of uitgestorven vissoorten in Vlaanderen

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 215 - september 2007 - € 2,48

Reportage

Amforen Bondsnieuws

Zeelandflitsen 2007 Bondsnieuws

Investeer tijd voor veiligheid Reportage

Herstel van zeldzame en/of uitgestorven vissoorten in Vlaanderen Reportage

Terug naar Tofu!

Van de redactie

Nr 215 september 2007

DOOR IVO MADDER

J

e septembernummer later dan gewoonlijk in je brievenbus was een logisch gevolg van die speciale editie, die jullie enkele weken geleden aankregen. Ondertussen zijn de feestelijkheden van 50 jaar BEFOS voorbij en mogen we trots vermelden dat NELOS lid is van de Koninklijke BEFOS. Een verslag van de viering vind je in de Hippo van december. Als bondsnieuws: een verslag van CMAS Europe en de verdere integratie van de EU-normen, het laatste deel van de trainingsadviezen, mooie foto’s van tijdens de Zeelandflitsen, een aankondiging van de ‘Wet Wheels Intro Week’ en de cursus Duiker-Redder. Verder vind je in deze uitgave enkele artikels over biologie, gaande van de kwabaal in je beek tot grote visvangstmethoden in open zee, en heel wat info over dolfijnen. Het is immers nog steeds het jaar van de dolfijn. Geschiedenis vind je in de artikels ‘amforen’ en ‘de evolutie in de duiksport’. Vooruitstrevende duikers zullen vast wel watertanden bij het lezen van het artikel over de trimix-stage. Een ander reisverslag beschrijft de duikbestemming Mozambique. Over duiken en onweer brachten we in het verleden al eens een uitgebreid artikel, maar nu er recent een duiker doodgebliksemd werd, is het weer ‘hot’. Tot slot episode 4 over het keuren van duikflessen; even dodelijk als onweer?

Natuurbeschermers en vissers op de bres voor dolfijnen.

Bondsnieuws Assistent Instructeur & 1*I/Initiator 5 Rechtzettingen 5 Nieuws over CMAS Europe 6 Investeer tijd voor veiligheid 8-9 Trainingsadviezen (deel 3) 10-12 Zeelandflitsen 2007 14-16 Duikershuis te klein 18 Blaam aan Instructeur 18 Wet Wheels Intro Week 19 FAQ over de overgang van Jeugdduiken naar 1*D 26 Koninklijke BEFOS 62 Commissie Deltagebied op Gorishoek 71

Vaste rubrieken Hippo las voor u Retro Hippo Hippoëzie Close Up Hippo boven water Clubs in de kijker Boetiek Informatie BEFOS en LIFRAS Uitnodiging tot ergernis Sprokkels Webdiving Lopende agenda

40-41 46 46 48-49 50 58 60-61 61 62 70-71 72 74

Reportages Trimix-stage 20-24 Herkeuren van duikflessen 28-29 Commerciële kiew- en warrelnetvisserij 30-32 Herstel van zeldzame en/of uitgestorven vissoorten in Vlaanderen 34-35 Terug naar Tofo! 36-38 Natuurbeschermers en vissers op de bres voor dolfijnen 42-43 Onderwaterbeeldhouwwerken 44-45 Kwalitatief duikmaterieel 52-53 Doodt bliksem duikers? 54-55 WWF’s toptien van te beschermen dieren plantensoorten 56-57 10 jaar Adventure Diving Dilbeek 58 Amforen 64-65 De evolutie in de duiksport 66-68 Terug naar school met dolfijnen 70

Hou het veilig, ook boven water. Ivo

Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: AIG-ASSISTANCE Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Coverfoto: Harlekijngarnalen Danny Van Belle

Call Center: +32 3 235 69 16 Hippocampus september 2007

3

NELOS

vzw

Bondsnieuws

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door BLOSO (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). Erevoorzitter: Jozef VAN DEN BERGHE Burchtstraat 37 - 9400 Ninove - Tel. 054 32 88 20

Raad van bestuur Voorzitter: Willy VAN DER PLAS Boekenberglei 185 - 2100 Deurne Antwerpen Tel. 03 366 18 22 - [email protected] Vice-voorzitter - relaties CMAS: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected]

Beheerders

Commissie Foto, Film & Video Voorzitter: Harry KLERKS Bilzenweg 65 - 3665 As Gsm 0477 34 50 55 Secretaris: Peter VAN DEN EYNDE E. Rollierstraat 6 - 2830 Willebroek Gsm 0477 44 44 60 - [email protected] Commissie Biologie Voorzitter: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 - [email protected]

Boetiekverantwoordelijke: Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - [email protected]

Secretaris: Jean-Marie REYNAERT Kazandstraat 6 - 8800 Roeselare Tel. 051 22 27 44 - [email protected]

Penningmeester: Ronny DE MEERSMAN Koning Boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - [email protected]

Commissie Hippocampus Voorzitter: Ivo MADDER De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected]

Public Relations: François DESMET Te Couwelaarlei 58 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 324 09 89 - [email protected] Guido SEGERS - Paterstraat 33 - 2300 Turnhout Tel. 014 41 87 70 - [email protected] Relaties BLOSO: Wim VAN DOESELAER C. Huysmanslaan 37/8 - 2020 Antwerpen Tel. 03 237 10 43 - [email protected]

Commissies Duikonderricht Voorzitter: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Brevetten: Eric SELS Goorstraat 51 - 3191 Hever Schiplaken Tel. 015 61 61 81 - [email protected] Ereraad: Ronny MARGODT Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Subcommissie Jeugdduiken: Ginette DE SMEDT Putstraat 38 - 9310 Meldert Gsm 0478 44 72 98 - [email protected] Medische Commissie Erevoorzitter: Dr. Willy WELLENS Voorzitter: Dr. René DE LAET Pastoor Van Tendeloostraat 9 - 2560 Nijlen Tel. 03 481 71 01 - [email protected] Secretaris: Dr. Roland VANDEN EEDE Heidestraat 8 - 2660 Hoboken Tel. 03 827 57 31 - [email protected] Mental Coaching: Dr. Els HUYBREGTS Potaarde 2 - 1850 Grimbergen Tel. via NELOS - [email protected] Sportcommissie Voorzitter: Jurgen DEBAVEYE JJ Raepstraat 15 - 8551 Zwevegem Gsm 0497 25 52 58 [email protected] Secretaris: Ludo DEWAELHEYNS Genkerweg 15 - 3690 Zutendaal Gsm 0496 54 49 89 - [email protected]

4

Hippocampus september 2007

Secretaris: Luc BEETS Bosuil 84 C14 bus 48 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 325 07 36 - [email protected] Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann TIELEN Adelardstraat 33 - 3580 Beringen Tel. 011 42 35 14 - [email protected] Secretaris: Frank PUTTENEERS Tulpenlaan 25 - 2900 Schoten Tel. 03 290 94 87 - [email protected] Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy BOSMANS, Ronny DE MEERSMAN, Guy SEGERS

Administratief secretariaat Duikershuis - Luce DE SMET Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 [email protected] http://www.nelos.be

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen aan het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Vandenbossche Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - Fax 02 512 70 94

Hulpdiensten C.D.H.G. “Dr. J. Flahaut”, Zeebrugge Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u.

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo MADDER De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Verantwoordelijke uitgever: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Redactieteam: Luc BEETS - Jacques BERNAERTS - Pascal EECKHOUDT - Miriam HAGENDORENS - Ivo MADDER - John REMUE - Monique REMUEDEMOUSTIER - Jozef VAN DEN BERGHE Wim VAN DOESELAER - Patrick VAN HOESERLANDE - Roland WANTENS - Willy WELLENS Vormgeving en publiciteit: Miriam HAGENDORENS Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 [email protected] Pre-press & druk: Swinnen Printing n.v. - Patrick SWINNEN Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - Fax 015 45 02 79 [email protected] Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414 Abonnement Hippocampus: BEFOS-leden: € 10,00 - niet-leden: € 15,00 Buitenland niet-leden: € 25,00 Overschrijven op 443-3691681-64 van NELOS, met vermelding van naam, adres en ‘Abonnement Hippocampus’. IBAN: BE34 0001 7170 8790 BIC: BPOTBEB1 De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto’s worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levensfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzageen correctierecht.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel) Tel. 0800 12382 UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u) ALARMNUMMER ZEELAND Tel. 112

- DUIKONDERRICHT

Assistent Instructeur & 1*I/Initiator De hervormingen die doorgevoerd werden voor de cursus van 1*Instructeur/Initiator en de invoering van de titel Assistent Instructeur hebben te veel inschrijvingen voor Module 1 geleverd.

B

este vrienden, eerst en vooral bedankt voor jullie intentie om in te schrijven op de cursus 1*I/initiator. Zoals de laatste maanden uitvoerig bekend gemaakt werd, zijn er belangrijke hervormingen doorgevoerd in functie enerzijds van de VTS en anderzijds van de Europese Normen. Gezien de 3-stersduikers ook reeds mogen deelnemen aan die opleiding, is er een veel grotere opkomst van kandidaten dan normaal. Meer dan 76 kandidaten kunnen we dit jaar niet verwerken en daarom moeten we sommige late inschrijvers weigeren voor dit jaar. Onze excuses hiervoor!

korte wachttijd Omdat we met de opleidingssessie 1*I in het vervolg in het voorjaar zullen starten, zal hun wachttijd niet zo lang meer duren. We verwachten hun inschrijving voor de sessie 2008 vóór 1 april!

Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

[email protected]

Opgelet: diegenen die 4*D zijn en enkel een assimilatie naar Assistent-Instructeur wensen te bekomen zonder verder te gaan voor 1* Instructeur en die van de overgangsmaatregel tot 01/01/09 willen gebruik maken, krijgen tijdens de volgende maanden genoeg

gelegenheid om in hun regio de didactische lessen van module 1 te volgen. Info hieromtrent komt zo spoedig mogelijk.  TEKST: JOHN REMUE - VOORZITTER DUIKONDERRICHT

Rechtzettingen In de vorige Hippocampus stonden blijkbaar een aantal foutjes. Bij deze krijgen jullie de juiste informatie!

E

erder werd vermeld dat het ‘Stageformulier voor een kandidaat 1*Instructeur’ in de loop van september 2007 binnengebracht moest worden op het Duikershuis. Je hebt echter tijd tot uiterlijk 15 januari 2008 om het formulier binnen te brengen.

verzekeringskaartje Adresveranderingen

Het eindexamen didactiek in het zwembad behoort tot Module 4.

In Hippocampus 214 stond op blz. 4 vermeld dat jullie een persoonlijk verzekeringskaartje bij je duikschool konden bekomen. Door een vertraging bij het drukken van die kaartjes, werden ze maar

pas na de vakantieperiode beschikbaar gesteld. Op het persoonlijk verzekeringskaartje staat een ander Call Center telefoonnummer vermeld dan de voorbije jaren in de Hippocampus. Zowel het oude als het nieuwe nummer zijn bruikbaar! Het nieuwe nummer werd aangemaakt omdat men het cijfer 3 en 5 wel eens omwisselde.

duiktrap Muisbroek In het artikel ‘Nieuwe duiktrap in Muisbroek’ (zie Hippo 214, blz. 64) is een foutje geslopen. Er stond dat er twee vaste trap-

pen nabij de vaste steiger geplaatst werden, begin mei 2007. De realisatie van die twee trappen is echter ‘gepland voor na de zomervakantie’.  TEKST: IVO MADDER


5

Bondsnieuws

Nieuws van CMAS Europe CMAS EU werd in 2005 opgericht te Brussel. Achttien Europese CMAS-landen werden uiteindelijk lid in 2006: België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Luxemburg, Malta, Nederland, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië en Zwitserland.

C

MAS EU maakt uiteraard deel uit van de Wereldfederatie CMAS maar is ook een afzonderlijke internationale VZW met eigen statuten en een eigen bestuur. Deze Europese VZW werd opgericht om in de toekomst op politiek vlak een geldige gesprekspartner te kunnen zijn voor de Europese Unie, wat CMAS als Wereldfederatie niet kan zijn. Op deze wijze zullen bij gesprekken met het politieke Europa de idealen van CMAS beter en adequater kunnen verdedigd worden.

Europese normen De Europese Normen (EN) betreffende het sportduiken werden uitgebracht in 2003 en zijn in België sinds 2004 van toepassing. CMAS EU was te laat om haar stempel hier op te drukken. Maar het zijn minimum normen waaraan wij met onze CMAS-normen gemakkelijk voldoen mits sommige accentueringen en kleine aanpassingen. We voorzien dat Europa meer en meer zijn zeg zal willen hebben in onze sport en we

Raad van Bestuur CMAS EU: vlnr. Naco Aguirre (Spanje), Costas Anagnostou (Griekenland), Wolfgang Würz ( Oostenrijk), John Remue (België), Luigi Carvani (Italië), Laszlo Magyari (Hongarije).

zijn nu in een sterke positie om hieraan het hoofd te bieden. In deze optiek is ook het laatste woord niet gezegd over toekomstige evaluaties van deze Europese Normen voor Sportduiken.

EUF Op de jaarlijkse AV van 26 mei laatstleden in Rome, heeft de Raad van Bestuur CMAS EU voorgesteld om ook toe te treden tot de EUF, de European Underwater Federation. Deze belangrijke stap werd door de AV unaniem goedgekeurd. De voorzitter van

De BEFOS-delegatie. Vlnr: John Remue, Pierre Dernier, Robert Henry, Willy van der Plas.

CMAS EU heeft dan ook automatisch zijn plaats in de raad van Bestuur van EUF. Dit werd bereikt na onderhandelingen tussen CMAS EU en EUF. Daardoor krijgt CMAS EU ook een voet binnen deze organisatie die zich sterk heeft geprofileerd bij het tot stand komen van de EN. De EUF is een mix van commerciële en niet-commerciële organisaties (Padi-EU maakt er deel vanuit, alsook BSAC, enz.) en streeft zoals wij hetzelfde doel na: de politiek aan de politici maar het duiken aan de duikers! Door deze samenwerking tussen CMAS EU en EUF worden in Europa alle duikers door één grote coalitie vertegenwoordigd. We zullen ten opzichte van de Europese ambtenaren met één stem naar voor kunnen treden om de belangen van alle Europese sportduikers te vrijwaren.  TEKST: JOHN REMUE FOTO’S: WILLY VAN DER PLAS

Voorzitter CMAS EU (John Remue) in gesprek met de voorzitter van CMAS (Achille Ferrero) tijdens de AV CMAS EU.

6



7

Bondsnieuws

Investeer tijd voor veiligheid Om de veiligheid in, op en om het water te kunnen garanderen, zowel in het zwembad als aan open water, zijn goed opgeleide redders noodzakelijk! Zij kunnen immers het verschil tussen leven en dood betekenen!

SPECIAAL VOOR DUIKERS VANAF 2*DUIKER

V

ind jij ‘veiligheid’ tijdens het duiken ook belangrijk? Een eerstvolgende cursus Duiker-Redder start in januari 2008.

doelstellingen De opleiding Duiker-Redder biedt jou 8 lesdagen waarin de nadruk op praktische oefenkansen ligt na theoretische verdieping. Zowel de reanimatie van een volwassene, kind en baby als de reanimatie met zuurstoftoediening (met systemen die in de zwembaden en duikclubs ter beschikking - kunnen - zijn) komen uitgebreid aan bod. De ‘know how’ van de EHB(duik)O en van diverse reddingstechnieken (in zwembad en in open water) zal geen geheimen meer voor je kennen. Ook een dosis conditionele en technische zwemtraining zit in het proBijscholing Duiker-Redder.

Planning Datum Zondag 13/01/08 Zondag 20/01/08 Zondag 27/01/08

gramma vervat. Het brevet van Duiker-Redder wordt voor duikactiviteiten in het zwembad en in open water als gelijkwaardig aan het Hoger Reddersbrevet van de Vlaamse TrainersschoolBloso beschouwd. In de cursus Duiker Redder te Kessel-Lo van 13/1 tot 16/3/2008 wordt aan de deelnemers ook de kans geboden om het Brevet van Hoger Redder te behalen.

cursusduur De cursus duurt 42 uur waarvan 17,5 uur theorie en 24,5 uur praktijk.

toelatingsvoorwaarden Minimum 18 jaar worden in het jaar waarin de cursus start. t Minimum 2*Duiker zijn (CMAS of als gelijkwaardig aanvaard). t Het brevet Duiker-Hulpverlener bezitten (of als gelijkwaardig aanvaard). t Mminimum 30 duikuren of 60 duiken hebben uitgevoerd. t

vrijstellingen Personen met het brevet van 1*Instructeur CMAS (of als gelijkwaardig beslist door

Zondag 10/02/08 Zondag 17/02/08

de denkcel Redden) kunnen deelnemen aan het examen zonder de lessen te volgen.

kostprijs � 150 - Hierin zijn begrepen: 42 uren les, administratiekosten, cursustekst: (5 moduleboekjes gebundeld in een kaft), één examenkans, één herexamenkans en het brevet van Duiker-Redder.

inschrijving Zie www.bloso.be. Maak je kenbaar via het secretariaat van het Bloso, Vlaamse Trainersschool, Zandstraat 3, 1000 Brussel. Tel.: 02 209 47 16 of email: [email protected]. Je ontvangt een informatiebundel met inschrijvingsmodaliteiten en inschrijvingsformulier. Aanmelden op de eerste lesdag met kopies van de vereiste brevetten, zwemkledij (ABCuitrusting) en betalingsbewijs.

Zondag 24/02/08 Zaterdag 01/03/08 Zondag 09/03/08

Theorie RED 1 (2 u) REA 1 (1,5 u) RED 1 (1 u) RED 2 (1 u) REA 1 (1,5 u) RED 2 (1 u) REA 1 (1 u) REA 2 (1,5 u) REA 2 (2 u) EHBO (1 u) RED 2 (1 u) EHBO (1 u) REA 2 (1 u)

Praktijk RED 1 (1 u) RED 2 (1 u) RED 1 (1 u) RED 2 (1 u)

RED 1 (0,5 u) RED 2 (0,5 u) REA 1 (0,5 u) RED 2 (1,5 u) REA 1 (0,5 u) RED 1 (0,5 u) RED 2 (0,5 u) EHBO (0,5 u) REA 1 (0,5 u) EHBO (1,5 u) RED 2 (1 u) REA 2 (1,5 u) EHBO (0,5) REA 1 (0,5) RED 2 (2 u) RED 2 (2 u) REA 1 (0,5 u) RED 1 (0,5 u) REA 2 (0,5 u) EHBO (2,5 u) RED 2 (1,5 u) REA 2 (0,5 u) RED 1 (0,5 u) REA 1 (0,5 u)

lessen Les 1 en 2: 9.00 - 12.30 uur (theorie) en 13.30 - 15.30 uur (praktijk zwembad). Les 3: 09.00 - 12.30 uur (theorie) en 13.30 - 15.00 uur (praktijk zwembad). Les 4, 5 en 6: 9.00 - 12.00 uur (theorie) en 13.00 - 15.00 uur (praktijk zwembad). Les 7: 10.00 - 13.00 uur (theorie) en 14.00 - 16.30 uur (praktijk open water - duikuitrusting meebrengen). Les 8: 09.00 - 12.00 uur (theorie) en 13.00 - 15.30 uur (praktijk zwembad).

examens Theorie en praktijk op het droge op zondag 16/03/08 van 09.00 tot 12.30 uur in het Sportcomplex Kessel-Lo. Praktijk in het water op zondag 16/03/08 van 13.30 tot 16.00 uur in het Sportcomplex Kessel-Lo.

Bijscholingen Duiker-Redder

H

et brevet van Hoger en DuikerRedder is onbeperkt geldig. De kandidaat moet evenwel volgens Vlarem II jaarlijks een door BLOSO erkende bijscholing volgen en het bijscholingsattest moet steeds aan het brevet gekoppeld worden om het laatste geldig te houden.

getuigschrift Bijscholingen Duiker-Redder zijn er voor alle personen met een Duiker-Reddersbrevet of een Hoger Reddersbrevet die ook duiker zijn. Het praktijkgedeelte ‘reddingstechnieken’ is specifiek naar duikers gericht, zowel waar de reddingstechnieken in het zwembad doorgaan als waar ze in open water plaatsvinden. Men bekomt na de bijscholing het bijschollingsgetuigschrift vereist door de Vlarem-reglementering.

data LIMOS: Zilvermeer te Mol op zondag 30/09/07.

Theorie: VRC, Gemeenteplein 26, 3010 Kessel-Lo. Praktijk: Sportcomplex Kessel-Lo, Stadionlaan 4, 3010 Kessel-Lo en Zilvermeer te Mol. Cursusverantwoordelijke: Crombez Kristel, 016/35 35 00, [email protected]

Interesse voor de cursus of een bijscholing? Surf naar www.vrc.nu. Onder de rubriek opleidingen - Duiker-Redder vind je meer informatie en de gedetailleerde planningen.  TEKST EN FOTO: KRISTEL CROMBEZ, DSKO RED-

BRAVOS: Bloso domein te Hofstade op zondag 14/10/07. AVOS: Zwembad Wezenberg te Antwerpen op woensdag 20/11/07.

DEN

modulaire structuur Redding 2: 14 uur Reanimatie 2: 7 uur EHBO: 7 uur

Redding 1: 7 uur Reanimatie 1: 7 uur

De kandidaten Duiker Redder dienen te slagen in de vijf modules voor het behalen van het diploma. De kandidaten die slagen in alle modules behalve module “Redding 2”, bekomen het Basisreddersbrevet dat door de Vlaamse gezondheidsinspectie (Afdeling Preventieve en Sociale Gezondheidszorg van het ministerie van Gezondheid van de Vlaamse Gemeenschap) aanvaard wordt als reddersdiploma voor de bewaking van kleine zwembaden (<100 m2 en <1,40 m diepte).

gegevens van de cursus Sporttak en niveau van de cursus: t Duiker-Redder: Cursusplaats:Kessel-Lo

8



9

Bondsnieuws

- DUIKONDERRICHT

Trainingsadviezen (deel 3) In de twee vorige edities van onze Hippocampus hebben we reeds voldoende achtergrond gegeven om trainingsschema’s te kunnen opstellen, samen met praktijkgerichte adviezen. Een voorstel van een echt trainingsschema, samen met praktische oefeningen zal u in deze Hippo vernemen.

Afspraken bij de verschillende oefeningen

algemene fysieke conditie

Hier ga je de intensiteit van de te leveren arbeid verhogen om zo uithouding, kracht en weerstand te verhogen. De meeste oefeningen moeten dan ook gebeuren vanuit een verhoogde inspanning die een percentage is van de maximale capaciteit. Ook hier is een wisselwerking tussen werken en rusten uiterst belangrijk (denk aan de verschillende soorten intervaltrainingen). Naarmate de conditie verbetert, kan je de verhouding tussen deze inspannings- en recuperatieperiodes veranderen: t de inspanningsperiode groter maken ten opzichte van de recuperatieperiode. t de recuperatieperiode kleiner maken ten opzichte van de inspanningsperiode.

maximale capaciteit Bij een normale training gebruik je de O2 die je haalt uit de lucht door middel van onze ademhaling (aërobe training). Bij een zwaar verhoogde inspanning kom je niet toe met de hoeveelheid O2 die je uit de lucht haalt om voldoende energie op te bouwen om de

10


Belangrijk bij deze oefeningen is dat je steeds moet trachten de juiste vinzwemtechniek aan te houden en dit in combinatie met een goede ademhaling. 3 & 5x IP: mededuiker in reddingsgreep slepen over 25 m aan 50% MC. RP: 25 m voorwaarts ZMV aan 10% MC.

IP: 25 m voorwaarts ZMV, mededuiker meeslepend aan een touw aan 50% MC. RP: 25 m op rug terug aan 10% MC. IP: 25 m voorwaarts ZMV met opgeblazen jacket aan 50% MC. RP: 25 m op rug terug aan 10% MC.

IP: idem vorige oefeningen. RP: wisselen van positie en de mededuiker brengt u terug over 25 m.

A

specifieke fysieke conditie

IP: 25 m voorwaarts ZMV met gestrek te armen, zwemplank vertikaal voor u in het water duwend (hoe dieper, hoe groter de weerstand) aan 50% MC. RP: 25 m voorwaarts ZMV, zwemplank horizontal op het water aan 10% MC.

IP: mededuiker voortduwen over 25m aan 50% MC. RP: 25 m ZMV op rug aan 10% MC.

llereerst moeten we enkele definities bespreken om de verdere tekst te kunnen begrijpen en toepassen. Neem ook best de vorige teksten erbij, omdat daar toch wel belangrijke basisinformatie staat om je trainingsschema op te stellen. Als je de algemene conditie wil opbouwen/ verbeteren, dan werk je aan de uithouding (cardiovasculair) vertrekkende van een rustige, dynamische activiteit waarbij alleen het EIGEN lichaamsgewicht gebruikt en gemanipuleerd wordt. Interessante sporten hiervoor, die gelinkt zijn aan de duiksport, zijn onder andere: zwemmen, fietsen, rollerskaten, skiën. Ook in het zwembad kan hieraan gewerkt worden. Belangrijk is dat je streeft naar een evenwicht tussen de inspanningen de recuperatieperiodes binnen de totale werktijd van ongeveer 30 minuten.

- meer gewicht aan de loodgordel - enz.

