Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

december 2008


Pagina 1

Samenvatting.

Het Rijk gaat bezuinigen op de uitgaven binnen de AWBZ. Zij heeft er voor gekozen om het minder gemakkelijk te maken om AWBZ hulp te krijgen. Dit komt omdat de zorg onbetaalbaar wordt als we op de huidige manier doorgaan. De volgende maatregelen zijn genomen: • • •

Schrappen van de grondslag psychosociaal voor de Ondersteunende Begeleiding Schrappen van de grondslag psychosociaal om hulp vanuit de AWBZ te krijgen De pakketmaatregel (het thema participatie komt volledig bij de Wmo en is geen onderdeel meer van de AWBZ)

De gemeente krijgt de taken niet over vanuit het Rijk zoals bij de huishoudelijke hulp. Er wordt wel een bedrag aan het gemeentefonds toegevoegd om ongewenste neveneffecten te verlichten. Dit kan bijvoorbeeld gaan om een verergering van de problemen van de cliënt. Het Rijk geeft aan niet over de gegevens van burgers te beschikken die hulp ontvangen. Dat maakt het voor de gemeente moeilijker om pro actief aan de slag te gaan. In de onderstaande tabel worden de mogelijke effecten van de drie genoemde maatregelen opgesomd. • • • • • • • • • •

Probleemgezinnen met wie we nu nog contact hebben, verdwijnen uit beeld Het niet volgen van deze groep mensen kan leiden tot problemen op het gebied van voortijdig schoolverlaten bij kinderen, overlast geven en het toenemen van psychische problematiek Meer druk op mantelzorgers Meer druk op voorzieningen uit de Wmo (huishoudelijke hulp, hulpmiddelen) Mensen kunnen eerder verhuizen naar een seniorenwoning of aanleunwoning Meer gezinnen die besproken worden in het Oggz netwerk (overleg van professionele zorgen hulpaanbieders) en daardoor een verhoging van de druk op reguliere zorg zoals maatschappelijk werk Meer druk op bureau Jeugdzorg, langere wachtlijsten Extra druk op onderwijs en justitie bij jongeren met lichte gedragsproblemen Vereenzaming Minder deelname aan de maatschappij, verkleining van de leefwereld

In 2009 willen wij onderzoeken wat er precies in Delfzijl gebeurt als gevolg van deze veranderingen in de AWBZ. Het is vrij zeker dat dit consequenties gaat hebben voor andere beleidsterreinen zoals Jeugd en Gezondheidszorg. Daarnaast willen wij de participatie van alle burgers stimuleren. Om dit te doen vragen wij om een reserve in te stellen van €300.000,- De reserve wordt deels gevuld door een overschot op de middelen voor de huishoudelijke hulp.


Pagina 2

“Geen enkele maatschappij kan het goed gaan en gelukkig zijn, waarvan het grootste deel van de leden arm en ellendig is”. (Adam Smith, Engels econoom)


Pagina 3

Inhoud Ondersteunende begeleiding: maatregelen en effecten........................................................................ 6 Wat is het?........................................................................................................................................... 6 Wie maakt er gebruik van? ................................................................................................................. 6 Welke middelen worden landelijk beschikbaar gesteld?.................................................................... 7 Welke taak krijgt de gemeente Delfzijl?.............................................................................................. 7 Mogelijke effecten............................................................................................................................... 7 De stand van zaken in Delfzijl.............................................................................................................. 7 Afwegingen voor de toekomst. ........................................................................................................... 8 Conclusie ondersteunende begeleiding voor ontregelde gezinnen. ................................................ 10 Ondersteunende begeleiding dagbesteding en persoonlijke verzorging. ............................................ 12 De pakketmaatregel. ............................................................................................................................. 13 Wat is het?......................................................................................................................................... 13 Wie maakt er gebruik van? ............................................................................................................... 13 Welke middelen zijn beschikbaar gesteld? ....................................................................................... 15 Welke taak krijgt de gemeente? ....................................................................................................... 15 Mogelijke effecten............................................................................................................................. 15 Stand van zaken in Delfzijl................................................................................................................. 17 Afwegingen voor de toekomst. ......................................................................................................... 17 Conclusie pakketmaatregel. .............................................................................................................. 19 Financiën en voorstel aan de raad. ....................................................................................................... 20 Verklarende woordenlijst...................................................................................................................... 22


Pagina 4

Het doel van deze notitie is om u te informeren over de landelijke maatregelen over het verdwijnen van de psychosociale grondslag en de AWBZ pakketmaatregel. Met behulp van deze informatie kunt u een keuze maken uit een aantal scenario’s voor de toekomst. Ieder scenario kent financiële en maatschappelijke gevolgen. Daarom vragen wij u ook om een financiële reserve aan te leggen voor de nadelige effecten van de versobering van de AWBZ. De Woorden met een * zijn opgenomen in de woordenlijst. Inleiding. Per 1 januari 2009 staat er heel wat te gebeuren binnen de AWBZ*. De psychosociale grondslag* in de AWBZ was per 1 januari 2008 al verdwenen voor individuele ondersteunende begeleiding*. Per 1 januari 2009 verdwijnt deze grondslag ook voor de ondersteuning in dagdelen en persoonlijke verzorging. Met ingang van het nieuwe jaar worden de functies ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding* en behandeling worden omgevormd tot begeleiding en behandeling. Een klein deel van wat nu tot activerende begeleiding wordt gerekend, zal naar het deel behandeling gaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan speltherapie. Daarnaast bevatten de functies ondersteunende begeleiding en activerende begeleiding een zelfredzaamheidcomponent* en een participatiecomponent*. De participatiecomponent zal per 1 januari 2009 verdwijnen in de nieuwe functie begeleiding. Deze actie wordt ook wel de pakketmaatregel genoemd. Inmiddels is bekend dat de staatssecretaris een gewenningsperiode van een half jaar heeft aangekondigd. In deze notitie komen de volgende onderwerpen aan bod. • Uitleg over het schrappen van de grondslag psychosociaal en de verwachte effecten • Uitleg over de pakketmaatregel en de verwachte effecten • Wat betekent dit voor de gemeente Delfzijl? Stand van zaken • Welke keuzes moeten wij gaan maken in 2009?


