Océ Jaarverslag 2003

Océ

Jaarverslag

2003

Océ .. Verslag over het boekjaar 1 december 2002 tot en met 30 november 2003

Océ enables its customers to manage their documents efficiently and effectively by offering innovative print and document management products and services for professional environments

Exemplaren van de Nederlandstalige en de in het Engels vertaalde versie van dit jaarverslag kunt u aanvragen bij Océ .. afdeling Corporate Communications telefoon [077] 3594000 e-mail [email protected] Ook op de corporate website [http://www.oce.com] is dit verslag te raadplegen naast andere publicaties als [pers-] berichten, presentaties, speeches en overige aan het jaarverslag gerelateerde onderwerpen.

Inhoud

Verslag van de Raad van Bestuur

4 6 10 11 13

Océ: van nature innovatief Océ’s ambities en strategie Kengetallen Verslag van de Raad van Commissarissen Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur

19 19 20 20

Financiële gang van zaken Resultaten Dividend Vooruitzichten Financiën

34 37 38 39

Ontwikkelingen in de markten | Digital Document Systems Corporate Printing Commercial Printing Software & Professional Services Océ Business Services

Kritische succesfactoren 46 Kernwaarden 46 Medewerkers 48 Duurzaam ondernemen

Ontwikkelingen in de markten | Wide Format Printing Systems 40 Technical Document Systems 42 Display Graphics Systems 43 Imaging Supplies

50 Technologie:  en productie 52 Océ’s partners 53 Kapitaal

Beheersaspecten 56 Corporate Governance 62 Risico’s en risicobeheersing

Jaarrekening

71 72 74 76 80

Geconsolideerde winsten verliesrekening Geconsolideerde balans Kasstroomoverzicht Grondslagen van de financiële verslaggeving Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening

Overige gegevens

107 Winstbestemming 108 Maatschappelijk kapitaal 109 Accountantsverklaring

Diversen

111 113 114 115

Raad van Commissarissen Raad van Bestuur Senior Executives Centrale Diensten Voornaamste groepsmaatschappijen en hun leidinggevende functionarissen

85 102 102 104

Toelichting op de geconsolideerde balans Vennootschappelijke balans Vennootschappelijke winsten verliesrekening Toelichting op de vennootschappelijke balans en de winsten verliesrekening

117 120 122 124

Aanvullende informatie voor aandeelhouders Tien jaren Océ Lijst van begrippen en afkortingen Forward-looking statements

Profiel

4

Océ ontwikkelt en vervaardigt zijn productassortiment grotendeels in eigen beheer. Océ's sterke en unieke technologiebasis is het resultaat van lange ervaring en consequente investeringsOcé: van nature innovatief programma’s in onderzoek en ontwikkeling. Het innovatief vermogen van de onderneming Océ is wereldwijd een van de leidende aanbieders wordt voortdurend verbreed en versterkt door van hoogwaardige producten en diensten, waar- allianties met strategische partners en systeonder complete oplossingen op het gebied van matische samenwerking met co-developers en printen documentmanagement voor profestoeleveranciers. sionele gebruikers. De onderneming richt zich primair op professionele omgevingen waar grote Océ is actief in tachtig landen, waarvan in een hoeveelheden documenten worden verwerkt. dertigtal met eigen verkoopmaatschappijen. De klanten van Océ zijn vooral actief in kantoor- De onderneming telt ruim 22.000 medewerkers, omgevingen en in industriële en grafische secvan wie 40% werkt in verkoop en service. toren. Océ ontwikkelt daarvoor in eigen - Onderzoeks- en productiecentra van Océ zijn centra geavanceerde apparaten en systemen voor gevestigd in Nederland, Duitsland, België, productie, distributie en beheer van documenten. Frankrijk, Tsjechië, de Verenigde Staten en Daarnaast biedt de onderneming haar klanten Japan. innovatieve diensten op het gebied van consul- In 2003 realiseerde Océ een omzet van € 2,8 tancy, uitbesteding en financiering. miljard en een nettowinst van € 61,5 miljoen. Océ heeft een reputatie opgebouwd als innovator, zowel technologisch als commercieel. In het schema op pagina 6 zijn in het kort de De producten en diensten van Océ staan elementen van de ambities en strategische bekend om hun hoge kwaliteit. Deze berust op doelen van Océ opgenomen en wordt een betrouwbaarheid, productiviteit, overzicht gegeven van de in 2003 genomen duurzaamheid, gebruiks- en acties. milieuvriendelijkheid en een lage total cost of ownership. Marktbenadering Océ biedt zijn producten en diensten in hoofdzaak aan via een directe verkoopen service-organisatie. Hierdoor beschikt Océ over een continue stroom actuele markten gebruikersinformatie, waardoor de onderneming tijdig kan anticiperen en reageren op veranderende marktbehoeften. Océ heeft zijn organisatie nauwkeurig afgestemd op de strategisch relevante marktsegmenten. Een deel van het assortiment wordt in een aantal geografische markten via gespecialiseerde distributeurs aangeboden.

Raad van Commissarissen Drs. J.L. Brentjens, voorzitter F.J. de Wit, vice-voorzitter Drs. A. Baan Drs. L.J.M. Berndsen Prof. Drs. P. Bouw Dr. J.V.H. Pennings Raad van Bestuur Ir. R.L. van Iperen, voorzitter Drs. J. van den Belt R.E. Daly  Drs. J.F. Dix Directeur | Secretaris van de Vennootschap Mr. H.J. Huiberts

Boekjaar Het boekjaar loopt van 1 december tot en met 30 november. Statuten De huidige statuten zijn vastgesteld bij notariële akte d.d. 9 april 1999. Océ .. is een internationale houdstermaatschappij zoals bedoeld in artikel 153, lid 3, sub b, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Statutaire zetel en handelsregister De statutaire zetel is te Venlo en de vennootschap is ingeschreven in het handelsregister te Venlo onder nummer 12002283. Hoofdkantoor Het hoofdkantoor is gevestigd te Venlo, St. Urbanusweg 43 postbus 101, 5900  Venlo, Nederland telefoon [077] 3592222, fax [077] 3544700 internet http://www.oce.com e-mail [email protected] Algemene informatie over Océ telefoon [077] 3592000

5

Océ’s ambities en strategie

6

Ambities

Strategische doelen

Acties gedurende 2003

Klanten Océ wil in de strategisch relevante marktsegmenten behoren tot de top-drie aanbieders.

Leidende positie versterken in zwart-wit breedformaat printing. Leidende positie bereiken in display graphics. Groeien tot top-drie positie in productieprinting in corporate en commercial omgevingen. Belangrijke positie verwerven in kleur in alle relevante marktsegmenten. Sterke aanbieder van diensten op het gebied van documentmanagement en business services. Toonaangevend op het gebied van Software & Professional Services voor het beheer van documenten in geselecteerde marktsegmenten.

Introductie van een groot aantal nieuwe producten [hardware en software]. Verkoop- en -organisatie aangepast met maximale focus en aansluiting op de gekozen marktsegmenten; de daarbij behorende managementposities zijn ingevuld. Product roadmap komende vijf jaren gedefinieerd. Software: architectuur gestroomlijnd en productportfolio gerationaliseerd. Rationalisatie productielokaties display graphics uitgevoerd. Gerichte marketingprogramma’s gestart om positie in -omgevingen te versterken.

Medewerkers Océ wil een inspirerende werkomgeving bieden.

Wereldwijd een aantrekkelijke werkgever zijn. In Nederland behoren bij de tien meest attractieve bedrijven voor academici en bij de top-vijf voor technici.

Competence/performance management en corporate leadership programma gestart. Trainingen voor jong talent uitgebreid. Pre-recruitment activiteiten geïntensiveerd.

Aandeelhouders Océ wil rendementen realiseren die de onderneming een plaats geven in de top van de bedrijfstak.

Structureel een rendement bereiken van 12% op Terugtrekking uit minder renderende laagvolume activiteiten in kantooromgevingen voor de totale activa [] en 18% op het eigen 90% gerealiseerd. vermogen []. Uitbesteden lease-activiteiten [circa € 100 miljoen in 2003]. Verlaging werkkapitaal met € 111 miljoen [autonoom]. Operationele kosten met 1,7% [autonoom] verlaagd.

Partners Océ wil een netwerk van partnerships opbouwen dat tot de krachtigste in de bedrijfstak behoort.

Op technologisch gebied samenwerken met dé specialisten in de industrie. Samenwerken met hoogwaardige toeleveranciers en werk uitbesteden aan sterke partners. Samenwerken met marktpartijen die bijdragen aan het verspreiden van Océ-producten en -standaarden.

Intensivering samenwerking met universiteiten en technologische topinstituten. Uitbesteding van -activiteiten aan publieke en private instellingen. Studie naar uitbesteding van assemblage bij derden en naar verplaatsing van een deel van de assemblage naar Centraal-Europa en het Verre Oosten afgerond. Uitbesteding van de lease-activiteiten aan leidende vendor leasepartners.

Samenleving Océ wil ondernemen op een wijze die bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling van de samenleving.

De uitgangspunten van de  Global Compact implementeren. Minimaliseren van de ongewenste effecten van Océ-producten op de omgeving.

Sustainable Development Forum operationeel. Percentage hergebruik apparaten en onderdelen verhoogd.

Strategisch perspectief

Middellange termijn [3-5 jaar]

Korte termijn [1-3 jaar] Versterken van leidende posities en verbeteren van groei en winstgevendheid Océ is met zijn marktgerichte organisatie en nieuwe producten goed gepositioneerd om de winstgevendheid en omzet te verhogen zodra de economie zich herstelt. Om deze ontwikkeling op korte termijn te ondersteunen zal Océ blijven werken aan het verbeteren van de operationele efficiency. In het komende jaar ligt hierbij de nadruk op het verder versterken van de organisatie en processen op het gebied van marketing en verkoop, het verbeteren van de inkoopprocessen en het optimaliseren van de -infrastructuur. Daarnaast zal het uitbesteden van de lease-activiteiten worden voortgezet. Het uiteindelijk doel van deze acties is het kunnen leveren van steeds betere producten en diensten aan de klanten.

