M 201208
Ondernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
O ndernemerschap in Zuidoost-Brabant vergeleken met Zuidoost-Nederland en de rest van Nederland
Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012
Ondernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief In Zuidoost-Brabant zijn er meer nieuwe ondernemers dan in ZuidoostNederland en overig Nederland: het aandeel mensen dat pas is gestart of bezig is met de start van een bedrijf, is relatief hoog. De verwachtingen voor nieuw ondernemerschap in Zuidoost-Brabant lijken echter minder goed te zijn. In deze regio ziet men iets minder goede kansen voor het starten van een bedrijf dan in Zuidoost-Nederland en overig Nederland. Daarentegen is de houding van de bevolking tegenover ondernemerschap iets positiever: in Zuidoost-Brabant vindt men vaker dan elders dat een nieuw bedrijf veel succes en status oplevert. Verder verschillen de mate van exportgerichtheid, de groeiverwachtingen en de kenmerken van ondernemers in Zuidoost-Brabant niet of nauwelijks van die in Zuidoost-Nederland en de rest van Nederland.
1
Nieuw ondernemerschap
In het kader van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM)1 beantwoorden elk jaar zo'n 3.500 Nederlanders vragen over hun houding tegenover ondernemerschap en het starten van een eigen bedrijf. Deze rapportage gaat in op de antwoorden die in Zuidoost-Brabant2 en in Zuidoost-Nederland3 zijn gegeven op deze vragen. Deze regio's worden daarbij vergeleken met de rest van Nederland. Om aan voldoende gegevens voor de analyse te komen, zijn de metingen van vier opeenvolgende jaren gebruikt. De gegevens betreffen het gemiddelde van de uitkomsten in 2007 tot en met 2010.
R e la t ie f g ro ot a a nta l j on g e be d r ij v en i n Z u i do os t- Bra ba n t Zuidoost-Brabant heeft met circa 11% van de volwassen bevolking ongeveer evenveel ondernemers in huis als de rest van Nederland. Elders in Zuidoost-Nederland zijn het er juist minder, zie Tabel 1. Opvallend is het relatief grotere aandeel jonge en startende bedrijven in Zuidoost-Brabant. In deze regio is circa 7% van de volwassen bevolking betrokken bij nieuwe ondernemerschapsactiviteiten. Hierbij gaat het om zowel het actief bezig zijn met het oprichten van een nieuwe eigen onderneming, als het runnen van een pas gestarte eigen onderneming.
2
1
De Global Entrepreneurship Monitor (GEM) is een wereldwijd programma van onderzoek naar ondernemerschap, middels jaarlijkse telefonische enquêtes in circa zestig landen. Doel is het verzamelen van internationaal vergelijkbare data betreffende 'nieuw ondernemerschap' en de institutionele voorwaarden daarvoor. Nederland neemt sinds 2001 deel. De uitvoering van de Nederlandse GEM wordt verzorgd door Panteia/EIM.
2
Zuidoost-Brabant is Corop-gebied nr. 36 van het CBS: Eindhoven, Helmond, Veldhoven en 18 kleinere omliggende gemeenten.
3
Zuidoost-Nederland omvat de provincies Noord-Brabant en Limburg, uitgezonderd het Corop-gebied West-Brabant (Breda, Bergen op Zoom, Roosendaal en omliggende gemeenten).