Pagina 5

Ondersteunende begeleiding: maatregelen en effecten. Per 1 januari 2008 is de psychosociale grondslag voor de ondersteunende begeleiding geschrapt uit de AWBZ. Een gevolg kan zijn dat mensen met deze problematiek vaker een beroep op de gemeente doen. De reden dat in 2008 de deur van ons gemeentehuis niet is platgelopen, is omdat de overheid een overgangsregeling heeft getroffen. Het CIZ* heeft adviezen afgegeven in plaats van indicaties. Deze adviezen zijn vaak opgevolgd en burgers met een indicatie hebben in de praktijk niets gemerkt van de verandering. De vertrouwde gespecialiseerde gezinsverpleegkundige stond nog gewoon op de stoep, maatschappelijk werk was beschikbaar voor daklozen en ook de vrouwenopvang kon gewoon verder met haar werk. Dat is vanaf 1 januari 2009 niet meer zo. In dit hoofdstuk hebben we het alleen over OB-ALG (ondersteunende begeleiding algemeen).

Wat is het? Welke taken vallen er zoal onder ondersteunende begeleiding? • Het opstellen van een dag of weekplanning, • samen huishoudelijke taken uitvoeren, • het invullen van formulieren, • het op orde brengen van de financiën, • samen met de cliënt boodschappen doen of winkelen, • het begeleiden naar openbaar vervoer, • het meegaan naar instanties, • het onderhouden van een sociaal netwerk, • het bieden van palliatieve zorg en respijtzorg en • ondersteuning bij de opvoeding van de kinderen. Wie maakt er gebruik van? Mensen met een indicatie op psychosociale grondslag zijn onder te verdelen in grofweg drie groepen: • Maatschappelijke opvang/OGGZ* en verslavingsbeleid • Vrouwenopvang • Ontregelde gezinnen De cliënten die nu gebruik maken van OB-psychosociaal hebben vaak de volgende kenmerken: • ontbreken van maatschappelijke- en zelfredzaamheidsvaardigheden • ontbreken bewuste zorgbehoefte (mensen menen dat ze geen hulp nodig hebben of willen geen hulp terwijl zij vanuit professioneel en maatschappelijk oogpunt wel hulp nodig hebben) • ernstige gezondheidsproblemen • ernstige gedragsproblematiek • (langdurige) trajecten zonder duurzaam resultaat • ernstige opvoedingsproblemen


Pagina 6

Welke middelen worden landelijk beschikbaar gesteld? De overheid geeft de middelen die zij beschikbaar acht voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang (30 miljoen en respectievelijk 6 miljoen) aan de centrumgemeenten. In ons geval is dat de stad Groningen. De stad Groningen krijgt de middelen en formuleert beleid voor de andere gemeenten. De gemeente Delfzijl kan beleidswensen kenbaar maken aan de gemeente Groningen. Voor de ontregelde gezinnen stort het Rijk 17 miljoen euro in het gemeentefonds. Voor Delfzijl komt dat neer op € 28.000,-

Welke taak krijgt de gemeente Delfzijl? Het is belangrijk te beseffen dat het rijk de taak voor ondersteuning niet aan de gemeente overdraagt zoals twee jaar geleden met de huishoudelijke hulp. De gemeente heeft wettelijk gezien geen verplichtingen naar deze doelgroep toe. Zij beslissen zelf op welke manier het geld wordt ingezet. Gemeenten kunnen ook besluiten om het geld voor andere doelen aan te wenden. Het Rijk geeft aan dat zij de hoogte van het macrobudget heeft gebaseerd op cijfers uit het verleden. Op die manier probeert zij continuïteit van zorg te garanderen. Mogelijke effecten Het is niet duidelijk welke gevolgen het afschaffen van de OB-psychosociale grondslag gaat hebben. Mensen kunnen het voor kennisgeving aannemen (het gaat dan vaak om zorgmijders), regelen zelf een andere vorm van hulp of gaan naar de gemeente. In het geval van zorgmijders kan het zijn dat problemen op een andere manier naar buiten kunnen komen in de gemeente. Te denken valt aan overlast, schooluitval, psychische problematiek die toeneemt enz. Een groot nadeel is dat het contact wat er nog was met het gezin of persoon, nu ook weg is. Het probleem blijft wel bestaan. De stand van zaken in Delfzijl. Het rijk heeft in de september circulaire aangegeven een bedrag van € 28.000,- in het gemeentefonds te storten om de gevolgen voor de multiprobleem gezinnen op te lossen. Het is moeilijk geweest om via de formele weg cijfers te krijgen over het aantal ontregelde gezinnen in Delfzijl. Het CIZ (de instelling die indicaties verzorgt) wilde geen medewerking verlenen omdat de gemeente geen officiële taak kreeg overgedragen. Wij hebben de volgende cijfers gekregen van Thuiszorg Groningen. Zij leveren ondersteunende begeleiding bij probleemgezinnen. Dit gebeurt in de vorm van een gezinsverpleegkundige. De cijfers zijn een schatting en daarom niet 100% betrouwbaar. Thuiszorg Groningen geeft aan dat • 20 cliënten die in 2008 • 1536 uur aan ondersteunende begeleiding hebben gekregen • € 68.506,- hebben gekost Thuiszorg Groningen probeert om een deel van de huidige cliënten op een andere grondslag geïndiceerd te krijgen. De verwachting is dat een andere grondslag nog wel toegang biedt tot de AWBZ zorg. In januari 2009 is bekend geworden dat het er bij Thuiszorg gelukt is om alle Delfzijlster cliënten te herindiceren voor een andere AWBZ grondslag. Tien voor Toekomst is een andere instelling die ondersteunende begeleiding levert in de gemeente Delfzijl. Zij hebben aangegeven bij acht gezinnen over de vloer te komen. Het Leger des Heils heeft