Verzekeren van sterke posities in groeimarkten Nu al heeft Océ een groot aantal activiteiten in gang gezet om op de middellange termijn leidende posities zeker te stellen in groeimarkten. Te denken valt daarbij aan zowel het versterken van de posities in printing-on-demand, display graphics, business services alsook van de posities in kleur en software. Hierin zullen zowel verschillende vormen van samenwerking met sterke partners als acquisities een belangrijke rol spelen. Lange termijn [> 5 jaar] Uitbouwen van de positie in documentmanagement Klanten vragen in toenemende mate naar geïntegreerde oplossingen voor het beheer van documenten. Océ ondersteunt zijn klanten nu reeds met een groeiend aantal diensten en oplossingen voor het effectief en efficiënt omgaan met papieren en elektronische documenten. De business groepen Océ Business Services en Software & Professional Services richten zich specifiek op deze vraag. Océ heeft de ambitie om ook binnen geselecteerde segmenten van de markt voor documentmanagement een top-drie positie te bereiken.

Uitbouwen van de positie in documentmanagement

Verzekeren van sterke posities in groeimarkten

Versterken van leidende posities en verbeteren van groei en winstgevendheid

1-3 jaar

3-5 jaar

> 5 jaar

7

AN

I M P O RTA N T

P L AY E R IN

THE MARK ET

Ik geef toe, Océ is nog niet een van de grotere spelers in de Verenigde Staten. Maar toch hebben we een flink aantal trouwe klanten die grote waardering hebben voor onze technologie en de diensten die we leveren. Als je naar Océ als geheel kijkt, zie je een hoge concentratie van geavanceerde technologie op het gebied van documentmanagement en van printen. Tegelijkertijd bezit Océ grote deskundigheid ten aanzien van dienstverlening op het gebied van de uitbesteding. Steeds meer krijgen we oog voor de waarde die ontstaat door al deze activiteiten te combineren en ze te richten op belangrijke marktkansen. In directe concurrentie met de grote mede-aanbieders in onze sector hebben we bewezen dat we dan succes kunnen boeken. Dat bewijst vooral ons nieuwe partnerschap met Boeing – het grootste uitbestedingscontract dat we ooit hebben gesloten. Dit succes hebben we te danken aan het feit dat we konden putten uit de kennis en ervaring van onze gehele organisatie en van onze partners om te voldoen aan de behoeften van deze klant. Daarom, toen Boeing voor Océ koos, was het niet vanwege onze naam of onze apparatuur, maar omdat wij een totaaloplossing bieden voor de dagelijkse problemen. Océ is dé expert in het leveren van zulke oplossingen. En daarmee kunnen we ook de reuzen aan.

OOK DE REUZEN A N E N AN KUN E W

Ron Daly Lid van de Raad van Bestuur van Océ en CEO Océ-USA Holding, Inc.

Kengetallen

10

2003 Netto-omzet

2002

› € miljoen

Mutatie in % ten opzichte van voorgaand jaar Autonoom Non-recurring* Recurring*

2.769,3 –12,8 –5,1 –9,9 –3,4

3.176,1 –1,8 –3,1 –14,4 1,5

In % van de netto-omzet

1.165,2 42,1

1.328,5 41,8

Bedrijfsresultaat voor bijzondere waardevermindering

150,0

226,1

Bedrijfsresultaat [] Mutatie in % ten opzichte van voorgaand jaar In % van de netto-omzet In % van het gemiddeld balanstotaal

124,8 –44,8 4,5 4,7

226,1 0,6 7,1 7,5

Mutatie in % ten opzichte van voorgaand jaar In % van de netto-omzet In % van het gemiddeld eigen vermogen

61,5 –45,4 2,2 8,3

112,5 7,1 3,5 13,1

2.421,3 712,8

2.862,3 770,8

106,4

150,3

327,8

337,7

22.204

22.489

0,69 3,88 7,87 0,58

1,30 4,99 8,55 0,58

83.408.783 759.019

84.086.202 692.994

0,69

1,29

13,70/6,50 11,92

14,05/6,80 11,45

Brutomarge

Nettowinst

Balanstotaal Eigen vermogen Netto-investeringen in immateriële en materiële vaste activa Kasstroom voor financieringsactiviteiten Aantal medewerkers per 30 november Per gewoon aandeel van € 0,50 nominaal

Nettowinst  Eigen vermogen Dividend

Aantal gewone aandelen van € 0,50 nominaal

Gemiddeld uitstaand Potentiële toename uit conversies/opties

Nettowinst per gewoon aandeel van € 0,50 uitgaande van volledige conversie Hoogste/laagste koers in het boekjaar Ultimo koers in het boekjaar

*

Non-recurring omzet: verkopen apparaten, software en professional services. Recurring omzet: inkomsten uit onderhoud, materialen, huur, rente en business services.

medewerkers

euro

aandelen

euro

Verslag van de Raad van Commissarissen

Aan de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de Naamloze Vennootschap Océ, gevestigd te Venlo.

Jaarverslag Hierbij bieden wij het door de Raad van Bestuur opgestelde jaarverslag aan, waarin de jaarrekening over 2003 is opgenomen. De jaarrekening is gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants .., in nauwe samenwerking met de Interne Accountantsdienst van Océ. De goedkeurende verklaring van de accountant is opgenomen op pagina 109 van dit verslag. Het jaarverslag is uitgebreid met de Raad van Bestuur besproken in aanwezigheid van de accountants. De discussie en de inbreng van de aanwezigen daarbij hebben ons ervan overtuigd dat het jaarverslag voldoet aan de eisen van transparantie en dat het een goede basis vormt voor de verantwoording die de Raad aflegt met betrekking tot het gehouden toezicht. Wij stellen u voor de jaarrekening, inclusief het dividendvoorstel, vast te stellen en de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen decharge te verlenen voor het gevoerde beheer respectievelijk het gevoerde toezicht op het beheer over het afgelopen boekjaar. Resultaat en strategie Océ heeft het verslagjaar afgesloten met een nettowinst van € 61,5 miljoen; dat is € 0,69 per gewoon aandeel. De omzet is in vergelijking met het vorige jaar gedaald. De Raad heeft moeten vaststellen dat de economische omstandigheden waaronder Océ opereert, in het verslagjaar niet zijn verbeterd ten opzichte van het voorafgaande jaar. Nog steeds was er sprake van het uitstellen van investeringsbeslissingen door klanten. Daardoor heeft Océ nog slechts zeer beperkt de vruchten kunnen plukken van de introductie van nieuwe producten aan het eind van het vorige en het begin van dit jaar. De herstructurering is inmiddels vrijwel overal afgerond. Hierdoor heeft Océ een goede uitgangspositie gerealiseerd, die tot de gewenste resultaten zal moeten leiden. Deze ontwikkelingen zijn uitgebreid besproken met de Raad van Bestuur in het kader van de presentatie van het Strategisch Plan. Wij ondersteunen de daarin gekozen richting en maatregelen. In het licht van het voorafgaande zijn de gerealiseerde resultaten, hoewel onder de gestelde rendementsdoelstellingen, redelijk te noemen.

Toezicht De Raad van Commissarissen heeft in het verslagjaar regelmatig met de Raad van Bestuur overlegd en kwam achtmaal in vergadering bijeen. De Raad heeft steeds aandacht gegeven aan de commerciële en technologische ontwikkelingen en de financiële positie van Océ. Er werd een bezoek gebracht aan het hoofdkantoor van de Océ-vestigingen in de Verenigde Staten in Chicago. Tijdens dit bezoek is in ontmoetingen met het lokale management met name aandacht besteed aan de strategie voor de Amerikaanse markt en de daar behaalde resultaten. De plannen met betrekking tot de verplaatsing van bepaalde assemblage-activiteiten naar Centraal-Europa en het Verre Oosten zijn onderwerp geweest van een afzonderlijke vergadering. Evenals in andere jaren heeft in een vergadering overleg plaatsgevonden met de interne en de externe accountant. De strategie van de onderneming en van de strategische business units, gericht op verbetering van de positie van Océ in de geselecteerde geografische markten en klantsegmenten, zijn uitvoerig besproken. In een afzonderlijke bijeenkomst is het human resources-beleid voor het management van Océ besproken, inclusief management development en de toegepaste optieregeling. Deze regeling is ten opzichte van vorig jaar niet gewijzigd. Mede om te voldoen aan aanbevelingen op het gebied van corporate governance is in het najaar van 2002 een auditcommissie in het leven geroepen. De instelling hiervan heeft de discussie met de Raad van Bestuur op diverse gebieden verdiept, in het bijzonder ten aanzien van de beoordeling van de opzet en werking van de interne beheerssystemen. Voorts zijn de samenstelling en het functioneren van de Raad van Bestuur besproken. Hierbij zijn ook honoreringsaangelegenheden aan de orde geweest. De Raad van Commissarissen onderschrijft het belang van goede corporate governance en heeft de ontwikkelingen op dat gebied ook dit jaar op de voet gevolgd. De specifieke eisen van de SarbanesOxley Act hebben ertoe geleid dat veel aandacht is gegeven aan de interne beheerssystemen. De aanbevelingen van de Nederlandse commissie Corporate Governance, ook bekend als de Commissie Tabaksblat, zijn onderwerp van discussie geweest. De Raad van Commissarissen is van mening dat Océ aan een groot aantal van deze aanbevelingen reeds voldoet of eenvoudig kan voldoen. Desondanks vindt de Raad een kritische beschouwing van de aanbevelingen op zijn plaats. Voor een inhoudelijke beschouwing

11

12

van de aanbevelingen van de Commissie Tabaksblat wordt verwezen naar het hoofdstuk Corporate Governance in het verslag van de Raad van Bestuur [pagina 56 en verder]. Waar nodig zal hierop in 2005 worden teruggekomen In het verslagjaar is de Auditcommissie telkens voorafgaand aan de publicatie van de kwartaalresultaten bijeengekomen. Bij alle bijeenkomsten zijn ook de interne en de externe accountant aanwezig geweest. Leden van het management woonden de vergaderingen op uitnodiging bij. De kerntaken van de Auditcommissie liggen op het gebied van een uitgebreide beoordeling van de financiële rapportage voordat die behandeld wordt in de vergadering van de voltallige Raad van Commissarissen, het toezicht op de interne beheerssystemen en evaluatie van het risicoprofiel van de onderneming. De commissie besteedt ook aandacht aan de opdracht aan de externe accountant en de verdeling van de taken tussen de interne en externe accountant. De Remuneratiecommissie kwam in het verslagjaar twee keer bijeen. In deze commissie worden de honoreringsvoorstellen voor de leden van de Raad van Bestuur voorbereid. Deze voorstellen omvatten ook de criteria op basis waarvan variabele salariscomponenten worden toegekend. Alle voorstellen van de commissie zijn door de Raad van Commissarissen besproken en goedgekeurd.