De meeste oefeningen kunnen gedaan worden met zowel gebruik van de snorkel als met persluchtapparatuur.

inspanning vol te kunnen houden. Dan ga je de O2 gebruiken uit de reserve in jouw lichaam zelf (anaërobe training). Deze inspanning zal je niet lang kunnen volhouden omdat deze reserve vlug is uitgeput. Je moet dan ook trachten een compromis te zoeken om in de aërobe fase te blijven en juist die drempel naar het anaërobe niet te overschrijden. De hoogst mogelijke inspanning die je kan volhouden zonder deze drempel naar het anaërobe te overschrijden, wordt de maximale capaciteit genoemd die wordt gebruikt als basis om je eigen inspanningsintensiteit te bepalen bij de verschillende oefeningen. Het is uitermate belangrijk om te weten dat deze drempel verschilt van individu tot individu. Het is dus zeer belangrijk dat je je EIGEN maximale capaciteit bepaalt! Vanuit die waarde kan je zelf trainen op jouw eigen niveau en zo haal je de beste resultaten. Je kan deze trachten te meten op verschillende manieren (bijv. coopertest, legertest, ...). In het zwembad kan je dit meten door bijvoorbeeld 400 meter te palmen waarbij om de 50 meter

Algemene afkortingen IP: inspanningsperiode RP: recuperatieperiode MC: maximale capaciteit ZMV: zwemmen met vinnen

de intensiteit wordt verhoogd om uiteindelijk te komen tot een maximale intensiteit die je kan blijven volhouden in samenwerking met een goede en gedegen ademhaling.

trainingsschema’s Aëroob verhogen van het cardiovasculair systeem (uithouding) 3 & 5x IP: 25 m voorwaarts ZMV aan 50% MC RP: 25 m rugwaarts ZMV aan 10% MC t

IP: lengte zwembad aan 50% MC RP: breedte zwembad aan 10% MC IP: 50 m voorwaarts ZMV aan 50% MC RP: 30 sec. ter plaatse ZMV 1x IP: 5 minuten ZMV aan 70% MC + 50 m op rug aan 10% MC RP: 2 & 3 minuten statische rust IP: 200 m ZMV aan 70% MC + 50 m op de rug aan 10% MC RP: 2 & 3 minuten statische rust Aëroob verhogen van de fysieke kracht Hierbij wordt vooral de intensiteit verhoogd door gebruik te maken van extra gewicht of extra waterverplaatsing. Dit kan perfect gebeuren door het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen: - mededuiker - zwemplankjes - jackets - koorden en rekken t

De oefeningen zijn gebaseerd op een basistraining voor een beginner. De afstanden en tijden kunnen gemanipuleerd worden naarmate de conditie verbetert. t Een fysieke training mag niet ontaarden in een competitie met mededuikers. Er moet gestreefd worden naar een klimaat waarin iedere duiker kan trainen volgens zijn eigen tempo en kunnen. t De prestaties moeten goed worden bijgehouden zodat iedere deelnemer aan de hand van zijn resultaten een langzame verbetering kan zien van zijn persoonlijke conditie. t Het eerste getal geeft het aantal reeksen aan dat je van het onderdeel moet doen. t De meeste oefeningen kunnen gedaan worden zowel met gebruik van de snorkel als met persluchtapparatuur. t Alleen oefeningen met persluchtapparatuur kunnen eveneens onder water uitgevoerd worden, met andere woorden: NOOIT fysieke trainingen doen onder water in apneatoestanden. t Je bereidt je voor op het openwaterseizoen. Het beste is dan ook om met die materialen te trainen die je dan gebruikt, voornamelijk de openwaterzwemvliezen. t Net als bij andere sporten is het in- en uitzwemmen met vinnen of het stretchen van de spieren belangrijk om spierletsels te voorkomen. Het gaat hier dus over de opwarming (in het begin van de training) en de cooling-down (op het einde van de training). t

IP: 25 m voorwaarts ZMV met extra lood aan 50% MC. Daarna extra lood neer leggen. RP: 25 m voorwaarts ZMV aan 10% MC. Trainen rond de anaërobe drempel (stap naar weerstand) Hier zal steeds aan een intensiteit van 80 & 100% van de MC gewerkt worden en dit over korte afstanden of tijden. 5 & 8x IP: 15 m voorwaarts ZMV aan 80 & 10% MC. RP: 15 m op rug aan 10% MC. t

IP: 30 seconden ter plaatse ZMV, lichaam zo hoog mogelijk uit het water krijgen. RP: 30 seconden rustig ter plaatse ZMV. IP: 2 duikers tegenover elkaar met gestrekte armen, handen tegen elkaars

schouders. 30 seconden voorwaarts ZMV en trachten de andere weg te duwen aan 80 & 100% MC. RP: 30 seconden ter plaatse ZMV. IP: handen gestrekt tegen muur van zwembad plaatsen. 30 seconden ZMV tegen de muur duwend aan 80 & 100% MC. RP: 30 seconden statische recuperatie. IP: rek vastgemaakt aan rand zwembad en aan loodgordel duiker. Uitzwemmen tot einde rek. 30 seconden ter plaatse trachten te blijven ZMV. RP: 30 seconden statische recuperatie.

opbouw van een jaarschema Vermits het duikseizoen in open water goed en wel verloopt tussen april en eind oktober moet je trachten gebruik te maken van de andere maanden om fysiek klaar te staan om het duikseizoen goed te starten. De meeste duikscholen starten hun wekelijkse trainingsavonden in september. Daarom geven wij hier een voorbeeld startend in de maand oktober en gaande over 3 series van 8 weken. Iedere trainingssessie geven we een duurtijd van minstens 30 minuten. Uiteraard moet je beseffen dat met slechts een éénmalig, wekelijks trainen van de fysieke conditie er geen uitgesproken verbetering zal teweeg gebracht worden. Een frequentie van 3 maal per week zou moeten nagestreefd worden. Indien dit niet haalbaar is in een zwembad, moet er een combinatie gezocht worden met andere sportmogelijkheden zoals wij reeds in het begin hebben aangehaald. Lees verder op pagina 12.

De intensiteit van de oefeningen kan verhoogd worden door gebruik te maken van extra gewicht of extra waterverplaatsing.


11

Bondsnieuws

- DUIKONDERRICHT

Vervolg van pagina 11.

Gun jouw lichaam ook telkens voldoende rust na een uitgesproken training, dit om eventuele overbelasting van spieren of overtraining te voorkomen. Bekijk daarom de tweede figuur uit de eerste tekst (Hippo nr. 213) nog eens goed. Dit geeft de relatie weer tussen de fysieke conditie, inspanning (type training) en tijd. Als je een jachtig leven hebt en dus niet elke dag kan trainen, kan je ook een eenvoudige beslissing nemen en elke dag van inspanning afwisselen met een dag van rust. Sessie 1: Hier wordt het accent vooral gelegd op de cardiovasculaire training (uithouding) en wordt er reeds een start gemaakt met het werken rond de anaërobe drempel. Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 Week 6 Week 7 Week 8

Uithouding Kracht Uithouding Kracht Uithouding Kracht Uithouding Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Kracht Uithouding Weerstand rust

Sessie 2: Het werken rond de anaërobe drempel gaat hier meer en meer een rol van betekenis spelen. Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 Week 6 Week 7

Week 8

Uithouding Weerstand Kracht Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Uithouding Weerstand Uithouding kracht Weerstand rust

Sessie 3: De intensiteit wordt verhoogd door nog meer het accent te leggen op het werken rond de anaërobe drempel en alle aspecten van de fysieke training in de sessies te laten meespelen.

12


Week 1 Week 2

Week 3 Week 4 Week 5

Week 6

Week 7 Week 8

Weerstand Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Uithouding Weerstand Kracht Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Uithouding Kracht Weerstand Weerstand Weerstand rust

een duidelijk boek geschreven. “Gezond eten, makkelijker dan je denkt” is een boek waarin de basisprincipes van gezond eten zeer overzichtelijk worden uitgelegd. Met die inzichten kun je je energie verhogen zodat je jouw lichaam optimaal kan trainen in de beste omstandigheden. Niet alleen zal je conditie verbeteren, maar ook de kwaliteit van je leven. Om deze inzichten nog simpeler te maken, én voor degenen die niet graag lezen, heeft ze haar laatste nieuwe boek uitgegeven “Kook je slank en fit”. Dit boek staat vol met eenvoudige, smaakvolle recepten gebaseerd op de basisprincipes van gezond eten. Gezonde voedingsmiddelen, smaakvolle combinaties en heel veel variatie maken van deze recepten echte energieboosters en heilzame steunpilaren voor een vitaal lichaam. Twee echte aanraders om je de voedingsinzichten eigen te maken!

voeding

besluit

Zoals iedereen wel weet, moet je extra op je voeding letten als je aan je conditie werkt. Dit is een zeer belangrijk gegeven dat dikwijls achterwege wordt gelaten. Het is echter niet de spaghetti met tomatensaus die het zal doen. Op topniveau wordt dit evenwel gegeten vlak voor een belangrijke competitie om op deze manier veel koolhydraten op te slaan in het lichaam die dadelijk verbruikt kunnen worden (koolhydraten leveren energie: zie eerste tekst, Hippo nr. 213). Om beter te kunnen sporten, moet je gezonder eten! Het is dus geen fabeltje dat alcohol en fastfood een aanslag op je lichaam zijn. Er zijn reeds heel wat boeken verschenen over sportvoeding, maar eigenlijk is het heel simpel en kan iedereen zich deze inzichten eigen maken. Gezond eten hoeft ook niet saai en onlekker te zijn. Sonja Kimpen, u allen bekend als het gezicht van het tv-programma “Je bent wat je eet”, heeft hierover

Denk er wel aan dat het heel belangrijk is om deze opgebouwde conditie te onderhouden. Want indien je niets meer doet en verder maar 1 of 2 keer gaat duiken per week, zal de conditie sneller terug achteruit gaan, dan dat we dat opgebouwd hebben! Met al deze informatie zou je nu in staat moeten zijn om een gedetailleerd trainingsschema op te stellen over een gans jaar zodat jouw algemene én specifieke conditie zal verbeteren en onderhouden worden! Indien je bij dit alles nog vragen hebt, mag je steeds contact opnemen met Inge Dekort via het NELOS-secretariaat of via [email protected]. Veel succes en laat me jouw mening hieromtrent weten!  TEKST: INGE DEKORT (LICENTIAAT L.O.) & GUY SEGERS (3*I/REGENT L.O. MET EEN JARENLANGE ERVARING IN FYSIEKE CONDITIE). FOTO’S: KAREN VERWULGEN

Referenties Estripeau Pascale Plongée, préparation physique Amphora Sport, Paris ISBN-2 85180 612 2 t

Kimpen Sonja Gezond eten, makkelijker dan je denkt Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2006 ISBN-10 90 02 21968 7 ISBN-13 978 90 02 21968 9 t

Kimpen Sonja Kook je slank en fit Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2007 ISBN-978 90 02 22315 0 t


13

Bondsnieuws

- COMMISSIE FOTO, FILM & VIDEO

Zeelandflitsen 2007 Op zondag 3 juni werd deze jaarlijkse foto- en filmwedstrijd georganiseerd door de NELOS Foto-, Film- en Videocommissie.

sponsors

D

Commissie Foto-, Film- en Video HK Batteries Rudy Van Geldere Duikshop Octopussy

it jaar waren de weergoden ons gunstig gezind. Veel foto- en videografen stonden al te wachten aan duikshop Octopussy te Wemeldinge, nog voor de inschrijvingen geopend waren. Na zich te hebben ingeschreven, hun kaartje te hebben geformatteerd en hun foto te hebben laten nemen, vertrokken de deelnemers naar de door hen verkende en verkozen duikplaats. De inschrijvingen werden afgesloten met 27 deelnemers in 4 verschillende categorieën; een succes voor de organisatoren.

resultaten Fotografie masters Goud: Hedwig Dieraert Zilver: Patrick Decaluwé Brons: Dennis Vandermeersch

inleveren Nadat ook de organisatoren een duikje hadden gedaan, kwamen de deelnemers druppelsgewijs hun werken binnen leveren. Vrij snel merkten we dat dankzij het heldere weer (veel zonlicht) en de ervaring van de deelnemers, de resultaten zeer goed waren en dat de jurering geen gemakkelijke taak zou worden. Na de wedstrijd werd er natuurlijk - volledig in de spirit van de wedstrijd - verbroederd tussen de deelnemers.

jurering Op 23 juni vond de jurering plaats in zaal Ocar te Rumbeke, waar we warm onthaald werden door duikclub Nautic Izegem. De jurering gebeurde op nummer, onder voorzitterschap van Luc Eeckhaut. Behalve

jury Luc Eeckhaut (voorzitter) Peter Ryngaert Jean Debrémaeker Rudy Van geldere Harmen Van den Heuvel (enkel video)

Videografie masters Goud: niet toegekend Zilver: Marc Vande Pitte Brons: niet toegekend

Juniors zilver: Nadine Goossens.

Videografie juniors Goud: Johan De Martelare Zilver: Ronny Vanhaelewyn Brons: niet toegekend

De jury en winnaars.

de twee technische mensen, wist niemand van wie welke beelden waren. Zelfs de jury moest wachten tot de proclamatie om te weten wie gewonnen had. Na de jurering moest de presentatie van de beelden nog worden voorbereid; niet altijd een gemakkelijke job. Maar de technische ploeg slaagde erin de avond volledig af te maken zonder technische problemen gedurende de projecties.

Fotografie juniors Goud: Peter Pype Zilver: Nadine Goossens Brons: Daan Delbare

Lees verder op pagina 16. Masters brons: Dennis Vandermeersch.

Juniors goud: Peter Pype. Juniors brons: Daan Delbare.

14


Masters goud: Hedwig Dieraert.


15

Bondsnieuws

- COMMISSIE FOTO, FILM & VIDEO

NIEUW OP


WIKI.NELOS.BE

foto- en filmavond Vanaf 20.00 uur startte de foto- en filmavond, die op voortreffelijke wijze werd gepresenteerd door Luc Eeckhaut. Echt een natuurtalent! Er werden video’s en diaporama’s van binnen- en buitenlandse auteurs vertoond en het werd een schitterende avond met vele bezoekers. Om 22.00 uur werden dan alle deelnemende werken vertoond en de winnaars bekendgemaakt.

t

Masters zilver: Patrick Decaluwé.

t t t

Assistent Instructeur & 1*Instructeur/Initiator: - Nieuwe versies van de inschrijvingsformulieren voor de verschillende modules. - Praktische afspraken 2007-2008 en 2008-2009 Lopende agenda Hippocampus 215 (downloadversie) Hippocampus - 50 jaar BEFOS (downloadversie)

Met dank aan alle deelnemende kandidaten en jury! Tip voor de volgende keer: de autolichten niet vergeten uit te doen!  TEKST: YVES TEUGHELS

Advertentie

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. (winteruur tot 19.00u.) Zat. 10-12u. en 13-17u.

e-mail: [email protected]

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34 16



17

Bondsnieuws

Bondsnieuws

Duikershuis te klein

Wet Wheels Intro Week

Tijdens de planning van het Duikershuis was er een opslagplaats/archiefruimte voorzien op het gelijkvloers. Op de tweede verdieping was er een zee van ruimte om de ganse NELOSboetiek (NELOS-cursussen, -naslagwerken, -boeken, -brevetkaarten, -vesten, -T-shirts, -pulls, enz.) in op te bergen.

Er is nu plaats genoeg voor de ganse boetiek, alles staat netjes op grote rekken.

Bondsnieuws

V Achteraan de parking werd een magazijn gebouwd.

Enkel nog voor de vier grote NELOS-manifestaties moeten we buitenshuis gaan: het theoretisch examen 1*Instructeur, het theoretisch en praktisch gedeelte van Duiker-Hulpverlener, de Academische Zitting en natuurlijk de Algemene Vergadering van NELOS. Dan bleef er enkel het kleine lokaal op het gelijkvloers over als bergruimte. Dat puilde onmiddellijk uit en dus werden de vergaderzaal en de gangen beneden vol gestapeld met onze drukwerken. Dat was niet ongevaarlijk want die papierstapels versperden de vrije doorgang en daarbij gaf het een zeer slordige indruk. Daarbij kwam nog dat NELOS het grote verplaatsbare zwembad had aangeschaft met trailer om

demonstraties en initiaties te doen op grote manifestaties als watersportevenementen en -beurzen. Veilig was dat niet om die trailer onbeheerd op de NELOS-parking te stallen. Er was dus slechts één oplossing: een nieuwe bergplaats bouwen. Er was immers nog plaats achteraan de parking. Alzo geschiedde. Thans kan het ganse archief, de ganse voorraad van de boetiek én de trailer met zwembad veilig geborgen worden op enkele meter van het Duikershuis. Een nuttige investering!  TEKST: WIM VAN DOESELAER FOTO’S: MIRIAM HAGENDORENS

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT - ERERAAD

Blaam aan Instructeur T

ijdens haar zitting van 11 juni 2007 heeft de Ereraad besloten om MARIO VERHAEGHE, 2*Instructeur een blaam te geven en om hem met onmiddellijke ingang onder toezicht te plaatsen tot 30 september 2008. Als toezichthouder werd Marc Corthals, 3*Instructeur aangesteld.

18


19 tot en met 25 november 2007 Dit najaar vindt voor de tweede maal de Wet Wheels Intro Week plaats. De Commissie Duikers met een Handicap wenst zoveel mogelijk personen met een fysieke, auditieve en visuele handicap te bereiken en hen kennis te laten maken met onze sport.

M

aar ... Die twee lokalen op de bovenste verdieping konden eigenlijk beter als les-, vergaderen examineerruimte gebruikt worden. Dan hoefden we niet meer elders lokalen te gaan huren om bijvoorbeeld de theoretische examens en herkansingsexamens voor 2*I en 3*I af te nemen. Hetzelfde gold voor de lessen voor de vroegere APBO-cursus en de nieuwe cursus 1*Instructeur/Initiator. En nu konden ook vijf commissies of werkgroepen tegelijkertijd vergaderen in het Duikershuis! Bijna alles kon nu in eigen huis plaatsvinden.

- COMMISSIE DUIKERS MET EEN HANDICAP

Deze beslissing werd genomen op basis van: t Inbreuken gepleegd tegen NELOS-reglementen met betrekking tot het jeugdduiken, meer bepaald de artikels 1.1.3.; 2.4.; 3.2.; 3.3. en 4.1. t Inbreuken gepleegd tegen de gedragscode voor NELOS-duikers, meer bepaald:

de professionaliteit van de verantwoordelijken; de gezondheid en veiligheid; het informatieverzoek van NELOS of een aangestelde onderzoekscommissie en de administratieve verantwoordelijkheid.  TEKST: RONNY MARGODT, VOORZITTER ERERAAD DUIKONDERRICHT NELOS

an maandag 19 tot en met zondag 25 november 2007 vinden er in alle Wet Wheels Opleidingscentra in Vlaanderen op de dag van de normale training van de clubs, initiaties plaats. Personen met een handicap kunnen een kijkje komen nemen in één van de centra en ondertussen zelf eens voelen hoe het is om in een zalige stilte onder water, vrij te kunnen bewegen. Voel je eventjes als een vis in het water, laat je wegglijden in de mooie en stille wereld onder water. Ongestoord kan je genieten van alles rondom je heen zonder een woord te hoeven zeggen. Zalig, niet?

begeleider Deze week is niet alleen bedoeld voor personen met een handicap. Neen, ook mensen die interesse hebben om begeleider of zelfs gespecialiseerd begeleider van duikers met een handicap te worden, kunnen hier hun gading vinden. Zo kan je in elke club kennismaken met begeleiders en hun manier van lesgeven. Bovendien verneem je wat je moet doen om begeleider te worden en nog zoveel meer.

info Kom eens langs in één van de Wet Wheels Opleidingscentra en je krijgt onmiddellijk alle nodige informatie mee naar huis. Meer informatie kan je ook verkrijgen via de P.R. van de Commissie Duikers met een Handicap, [email protected], via het NELOS-secretariaat, evenementen@nelos. be en via www.wet-wheels.be. Tot dan!  TEKST: HANNELORE SPRENGERS FOTO: MICHEL ROZAK EN FRANK ENNEKENS

Wet Wheeler André Hendrickx.

Wet Wheels opleidingscentra Antwerpen Antwerp Wet Wheels Dinsdag: 20.00 u - 21.00 u Zwembad Plantin Moretuslei te Borgerhout Amor Cordis Vrijdag: 21.00 u - 22.00 u Bloso–zwembad te Hofstade Handi Divers Wet Wheels Donderdag: 20.00 u - 22.00 u Zwembad August Leyweg (Kiel) te Antwerpen

Oost–Vlaanderen Atlantic Diving Club Maandag (onpare weken): 20.30 u 21.30 u Revalidatiecentrum K7 van het UZ te Gent

West–Vlaanderen Wevos Wet Wheels Woensdag: 21.00 u - 22.00 u Stedelijk zwembad te Oostende

Limburg Mistral Woensdag: 21.15 u - 22.15 u Zwembad ‘t Cupke te Beringen Donderdag: 20.30 u - 21.30 u Zwembad De Warande te Diest Koraalduikers Woensdag: 21.00 u - 22.00 u Stedelijk sportcentrum te Genk

Vlaams-Brabant Diestse Sportduikers Donderdag: 20.30 u - 22.30 u Zwembad De Warande te Diest Duklo Wet Wheels Donderdag: 18.30 u - 20.00 u Zwembad te Wilsele–Putkapel Nemo’s Wet Wheels Maandag: 12.00 u - 13.30 u Dinsdag: 21.00 u - 22.00 u Extra: zaterdag 24/11, 14.00 u - 16.00 u Zwembad Triton te Evere


19

Reportage

- TECHNISCH DUIKEN

Trimix-stage Hurghada 2006 Duiken met trimix ... van theorie tot homologatie.

A

Uitwerken op de laptop van een planning in functie van het ademgasverbruik en de geanalyseerde mengsels van beide duikers.

l jaren sluimerde het idee om binnen het duiken nog eens nieuwe horizonten te verkennen en persoonlijke grenzen te verleggen. Wanneer ik vorig jaar via de NELOS-website vernam dat de STD (Sectie Technisch Duiken) opnieuw een lessenreeks startte voor extended range en trimix was ik dan ook meteen van de partij. Sinds enkele jaren bestaat er immers een samenwerkingsakkoord tussen NELOS en TDI, waardoor NELOS haar geïnteresseerde leden deze technische duikopleiding kan aanbieden.

Stef Teuwen (links) en Björn Slootmaekers (rechts).

theorie De theoretische lessen in het Duikershuis te Mechelen beginnen alvast bemoedigend wanneer Stef Teuwen - voorzitter van de Sectie Technisch Duiken en tevens NELOS/ TDI Trimix Instructor - al van bij de aanvang duidelijk maakt dat het technisch duiken een dure aangelegenheid is. De kostprijs per duik is iets wat je liefst niet direct wilt horen en het aanschaffen van extra materiaal zal voor de meesten wat tijd vergen, al is het maar om kosten te spreiden en de juiste keuzes te maken. De ademmengsels zijn duur (vooral trimix) en als je dan uiteindelijk het hele parcours hebt afgelegd kost de homologatie (het bekomen van het ‘plastiekske’ met het NELOS- en TDI-logo) ook nog wat centen. Weet dus waaraan je begint! Onder de deelnemers bevinden zich ook enkele louter nieuwsgierigen, maar het is net de bedoeling om deze duikers te laten kennismaken met deze materie om daarna ieder voor zichzelf te laten uitmaken wat ze er mee willen aanvangen. De theorie is boeiend en leerrijk en voor diegenen die verder willen gaan wordt de lessenreeks met een theoretisch examen afgesloten na module 1 en 2.

extended range, de eerste stap Daar waar de gevorderd nitrox-duikers hun decompressiestops niet mogen inkorten door het gebruik van een zuurstofrijk decompressiemengsel, krijgen de extended range-kandidaten de nodige kennis mee om dit later wel te mogen doen. Het wordt snel duidelijk dat extended range veel meer is dan duiken met een decoflesje. De moderne technische duikcomputers die toelaten meerdere gassen te programmeren en om van gas te wisselen tijdens de duik, laten sommige duikers gelo-

20


ven dat dergelijke duiken een makkie zijn. De moeilijkheden stellen zich echter pas bij onvoorziene probleemsituaties. Om een extended range duik op een verantwoorde en veilige manier uit te kunnen voeren, moet er behoorlijk wat gepland worden. Als je de grenzen verlegt door rijkere mengsels te gebruiken en er zou zich tijdens de duik een probleem voordoen met één van de voorziene mengsels, dan moet je er op voorhand voor zorgen dat je met de resterende mengsels een plan B achter de hand hebt dat uitvoerbaar blijft. Om het extended range brevet te bekomen wordt er verwacht dat je een duik met twee decogassen aankunt. Bij dergelijke duiken moet de materiaalconfiguratie al behoorlijk aangepast worden. Met een dubbelset en twee decoflessen is voldoende redundant drijfvermogen gewenst en zijn een correcte uitloding en balancering van het zwaartepunt van de duiker cruciaal om niet in de problemen te komen. Door open te staan voor andere meningen en ideeën, veel uit te proberen en aan te passen en voortdurend kritisch te blijven, bouwt elke technische duiker door de tijd De gassen worden geanalyseerd.

heen zijn persoonlijke configuratie uit. Zolang we er maar een persoonlijk gevormde en goed gefundeerde mening op nahouden en niet blindelings een bepaald gedrag gaan kopiëren.

shallow water drills Na de theorie volgen er een aantal sessies in het zwembad voor diegenen die al een gedeeltelijke of volledige technische uitrusting aangeschaft hebben. Wie de aankopen nog wat wil uitstellen kan uiteraard ook deelnemen om wat ideeën op te doen. In het zwembad wordt de configuratie verder getest en aangepast en wordt naar een optimale gewichtsverdeling en balans gezocht. Er worden zogenaamde ‘shallow water drills’ geoefend zoals daar zijn: zonder masker met haspel een parcours afleggen, het volledige materiaal afleggen en terug aandoen, een technische duiker in hyperstrekking slepen onder water, de noodprocedures inoefenen zoals verlies van ontspanner, verlies van bodem- of decogas, verlies van masker, enz. De instructeur (Stef) toont onder water plastic kaartjes die een probleemsituatie omschrijven waarop de kandidaten adequaat moeten kunnen reageren.

Daarna volgen enkele uitstappen naar de Put van Ekeren, waar het materiaal in open water uitgeprobeerd wordt en er verder geoefend wordt met de shallow water drills. De ‘stages’ worden afgelegd en de haspel wordt afgerold met ‘tie-offs’ om achteraf de achtergelaten stages terug te recupereren. De ‘stages’ worden onder water aan elkaar doorgeven terwijl iedereen perfect uitgetrimd blijft. Een ‘valve shutdown’ wordt uitgevoerd om een defecte bodemontspanner te simuleren en het reservemasker wordt opgezet. Het zijn maar een aantal voorbeelden. Hier komt ook de lichtproblematiek naar boven. Men ondervindt al snel dat handenvrije verlichting toch wel de beste manier van werken is.

extended range openwaterduiken Om het brevet extended range te behalen moeten er uiteraard ook een aantal opleidingsduiken uitgevoerd worden, waarbij je moet kunnen aantonen dat je het correct plannen en uitvoeren van dergelijke duiken beheerst als duikleider. Er wordt afgesproken in Goes, Gorishoek of Wemeldinge in functie van meteo en getij. Er moet ruim vooraf afgesproken worden op de duikplaats om de planning op de laptop te kunnen maken in functie van de verschillende mengsels in de duikploeg, het persoonlijk gasverbruik van elke duiker en de benodigde gasreserves. De runtimes worden genoteerd met watervaste stift op leitjes die op de arm meegenomen worden en er wordt minstens één bijkomend scenario uitgewerkt indien de geplande maximum duiktijd en/of -diepte overschreden wordt of indien men decogas zou verliezen. Na het denkwerk komt het uitvoerende werk, voorafgegaan door een uitgebreide briefing. Elke duiker moet alle procedures kennen, bijv. in geval één van beide decoflessen het laat afweten of men zelfs beide stages verliest, de verliesprocedure, wisselademhaling, het voortijdig beëindigen van de duik en de gevolgen voor de vooropgestelde planning, de noodsignalen met OSB’s, het defect raken van één van de bodemontspanners, enz. Hoewel deze duiken ook in een steengroeve zouden kunnen uitgevoerd worden, is het duiken met deze configuratie

in stroming en met beperkte zichtbaarheid toch wel meer verrijkend dan gewoon eens te zakken in een steengroeve. De lat wordt van duik tot duik wat hoger gelegd zolang je jezelf er goed en vol vertrouwen blijft bij voelen, wat men ook wel eens ‘duiken binnen de eigen comfortzone’ noemt. Eénmaal omgekleed worden eerst de stages naar de waterkant gebracht. Je armen worden er verrekt lang van! Ik draag mijn twee 10 liter carbon stages in een duikrugzak terwijl anderen een systeem met een draagriem gebruiken. De creativiteit komt spontaan naar boven! Dan terug naar de wagen om de dubbelset op de rug te hangen en de rest van de uitrusting aan te gorden. Om de handen vrij te hebben tijdens de duik - er wordt immers veelvuldig gebruik gemaakt van een haspel om de decompressie comfortabeler en veiliger uit te kunnen voeren aan een OSB - opteren de meeste technische duikers voor een kabellamp(en) op een helm of voor een ander bevestigingssysteem op het hoofd. Reservemasker, 2 duikmessen, reserve lamp, een tweede reel ... het moet allemaal mee!

Aan de waterkant worden de stages bevestigd en wordt nog eens grondige gecheckt of het arme mengsel links en het rijke mengsel rechts gehangen wordt. Vergissingen kunnen immers fataal aflopen! Kranen van de stages worden open en terug dichtgedraaid om de werking en de vuldruk te controleren en dan wordt er aan de oppervlakte op de rug met de volledige uitrusting een stuk uitgepalmd om sneller diepte te vinden en zo optimaal gebruik te kunnen maken van het ademgas en de vooropgestelde bodemtijd. We genieten volop van de duiken en zien veel grote kreeften, steenbolken en noordzeekrabben. De opstijging gebeurt op kompas richting kant (bedenk hoe je tegelijk een reel met OSB, kompas en lamp moet bedienen met slechts twee handen en ergens tussendoor ook nog van gas moet wisselen ...!). Tijdens het uitvoeren van de decompressiefase is er noodgedwongen enige tijd geen contact met de bodem en moet je op kompas de juiste koers aanhouden tot je terug de bodem tegenkomt waar je na de deep stops de laatste decostops op 12, 9 en 6 meter uitgevoerd worden. Nadien volgt er een uitgebreide reconstructie van de duik en een debriefing bij een in dit geval dubbel en dik verdiend drankje! Het wordt alvast duidelijk dat de duikgerelateerde tijdsbesteding versus après-duik gerelateerde tijdsbesteding niet meer dezelfde is als bij een recreatieve duik ... maar de voldoening wordt er alleszins niet minder op! Vanaf het extended range duiken besef je al dat je bepaalde grenzen begint te verleggen en een snelle vergelijking met bijv. de US Navy-tabellen leren je al gauw dat Lees verder op pagina 22.