Pagina 7

aangegeven ook acht cliënten te begeleiden. Deze cijfers zijn minder onderbouwd aangeleverd dan de cijfers van Thuiszorg Groningen. Op dit moment zijn er ook mensen die onterecht hulp krijgen via de AWBZ. Bureau Jeugdzorg heeft kinderen met problemen een psychosociale AWBZ indicatie bezorgd om hulp te krijgen. Deze kinderen onder de 18 hadden hulp van Bureau Jeugdzorg moeten krijgen en niet vanuit de AWBZ. Nu de grondslag psychosociaal is vervallen, is de verwachting dat kinderen weer naar Bureau Jeugdzorg worden gestuurd. De druk op Bureau Jeugdzorg zal toenemen. Wij weten op dit moment niet om welke kinderen het gaat. Afwegingen voor de toekomst. Op dit moment hebben we drie mogelijkheden om met deze omstandigheden om te gaan. Het is aan te bevelen om 2009 als overgangsjaar te zien. In dit jaar kunnen we kijken welke effecten in Delfzijl optreden. Op dit moment kiezen gemeenten uit de volgende mogelijkheden om het jaar 2009 te overbruggen: • (Tijdelijk) niks doen en cliënten binnen de bestaande structuren opvangen. • Subsidierelaties aangaan met voorliggende voorzieningen (collectief) • Zelf gaan indiceren (individueel) Optie 1: (tijdelijk) niets doen en opvangen binnen bestaande structuren. Een mogelijkheid is om niets te doen en te kijken welke mensen zich aan de balie melden. De verwachting is dat mensen door de thuiszorg of belangenverenigingen doorgestuurd gaan worden naar het zorgloket. De consulenten kunnen dan in eerste instantie doorsturen naar een voorliggende voorziening. Het is belangrijk om bij te houden welke mensen zich melden en welke problemen zij hebben. Deze informatie wordt bijgehouden om tot nieuw beleid te komen. Optie 2: Het subsidiëren van voorliggende voorzieningen. Het is mogelijk om een aantal voorliggende voorzieningen te subsidiëren. Om te onderzoeken wat onze doelgroep precies nodig heeft, hebben we cijfers nodig. Op die manier bepalen wij om hoeveel mensen het gaat en waarom zij ondersteuning krijgen. Als een voorliggende voorziening wordt gesubsidieerd, is het op zich voldoende om de aantallen te kennen en het type problemen. Gegevens op persoonsniveau zijn dan niet nodig.

Optie 3: Individueel indiceren. Wanneer we willen dat mensen behouden wat zij nu hebben, is het noodzakelijk om zo snel mogelijk achter de persoonsgegevens te komen van de groep. Het blijkt in de praktijk, mede in verband met de wet op de privacy, erg moeilijk om namen te achterhalen. De meeste instellingen zijn bereid om deze mensen en hun problemen in het OGGZ netwerk in te brengen. Er worden afspraken gemaakt over de te bieden zorg. Het voordeel van de AWBZ indicaties omzetten in een Wmo indicatie is dat mensen niet in contact komen met de gemeente. Wanneer er opnieuw geïndiceerd wordt of het indicatie advies van het CIZ wordt overgenomen, kan de cliënt verder gaan alsof er niets is veranderd. Dat is echter het enige voordeel. Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Pagina 8

Er zijn desondanks een aantal nadelen te benoemen. •

•

•

• •

Er moet opnieuw geïndiceerd worden. De indicatieregels voor de grondslag psychosociaal en ondersteunende begeleiding moeten in de Wmo verordening komen. In de AWBZ hebben vage regels gezorgd voor veel extra kosten. Deze kosten kan de gemeente Delfzijl ook verwachten. De kosten zijn veel hoger dan de inkomsten. Thuiszorg Groningen noemt een bedrag van € 68.506,- om de begeleiding uit te voeren voor 20 gezinnen. De uurprijs voor dit type begeleiding is €78,- per uur. De totale begeleiding voor alle cliënten komt dan uit op ongeveer € 100.000,-. De kosten voor herindicering van 30 cliënten bij het CIZ bedraagt ongeveer € 10.000,- Deze indicatie is gebaseerd op een standaard indicatie ondersteuning van het CIZ. De inkomsten van het rijk zijn € 28.000,De gemeente krijgt de functie van ondersteunende begeleiding op psychosociale grondslag niet over in de Wmo. Door op de oude voet door te gaan, kunnen mensen in Delfzijl verwachten dat alles bij het oude blijft. Het is niet verstandig als gemeente de taken van de zorgverzekeraar over te nemen. De verordening moet voor het eind van het jaar worden aangepast. Dat betekent dat alle regels rondom indicatie dan bekend moeten zijn. Dit is niet het geval en niet meer haalbaar. Indiceren geeft de illusie dat er een recht is ontstaan (Ik voldoe aan de regels in de verordening en daarom heb ik recht op ondersteunende begeleiding). De Wmo is bedoeld als laatste vangnet als de burger het zelf niet kan redden. Mensen moeten in eerste instantie hun eigen netwerk aanspreken.

