester wordt gehouden heeft degene die het gesprek aangaat zich er van overtuigd dat degene met wie het gesprek plaatsvindt inderdaad schuldig is aan het gemelde gedrag. Het doel van dit gesprek is drieledig: • de leerling confronteren met zijn gedrag en de pijnlijke gevolgen hiervan; • Achterliggende oorzaken boven tafel proberen te krijgen; • Het schetsen van de stappen die volgen wanneer het pestgedrag niet stopt. Confronteren Confronteren en kritiek geven is niet hetzelfde. Confronteren is  probleemgericht en richt zich op gedrag wat waar te nemen is. Zodra we interpretaties gaan geven aan gedrag, wordt het persoonsgericht, bijvoorbeeld: je hebt cola in de tas van Piet laten lopen. Dat doe je zeker omdat je graag de lolligste bent! Zodra we gaan interpreteren reageren we een gevoel van frustratie op die ander af en zijn we gestopt met confronteren en begonnen met kritiseren.  relatiegericht. Je bent heel duidelijk op de inhoud, in wat je wilt en niet wilt maar met behoud van de relatie, bijvoorbeeld. Ik vind dat je heel erg gemeen doet tegen haar en ik wil dat je daarmee ophoudt. Zeg nooit: Je bent heel gemeen. Je wilt duidelijk verder met de jongere. Kritiek op de persoon voelt als een beschuldiging/afwijzing. Eigenlijk zeg je daarmee dat de pester een waardeloos mens is.  specifiek blijven. Je benoemt de situatie waar het over gaat en vermijdt woorden als altijd, vaak en meestal. Kritiek wordt vaak algemeen.  veranderingsgericht. Je stelt zaken vast en gaat vervolgens inventariseren hoe het anders kan. Achterliggende oorzaken Nadat het probleem benoemd is, richt jij je op het waarom? Hoe komt het dat je dit gedrag nodig hebt? Wat levert het jou op? Wat reageer je af op die ander? Etc. Maak duidelijk dat er een tekort aan empatisch vermogen zichtbaar wordt in dit gedrag. Wat ga je daaraan doen? Bied zo nodig hulp aan van de counselor (op vrijwillige basis) Het pestgedrag moet stoppen Wees duidelijk over de stappen die volgen, wanneer het pestgedrag niet stopt (zie richtlijnen pesten).

53

Bijlage 7: Time out formulier

54

Bijlage 8: zorgformulier

55

Bijlage 9: LWOO, profiel klassen, klassengrootte in relatie tot zorg Toelatingscriteria voor het LWOO:  

IQ-score: 75-80 t/m 90. 1,5 tot 3 jaar leerachterstand op minimaal twee van de vier didactische gebieden (TL, BL, SP, IR) waarvan begrijpend lezen en/of inzichtelijk rekenen er een moet zijn.

  

IQ-score 90 t/m 120. leerachterstanden als hierboven. sociaal emotionele problematiek, aangetoond door testonderzoek.

Of:

LWOO wordt vormgegeven door:     

Kleinere klassen (max. 17 lln) Plusles Nederlands in het rooster Extra les rekenen in het rooster Indeling in taal- of rekenklas indien het desbetreffende onderdeel op ongeveer 3 jaar leerachterstand zit. Indeling in een nog iets kleinere klas indien de leerling sociaal emotioneel erg kwetsbaar is en extra aandacht/veiligheid behoeft. (max. 15 lln)

Profiel van de diverse klassen, regulier en met LWOO: Basisberoepsgericht of kaderberoepsgericht met en zonder LWOO:      

IQ-score ongeveer tussen 80 en 100 Met en zonder LWOO beschikking Met beschikking: voldoet aan criteria RVC Leerstof sluit aan bij leerachterstand en niveau Advies basisschool is basisberoepsgericht of kaderberoepsgericht Verwacht bovenbouwniveau is basisberoepsgericht of kaderberoepsgericht

Gemengd niveau met en zonder LWOO:      

Lln. heeft aanzienlijke cognitieve vaardigheden IQ-score ongeveer tussen 90 en 120 Met en zonder LWOO beschikking Met beschikking: valt binnen groep 2 van criteria Advies basisschool is sterke kader of gemengd Verwacht bovenbouwniveau is gemengd

Klassengrootte in relatie tot zorg: Leerlingen met een LWOO indicatie tellen wij als 1 ½ leerling, een klas bestaat uit maximaal 25 leerlingen. In het geval van een klas met alleen LWOO-ers is de klas dus “vol” bij 17 leerlingen. Een reguliere klas kan bestaan uit 25 leerlingen maximaal maar wordt qua leerlingaantal kleiner als er leerlingen met een LWOO indicatie in zitten. Daarnaast gaan we uit van een maximum van 3 leerlingen per klas die een OPP hebben op basis van sociaal emotionele problematiek (voorheen cluster 4 leerlingen).