Een uitgebreid overzicht met betrekking tot de personalia van de leden van de Raad van Commissarissen wordt gegeven op de pagina’s 111 en 112 van het jaarverslag.

Leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur De in het vorige jaarverslag aangekondigde personele wijzigingen zijn in dit verslagjaar uitgevoerd. De heer M. Ververs trad, in verband met het bereiken van de leeftijdsgrens die in de statuten is vastgelegd, in de Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 12 maart 2003 af als lid van de Raad van Commissarissen. Per die datum werd de heer A. Baan door de aandeelhouders als zijn opvolger benoemd. De Raad van Commissarissen benoemde de heer F.J. de Wit per 12 maart 2003 tot vicevoorzitter, welke functie daarvoor door de heer Ververs werd vervuld. Ook werd tijdens de Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders de heer R.E. Daly, sinds 1 december 2002 Chief Executive Officer van Océ- Holding, Inc., benoemd tot lid van de Raad van Bestuur, als opvolger van de heer G. Pelizzari.

J.L. Brentjens, voorzitter F.J. de Wit, vice-voorzitter A. Baan L.J.M. Berndsen P. Bouw J.V.H. Pennings

Naar het oordeel van de Raad van Commisarissen zijn al zijn leden onafhankelijk in de zin van best practice bepaling  .2.1 van de Nederlandse Corporate Governance Code. Ontwikkelingen Helaas is ook in 2003, anders dan werd verwacht, de economie nog niet aangetrokken. Voorzichtige indicaties van een positieve ontwikkeling hebben nog niet geleid tot een structurele verbetering van het investeringsklimaat. Dit heeft tot gevolg gehad dat de onderneming in het verslagjaar noch wat omzet noch wat winst betreft een verbetering ten opzichte van het voorafgaande jaar heeft kunnen laten zien. Desondanks heeft Océ onder deze moeilijke omstandigheden zijn uitgangspositie verder verbeterd. In combinatie met de vastgestelde strategie levert dit een beeld op dat de Raad van Commissarissen vertrouwen geeft voor de toekomst. De Raad spreekt zijn bijzondere waardering uit voor de inspanningen die in het afgelopen jaar door de Raad van Bestuur en alle medewerkers zijn geleverd, alsmede voor de resultaten ervan. 29 januari 2004

Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur

Océ is ervan overtuigd dat het zich in een uitstekende positie bevindt om maximaal te profiteren van een verbetering van het economisch klimaat. Het productaanbod en de verkoopen service-organisatie zijn op aanvalssterkte gebracht. De financiële positie van Océ is solide. Océ is een sterke onderneming in een zwakke economie. Océ handhaaft dan ook onverkort zijn strategische doelen met betrekking tot de gewenste marktposities, winstgevendheid en omzetgroei, zelfs wanneer duidelijk wordt dat hierin vertraging optreedt. Het doel staat vast, evenals de koers. Resultaten

De netto-omzet nam in het verslagjaar af met 12,8% tot € 2,8 miljard. Wisselkoerseffecten [circa 60% van de inkomsten van Océ wordt buiten de eurozone gerealiseerd] zorgden voor een omzetvermindering van 7,6%. De autonome daling bedroeg 5,1%. Hiervan is 1,7% het gevolg van de strategische keuze om in de meeste landen het laagvolumesegment in de kantooromgeving niet langer te bewerken. De stagnerende economie leidde ertoe dat ook De autonome omzetdaling was vooral het Océ’s klanten investeringsbeslissingen in 2003 gevolg van de lagere apparatenverkopen in beide bleven uitstellen. Een terugval in de verkoop van strategische business units. Desondanks wist apparaten was het gevolg. De omzet van Océ Océ in de gekozen marktsegmenten zijn positie bestaat voor een groot deel uit steeds terugte behouden. De laatste kwartalen vlakte de kerende inkomsten uit onderhoud, materialen, autonome daling af. huur, rente en business services [recurring], naast Door een scherpe focus op het beheersen van de inkomsten uit de verkoop van apparaten, soft- werkkapitaal en door het overdragen van de ware en professional services [non-recurring]. leaseportefeuille is het balanstotaal met € 441 Als gevolg van het grote relatieve belang van de miljoen gedaald. De cashflow voor financieringsrecurring inkomsten, bleef het effect van de activiteiten [free cashflow] bedroeg € 328 miljoen. Océ heeft hiermee een gezonde balans en tegenvallende verkoop van apparaten op het cashflow. totaal van de omzet beperkt. Intussen worden echter de gevolgen van de afnemende groei van Financiële ratio’s In het verslagjaar verbeterden de apparatenpopulatie ook voelbaar in de de financiële ratio’s niet. Het rendement op de recurring inkomsten. totale activa [] ligt op 4,7% en het rendement op het eigen vermogen [] ligt op Océ’s organisatie en productaanbod werden in 2003vernieuwd. Met succes werd de herinrichting 8,3%. In 2002 waren deze percentages respecvan de organisatie in eenheden die zijn toegetievelijk 7,5 en 13,1. Océ stelde zich eerder ten sneden op specifieke marktsegmenten afgerond. doel om in 2005 een  van 12% te realiseren Hierdoor zijn de marktfocus en de marktsegment- bij een  van 18%. Als gevolg van de econoexpertise ten bate van de klanten versterkt. In de- mische omstandigheden verwachten wij dat het zelfde periode werd het productassortiment voor realiseren van deze doelen langer op zich zal deze marktsegmenten grotendeels vernieuwd en laten wachten. uitgebreid. De reacties op deze productinnovaties waren zonder uitzondering gunstig. Het gewenste verkoopresultaat wacht op het aantrekken van de economie. Het verslagjaar 2003 was in financieel opzicht moeilijk en teleurstellend. Niettemin, wat betreft productinnovatie en business-organisatie leverde het goede resultaten. De introductie van een groot aantal nieuwe producten en de herstructurering van de totale onderneming vormen daarvan het bewijs.

13

Acties

14

Innovatie Het productassortiment van Océ is in het verslagjaar aanzienlijk vernieuwd. Een groot Focus Océ is in het verslagjaar veranderd van een aantal nieuwe producten en bijbehorende software werden in de segmenten voor klein- en productgerelateerde, naar een marktsegmentgerichte organisatie. Gespecialiseerde afdelingen breedformaat geïntroduceerd en positief ontin de centrale organisatie en bij de verkoopmaat- haald door de markt. Continue innovatie in een schappijen, bij uitstek toegerust om adequaat te snel veranderende omgeving zal ook de komende jaren tot de kenmerken van Océ blijven reageren op ontwikkelingen in en eisen uit hun eigen marktomgeving, richten zich nu op speci- behoren. fieke marktsegmenten. Het gaat dan met name om de segmenten waarin Océ een top-drie posi- Ontwikkelingen tie wil versterken of bereiken. Zowel in de betreffende marktsegmenten als in de Océ-organi- Technologie De belangrijkste technologische omschakeling van het afgelopen decennium was satie is positief gereageerd op deze verscherpte zonder twijfel de digitalisering. Deze omschakemarktfocus. Het besluit van Océ om zich in de meeste landen ling is vrijwel geheel achter de rug. Analoge proterug te trekken uit de laagvolumesegmenten in ducten worden door Océ dan ook niet langer ontwikkeld en nog slechts in beperkte mate gede kantooromgeving is voor 90% gerealiseerd. produceerd. Technologie en productontwikkeWaar nodig zal Océ bij totaaloplossingen proling concentreren zich bij Océ op digitale producten van partners inzetten. cessen waarbij documenten gemaakt, gescand, gedistribueerd, opgeslagen, geprint en afgewerkt Besparingen In het verslagjaar is door reductie van het aantal arbeidsplaatsen en als gevolg van worden. Deze processen spelen zich af in nethet afstoten van minder renderende activiteiten, werkomgevingen, binnen en tussen onderneeen besparing gerealiseerd van € 75 miljoen ten mingen. Software is bij deze processen natuurlijk opzichte van 2001. Deze besparing is eerder tot van cruciaal belang. Océ speelt in zijn markten stand gebracht dan aanvankelijk was voorzien een prominente rol door complete documentdoor een hoger aantal vervallen arbeidsplaatsen systemen te leveren die gebaseerd zijn op kennis [1.450 in plaats van 1.100]. van de markten en die bestaan uit specifiek De doelstelling van de besparingen in 2004, ten daarvoor ontwikkelde software in combinatie opzichte van 2001, is daardoor eveneens vermet zelf ontwikkelde hardware. hoogd, en wel van € 75 miljoen naar € 95 miljoen. Kleur Kleurgebruik neemt toe in alle marktKapitaalbeslag Om het kapitaalbeslag te vermin- segmenten waarin Océ actief is. Er is een toederen is vorig jaar besloten om de leaseportenemende belangstelling voor printsystemen die feuille van Océ uit te besteden. In het verslagjaar documenten kunnen produceren waarin kleuris een begin gemaakt met de daadwerkelijke toepassingen in combinatie met zwart-wit overdracht, die overigens in Europa pas volledig mogelijk zijn. In de kantoormarkt is sprake van kan plaatshebben na zorgvuldige aanpassing van een beperkte, maar groeiende vraag naar full alle systemen bij Océ en zijn partners. In de colour. In de breedformaat tekenkamermarkt Verenigde Staten is gekozen voor de constructie speelt zich een soortgelijke ontwikkeling af. waarbij Océ’s captive leasemaatschappij de beVoor reclame- en andere commerciële toepasstaande en toekomstige leasecontracten aan een singen is kleur uiteraard essentieel. Dit manifesbeperkt aantal externe partners verkoopt. Het teert zich niet alleen in de werksfeer van display streven van Océ blijft gericht op een daadwerke- graphics, maar ook bij drukkerijen, die steeds lijke overdracht van het grootste gedeelte van de vaker kleine kleuroplagen digitaal verwerken. portefeuille tegen het einde van 2004. In alle segmenten beschikt Océ over eigen kleurproducten, zowel voor full colour als voor steunkleur. Dit kleurassortiment zal in 2004 worden uitgebreid.