Schematisch ziet dit er als volgt uit:


Pagina 9

NB: Aanbesteden is niet verplicht!

Conclusie ondersteunende begeleiding voor ontregelde gezinnen. Het schrappen van de grondslag psychosociaal voor ondersteunende begeleiding is door het rijk snel geregeld. Veel zaken zijn nog onduidelijk, we weten niet hoeveel mensen zich gaan melden bij de gemeente. Wij willen als gemeente op 1 januari 2009 een voorlopig antwoord hebben op de vraag “Waar moet ik nu naar toe?” Daarom hebben wij een aantal acties al uitgezet. Genomen acties en gemaakte afspraken: • De Wmo consulenten gaan op 18 december naar een voorlichtingsbijeenkomst over ondersteunende begeleiding. • Mensen die zich vanaf 1 januari 2009 melden bij het zorgloket in verband met ondersteunende begeleiding ( zowel mensen die de indicatie verloren zijn als nieuwe ‘gevallen’) worden via e-mail doorgegeven aan het algemeen maatschappelijk werk. (SW&D) Het maatschappelijk werk roept de mensen op voor een intake gesprek. Wanneer de burger zich niet meldt, wordt dit teruggekoppeld aan het zorgloket. De maatschappelijk werkende onderzoekt of de burger geholpen is met hulpverlening van het maatschappelijk werk. Wanneer de burger een andere oplossing nodig heeft, brengt de maatschappelijk werkende deze persoon in bij het Oggz netwerk. • Eind februari 2009 staat de eerste evaluatie afspraak. Als er extreem veel aanmeldingen zijn, zoeken we naar een spoedoplossing. Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Pagina 10

• •

Maatschappelijk werk houdt bij om welke problemen het gaat. Het zorgloket houdt dit ook bij. Het beleid dat hier uit voortkomt, zal nooit herleidbaar zijn naar individuele gevallen. De privacy is gewaarborgd. Thuiszorg Groningen heeft aangegeven per 1 januari 2009 geen mensen met psychosociale problematiek meer te begeleiden. Als er sprake is van iemand die tussen de wal en het schip valt, zal thuiszorg de toestemming van de burger vragen om gegevens te leveren aan Oggz of aan de gemeente. Op die manier zijn er geen problemen te verwachten in verband met de wet op de privacy.

In 2009 is het belangrijk dat het college, de raad en de burgers van Delfzijl betrokken worden bij het nieuw te formuleren beleid. Dit beleid zal ook gaan over de effecten van de pakketmaatregel. In het hoofdstuk over de pakketmaatregel vindt u informatie hierover.


Pagina 11

Ondersteunende begeleiding dagbesteding en persoonlijke verzorging. Per 1 januari 2009 vervalt ook de grondslag psychosociaal ondersteunende begeleiding voor de begeleiding die op de dagbesteding (OB-DAG) wordt gegeven. Daarnaast vervalt ook de grondslag psychosociaal voor de persoonlijke verzorging(PV). De staatssecretaris geeft aan dat de gemeenten deze functie niet overkrijgen zoals met de huishoudelijke hulp twee jaar geleden. Zij geeft aan dat gemeenten wel gecompenseerd moeten worden voor de extra kosten die worden gemaakt. Op dit moment onderzoekt het rijk welke middelen zij gaat overmaken naar de gemeenten. Dit bedrag zal gebaseerd zijn op kosten die in het verleden zijn gemaakt. Zij zal de gemeenten zo snel mogelijk informeren. De intentie is dat de middelen per 1 januari 2009 worden overgemaakt. De staatssecretaris geeft aan dat zij gemeenten wil compenseren voor uitvoeringskosten. Landelijk trekt zij hier € 1,06 miljoen voor uit. Wanneer we kijken naar de verhouding tussen het macrobudget van € 17 miljoen voor ontregelde gezinnen en de uitkering aan Delfzijl (€ 28.000,-) krijgen we € 1680,- om de uitvoeringskosten te dekken. De staatssecretaris is op dit moment in gesprek met instellingen die PV en OB-DAG bieden. Dit gaat om thuiszorginstellingen en instellingen zoals de Regionale Instelling voor Beschermd Wonen. Zij zullen waarschijnlijk bij de gemeenten een beroep gaan doen op de middelen die de gemeente gaat ontvangen voor OB-DAG en PV. Het is op dit moment niet duidelijk om welke cliënten en hoeveel cliënten het gaat in de gemeente Delfzijl. Wij zullen wel alles in het werk stellen om signalen op te vangen. Deze signalen nemen wij mee in nieuw te formuleren beleid.


Pagina 12

De pakketmaatregel.