56

Bijlage 10: taal- en rekenen beleidsplan Onderwijsgroep Tilburg kiest voor het verzorgen en in stand houden van een doorlopend en aansluitend aanbod van zowel VO als MBO, vanaf de basisschool tot aan het hoger beroepsonderwijs. De kern van onze onderwijsactiviteiten ligt in het verzorgen van initieel beroepsonderwijs voor leerlingen/ deelnemers van 12 tot 23 jaar. Vanuit dit perspectief en daarnaast de landelijke invoering van de referentieniveaus taal en rekenen in wet- en regelgeving, zijn doorlopende leerlijnen op het gebied van taal en rekenen verder uitgewerkt en vastgelegd om:  de zorg voor continuïteit in de taal- en rekenontwikkeling van een leerling/ deelnemer te waarborgen;  de continuïteit in leerstofeenheden en de aansluiting van leerstof tussen het ene en het andere onderwijstype te bevorderen;  de didactiek, de gebruikte leermiddelen, het handelingsrepertoire van leraren/ docenten en de wijze waarop met leerlingen/ deelnemers wordt omgegaan op elkaar af te stemmen;  meer gebruik te maken van elkaars expertise. We streven naar meer samenwerking daar waar mogelijk is. De eigenheid van de scholen en opleidingen worden hierbij behouden.

Taalbeleid Vakcollege Tilburg stelt een taalbeleidsplan op waarin kort en bondig de doelstellingen en streefpunten van het taalbeleid en de (remediale) ondersteuning worden uitgewerkt. Start van het vervaardigen van het werkdocument is het schooljaar 2013-2014. Op basis van doorlopende leerlijnen taal (zoals bijv. taalbeheersing, taalbeschouwing, grammatica en spelling) zijn de complete methodes en ontwikkellijnen Nederlands van het VO uiteengezet. In een later stadium wordt hier MVT (Engels, Duits) aan toegevoegd. Vanwege hernieuwde edities, die nog meer toegespitst zijn op de referentieniveaus, dienen de bijlagen in de aankomende schooljaren steeds geüpdatet te worden. We streven ernaar dat àlle docenten bekwaam zijn om in hun lessen gericht te werken aan taalbeheersing (zoals lezen en schrijven). Van taaldocenten verwachten we kennis van zaken over de referentieniveaus en het taalbeheersingsniveau van de leerlingen. Passende didactiek is hierbij van groot belang.

Rekenbeleid VO Opbrengstgericht rekenen is van groot belang. Vanaf schooljaar 2013-2014 is de verplichte rekentoets als onderdeel van het eindexamen ingevoerd. De resultaten van de verplichte, landelijke rekentoets wegen nog niet mee in de slaag-/zakregeling. Vanaf het schooljaar 2015-2016 krijgen alle 2e jaars leerlingen te maken met een verplichte diagnostische toets welke eind klas 2 (onderbouw) afgenomen moet worden. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen: Nederlands, wiskunde, rekenen en Engels. Op basis van doorlopende leerlijnen rekenen (basisvaardigheden en toepassing van rekenvaardigheden bij andere leergebieden) zijn de complete rekenmethodes en ontwikkellijnen van het VO uiteengezet. We willen dat àlle docenten bekwaam zijn om in hun lessen gericht te werken aan rekenvaardigheden, indien van toepassing op de lesstof. Van alle rekendocenten verwachten we kennis van zaken over de referentieniveaus en de rekenleerlijnen, als ook om passende didactiek.

57

Ontwikkellijnen rekenmethode VO: Getal & ruimte Noordhoff uitgevers Vakcollege Tilburg (voorheen De Vakschool en MBC Economie en Groen) heeft in het fusietraject voor een andere rekenmethode dan Startrekenen gekozen, namelijk voor Getal & Ruimte. De belangrijkste redenen hiervoor zijn geweest;            

Afgestemd op het referentiekader Differentiatie tussen vmbo-basis en vmbo-kgt Tweedelig doel: uitbreiden en onderhouden van vaardigheden Aansluiting op de wiskundeboeken Kale sommen en contextopgaven in elke les Duidelijke voorbeelden met oplossingsstrategieën die aansluiten op het niveau Diagnostische toetsen en proefwerken bij iedere blok Rekenmachinevrij (in de onderbouw) Voor leerlingen met en zonder wiskunde Nieuw: Leerlingenkit Rekenen Nieuw: Docentenkit Rekenen Flexibel in te zetten: naadloos schakelen tussen rekenboek en ICT

Vanaf 2012 biedt Getal & Ruimte met de vernieuwde rekenboeken en het digitale rekenmateriaal twee rekenlijnen in het vmbo: vmbo-basis en vmbo-kgt (zie tabel). Deze rekenlijnen sluiten aan op het niveau 2F van de rekentoets. Er is gekozen voor een differentiatie binnen het vmbo, vanwege het verschil in niveau van de leerlingen: het niveau in de vmbo-basis rekenboeken wordt langzamer opgebouwd, het niveau bij vmbo-kgt ligt daarom iets hoger dan bij vmbo-basis.