De onderneming onderscheidt een aantal veelbelovende groeimarkten als printing-on-demand, display graphics en business services. Océ heeft de ambitie om te blijven groeien in markten die de onderneming al sedert lange tijd bedient. In de top van de kantoormarkt zal een belangrijke positie worden opgebouwd met complete documentmanagementsystemen. In het technical documentsegment zal Océ zijn sterke positie uitbouwen door een adequaat aanbod van kleurproducten. Verder zal ook de positie worden uitgebouwd in Software & Professional Services. Om dit te bereiken zal de distributiekracht van Océ in de komende tijd worden versterkt, zowel intern in de eigen directe verkooporganisatie als door inschakeling van additionele kanalen via Strategie distributeurs. Bovendien zal de concurrentiekracht worden versterkt door kostprijsreducties. Océ handhaaft met overtuiging de strategie die In dit kader zijn plannen ontwikkeld om delen enkele jaren geleden is vastgesteld, evenals de van de assemblage en productie over te brengen daaruit voortkomende ambities. De ondernenaar Centraal-Europa en het Verre Oosten. ming is vastbesloten om in al haar markten een Océ zal zelf strategische onderdelen als procestop-drie positie te handhaven of te veroveren. drums, toners, fotogeleiders, embedded softDe gewenste gemiddelde autonome groei op ware en applicatie-software blijven produceren. jaarbasis is op 5% vastgesteld, in combinatie met Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een geeen additionele gemiddelde groei van 5% per selecteerd aantal toeleveranciers voor het aanjaar als gevolg van acquisities en allianties. leveren van onderdelen en modules op OcéDe huidige wereldwijde economische omstandig- specificatie. heden hebben ook bij Océ het groeitempo verlaagd. De strategische richting van de onderCorporate Governance neming zal hierdoor echter niet worden aangetast. Océ heeft gekozen voor een ondernemingsmodel Océ hecht grote waarde aan transparantie, verdat zich richt op de hoogvolumesegmenten met antwoording en integriteit, zowel in relatie tot het besturen van de onderneming en het bebetrouwbare, gebruiksvriendelijke en kostenefficiënte producten op basis van eigen techno- heersen van de met ondernemen gepaard gaande risico’s als het toezicht daarop. In het afgelopen logie. jaar zijn er op dit gebied wereldwijd veel initiaOcé blijft zijn klanten benaderen met een directe verkoopen service-organisatie. Hierdoor tieven genomen die Océ op de voet heeft gevolgd. wordt een voortdurende directe terugkoppeling Hoewel het te betreuren is dat wetgeving, regelingen en aanbevelingen op het gebied van corgewaarborgd van de ontwikkelingen in de porate governance in verschillende landen vaak markten en de wensen van de klanten naar de onvoldoende op elkaar worden afgestemd, ziet eigen -organisatie. Océ overwegend positieve gevolgen van de vergrote belangstelling voor corporate governance. Bij implementatie zouden de regelgevers de aandacht echter met name moeten laten uitgaan naar de hoofdzaken en niet naar gedetailleerde invulling. Services Dienstverlening op het gebied van documentprocessen is een groeimarkt. Océ Business Services [voorheen Facility Services] verzorgt documentprocessen voor klanten die zich willen concentreren op hun kernactiviteiten. Deze dienstverlening kan zich richten op documentmanagement. Het kan ook betrekking hebben op het analyseren van processen en het aanbieden van geïntegreerde oplossingen. Océ’s expertise op dit gebied werd in het verslagjaar geïllustreerd door een miljoenencontract dat Océ voor vele jaren sloot met vliegtuigbouwer Boeing. Voor klanten van dit kaliber is het van belang dat ze te maken hebben met één partner, die vanuit één punt alle disciplines ter beschikking heeft.

15

16

De Nederlandse commissie Corporate Governance, onder leiding van de heer Tabaksblat, publiceerde na afloop van het verslagjaar een definitief rapport. De aanbevelingen van deze commissie zijn al in de conceptfase onderwerp van studie geweest. Daarbij is vastgesteld dat een belangrijk deel van de concept-aanbevelingen al door Océ werd gevolgd of zonder meer zou kunnen worden geïmplementeerd. Op de definitieve aanbevelingen wordt inhoudelijk ingegaan in het hoofdstuk Corporate Governance in het verslag van de Raad van Bestuur [pagina 56 en verder]. Omdat Océ genoteerd is op , heeft ook de regelgeving die voortkomt uit de SarbanesOxley Act veel aandacht gekregen. In het verslagjaar heeft Océ voor financiële kaderfuncties een Code of Ethics ingesteld. De interne risicobeheerssystemen zijn aangescherpt, zodat deze kunnen voldoen aan de verzwaarde eisen die de Sarbanes-Oxley Act daaraan in de loop van 2005 zal stellen. De hieruit voortvloeiende acties, waarbij ook de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen nauw betrokken is geweest, zullen gedurende 2004 en 2005 worden afgerond.

Vooruitzichten Océ heeft zijn concurrentiekracht sterk verbeterd dankzij de succesvolle nieuwe producten, de nieuwe marktgerichte organisatie en sterk verlaagde kosten en werkkapitaal. De onderneming heeft zich uitstekend gepositioneerd om van een aantrekkende markt te kunnen profiteren. De economische ontwikkelingen op de wereldmarkt zijn echter nog steeds onzeker. Gegeven deze onzekerheden is het niet mogelijk om een betrouwbare prognose van de winst over 2004 af te geven. Veerkracht Océ heeft in de afgelopen jaren een aantal forse veranderingen verwerkt. Kostenbeheersingsmaatregelen bij economische tegenwind trekken onvermijdelijk sporen in de organisatie. Dat komt niet alleen door de reductie van arbeidsplaatsen, maar ook door de nieuwe en zwaardere eisen die aan medewerkers worden gesteld. Het stemt tot tevredenheid dat de getroffen maatregelen steeds een breed draagvlak in de organisatie hadden en dat het vertrouwen in de veerkracht en het groeipotentieel van de onderneming onverminderd groot is. Dat vertrouwen wordt breed gedeeld door onze partners en bovenal door onze klanten. Zij herkennen in Océ een solide onderneming waarmee zij een langdurige relatie hebben. Tijdens het Océ Open House in mei 2003 heeft Océ niet alleen laten zien wat de onderneming voor de markt wil betekenen; klanten en toekomstige klanten hebben tegelijk aangegeven welke hoge verwachtingen zij van Océ hebben. Die verwachtingen willen wij waarmaken. Sterker nog: onze investeringen in innovatie zullen in 2004 en volgende jaren een stroom van actuele, op de marktpraktijk gerichte producten en diensten opleveren. Wij zijn allen die zich in het afgelopen jaar nauw betrokken hebben getoond bij Océ, klanten, medewerkers, aandeelhouders en partners, dankbaar voor hun steun en hun vertrouwen in de ontwikkeling van de onderneming. R.L. van Iperen, voorzitter

Verslag van de Raad van Bestuur

Financiële gang van zaken

De Raad van Bestuur van Océ .. Van links naar rechts: R.L. van Iperen, voorzitter, R.E. Daly, J.F. Dix en J. van den Belt.

wijzigingen, met € 59 miljoen. De methodiekwijzigingen betreffen het vanaf 1 december 2002 toepassen van  voor pensioenen [– € 174 miljoen] en het niet meer verantwoorden van het Resultaten slotdividend als verplichting [+ € 36 miljoen]. De balans per 30 november 2002 is hiervoor aangepast. De belangrijkste reden voor de daling In 2003 werden de resultaten beïnvloed door waardeverminderingen van activa in Océ Display was de sterke euro die een wisselkoersverlies op Graphics Systems en in Practical Print Solutions. investeringen buiten de eurozone [€ 67 miljoen] Het hiermee gemoeide bedrag is € 25,2 miljoen veroorzaakte. Desondanks was de solvabiliteit [voor belasting]. Dit wordt als een bijzondere 31% [2002: 28%] binnen de door Océ post beschouwd. gewenste marge van 30 tot 40%. Naast het bedrijfsresultaat en de nettowinst Het rendement op de totale activa [] bedroeg 4,7% en het rendement op het eigen vermogen wordt in de onderstaande analyse tevens de winst exclusief bijzondere waardevermindering [] bedroeg 8,3%. Dit is beneden de doelvan vaste activa gebruikt, waardoor de vergelijk- stelling voor 2005 van respectievelijk 12% en 18%. Door de economische ontwikkeling is er baarheid met voorgaande periodes zinvoller wordt. In tabel 1 op pagina 21 wordt een over- vertraging opgetreden in het behalen van deze zicht gegeven van de effecten van de bijzondere doelen. waardevermindering op de resultaten. De omzet was met € 2.769 miljoen 12,8% lager In Digital Document Systems was de autonome dan in 2002. Autonoom daalde de omzet met daling van de omzet 4,0%. De trend in de omzet 5,1%; valuta-effecten en een desinvestering is positief en in het vierde kwartaal van 2003 verklaren 7,7%. trad een autonome omzetstijging op van 2,1% De brutomarge was met 42,1% licht hoger dan [non-recurring omzet steeg 8,1%; recurring in 2002. omzet bleef gelijk]. Deze gunstige ontwikkeling De operationele kosten waren € 87,2 miljoen is het gevolg van de productintroducties in 2003 [7,9%] lager dan in 2002. Autonoom bedroeg de en de eerste resultaten van de herstructurering daling 1,7%. van de organisatie. Het bedrijfsresultaat voor bijzondere waardeInWide Format Printing Systems daalde de omzet vermindering vaste activa bedroeg € 150,0 autonoom met 7,5%. Ook hier is er een posimiljoen [–33,6%]. Het bedrijfsresultaat was tieve autonome ontwikkeling van de omzet, maar € 124,8 miljoen. nog niet in dezelfde mate als in Digital DocuDe nettowinst voor bijzondere waardeverminment Systems. dering van vaste activa bedroeg € 82,1 miljoen [–27,1%]. De nettowinst bedroeg € 61,5 miljoen. Dividend De sterke euro beïnvloedde de resultaten negatief. Doordat valutahedges werden afgesloten om het transactierisico te beperken bleef de invloed van valuta’s beperkt tot – € 24,9 miljoen op het bedrijfsresultaat en tot – € 16,2 miljoen op de nettowinst. De totale activa bedroegen € 2.421 miljoen [2002: 2.862 miljoen]. De vermindering met € 441miljoen was mede het gevolg van een daling in leasedebiteuren [– € 212 miljoen], handelsdebiteuren [– € 72 miljoen] en voorraden [– € 35 miljoen]. Verder daalden de materiële en immateriële vaste activa met € 121 miljoen. De free cashflow was met € 328 miljoen [2002: € 338 miljoen] wederom uitstekend. De rentedragende leningen daalden met € 294 miljoen tot € 549 miljoen. Het groepsvermogen daalde ten opzichte van 2002, na methodiek-

Wij stellen voor om, evenals over het boekjaar 2002, over het boekjaar 2003 een dividend uit te keren van € 0,58 per gewoon aandeel van € 0,50 nominaal. Met dit dividend is een bedrag gemoeid van € 48,4 miljoen [2002: € 48,5 miljoen]. Bij aanvaarding van dit voorstel door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders komt het slotdividend op € 0,43; het interimdividend bedroeg € 0,15. Voorgesteld wordt om het slotdividend geheel in contanten uit te keren. De pay-out van 83,5% van de nettowinst [2002: 44,5%] is hoger dan de norm van het dividendbeleid [33%].