Wat is het? De pakketmaatregel heeft betrekking op het veranderen van de huidige functies ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding en behandeling naar begeleiding en behandeling. Behalve dat activerende begeleiding en ondersteunende begeleiding worden samengevoegd, verdwijnt ook de doelstelling van participatie. De functie begeleiding zal alleen betrekking hebben op het stimuleren van zelfredzaamheid. De staatssecretaris geeft aan dat participatie een doelstelling is van de Wmo en dat de AWBZ weer terug moet naar haar basis. Daarnaast is de begeleidingsfunctie alleen nog toegankelijk voor mensen met matige of ernstige beperkingen. De functie zal ook alleen op zelfredzaamheid zijn gericht. De mensen met een lichte beperking worden doorverwezen naar de Wmo. Tenslotte vervalt de grondslag psychosociaal en wordt het aantal uren begeleiding, voor wie hier nog voor in aanmerking komt, gemaximeerd. Wie maakt er gebruik van? Volgens gegevens van VWS zal bijna 30% van de huidige cliënten- 200.000- zijn begeleiding volledig verliezen. Het gaat in de eerste plaats om mensen die een lichte handicap hebben en in het geheel niet meer begeleid gaan worden. Maar ook mensen met matige en ernstige problematiek zullen de gevolgen gaan ondervinden omdat hun begeleiding alleen gericht zal zijn op zelfredzaamheid. Het gevaar zal zijn dat deze mensen niet meer in de samenleving kunnen participeren of hier niet meer toe aangespoord zullen worden. Een aantal voorbeelden van mensen met lichte psychosociale klachten wordt hieronder genoemd. •

•

•

Ouderen met beginnende ouderdomsklachten, met beginnend geheugenverlies en met beginnende dementie worden gezien als mensen met een lichte beperking. Voor hen vervalt alle individuele begeleiding en alle groepsbegeleiding. Zij kunnen dus geen gebruik meer maken van de dagactiviteiten in het verzorgings- of verpleeghuis en het vervoer naar dit soort activiteiten wordt niet meer vergoed. De professionele hulp bij het structureren van de dag valt weg en van begeleiding bij het koken, eten, aankleden is geen sprake meer. Hun mantelzorgers worden zwaarder belast. Zelfs het mantelzorgcompliment van €250 kan vervallen, als er geen andere AWBZ-indicatie is afgegeven. VWS schat dat het hier gaat om bijna 18.000 mensen. Daarbovenop komen nog de ouderen met zwaardere beperkingen voor wie een deel van de activiteiten verdwijnt. Voor ruim 9.000 psychiatrische patiënten ontstaan ook problemen: hun huidige begeleiders zorgen voor stabiliteit, zodat zij net min of meer zelfstandig kunnen functioneren. Bijvoorbeeld in de vorm van begeleid zelfstandig wonen of met ambulante woonbegeleiding. Crisissen worden in de kiem gesmoord, waardoor voorkomen wordt dat ze zogenaamde draaideurcliënten worden. Voor jongeren met licht verstandelijke of licht psychische/psychiatrische problemen wordt nu vaak door middel van een pgb hulp ingezet. Daardoor kunnen zij nog redelijk meekomen en meedoen. Het kabinet noemt als voorbeeld de licht autistische jongen die begeleiding krijgt naar de voetbalclub. Gesuggereerd wordt dat het zinvoller is de coach te trainen met dit soort jongens om te gaan. Afgezien daarvan dat er al een tekort aan coaches is, zal een extra training van coaches toch op zijn minst enige tijd kosten.


Pagina 13

•

Jongeren en ouderen maken steeds meer gebruik van zogenaamde zorgboerderijen. Met groot succes voor hun welbevinden. Als de begeleidingsfuncties geschrapt of gehalveerd worden komen de (voormalige) boeren en de cliënten in grote problemen.

Extra informatie Om recht te hebben op AWBZ zorg dient er een beperking te zijn op van minimaal een van de zogenaamde AWBZ grondslagen. Onderstaand schema geeft aan op welke grondslagen in 2009 en voor welk soort AWBZ zorg geïndiceerd wordt.

AWBZ grondslagen 2009

Type AWBZ zorg 2009

1. Somatische aandoening

•

2. Psychogeriatrische aandoening

Persoonlijke verzorging (PV)

•

Verpleging (VP)

•

Begeleiding

•

Behandeling

•

Verblijf (VB)

3. Psychiatrische aandoening 4. Verstandelijke handicap 5. Lichamelijke handicap 6. Zintuiglijke handicap

In het geval dat een burger aanspraak wil maken op de functie Begeleiding, wordt eerst beoordeeld of de mate van de beperking hier een aanleiding toe geeft. Deze beoordeling vindt plaats aan de hand van 9 nieuwe beoordelingscriteria. Deze zijn verdeeld in vijf op zelfredzaamheid gerichte criteria en vier op participatie gerichte criteria: Zelfredzaamheid

Participatie

1. Sociale redzaamheid

6. Persoonlijke verzorging

2. Bewegen en verplaatsen

7. Huishoudelijk leven

3. Probleemgedrag

8. Maatschappelijke participatie

4. Psychisch functioneren

9. Psychisch welbevinden


Pagina 14

5. Geheugen- en oriëntatiestoornissen Vervolgens kan een eventueel recht op Begeleiding worden vastgesteld. De onderstaande tabel geeft per doelgroep aan of er recht kan zijn op AWBZ Begeleiding. Einde extra informatie Welke middelen zijn beschikbaar gesteld? Het is op dit moment nog niet duidelijk welke middelen de staatssecretaris aan de gemeenten gaat overmaken. De staatssecretaris heeft inmiddels een gewenningsperiode van een half jaar aangekondigd. Zij geeft aan in de zomer van 2009 enig zicht te hebben op aantallen en kosten. Welke taak krijgt de gemeente? De gemeente krijgt geen officiële taken over uit de AWBZ. De gemeenten krijgen wel te maken met effecten die ontstaan door de hervorming van de AWBZ. Mogelijke effecten. In het volgende schema wordt duidelijk welke klachten van mensen geen AWBZ aanspraak meer opleveren. Ook de indicatieprocedure wordt op hoofdlijnen weergegeven.