Voor mijn persoonlijk gasverbruik zijn deze flessen aan de krappe kant. Morgen, voor de diepe duiken, voorziet het duikcentrum grotere flessen.


21

Reportage

- TECHNISCH DUIKEN


als een Egyptenaar een poging ondernam om zijn duikzak van 60 kg op te tillen!

je behoorlijk wat veiligheidsmarges creëert door het gebruik van rijke decomengsels.

checkdive op Fanadir

homologatie

Opstaan om 6.30 uur, om 7.00 uur ontbijten, en om 7.40 uur worden we aan het hotel opgepikt door een minibusje. Voor de eerste dag staat er een ‘checkdive’ op het programma, extended range duik naar 50 meter met lucht en decompressie met nitrox 42 en nitrox 81. Na wat sleutelwerk om de 2x12 liter op onze wing te zetten en de twee 10 liter decostages te voorzien van een bevestigingskit, wordt de duikplanning uitgewerkt van deze eerste dag. Stef wil eerst op 15 meter gedurende 20 min enkele oefeningen doen vooraleer we verder afdalen naar de geplande diepte. We beslissen om tijdens de stage de V-Planner decompressie-software te gebruiken. Na het uitwerken op de laptop van een planning in functie van het ademgasverbruik en de geanalyseerde mengsels van beide duikers, worden de runtables genoteerd op het arm-schrijftabletje. Er wordt ook nog een backup planning gemaakt zoals bijvoorbeeld ingeval van 2 meter maximum diepte overschrijding en/of 2 min. duiktijd overschrijding. Het spreekt voor zichzelf dat we ons niet moedwillig in deze situatie zullen brengen. Het niet correct uitvoeren van de vooropgestelde planning heeft grote impact op de benodigde gasvoorraden voor de stijgen decompressiefaze, de nodige reserves moeten ingebouwd worden om ook de bailout planning nog te kunnen uitvoeren. Op een plateau op 15 meter doen we een aantal oefeningen zoals het uitwisselen van de stages terwijl je uitgetrimd blijft, het redden van een technische duiker, het afleggen en aandoen van de decostages, ... Mijn materiaal zit perfect, ik opteer alleen om voor de volgende duiken nog 4 kg extra lood te nemen,

Na vijf gevalideerde opleidingsduiken kun je je laten homologeren als NELOS/TDI Extended Range duiker. Na betaling van het homologatiegeld wordt je brevetkaartje aangevraagd bij de TDI hoofdzetel in de USA en krijg je het via NELOS thuisbezorgd per post.

Trimix-stage Hurghada 12-19 november 2006 Nadat ik de Extended range opleidingsduiken in het Oosterscheldewater afgewerkt had in de maanden augustus en september, plande Stef Teuwen een trimix-stage in de maand november in Egypte. Toen ik vernam dat er geen andere kandidaten meegingen zat ik er aanvankelijk een beetje mee verveeld dat Stef voor slechts één kandidaat deze reis maakte. Maar hij stelde mij gerust, ook hij keek ernaar uit om nog eens enkele ‘leuke open circuit trimixduikjes’ te maken. We gingen bovendien een nieuw duikcentrum uitproberen en evalueren of dit beantwoordde aan de specifieke noden van technische duikers om er in de toekomst eventueel verder mee samen te werken. Nadat ik van Stef de laatste praktische info per mail doorgestuurd kreeg, begon ik aan het inpakken en voorbereiden van de trip. We hadden elk 2 maal 20 kg bijgekocht wat ons dus recht gaf op 60 kg hoofdbagage en 5 kg handbagage. Geen overbodige luxe ... ik had nog marge voor 3 kg kleding! Na de landing in Hurghada werden we vlotjes met de bus naar het Sunrise Holidays Resort gebracht. Stef keek geamuseerd toe telkens Gereed voor de duik naar 105 meter.

22


De opties voor de volgende duik worden besproken.

want op het einde ben ik wat te licht als de flessen allemaal minder gas bevatten. Een totaal van 44 liter ademgassen op 200 bar geeft behoorlijk wat verschil in drijfvermogen tussen het begin en het einde van de duik! Terwijl de groep recreatieduikers op de boot na de lunch hun tweede duik doen, hebben we alle rust en ruimte voor een uitgebreide debriefing en noteren we punten die met het duikcentrum moeten besproken worden. Zo is er geen bijboot, willen we afspraken maken omtrent de signalen met één rode, twee rode of één gele OSB, de reserveflessen met nitroxmengsels, de niet steeds evidente combinatie van recreatieve duikers en technische duikers op één zelfde boot, het wordt een hele waslijst. Stef draagt mij op om deze punten met het duikcentrum te bespreken als onderdeel van mijn stage. Verder wordt de duik van de volgende dag gepland. Die zal 65 meter diep zijn. Met V-Planner werken we een provisoire planning uit en we bepalen de gasmengsels die we moeten bestellen. Op de flessen markeren we voor de gasblender hoeveel van welk gas er in elke fles moet toegevoegd worden. Stef houdt in Excel een gedetailleerde gas-boekhouding bij. In een 2x12 liter bi kom je al gauw aan meer dan 100 euro helium per duik.

duik 2 De provisoire planning van de dag voordien wordt op de laptop aangepast na de gasanalyses. Ik besluit ook om mijn gemiddeld oppervlakteverbruik (GOV) met één liter per minuut te verhogen in de configuratie van de V-Planner, aangezien ik gisteren iets minder over had dan gepland. Deze dagelijkse finetuning is uiterst belangrijk, om op het einde van de week bij de extreme duiken niet in de problemen te geraken met de gasvoorraden. We duiken 65 meter diep op Abu Ramada, bodemtijd 20 minuten met trimix 18/26, decompressie met nitrox 41 en nitrox 81. Onze totale duikduur bedraagt 70 minuten. Alles verloopt vlot en ik voel mij op 65 meter uiterst helder. Onze equivalente narcotische diepte (END) bedraagt 40 meter. Deze keuze hebben we gemaakt omdat we in warm helder water duiken, waar de psychische stress toch ook een pak lager is dan in onze koude troebele wateren. Dit wil dus

Björn in vol ornaat onder water.

zeggen dat we ons op 65 meter met trimix 18/26 even goed voelen als op 40 meter met perslucht wat de stikstofnarcose betreft. Na de duik beginnen we weer aan de planning van de volgende dag. Meting van de restjes gassen in alle flessen, instructies markeren op de flessen voor de vuller ... Tijdens het plannen van de duik op de laptop worden bedenkingen gemaakt, andere inzichten uitgeprobeerd en resultaten geanalyseerd. Het plan voor de derde duik is een multilevelduik van 10 minuten op 75 meter en 8 minuten op 60 meter. Gassen zijn trimix 16/34 en decomengsels nitrox 37 en nitrox 71. Totale duikduur wordt 72 minuten en op het einde verlengen we onze decostop op 6 meter nog wat met extra minuten, en we stijgen van 6 meter naar de oppervlakte aan 2 meter per minuut. Alles verloopt prima. De twee 10 liter stages dreigen echter voor de komende diepere duiken en mijn persoonlijk gasverbruik van 21 liter per minuut wat aan de krappe kant te worden, het duikcentrum zal morgen 12 liter decoflessen voorzien voor de diepere duiken.

vierde duik Vandaag op het programma: duik naar 85 meter. We zullen door de schipper op de gewenste diepte gedropt worden aan de noordkant van Abu Ramada. Van zodra we allebei volledig klaar zijn geeft de schipper het signaal. Met lege wing springen we van boord, onder water draaien we allebei al dalend enkele keren om onze as en doen we een ‘bubblecheck’ om te controleren dat geen van beiden ergens een gaslek vertoont. Sneller dan we konden vermoeden, zagen we de bodem naderen, een glooiende zandvlakte met geïsoleerde blokken. We bekijken elkaar eens bedenkelijk als we op onze dieptemeters ‘slechts’ 66 meter aflezen.

Ondanks de geringere diepte moet de vooropgestelde planning uitgevoerd worden. Als de geplande bodemtijd bijna bereikt wordt, doet Stef teken dat we ‘in den bleu’ gaan stijgen. Ik begrijp het niet helemaal, maar in open water opstijgen is ook eens interessant denk ik. .. Van zodra we aangekomen zijn op een iets langere trap op 15 meter gebaart Stef dat hij zijn OSB gaat oplaten en dat ik die van mij ook moet klaarmaken. Ik begrijp dat we aan de boot het afgesproken teken gaan geven met twee rode OSB’s dat we graag zouden willen opgehaald worden van zodra we boven water komen. We zullen zien of ze het goed onthouden en begrepen hebben! We werken aan onze 2 OSB’s ons decompressie-schema verder af en eenmaal bovengekomen zien we gelukkig zoals op voorhand afgesproken de boot al op ons afkomen. Aan boord laat Stef al gauw verstaan aan de bootverantwoordelijke dat we fout gedropt werden. Onze 100 euro helium per man is erdoor en we hebben niet de geplande duik kunnen uitvoeren. Zonder discussie heeft het duikcentrum ons daarom de helium van deze duik niet aangerekend. Stef geeft mij de keuze uit twee opties voor de volgende duik van morgen: ofwel eerst de 85 meter duik alsnog opnieuw doen, ofwel ineens voor het wrak op 105 meter gaan. Aangezien de vorige duiken geen problemen vormden en mijn gasverbruik nu goed klopt met de realiteit, kies ik ervoor om dadelijk de 105 meter duik te plannen.

Shaabruhr: wrakduik op 105 meter Als om 6.30 uur de wekker afloopt, word ik al snel wakker bij het besef dat vandaag mijn diepste duik ooit op het programma staat. Stef kent het wrak en het duikprofiel reeds, en hij stelt voor om een multilevel duik te

maken beginnend op 105 meter gedurende 7 minuten, dan naar 95 meter voor 3 minuten en vervolgens 90 meter en 3 minuten. Door de schuine ligging van het wrak met de achtersteven tegen de onderkant van het rif, zal dit duikprofiel toelaten om het wrak op een natuurlijke manier te benaderen en te bezichtigen. De mengsels voor deze duik zijn trimix 12/52 en decomengsels nitrox 30 en nitrox 71. Daar we geen problemen hebben bij grote daalsnelheden zullen we afdalen aan 30 meter per minuut kwestie van onze bodemtijd zo optimaal mogelijk te kunnen benutten! Bij het aanpassen van de effectieve mengsels in de provisoire planning blijken de kleine verschillen geen effect meer te hebben op de runtables. Stef legt uit dat we ons nu in de ‘grijze zone’ bevinden ... op deze grote diepte hebben minieme verschillen in de mengsels weinig of geen effect meer op de decompressieplanning. Daar staan we dan weer in vol ornaat, ons vasthoudend aan de inox reling op de achterplecht terwijl de schipper naar de juiste positie boven het wrak manoeuvreert door de redelijk grote golven. Onze bootverantwoordelijke en zelf fervente trimixduikster ‘Cath’ neemt wat foto’s. We hebben er lol in. Daar de stroming uit het noorden komt, hebben we gevraagd om ons ietwat stroomopwaarts te droppen. Stef zal tijdens de afdaling de leiding nemen omdat hij met deze duikplaats al eerdere ervaring heeft, van zodra we het wrak in zicht hebben, zal ik het overnemen om de planning verder uit te voeren. De schipper geeft eindelijk het verlossende signaal, en we springen met lege wing, onze travelgas-ontspanner in de mond en de bodemontspanner standby klaar om van gas te wisselen (het bodemmengsel is hypoxisch en kan aan de oppervlakte niet geademd worden). Zonder oppervlakte te maken, dalen we aan 30 meter per minuut, en na exact 1 minuut wordt er gewisseld naar bodemgas en wordt de travelontspanner opgeborgen en de kraan dichtgedraaid tijdens het verder afdalen. Na 3 minuten vallen we op het zand vlak naast het wrak dat rechtop op twee blokken rust, zodat we onder de kiel kunnen doorzwemmen. Onder het wrak doorzwemmend lees ik 103 meter op mijn Suunto Vyper computer die in gauge mode staat, en 105 meter op mijn digitale dieptemeter. We hebben nog een kleine 3 minuten op deze diepte voor we naar het volgende level stijgen op 95 meter. Even later doe ik zoals gebruikelijk teken naar Stef ‘nog 1 minuut op de timer voor we verder opstijgen’. Ik bedenk mij hoe relax en ontspannen ik mij voel op deze diepte, geen spoor van stikstofnarcose of andere ongemakken. Mijn ontspanner presteert fantastisch, de grote fractie helium Lees verder op pagina 24. Hippocampus september 2007

23

Reportage

- TECHNISCH DUIKEN

DE ZEEMAN PRO nv


in mijn ademgas zorgt dan mee voor een geringe ademweerstand. We klimmen op naar het dek van het veerbootwrak waar de stuurhut staat op 95 meter, we cirkelen er eens rond en nemen een kijkje binnen, dan stijgen we verder door over het car-deck naar 90 meter. Als we onze totale bodemtijd van 14 minuten erop hebben zitten, begint de lange weg terug naar boven ... De eerste stop komen we al tegen op 66 meter. Je vindt hierbij de runtable van deze duik. De kolom RT duidt aan op welke tijd we de betreffende diepte moeten verlaten en doorstijgen naar de volgende stop. Een dikke lijn duidt een gaswissel aan. Trappen op 3 meter worden in het technisch duiken nooit gedaan, wel wordt er extreem traag gestegen naar de oppervlakte (maximum 1 of 2 meter per minuut). Het was een duik om nooit meer te vergeten! Als na al die voorbereiding uiteindelijk het doel bereikt wordt geeft dat hetzelfde gevoel alsof je een berg beklommen heb en beloond werd met een overweldigend uitzicht. Aan wal passeren we nog eens langs het duikcentrum. Simon die al elke dag onze gasmengsels perfect verzorgd heeft, vraagt ons hoe het gegaan is vandaag. Stef glimlacht voldaan en spreekt de onsterfelijke woorden: “Fantastic! 3 minutes and we stood there!”.

de laatste ... Als Stef mij vroeg of we dezelfde duik nog eens opnieuw zouden doen, moest ik niet lang nadenken. Gemakkelijk, de planning was al gemaakt, alleen de gasbestelling moest nog even herberekend worden. Na een lange rit tegen wind en golven komen we weer op ons bekend rif van gisteren aan en staan we weer klaar op de achterplecht voor de afsprong. Na zo’n 3 minuten vallen we weer op 103 meter in het zand. Hoewel het wrak nergens te bespeuren valt, zijn we onder de indruk van het landschap. Met het rif aan de rechterkant zien we links van ons een steile hoge wand. Het is een spectaculaire diepe canyon waar we de resterende bodemtijd doorbrengen. We voeren ons plan verder uit zoals voorzien en stijgen naar 95 en daarna 90 meter, vanwaar de terugtocht weer kan Stef, bedankt voor deze fantastische ervaring!

24


PROFESSIONAL DIVING EQUIPMENT

Waar service het belangrijkste produkt blijft! ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u zaterdag van 10u tot 18u

Stef met heel zijn technische uitrusting.

beginnen. Als we op 80 meter diepte aankomen, ligt daar een grote scheepsschroef tegen de rifmuur geplakt. We zijn verrast als we even later op 60 meter een ander wrak tegenkomen dat we niet verwacht hadden, een oude sleepboot met een lange schoorsteenbuis ligt op zijn zij gekanteld, alsof het elk ogenblik uit evenwicht kan geraken en verder de diepte inrollen. We zwemmen langs het wrak heen terwijl we ons duikprofiel nauwkeurig blijven uitvoeren en ik realiseer mij dat ondanks de zeer stricte planning we dit wrak naadloos integreren in de stijgfase van deze duik. Het begrip ‘Diver on the line’ uit de technische duikwereld wordt op Stef zijn VR3 duikcomputer letterlijk weergegeven als een duikertje dat moet proberen op de schuin oplopende lijn te blijven om een correcte decompressie te garanderen. Op 6 meter gekomen, hebben we nog 38 minuten uit te zingen als laatste decostop op nitrox 69, maar we verlengen deze stop met nog behoorlijk wat extra minuten. Aan boord staat Cath ons weer trouw op te wachten en we geven onze decostages af aan de crew. Hoewel we niet op de juiste plaats gedropt werden door de schipper verraden we ons al door onze gelukkige gezichten. Dit was gewoonweg een schitterende duik, misschien zelfs nog mooier dan die van gisteren op het wrak! We waren onder de indruk van het indrukwekkende landschap, het totaalbeeld van deze diepe canyon, om dan op onze weg omhoog een schroef en vervolgens nog een ander prachtig fotogeniek wrak tegen te komen ... hadden we maar een camera die deze duik aankon! Deze 2 laatste duiken waren absolute toppers in mijn logboekje! Plechtig meldt Stef aan onze trimix-vriendin Cath: “I have great news, we have a new TDI full trimix diver”! De obligate foto van de NELOS/TDI instructor die zijn ‘student’ feliciteert kon natuurlijk niet uitblijven.

Mijn gevoel van blijdschap is enorm groot, dit was gewoon een fantastische week, een geweldige ervaring die in schoonheid eindigde met 2 schitterende duiken. Nogmaals bedankt Stef! 

DE ZEEMAN Jubellaan 54 - 2800 Mechelen Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35

TEKST: BJÖRN SLOOTMAEKERS

[email protected]

FOTO’S: STEF TEUWEN & BJÖRN SLOOTMAEKERS

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

DUIK PLAN (V-Planner) Decompressie model: VPM-B/E Conservatisme = + 2 Depth 30m

t

105m 95m 95m 90m 90m 66m 66m 60m 54m 51m 48m 45m 42m

3:51

RT (1)

Mix Nitrox

30

0:06 2:00 1:00 1:00 1:00 1:00 2:00

(7) (8) (11) (11) (14) (16) (17) (19) (20) (21) (22) (23) (25)

Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix Trimix

12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51 12/51

39m 36m 33m 30m 27m 24m 21m 18m 15m 12m

2:00 1:00 1:00 1:00 1:00 2:00 3:00 3:00 6:00 7:00

(27) (28) (29) (30) (31) (33) (36) (39) (45) (52)

Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox Nitrox

30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

9m 6m 0m

8:00 38:00

(60) (98) (101)

Nitrox Nitrox Nitrox

71 71 71

3:00 3:00

OTU’s deze duik: 108 CNS Total: 39,7%

www.dezeeman.com

-

Alle kwaliteitsmerken Vulstation 300 bar Eigen hersteldienst Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - [email protected] Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u Hippocampus september 2007

25

Bondsnieuws

- SUBCOMMISSIE JEUGDDUIKEN

FAQ over de overgang van Jeugdduiker naar 1*D Kinderen die hebben leren duiken bij een jeugdduikschool, gaan vanaf de leeftijd van 14 jaar over naar een gewone duikschool of -club. We helderen een aantal vragen op over die overgang. Wanneer en op welke lijsten dient een 14 jarige ingeschreven te worden wil hij optreden als 1*D of kandidaat 2*D? Inschrijven op volwassen ledenlijsten per 1 januari van het jaar dat de minderjarige 14 jaar wordt. De Jeugdduiker (JD) dient de drie theoretische elementen (decompressieongevallen, enkelvoudige duiken met tabellen en EHBO) te volgen. Ongeacht het behaalde brevet Jeugdduiken (BD, ZB, GD) voert de jeugdduiker een evaluatieduik uit met de duikschoolleider of gedelegeerd instructeur van de duikclub waar de jeugdduiker zich lid gemaakt heeft en een positief advies gekregen heeft. Indien de ouders of de jeugdduiker dit wensen, kan in samenspraak met de verantwoordelijke van de jeugdduikschool, de jeugdduiker een jaar langer de jeugdopleiding volgen. Hij/zij duikt dan volgens de regels van het jeugdduiken. De Jeugdduiker heeft het BD brevet en heeft slechts 3 duiken gedaan als jeugdduiker. Hoe gaat dit verder? Alvorens de minderjarige aan te bieden voor het 1*D brevet dienen nog 2 duiken uitgevoerd te worden op de witte kaart die in aanmerking komen voor de IDEAL. De Jeugdduiker heeft nog geen 15 duiken. Hoe gaat dit verder? Indien de minderjarige geen 15 duiken behaald heeft, ongeacht het behaalde brevet Jeugdduiken (BD, ZB, GD) worden de duiken verder afgewerkt op de groene kaart van kandidaat 2*D. Een Jeugdduiker heeft meer dan 15 duiken. Wat nu? De duiken als Jeugdduiker zijn geldig voor de verdere carrière binnen de opleiding

voor volwassenen. Een testduik met een instructeur is aangewezen wanneer de jeugdduiker uit een andere duikschool komt dan deze waar hij/zij opleiding naar 1*D/2*D wil aanvangen. Mag de minderjarige duiker naar de zone van 20 meter? Ongeacht het aantal duiken zal een JD in principe de diepte van 10 meter niet overschreden hebben. Daarom dient een minderjarige duiker geleidelijk aan, aan dieptegewenning te doen, gespreid over meerdere duiken. Wat met de theoretische kennis van een Jeugdduiker? De basiskennis is door elke Jeugdduiker gekend. EHBO is een optie (kwalificatiebrevet), de decompressie en decompressieziekte is niet gekend. Beide lessen moeten dus nog gegeven worden. Een les om de verschillende te kennen items op niveau 1*D te evalueren is in sommige gevallen aangewezen. Deze beslissing ligt bij de duikschoolverantwoordelijke van de duikschool waar de Jeugdduiker zijn/haar opleiding naar 1*D/2*D wil aanvangen. Wat met de documenten van de jeugdduiker? Zowel het paspoort (duikboekje) als het logboekje zijn officiële NELOS-documenten en dienen dus zorgvuldig bewaard te worden. Al de duiken als jeugdduiker zijn geldig voor zijn/haar verdere duikcarrière. De behaalde kwalificatiebrevetten hebben geen waarde voor zijn/haar verdere opleiding binnen de opleiding voor volwassene. Hoeveel betaalt een ex-Jeugdduiker bij het behalen van het 1*D brevet? Een BD betaalt 50% van het normale bedrag van het homologatiegeld 1*D.

Vanaf 14 jaar behoren kinderen niet meer tot de jeugdduikers.

Een ZD betaalt 25% van het normale bedrag van het homologatiegeld 1*D. Een GD betaalt niets meer. Hierbij komt nog het bedrag voor de aankoop van de gevulde documententas 1*D NELOS die dient aangeschaft te worden. Opmerking: De kwalificatiebrevetten van het JD worden niet betaald. Wij hebben geen instructeur JD in onze club en bijgevolg houden wij geen initiaties voor kinderen jonger dan 14 jaar? Initiaties (occasionele en punctuele rekruteringsinitiaties) in het zwembad mogen uitgevoerd worden onder verantwoordelijkheid van een instructeur doch deze moet niet in het bezit zijn van het specialisatiebrevet JD. Deze instructeur kan ook de certificaatbrevetten uitvaardigen (snorkel A, B; duiker A, B). Deze dienen aangekocht te worden bij NELOS.  TEKST: SUBCOMMISSIE JEUGDUIKEN FOTO: ILSE LACANTE

Advertentie

26



27

Reportage

- DUIKMATERIEEL

Herkeuren van duikflessen (episode 4)

Het blijven zeuren en aandringen heeft bij enkelen (zeer) kwaad bloed gezet, maar er is één en ander op gang gekomen - ten goede.

D

e verantwoordelijke bij de Federale overheidsdienst heeft alle betrokken partijen rond de tafel geroepen om klaarheid te scheppen. Iedereen is ervan verwittigd dat ademluchtflessen, of duikflessen, onder geen voorwaarde nog mogen gekeurd worden door gebruik te maken van eender welke olie. Ook het aanbrengen van een zogenaamde ‘beschermlaag’ is niet meer van toepassing op deze flessen.

nieuwe reglementering De nieuwe reglementering (144-3) zegt dat voor ALLE duikflessen waarin meer dan 22% O2 gevuld wordt, deze enkel mogen voorzien zijn van de M 25 X 2 schroefdraad (ook M 18, maar zelden in België). Maar voor lucht tot 22 % O2 blijft de oude reglementering gelden en dus ook de hierna volgende gevaar-

EN-norm Er wordt in dat verband verwezen naar de tekst van de EN 12021 die zeer duidelijk is over de kwaliteit van de ademlucht in hyperbare omstandigheden. Eindelijk! Nog één klein probleempje is dat al deze reglementen gemaakt zijn voor de ‘werkgever versus de werknemer’, maar hier heeft men duidelijk vermeld dat ook voor ‘sportduikers’ deze normen als richtlijn moeten aangewend worden. We kunnen hierbij natuurlijk volgende bedenking maken: “Als de meeste erkende organismen het tot hiertoe verkeerd hebben gedaan, waar halen ze dan ineens de apparatuur vandaan om het correct te doen?” Recent gekeurd, en nu reeds zit die fles vol roest.

28


Tientallen duikers komen regelmatig met flessen bij mij, die van een recente wettige keuringsstempel voorzien zijn en die inwendig totaal verroest zijn, of diepe putcorrosie vertonen, of waarvan de schroefdraad beschadigd is of buiten tolerantie valt, of als je de flesvoet eraf haalt de brokken roest van de fles vallen, of waarbij de geslepen conische o-ring afsluitzijde overschilderd is. En dan de ergste gevallen, een M25 X 2 schroefdraad die uitgetapt is naar 3⁄4 gasdraad, een beschadigde hals waar een ring omheen gelast is en... ongelooflijk maar waar, afgekeurde flessen waar op het ogief alle merktekens met een grote X zijn vernietigd, deze met een slijpschijf zijn weggeslepen en er een nieuwe keuringsstempel is overgeplaatst, die daarna overschilderd werd zodat het bedrog niet opvalt.

Het betere knoeiwerk?

Inderdaad, als we zo eens hier en daar ons licht opsteken, komen we tot onthutsende vaststellingen. Een handpompje met een slangetje waarmee je vloeistof op 300 bar kan pompen, wat normaal gebruikt wordt om drukleidingen af te persen, is meestal het enige toestel dat gebruikt wordt. Als je de dikke turf over de testprocedures voor hogedrukcilinders doorleest (NBN EN 250 + A1 + ISO 11623 + NBN EN 1089-1 + NBN EN 12257 + NBN EN 12245 en misschien vergeet ik er nog enkele), in verband

met hoe en wat er allemaal moet gemeten worden, welke bijkomende apparatuur er nog nodig is voor montage en demontage, het inwendig stralen en drogen, ... en je gaat dan op zoek waar je zulke toestellen kunt kopen en wat die zoal kosten, is het te begrijpen dat je dit niet vindt bij de keuringsorganismen (surf bijvoorbeeld eens naar www.galiso.net en bekijk daar ook eens de video’s).

lijke toestanden, waarop ik in het verleden al herhaalde keren op gehamerd heb. De Amerikaanse 3⁄4 gasdraad in duikflessen (buitendiameter iets meer dan 26 mm) waarin onkundigen en/of onverantwoordelijke pipo’s M 25 X 2 kranen schroeven (buitendiameter scheelt maar iets meer dan 1 millimeter), met verschrikkelijke gevolgen, zijn ook in België al herhaalde keren voorgekomen. En dan heb je ook nog die kleine conische schroefdraad, die zowel op een 200 bar als op 300 bar fles geschroefd kan worden. Wie het verschil niet kent, schroeft een 300 bar kraan in een 200 bar fles (andersom kan geen kwaad). De sukkelaar die een dergelijke fles dan vult op 300 bar zal dit vroeg of laat niet meer kunnen navertellen. Overal in heel de wereld geef je uw complete fles, inclusief de kraan, om de 30 maanden af voor herkeuring en krijg je die daarna ook gemonteerd terug. Maar in België is dat voorlopig nog steeds niet verplicht. Er zijn natuurlijk wel keuringsorganismen en -centra die deze logische en veilige procedure toepassen, maar ze zijn zeldzaam. Bovendien kost deze procedure meer en is de modale Belg eerder uit op

Een M25 X 2 schroefdraad die uitgetapt is naar 3⁄4 gasdraad.

goedkoop dan bezorgd om zijn of andere hun veiligheid. In een volgende aflevering het verhaal over aluminium duikflessen: waarom die zo gevaarlijk zijn en waarom ze in België buiten de wet vallen.  TEKST: FRANÇOIS DESMET FOTO’S: SCUBA SERVICE

Advertentie

risico’s We moeten waarschijnlijk niemand overtuigen van het enorme risico van duikflessen. Eender welke fles is een potentiële bom op uw rug, in de auto, in uw garage, maar vooral aan het vulstation waar ze naar de hoogste druk wordt gepompt. Google maar eens naar ‘scuba tank explosion’; je wordt er koud van. Een duikfles die ontploft is gelijk aan de ontploffing van een handgranaat én kan een 100 ton wegende locomotief uit de sporen lichten. Natuurlijk kan die ontploffing voor nog wat ander fraais zorgen! Een volgende actie van mij zal dus zijn: hoe krijg ik het gedaan dat de erkende keuringsorganismen zich houden aan de procedure HOE er moet gekeurd worden. Iedereen onder ons kent wel één of andere werknemer van een erkend keuringsorganisme die bij één of andere firma afgevaardigd is voor constante keuringen van eender wat en met de geijkte keuringsstempel op zak loopt. En die gespeend van enige kennis ter zake en zonder de minste apparatuur deze stempel gebruikt om duikflessen te stempelen. Hippocampus september 2007

29

Reportage

- BIOLOGIE

Commerciële kieuw- en warrelnetvisserij Reeds vroeg in de geschiedenis merkten enkele inventieve vissers, dat vissen de neiging hebben om zichzelf te verwarren in de netten waardoor de vis als het ware zichzelf vangt. Het idee van de kieuw- en/of warrelnetten was geboren.