19

Vooruitzichten

20

De economische omstandigheden zijn in de afgelopen maanden licht verbeterd. Dit heeft mede geleid tot een verbetering van de verkoop van printsystemen. Het is nog te vroeg om te kunnen constateren of deze verbetering zich zal voortzetten. Daarnaast zal de koers van de euro invloed hebben op het resultaat van 2004, met name voor wat betreft de prijsdruk en translatieeffecten. Gegeven deze onzekerheden is het niet mogelijk om een betrouwbare prognose van de winst over 2004 af te geven. Océ is ervan overtuigd dat optimaal geprofiteerd kan worden van de nieuwe marktgerichte organisatiestructuur, de in 2003 geïntroduceerde printsystemen en de focus op de kosten en het werkkapitaal. Financiën Netto-omzet In 2003 bedroeg de netto-omzet € 2.769 miljoen [2002: € 3.176 miljoen]. De omzet daalde autonoom met 5,1%. De non-recurring omzet was met € 689 miljoen 16,6% beneden die van vorig jaar [2002: € 826 miljoen]. De recurring opbrengsten daalden met 11,5% tot € 2.080 miljoen [2002: € 2.350 miljoen]. De rente uit financial lease nam af met 16,3% tot € 97 miljoen. De omzet wordt voor 25% in non-recurring en voor 75% in recurring verkopen behaald [2002: 24:76].

Netto-omzet

3500

Brutomarge De brutomarge lag met 42,1% boven 2002 [41,8%]. Dankzij valuta-hedging was er een positief effect van 0,6%. Daarnaast werd het effect van de onderbezettingsresultaten, ten gevolge van lagere verkopen van apparaten, gecompenseerd door lagere kosten en de afbouw van slecht renderende activiteiten. De gemiddelde rente die op de leaseportefeuille is gerealiseerd, bedraagt 10,3% [2002: 10,7%]. In de financial leasecontracten is het rentepercentage gefixeerd gedurende de gehele looptijd van de contracten. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat daalde met 44,8% tot € 125 miljoen [2002: € 226 miljoen]. Dit is 4,5% van de omzet [2002: 7,1%] en komt overeen met 4,7% van het gemiddeld balanstotaal [2002: 7,5%]. Operationele kosten De algemene beheersen verkoopkosten daalden van € 890 miljoen in 2002 naar € 807 miljoen in 2003 [–9,3%]. Als percentage stegen deze kosten van 28,0 tot 29,1% van de omzet. De kosten voor  waren met € 212 miljoen vrijwel gelijk aan vorig jaar [€ 215 miljoen]. Autonoom daalden de operationele kosten met 1,7% ten opzichte van 2002 als gevolg van een scherpe focus op de kosten.

Brutomarge

50

› € miljoen

in procenten van de

2800

40

2100

30

1400

20

700

10

0

99

00

01

02

03

0

netto-omzet

99

00

01

02

03

Tabel 1

Effect van bijzondere waardevermindering op resultaten

gerapporteerd

bijzondere

resultaat v00r

waardevermindering

bijzondere

21

› € miljoen

waardevermindering

Bedrijfsresultaat [] Nettowinst

125 61

25 21

150 82

Tabel 2

Informatie per strategische business unit

Wide Format Printing

› € miljoen

2003

Digital Document Systems

totaal

2003

2003

Systems

Netto-omzet Bedrijfsresultaat [] Activa

2002 862 55 674

1.021 96 807

2002

1.907 70 1.747

2.155 130 2.055

2002

2.769 125 2.421

3.176 226 2.862

Tabel 3

Omzet naar geografische gebieden

2003

2002

omzet › € miljoen

omzet in %

omzet › € miljoen

omzet in %

Verenigde Staten Duitsland Nederland Verenigd Koninkrijk Frankrijk Rest van Europa Rest van de wereld

1.046 335 284 183 199 519 203

38 12 10 7 7 19 7

1.298 371 278 238 209 554 228

41 12 9 7 7 17 7

Totaal

2.769

100

3.176

100

22

Financieringskosten De financieringskosten [saldo betaalde en overige ontvangen rente] daalden van € 54 miljoen in 2002 naar € 31 miljoen in 2003. De daling van de rentekosten wordt veroorzaakt door een afname van de leningen en een dalende rente. Bij een gemiddeld rentepercentage van 4,10% [2002: 5,25%] daalde het gemiddeld rentedragend vermogen met € 296 miljoen tot € 696 miljoen. De ontvangen rente uit financial lease bedroeg in 2003 € 97 miljoen [2002: € 117 miljoen].

Splitsing commerciële en financiële activiteiten

De stagnerende economische activiteit en de verdere uitbesteding van lease-activiteiten in 2003 hebben tot lagere lease-inkomsten geleid. Toch waren deze ook in 2003 belangrijk. Bij de beoordeling van de financiële positie van Océ als geheel moet daarom onderscheid gemaakt worden tussen deze commerciële activiteiten en financiële dienstverlening. Deze activiteiten hebben ieder een eigen winsten financieringsprofiel. Belastingen De gemiddelde belastingdruk beDe inkomsten van de financiële activiteiten droeg 32,4% [2002: 33,4%]. Een relatieve worden gevormd door de rente uit financial lease. daling in het belang van de Verenigde Staten in De kosten bestaan uit de financieringskosten van de winst voor belasting was de belangrijkste de leaseportefeuille en uit beheersen verkoopoorzaak van deze daling. kosten. Voor zover de financiële activiteiten zijn gefinancierd met rentedragend vermogen, is aanNettowinst De nettowinst was € 61,5 miljoen. genomen dat dit volledig vastrentend is gedaan. Exclusief bijzondere waardevermindering van De financieringskosten worden daarbij toevaste activa was dit € 82,1 miljoen [2002: € 112,5 gerekend op basis van het gemiddeld vast rentemiljoen]. Als percentage van de omzet bedroeg dragend vermogen. Voor de beheersen verkoopde nettowinst 2,2% [2002: 3,5%]. De nettokosten, inclusief voorzieningen voor debiteurenwinst per aandeel, berekend over het gewogen risico’s, is een kostenniveau aangehouden dat gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen, overeenkomt met dat van externe captive leasedaalde tot € 0,69 [2002: € 1,30]. maatschappijen met vergelijkbare activiteiten. Voor de financiering van de financiële activiteiten is aangenomen dat het eigen vermogen 15% van het balanstotaal bedraagt. Deze ratio is eveneens ontleend aan captive ondernemingen in de financiële dienstverlening die een eigen jaarrekening publiceren. Het resterende gedeelte van het eigen vermogen wordt toegerekend aan de commerciële activiteiten. In tabel 4 op de volgende pagina worden de belangrijkste financiële gegevens van beide ondernemingsactiviteiten gesplitst weergegeven.

10 Bedrijfsresultaat

300

Uitgaven voor Onderzoek

250

& Ontwikkeling

› € miljoen 240

8

in procenten van de

200

› € miljoen

netto-omzet 180

6

150

120

4

100

60

2

50

0

0

0

99

00

01

02

03

99

00

01

02

03

Tabel 4

2003 Commercieel

Opbrengsten Brutomarge Bedrijfsresultaat [] Financieringskosten Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen Nettowinst

Financieel

Ratio’s

› € miljoen

2.672 1.068 56 – 56 18 38 36

3.059 1.212 142 10 132 44 88 86

590 39

616 40

Groepsvermogen Rentedragende verplichtingen Voorzieningen en overige schulden

629 –76 1.051

656 63 1.110

Balanstotaal

1.604

1.829

3,2

7,5

5,9 36,8

12,4 33,7

97 28 69 31 38 13 25

117 33 84 44 40 13 27

Eigen vermogen Rentedragende verplichtingen Voorzieningen en overige verplichtingen

123 625 69

155 780 98

Balanstotaal

817

1.033

7,5

7,6

18,3 15,0

16,1 15,0

Eigen vermogen Minderheidsbelang van derden

Ratio’s

2002

Bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld balanstotaal Nettowinst in % van het gemiddeld eigen vermogen Eigen vermogen in % van het balanstotaal Rente uit financial lease Algemene beheersen verkoopkosten Bedrijfsresultaat [] Financieringskosten Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen

Bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld balanstotaal Nettowinst in % van het gemiddeld eigen vermogen Eigen vermogen in % van het balanstotaal

procenten

procenten

23

Kapitaalgebruik en financiering

24

Investeringen in duurzame bedrijfsmiddelen In 2003 investeerde Océ € 97 miljoen in duurzame bedrijfsmiddelen [2002: € 116 miljoen]. De afschrijvingen en desinvesteringen bedroegen € 108,6 miljoen exclusief en € 111,0 miljoen inclusief bijzondere waardevermindering [2002: € 110 miljoen].

Rentedragend vermogen Ultimo 2003 bedroeg het rentedragend vermogen € 549 miljoen [ultimo 2002: € 843 miljoen]. Hiervan was € 381 miljoen [69%] voor de lange termijn opgenomen.