De vooruitzichten voor ondernemerschap in Zuidoost-Brabant lijken wat minder goed te zijn, gezien het juist achterblijvende aandeel mensen dat in de komende tijd een bedrijf denkt te starten of daar op het moment van het onderzoek mee bezig is. Gezien het relatief grote aantal nieuwe ondernemers is het niet verbazingwekkend dat in Zuidoost-Brabant meer mensen persoonlijk iemand kennen die in de afgelopen twee jaar een bedrijf is gestart. Tabel 1
Ondernemerschap in Zuidoost-Brabant en Zuidoost-Nederland, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar)
Kenmerk
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
Directeur-(mede)eigenaar van een bedrijf (ongeacht vestigingsduur)
11,3%
7,5%
10,9%
5,8%
5,2%
7,8%
7,0%
4,7%
6,2%
5,5%
2,3%
3,3%
1,0%
1,8%
2,2%
2,7%
4,9%
6,4%
2,0%
2,5%
2,2%
Directeur-(mede)eigenaar van een langer gevestigd bedrijf (3,5 jaar of meer) Betrokken bij nieuw ondernemerschap (bezig met start of pas gestart) Directeur-(mede)eigenaar van een jong bedrijf (tot 3,5 jaar oud) Zelf als (mede)eigenaar actief betrokken bij start bedrijf Verwacht de komende 3 jaar zelf een bedrijf te starten Heeft in de afgelopen 3 jaar de start van een bedrijf van iemand anders (mede) gefinancierd Kent persoonlijk iemand die in de afgelopen 2 jaar een bedrijf heeft gestart
44%
36%
38%
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
3
2
Houding ten aanzien van ondernemerschap
Als het gaat om de houding ten aanzien van ondernemerschap laten de scores op de stellingen van Tabel 2 zien dat er weinig verschil is tussen Zuidoost-Brabant, Zuidoost-Nederland en overig Nederland. Wel vindt men in Zuidoost-Brabant wat vaker dan elders dat succes als ondernemer status en respect oplevert. Tabel 2
Houding ten aanzien van ondernemerschap op basis van drie stellingen, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar) dat de desbetreffende stelling onderschrijft
Stelling
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
In Nederland beschouwen de meeste mensen het starten van een bedrijf als een aantrekkelijke loopbaankeuze
88%
86%
85%
76%
65%
69%
63%
62%
62%
In Nederland levert het succesvol starten van een nieuw bedrijf veel status en respect op In Nederland tref je in de media vaak verhalen aan over succesvolle bedrijven
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
Ook is aan de deelnemers van het onderzoek gevraagd of zij denken te beschikken over de kennis, vaardigheden en ervaring die nodig zijn voor het starten van een nieuw bedrijf. De inschatting daarvan verschilt nauwelijks tussen Zuidoost-Brabant, Zuidoost-Nederland en de rest van Nederland. In Zuidoost-Brabant ziet men iets minder kansen voor het starten van een bedrijf. Daarentegen denken de respondenten in Zuidoost-Brabant en Zuidoost-Nederland iets minder dan in overig Nederland last te krijgen van faalangst als het gaat om de beslissing een eigen bedrijf te starten, zie Tabel 3. Tabel 3
Percepties van eigen kansen, kennis en vaardigheden ten aanzien van ondernemerschap, percentage van de volwassen bevolking (18-64 jaar)
Kenmerk
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
47%
45%
48%
40%
44%
43%
20%
19%
25%
Denkt te beschikken over de noodzakelijke kennis, vaardigheden en ervaring voor het starten van een nieuw bedrijf Ziet in de eigen regio de komende zes maanden goede kansen voor het starten van een nieuw bedrijf Angst om te falen zou respondent ervan weerhouden om een nieuw bedrijf te starten
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
4
3
Innovatief ondernemerschap, export en groei