D

e kieuw en/of warrelnetvisserij vereist geen beweging van het vistuig en is dus - in tegenstelling tot de sleepnetvisserij - een passieve visserijmethode. Het net vangt de vis als het ware zonder tussenkomst van de mens. Op basis van een licht verschillend vangstmechanisme onderscheiden we twee soorten nettenvisserij: kieuwnetvisserij en warrelnetvisserij.

verschillen Bij de kieuwnetvisserijen wordt maatse vis gevangen doordat de maas net iets kleiner is dan de lichaamsomtrek van de vis. Wanneer de vis het netgaren opmerkt en terug wil zwemmen is het al te laat. Het netgaren blijft hangen achter het kieuwdeksel. De vis is ‘gekieuwd’. Warrelnetvisserijen maken dan weer gebruik van de vechtlust van een vis. Wanneer de vis in aanraking komt met een warrelnet, zal hij gaan kronkelen om eruit te geraken. Hierdoor verwart hij zich tot hij finaal helemaal vast komt te zitten. Twee boeien en een vlaggetje markeren het net.

30


De structuur en de configuratie van een ‘schakel’ is op deze foto duidelijk zichtbaar. Indien nodig wordt het net schoongemaakt en wordt ‘afval’ uit het net verwijderd. Niet-doelsoorten worden verwijderd en teruggegooid.

Technisch lijken kieuwnetten en warrelnetten vrij goed op elkaar. Allebei bestaan ze uit één of meerdere wanden van netgaren met onderaan een grondpees en bovenaan een bovenpees. Zinkers op de onderpees en vlotters op de bovenpees houden het net verticaal. Naargelang de doelsoort varieert de lengte van de netten die soms verscheidene kilometers kan bedragen. Naast verschillende Binnenhalen van het net met een powerblock.

vangstmechanismen kan ook de positie van het net in de waterkolom, de beweeglijkheid en de constructie van het net variëren.

constructie Zo kan men de netten uitzetten op de zeebodem doormiddel van ankers en een lijn die tot de wateroppervlakte reikt. Twee boeien en een vlagje zorgen ervoor dat de visser zijn net kan terugvinden. Netten die zich bovenaan of middenin de waterkolom bevinden hebben dan weer geen ankers. Hun positie in de waterkolom wordt geregeld door een spel van gewichten van de onderpees en vlotters van de bovenpees. Voor de vangst van pelagische vissoorten maakt men gebruik van netten die volledig vrij in het water hangen en zich aanzienlijk kunnen verplaatsen. Om verlies van de netten tegen te gaan worden ze soms aan het schip vastgemaakt om hun beweeglijkheid te beperken. Demersale (= bodembewonende) vis wordt meestal gevangen met verankerde netten. Er zijn enkelwandige en meerwandige kieuw- of warrelnetten. In getijgebieden langs de kust worden ze soms op staken bevestigd. Tot slot zijn er netten waarbij het netwerk los hangt door verticale en/of horizontale lijnen tussen de onder- en bovenpees. Dit noemt men ‘sneuen’. Op die

Terwijl het eventuele ‘afval’ uit het net wordt verwijderd, wordt de vis manueel ontward of ontkiewd.

Eens de vangst van alle netten binnengehaald is, worden de voorbereidingen getroffen voor het terug uitzetten.

Als de visgrond bereikt is, worden de netten terug uitgezet. Eerst komt het anker en daarna het net.

manier worden verschillende vangstcompartimenten gecreëerd. De vangstefficiëntie van deze visserijen wordt in belangrijke mate bepaald door de constructie van het net. Daarom maakt men gebruik van dunne, moeilijk zichtbare synthetische vezels. Bovendien moet de maaswijdte zorgvuldig bepaald worden. Te kleine vissoorten glippen door de mazen van het net terwijl grotere vissen onvoldoende worden vastgehouden. Aan de hand van de maaswijdte kan men bepalen welke visgrootte men wil vangen waardoor de teruggooi van ondermaatse vis sterk wordt beperkt. De visser kan de opening tussen boven- en onderpees nauwkeurig instellen. Hierbij zijn het gewicht van de zinkers (in de onderpees) en het drijvend vermogen van de vlotters (in de bovenpees) belangrijk.

en haring. Er zijn zelfs vissers die dit soort netten gebruikt voor de vangst van koraal en zee-egels. Enkele Belgische, maar vooral Franse en Engelse vissers gebruiken zogenaamde ‘staande netten’. Dit zijn verankerde kieuwnetten of schakels die op de zeebodem worden geplaatst. De variatie in visserijen is afhankelijk van het seizoen, de specifieke visgrond (in de buurt van wrakken, op zandbanken of andere locaties), de maaswijdte en de tijd dat het net onder water wordt gezet.

ren zoals zeehonden en dolfijnen. Wanneer die in de netten verward geraken en blijven vastzitten, verdrinken ze. Het kan wellicht ook dat deze dieren niet blijven vastzitten, maar ‘enkel’ worden beschadigd. Daarnaast kan het zijn dat verdronken dieren niet tot aan de oppervlakte komen, maar dat ze, eens ze verdronken zijn en de netten worden opgehaald, uit de netten rollen en overgelaten worden aan het spel van de zeestromingen. Bij professionele vissers geldt dat men een zekere milieu-impact moet kunnen aanvaarden en dat men, voor maatregelen genomen worden, de afweging moet maken tussen de mogelijke nadelige invloeden op verschillende componenten van het ecosysteem. Op sommige visgronden komen in bepaalde

plaatsing van netten Bij het plaatsen van de netten is het weer eerste bepalende factor want bij slecht weer worden de netten niet geplaatst omdat het risico op verlies dan te groot is. Getij en helderheid van het water zijn subtiele factoren die een invloed hebben op de vangstefficiëntie. De visser zal zijn net steeds aan de achterkant van het schip vieren. Daarbij gebruikt hij al zijn ervaring en kennis om het want dwars op de bewegingsrichting van de vis te plaatsen. Wanneer de vis niet trekt, wordt rekening gehouden met zijn activiteit zoals het zoeken naar voedsel. Bij verankerde netten wordt rekening gehouden met de stroming en getij zodat ze niet worden meegesleurd of platgedrukt. De helderheid van het water is eveneens een bepalende factor. Zo heeft men vastgesteld dat tijdens de algenbloei de vangstefficiëntie sterk kan verminderen. Met kieuw- en warrelnetten vist men zowel op tong en kabeljauw als op baars, tonijn

bijvangst Doordat ze weinig tot geen bodemimpact veroorzaken en de teruggooi meestal vrij klein is, zijn deze vistuigen op dat vlak veel minder schadelijk voor het milieu dan sleepnetten. Spijtig genoeg is er een belangrijk probleem met de bijvangst van zeezoogdie-

Lees verder op pagina 32.

Illustratie van een verankerd kieuwnet, naar Galbraith et al. 1. Onderpees met zinkers 4. Anker. 2. Bovenpees met vlotters. 5. Boeien. 3. Wand van netgaren. 6. Vlagje.


31

Reportage

- BIOLOGIE


seizoenen bijna geen zeezoogdieren voor en stelt het probleem zich niet. Op andere plaatsen wordt er onderzocht of akoestische afweersystemen, de zogenaamde ‘pingers’, de bijvangst aan walvisachtigen kunnen verminderen. In bepaalde gebieden is het gebruik van ‘pingers’ al verplicht maar hun werking zorgt zowel bij vissers als bij wetenschappers echter voor nogal wat controverse. Het beperken van de bijvangst van zeezoogdieren is dus vooral afhankelijk van een goed visserijbeheer, een verantwoordelijk gedrag van de visser en een goede monitoring van de verspreiding van zeezoogdieren.

spookvissen Als kieuw- en/of warrelnetten niet opgehaald worden omdat ze bijv. op drift zijn

geraakt na een storm, blijven ze vissen zonder dat de vis geoogst wordt. We spreken dan van ‘spookvissen’. Dit veroorzaakt een onnodige en nutteloze sterfte onder de visbestanden. Nu is het wel zo dat in gebieden met sterke stroming de netten hun eigenschap om te vissen al snel verliezen. Hierdoor stopt het spookvissen (zeker voor vis, in mindere mate voor kreeftachtigen en krabben). Toch blijft het net in het milieu achter als afval. Van de zowat 110 Belgische vissersvaartuigen zijn er slechts drie die dit soort vistuigen gebruiken. Door de toenemende kritiek op de milieu-impact van sleepnetvisserijen, de toenemende brandstofprijzen en het dalende visbestand dient de vraag gesteld te worden of meer geschikte methodes zoals tongvisserij met schakels en andere passieve visserijmethodes niet beter geschikt zouden zijn in termen van rendabiliteit, ecologie, veilig-

heid, enz. De afhankelijkheid van brandstof valt bij deze visserijmethoden namelijk quasi volledig weg. In Hasting hebben tongvissers aangetoond dat de methode potenties heeft voor een milieuvriendelijke visserij. Daarom onderzoekt het Belgische ILVO-visserij of dit type visserij voor een deel van de Belgische vloot op lange termijn een structurele oplossing kan bieden voor de huidige problemen in de visserijsector. Hierbij mogen natuurlijk geen nieuwe of bijkomende problemen worden geschapen, onder meer voor andere componenten van het ecosysteem.  TEKST: JOCHEN DEPESTELE, HANS POLET & NORBERT VAN CRAYNEST (ILVO- VISSERIJ) FOTO’S: JOCHEN DEPESTELE BRON: DE GROTE REDE, NIEUWS OVER ONZE KUST EN ZEE, NUMMER 17 - NOVEMBER 2006, BEWERKT EN INGEKORT VOOR HIPPOCAMPUS DOOR LUC BEETS

Kieuw- en warrelnetten kennen tal van varianten naar hun positie in de waterkolom (B), beweeglijkheid (C) of constructiewijze (D).

32



33

Reportage

- BIOLOGIE

Herstel van zeldzame en/of uit-

gestorven vissoorten in Vlaanderen Van de bijna veertig zoetwatervissen die Vlaanderen ooit rijk was, zijn er reeds vijf uitgestorven. Daarnaast hebben vijftien andere soorten het moeilijk om ‘het hoofd boven water’ te houden. Een slechte waterkwaliteit, het verdwijnen van de typische leefomgeving van deze soorten en het verlies of het onbereikbaar worden van hun paaigronden zijn de voornaamste boosdoeners in deze evolutie.

G

elukkig is de dag van vandaag de waterkwaliteit aan de betere hand. Bovendien krijgen de beheerders van waterlopen meer en meer oog voor een onbelemmerde vismigratie en het natuurlijke herstel van de waterlopen. Dit alles creëert voor deze vissen nieuwe kansen om in de Vlaamse rivieren hun comeback te maken. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) van de Vlaamse overheid - waar de vroegere afdeling Bos & Groen en de afdeling Natuur nu onder één dak huizen - grijpt deze gunstige evolutie met beide handen aan om de uitgestorven of bedreigde soorten een nieuwe kans te gunnen via soortherstelprogramma’s. Eén voorbeeld van zo’n soortherstelprogramma is dat van de kwabaal, waarover reeds in Hippo 189 (De kwabaal, Lota Lota; blz. 54-57) werd bericht.

soortherstel: een weloverwogen keuze Bij deze soortherstelprogramma’s gaat het ANB niet over één nacht ijs. Elk programma mag rekenen op gedegen wetenschappelijk onderzoek dat nagaat welke voorwaarden (leefomgeving, waterkwaliteit, ...) nodig zijn om de uitgestorven of bedreigde soort er De kwabaal was in onze wateren verdwenen (foto: Vildaphoto).

34


Prachtige amforen op de zeebodem.

De kwabaal plant zich voort in het putje van de winter (foto: Vildaphoto).

De herintroductie van de kwabaal ging niet over één nacht ijs (foto: Vildaphoto).

De beek (Maarkebeek te Etikhove) waarin de kwabaal werd uitgezet (foto: Alain Dillen).

ren, die de oorspronkelijke dieren zo dicht mogelijk benaderen, gevangen kunnen worden om ze verder te kweken. Over heel Europa werden de nog voorkomende populaties kwabaal genetisch gescreend. Uiteindelijk viel de keuze - ook omwille van de resultaten van het ecologisch onderzoek - op de kwabalen uit de Franse Ardennen.

namelijk voldoende aantallen, die uiteraard niet - en al zeker niet voor zeldzame soorten - zomaar uit de natuur geplukt kunnen worden. In Vlaanderen wist het Centrum voor Visteelt (Linkebeek) een succesvol kweekprogramma voor de kwabaal op punt te stellen.

resultaten met de kwabaal maar ook met andere soorten zoals de kopvoorn en serpeling lijken deze strategie te ondersteunen en zijn bijzonder hoopvol voor de toekomst. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd ... 

de eerste resultaten

TICUM UIT HOBOKEN EN VISSERIJBIOLOOG,

de kweek

Een succesvol kweekprogramma voor de kwabaal werd op punt gezet (foto: Vildaphoto).

weer bovenop te helpen. Soms volstaat een betere waterkwaliteit, het opnieuw mogelijk maken van een vrije vismigratie binnen en/ of tussen waterlopen of een meer natuurlijke structuur van de waterloop om dit te bereiken. In andere gevallen - zeker voor uitgestorven soorten maar vaak ook voor soorten met een beperkte verspreiding - zijn al deze maatregelen noodzakelijk maar op zich ontoereikend. Voor deze soorten is herintroductie daarom te overwegen als maatregel om ze opnieuw in de waterlopen te zien verschijnen. Herintroductie is dus het bewust uitzetten van dieren of planten in hun natuurlijke omgeving van weleer, op voorwaarde dat er komaf gemaakt is met de oorzaken van hun achteruitgang of uitsterven. Uiteraard moeten deze uitzettingen ook voldoen aan de internationale, nationale en Vlaamse wetgeving ter zake. Aan een herintroductie gaat vaak jaren onderzoek vooraf. Er komt dus veel meer bij kijken dan simpelweg wat visjes in een waterloop uitzetten ...

nieuwe kansen voor de kwabaal De kwabaal is de enige kabeljauwachtige die in zoetwater leeft. Hij is zowel in Vlaanderen als in Wallonië uitgestorven, vermoedelijk al sinds de beginjaren ’70. De kwabaal is een roofvis, die de rol die de snoek in stilstaand water heeft, overneemt in stromend water. Hij houdt de visstand in evenwicht en gaat dwerggroei van andere vissen tegen. Dit verklaart meteen het ecologische belang om de rivieren opnieuw met kwabaal te bevolken. Met een specifiek soortenherstelprogramma

wil het ANB dus de kwabaal opnieuw zijn rechtmatige plaats laten innemen. Het voorbereidend onderzoek tot deze herintroductie bestaat uit drie luiken: het ecologisch onderzoek, het genetisch onderzoek en de kweek.

ecologisch onderzoek Het ecologisch onderzoek focust zich op de haalbaarheid van de herintroductie van de soort. Een herintroductie kan pas succesvol zijn als er geschikte leefgebieden voor handen zijn. Om te weten hoe een geschikt leefgebied er voor de kwabaal uitziet, trokken de onderzoekers naar de Franse Ardennen. Hier komt de kwabaal nog van nature voor en de rivieren vertonen er voldoende gelijkenissen met de Vlaamse rivieren waarin de kwabaal vroeger voorkwam. Een bevraging bij hengelaars, natuurliefhebbers en duikers (zie Hippo 189) gaf nog meer aanvullende informatie. Het onderzoek leerde ons dat volwassen kwabalen vooral nood hebben aan holtes in de oever om een veilig onderkomen te vinden. Om te paaien zoeken ze in de winter zijbeken met een rijke plantengroei en een lichte stroming op. In deze omgeving voelen overigens ook de larven en jonge kwabalen zich het beste thuis. In onze streken kwam de kwabaal niet of nauwelijks in stilstaand water voor, maar in de ‘koudere’ landen zoals Zwitserland, Oostenrijk, de Scandinavische landen en zelfs in Friesland wel.

genetisch onderzoek Het genetisch onderzoek gaat na uit welke waterlopen of bekkens geschikte ouderdie-

Het derde luik van het onderzoek behelst de kweek van een zeldzame of uitgestorven vissoort. De herintroductie van een soort vergt

De kwabaal gekweekt

D

e kwabaal plant zich voort in het putje van de winter. De kweek vergt dus een lage watertemperatuur en een aangepast dagen nachtritme zoals in de winter. Dit stimuleert de kweekdieren om hun eitjes af te zetten, gewoonlijk tussen kerst en midden januari. Vervolgens worden de bevruchte eitjes in speciale flesjes uitgebroed en constant van zuurstofrijk bronwater voorzien. Bij een temperatuur rond 4°C komen de eitjes uit na ongeveer 32 dagen. Tijdens deze periode bedraagt de overleving meestal meer dan 80%. Tijdens de eerste twee weken kunnen de larven zich te goed doen aan de voedselvoorraad in hun dooierzak. Daarna moeten ze zelf op zoek naar voedsel. Een optimaal startvoeder is dan ook cruciaal voor hun overleving en ontwikkeling. Commercieel droogvoer viel uit de boot en daarom startte het ‘Centrum voor Visteelt’, een afdeling van het ‘Instituut voor Natuuren Bosonderzoek’ (INBO), met de kweek van geschikt dierlijk plankton. De larven van de kwabaal groeien en overleven het best bij een temperatuur tussen 12 en 16°C.  TEKST: INNE VUGHT VAN HET INBO

Op basis van deze wetenschappelijke bevindingen nam het onderzoek een tiental Vlaamse rivieren onder de loep om hun geschiktheid voor de herintroductie van de kwabaal na te gaan. Waar nodig werden maatregelen voorgesteld om de leefomstandigheden voor de vissoort te verbeteren. Ondertussen vonden de eerste herintroducties van de kwabaal al plaats in de Grote Nete (Antwerpen) en de Bosbeek (Limburg). Een eerste herintroductie met larven in het voorjaar van 2005 had - om nog onbekende redenen - geen succes. Een tweede herintroductie in het najaar van 2005 met jonge, eenzomerige kwabalen was dan wel een schot in de roos. In beide rivieren wisten de uitgezette kwabalen hun eerste winter te doorstaan. Recente bevissingen leren bovendien dat de kwabalen qua groei op schema zitten en in een goede conditie verkeren. De toekomst moet nog uitwijzen of de uitgezette kwabalen in staat zullen zijn om zich voort te planten in de natuur.

monitoring voor de toekomst Een belangrijk aspect bij herintroducties is een nauwgezette opvolging van de overleving, verspreiding en groei van de uitgezette vissen. Dit laat toe om waar nodig tijdig bij te sturen en bovendien is deze kennis en ervaring nuttig voor herintroducties in de toekomst. Herintroductie van vissen is dus duidelijk meer dan het eenmalig uitzetten van de soort. Vaak is het een proces dat 10 tot 15 jaar in beslag kan nemen en waarbij een continue wetenschappelijke begeleiding broodnodig is. Een eerste controlebevissing in de Maarkebeek toonde aan dat de uitgezette kwabalen zeer goed groeien: van gemiddeld 6 cm in oktober, naar gemiddeld 10 cm in december. Weinig andere zoetwatervissen, op de snoek na, doen hem dit na. De positieve

TEKST: ALAIN DILLEN, DUIKEND LID BIJ AQUAAGENTSCHAP VOOR NATUUR EN BOS - BUITENDIENST OOST-VLAANDEREN FOTO’S: VILDAPHOTO EN ALAIN DILLEN

Stap voor stap

H

et ANB volgt bij elk soortenherstelprogramma een zevenstappenplan: 1. Verzamelen van basisinformatie over de soort zoals algemene ecologie, eisen die de soort aan zijn leefomgeving stelt (waterkwaliteit,...). 2. Aanduiden van mogelijk geschikte locaties voor een herintroductie en wetenschappelijke beoordeling van deze locaties. 3. Onderzoeken van de genetica van de soort zodat de genetische eigenschappen van de uitgezette vissen zo goed mogelijk overeenkomen met die van de oorspronkelijke vissen. 4. Ontwikkelen van teelttechnieken om de soort in voldoende aantallen te kweken om ze te kunnen uitzetten. Het kan namelijk niet de bedoeling zijn om de soort ergens weg te vangen om ze dan ergens anders uit te zetten. 5. Uitzetten van de soort in enkele geschikt bevonden proeflocaties. 6. Opvolgen van de herintroductie aan de hand van groei, overleving en paai van de uitgezette vissen om zo waar nodig tijdig bij te kunnen sturen. 7. Afspraken maken met de waterbeheerder om de waterloop voor de geintroduceerde soort op een gunstige manier te beheren. Uiteindelijk moet de vissoort er in slagen om zich op eigen houtje in stand te houden.


35

Reportage

- REISVERHAAL

Terug naar ... Tofo! Toen Kurt en ik in 2003 een safari en een duikvakantie naar Afrika planden, hadden nog maar weinigen in België van duiken in Mozambique gehoord. ZuidAfrika en Tanzania leken ons echter veel te toeristisch en lang niet avontuurlijk genoeg. Dus zetten we onze zinnen op een safari in Zambia en hoopten we dat er langs de lange kust van Mozambique toch wel minstens één duikschool zou zijn.

U

iteindelijk belandden we met onze rugzak in Tofo voor een onverhoopt fantastische duikvakantie! We zagen scholen van honderden dolfijnen, we snorkelden met walvishaaien, bewonderden de springende bultruggen met hun kleintjes en ontmoetten voor het eerst tientallen manta’s. Nu, amper 4 jaar later, is Tofo in Mozambique één van de meest gegeerde en tot de verbeelding sprekende duikbestemmingen ter wereld. Samen met enkele vrienden keren we terug ... Deze keer proppen we ons niet in één van de lokale minibusjes, samen met 25 andere minder welriekende medemensen, hun bagage en hun kleinvee. In plaats daarvan huren we met zijn zessen een Mercedes Vito. Na twee dagen Krüger Park en twee dagen reizen komen we eindelijk toe in Tofo. Tofo is heel erg veranderd. In het midden van het dorpje, waar ooit een grote vuilnisbelt lag, prijzen vrouwen nu hun zelfgekweekte groentjes aan. Vissers brengen voortdurend vers gevangen vis aan. De accommodatiemogelijkheden zijn enorm uitgebreid. Langs het strand vind je zelfs al enkele bars en restaurants. Sinds enkele maanden is ook het duikcentrum Tofo Scuba aan het strand gevestigd. We verblijven in een rieten bungalow van Mango Beach Resort. Liliane en Mike zijn de Zuid-Afrikaanse uitbaters en stellen alles in het werk om het ons naar onze zin te maken. In Tofo verblijven is heel wat aangenamer dan vier jaar geleden. Maak je echter geen illusies! Elektriciteit, een warme douche en berijdbare wegen zijn hier een grote luxe, die van het ene op het andere moment voor onbepaalde tijd kunnen verdwijnen.

oog in oog met manta’s Samen met nog drie andere Belgische duikers krijgen we onze eigen RIB om te gaan duiken. Dit biedt tal van voordelen, zoals

36


De ploeg van de 3*Zeestage.

We zien geregeld manta’s.

het zelf bepalen van de duiklocaties. We kiezen meteen voor Manta Reef. “Van zodra we de boot in het water duwen, komen de herinneringen weer allemaal terug: het trekken en sleuren van de boot tot je tot aan je middel in het water staat; het in de boot springen terwijl de schipper de grootste branding tracht te vermijden en golven die binnen de kortste keren de hele boot onder water zetten. Na een trip van dertig veel te lange minuten worden we eindelijk op Manta Reef gedropt. We haasten ons naar de bodem om niet af te drijven met de stroming. Ik kan mijn ogen nauwelijks geloven. Hier heeft de tijd echt stil gestaan. Alles is nog net zoals ik het me herinner: geen grote koralen maar toch een kleurrijk rif. De grote scholen vis zijn er nog steeds, net zoals de grote baarzen. Voorzich-

tig probeer ik één van hen te benaderen. Zijn grote ogen houden me nauwlettend in de gaten, maar hij laat me begaan. Uiteindelijk kom ik zo dichtbij, dat ik zijn grote dikke lippen bijna kan zoenen. Het idee brengt me aan het lachen, maar ik doe het toch maar niet. Anemonen vind je hier in alle vormen en kleuren. In bijna elke anemoon huist er een anemoonkrabbetje. Uiteraard worden ze ook bewoond door de schattige en bijtgrage anemoonvisjes. Ik kijk even toe, terwijl het ijverige krabbetje met de draadjes aan zijn voorpoten zijn voedsel uit het water tracht te vissen. Ondertussen probeert de divemaster onze aandacht trekken. Fier toont

Het ‘breachen’ van bultrugwalvissen is enorm spectaculair.