Groepsvermogen Het Groepsvermogen daalde ten opzichte van 2002 na methodiekwijzigingen met € 59 miljoen. De methodiekwijzigingen betreffen het vanaf 1 december 2002 toepassen van  voor pensioenen [– € 174 miljoen] en Verhuurde apparaten en financial lease De boek- het niet meer verantwoorden van het slotdividend waarde van de verhuurde apparaten daalde met als verplichting [+ € 36 miljoen]. De daling van € 55,7 miljoen tot € 63,3 miljoen [afname het Groepsvermogen was het netto resultaat van 46,8%]. de uitkering van dividend ten laste van de AlgeDe geactiveerde waarde van de financial lease mene reserve [– € 52 miljoen], wijziging wissel[inclusief kortetermijnvorderingen] nam af van koersen [– € 67 miljoen], inkoop eigen aandelen [– € 1 miljoen] en toevoeging nettowinst [+ € 61 € 1.013 miljoen in 2002 tot € 801 miljoen in 2003. Dit werd mede veroorzaakt door de vermiljoen]. koop van een deel van de lease-activiteiten Het Groepsvermogen als percentage van het [€ 100 miljoen]. De waarde van de verhuurde balanstotaal bedroeg 31,0% [2002: 28,3%]. apparaten en financial lease samen nam af met Door afname van de rentedragende leningen 23,7% en bedroeg 35,7% van het balanstotaal was de verhouding tussen rentedragend vreemd [2002: 39,6%]. vermogen en het Groepsvermogen 73:100 De balanswaarde van verhuurde apparaten wordt [2002: 104:100]. bepaald op basis van vervaardigingsprijs onder Het eigen vermogen, per gewoon aandeel, beaftrek van lineaire afschrijvingen. Financial rekend over het aantal uitstaande gewone aanleases worden gewaardeerd tegen de contante delen per ultimo boekjaar, bedroeg € 7,87 waarde van de gecontracteerde leasetermijnen [2002: € 8,55]. en van de residuwaarde. Kasstroom De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg € 340 miljoen. De kasstroom uit investeringsactiviteiten bedroeg € 12 miljoen negatief [2002: € 108 miljoen negatief ]. De uitstroom door investeringen werd beperkt door de verkoop van een deel van de leaseportefeuille [€ 80 miljoen]. Investeringen in materiële en immateriële vaste activa bedroegen netto € 106 miljoen [na opbrengsten van desinvesteringen van duurzame bedrijfsmiddelen].

Activa verhuur en lease

1500

Kasstroom voor

400

financieringsactiviteiten

› € miljoen 1200

verhuur en lease totaal

[free cashflow]

300

financial lease [inclusief 900

kortetermijnvorderingen]

› € miljoen 200

600

100

300

0

0

99

00

01

02

03

99

00

01

02

03

Tabel 5

Geografische spreiding activa

2003 › € miljoen

Verenigde Staten Nederland Duitsland Verenigd Koninkrijk Frankrijk Rest van Europa Rest van de wereld Totaal

25

2002 in %

› € miljoen

in %

626 626 434 140 163 333 99

26 26 18 6 6 14 4

884 624 460 237 178 364 115

31 22 16 8 6 13 4

2.421

100

2.862

100

Tabel 6

Kasstroomoverzicht*

2002

› € miljoen

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

340 –12

446 –108

Kasstroom voor financieringsactiviteiten

328

338

–295 –15

–356 15

18

–3

Financieringsactiviteiten Omrekeningsverschillen Mutatie liquide middelen

*

2003

Voor detailoverzicht zie de pagina’s 74 en 75.

26

De kasstroom uit financieringsactiviteiten bedroeg € 295 miljoen negatief [2002: – € 356 miljoen]. De rentedragende schulden bedragen € 549 miljoen en zijn daarmee opnieuw belangrijk gereduceerd ten opzichte van vorig jaar [2002: € 843 miljoen]. De inkoop van eigen aandelen ten behoeve van het Océ Stock Optieplan betekent een cash outflow van € 1 miljoen [2002: € 6 miljoen]. Het contant uitbetaalde dividend bedroeg € 48,4 miljoen. Het dividend voor houders van preferente aandelen bedroeg € 3,6 miljoen.

De uitbesteding van lease-activiteiten geeft niet alleen meer commerciële mogelijkheden, maar biedt Océ ook de mogelijkheid om investeringen te richten op zijn kernactiviteiten en verbeteringen aan te brengen in transparantie, Return on Assets [] en Return on Equity [].

Partners Om bovengenoemde redenen is Océ aan het einde van 2001 een private label samenwerkingsverband met Telia Finans  aangegaan voor Scandinavië. In zes grote Europese landen worden de leaseactiviteiten overgedragen aan De Lage Landen Kredietfaciliteiten De Océ-Groep beschikte aan International .. [], een dochter van de het einde van het boekjaar over een bedrag van Rabobank. De overeenkomst met  betreft, € 1.043 miljoen aan niet-gebruikte kredietfacili- evenals de transactie met Telia Finans , nieuwe teiten, die voor meerdere jaren contractueel geen bestaande financial leases waarvan de risks & committeerd zijn. rewards worden overgedragen aan de vendor lease partners. In 2003 zijn specifieke overeenFinancial leases komsten afgesloten in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Spanje en het Verenigd KoninkAlgemeen Leaseprogramma’s vormen een belangrijk. De overdracht van de lease-activiteiten aan rijk marketinginstrument voor Océ. Meer dan  in 2003 is langzamer gegaan dan verwacht; in 2004 zal echter het grootste gedeelte van de 50% van de apparaatverkopen wordt gefinanleaseportefeuille en van de nieuwe contracten cierd door middel van financial leases. Leasing vormt dus een onontbeerlijk onderdeel van het door  worden overgenomen. one-stop shopping-concept dat Océ aanbiedt. Océ verzorgt tot op heden de financiering en administratie van zijn lease-activiteiten voornamelijk zelf. Zoals in het voorgaande jaarverslag uitvoerig beschreven is zal Océ, buiten de Verenigde Staten, de lease-activiteiten uitbesteden aan gespecialiseerde vendor lease partners. Dit gebeurt zonder dat het one-stop shopping-concept behoeft te worden verlaten. Océ is en blijft het gezicht naar de klant door het gebruik van het Océ-logo, het Océ-verkoopapparaat en de Océ-serviceorganisatie.

0,75 Nettowinst en dividend

2,00

Rendement op totale activa

10

per aandeel 1,60

•

0,60 bedragen in euro per gewoon

8

aandeel van € 0,50 nominaal

•

1,20

in procenten

0,45

nettowinst per aandeel

6

dividend per aandeel 0,80

0,30

4

• 0,40

0

voor buitengewoon

0,15 resultaat

99

00

01

02

03

0

2

0

99

00

01

02

03

Tabel 7

Commerciële versus financiële resultaten Bedrijfsresultaat [] Commercieel Financieel

2002

2001*

2000

1999*

56 69

142 84

135 90

199 83

177 71

125

226

225

282

248

Nettowinst Commercieel Financieel

36 25

86 27

79 26

128 24

113 19

Totaal

61

113

105

152

132

Kasstroom voor financieringsactiviteiten Commercieel Financieel

176 152

236 102

137 36

38 –57

1 –38

Totaal

328

338

173

–19

–37

Rendement op totale activa [] Commercieel Financieel

3,2 7,5

7,5 7,6

6,8 7,5

10,5 7,4

10,0 7,1

Totaal

4,7

7,5

7,1

9,1

8,8

5,9 18,3

12,4 16,1

10,0 14,6

17,4 14,3

18,1 12,6

8,3

13,1

10,9

16,8

16,9

Totaal

Rendement op eigen vermogen [ ] Commercieel Financieel Totaal

*

2003

Voor buitengewoon resultaat.

› € miljoen

procenten

27

28

Verenigde Staten In de Verenigde Staten is voor een andere aanpak gekozen. Gezien de substantiële omvang van de leaseportefeuille en het aanwezig zijn van de noodzakelijke specifieke leasingkennis, systemen en organisatie is hier een captive leasemaatschappij opgericht, Océ Financial Services, Inc. Deze neemt alle lease-activiteiten over van de operaties in de Verenigde Staten en zal de leasecontracten onderbrengen bij externe financiers. Gedurende 2003 is reeds  64 miljoen bij derden ondergebracht en in december 2003 nog eens  19 miljoen. In de Verenigde Staten zal het merendeel van de leaseportefeuille op deze manier gedurende 2004 worden ondergebracht bij derden. Impact In het verslagjaar is € 100 miljoen overgedragen aan externe partijen [waarvan € 80 miljoen bestaande en € 20 miljoen nieuwe contracten]. Hierop is een boekwinst van € 6 miljoen gerealiseerd. Naar verwachting zal aan het einde van 2004 het grootste gedeelte van de leaseactiviteiten bij derden zijn ondergebracht. Ceteris paribus mag worden verwacht dat de balans substantieel zal worden verkort en dat de rente-inkomsten, de rentekosten en een gedeelte van de overige kosten samenhangend met het leasebedrijf zullen verdwijnen. De verkoop van portefeuille[s] in de landen zal niet beneden boekwaarde plaatsvinden. Naar verwachting zullen er boekwinsten optreden; de omvang hiervan zal in de rapportage van de resultaten specifiek worden vermeld. De opbrengst uit de verkoop van de leaseportefeuille is voldoende om alle bestaande leningen af te lossen en uitgestelde belastingverplichtingen samenhangend met lease-activiteiten te betalen. De gecreëerde financieringsruimte zal echter worden aangewend om de onderneming te versterken en wel in de volgende orde van prioriteit: aflossen van leningen, investeren in activa [inclusief acquisities], die het mogelijk maken de gestelde financiële doelstellingen te halen, en andere opties zoals het inkopen van eigen aandelen. Om een indruk te geven van de resultaten van de commerciële en de financiële [lease]activiteiten wordt in tabel 7 op de vorige pagina een overzicht gegeven van de bedrijfsresultaten, de nettowinst, de free cashflow [kasstroom voor financieringsactiviteiten], het rendement op de totale activa [] en het rendement op het eigen vermogen [] over de afgelopen vijf jaar.