Recht op AWBZ Begeleiding DAG of Algemeen

Recht op AWBZ Begeleiding DAG of Algemeen

JA

NEE

Verstandelijk gehandicapten

JA, mits score ‘ matig of ernstig’ op categorie 1-5 uit voorgaande tabel

NEE, indien score ‘ licht’ op categorie 1-5 en/of uitsluitend score op categorie 6-9 uit voorgaande tabel

Lichamelijk gehandicapten



2009

Zintuiglijk gehandicapten


NEE, indien score ‘ licht’ op categorie 1-5 en/of uitsluitend score op categorie 6-9 uit voorgaande tabelPagina 15 Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Psychogeriatrische cliënten



In de bovenstaande tabel wordt een goed beeld gegeven welk type mensen geen nieuwe aanspraak krijgt of een verminderde aanspraak op Begeleiding. Adviesbureau HHM heeft een onderzoek gedaan naar mogelijke effecten per klantgroep. De verwachte effecten zijn: • Verhoogde druk op mantelzorgers met kans op overbelasting • Meer druk op Wmo (huishoudelijke hulp) • Eerder verhuizen naar een aanleunwoning of seniorenwoning • Extra vraag naar fysiotherapie en ergotherapie • Meer vraag naar Persoonlijke Verzorging (PV/AWBZ) en/of huishoudelijke hulp (HH/Wmo) • Extra druk op Oggz netwerk in verband met zorgmijders die hier ter sprake komen. • Licht psychiatrische aandoeningen kunnen instabiel worden. Deze mensen gaan naar GGZ (onderdeel Zorgverzekeringswet) • Extra druk op bureau jeugdzorg als cliënt jonger is dan 18 jaar • Extra druk op onderwijs, jeugdzorg, justitie bij jongeren met lichte gedragsproblemen • Meer vraag naar hulpmiddelen om de zelfredzaamheid te vergroten (Wmo) Vereenzaming van mensen die niet meer buiten de deur komen en het verminderen van deelname aan de maatschappij zijn ook mogelijke effecten. Stand van zaken in Delfzijl.


Pagina 16

Het is een onmogelijke opgave om de gegevens boven tafel te krijgen voordat de maatregel in gaat. Als cliënten aanspraak maken op de gewenningsperiode, dan kunnen we in augustus 2009 de eerste gevolgen gaan merken. Sommige cliënten komen niet voor een gewenningsperiode in aanmerking. Het is mogelijk dat zij zich vanaf 1 januari 2009 al melden bij de gemeente. Op 8 december 2008 zijn er afspraken gemaakt tussen de staatssecretaris van VWS en de VNG. Eén van de afspraken is dat het CIZ gegevens levert over de mensen die hun indicatie verliezen. Dit zal in ieder geval op gemeentelijk niveau gebeuren. Als het mogelijk is, zullen de gegevens op postcodeniveau worden geleverd. Ook wordt gekeken of het mogelijk is om ex-AWBZ cliënten in beeld te brengen bij de gemeenten. Wanneer deze informatie wordt verstrekt, is niet duidelijk. De gemeente heeft al een gesprek gevoerd met de ouderenwerkers van de SW&D om te bekijken welke mogelijkheden er zijn om mensen binnen de bestaande voorzieningen op te vangen. Meer gesprekken met instellingen zullen volgen. Wij beschouwen 2009 als een overgangsjaar om te inventariseren wat de gevolgen zijn en welk beleid ingezet moet worden. De raad, het college, instellingen in Delfzijl en de burgers van Delfzijl worden hierbij betrokken. Daarnaast zullen wij de samenwerking gaan zoeken met Appingedam, Loppersum en Eemsmond. Afwegingen voor de toekomst. Nu is de tijd om na te gaan denken over de toekomst van de Wmo. Op welke manier willen wij vorm geven aan de opgaven waar wij voor worden geplaatst? De demografische ontwikkelingen in de gemeente moeten wij ook in het denkproces betrekken. Het aantal inwoners neemt af en daarmee ook een belangrijke basis voor financiering vanuit het rijk. De vergrijzing in dit gebied leidt tot meer zorgvraag. De druk op mantelzorgers wordt hoger. De vraag naar vrijwilligers zal toenemen. De kosten voor de individuele verstrekkingen zullen ook verder oplopen. Het antwoord zal deels liggen in het versterken van de Civil Society* zoals genoemd in de Wmo nota. Deze nota is door u vastgesteld op 20 december 2007. Samenwerken met andere gemeenten is ook een deel van de oplossing. De oplossing lijkt in ieder geval niet te liggen in het ‘behouden van wat mensen nu hebben’. Het op oude voet doorgaan met indiceren is vanuit financieel oogpunt niet meer haalbaar. De gevolgen van een minder toegankelijke AWBZ zullen binnen alle gemeentegrenzen merkbaar worden. Van te voren weten wij niet of we financiële middelen zullen krijgen, hoeveel dat zal zijn of dat we überhaupt verplichtingen opgelegd krijgen. Hieronder staan een aantal denkrichtingen en/of oplossingsrichtingen. •