Vleermuisvis.

hij ons een hengelaarsvis. Wonderlijk zeg! Het is net een klein mannetje met een veel te dikke kop. Zijn vinnen lijken wel handjes en voetjes, waarmee hij het rif aftast. Jammer dat hij zo sip kijkt! Even later wordt mijn aandacht getrokken door een pracht van een Spaanse danseres. Hier in Mozambique zijn ze oranje en zijn ze zelfs overdag actief. Dit exemplaar is bezig met het leggen van haar eitjes. Dat wordt een geweldige foto voor op mijn website. Met al dat moois vergeet ik bijna waarvoor we eigenlijk naar hier gekomen zijn. Plotseling merk ik dat mijn duikmakkers verdwenen zijn. In de verte zie ik hun bellen en stel vast dat mijn buddy’s allemaal in dezelfde richting staren. Ik haast me tot bij hen en tuur in het wazige blauw. En ja, hoor! Even later ontwaar ik een eerste glimp van een zwart-witte gedaante. Langzaam onthult een donkerblauwe sluier de sierlijke wezens. Elegant slaan ze hun grote borstvinnen (zijn het eigenlijk wel vinnen?) op en neer met een zwier, waar zelfs een ballerina nog een puntje aan kan zuigen. Met hun kopvinnen helemaal afgerold draaien ze langzaam grote cirkels op het poetstation. De vele poetsvisjes werken vlijtig om de manta’s te ontdoen van hun parasieten en om de verse haaienbeten te verzorgen. Tofo is namelijk

de enige plaats in de wereld waar manta’s met haaienbeten worden waargenomen. Na de poetsbeurt verlaten ze het poetsstation. Over onze hoofden zweven ze geruisloos weg van het rif. Ze rollen hun kopvinnen op en met een krachtige beweging van hun ‘vleugels’ zijn ze weldra uit het zicht verdwenen. Soms slooft er zich eentje wel heel erg uit en laat een heuse salto zien. Naar zulk spektakel kan je wel uren blijven kijken, maar het einde van de duiktijd komt in zicht. Ik blijf nog eventjes hangen en kijk nog eenmaal om. Een manta komt recht op me afgestevend. Pal boven mijn hoofd blijft ze hangen. Ik probeer zo rustig mogelijk te ademen en zo weinig mogelijk te bewegen. Ze komt steeds dichter en dichter. Mijn hart bonkt in mijn keel. Haar grote zwarte oog lijkt me van kop tot teen te onderzoeken. Ze is zo dichtbij. Ze is prachtig! En zo immens groot! Ik probeer me elk detail van haar in me op te nemen. En even lijkt het alsof ze met mij hetzelfde doet. Dit is waarvoor ik ben terug gekomen. Dit intieme contact met manta’s vind je nergens anders ter wereld.”

tjes in een veel te volle boot naar de dieren te zoeken en er vervolgens enkele minuten mee te snorkelen. Als duiker is dit echter een gratis extraatje. Op een zonnige dag zal de schipper gegarandeerd wel eens een walvishaai opmerken. Dat is het moment om je zo vlug mogelijk van vinnen, masker en snorkel te voorzien. “Ik laat me zo voorzichtig mogelijk in het water glijden om het dier zo weinig mogelijk af te schrikken. Eens in het water kijk ik naar de schipper, die met zijn arm de juiste richting aanwijst. Als een gek begin ik te palmen. Daar is de enorme staart en het lijf met de witte stippen. Zijn staart gaat heel langzaam heen en weer. Die maakt zich niet moe. Ik daarentegen moet alles geven om 9 meter verder bij zijn kop te geraken. Waaw! Wat een grote lieve reus! Zijn bek gaat langzaam open en dicht. Ik zou er zo kunnen inzwem-

Bladvis.

Krokodilvis.

Lees verder op pagina 38. Kwal.

snorkelen met walvishaaien Tofo is niet enkel bekend om manta’s, maar ook om walvishaaien. Heel wat toeristen betalen hier flink wat geld om enkele uur-


37

Reportage

- REISVERHAAL

Harlekijngarnaal.

Porseleinkrab.


dichter bij de boot, hoe beter. Wanneer we de staart verticaal in het water zien verdwijnen, weten we dat hij naar beneden duikt om dan met volle snelheid uit het water te vliegen en vervolgens zijn 25 ton zware lichaam op het water te laten vallen. Alleen weet niemand waar en wanneer. Tergend langzaam kruipen de minuten voorbij. Gespannen turen we over het water. En dan als een donderslag bij heldere hemel verschijnt het zoogdier in al zijn glorie. Net lang genoeg om zijn witte buik te bemerken, maar veel te kort om met een ordinaire digitale camera een goede foto te nemen. De ultieme droom blijft echter om walvissen onder water te ontmoeten. Tot de laatste duik houden we er de moed in. “Van het moment dat ik mijn hoofd onder water steek, voel ik mij omsingeld door walvissen. Ze tetteren er lustig op los. De lieflijke, hoge, piepende geluidjes van het vrouwtje worden afgewisseld met de zwaardere stem van het mannetje. Het geluid komt steeds dichter en dichter. Het mannetje zingt: “Joehoe ... joehoe ...!” Het vrouwtje hikt van plezier. Verwoed kijken we om ons heen. Ze moeten hier zijn. Hun stemmen klinken zo hard in onze oren, dat we ons nauwelijks nog kunnen concentreren op wat we zien. Tot we ons hoofd terug boven water steken, blijven we rondkijken. Tevergeefs! De schuchtere

men. Zijn oogjes zijn zo klein in verhouding met de rest. Ook deze reus komt zo dichtbij dat ik hem zou kunnen aaien. Dat doe ik liever niet! Het zuur van mijn handpalmen kan zijn zeer kwetsbare beschermlaag aantasten en zo ontstekingen van zijn huid en zelfs zijn dood veroorzaken.”

‘Whale watching’ De tweede week van ons verblijf zijn de bultrugwalvissen alomtegenwoordig. Van ’s morgens bij het ontbijt tot aan zonsondergang zie je aan de horizon grote spuiters en hoog opspattend schuim. Wanneer we uitvaren, maken we van de gelegenheid gebruik om het fenomeen wat van dichterbij te bestuderen. Kansen zijn er meer dan te over. Overal zijn er walvissen. De meesten liggen rustig aan de oppervlakte. Van tijd tot tijd ademen ze. Dan spuit er een meters hoge geiser in de lucht. Anderen liggen met hun vinnen op het water te kloppen. Elke beweging van het vijftien meter lange zoogdier wordt met groot enthousiasme onthaald. Maar het ‘breachen’ is natuurlijk het meest indrukwekkend van allemaal. Hoe Boven: Tandbaars. Onder: Mantisgarnaal.

Hengelaarsvis.

Spaanse danseres.

tortelduifjes gunnen ons zelfs geen glimp. De schipper bevestigt ons nochtans dat ze heel kort bij zijn geweest. Amper twee meter van onze boei zijn ze naar beneden gedoken ... Hebben we nu dikke pech gehad of heel veel geluk? Voor mij was het alleszins mijn mooiste akoestieke duik.”

onderwaterleven En zo vliegen onze twee duikweken in Tofo voorbij. Dat is niet enkel te wijten aan de talrijke ontmoetingen met manta’s, walvishaaien en bultrugwalvissen. Ook het andere onderwaterleven is zeer divers en bijzonder. De allermooiste haaien, zoals de luipaardhaai en de gitaarhaai, hebben hier hun thuis. Je vindt hier een grote verscheidenheid aan murenes, roggen en zeesterren. Zelfs ‘muckdivers’ kunnen hier hun hartje ophalen op zoek naar de fraaie harlekijngarnalen, de beresterke mantisgarnalen, de charmante poetsgarnalen, de kleurrijkste naaktslakken, de bijna onvindbare bladvisjes, enz. Hier is er voor elk wat wils. Elke duiker kun je hier zoet houden. In elke duik is hier een bijzondere ontmoeting weggelegd. Dat is de reden, waarom we telkens weer terug willen naar ... Tofo!  TEKST EN FOTO’S: NATASJA VANDEPERRE

Luipaardhaai.

VALENTIA ISLAND SEA SPORTS IRELAND’S MOST WESTERLY DIVE CENTRE

VALENTIA ISLAND SEA SPORTS VALENTIA ISLAND - CO. KERRY - IRELAND PH. 00353 66 9476204 [email protected] - www.divevalentia.ie Duik op de WERELDBEKENDE SKELLIGS ROCKS - PUFFIN ISLAND - VALENTIA ISLAND zoals te zien was op National Geographic (maart 2005) FLY & DIVE. Directe vluchten vanuit Brussel en Frankfurt naar Shannon, Cork, Kerry. Transfer van en naar de luchthaven. 7 nachten, 10 bootduiken, inclusief nachtduik, lucht, flessen en lood. Ongelimiteerde kantduiken. Slechts € 400 p.p. in een groep van 6. 10% korting voor groepen van 10.

38



39

Hippo las voor u

Lenny de Blenny en andere zeedieren Op de achterflap van het boekje beweert men dat het een leerzaam leesboekje voor kinderen vanaf 6 jaar is, maar de combinatie van tekst en foto biedt meer mogelijkheden.

M

ijn jongste van 3 was zeer geïnteresseerd toen ik voorstelde om er uit voor te lezen. Eerst vond ik sommige foto’s moeilijk omdat je zeer goed moest zoeken waar het zeediertje zat. Hijzelf zag er eerder een uitdaging in en was iedere keer blij toen hij het bewuste diertje ontdekte. Ook de woordspelingen zoals Zoezie zeester, Sjaakje zeedraakje, ... vond hij best grappig. Mijn dochter van twaalf keek gefascineerd naar de foto’s zodat ik haar vroeg het boekje te lezen en haar commentaar te geven. Dit was het resultaat: “Is een grappig maar interessant boek. Het heeft een leuke woordspeling en de foto’s passen altijd bij het uitlegje. De informatie over het diertje is tof om te lezen en tevens leerrijk.

I Lenny de Blenny en andere zeedieren

Uitgevers: Orthomed nv, N&L Publishing ISBN: 978 9085410270

informatief, verrassend en prachtig De sleutelwoorden voor dit boek zijn: informatief, verrassend en prachtig. Deze uitgave biedt een actueel en uitgebreid overzicht van de in de zuidelijke Noordzee levende dolfijnen en walvissen. Als je

40


antwoorden Het antwoord op deze en nog veel meer vragen over dolfijnen vind je in het kinderboek ‘Worden dolfijnen verliefd?’.

Elke vraag wordt op een begrijpelijke manier beantwoord. Clavis, de uitgeverij, werkte hiervoor nauw samen met verschillende dolfijnenspecialisten in Nederland en Vlaanderen én met de populaire jeugdauteur en dolfijnenkenner Patrick Lagrou.

foto’s In het boek staan veel mooie kleurenfoto’s van dolfijnen! Dit boek biedt ook interessante informatie over de Noordzee en je vindt er quotes uit de Dolfijnenkindboeken van Patrick Lagrou. Dit boek wordt verdeeld - exclusief - via de Standaard Boekhandel.  TEKST: BART SLABBINCK

Worden dolfijnen verliefd? Prijs: € 14,95 Uitgeverij: www.clavisbooks.nl ISBN: 978 90 448 0831 5 Auteur: Patrick Lagrou Illustrator: Caroline Heens Formaat: 48 pagina’s 210 x 290 mm

FOTO: OCHEN KRASIVYE

TEKST: PATRICK VAN HOESERLANDE

het boek leest, wordt je verrast door het grote aantal soorten dat in de Noordzee voorkomt. Ook de hoeveelheid kennis en leuke wetenswaardigheden zullen je zeker en vast aanspreken. Het boek bevat afbeeldingen en foto’s van dolfijnen, die niet eerder gepubliceerd werden. Vooral het heden wordt behandeld, maar ook het verleden én de toekomst komen aan bod.  TEKST: IVO MADDER

Noordzeeaquarium te Oostende Dat Oostende en zijn bewoners nauw verbonden zijn met zeevaart en visserij is nogal logisch gezien de ligging en de geschiedenis van de stad.

Het boek ‘Walvissen en dolfijnen in de Noordzee’, een publicatie van Natuurpunt in samenwerking met Stichting de Noordzee, is een eigentijdse opvolger van de publicatie van Stichting De Noordzee uit 1992, ‘Bruinvissen, dolfijnen en walvissen van de Noordzee’.

H

s een dolfijn slimmer dan een vis? Drinken dolfijnen water? Hoeveel soorten zijn er? Hoe oud worden ze? Waarom springen ze uit het water? Zitten er dolfijnen in de Noordzee? Waarom lacht een dolfijn altijd? Kunnen dolfijnen zeeziek worden? Slapen dolfijnen? Kunnen dolfijnen zieke mensen genezen? Hoe komt een dolfijn in het dolfinarium terecht? Kun je zomaar met dolfijnen gaan zwemmen? Hoe leren ze kunstjes? Hoe kun je trainer worden? Zijn er dolfijnendokters? Hoeveel kost een dolfijn?

Foto’s: Dos Winkel Tekst: Patty Scholten

Walvissen en dolfijnen in de Noordzee et nieuwe boek is 140 pagina’s dik en is voorzien van kleuren zwartwittekeningen, oude prenten, kaarten, Noordzeefoto’s en ander beeldmateriaal.

Worden dolfijnen verliefd? Het antwoord op 101 vragen van kinderen over dolfijnen!

Op het einde van de tekst staan altijd grapjes, raadseltjes of weetjes. Een tof boek voor spreekbeurten ... Misschien één minpuntje: dit leerzaam leesboekje is niet echt meer geschikt voor kinderen onder de 10 jaar. Al heb ik er toch iets uit geleerd ...”. Om te besluiten vond onze jury van drie (mijn twee kinderen en ik) het een leerrijk en leuk ogend boekje om uit voor te lezen of om zelf te lezen voor kinderen van 3 tot 10 jaar. We wachten met ongeduld op een derde boekje over de diertjes in de Noordzee. (Het tweede boekje in deze reeks gaat over pinguïns). 

Hippo las voor u

M

aar niet iedereen kende het leven onder water zoals de vissers dat kenden. Daarom werd er reeds in de 19e eeuw (1894) een aquarium in Oostende opgericht waardoor de leken ook de het leven onder de Noordzeespiegel konden observeren. Walvissen en dolfijnen in de Noordzee Prijs: € 24,90 Uitgeverij: Fontaine Uitgevers ISBN i 10: 90 5956 1570

Heel het opzet is educatief en dat is eigenlijk wel nodig zoals schepen Yves Miroir stelde: ‘In een periode waar de consumenten de zo diverse fauna van de zee herleiden tot fishfingers, fishsticks en namaakkrab is het belang van het Noordzeeaquarium niet te onderschatten.’

30 jaar

info

Het huidige Noordzeeaquarium aan de Visserskaai bestaat intussen al 30 jaar. Ter gelegenheid van deze heuglijke gebeurtenis hebben de organisatoren een mooi gedenkboek uitgegeven met 60 bladzijden foto’s van 135 bewoners van de Noordzee die thans gasten zijn in het aquarium. En deze biodiversiteit is natuurlijk nog beter ‘live’ te bezichtigen in het aquarium zelf.

Noordzeeaqarium, Visserskaai, Oostende. Ganse jaar geopend op de weekends en dagelijks van 1 april tot 31 september. Openingsuren: 10 tot 12 u en van 14 tot 18 u.

bezoek waard Wie om welke reden ook langs Oostende passeert, moet zeker die kans niet missen

om die rijke Noordzeefauna te kunnen bewonderen. En er zijn restaurants genoeg in Oostende om er van te proeven ook …  TEKST: WIM VAN DOESELAER


41

Reportage

- BIOLOGIE

Natuurbeschermers en vissers op de bres voor dolfijnen R

uim twintig Belgische organisaties en instanties hebben zich hiertoe achter het Jaar van de Dolfijn geschaard. Gedurende het campagnejaar, een wereldwijd initiatief van de Verenigde Naties, vragen ze aandacht voor het lot van deze dieren en zullen ze geld inzamelen voor dolfijnen.

laat ze niet stikken

Ook in de Noordzee komen dolfijnen voor.

42


Volgende projecten zullen we ondersteunen.

monitoring van dolfijnen in ‘onze Noordzee’

Natuurbeschermers, beroepsen sportvissers, duikers, wetenschappers en vele anderen slaan de handen ineen voor een betere bescherming van dolfijnen.

“Vergeet het beeld dat dolfijnen enkel voorkomen in (sub)tropische azuurblauwe oceanen, ook in onze Noordzee komen dolfijnen voor. Achter hun schijnbaar nooit aflatende lach op het gezicht zit een niet altijd even rooskleurig verhaal. Wereldwijd sterft elke minuut één dolfijn en in België spoelden in 2006 een negentigtal dolfijnachtigen aan. Een groot aantal dieren vertoonden sporen van bijvangst, onder andere in recreatieve netten die bij de strandvisserij gebruikt worden”, vertelt Walter Roggeman, voorzitter Natuurpunt. “Wat de beroepsvisserij betreft zijn er door het type visserij dat primeert bij de Vlaamse reders gelukkig weinig ervaringen met dolfijnen in de netten”, vertelt Emiel Brouckaert, directeur van de Rederscentrale. “De aanwezigheid van dolfijnen is niet alleen een teken van een gezonde en bruisende Noordzee,

Het Dolphin Fund

Wereldwijd sterft elke minuut één dolfijn.

wat vanzelfsprekend ook een vurige wens van onze vissers is. Ook is er het feit dat het zien van dolfijnen op zee één van de factoren is die bijdraagt tot de aantrekkingskracht van het vissers- en zeemansberoep. Wanneer de kans bestaat een tijdje hun onvoorstelbare behendigheid te bestuderen, is dit een gegarandeerde ontspanning in het drukke leven aan boord”.

Het Dolphin Fund: laat u ze stikken? Omdat we niet willen dat het campagnejaar blijft steken in vrijblijvende publiciteit maar daadwerkelijk ook het verschil zal maken voor dolfijnenpopulaties in Belgische en andere wateren, is er een internationaal dolfijnenfonds, het Dolphin Fund, opgericht. Hiermee zullen tal van projecten ondersteund worden: steun voor de opvang van gestrande zeezoogdieren, bevordering van verantwoord walvistoerisme en toepassing en verbetering van apparatuur om dolfijnen uit visnetten te houden (de zogenaamde ‘pingers’ of ‘dolphin savers’). Jan Mees, directeur van het Vlaams Instituut voor de Zee, geeft uitleg over een project dat op steun vanuit het Dolphin Fund zal kunnen rekenen: “Meten is weten. Er is nog onvoldoende kennis over voorkomen, dichtheden en trends in de dolfijnpopulaties van de Noordzee. De nood aan wetenschappelijk onderzoek en monitoring ter ondersteuning van het beleid indachtig, zal het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) investeren in monitoringapparatuur. Deze zal vanaf het

onderzoeksschip ‘De Zeeleeuw’ ingezet worden door de wetenschappers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek.”. Storten voor het Dolphin Fund kan op rekening nummer 293-0212075-88 - Natuurpunt Beheer vzw - met vermelding ‘3143 Dolphin Fund’ - giften vanaf 30 euro zijn fiscaal aftrekbaar. 

Meer info? Bart Slabbinck, Natuurpunt Gsm +32 473 47 23 74 www.jaarvandedolfijn.org

Meten is weten, ook zo bij dolfijnen: momenteel weten we zeer weinig over waar dolfijnen voorkomen in het Belgisch gedeelte van de Noordzee. Via de aankoop van onderwatermicrofoons met bijpassende apparatuur en de opleiding van een team wetenschappers willen we een grondig onderzoek over meerdere jaren lopende uitvoeren over de aanwezigheid van dolfijnen in het Belgisch gedeelte van de Noordzee. Plaats van het wetenschappelijk onderzoek wordt het onderzoeksschip ‘De Zeeleeuw’ die DAB Vloot en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) sinds 2001 inzetten voor kustgebonden wetenschappelijk onderzoek. Reeds 6 jaar varen wetenschappers van het Instituut voor Natuuren Bosonderzoek (INBO) aan boord van ‘De Zeeleeuw’ maandelijks drie dagen in de Belgische kustwateren om het zeevogel bestand te monitoren. Bruinvissen en witsnuitdolfijnen werden vanaf het begin van deze tochten waargenomen maar de afgelopen twee, drie jaren zijn de waarnemingen van vooral bruinvissen spectaculair gestegen. De redenen waarom er nu meer bruinvissen en dolfijnen in het zuidelijke deel van de Noordzee worden waargenomen, is niet gekend maar een opvolging van de evolutie is dringend.

Visuele waarnemingen zijn helaas onvoldoende om de aanwezigheid van deze dieren op een betrouwbare manier te volgen. Daarom willen we beroep doen op speciaal daartoe ontworpen microfoons (hydrofoons) om geluiden waar te nemen die deze dieren produceren tijdens hun jacht op prooien. Dankzij de juiste elektronische apparatuur en software kunnen de ‘clicks’ die dolfijnen en bruinvissen maken vervolgens worden geïdentificeerd door een geoefende waarnemer. Zo zullen we aanvullend op de visuele observatie een beter zicht krijgen op de aantallen en de periodes waarin ze voorkomen aan onze kusten. Dit onderzoek kan enkel bijdragen tot een nog betere bescherming en kennis van deze bijzondere dieren.

tiviteit van ‘pingers’ worden onderzocht en bij gebleken tekortkomingen moet worden gewerkt aan verbetering ervan; hierbij willen we onder meer samenwerken met het Delftse bedrijf ‘Save Wave’ dat de zogenaamde ‘Dolphin Savers’ heeft ontwikkeld. De ‘Founding Partners’ van het ‘Year of the Dolphin’ (UNEP-CMS, ACCOBAMS, ASCOBANS en WDCS) en bedrijfssponsors hebben grote belangstelling voor zo’n project.

whale watching

Van veel kanten wordt aangedrongen op een project samen met één of meerdere vissers waarbij visnetten worden uitgerust met ‘pingers’; daarbij moet tevens de effec-

Deelname van Belgen & Nederlanders in dolfijnen walvisexcursies in Europa is de afgelopen tien jaar exponentieel toegenomen, evenals de aandacht daarvoor in de media. Onderzoek heeft aangetoond dat te veel verstoring leidt tot vermindering van de reproductiecapaciteit. De Kustvereniging heeft in 2002 een onderzoek gedaan naar de wijze waarop en de mate waarin aanbieders van excursies rekening houden met het welzijn van de dieren, met het zeemilieu, educatie- en onderzoeksdoelstellingen. Het internationale YoD’07 Organisatiecomité heeft gevraagd om WDCS en TUI te betrekken bij een actualisering en uitbreiding van het project. Op basis daarvan wil de Kustvereniging de Nederlanders beter en op een positieve wijze informeren over verantwoorde mogelijkheden van ‘whale watching’ op alle relevante Europese vakantiebestemmingen.

Dienstverlening en Kust, Vlaamse overheid. Michaël Kyramarios, diensthoofd Marien Milieu - Environnement, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, federale overheid. Sigrid Maebe, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, federale overheid. Dr. Jan Mees, directeur Vlaams Instituut van de Zee. kapt. Alain Pels, Voorzitter Kon. Belgisch Zeemanscollege. Dr. Yvo Peeters, Commissaris Vlaanderen Waterland - Bestuurder van het Europees Noordzeeprogramma, Vlaamse overheid. Jean-Marie Reynaert, secretaris Commissie Biologie NELOS.

Walter Roggeman, voorzitter Natuurpunt. Dr. Wouter Rommens, training coördinator, UNESCO, IOC Project Office for IODE. Dr. Eric WM Stienen, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Vlaamse Overheid. fregatkapt. dr. Maryse Van Bussel, Voorzitter Nationale Vereniging gewezen Marinepersoneel. Wim van Gelder, voorzitter van de Kustvereniging, vice-voorzitter NatureNet Europe en voorzitter van het Nederlands Comité voor het Jaar van de Dolfijn. ir. J-Fr Verhegghen, Dienst Zeevisserij, Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid Vlaamse Overheid.

opvang van gestrande dolfijnen Gestrande zeezoogdieren worden langs vrijwel de gehele Nederlandse kust opgevangen en geborgen door ‘Eerste Hulp bij Zeezoogdieren’, waarna verdere opvang en rehabilitatie wordt verzorgd door ‘SOS Dolfijn’ (Harderwijk). Onder de coördinatie van Naturalis is een strandingen-website gemaakt.

pingers, Dolphin Savers

TEKST: BART SLABBINCK FOTO’S: 0CHEN KRASIVYE

nationaal comité Het nationaal comité bestaat uit volgende leden: Internationaal beschermheer: Prins Albert II van Monaco. Peter: Patrick Lagrou, jeugdauteur (o.a. ‘Het Dolfijnenkind’). Kathy Belpaeme, Coördinatiepunt Geïntegreerd Beheer van de Kustzone. ir. Miguel Berteloot, Maritieme Dienstverlening en Kust, afdeling Kust, Vlaamse overheid. Jos Bosmans, vice-voorzitterNautiv vzw.

Emiel Brouckaert, directeur Rederscentrale. Dr. An Cliquet, Universiteit Gent, Maritiem Instituut. Marc Coussement, voorzitter Vlaamse Vereniging van Hengelsport Verbonden vzw. Dr. W.M.A. Desmet, Past President Vereniging ter Bestudering van de Zeezoogdieren - Association pour l’étude des Mammifères marins. Marc De Jonghe, fregatkapitein, Sectiehoofd Operationele Planning op het Nationaal grondgebied, Defensiestaf; FOD Defensie. Roland de Schaetzen, directeur Natagora (ASBL de protection de la nature). kapt. Yves Goossens, algemeen directeur DAB Vloot, Agentschap voor Maritieme


43

Reportage

- DUIKPLAATS

Onderwaterbeeldhouwwerken Sommige onderwatergalerijen geven een geheel nieuw perspectief op de wereld, vooral als ze dagdagelijkse onderwerpen behandelen. Ondergedompelde voorwerpen worden beïnvloed door zowel fysische als emotionele effecten: de voorwerpen lijken groter en dichterbij dan ze in werkelijkheid zijn en de kleuren zijn anders omdat het licht door het water wordt geabsorbeerd of vervormd én bepaalde onderwerpen kunnen op de emoties van de waarnemer inwerken.

J

ason Taylor maakt beeldhouwwerken van beton en staal die nadien vastgezet worden op het oceaansubstraat, zodat ze beveiligd zijn tegen de krachten van het wassende water. Hij let er wel op dat er geen schadelijke substanties in het onderwatermilieu terecht komen. Zijn artistieke ontwikkeling is geïnspireerd door de werkzaamheden van Richard, Christo en Claus Oldenberg. Hun nadruk lag op de verbinding tussen het voorwerp en het milieu waarin het wordt geplaatst. Deze zienswijze ontdekte hij ook in zijn eigen leefwereld: “Op vroege leeftijd stelde ik allerlei veranderingen vast toen mijn familie van een bepaald cultureel milieu naar een ander bewoog. Dit was het begin van mijn betovering door objecten en hun verhoudingen die veranderen als de landschappen en contexten rondom hun veranderen”. En als zoiets boven water kan, waarom dan niet onder water?

continu veranderende tentoonstelling Het wateroppervlak zorgt continu voor een veranderende caleidoscoop van licht, terwijl de troebelheid van het water als filter dienst doet. Dankzij het aquatische medium waarin de duiker zich bevindt, kan hij de onderwaterkunstwerken aanschouwen vanuit een veelheid aan hoeken en perspectieven. De traditionele rol van passieve waarnemer

Links: Grace Reef, diepte 4,2 m - Algen en sponsen strijden om een plaatsje op de kunstwerken. Rechts: Arawak Head, diepte 1,8 m - Ingesloten ruimten, spleten en gleuven bieden een schuilplaats en toevluchtsoord waar ze zich kunnen voortplanten.

wordt onder water omgezet in een actief proces van ontdekken van verschillende impressies en zoeken naar gelijkenissen met gekende omstandigheden of situaties. Of het beeldhouwwerk zich nu in een zoetwaterplas, de zee of een oceaan bevindt, het water en het licht zorgen voor een unieke vorm van geheimzinnigheid. Door de speciale sfeer worden de waarnemers uitgenodigd de kunstwerken te waarderen, terwijl er zeer waarschijnlijk vragen opreizen over hun omstandigheden en geschiedenissen. De kijker is onmiddellijk begaan met én betrokken bij het milieu en wordt als het ware een deel van het werk zelf.

La Diablesse, diepte 7,5 m - Het wateroppervlak zorgt continu voor een veranderende caleidoscoop van licht ... terwijl de troebelheid van het water als filter dienst doet (rechtse foto: Kiran Lall).

Arawak Head, diepte 5,2 m - Op termijn trekken de nieuwe bewoners van de kunstwerken groter marien leven aan.