P ro du ct en w or d en m in de r va a k g e z ie n a ls n i euw In het onderzoek zijn enkele vragen opgenomen, die inzicht verschaffen in de mate waarin nieuwe ondernemers innovatief zijn. De jonge en startende ondernemers is gevraagd om een beoordeling te geven met betrekking tot de nieuwheid van hun product of dienst en het aantal concurrenten. Nieuwe ondernemers in Zuidoost-Brabant bieden ongeveer even vaak als hun collega's elders in Nederland producten of diensten aan, die door geen of slechts weinig andere bedrijven worden aangeboden. In Zuidoost-Nederland doen nieuwe ondernemers dat vaker en zij hebben dus minder concurrenten dan starters in overig Nederland. Verder beschouwen klanten van nieuwe ondernemers in Zuidoost-Brabant de producten van deze bedrijven minder vaak als nieuw dan in overig Nederland, maar wel vaker dan elders in Zuidoost-Nederland, zie Tabel 4. Tabel 4
Innovatief ondernemerschap, percentage van de nieuwe ondernemers
Kenmerk
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
44%
49%
43%
29%
20%
40%
Geen of weinig bedrijven bieden dezelfde producten of diensten aan Sommige of alle klanten zien producten of diensten van het bedrijf als nieuw
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
E xp o rto r i ën ta t i e De gegevens over exportoriëntatie in Tabel 5 bieden inzicht in de mate waarin ondernemers (van zowel nieuwe als langer gevestigde bedrijven) gericht zijn op exportactiviteiten. Concreet is aan de ondernemers gevraagd welk percentage van hun klanten uit het buitenland zal komen of uit het buitenland komt. De exportoriëntatie van ondernemers in Zuidoost-Brabant verschilt niet of nauwelijks van die in Zuidoost-Nederland of overig Nederland: ongeveer de helft heeft buitenlandse afnemers en circa 13% van de ondernemers geeft aan dat meer dan een kwart van de klanten uit het buitenland komt. Tabel 5
Exportoriëntatie van ondernemers, percentage van nieuwe en langer gevestigde bedrijven
Kenmerk
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
Geen buitenlandse afnemers
50%
50%
47%
Minder dan 25% buitenlandse afnemers
36%
35%
37%
25% of meer buitenlandse afnemers
13%
15%
15%
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
5
G r oe i ve r wa ch t in ge n Nieuwe ondernemers in Zuidoost-Brabant zijn of waren wat optimistischer over de werkgelegenheidsgroei bij hun bedrijf in de komende vijf jaar dan hun concullega's elders in Nederland: het aandeel dat een krimp van de werkgelegenheid bij zijn bedrijf verwacht, is minder en het aandeel nieuwe ondernemers dat een bescheiden groei (maximaal 4 extra werknemers) in het vooruitzicht ziet, is groter. Het aandeel nieuwe ondernemers dat een hoge werkgelegenheidsgroei (5 of meer extra werknemers) verwacht, is in Zuidoost-Brabant hoger dan in Zuidoost-Nederland en gelijk aan dat in overig Nederland. Tabel 6
Verwachte groei van het aantal werknemers in de komende vijf jaar, percentage van de nieuwe ondernemers
Verwachte werkgelegenheidsontwikkeling Verwacht minder werknemers
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
3%
9%
7%
Verwacht evenveel werknemers
66%
70%
68%
Verwacht maximaal 4 extra werknemers
23%
15%
16%
8%
6%
9%
Verwacht 5 of meer extra werknemers
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
O nd e rn em e rsc ha p sk enm e rk en Uit de verdeling van ondernemers in jonge bedrijven naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau (zie Tabel 7) kan worden afgeleid dat er nauwelijks verschil is in ondernemerschapskenmerken tussen Zuidoost-Brabant, ZuidoostNederland en overig Nederland. Tabel 7
Enkele kenmerken van nieuwe ondernemers
Kenmerk
Zuidoost-
Zuidoost-
Overig
Brabant
Nederland
Nederland
Mannen
51%
51%
50%
Vrouwen
49%
49%
50%
18-24 jaar oud
14%
14%
13%
25-34 jaar oud
22%
20%
19%
35-44 jaar oud
24%
23%
25%
45-54 jaar oud
20%
25%
23%
55-64 jaar oud
20%
18%
20%
Hoger opgeleid
32%
32%
31%
Middelbaar opgeleid
43%
46%
45%
Lager opgeleid
25%
21%
24%
Bron: EIM, 2012 (Global Entrepreneurship Monitor 2007-2010).
6