•

Gemaksdiensten zoals ‘mijn gemak’(zie www.mijngemak.nl). Het gaat vaak om ziektekostenverzekeraars die bemiddelen tussen vragers van hulp en degenen die een oplossing kunnen leveren. Te denken valt aan klussendiensten, maaltijdvoorzieningen, administratieve ondersteuning, tuinonderhoud, het halen van boodschappen, vervoer etc. Dit zijn diensten waarvoor vaak een marktconforme prijs voor moet worden betaald. Maatschappelijke stages. Vanaf 2010 moeten scholieren verplicht een maatschappelijke stage lopen. Door de vrijwilligerscentrale (die de makelaarsrol vervult) opdracht te geven een aantal diensten te organiseren, kunnen leerlingen een aantal zaken overnemen en een bijdrage aan de samenleving geven. Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Pagina 17

•

•

•

• • •

Het opsporen van mantelzorgers. Veel mantelzorgers voelen zich eenzaam nadat de partner is overleden. Vaak hebben ze al hun tijd gestoken in het verzorgen van de partner en is hun wereld erg klein geworden. Door deze groep goed op te vangen en te begeleiden, behouden we een grote groep nieuwe vrijwilligers. Burgers met een uitkering. In trajecten naar werk kan nog meer aandacht aan vrijwilligerswerk worden besteed. Het kan als verplichting worden opgenomen bij de terugkeer naar de samenleving. Burgers die niet direct toe zijn aan bemiddeling naar werk, kunnen meedoen aan participatietrajecten waar vrijwilligerswerk een hoofdrol speelt. Burgers die al klaar zijn voor arbeidsbemiddeling, dienen tijdens hun sollicitatieperiode ook vrijwilligerswerk te gaan doen. Bij het aanvragen van een uitkering, kan iemand direct aan een vrijwilligersproject worden gekoppeld. De ISD zal toetsen of iemand geschikt is om aan vrijwilligerstrajecten deel te nemen. Wanneer een inwoner aan het zorgloket komt om een individuele voorziening aan te vragen, mag best gevraagd worden of degene daar iets voor terug wil geven aan de samenleving. In plaats van het betalen van een eigen bijdrage kan iemand bijvoorbeeld in het buurthuis helpen. Of iemand kan voor elk uur vrijwilligerswerk een voorzieningenbon krijgen. Wanneer twintig bonnen zijn verzameld, heeft iemand recht op bijvoorbeeld een gratis knipbeurt, tuinonderhoud of iets dergelijks. Bedrijven kunnen benaderd worden of zij zich voor de Civil Society willen inzetten. Steeds meer bedrijven laten werknemers in de tijd van de baas vrijwilligerswerk doen. Dit kan natuurlijk ook voor onze ambtenaren gelden. Het goed uitbouwen en laten functioneren van de Steunstees uitkomsten brainstorm sessies met burgers, instellingen, college, de raad en andere gemeenten.

Conclusie pakketmaatregel. Op dit moment is er weinig bekend over de individuele mensen die hun aanspraak op AWBZ hulp verliezen. In 2009 zullen we beleidsinformatie krijgen vanuit het ministerie en gevolgen merken in onze dagelijkse praktijk. Het is duidelijk dat we te maken krijgen met enorme veranderingen. Samen gaan we naar oplossingen zoeken.


Pagina 18

Financiën en voorstel aan de raad. Op dit moment is het niet duidelijk wat het Rijk financieel bijdraagt aan het gemeentefonds om neveneffecten van het versoberen van de AWBZ te compenseren. De volgende financiën zijn (redelijk) duidelijk. Bijdrage ondersteunende begeleiding ontregelde gezinnen: € 28.000,Compensatie uitvoering/administratie € 1.680,Compensatie effecten persoonlijke verzorging en OB-DAG € pm Compensatie effecten pakketmaatregel € pm Aan het college is gevraagd om het bedrag het bedrag van €28.000,- te oormerken. Dit bedrag wordt ingezet ten bate van de doelgroep ontregelde gezinnen. Het is aannemelijk dat de gemeente geld moet reserveren om ongewenste effecten van de maatregelen te compenseren. In de definitieve notitie zullen bijdragen van het rijk bekend zijn. Tot die tijd is het verstandig om een financiële reserve aan te leggen om maatschappelijke initiatieven te stimuleren en oplossingen in werking te zetten. Ook het organiseren van thema avonden om de inbreng van burgers te krijgen, brengt kosten met zich mee. Wij vragen aan de raad om een reserve aan te leggen. Deze reserve creëren wij door overschotten uit de Wmo bijdrage van het rijk op de reserve te plaatsen. De huidige situatie is als volgt: Begroting huishoudelijke hulp= middelen Wmo zoals genoemd op de circulaires van het ministerie van binnenlandse zaken. Overschot? Naar de reserve huishoudelijke hulp (nr. 96220201) Plafond bereikt van de reserve? (Dit plafond is €380.000,-) Het overige bedrag gaat naar de algemene reserve. De gevraagde situatie is als volgt: Begroting huishoudelijke hulp= middelen Wmo zoals genoemd op de circulaires van het ministerie van binnenlandse zaken. Overschot? Naar de reserve huishoudelijke hulp (nr. 96220201) Plafond van €380.000,- bereikt van de reserve? Het overige bedrag gaat naar een reserve algemene Wmo voorzieningen. Deze reserve krijgt een plafond van €300.000,-. Vanuit deze reserve kunnen de volgende zaken bekostigd worden: • Initiatieven die bijdragen aan een sterkere betrokkenheid van burgers bij de gemeente Delfzijl • Initiatieven die burgers betrekken bij het formuleren van Wmo beleid in de gemeente Delfzijl • Voorstellen die ongewenste effecten van de versobering van de AWBZ dragelijker maken • Voorstellen die betrekking hebben op prestatieveld 1 t/m 6 van de Wmo • Het uitvoeren van het beleid zoals beschreven in de Wmo nota. Wanneer het rijk de hoogte van de financiële bijdrage bekend maakt, wordt de raad op de hoogte gesteld. De raad kan dan voorstellen om het niveau van de algemene Wmo reserve af te laten nemen met het bedrag dat door het rijk gegeven wordt.