Taylor geeft er de voorkeur aan om zijn beelden in de oceaan te plaatsen. Volgens hem zijn beeldhouwwerken in een zoutwatermilieu een continu veranderende tentoonstelling, aangezien door de aard van het kunstwerkoppervlak de zeefauna en -flora de werken koloniseren. Bovendien geeft de getijdenwerking en golfbeweging de textuur een veranderend gestalte. Het unieke van het plaatsen van kunstwerken onder water daagt de traditionele meningen van ons en ons milieu uit. Volgens Taylor zorgt het overtreffen van de grenzen die land en water scheiden voor een herschikking van sociale vooroordelen. Ik zou niet weten hoe, maar wie ben ik om hem tegen te spreken? “De constante input van het mariene milieu op de beeldhouwwerken weerspiegelt de wisselvalligheden van ons eigen leven”, zegt Taylor.

onderwatergalerij

Grenada is gekend voor de prachtige duiken die we er kunnen maken. Maar dit unieke onderwaterproject zal een extra niet-vergelijkbare mogelijkheid bieden om het dynamisch zeezicht te onderzoeken en gelijktijdig de schoonheid en diversiteit van het eiland te waarderen. Het beeldhouwwerkpark poogt op langere termijn uit te groeien tot een on-

J

ason Taylor is geboren in 1974. Zijn vader is van Engelse afkomst en zijn moeder is een Guinese. Zijn opleiding genoot hij in het zuidoosten van Engeland; hij gradueerde bij de ‘Camberwell College of Art’ en in het ‘Londen Institute’ behaalde hij een onderscheiding in Beeldhouwwerk en Keramiek. Hij heeft beeldhouwwerken in verscheidene openbare ruimten tentoongesteld. Daarnaast is Taylor een gekwalificeerde duikinstructeur met meer dan veertien jaar wereldwijde duikervaring.

derwatermuseum, waar we de geschiedenis van Grenada en folklore kunnen herdenken. Het is de bedoeling lokale kunstenaars aan te moedigen om werken specifiek voor het themapark te creëren. Het canvas ligt in ieder geval ter beschikking voor hen. Volgens Taylor leidt een onderwatergalerij tot een geheel nieuw perspectief op de wereld.

milieuprocessen Om het even welke geribbelde structuur onder water leidt op termijn tot een kunstmatig koraalrif. Het duurt niet lang of harde en zachte koralen koloniseren de afgezonken voorwerpen. Ook algen en sponsen strijden om een plaatsje op de kunstwerken. Al deze organismen zijn de basis van vele Caraïbische koraalecosystemen en trekken een resem marien leven aan. Denk hierbij aan een spectrum van kleurrijke koraalvissen. Maar ook schildpadden, openzeedieren en diepzeeschepselen - zoals haaien en roggen - worden erdoor aangetrokken. De in-

Links: Sienna, diepte 3,8 m Rechts: Het water en het licht zorgen voor een unieke vorm van geheimzinnigheid (foto: Kiran Lall).

gesloten ruimten, spleten en gleuven in de kunstwerken bieden vele kleinere schepselen een schuilplaats en toevluchtsoord waar ze zich kunnen voortplanten.  TEKST: IVO MADDER FOTO’S: JASON TAYLOR WWW.UNDERWATERSCULPTURE.COM/ARTIST. HTML

The Lost Correspondent, diepte 7 m - De kijker is onmiddellijk begaan met én betrokken bij het milieu en wordt als het ware een deel van het werk zelf.

Het doel van het ‘Park van het Beeldhouwwerk’ is een unieke ruimte te creëren die milieuprocessen benadrukt en de lokale cultuur viert. Door een kunstmatig koraalrif van beeldhouwwerken te creëren, die de bewoners van Grenada en hun geschiedenis afschilderen, vervult het project twee doelen: bescherming van het mariene milieu en het illustreren van de culturele rijkdom van Grenada.

Grace Reef, diepte 4,2 m - Onderwaterkunstwerken kan men bekijken vanuit een veelheid aan hoeken en perspectieven. V.l.n.r. Hier hetgeen een snorkelaar waarneemt ... en een duiker vanop afstand, overdag ... bij valavond ... en van dichterbij.

Advertentie

44



45

Retro Hippo

- VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER

35 jaar geleden

25 jaar geleden

15 jaar geleden

uit Hippocampe nr. 40

uit Hippocampus nr. 90

uit Hippocampus nr. 140

oktober 1972

oktober 1982

oktober 1992

Brevet van Hulpmonitor

Ontslag Paul Bailly

Varen volgens het reglement

34 kandidaten slaagden in het laatste luik, de zwembadproeven, van het examen voor hulpmonitor (nu 1*I). De nieuwe Vlaamse hulpmonitors zijn: Etienne Cuypers (AKO) Roger De Hainaut (Manta) Jeannine De Kimpe (Temse Watersport) Guy Dutoit (AKO) Frans Frankaert (Neptunus) Roger Heyndrickx (Manta) Fernand Jacobs (AKO) Rik Leys (CVD) Jacqueline Sax (Temse Watersport) Luc Sels (Neptunus) John Swinnen (Neptunus) Henry Van de Sype (Manta) Willy Vanhaelen (Poseidon) Aimé Van Heddeghem (Manta)

“Ik stel er prijs op hulde te brengen aan Paul Bailly. Hij is en blijft de voorzitter-stichter van onze federatie en hij was reeds onze vertegenwoordiger bij de oprichting van CMAS, waarvan hij de eerste statuten opstelde. Ik wens eraan te herinneren dat het zijn idee was om een federatie op te richten in de plaats van een club.” René Crepin

“We zullen er ons moeten bij neerleggen dat ook de zogenaamde ‘pleziervaart’ strenger en strenger gereglementeerd wordt. Zo moet vanaf 1 juli 1991 elk ‘pleziervaartuig’ voorzien zijn van een vlaggebrief.” José Vandekerckhove

Monovin

“Dokter J.P. Mortier, lid van Temse Watersport, werd benoemd tot voorzitter van de Medische Commissie CMAS.”

“De monovin krijgt steeds meer vastere voet en zelfs op wedstrijden van 6 km en meer treedt ze op het voorplan. Willen wij blijven volgen, dan zijn wij verplicht dat ook in te voeren en ervoor te trainen.” Hugo Aerts Voorzitter Sportcommisie

Advertentie

Cead Mile Failte One hundred thousand times welcome Tamora Dive Cruises & Eric Sas ...

46

CMAS

Hippoëzie Gesloten De zee voelt aan als een gladde hardmetalen schijf vlak, ondoordringbaar zonder enige tolerantie. Een harde oostenwind wervelt de wolkenlaag verzandt het morgenlicht tot een diffuus peertje.

... nodigen u uit voor een duiktrip langs Ierland’s ruige westkust. Live aboard 7 nachten/6 dagen. Twee duiken per dag, lucht, gebruik van flessen en lood. Duiken in de ongerepte Atlantische Oceaan, fantastische zichtbaarheid en weelderig onderwaterleven. Skelligs, Blaskets, Valentia Island, Dingle Bay en niet te vergeten ... enkele van Ierland’s bekende pubs.

Op het hoogste duin staar ik naar ongrijpbare bewegingen, het beeld is vlot herkenbaar een spiegel heb ik niet nodig.

www.tamoradivecruises.com [email protected]

Eberhard C. Roest



47

Close up

NELOS-fotograaf

GRAVENSTEIN Voornaam: Claudia Brevet: 1*Instructeur Club: Moby Dick Diving Team Naam:

In de kijker

1999 Aantal duiken: 1400 Duikt sedert: Blauwgespikkelde pijlstaartrog.

Aantal fotoduiken:

maar véél ...

geen idee,

Duikplaatsen: Oosterschelde,

Egypte, Bonaire, Turkije, Griekenland, Kroatië, Frankrijk, Spanje Olympus c-5050 Z Flitser: geen (voor macro-opnamen HID-lamp) Camera:

geen Specialisatie: passionele slakkenfotograaf Wedstrijden:

Astroboa nuda (medusahoofd).

Cyphoma gibbosum (flamingotong). Boven: Flabelina babai. Onder: Elysia viridis (groene wierslak).

48


Boven: Goniodoris castanea (bruine plooislak). Onder: Dondice banyulensis (brandend vuurtje).

Spirobranchus corniculatus (kerstboomworm).

Chelonia midas (groene schildpad).

Kieuw van de Spaanse danseres.

Galathea intermedia (oprolkreeft of springkrab).

Hippocampus ramulosus (langsnuitzeepaardje).


49

Hippo boven water

Editor di revista di buceo Hippo Campus di Belgica na Aruba Wij begrepen deze titel van ‘Solo Di Pueblo’, een krant uit Aruba, ook niet helemaal. Een andere krant, ‘Diario’, ook uit Aruba titelde: “Le Dome Restaurant a entretene redactorman di un revista Belga”. Ook niet zo duidelijk. Op de foto’s herkenden we wel hoofdredacteur Ivo Madder en Ireen Loots.

H

ippo en zijn hoofdredacteur haalden de Arubaanse pers ... nu enkel nog begrijpen wat de plaatselijke journalisten schreven. De tekst is namelijk gesteld in het Papiamento, een mengtaal die gesproken wordt op de Caraïbische eilanden Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, St.Eustatius en St.-Maarten. Papiamento heeft geleend uit het Portugees, het Spaans, het Nederlands, het Engels en uit West-Afrikaanse talen.

De krant ‘Dario’ uit Aruba bracht een artikel over het bezoek van Ivo Madder en Ireen Loots.

Onze redacteur Jacques Bernaerts was geintrigeerd door dit artikel en vroeg de vertaling aan via Aruba Tourism Authority (ATA)

Ter promotie van Aruba als duikbestemming laat John Oster, van Fly ‘n Dive’ een delegatie van Hippocampus kennis maken met de wrakken aldaar.

in Den Haag. Prompt kreeg hij antwoord van Richella Angela van die dienst. Dus nu weten we dat deze titel betekent: “Redacteur van het Belgisch duiktijdschrift Hippocampus op Aruba”. We hebben zelf de spelling van Hippocampus rechtgezet. En de andere titel: “Restaurant Le Dome nodigde de redacteur van een Belgisch tijdschrift uit”.

artikel We lezen verder: “E redactorman ta encarga cu Hippocampus un revista di buceo cu 12.000 lector di cual tur ta miembro di Nelos, kiemen lectornan cu un interes grandi y activo den exploracion y deporte bou awa”. We hadden het zelf niet beter kunnen zeggen! Gelukkig vertaalde Richella Angela: “De redacteurs vertegenwoordigen Hippocampus, een duiktijdschrift met over de 12.000 lezers, die een enorme interesse hebben voor en actief zijn in onderwateronderzoek en -sport”. Zo hoor je het ook eens van een ander. Trouwens: “Hippocampus ta un revista cu ta traha cu fanaticonan di buceo round Belgica” of “Hippocampus is een tijdschrift dat gemaakt wordt voor liefhebbers van duiken rond België”. En dat zullen we blijven doen ...  TEKST: WIM VAN DOESELAER

50


Duikmaterieel

- PRODUCTINFO

Kwalitatief duikmaterieel Tijdens de vakantiemaanden zijn er weer enkele hoogwaardige nieuwigheden op de duikmarkt gepresenteerd. We doen er een kleine greep uit.

Green Force

H

et Green Force verlichtingssysteem biedt de mogelijkheid om een 10-tal batterijpacks te combineren met een 15-tal lampkoppen. De nieuwste lampkop is de ‘HID 50 F’, waarbij de F staat voor ‘Focusable’. De lichtbundel van deze HIDlamp kan onder water van 10° naar 20° versteld worden. In combinatie met het ‘Flexi I’ batterijpack (meest compacte in de reeks) biedt deze lampkop een brandduur van 2 uur. Met de ‘Flexi II’ loopt de brandduur op tot 4 uur. Om de lampkoppen een nog betere bescherming te bieden tegen stoten en krassen ontwikkelde Green Force een reeks beschermkappen. Deze beschermkappen zijn beschikbaar voor quasi heel het gamma lampkoppen en kunnen op eenvoudige wijze door de gebruiker zelf gemonteerd worden. Meer info bij uw Green Force dealer. www.green-force.be

Sealife De Sealife ‘DC 600’, die in Hippo 214 beschreven werd, heeft er twee broertjes bij gekregen: de Sealife ‘Reefmaster Mini’ en ‘Reefmaster EcoShot’. Het zijn beide oerdegelijke, snelle en gebruiksvriendelijke, duiksport en out-door gerelateerde amfibiecamera’s. Voor boven en onder water! Een overzicht van hun specificaties: t Drive over tested - zo sterk dat je er met een auto overheen kunt rijden! t Shock proof - CE gekeurd. Is bestand teBoven: De Reefmaster Mini. Onder: De Reefmaster EcoShot.

Het C-7-T en C-8-T droogpak van Camaro kan zonder hulp aangedaan worden.

De Icaro Tech van Seac Sub.

Boven: De beschermkap voor de lampkoppen. Onder: De HID 50 F.

gen vallen vanaf een hoogte van 2 meter. t 40 meter waterdicht (Reefmaster Mini). t 23 meter waterdicht (Reefmaster Eco Shot). t Resolutie: 6.0 miljoen pixels effectief. t LCD van 5 cm. t Fixed focus lens - geen scherpstel vertraging! t Super snelle opstarttijd - mis geen moment, spaart batterijen. t Sea mode - unieke instellingen voor onderwaterfotografie (zie Hippo 214). t External flash mode - exclusieve instelling voor gebruik met externe slave (onderwater)flitser. t Spy mode - laat je camera foto’s maken. Maak het onmogelijke mogelijk (zie Hippo 214). t Betrouwbaar - degelijk Sealife-ontwerp voor langdurig gebruik en optimale resultaten. De Sealife Reefmaster is de meest ideale camera om altijd bij je te hebben. Niet alleen tijdens duiken, maar ook bij alle andere activiteiten. De Reefmaster is compact en past altijd in je zak. Werkt op 2 AA batterijen en is snel en betrouwbaar. En bovendien betaalbaar! Je dealer kan je meer technische details verstrekken. www.sealife-cameras.eu

Seac Sub Het trimvest ‘Icaro Tech’ van Seac Sub won de internationale prijs ‘Red Dot Product Design 2007’. Deze prijs staat garant voor kwaliteit en uniek design. Een internationale gespecialiseerde jury beoordeelt verscheidene producten, gaande van auto’s tot keukenbenodigdheden. Ze letten daarbij o.a.

52


op kwaliteit, design en ecologische impact. Meer info over dit kwaliteitslabel vind je op http://en.red-dot.org/2236.html. Het is de eerste keer dat de prijs aan een product uit de duikwereld toegekend werd. Seac Sub was natuurlijk uitermate tevreden met deze prijs, die officieel uitgereikt werd op de gala Red Dot Award, die plaatsvond op 25 juni 2007. www.seacsub.com

Mares Mares maakt voor haar nieuwe duikpakken gebruik van ‘Trilastic’, een combinatie van verschillende materialen en verschillende Het Mares Trilastic-duikpak.

dikten (bijv. 7 mm neopreen aan de voorzijde, mouwen en pijpen van elastisch 6 mm dik neopreen, 6 mm neopreen op bovenbenen en zitvlak en 5 mm aan de seals), waardoor één enkel product tegelijk comfortabel, warm, duurzaam en functioneel kan zijn. Een Trilastic-duikpak is ongelooflijk makkelijk aan te trekken: de diverse dikten zijn goed verdeeld zodat ritsen op de polsen en enkels overbodig zijn. Bovendien is het pak gegarandeerd flexibel en warm. Door het combineren van verschillende materialen bekomt men een lijn slimme natpakken: de Mares Trilastic. Tricore, dat uit meerdere lagen bestaat, wordt gebruikt aan de voorzijde. Het is zo flexibel dat u veel vrijer kunt ademen. Dankzij de laagconstructie kan het materiaal langs de randen worden gestikt en droogt het sneller, zodat je warmer blijft. De Trilastic-kniebeschermers, gemaakt van krasbestendig polyurethaan, zijn uitermate elastisch: ze bewegen met het lichaam mee en bieden tegelijk bescherming op kwetsbare plaatsen. Met de nieuwe verstelbare halssluiting bepaal je zelf hoe strak het pak om je hals zit. www.mares.com De VR200 Iceberg van Beuchat.

Beuchat Omdat Beuchat een kleinere en lichtere tweede trap wou ontwikkelen, zonder afbreuk te doen aan de prestaties van de VX 2e trap, brengen ze dit jaar de overgecompenseerde ‘VR200’ en ‘VR200 Iceberg’ op de markt. Ze zijn enorm gereduceerd in gewicht en afmetingen. Bij de ontwikkeling van deze tweede trap is de nadruk gelegd op hoge ademhalingsprestaties (comfort - overcompensatie), zonder de compactheid en een mooi ontwerp uit het oog te verliezen. De ‘VR200 Iceberg’ is bijzonder geschikt voor het duiken in koud water. De eerste trap is voorzien van het Beuchat antivriessysteem. De tweede trap heeft een warmtewisselaar met teflon gecoate onderdelen. De eerste trap is beschikbaar met INT, DIN 230 of DIN 300 bar aansluiting. www.beuchat.fr

Camaro Het nieuwe ‘Hydronomic Seamless 7mm’ duikpak is naadloos samengesteld, superHet hydronomic Seamless 7 mm-duikpak van Camaro.

Het C-7-T droogpak (rechts boven) en het C-8-T droogpak (links onder) van Camaro.

flexibel en extra waterdicht. Vanaf nu behoren afdrukken op de huid, van het stiksel en de naden, tot het verleden. Dankzij de hoge elastische ‘ X-Tend flex zones’ aan de zijkanten, de knieën en de ellebogen, kan men zich uiterst gemakkelijk bewegen. Het pak is voorzien van een dubbele kraag en dubbele ritssluitingen aan armen en benen. Het ‘G-Lock zipper system’ is een ritssluitsysteem dat een waterdichtheid van 93,75% garandeert. Bijna een droogpak! Nog een ander detail is dat het Hydronomic naadloze pak uitgerust is met meerlagige kniebeschermers. Camaro brengt ook 2 nieuwe droogpakken op de markt. De C-7-T is een trilaminaat droogpak met een ‘dry zipper system’. Het garandeert gemakkelijk aan- en uitdoen van het droogpak, het sluiten van de rits zonder hulp en een maximale bewegingsvrijheid. De C-8-T heeft eveneens het ‘dry zipper systeem’ maar is uitgevoerd in een combinatie van trilaminaat en neopreen. www.camaro.at TEKST: IVO MADDER


53

Reportage

- NATUURKUNDE

Doodt bliksem duikers? Waarschijnlijk al eens aan een gesprek onder duikers deelgenomen met als onderwerp: wat gebeurt er met een duiker aan de oppervlakte als de bliksem inslaat? Of anders geformuleerd: wat moet je doen als je duikt en het gaat onweren? Een artikel in de Washington Post, overgenomen maar slecht vertaald door een Belgische krant, over een fataal duikaccident deed mij op onderzoek trekken.

H

oe ontstaat bliksem? Alvorens op de vraag uit de titel een antwoord te formuleren, even herhalen hoe een bliksem ontstaat en wat hij is. Bliksem ontstaat door de ongelijke verdeling van elektrische lading over een onweerswolk. Er zijn verschillende theorieën die het verschijnsel van het opladen van de wolken kunnen verklaren, alsook waarom een ontlading tussen de onderzijde van de wolk en de grond zou optreden.

elektrisch veld Het is een feit dat de aarde een goede geleider is en dat gelijke elektrische ladingen elkaar afstoten. Onder de wolk worden de elektronen in de aardkorst verdreven, zodat de aarde plaatselijk een positieve lading krijgt. Tussen de wolk en de aarde heerst daarom een sterk, elektrisch veld, dat omhoog gericht is. De spanning in dat veld is Onweer met bliksem komt zelden voor boven de oceaan, maar er zijn uitzonderingen ...

Wacht minstens 30 minuten tot na de storm alvorens je naar het water te begeven.

Stef Teuwen (links) en Björn Slootmaekers (rechts).

Onweerswolken boven de kust.

echter 100 à 1000 keer te klein om in één keer vonken te laten overslaan. Als gevolg van de onregelmatige verdeling van de ladingen in de wolk kan plaatselijk wel enige vonkvorming optreden. Hierdoor vindt een ionisatie plaats waardoor de geleidbaarheid van de lucht lokaal sterk toeneemt. De hoogste potentiaalverschillen verplaatsen zich daardoor naar de tip van het geleidende kanaal. Daar vormen zich weer vonken en herhaalt zich het proces. Deze kettingreactie leidt dus tot een zichzelf voortplantend geleidend kanaal, de zogenaamde voorontlading. Dit kanaal heeft een doorsnede van slechts enkele centimeters. De voorontlading groeit zo stootsgewijs in stappen van enkele tientallen meters in de richting van de grootste spanningsverschillen. Soms treden bij dit groeien vertakkingen op. Een of meer takken van de voorontlading kunnen dicht bij de grond komen, op 50 tot 100 meter hoogte. Omdat het kanaal ongeveer de elektrische spanning van de wolk heeft, ontstaat er een soort kortsluiting tussen wolk en aarde. Te beginnen bij het contactpunt gaan elektronen hierdoor in grote aantallen sneller bewegen. Even later vult deze sterke stroom het hele kanaal. Dit verschijnsel, de ‘terugslag’, gaat gepaard met hevig oplichten en verplaatst zich van de aarde naar de wolk.

Kan bliksem doden? Een blikseminslag is een gebeurtenis die ongeveer één op de twee miljoen mensen per jaar treft. Wellicht het meest verrassend is dat een aanzienlijk deel van de getroffenen dit nog overleeft. Voor zover de in het lichaam als warmte vrijkomende elektrische

54


energie niet tot dodelijk letsel leidt, gaat een door de stroom optredende hartritmestoornis vrij vaak spontaan over. Een belangrijk verschijnsel in deze context is ook is de zogenaamde stapspanning. Als de bliksem in de grond slaat, ontstaat er een zeer hoge potentiaal op het inslagpunt, die naar buiten toe met de afstand afneemt. Staat een mens of dier op geleidende wijze (niet met rubber zolen) op de grond dan kan er ten gevolge van dit potentiaal door de benen heen een stroom gaan lopen: het ene been in, het andere uit. Het effect is gevaarlijker als de afstand tussen de contactplaatsen van benen of poten groot is. Dit is vaak de oorzaak van een dood in de wei liggende koe na een onweer. Een mens plaatst zijn benen zelden ver uit elkaar, maar bij een koe is het meestal meer dan een meter. Bovendien zit het hart bij een koe dichter bij het stroompad via de poten dan bij een mens via de benen. Wanneer de bliksem de hersenen en het zenuwstelsel treft, is het letsel aanzienlijk. De gevolgen kunnen zijn: afasie, persoonlijkheidsverandering, depressie, aanzienlijk geheugenverlies en motorische storingen en verlamming. De getroffen huid vertoont meestal brandwonden. Omdat dit letsel zo zelden voorkomt, zullen de meeste artsen het nooit zien, en zijn er weinig artsen die er meer dan eenmaal in hun leven mee te maken krijgen. In de USA bestaat er een speciale hulpgroep voor slachtoffers van blikseminslagen (www.lightning-strike.org).

Wat in geval de bliksem inslaat op water? Een eerste geruststelling is dat onweer met bliksem zelden voorkomt in de open oce-

aan, behalve in sommige zeegebieden zoals bijv. boven de Golfstroom. Zelfs zouden er daar door de tragere opwarming van het water minder blikseminslagen zijn. Dit geldt echter niet voor de soort wateren waarin wij duiken. Pech ... Maar wetenschappers begrijpen het gedrag van een bliksemontlading in water nog niet. Eén hypothese is dat, als de bliksem inslaat op zee of op een meer, de stroom zich diffuus verspreidt, vooral nabij of langs de oppervlakte, en minder in de diepte (vergelijkbaar met het beschermende effect van een kooi van Faraday omdat stroom over het oppervlak van een geleider stroomt en niet door de kern). Hoe verder van de inslagplaats, hoe zwakker die stroom wordt. Het zelfde geldt ook als de bliksem eerst een boot treft. Of de vissen sterven hangt dus af van de sterkte van de ontlading en de afstand (en diepte?) van de vis tot het inslagpunt. Hoewel we dus, door zowel de hitte als door de stroom, dode vissen kunnen verwachten, zijn er geen studies bekend over de sterftegraad van zeedieren door blikseminslag. Bronnen melden dat van de slachtoffers gedood door blikseminslagen er slechts 10 à 20 % op zee waren. Deze doden en de gewonden vielen steeds tot op een afstand van ongeveer 10 meter. Hoe groot het aandeel duikers daarvan was, is ongekend. Waarom deze afstand van 10 meter? De zee bestaande uit zout water, kan beschouwd worden als een goede geleider met zeer kleine weerstand. In een gesloten gelijkstroomkring (die de bliksem vormt met de aarde, zee en lucht) geldt de Wet van Ohm die zegt dat de spanning gelijk is aan de weerstand vermenigvuldigd met de stroomsterkte. Dus, als de weerstand zeer klein is, is ook de spanning in het water zeer klein. Hierdoor worden niet alle levende zeewezens geëlektrocuteerd. Gelukkig maar. In de onmiddellijke omgeving van waar de bliksem inslaat, kan wel een grote spannings-

of stroomsterkteconcentratie in het water ontstaan en is voorgaande redenering minder gangbaar. Bij bliksem over water loop je als duiker slechts risico indien je op, of vlakbij, de plaats van de inslag bevindt. Het feit van de plaatselijke verhoging aan het oppervlak is verwaarloosbaar ten opzichte van het hoogteverschil door de boot of de bomen aan de kant. Dus weinig risico om neergebliksemd te worden, het zal je echter maar overkomen.

Wat leren we hieruit? Bij een naderend onweer kan je plassen, meren en zee best vermijden (trouwens dit geldt ook voor de omgeving van zwembaden!). Niet alleen vanwege de bliksem maar ook voor de begeleidende rukwinden. Zit je toch op zee, dan zijn alleen boten met een afgesloten metalen hut binnen veilig. Opgepast, blijf van de metalen rand af! Ben je aan het duiken, dan is er geen reden tot paniek. Als je kan, wacht je onder water tot de bliksemschichten voorbij zijn. Bliksem is immers het meest waarschijnlijk aan het begin van een onweer. Hoewel, door te laat beschutting te zoeken of door deze te vroeg te verlaten, vallen de meeste slachtofBlikseminslag is het meest waarschijnlijk aan het begin van een onweer of juist na een onweer.

fers - voor en na een onweer. Moet je toch oppervlakte maken, ga dan zo snel mogelijk de boot in. De boot als hoogste punt, trekt immers de bliksem aan en biedt alleen binnen bescherming! Ben je aan de kant aan het duiken, probeer dan zo snel mogelijk je auto te bereiken. Beperk je verblijf aan het oppervlak tot het strikte minimum. Laat desnoods je materieel achter en kruip met je nat pak in de auto. Hoe efficiënt je nat duikpak zijn beschermende rol als kooi van Faraday vervult, is onontgonnen terrein. Dus, tenzij je ongewild als wetenschappelijk proefkonijn wil dienen, raad ik je aan om bij een naderend onweer je zin tot duiken te onderdrukken en de storm uit te zweten. Wacht wel tot minstens 30 minuten na de storm alvorens je naar het water te begeven. Pas daarna is het risico op bliksem aanvaardbaar laag.

Epiloog Op zondag 22 juli kwam de 36-jarige Stephen Wilson boven op 10 meter van zijn boot nadat de bliksem in zijn fles was ingeslagen. De andere duikers hadden de grootste moeite om de man aan boord te krijgen. Toen het gezelschap uiteindelijk op eigen krachten het strand bereikte, kreeg de getroffen duiker nog de eerste hulp. De inspanningen haalden niets meer uit. Indien je denkt dat de discussies aan de bar nu afgelopen zullen zijn, bedenkt dan dat bij het verschijnen van het artikel nog niet duidelijk was of Stephen stierf door de blikseminslag of door het verdrinken als gevolg van de slag. Weet ook dat de wetenschap over het duiken en bliksem geen consensus heeft bereikt. Er bestaan verschillende theorieën en sommigen spreken elkaar tegen. Buiten een paar toevallige meldingen zijn er geen experimentele data beschikbaar. Dit onderwerp levert dus nog genoeg stof tot discussie.  TEKST: PATRICK VAN HOESERLANDE FOTO’S: OLIVIER VANDEGINSTE

Bronnen www.washingtonpost.com/wpdyn/content/ar ticle/2007/07/23/ AR2007072300460.html t National Severe Storms Laboratory (auteur William P. Roeder) www.nssl. noaa.gov t Correspondentie met het KMI (www. meteo.be) t Artikel over bliksem en duiken op www.scuba-doc.com/lightdive.htm t Internet encyclopedie nl.wikipedia. org/wiki t


55

Reportage

- BIOLOGIE

WWF’s toptien van te

beschermen dieren plantensoorten Voor de start van de belangrijkste top ter wereld over de internationale handel in wilde dieren, CITES, bracht WWF een toptien uit van dieren plantensoorten die we dringend en over heel de wereld moeten beschermen tegen de gevaren van handel. Van 3 tot 15 juni namen in Den Haag in Nederland delegaties van 171 landen deel aan CITES, de Conferentie van de Conventie over de Internationale Handel in Bedreigde Dieren.