Accounting De leaseprogramma’s die in de markt aangeboden worden, kunnen gesplitst worden in financial en operational lease. De laatste wordt ook aangeduid als verhuur. Men spreekt van financial lease indien het economisch risico overgaat naar de klant. De looptijd van deze contracten is drie tot zes jaar. Op het moment dat het financial leasecontract wordt getekend, wordt de verkoopprijs van het apparaat, berekend als de gedisconteerde waarde van de financial leasetermijnen, verantwoord als omzet. Gedurende de looptijd van het contract worden de vrijgevallen rente-inkomsten tot de omzet gerekend. Daarnaast worden de opbrengsten uit onderhoud en service separaat verantwoord. Bij een operational leasecontract zijn aan klanten apparaten verhuurd met looptijden van gewoonlijk één tot drie jaar. Bij deze contracten worden de huurtermijnen over de rapporteringsperiode waarin deze vervallen, tot de omzet gerekend. De huurtermijnen vormen een vergoeding voor het gebruik, het onderhoud en de rente.

Het merk Miele is alom bekend. Iedereen associeert het direct met huishoudelijke apparaten van topkwaliteit. Maar niet iedereen realiseert zich dat we niet alleen thuis zijn in miljoenen huishoudens maar ook in bijna net zoveel bedrijven, ziekenhuizen, laboratoria en fabrieken. Daar werken onze gespecialiseerde producten onder uiterst zware en precaire omstandigheden en, wellicht nog belangrijker, ze maken deel uit van processen waarin elke schakel even belangrijk is. Dat geldt net zo goed voor een afwasmachine als voor een ontsmettingsapparaat voor de operatiekamer. Om de juiste machines en systemen voor deze toepassingen te ontwikkelen moet je volkomen thuis zijn in de activiteiten van je klanten en de daar gestelde eisen. En ik kan zonder meer stellen dat we dat inderdaad zijn. In Océ als de leverancier van onze documentmanagement- en printsystemen herkennen we diezelfde benadering. Onze tevredenheid met hun performance is grotendeels terug te voeren op het feit dat zij tot in detail weten hoe onze processen verlopen. En met hun knowhow, ervaring en technologisch kunnen weten ze steeds de beste oplossingen te vinden en daarmee naadloos aan te sluiten bij onze processen.

DEN KEN IT DE VANU ES SEN PRO C E KLANT D N A V Thomas Stein Miele & Cie. KG

De wereld van Océ | Digital Document Systems

32 Corporate Printing

Klantsegmenten

Producten en diensten

Concurrenten

Financiën, telecom- en nutsbedrijven Banken Verzekeraars Telecombedrijven Nutsbedrijven

Gangprinters, zwart-wit en kleur. [Zeer]hoogvolumeprinters/copiers, zwart-wit en kleur. Productieprinters, zwart-wit en kleur, cutsheet en continuous feed. Hogesnelheidsscanners. Financiële dienstverlening.

Canon  Konica/Minolta Ricoh Xerox

Overheid en onderwijs Overheidsinstellingen Onderwijs Gezondheidszorg Sociale instellingen Handel en industrie Detail- en groothandel Transport en logistiek Industriële ondernemingen Consultancy Binnen deze segmenten is Océ actief in: Data centra Centrale repro-afdelingen Professionele kantooromgevingen Commercial Printing

Marketing services Digital Newspaper Network Grafische industrie Digital print providers Reprobedrijven [quick printers en copy shops]

[Zeer] hoogvolume documenten transactieprinters, zwart-wit en kleur, cutsheet en continuous feed. Financiële dienstverlening.

Canon Heidelberg  Konica/Minolta Ricoh Xerox

Océ Business Services

Alle klantsegmenten van Corporate Printing Commercial Printing Technical Document Systems

Overname en uitvoering [outsourcing] door Océ van documentmanagementprocessen voor zowel groot- als kleinformaat toepassingen.

Ikon Pitney Bowes Xerox Lokale aanbieders

Software & Professional Services*

Alle klantsegmenten van Corporate Printing Commercial Printing Technical Document Systems Display Graphics Systems

Geïntegreerde documentmanagementsystemen: input en output management software, document workflow software, documentarchivering software. Professional services: opleiding, consultancy, implementatie, ondersteuning.

Hewlett-Packard   Digital Systems Seal Systems Xerox Zeh Software

*

De resultaten van de business groep Software & Professional Services zijn vooralsnog verwerkt in de business groepen Corporate Printing, Commercial Printing, Technical Document Systems en Display Graphics Systems.

De wereld van Océ | Wide Format Printing Systems

Klantsegmenten Technical Document Systems Print-for-use Bouwondernemingen, architecten- en ingenieursbureaus Industriële ondernemingen Nutsbedrijven Telecombedrijven Overheid

Producten en diensten

Concurrenten

Grootformaat productieve printers, zwart-wit en kleur. Grootformaat scanners. Financiële dienstverlening.

Fuji-Xerox Hewlett-Packard  Ricoh Xerox

Grootformaat productieve printers [rollto-roll en flatbed] voor toepassingen binnens- en buitenshuis. Financiële dienstverlening.

Epson Hewlett-Packard Kodak Mimaki Mutoh Nur Scitex Vutek

Grootformaat media. Gespecialiseerde display graphics media. Printmedia.

3 Hewlett-Packard Intelicoat Neusiedler Paperlinx Sihl

Print-for-pay Reprobedrijven Digital print providers Display Graphics Systems

Print-for-use Corporate en retail in-house printing Drukkerijen Reclame- en ontwerpbureaus Print-for-pay Digital print providers Reprobedrijven Fotolaboratoria

Imaging Supplies

Alle klantsegmenten van Technical Document Systems Display Graphics Systems Corporate Printing Commercial Printing Océ Business Services

33

Ontwikkelingen in de markten | Digital Document Systems

34

Resultaten Digital Document Systems

› € miljoen

Omzet Non-recurring Recurring Bedrijfsresultaat [ ]

2003

2002 1.907 444 1.463 70

wijzigingen in %

2.155 526 1.629 130

–11,5 –15,7 –10,2 –46,6

autonoom in %

–4,0 –9,6 –2,1 –

Algemeen

Corporate Printing

De strategische business unit Digital Document Systems [] concentreert zich op document output-oplossingen voor specifieke klanttypen en activiteiten waarbij een hoge productiviteit nodig is.  omvat vier business groepen. De business groep Corporate Printing richt zich op printoplossingen voor klanten in productieve omgevingen en biedt daar integrale oplossingen voor document output-management. De business groep Commercial Printing richt zich vooral op klanten die de apparatuur inzetten voor commerciële toepassingen: leveranciers van marketing services, digital print providers en de grafische industrie. De business groep Software & Professional Services richt zich op de ondersteuning van de klanten door het leveren van softwareproducten en projectservices bij de implementatie en het gebruik van digitale oplossingen. De business groep Océ Business Services [voorheen Facility Services] verzorgt voor klanten documenthandling en printen kopieeractiviteiten, alsmede het complete documentmanagement en -printproces.

Marktpositie De business groep Corporate Printing richt zich op printoplossingen voor klanten in productieve omgevingen en biedt daar integrale oplossingen voor document output-management. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om -omgevingen in grote bedrijven, waar grote aantallen transactiedocumenten elektronisch geprint worden, en om centrale reproomgevingen, waar grootschalige documentproductie plaatsvindt.Tevens biedt Océ een reeks kantoortoepassingen, zowel op centraal niveau als op afdelingsniveau. Océ onderscheidt zich in deze markt door het aanbieden van innovatieve producten en diensten die organisaties in staat stellen om hun documenten efficiënt en effectief te beheren. Océ richt zich vooral op die document output-activiteiten waar documenten waarde toevoegen aan de primaire bedrijfsprocessen van de klant. Corporate Printing bedient drie verticale marktsegmenten: | financiën, telecommunicatie en nutsbedrijven | publieke diensten: overheid, gezondheidszorg en onderwijs | industrie en handel: productiebedrijven, detail- en groothandel, transport, logistiek en consultancy. In deze segmenten richten klanten zich in eerste instantie op een maximale efficiency en kostenbeheersing. Flexibiliteit, bijvoorbeeld om één printer verschillende documentstromen te laten verwerken, is daarbij essentieel. Océ heeft de standaard gezet voor intelligente software die het gehele documentmanagementproces in goede banen leidt, veelal vanuit één plaats aangestuurd.

Nieuwe producten Digital Document Systems in 2003

Product

Business groep

Toepassing

Océ VarioPrint 2050 | 2060 | 2070

Corporate en Commercial Printing

Multifunctionele printer/copier voor het productief reproduceren van documenten in kantooromgevingen.

Océ VarioPrint 2045 | 2055 | 2065


Multifunctionele printer/copier/scanner voor het productief reproduceren van documenten in kantooromgevingen. Kan uitgebouwd worden van stand-alone digitale printer/copier tot multifunctionele printer/copier die direct via datanetwerk bediend kan worden.

Océ VarioPrint 2090


Multifunctionele printer/copier/scanner voor productieomgevingen.

Océ VarioPrint 3090


Productieve printer geschikt om zowel transactie- als documentprintstromen te verwerken.

Océ  170


Middenvolumekleurenprinter/copier.

Océ  220


Middenvolumekleurenprinter/copier.

Océ VarioPrint 5115 | 5160


Productieve en flexibele cutsheet printers voor datacenter toepassingen. Deze printers drukken met normale toner, toners in kleur [o.a. de exacte huisstijlkleur van gebruikers] en toner [voor toepassing bij het printen van cheques].

Océ VarioStream 6100


Continuous feed printer voor toepassingen met speciaal papier.

Océ VarioStream 7000-familie


Compleet nieuwe familie printers [voor papierrollen] met schaalbare snelheden van 180 tot 1.200 ppm. Andere belangrijke functies zijn een drukbreedte tot 19 inch, hoge afdrukkwaliteit en geschikt voor CustomTone en -toepassingen. Geschikt voor [bank-]afschriften, rekeningen, hoogvolumetoepassingen in -centra, mailings en grafische toepassingen.

Océ  satellite

Software & Professional Services

Print output-managementsoftware voor het toevoegen van diverse digitaal beschikbare formulieren aan de printdata.

Océ  production


Output-managementsysteem gericht op hoge productiviteit en flexibiliteit.

Océ  software


Diverse nieuwe producten en nieuwe versies van bestaande applicaties met uitgebreide mogelijkheden en toepassingen voor kantooromgevingen, datacenters en de grafische industrie.