Pagina 19


Pagina 20

Verklarende woordenlijst Activerende begeleiding: Activerende Begeleiding omvat door een instelling te verlenen activerende activiteiten gericht op: a. herstel of voorkomen van verergering van gedrags- of psychische problematiek; of b. het omgaan met de gevolgen van een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap.” Activerende Begeleiding onderscheidt zich van Ondersteunende Begeleiding doordat Activerende Begeleiding de aandoening, beperking of handicap niet voor gegeven aanneemt, maar juist daarop ingrijpt. Met Activerende Begeleiding wordt de verzekerde geleerd om tegaan met de (gevolgen van de) aandoening, beperking of handicap. In 2009 zal activerende begeleiding deels worden ondergebracht in de nieuwe functie Begeleiding en een deel zal naar Behandeling gaan. AWBZ: De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is in Nederland een verplichte, collectieve ziektekostenverzekering voor niet individueel verzekerbare ziektenkostenrisico's. Verzekerd voor de AWBZ zijn ingezetenen van Nederland en nietingezetenen van Nederland die bepaalde inkomsten in Nederland genieten. De AWBZ is één van de zogenoemde volksverzekeringen. Op grond van deze wet kan men bijzondere ziektekosten zoals kosten van langdurige opname in ziekenhuis of inrichting vergoed krijgen. Deze worden niet door de zorgverzekering vergoed. Civil Society: burgermaatschappij. Het is een aanduiding van organisaties of instituties buiten de sfeer van de overheid, de markt en de verbanden van familie en vrienden. Mensen maken er vrijwillig deel van uit. De civil society staat bovendien voor politieke en maatschappelijke wensbeelden, zoals betrokkenheid van burgers bij de publieke zaak, vergroting van maatschappelijk zelfbestuur ten koste van de politiek, beperking van commerciële invloeden en versterking van gemeenschapszin en tolerantie. CIZ: Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is een Nederlandse overheidsinstelling die sinds 1 januari 2005 vaststelt op welke AWBZ- zorg iemand recht heeft. Voorheen werd dit gedaan door verschillende Regionale Indicatie Organen (RIO's). Naast AWBZ-indicaties kan het CIZ ook sociaal-medische advisering verzorgen, b.v. in het kader van de WVG(Wet Voorziening Gehandicapten)/Wmo Oggz: Openbare geestelijke gezondheidszorg. Het Oggz heeft regelmatig contact met andere instellingen die ook bij mensen met problemen over de vloer komen. Dit overleg tussen instellingen wordt Oggz netwerk genoemd. Tijdens deze overleggen komen de mensen met problemen aan de orde. De instellingen stemmen met elkaar af wie wat gaat doen.

Ondersteunende begeleiding:


Pagina 21

Ondersteunende Begeleiding omvat ondersteunende activiteiten in verband met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem, gericht op bevordering of behoud van zelfredzaamheid of bevordering van de integratie van de verzekerde in de samenleving, te verlenen door een instelling.” “Ondersteunende Begeleiding neemt de aandoening, beperking of handicap voor gegeven aan en bouwt daarop verder. De begeleiding gaat dus uit van de (rest)mogelijkheden van de verzekerde. Bij Ondersteunende Begeleiding gaat het om activiteiten die de verzekerde ondersteunen bij zijn dagindeling en zijn participatie in de maatschappij bevorderen. Daarbij kan gedacht worden aan het structureren van de dag, het geven van praktische hulp, het in het kader van de doelstelling van de zorg vergezellen van de verzekerde, het bieden van ondersteuning bij het voeren van de regie over het leven en, met name als er sprake is van een verstandelijke handicap, het bieden van een gezinsstructuur. De Ondersteunende Begeleiding vindt onder andere plaats door middel van ondersteunende of structurerende gesprekken en non-verbale communicatie, het oefenen van dagelijkse vaardigheiden en het stimuleren van gedrag dat al bij de verzekerde aanwezig is. Afhankelijk van de situatie kan de zorg zowel individueel als in groepsverband geboden worden. Bij deze zorg gaat het derhalve ook om dag- of nachtopvang in een instelling.” In 2009 zal ondersteunende begeleiding deels worden ondergebracht in de nieuwe functie Begeleiding en een deel zal vervallen. Participatiecomponent: de onderdelen van AWBZ zorg die er op gericht zijn dat iemand kan meedoen in de maatschappij. De staatssecretaris vindt dat dit bij de Wmo hoort. Psychosociale grondslag: Vaak problemen die psychologisch van aard zijn waardoor mensen op sociaal gebied minder of niet functioneren. Denk aan zwervers, verslaafden, gezinnen waar de structuur ernstig ontbreekt, echtgenoten die het na het overlijden van de partner niet meer de deur uit komen etc. Op basis van deze problemen, werd de grondslag psychosociaal toegekend en konden mensen een beroep doen op de AWBZ. Zelfredzaamheidscomponent: de onderdelen van AWBZ zorg die er op gericht zijn dat iemand zich in de eigen omgeving kan redden.


Pagina 22

“De maatschappij is de optelsom van personen die allen van elkaar afhankelijk zijn”. (Henry Miller, Amerikaans schrijver)


Pagina 23

Ondersteunende begeleiding en de pakketmaatregel in Delfzijl: startnotitie

Recommend Documents