D

r. Susan Lieberman, directeur van het Global Species-programma van WWF, vertelt: “CITES (the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) pakt de bedreigingen die de handel voor deze bedreigde dieren plantensoorten met zich meebrengt, al meer dan 30 jaar met succes aan. Maar er komen nog altijd nieuwe bedreigde dieren plantensoorten bij. Sommige krijgen te kampen met nieuwe bedreigingen. Andere raken bedreigd omdat bijvoorbeeld de wereldeconomie veranderd is. En nog andere worden

Duitsland wordt hij gerookt en draagt hij de naam ‘Schollerlocken’. WWF roept de regeringen op om regels in te voeren voor de handel in deze soort en de soort op te nemen in CITES Appendix II.

westelijke zaagvis De populaties van de zeven soorten westelijke zaagvis zijn drastisch gedaald. Ze worden levend verhandeld voor openbare aquaria, en ook voor hun vinnen en vlees. Hun opvallende zaagvormige snuiten worden verkocht als souvenirs en als ceremoniële wapens. Andere delen van de vis worden verwerkt in traditionele medicijnen. WWF roept de regeringen op om de handel in deze vis te verbieden en hem op te nemen in CITES Appendix I.

rood en roze koraal

Volgens het fotoachief van WWF is dit rood koraal van het Groot Barrièrerif te Australië (foto: (c) WWF/ atl. Archives of Australia).

bedreigd omdat criminelen ijverig de hele wereld blijven afzoeken naar een afzetmarkt. Wat ook het probleem is, er zal niets veranderen zolang de regeringen deze handel en de gevolgen daarvan voor het natuurbehoud en voor de bestaansmiddelen van heel wat mensen niet serieus nemen.”

En hier zou rood koraal uit de Rode Zee te zien zijn. Blijkbaar kennen de meeste mensen rood koraal enkel als het verwerkt is tot een juweel, want bij de foto boven zien we rood zacht koraal en hieronder een rode gorgoon (foto: (c) WWF-Canon/Frédéric Monnot).

Rood en roze koraal komt voor op riffen en atollen, en het is de meest waardevolle soort van alle belangrijke koralen. Roze koraal wordt al meer dan 5.000 jaar bevist en gebruikt voor juwelen en decoratie. Overbevissing en de vernieling van hele kolonies door sleepnetten hebben de populaties dramatisch doen afnemen. WWF roept de regeringen op om regels in te voeren voor de handel in deze soort en de soort op te nemen in CITES Appendix II.

Appendix I, II of III

D

e dieren plantensoorten worden in één van de drie appendices opgenomen op basis van hoe groot de dreiging is waarmee ze te kampen hebben.

De Europese aal leeft in ecosystemen langs kusten en in zoetwater over heel Europa, onder meer in de landen rond de Middellandse Zee. De laatste decennia zijn de visbestanden dramatisch gedaald door overbevissing en stroperij. Er is een belangrijke internationale vraag naar deze soort, zowel naar levende jonge alen, die verscheept worden van Europa naar Azië, waarmee er verder gekweekt wordt, als naar het vlees van volwassen dieren. WWF roept de regeringen op om regels in te voeren voor de handel in deze soort en de soort op te nemen in CITES Appendix II.

haringhaai

Meer informatie over alle standpunten van het WWF in verband met CITES vind je op www.panda.org/species/cites. 

appendices Appendix I verbiedt de internationale commerciële handel in diersoorten. Appendix II regelt de internationale handel in diersoorten die zouden kunnen bedreigd worden als er geen regels over die handel worden ingevoerd. De commerciële handel is toegestaan op voorwaarde dat de dieren legaal bekomen worden en dat de handel niet schadelijk is voor de populatie in het wild. Appendix III is een lijst van diersoorten die beschermd zijn in minstens één land, dat aan andere partijen van CITES gevraagd heeft om hulp om de handel in deze diersoort te controleren. 

informatie

WWF

H

et WWF is één van de grootste en meest ervaren onafhankelijke natuurbehoudsorganisaties ter wereld, actief in meer dan 100 landen en met bijna 5 miljoen sympathisanten wereldwijd. Het doel van WWF is de generaties na ons een leefbare planeet na te laten. WWF zet zich in voor het behoud van soorten en hun leefomgeving: bossen, waterrijke gebieden en oceanen. Verder werkt WWF mee aan oplossingen voor de vervuiling en verspilling van natuurlijke hulpbronnen en de klimaatverandering. 

TEKST: IVO MADDER BRON: JAN DEROM, WWF

WWW.WWF.BE

FOTO’S: WWF-CANON FOTO-ARCHIEF

Advertentie

doornhaai De doornhaai is een smalle, kleinere haai met witte puntjes, die ongeveer één meter groot wordt en in scholen leeft. Hij wordt overal ter wereld aangetroffen in koele wateren langsheen de kusten. In Groot-Brittannië wordt hij ‘rock salmon’ genoemd, en wordt hij verwerkt in ‘fish en chips’. In

56


T

ijdens de conventie van CITES werd beslist dat rood koraal niet langer vrij verkocht mocht worden. Een paar dagen later werd echter bekend dat tijdens één van de laatste stemmingen op de conferentie het besluit van de werkgroep toch herroepen is en de handel gewoon mogelijk blijft. 

Europese aal

De toptien met de dieren plantensoorten waarvoor dringend actie ondernomen moet worden, zijn: de haringhaai, de doornhaai, de westelijke zaagvis, de tijger, de Aziatische neushoorn, rood en roze koraal, de Europese aal, de olifant, grote apen (gorilla’s, chimpansees en orang-oetans) en mahonie (een waardevolle boomsoort uit het Zuid- en CentraalAmerikaanse regenwoud). Als duikmagazine hebben we minder voeling met de planten en dieren van boven water. Niet dat ze minder belangrijk zijn om te beschermen, maar omdat ze minder in de context van ons magazine passen bekijken we enkel de dieren uit de zee van naderbij. De haringhaai is een sterke haai van gemiddelde grootte die veel migreert. Er bestaat een internationale vraag naar deze vis, vooral voor het dure vlees en de dure vinnen. WWF roept de regeringen op om regels in te voeren voor de handel in deze soort en de soort op te nemen in CITES Appendix II.

Slecht nieuws

CITES

El Ghonamy Diving Center

[email protected] [email protected]

More information: Tel.: +2012 2 206857 Tel.: +2065 3 547705

www.elghonamy.com Hippocampus september 2007

57

Clubs in de kijker

Clubs in de kijker

Duikclubs en -scholen

10 jaar Duikclub Adventure Diving Dilbeek

In de kijker

Het tienjarig bestaan van Adventure Diving Dilbeek (ADD) wordt wel op een heel unieke wijze in de kijker gezet. Geen ‘traditioneel bal met toeters en bellen’ dus, maar wel een fototentoonstelling en een symposium.

D De leden van Duikschool Triton met hun nieuwe fleece (foto: Dimitri Neutiens).

Een clubuitstap van Coudy’s Diving Team (CDT) uit Brugge (foto: André Van Tomme).

Duikschool Hydra Aalst na hun doopduik op 1 april 2007 (foto: Peter De Groote).

e fototentoonstelling loopt van 5 t.e.m. 25 november in het cultureel centrum ‘De Westrand’ en laat de inwoners van Dilbeek kennis maken met de unieke fauna en flora van de Oosterschelde, de Noordzee en de exotische wateren. Alle foto’s werden genomen door ADD-ers. Eveneens in de Westrand wordt op 15 december vervolgens een symposium georganiseerd met een aantal prominente gastsprekers: Tomas Termote, Eric Sas en Dirk Roelandt. Zij zullen het respectievelijk hebben over wrakken in de Noordzee, wrakken en fauna en flora in Ierse wateren en avontuurlijke duikex-

De leden van ADD op een clubduik aan de Oosterschelde.

ploraties. Woord en beeld worden bovendien geïllustreerd met interessante artefacten. Het symposium wordt natuurlijk afgesloten met een gezellige receptie. Voor meer info kan u terecht bij Luc Meyts

([email protected]) of Jos De Winne ([email protected]) of op de ADD-website www.adventurediving-dilbeek.be.  TEKST EN FOTO: LUC MEYTS

De Breevenduikers van Bornem bij de doopduik van 10 nieuwe leden in mei 2007 (foto: Stefan Van Pellicom).

58



59

Boetiek Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot tel. 015 22 56 72 [email protected] Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Provinciale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 [email protected] (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven tel. 016 22 56 98 (na telefonische afspraak) [email protected] LIMBURG: Rudi PEERLINGS Bocholterstraat 51 - 3960 Bree tel. 0476 33 14 63 (na telefonische afspraak) [email protected] OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 - 9950 Waarschoot tel. 09 377 37 97 (na telefonische afspraak) [email protected] WEST-VLAANDEREN: Mario VERHAEGHE Pastoriestraat 30 - 8200 Sint-Andries tel. 0475 63 16 91 (na telefonische afspraak) [email protected]

BEFOS

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 Mede-voorzitter: Willy VAN DER PLAS

Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen) 03 366 18 22 Beheerders:

Tonino BARBIAUX Rue A. Bracket 11 - 6001 Marcinelle 071 43 54 91 Pierre DERNIER

Sint-Pietersweg 7A - 1501 Buizingen 02 527 86 71 Patrice FINET

rue Hector Delanois 175 - 7033 Cuesmes 0477 22 78 96 John REMUE

H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven 016 23 49 00 Guido SEGERS

Paterstraat 33 - 2300 Turnhout 014 41 87 70 Wim VAN DOESELAER

C. Huysmanslaan 37/8 - 2020 Antwerpen 03 237 10 43 Secretariaat: Luce DE SMET

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d’Activités Sous-Marines asbl

Président: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 Vice-président: Jean MOINY

Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 085 21 36 28 Trésorier: Jean-Robert DELOBBE

Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 02 384 86 56

TROUW

WORDT BELOOND De winnende nummers zijn:

TDR.252 TFW.230 JKW.257 PWQ.949 GRB.333 Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of [email protected]). Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts € 0,50 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. 

60


Administrateurs:

Albert BASTIN Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée 071 43 54 91 Fabienne DESCAMPS

Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 065 84 65 22 Marc HIERNAUX

Rue des Alliés - 1190 Forest 0477 22 78 96 Marie-Isabelle JORIS

Rue Clémenceau 32 - 6044 Roux 071 35 26 26 Jean RONDIA

Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 02 374 85 40 Laurent TOUSSAINT

Rte. de Marlagne 15 - 5070 Sart Saint Laurent 071 71 32 67 Secretariaat:

Katia VAN DE VEEGAETE Muriel VAN BLOMMEN Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 Hippocampus september 2007

61

Uitnodiging tot ergernis

Stop wat perslucht in je tank Neen, dit is niet bedoeld als een goede raad aan duikers! Met deze uitroep wil men proberen een “nieuw” autoconcept te lanceren.

H

et verhaal begint bij het lezen van een artikel, verschenen in de Gazet van Antwerpen van 26 mei 2005. Een artikel waarin waarheid, fictie en baarlijke nonsens naadloos door elkaar worden verweven.

auto op lucht

onder hoge druk wordt geleverd door een aantal meegevoerde tanks, gevuld op 80 bar (maximum mogelijke druk omwille van de technische beperkingen van de toenmalige compressoren en de gebruikte materialen). Met de technologie van die tijd toch wel een behoorlijke prestatie.

Waarover het gaat: een auto commercialiseren die rijdt op lucht en bijgevolg geen schadelijke uitlaatgassen verspreidt. Prima idee, goed voor het milieu en pech voor de oliesjeiks!? Het principe is zeer eenvoudig en reeds lang gekend: een persluchtmotor wordt ingebouwd in een rijdend onderstel en wordt gevoed door lucht onder hoge druk die wordt meegenomen in voldoende grote tanks. De theoretische kennis hiervoor bestaat al sinds de 17e eeuw, na de uitvinding van de stoommachine door de Fransman Denis Papin. De eerste praktische experimenten worden uitgevoerd tussen 1876 en 1879 met de trams in Parijs. Vanaf 1879 tot 1917 rijden trams met pneumatische tractie in lijndienst door de stad Nantes. De vehikels die 36 personen kunnen vervoeren worden aangedreven door een motor op perslucht. De lucht

Terug naar het bewuste artikel, het treedt nu in detail over het concept. Citaat: De perslucht in de tank zit onder een druk van 300 bar, ongeveer anderhalve keer zoveel als de lucht (haha, geen zuurstof!) in een duikersfles. Die luchtdruk drijft de zuigers aan. Eigenlijk werkt het als een verbrandingmotor. Tanken kan aan een speciale pomp, of thuis met een ingebouwde elektromotor. Met 300 liter lucht (barliter?) in de tank krijgt het voertuig een bereik van 200 km. En nu komt het mooiste: Het bereik is heel eenvoudig te verbeteren. De samengeperste lucht is ijskoud (waar is de wet van GayLussac gebleven?). Als ze wordt verwarmd, levert ze veel meer energie. Er is ook een tweede tank waarin eender welke brandstof kan. Zo vergroot het bereik van de auto tot liefst 800 km.

De tram met pneumatische tractie van Nantes.

Maar het kan nog mooier: Vormt de hogedruktank geen gevaar bij botsingen? De tank is zo ontworpen dat hij scheurt. Daarbij komt alleen koude lucht vrij. Het ergste dat kan gebeuren, is dat de deuren enkele minuten vastzitten door de koude. Er is nog iets apart aan die auto: In een andere auto is de airco vaak een optie. Bij ons zit die er door de koude lucht standaard in, maar wordt de verwarming een extraatje.

reacties Ik laat het nu aan de lezers over om met al of niet humoristische en weldoordachte argumenten één en ander de grond in te boren. Ik kijk alvast uit naar de reacties.  TEKST: JACQUES LIMPENS VOOR WIE ER MEER OVER WIL WETEN: WWW.MDI.LU EN WWW.AMTUIR.ORG

Koninklijke BEFOS

TEKST: WIM VAN DOESELAER FOTO: IREEN LOOTS

62


Brayka Bay Village ***** 8 dagen/7nachten - All Inclusief - Chartervlucht Vanaf 744 € - 5% NELOS korting!

F Duikcruise SOEDAN - HAMERHAAIEN CRUISE Soedan is opnieuw open voor het duiktoerisme - een unieke kans om de ongerepte riffen, prestigieuze wrakken en de scholen hamerhaaien te ontdekken. (Begeleide groepsreis - NOG SLECHTS 6 plaatsen!)

02/05 - 11/05/2008 MY SHERAZADA - 2.495 €

Sinds 9 september 2007 - exact 50 jaar na de stichting van BEFOS-FEBRAS - mag onze federatie zich ‘Koninklijk’ noemen! De koninklijke kroon prijkt dan ook in het nieuwe BEFOS-FEBRASlogo.

D

F Marsa Alam - Egypte - Top Duikbestemming Duikpakket 10 Duiken Extra Divers: speciaal NELOS-tarief 195 € (enkel te boeken via de reisclub!) (Normaal tarief: 270 € - Gratis Nitrox voor houders van een Nitrox Brevet!)

Bondsnieuws

e dag voordien, op 8 september, werd de federatie en haar clubs, vertegenwoordigd door de clubvoorzitters, plechtig ontvangen op het Brussels stadhuis. In de volgende Hippo komt een uitgebreid verslag en fotoreportage. 

SPECIALS

Inbegrepen: Vluchten met Swiss en Soedan Airways - 2 overnachtingen in Cairo in 5* Hotel - Cairo by night programma - Bezoek piramides en museum Cairo - alle transfers - 7 nachten Cruise (16 duiken) Vol pension - Visum Soedan - 40 kg bagage. Meer Info: Vraag onze uitgebreide infofolder of www.nelos.be (Befos-Febras Travel Club)

F Duikcruise DJIBOUTI - WALVISHAAIEN CRUISE Boven: Burgemeester Freddy Thielemans verwelkomt de BEFOS-FEBRAS-delegatie op het prachtige Brusselse stadhuis. V.l.n.r. Willy van der Plas - co-voorzitter BEFOS-FEBRAS, Robert Henry - voorzitter BEFOS-FEBRAS, Achille Ferrero - voorzitter CMAS, de vertegenwoordiger van het Comité Manneke Pis, Prins Laurent en Freddy Thielemans. Rechts: Het nieuwe BEFOS-FEBRAS logo.

Walvishaaien staan ongetwijfeld op het verlanglijstje van elke duiker; dit is ‘de’ gelegenheid voor een ontmoeting met deze zeereuzen. Walvishaaien vertoeven in deze periode van het jaar in de veilige kustwateren van Djibouti. Wij hebben nu al de beste cruiseboot gecharterd voor de allerbeste periode. Eerste reis is volzet! Wegens groot succes extra reisdatum vastgelegd - NOG SLECHTS 6 plaatsen!

26/11 - 05/12/2008 MY DJIBOUTI DIVERS - 1.850 € Inbegrepen: Vluchten met Air Daallo vanaf Parijs - alle transfers in Djibouti - 7 nachten Cruise (tot 16 duiken) Vol pension - 1 nacht Hotel in Djibouti (Kamer + Ontbijt). Meer Info: Vraag onze uitgebreide infofolder of www.nelos.be (Befos-Febras Travel Club)


63

Reportage

- GESCHIEDENIS

Amforen Enige tijd geleden had ik gedurende een vakantie in Turkije een foto gemaakt van een amfoor. Voor wat meer uitleg daarover wist ik dat ik bij Guy Bosmans moest zijn. Hij is immers gefascineerd door amforen. Hier volgt wat hij mij vertelde.

D

e Romeinse of Griekse pottenbakker zou waarschijnlijk verwonderd opkijken als hij wist dat zijn werk, duizenden jaren nadat het werd gemaakt, tentoongesteld staat in een museum. Dat een amfoor, een gewoon gebruiksvoorwerp in de oudheid, verheven wordt tot kunst of een begeerd object is voor vele sportduikers, is toch wel vreemd!

amfoor De naam amfoor - eigenlijk amphora - komt uit het Grieks, van ‘amphi’ = aan weerskanten en ‘phero’ = dragen. Het is dus een vaas die aan twee kanten gedragen kan worden. Een amfoor heeft enkele typische kenmerken. Bovenaan heeft ze een hals of ‘collum’. Deze werd meestal voorzien van een dubbele stop: één van kurk, met daarbovenop nog een tweede van pouzzolana, een soort lava-cement. Dan heeft ze aan beide zijden een handvat of ‘ansae’. Daaraan werden de amforen vastgenomen om ze te vervoeren. Daaronder vindt men het lichaam of venter, met bovenaan de schouder en onderaan de voet of ‘pes’.

transport van amforen De amforen hadden niet allemaal dezelfde inhoud. Ze bestonden in verschillende groottes. De voet diende om vastgezet te worden in het ruim. Aan boord werden de kruiken zodanig gestapeld, dat ze tijdens het transport niet konden bewegen. Aan land werden ze in een houten driepikkel geplaatst.

Aan boord werden de kruiken zodanig gestapeld, dat ze tijdens het transport niet konden bewegen.

De meeste schepen in die tijd waren eerder klein: tussen de 15 en 20 m lang. Uitzonderlijk vond men een schip van 40 m of meer. Een normale lading bedroeg tussen de 200 en 500 amforen. Bij grotere schepen kon dit oplopen tot 2000 stuks.

merktekens Soms treffen we merktekens aan op de amforen. Vaak zijn het stempels, die vóór het bakken van de amforen werden aangebracht. Men gebruikte hiervoor een metalen stempel. Meestal zijn het de merktekens van de pottenbakkerij waar de amforen gemaakt

Prachtige amforen op de zeebodem.

Punische amfoor.

Klassiek Romeinse amfoor.

zijn; hoofdzakelijk terug te vinden in de hals of op de handvaten. Gegraveerde merktekens komen ook vaak voor. Met een graveerstift of zelfs met de vinger, bracht de pottenbakker zijn merkteken aan in de ongebakken klei. Geschilderde merktekens vindt men het minst; de verf op basis van houtskool weerstaat immers moeilijk aan een eeuwenlang verblijf onder water. Ook op de stop vinden we stempels. Deze geven ons vooral informatie over de wijnhandelaar. Een voorbeeld: L.TITI C.F. staat voor Lucius Titius Caii Filius. Dat was een zeer bekende familie van wijngaardbezitters in het oude Rome. Deze merktekens, die we zouden kunnen vergelijken met het huidig etiket op een wijnfles, geven gewoonlijk volgende specificaties weer: de inhoud, het gewicht en

de naam van de handelaar. Men treft soms de naam van herkomst, doch bijna nooit de naam van de bestemming aan. (N.v.Roland: Misschien werden de goederen toen ook al verscheept, zonder dat ze al werkelijk verkocht waren? Nu gebeurt het ook dat goederen verscheept worden onder een Bill of lading ‘To order’, waarbij de producent de goederen pas verkoopt nadat ze verscheept zijn of soms zelfs nadat ze aangekomen zijn in de loshaven). Bedankt Guy, voor deze zeer interessante informatie. Toen ik nog school liep, haatte ik het vak geschiedenis. “Het had zich allemaal in het verleden afgespeeld. Wat deed het er nog toe?”. Ondertussen heb ik ingezien dat men uit de geschiedenis veel kan leren. 

Etruskische amfoor.

Indeling

A

mforen worden ingedeeld ofwel volgens herkomst, ofwel volgens vorm, ofwel volgens ouderdom. Zie de ondertitels van de verschillende foto’s. Etruskische amfoor: VIIe tot Ve eeuw v.Chr. Punische amfoor: IIe eeuw v.Chr. - wijnamfoor Klassiek Romeinse amfoor: IIe tot I e eeuw v.Chr. Grieks-Italiaanse amfoor: Ie eeuw v.Chr. Spaanse amfoor: Ie eeuw n.Chr. - olieamfoor Type ‘Bas Empire’: IIIe eeuw n.Chr. notenamfoor Gallische amfoor: IVe - Ve eeuw n.Chr.

TEKST: ROLAND WANTENS FOTO’S: AMFOREN: GUY BOSMANS, RUIMEN:

Boven: Een merkteken in een amfoor. Onder: De stop van een amfoor.

Grieks-Italiaanse amfoor.

ROLAND WANTENS (MARITIEM ARCHEOLOGISCH MUSEUM, BODRUM, TURKIJE)

Spaanse amfoor.

Amfoor van het type ‘Bas Empire’.

Gallische amfoor.

Het ruim van een boot met amforen.

64



65

Reportage

- GESCHIEDENIS

De evolutie in de duiksport Als je tegenwoordig wil gaan duiken, hoef je slechts naar één van de vele NELOS- en LIFRAS-duikclubs in België te stappen en je krijgt er een gedegen opleiding. Alles staat klaar om met de beste ‘professionele’ zorgen een duikbrevet te behalen. Voor het duikmaterieel heb je maar één van de vele gespecialiseerde duikshops binnen te stappen en het hoogwaardig technisch duikgerief ligt daar voor het uitkiezen. Met onze vliegtuigcompressor op vakantie.

E

n na enkele weken kan je al je eerste openwaterduik realiseren, bijgestaan door bekwame instructeurs. Je kan zelfs voor betrekkelijk weinig centen je eerste duikvakantie in de Rode Zee beleven. Dat is niet altijd zo geweest ... De duiksport is in een zeer korte tijd geëxplodeerd tot een wonderlijke wereld voor vrijetijdsbesteding. Praktijk, kennis, kunde, veiligheid, saamhorigheid en kameraadschap staan hoog in het vaandel.

Is dit het begin voor de ‘homo aquaticus’? Reeds ver in de geschiedenis zijn er aanwijzingen dat de mens probeerde onder water te gaan. Alexander de Grote, de tot god verheven veroveraar, zou in een glazen bol onder water geweest zijn. Er zijn goden die met kronen en drietanden aanspraak maakten op de rijkdommen van de ‘Mare Nostrum’ (nvdr, Middellandse Zee). Wat gezegd van godenkinderen die, na het eten van een speciale algensoort, onder water konden ademen? Maar de technische evolutie ging zeer snel, mede geholpen door twee wereldoorlogen in de vorige eeuw. Na de tweede wereldoorlog werd gestart met de wederopbouw. En het ging goed in de westerse wereld. Meer en meer mensen konden zich een auto veroorloven en dat gaf mogelijkheden voor een ander leven. Verplaatsingen naar de Middellandse Zee bijvoorbeeld. Zo maakten de mensen kennis met die heldere, vrij warme zee. Er kwamen ook zwemvinnen, snorkels en duikbrillen en men kon gaan vrijduiken.

Jacques-Yves Cousteau, commandant bij de Franse Marine, had reeds tijdens de wereldoorlog de basis gelegd voor het autonoom duiken. Samen met zijn vriend Emile Gagnan, een ingenieur, ontwikkelde hij de ‘Aqualong’ en deed daarmee de eerste duiken in de Seine bij Parijs. Kort na de oorlog dook hij nabij Bandol (ons wel bekend) reeds naar 40 meter. Een mijlpaal voor de duiksport! Het begon in de jaren 50 te rommelen aan de Côte d’Azur, in Parijs en in Brussel, Luik, Gent, Mechelen en Antwerpen. Vakantiegangers kwamen terug van de Club Méditerranée, bezeten van het duiken. Met enkele vrienden - Robert Knauer, Ghislain De Hoog, Jacques en René Darmont, Jerry Servatty, Bob Wils, ikzelf en nog enkele anderen - gingen we in het Astridbad de verbintenis aan om een duikclub te beginnen ... CVD. Robert Knauer had van de eigenaar van het zwembad - Rüdesheim, een schatrijke diamantair - de toestemming gekregen om op de maandagavonden van 20 u tot 22 u te oefenen. Ook op andere plaatsen gebeurden dergelijke dingen. In het zwembad van de Veldstraat Jacques Darmont bij zijn zelfgemaakte tri-duikfles.

CVD officieel van start en verschenen de statuten in het Staatsblad.

maar dan beginnen er zware tijden Stef Teuwen (links) en Björn Slootmaekers (rechts).

In het begin moesten we het meeste duikmaterieel zelf fabriceren.

zijn het Marcel Geysen, John Cassiers, Walter Belis, Jos Hollenfeltz, François Desmet, en anderen die de koppen bijeen staken. In Mechelen is dat Georges Dib, in Gent Antoine De Deene, in Brussel o.a. René Crepin. De duikclubs The Frogmen, Manta, CAS, Neptunus ontstonden. In 1959 ging Duiken met een tri.

Er was praktisch niets voorhanden: geen duikmaterieel, geen duikwinkels, geen vulstations, geen theoretische cursus, geen oefenprogramma. We waren op onze eigen vindingrijkheid aangewezen. We redden ons met zelfgemaakte spullen, onder andere een ontspanner! Stalen flessen werden gezocht bij het schroot van de oorlog. Kranen werden op draaibanken in technische scholen gedraaid (met nog conische Engelse draadstelsels). Zowat alles moesten we zelf aanmaken. De zwembadtraining bestond uit zwemmen met vinnen, bril leegmaken en apnea’s, minutenlang. Er waren twee flessen, bi’s die samengebonden waren, twee kranen; een reserve was onbekend. Samen aan één fles tot met twaalf man en minutenlang; alles probeerden we uit. Vooral Leo Ceulemans was de meest inventieve. We trainden zelfs in het ademen aan de fles zonder ontspanner. Op theoretisch gebied was er niets in het We mochten toen schelpen en dergelijke verzamelen.