Methodegebonden toetsen Nederlands en rekenen VO Bij de leerlingen worden er minstens 4, maar soms ook 5 verschillende soorten toetsen afgenomen namelijk: 1. Cito-toets (toets 0, toets 1, toets 2, toets 3) 2. Methode gebonden toetsen 3. De tafel-toets 4. Landelijke diagnostische- en eindtoets rekenen De toetslijn van het cito volgsysteem: toets 0, 1, 2 en 3 De cito toetslijn is een samenhangende serie toetsen en testen voor leerjaren 1, 2 en 3. Toets 0 0-meting begin leerjaar 1 (aug. – sept) Toets 1 Eind leerjaar 1 (april – mei) Toets 2 Midden leerjaar 2 (februari – maart) Toets 3 Eind leerjaar 3 (april – mei) Doelstellingen 1) Ondersteuning niveaubepaling (didactisch) van onze leerlingen (realistisch beeld) Objectief, gebaseerd op landelijke gegevens die continu worden bijgesteld. Op welke niveau functioneert de leerling? Zit de leerling wel goed? Verschilt het niveau per vak/vaardigheid? 2)

Volgen van de prestaties van de leerlingen (ontwikkelingsperspectief) Vooruitgang van leerling- en groepsniveau Gaat de leerling of groep leerlingen vooruit? Wat is de vooruitgang van de leerling t.o.v. de rest van zijn/haar mentorgroep? Is de vooruitgang in overeenstemming met wat je mag verwachten?

58

3)

4)

Kwaliteitszorg door vergelijking met het landelijke gemiddelde. Het in beeld brengen van de kwaliteit van ons onderwijs; opbrengstgericht onderwijs, waarbij de school de informatie benut uit het leerlingvolgsysteem om sturing te geven aan het onderwijs. Dit is op zowel individueel niveau als op groeps-, school, en bestuurlijk niveau. Hoe is het niveau van onze school? Hoe is de vooruitgang van onze leerlingen? Hoe gaat het bij de verschillende vakken en klassen? Waar kan het onderwijs verbeterd worden? Waaraan is een bepaalde vooruitgang of juist terugloop toe te schrijven? Aansluiting referentieniveaus / met uiteindelijk het bevorderen van de doorlopende leerlijnen Referentieniveaus volgens commissie Meijerink voor taal en rekenen - Op welk niveau komen leerlingen binnen? - Behalen leerlingen het gewenste niveau en houden zij dat vast? - Hoe doen leerlingen het op de subdomeinen? - Waar kan je als school je pijlen op richten?

De resultaten zijn niet alleen voor de leerlingen belangrijk, het VO hanteert de resultaten van de Citotoetsen ook voor; a. het aantonen bij de Inspectie van het Onderwijs op welk niveau de leerlingen in leerjaar 1 instromen. b. het in kaart brengen van het ontwikkelingsperspectief van de leerling op o.a. rekenen door vaardigheidsscores. c. determinatie naar een ander niveau door de groeilijn in kaart te brengen. d. het in kaart brengen van leerlingen die dreigen uit te vallen op rekenen. Deze leerlingen komen in aanmerking voor r-lessen (punt 3). e. beeldvorming van de groepen/klassen en differentiatie tijdens de rekenlessen f. bespreking van groepsoverzichten met de (reken)docenten g. bespreking van groepsoverzichten met het MT h. overzicht voor de mentoren met sterke en zwakke punten van hun leerlingen Naast de Cito toetsen wordt er ook gewerkt met de methode-gebonden toetsen. De leerlingen werken één uur per week tijdens het vak rekenen met de rekenmethode en worden onderverdeeld in niveaugroepen binnen de eigen mentorgroep. Aan het begin en aan het eind van ieder onderdeel worden zowel de begintoets als de eindtoets gemaakt:  De begintoets behandelt de leerstof van een periode die nog komen gaat. Aan de hand van het aantal goede antwoorden, worden de leerlingen verdeeld in niveaugroepen:  De eindtoets toetst dezelfde vragen als de begintoets maar nu aan het einde van een periode. Het verschil met de begintoets geeft aan welke vooruitgang een leerling geboekt heeft. De resultaten worden bijgehouden in een individueel volgsysteem. Aan het eind van het schooljaar wordt dit volgsysteem in het portfolio van de betreffende leerling gestopt. Als mentoren de gegevens tussentijdens willen inzien bv. voor rapportbesprekingen 1 en 2, kunnen ze dit opvragen bij de lesgever. Ouders krijgen de toets-resultaten van Cito toetsen thuisgestuurd. Deze resultaten worden besproken tijdens de eerstvolgende rapportbesprekingen met de mentor, ouders en leerlingen.

Ondersteuning op Vakcollege Tilburg Persoonlijk handelingsplan Nederlands Vakcollege Tilburg maakt gebruik van een ‘persoonlijk handelingsplan Nederlands’. Dit wordt voor alle leerjaren ingezet om de extra ondersteuning goed in beeld te brengen. N.a.v. van de cito-resultaten kunnen de leerlingen extra ondersteuning krijgen op het gebied van werkwoordspelling, basis spelling,

59

basis grammatica en woordkennis. Voor deze onderdelen wordt het ICT-programma ‘Muiswerk’ gebruikt. Verder wordt het programma ‘Nieuwsbegrip’ (begrijpend lezen) aangeboden. De leerlingen geven zelf aan of ze bepaalde stof begrepen hebben en wanneer ze eraan gewerkt hebben. Niveau-uur taal Op Vakcollege Tilburg wordt elke week één Niveau-uur taal gehouden. Drie weken achter elkaar krijgen e de leerlingen tijdens dat uur Nieuwsbegrip (BL) en de 4 week krijgen ze Muiswerk. Accentklassen Nederlands en rekenen: gerichte begeleiding in het kader van Passend onderwijs Accentklassen zijn bestemd voor leerlingen waarbij de dle’s met betrekking tot spelling, technisch lezen, begrijpend lezen en rekenen binnen de bandbreedte van de LWOO vallen. Deze leerlingen zijn bijzonder gebaat met een extra uur wiskunde of Nederlands op het rooster. Door meer aandacht te geven aan dit vak kunnen leerachterstanden gedurende het eerste leerjaar weggewerkt worden zodat ze in het tweede leerjaar het daar geldende niveau kunnen volgen zonder extra maatregelen. Om deze leerlingen niet extra te belasten is het lesuur inwisselbaar. Dit houdt in dat zij een ander vak één uur minder volgen; bijvoorbeeld in plaats van drie uur MeMa (Mens en Maatschappij) volgt deze groep leerlingen maar twee uur MeMa, terwijl de andere klassen drie uur volgen. Het spreekt voor zich dat de betreffende docent daar ook op inspeelt met de te geven lessen. TRWPL (Taalrekenwerkplaats): Op Vakcollege Tilburg wordt een taal- en rekenwerkplaats opgericht, deze is nu in ontwikkeling.

60

61

62

Bijlage 11: OPP

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEFPLAN 2014-2015 1.

Gegevens leerling/ouders

Naam leerling Geboortedatum Klas en mentor Gegevens ouder(s) Datum opstellen OPP Datum bijstellen OPP Bijzonderheden

2.

Beknopte beschrijving van het dossier

IQ, diagnose, onderwijsniveau, schoolverloop

3.

Voortgezet onderwijsniveau

De leerling gaat onderwijs volgen op het volgende niveau gericht op het aanverwante diploma: Leerweg

LWOO

Basisberoepsgericht Kaderberoepsgericht Gemengd

63

4.

Verwacht uitstroomniveau

Arbeid MBO niveau 1 AKA MBO niveau 2 MBO niveau 3 MBO niveau 4 Anders 5.

Problematiek

Kind factoren Cognitief

Beschermend

Belemmerend

Beschermend

Belemmerend

Sociaal-emotioneel

Lichamelijk

Ontwikkeling

6.

Schoolkenmerken

School

7.

Omgevingskenmerken Beschermend

Belemmerend

Gezin/ omgeving

Betrokken instanties (extern)

64

8.

Conclusie

Wat heeft deze leerling nodig?

9.

Concretisering van het geboden arrangement Licht

Medium

Intensief

Hoeveelheid tijd en aandacht Concreet: Onderwijsmateriaal Concreet: Fysieke omgeving Concreet: Expertise Concreet: Samenwerking instanties Concreet:

10.

Vaststellen arrangement

Voor deze leerling wordt het arrangement vastgesteld op: Licht arrangement Medium arrangement Intensief arrangement

65

11.

Overeenkomst

Besproken op … - … - …….. Ouder(s) / verzorger/(s) Naam: Handtekening: School Naam: Functie: Handtekening:

66