Nederlands, daar was dus grote nood aan. We wisten er zelf natuurlijk ook wat van af, zoals de natuurkundige wetten Archimedes, Boyle, Mariotte, Henry, Pascal. Schoolse wijsheden voor mensen die wat gestudeerd hadden. Die waren er voldoende, maar de duiktheorie zelf? Wat was die ‘caissonziekte’? We hadden er schrik van en toch wilden we duiken. Gelukkig hadden we van bij het begin dokters in de club - Piet Schrauwen en Wim Wellens (later nog medestichters van de Medische Commissie). Zij hebben zich ingezet om dit voor ons onbekende verschijnsel te onderzoeken. We doken en we hebben veel geluk gehad. In de jaren zestig klaarde de toestand enigszins op. In 1957 was de Belgische Federatie gesticht - FEBRAS in het Frans en BEFOS in het Nederlands. We stelden vast dat de Franstaligen veel verder stonden in dat alles. Zij hadden het voordeel van de taal, omdat er twee knappe technische werken over het duiken bestonden in het Frans: ‘Connaissance et Technique’ van Guy Poulet en ‘La Plongée’ van de GERS (Groupement d’Etude et de Recherche Subaquatique), een onderdeel van de Franse Marine. Dit laatste werk was dé bijbel voor de duiker. Wij hebben ons ingezet en uitgesloofd om te vertalen en de leerstof te stencilen. We maakten drie ‘boekjes’: voor de beginners met een groene kaft, voor de gevorderden met blauwe kaft en voor de ‘grote’ jongens met rode kaft. Er was nog meer. De duikopleiding in de vakantiecentra van de Club Méditerranée had een grote impact. En vermits dit alles kant en klaar in het Frans was gesteld, hadden de Franstaligen in ons land heel die brevetindeling en de proeven en examens maar gewoon over te nemen. De Franstaligen hadden nóg een voordeel op ons: de ondergelopen steengroeven met hel-

Eén van de leskaartjes die we gebruikten voor de theorielessen.

der, zoet water zonder stroming of getijden. Wij hadden een achterstand, maar we hadden ons enthousiasme om er wat van te maken. De federatie geraakte georganiseerd: met als voorzitter Paul Bailly, een Brussels advocaat, en als duikverantwoordelijke René Crepin. De voertaal was aanvankelijk Frans. Daar hebben we ons over beklaagd en er kwamen Vlamingen in de Raad van Bestuur: Georges Dib, Antoine De Deene, Jos Hollenfeltz en ook ik werden gevraagd om advies te geven. Bijzonder was dat die Vlamingen allen Lees verder op pagina 68. Ook amforen werden meegenomen.

Een zelfgemaakt onderwaterhuis.

66



67

Reportage

lugi

- GESCHIEDENIS

Vroeger BOO

Kerkstraat 3-5, 9220 Hamme, 052/47.75.38

specialist jassen, fleeces, t-shirts, pulls Een duikuitrusting ziet er nu helemaal anders uit.


leraars waren. Gedurende jaren hebben we elke eerste vrijdag van de maand vergaderd in de Fromageries Bel, waar René Crepin directeur was. Eén van onze prioriteiten was dat er ook Nederlandse verslagen zouden komen en dat er simultane vertaling zou komen op de algemene vergaderingen. Maar de meeste cruciale eis was een Nederlandstalige theoretische cursus. Deze eis werd ons terug doorgespeeld. Aan ons Vlamingen werd opgedragen een comité op te richten en te zorgen dat dé Vlaamse theoriecursus er kwam en dat is dan ook snel en knap gebeurd. We hadden het werk verdeeld in afzonderlijke stukken. Dat was na enkele vergaderingen gebeurd en dan heeft Antoine De Deene de stunt volbracht om binnen het jaar de eerste volledige Nederlandstalige cursus voor te stellen. Een enorme prestatie: de cursus van Manta.

geschiedenis schrijven Bij het ontwerpen van het duikmaterieel werd er ook geschiedenis geschreven. Er waren géén winkels om duikgerief aan te kopen. Er waren wel enkelingen die zich wisten te bevoorraden. Weer anderen, meestal technisch onderlegde kerels, slaagden erin bruikbaar spul te creëren. Zoals Robert Knauer die een Mistralontspanner namaakte. Maar wat met kompas, dieptemeter, reddingsvest, reserve, ...? Alles moest nog op punt gesteld worden en toch doken wij en gaven wij opleiding. Aan duikflessen geraken was al wat gemakkelijker, maar die moesten dan nog gevuld worden. In gasfabrieken? Bij beroepsbergers? Het was zoeken en het was moeilijk. Tot we na lang zoeken bij het schroot van de Amerikaanse luchtmacht een wrakkige compressor vonden. Samen met mijn broer Jacques en de toenmalige voorzitter Ghis De Hoog gingen we de aankoop aan. In de technische school, waar ik lesgever was, volbrachten we het wonder. Na krap een jaar werd de viertraps Joy-compressor voor de eerste maal gestart en hij gaf al onmiddellijk 120 bar. We vulden de flessen van de club en trokken op vakantie naar La Spezia.

68


De vakantie van ons leven! Ongelooflijk: we doken waar we wilden, op plaatsen waar nog nooit was gedoken. Op de camping in Tholen had de club een eigen vulstation. Lucht ‘à volonté’. We hebben verder gewerkt en in totaal vijf Joy-compressors samengesteld, die op verschillende plaatsen als vulstation hebben dienst gedaan. De mobiele compressors hebben op hun beurt dan weer voor heerlijke uitstappen gezorgd. Toen de industrie het gat in de markt opmerkte, kwam er meer, beter en vollediger duikmaterieel. Er waren William Xhignesse met La Spirotechnique en Paul Sobol met Scubapro. Dit alles zorgde voor een ‘boom’ in de duiksport.

moderne tijden Nu krijgen we uit alle hoeken aanbiedingen, zoals duiken met andere ademmengsels als trimix. Er is nu de deco-computer en de laptop, de dataprojector en de GPS. Tijdens de laatste algemene vergadering van het College van de 3*Instructeurs (de vroegere ‘nationals’) werden instructeurs gehuldigd. Geloof me of niet maar ikzelf kreeg een gouden medaille voor 35 jaar ‘dienst’, samen met mijn lotgenoot Walter Geebelen. Dat is niet niks. Het geeft een vreemde gewaarwording. En dan waren er nog met 40 jaar in het gareel! Goud, champagne en tranen! Het stemt tot nadenken. Hoe zijn we zo ver geraakt? Het is een gans leven geworden sinds 1959 bij het ontstaan

met eigen opdruk of borduursel Bijna elke duiker deed vroeger ook mee aan afzwemmingen; een belevenis op zich.

van de club CVD. Voor de lol? Mogelijk, zonder bedoelingen misschien, maar vast en zeker voor de kameraadschap. Intussen zijn we oud geworden, maar hebben we een ongelooflijke tijd meegemaakt die ik voor niets had willen missen. Ik ben in 1926 geboren en waarschijnlijk de oudste, in leeftijd dan wel, van de groep en daar ben ik dan niet zo blij mee. Maar we zien wel uit naar de komende dingen des levens. Ik heb ooit eens een boek gelezen, waarvan ik me de auteur niet meer herinner, maar dat eindigde met een voor mij zeer toepasselijk slot: Ik voelde mij doorstroomd door jeugd Vlammende bruisende levensvreugd Maar steeds verder gaat de tijd En verzacht tot kalmen gloed De vlammen van ’t ontstuimig bloed. 

Kom duiken bij

Centre International de Plongée du LAVANDOU Voor uw clubvakantie ‘Duiken’ 2 IDEALE FORMULES IN HET MIDDELLANDSE ZEE GEBIED EXPLORATIEWEEK ROND PORT-CROS EN OP DE WRAKKEN

Groep met eigen leiding, min. 10 duikers. FORFAIT 10 duikers - 6 dagen - 6 nachten in volledig pension Hotel ** de rust op 2 minuten van het duikcentrum. Verzorgde keuken.

€ 467

WEEK WRAKKEN VAN TOULON TOT CAMARAT + PORT-CROS Individueel en groepen, Donator, Grec, Rubis, Barge aux Congres, Togo, ... 16 wrakken te ontdekken. 7 dagen - 7 nachten in volledig pension - Hotel ** de rust op 2 minuten van het duikcentrum. Verzorgde keuken.

€ 576

Nitrox vulstation RESPECTEER DE REGLEMENTEN VOOR DUIKEN VAN NELOS EN CMAS

BEL ONS OP!!!

TEL.: (00 33) 494715457 • FAX: (00 33) 494151309 Centre International de Plongée du LAVANDOU Quai des Iles d’Or - 83980 Le Lavandou Havenparking recht over het bureau van toerisme.

Website: www.cip-lavandou.com

E-mail: [email protected]

TEKST: PERSOONLIJKE MEMOIRES VAN PAUL DARMONT, 3*I NR. 11 FOTO’S: DANNY DARMONT EN ARCHIEF PAUL DARMONT

Een schelp genoemd naar de auteur, Paul Darmont: Murex trignolius darmontis.


69

Persbericht

Sprokkel

Terug naar school met

Zeeën lijden onder opwarming Aarde

Natuurpunt daagt alle scholen in Vlaanderen uit om in de Week van de Dolfijn (10 – 17 oktober) te werken rond dolfijnen. Scholen die op de kar springen krijgen van Natuurpunt gratis een educatief pakket en een kinderboek over dolfijnen. Alle leerlingen krijgen bovendien een dolfijnenmagazine. Scholen die geld helpen inzamelen voor het internationale Dolfijnenfonds, worden bovendien uitgenodigd op een grandioos slotfeest van het Jaar van de Dolfijn en maken kans op één van de vele prijzen.

Enkele maanden geleden werd het water van de Atlantische Oceaan voor de kust van de Amerikaanse staat Oregon plots bruin. De levende oceaan werd omgevormd tot een, letterlijk, dode zee. The Observer meldt dat dit niet het enige voorbeeld is van zo’n milieuramp. En de reden? De opwarming van de Aarde.

dolfijnen

O

nder kinderen behoren dolfijnen tot de meest geliefde dieren, terecht natuurlijk. Voor velen is het echter een goed bewaard geheim dat er dolfijnen in onze Noordzee zitten. Tijd voor verandering vinden we. Juffen en meesters hoeven niet te zoeken naar inspiratie voor een leuke les over deze bijzondere dieren. Natuurpunt en de Kustvereniging maakten een gratis educatief pakket met werkbladen, video’s en nog meer leuks voor de diverse graden van de lagere school. Bovendien krijgen alle leerlingen een dolfijnenmagazine boordevol interessante weetjes en prachtige foto’s. De schoolbibliotheek wordt gespijsd met het nieuwste boek van Patrick Lagrou!

Maar we willen verder gaan. In het Jaar van de Dolfijn zamelen we ook geld in via het Dolfijnenfonds om dolfijnen te helpen. Wereldwijd sterf elke minuut één dolfijn door verstikking in visnetten, vervuiling, enz. Een wetenschappelijke expeditie in China bevestigde dat dit jaar de Yangtze-dolfijn uitstierf. Scholen die het Fonds een duwtje in de rug geven, willen we dan ook bedanken. Op 4 november organiseren we in het Boudewijn Seapark een grandioos slotfeest waarnaar elke deelnemende klas een delegatie mag sturen. Bovendien maak je kans op één van de vele prijzen: van boekenpakketten tot - de hoofdprijs voor de meest creatieve geldinzameling - een heuse wetenschappelijke expe-

Natuurpunt en de Kustvereniging maakten voor scholen een gratis educatief pakket.

ditie met jouw klas aan boord van het schip de Zeeleeuw (met dank aan het Vlaams Instituut voor de Zee en DAB Vloot). Scholen kunnen zich gratis inschrijven door een mailtje te sturen naar Bart Slabbinck, [email protected]. Storten voor het Dolfijnenfonds - Dolphin Fund kan op rekening nummer 293-021207588 - Natuurpunt Beheer vzw - met vermelding “3143 Dolphin Fund” - giften vanaf 30 EUR zijn fiscaal aftrekbaar. Meer info: www.jaarvandedolfijn.org of [email protected]. 

FOTO: OCHEN KRASIVYE

Bescherming van wrakken D

oor de publicatie van deze wet krijgt ons land voor het eerst een moderne ‘wrakkenwet’. De belangrijkste zaken voor ons zijn de volgende: naar analogie van de Britse ‘Receiver of Wrecks’ wordt ook bij ons de functie van een ‘Ontvanger der Wrakken’ geschapen; m.a.w. een beheerder van de wrakken voor onze kust (binnen de territoriale wateren!). t een procedure wordt vastgelegd welke wrakken (en wrakstukken) men al dan niet mag bovenhalen, hoe ze moeten worden gerapporteerd en bewaard. t

70


er wordt ook een mogelijkheid geschapen voor ‘beschermde wrakken’. t aan SPN, de politie te water, is opgedragen om toezicht uit te oefenen op de naleving van de wrakkenwet. Je kan het volledige KB nalezen op http:// wiki.nelos.be/index.php/Wrakkenwetgeving. t

Er zullen de volgende maanden nog een hele reeks uitvoerings KB’s verschijnen die de ‘wrakkenwet’ zullen verfijnen.  TEKST: DIRK VAN REUNBROUCK FOTO: TOM SCHILS

scenario Het scenario is grotendeels identiek: plots doet zich een spectaculaire groei voor van de plankton in het water, vervolgens sterft die plankton af en zinkt ze naar de zeebodem. Daardoor daalt het zuurstofpeil in het water tot nul. Geen vis, geen krab of geen zeeworm overleeft een dergelijke natuurramp.

Over de oorzaak zijn de wetenschappers het eens: door het veranderende klimaat zijn ook de tot dusver heel voorspelbare seizoenswinden veranderd. Die winden hebben een invloed op de stroming van het zeewater, doordat ze het warme oppervlaktewater ‘wegblazen’, waardoor kouder water naar boven komt. Door de stijging van de temperaturen boven het landoppervlak worden de winden sterker. En dat heeft een weerslag op de zeestroming die de afgelopen jaren dan ook veel minder voorspelbaar is geworden. “Het hele systeem is uit balans geraakt. En hoewel we nog niet met absolute zekerheid kunnen bewijzen waarom de winden veranderen, past dit perfect in wat je kan verwachten wanneer het klimaat verandert.

De opwarming van de aarde leidt tot dode zeeën.

Dus dat is een meer dan logische hypothese”, aldus professor Jane Lubchenco van de universiteit van Oregon.  GELEZEN DOOR WIM VAN DOESELAER, IN DE KRANT ‘DE MORGEN’. FOTO: GERY BEECKMANS

TEKST: BART SLABBINCK

Sprokkel

In het Belgisch Staatsblad van 21/06/2007 is de ‘Wet van 09/04/2007 betreffende de vondst en de bescherming van wrakken’ gepubliceerd. Deze wet is van kracht sedert 01/07/2007!

O

p verschillende plaatsen, met name voor de Amerikaanse westkust en in de wateren rond Zuid-Amerika en Afrika, vinden veranderingen plaats in de stroming van de oceanen, met verwoestende gevolgen voor het ecosysteem van de wereldzeeën.

Bondsnieuws

Commissie Deltagebied op Gorishoek De ‘Commissie Deltagebied’ is een NOB-Commissie die - zoals de naam het zegt - zich bezighoudt met alles wat het duiken in de Delta betreft. BEFOS is er vertegenwoordigd door Nico Habets en Wim Van Doeselaer.

V

oortdurend is de commissie in de weer om het aantal duikplaatsen uit te breiden en de toegang en de parkeermogelijkheden bij de bestaande te verbeteren.

duikje Op een mooie augustusdag verzamelden zij op Gorishoek om voor de vergadering

V.l.n.r. Evert Swart, Marcel Waijers, René Kiel, François Leurentop, Desmond van Santen, Luc Beets.

een duik te doen. Luc Beets en François Leurentop (Aquanauten) sprongen in om de duikploegen te vervolledigen.

Doeselaer. Zij waren wel aanwezig maar konden door omstandigheden niet meeduiken. 

Op de foto ontbreken Bram Steyn, Joke van Heest, Johan Verkamman, Wim Van

TESKT: WIM VAN DOESELAER FOTO LUC: BEETS


71

Webdiving

BIJ ONS IS SERVICE EEN ERECODE - Advies door een ervaren instructeur.

Tussen Buda en Pest Ooit al in Budapest geweest? Een aanrader! Natuurlijk niet als duiker. Althans, ik heb er geen duikbare stek gevonden. Maar als je van cultuur, en zeker van architectuur houdt, dan is een bezoek de moeite waard. Zoals je je waarschijnlijk wel nog van de lessen aardrijkskunde (tegenwoordig heet dat vak Wereldoriëntatie) zult herinneren, wordt deze stad door een rivier in twee delen verdeeld. Ja, in Buda en in Pest. Een zekere componist gaf deze rivier de zeer flatterende naam: ‘Die schöne blaue Donau’. Ik kon vaststellen dat die rivier zo blauw is als de Noordzee. Bruinig dus. In feite klopt ook die tweedeling niet echt, want in het midden tussen de stadsdelen ligt nog het eilandje Sint-Margarita. Dat is een trekpleister voor al wie een beetje rust zoekt tijdens zijn pendeltocht tussen de oevers. Wel, deze rubriek wil ook een vaste stek zijn in je zoektocht tussen realiteit en virtualiteit.

B

eeld je in: een internetpagina voor iedere soort die op aarde leeft en dit op één muisklik van je verwijderd. Een droom? Ja. Een onmogelijke opdracht? Misschien. Maar als het over drie tot vijf jaar lukt dan zal ‘The Encyclopedia of Life’ een referentie van formaat te zijn. Het ambitieuze einddoel is een wetenschappelijk correcte database van de 1,8 miljoen (bekende) biologische soorten op onze planeet, die voor iedereen on line te raadplegen is. Tot op de dag van vandaag is een encyclopedie over alle levensvormen op aarde nog onbestaand, simpelweg door de onvoorstelbare omvang van het project. Door de nieuwste internettechnologie waarbij de inhoud van verscheidene bronnen wordt samengesmolten en het bestaan van Wiki-achtige omgevingen waarin duizenden wetenschappers en amateurs aan teksten werken, is een dergelijk project toch uitvoerbaar. De door wetenschappers goedgekeurde data worden in een volgende fase vrijgegeven aan de internetgemeenschap, die er Wikipediagewijs pagina’s uit kan destilleren waarbij flink wat ruimte wordt voorzien voor multimedia (foto’s, video’s, schema’s, en zelfs chatsessies met experten). Bekijk de demo op www.eol.org en zie wat de toekomst brengt. Vergeet in ieder geval niet deze URL in je favorieten te plaatsen!

goeie illustraties Maar voor het bekomen van goeie multimedia illustraties moet je de techniek wel onder de knie hebben. Je hebt dus nog een kleine vijf jaar tijd om te oefenen indien je wilt dat je foto’s in deze globale encyclopedie terecht komen. Hoe kan je dit hoge niveau bereiken? Lees om te beginnen de artikels

72


over fotografie in de Hippocampus. Als internaut kan je ook de website van ‘Marine Expedition Services’ bezoeken. In het deel ‘leren’ vind je bij artikels de publicaties verschenen in de Hippocampus terug. Maar je kunt er natuurlijk nog andere dingen leren. Oefen maar op www.mes-bvba.be.

onderwaterfotografie Ben je gebeten door het vastleggen van het onderwaterleven op gevoelige plaat? Dan kan je als beginner zeker je gading vinden op onderwaterfotografie.startpagina.nl of onderwaterfotografie.startkabel.nl (nee, een Belgische variant bestaat er niet). Onderwaterfotografie is makkelijk! Met de juiste apparatuur en goede informatie kun je met mooie resultaten thuis komen. Dat beweert althans de site www.onderwaterfotografie.com. Ikzelf ben niet echt overtuigd. Als je thuis wilt komen met de soort van foto’s die je op www.onderwaterfotografie.org vindt, dan zal je toch wat meer moeten doen dan advies inwinnen en een goeie camera kopen.

cursus fotografie Natuurlijk het is een goede basis, maar het kweken van een eigen ‘oog van de fotograaf’ vergt meer dan dat. Een goede cursus en een pak praktijk is zeker een noodzaak wil je foto’s naar eigen en andermans tevredenheid maken. Gelukkig doet onze Commisssie Foto, Film en Video op dit vlak een grote inspanning. Interesse? Kijk dan naar hun kleurrijke - wat had je anders verwacht - site op www.onderwaterfotografie.be. Misschien dat ik me ook moet inschrijven voor een cursus, want mijn kijk op kleuren

HERKEUREN FLESSEN - HERSTELLEN & NAZIEN AUTOMATEN VULSTATION 200/300 bar 24u/24u

NIEUW: DIVEWEAR

de volledige lijn van IQ Company, Seventenths, Mares en Camaro

OPENDEURDAGEN: op 7, 8 en 9 december 2007 (vrijdag en zaterdag van 9.00 u tot 19.00 u en zondag van 9.00 u tot 17.00 u)

Open van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 u tot 19.00 u (zaterdag tot 18.00 u). Of na telefonische afspraak. Zondag en maandag gesloten! en mijn gevoel voor compositie is niet echt hoogstaand te noemen. Zit er hier een artikel in?

Engelstalige sites Als je naar Engelstalige site over onderwaterfotografie zoekt, dan vind je die met hopen. Iedere combinatie van ‘picture’, ‘underwater’ en ‘photography’ geeft je miljoenen hits. Te veel om allemaal te bespreken. Ja, zelfs de combinatie van de woorden als URL geven je een hit: www.picturesunderwater.com.

www.duikmateriaal.be

HUIS CUYLAERTS HOFEINDE 21 - 2350 Vosselaar Tel. & fax 014/61 12 60

BOKSEN DUIKEN FITNESS

Scubapro - Mares - Dacor - IQ - Suunto - Bare - Camaro - Cressi Sub - Procean - Uwatec - Sea & Sea - Epoque - Green Force - ...

Why dive? Toch wil ik je de volgende filosofische URL niet besparen. Deze gaat naar de kern van onze sport: www.whywedive.com. Als je het mooi geïllustreerde antwoord daar niet vindt, dan moet je je echt vragen beginnen te stellen. Waarschijnlijk wordt het dan tijd om je duikuitrusting te verkopen. Via het internet uiteraard! Maar dat is misschien voor de volgende keer?! Aan deze lichtgevoelig internetduik komt er ook een sluitertijd. Alles in de tas en terug naar de realiteit. Onderweg uitblazen en niet vergeten goede sites naar mij door te sturen. Opgepast mijn e-mailadres is gewijzigd in: [email protected]. Het verschil zit hem in de puntjes!  TEKST: PATRICK VAN HOESERLANDE

www.onderwaterfotografie.be


73

Lopende agenda Zie ook: http://wiki.nelos.be/index.php/Lopende_agenda

Oktober 2007

December 2007

04 Cursus Onderwaterfotografie Niv. 1 01 Tentoonstelling Hélène Ash (01-31) Art Gallery 100, Antwerpen Regio: Antwerpen www.helene-ash.com Inschrijven: [email protected] www.artgallery100.be 06 LIMOS-proevenweekend (6-7) 02 Algemeen en Specifiek gedeelte 1*I/ Den Osse Initiator 07 6e Beker van het Zilvermeer Zellik (opgelet: gewijzigde datum!) 4 km en 1 km - Zilvermeer Mol 07 Voordracht Commissie Biologie Uitreiking Beker van België 2007 Thema: Gevaarlijke zeedieren Nautilus - Ludo Dewaelheyns door de auteurs van het gelijknamige boek +32 496 54 49 89 - [email protected] Huis van de Sport - 20.00 u www.vinzwemmen.be Tiny Heremans - 016 22 56 98 10 Week van de Dolfijn (10–17) [email protected] Bart Slabbinck 08 Symposium voor Duikgeneeskunde [email protected] UZA www.jaarvandedolfijn.org www.duikveiligheid.be 13 5e ACAVOS Themafotoduikdag 09 Belgisch Kampioenschap OWH Onderwerp: macro Antwerpen 9.45 u inschrijving [email protected] Trapke van Ireen (Grevelingen) 14 AV College 3*I Duikershuis 14 Pre-Zeestage Duikershuis 15 Limiet inschrijving examen 1*I/ Initiator

17 Belgisch Kampioenschap OWH Antwerpen [email protected]

Maart 2008 01 Examen praktijk DHV 08 Herexamen 1*I/Initiator Module 4 Zwembad: 09.00 u - 12.00 u Theorie: 13.00 u - 16.00 u 09 AV NELOS 16 AV College 3*I Duikershuis

13 Post-Zeestage Duikershuis

April 2008

Inschrijving ter plaatse tot 13.00 u www.demanta.be Roland De Kokere - 09 230 06 26 [email protected]

November 2007

Januari 2008


15 Examen theorie DHV

16 Belgisch Kampioenschap OWH Antwerpen [email protected]

28 Zeestage voor de kandidaten 2*I en 16 Memorial Daniel Barthélemy 3*I (van 28/10/07 tot 01/11/07) 7 km - Afdaling van de Semois van Cugnon tot Auby Marie-Paule Etienne - +32 61 41 31 08 [email protected] 04 Slotfeest Jaar van de Dolfijn 23 28e Noordzee Kerstzwemtocht Boudewijn Seapark 6 km - in de Noordzee - 09.00 u Bart Slabbinck Reddingsdienst Cadzand (Nederland) [email protected] NSSA - Maurice Hinsenkamp www.jaarvandedolfijn.org +32 2 375 65 91 of +31 117 39 24 19 05 Fototentoonstelling (5-25) 10 jaar Duikschool Adventure Diving Cultureel Centrum de Westrand, Dilbeek [email protected] 13 Examen Fysieke fitheid 1*I/Initiator 17 LIMOS-bal 13.00 u tot 17.00 u 18 Belgisch Kampioenschap OWH 18 Examen theorie 3*I (18-19) Antwerpen Duikershuis (Data onder voorbehoud) [email protected] 20 Belgisch Kampioenschap OWH 24 Bijscholing DHV Antwerpen Lokaal DNBO - 14.00 u [email protected] Dirk Reunbrouck - 0486 44 86 07 22 AV Sportcommissie NELOS [email protected] Duikershuis - 19.30 u 24 Wrak en tek filmavond 25 Limiet inschrijving theorie 2*I Parochiaal centrum Saunierlei, Hemiksem Bij de inschrijving voor dit examen moeten de Deuren open om 18.30 u vereiste duiken nog niet in orde zijn, ze moeGlenn Tessens - 0485 575 213 ten wel gedaan zijn op 1 september voor de [email protected] 2*I stage. De logboekjes moeten nagekeken 26 Limiet inschrijving examen 3*I zijn vóór het theoretisch examen 2*I.

74

09 Belgian Boat Show (9-17) Feestelijke 20e editie Flanders Expo, Gent www.belgianboatshow.be

13 Herexamen Specifiek gedeelte 1*I/ Initator Duikershuis

15 Symposium 10 jaar Duikschool Adventure Diving 18 Cursus Onderwaterfotografie Niv. 1 Gastsprekers: Tomas Termote, Eric Sas, Dirk Roeselare Roelandt Peter Ryngaert - [email protected] Cultureel Centrum de Westrand, Dilbeek 18 Cursus Onderwaterfotografie Niv. 1 www.adventurediving-dilbeek.be en 2 [email protected] Hasselt - Inschrijven via e-mail: 16 Manta’s Kerst en Champagneduik [email protected] Gentse Blaarmeersen 20 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (20-21) Bloso-centrum Hofstade [email protected]

Februari 2008

01 Limiet inschrijving 1*I/Initiator Module 1 13 Herexamen 3*I Geel 13 Academische Zitting Geel 14 Inlevering verhandeling 3*I 20 Examen theorie 2*I Duikershuis 23 Limiet inschrijving 2*I stage

Opleidingsdata Assistent Instructeur & 1*I/Initiator wiki.nelos.be/index.php/Instructeur

Kalender Vinzwemmen 2007 www.vinzwemmen.be

Nitrox-opleidingen www.nelos.be/Technisch_Duiken.html

Let wel:

Controleer even of het evenement inderdaad wel doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten! En verder? Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan worden opgenomen, stuur de gegevens vóór 5 november 2007 aan: Ivo MADDER De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne Tel. 03 290 54 06 - [email protected]

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 215 - september 2007 - € 2,48

Reportage

Amforen Bondsnieuws

Zeelandflitsen 2007 Bondsnieuws

Investeer tijd voor veiligheid Reportage

Herstel van zeldzame en/of uitgestorven vissoorten in Vlaanderen Reportage

Terug naar Tofu!

of uitgestorven vissoorten in Vlaanderen

Recommend Documents