35

36

Ook de mogelijkheid om kleur toe te passen is een steeds meer gevraagde optie. Océ heeft daarvoor een aantal uitstekende producten beschikbaar. Voor het middenvolume biedt de onderneming de Océ  700 full colour printer aan, terwijl de Océ VarioStream-familie voor het hoog- en zeer hoogvolume in dezelfde drukgang naast het zwart ook elke gewenste steunkleur kan printen. Een revolutionaire nieuwe ontwikkeling, toegepast in de nieuwe Océ VarioStream 9000, het Colour Belt-systeem, kan in eerste instantie tweezijdig printen met steunkleur [800 ppm]. Dit systeem zal in de komende jaren tot een universele hoogvolumeprinter worden ontwikkeld, die uiteindelijk naast zwart-wit ook full colour kan printen.

Papier blijft belangrijk, maar krijgt meer de rol van werken leesdocument. Het belang van opmaak en kleur neemt toe omdat die zorgen voor een verhoging van de retentiewaarde. Distributie en archivering van documenten zullen echter in toenemende mate digitaal plaatsvinden. Voor de midden-, hoog- en zeer hoogvolumesegmenten heeft Océ in het verslagjaar het assortiment aanzienlijk kunnen uitbreiden en vervolledigen met een reeks nieuwe en vernieuwde printers, zowel voor cutsheet als voor continuous feed. Océ biedt de klant daarmee nu een compleet productassortiment.

Trends De groei in de corporate omgeving vindt met name plaats in productieve kleur en hoogGang van zaken in 2003 In het verslagjaar heeft volume zwart-wit printoplossingen. Bij veel Océ zijn huidige positie in de gekozen marktklanten bestaat de noodzaak om de kosten die segmenten in kaart gebracht. De goede kansen gepaard gaan met het verwerken van documenten die er voor Océ liggen door het aanbieden van te verminderen. Hierdoor ontstaat de behoefte nieuwe document output-oplossingen zijn hier- om een groot aantal decentrale printers te verdoor opnieuw bevestigd. vangen door een veel kleiner aantal productieve In veel landen is Océ inmiddels in de eindfase systemen op afdelingsniveau of centraal niveau, van het afbouwen van de onvoldoende rendabele die aanzienlijk lagere printkosten mogelijk activiteiten in het laagvolumesegment. In Neder- maken. land, België en Zwitserland, waar wel aan de rendementseisen wordt voldaan, is gekozen voor Strategie De strategie van Océ voor corporate continuering van het aanbod in dit segment. printing richt zich op het bereiken van een topIn de andere landen wordt, waar nodig, samen- drie positie in die productieve segmenten binnen gewerkt met partners. deze markt waar Océ deze nog niet bezit. Ook zijn voor de klanten aantrekkelijke alterDit wordt gerealiseerd door het aanbieden van natieven ontwikkeld om met behoud van het een compleet assortiment van betrouwbare, gebruiksgemak kleine volumes van individuele eenvoudig te bedienen en kosteneffectieve proprinters te combineren tot efficiënte stromen ductieve systemen, bestaande uit zwart-wit en voor hoogvolumeprinters. kleurenprinters en -scanners alsmede software De focus op specifieke marktsegmenten heeft voor het optimaal aansturen en beheren van inmiddels geleid tot de introductie van propodeze printers. Daarnaast biedt Océ via de busisities met een duidelijke toegevoegde waarde. ness groepen Océ Business Services en Software & Professional Services een uitgebreid scala van Het Océ Open House in Poing [Duitsland] toonde in mei 2003 per marktsegment een aan- diensten aan. Océ legt zich toe op het aanbieden van oplossingen die gericht zijn op specifieke tal baanbrekende voorbeelden uit de praktijk. In de corporate omgeving is duidelijk merkbaar marktsegmenten. dat de digitalisering inmiddels ver is gevorderd. Analoog kopiëren nam in het verslagjaar af ten opzichte van 2002. De documentprocessen in het kantoor en in de documenten transactieprintproductie integreren steeds verder. Printen neemt steeds meer de plaats in van kopiëren.

Commercial Printing

De kranten, waaronder sinds kort ook een Japanse, zijn in deze landen op hetzelfde moment beschikbaar als in het land van herkomst. Marktpositie De business groep Commercial Océ ziet kans om zowel met de uitbreiding van Printing bedient klanten die de apparatuur commercieel inzetten als productiemiddel, om het assortiment als met zijn verticale marktbenadering terrein te winnen in de commerciële inkomsten te genereren. In deze markt heeft Océ traditioneel een sterke printsegmenten. In deze veeleisende marktsegmenten zijn betrouwbaarheid en productiviteit positie bij digital print providers. Bij bedrijven primaire eigenschappen en daarmee scoren de die zich toeleggen op direct mail [marketing services] heeft Océ met hoogvolumeprinters zelfs Océ-apparaten hoog. Bovendien heeft Océ zijn lange ervaring met complexe printprocessen een wereldwijd leidende positie. In het recente verleden zijn aan het werkgebied ook segmenten omgezet in [workflow-management] software van de grafische markt toegevoegd, vooral voor die het complete proces, met daarin ook nietOcé-apparatuur, flexibel kan aansturen. tijdkritische producties, beperkte oplagen en gepersonaliseerde of snel wijzigende uitgaven. Trends De sterke groei in het commerciële digiDit segment zal de komende jaren naar vertale printsegment wordt enerzijds gedreven wachting een sterke groei laten zien. Océ heeft door het uitbesteden van drukwerk vanuit de in de laatste jaren reeds een sterke positie vercorporate omgeving naar commerciële printers worven bij de productie van boeken met een en anderzijds door de migratie van drukwerk dat beperkte oplage. Hoewel digitaal printen in de traditioneel op offsetpersen werd uitgevoerd grafische wereld vooralsnog een klein gebied naar digitaal printen. Deze migratie is mogelijk omvat, is een groot groeipotentieel aanwezig naast offset, dat voor de grotere oplagen de aan- door afnemende kosten, steeds hogere kwaliteit en productiviteit van digitale printers en door de gewezen techniek blijft. beschikbaarheid van workflow oplossingen die Gang van zaken in 2003 Ook in de commerciële zijn toegesneden op het commerciële segment. De verschuiving ten gunste van digitaal printen printmarkt was de daling van de investeringswordt nog versterkt door de toenemende vraag bereidheid merkbaar, het duidelijkst in het grootste segment van deze markt, de marketing naar kleinere oplagen en personalisering waarvoor digitaal printen beter geschikt is dan offset services. De teruglopende reclamebestedingen printen. hadden ook hun uitwerking op de direct mailactiviteiten. In de grafische markt neemt de rol Strategie Océ is marktleider in het meest provan digitaal printen nog gestaag toe, zij het in ductieve segment van digital printing met zijn een door de economie vertraagd tempo. Het aantal plaatsingen van apparaten bleef ongeveer continuous feed printoplossingen. Daarnaast gelijk aan dat van het vorig jaar. Toch wint Océ beschikt Océ over een sterke propositie van daar steeds meer terrein, niet in de laatste plaats recent vernieuwde productieve cutsheet printsystemen. Océ zal deze sterke uitgangspositie door het verbeteren en uitbreiden van het aangebruiken om in de komende jaren zijn posities bod van zowel apparatuur als software. in met name de segmenten grafische industrie Voor Océ betekent het openen van deze markt ook het ontwikkelen van nieuwe competenties in en marketing services verder te verbeteren. de verkooporganisaties. De voordelen van digitaal printen in de grafische wereld liggen overigens vaak niet bij de drukker, maar bij de eigenaar van de te drukken informatie. Het printen van dagbladen in beperkte oplagen, door Océ in 2002 geïnitieerd in verschillende wereldsteden, blijkt een gezond groeiende activiteit: Océ’s Digital Newspaper Network werd opnieuw uitgebreid met enkele prominente titels; het kan nu beschikken over print shops in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Zuid-Afrika en Australië.

37


38

Gang van zaken in 2003 De business groep heeft zich met name toegelegd op een nauwkeurige afstemming van de beschikbare expertise op de Marktpositie De business groep Software & Professional Services bundelt Océ’s expertise op eisen elders in de onderneming. Daarbij is vooral ook de rol van de software nader gedefinieerd. het terrein van output- en documentmanagement in de breedste zin. De groep is het kennis- Oplossingen van Océ kenmerken zich als open systemen. Dat betekent dat ook systemen en centrum van Océ-specialisten die, in nauwe samenwerking met de deskundigen van de klant, softwarecomponenten van derden naadloos geïntegreerd kunnen worden in de oplossingen de print output en documentprocessen bij de klant helpen inventariseren en voorstellen voor van Océ. Veel aandacht is besteed aan het stroomverbetering formuleren. De systemen, bestaande lijnen van de verschillende software-ontwikkelingen om een beter geïntegreerd en overzichteuit hardware en software, worden door deze lijker aanbod te creëren. Vanuit dit nieuwe specialisten ontworpen en geïmplementeerd. aanbod kunnen nieuwe oplossingen worden Océ heeft in de loop der jaren ook een brede ervaring opgedaan met de bij de klant gangbare ontwikkeld. Ook is gestart met de ontwikkeling van specifieke software ter ondersteuning van de processen, systemen en software-oplossingen. Juist in de segmenten waarop Océ zich concen- activiteiten in Océ Business Services. treert, zijn de laatste jaren omvangrijke en complexe papierstromen en digitale document- Trends Océ onderkent drie belangrijke trends binnen het werkgebied van de business groep stromen ontstaan, die beheerst en gestuurd Software & Professional Services. moeten worden. Vanaf de introductie van de eerste digitale printers ontwikkelt Océ software Op het gebied van output-management bestaat de behoefte om gesloten systemen te vervangen om de printmanagementprocessen, verdeeld over verschillende printers, te vergemakkelijken. door open systemen, die apparatuur van verschillende fabrikanten ondersteunen en het In nauwe samenwerking met de klanten is zo een omvangrijke reeks uiteenlopende software- tevens voor externe partijen mogelijk maken om programma’s ontstaan, vaak exact toegesneden op functionaliteiten toe te voegen. de wensen van de klant. In de afgelopen jaren is De snelle groei van de documentmanagementdeze software samengebracht in een aantal zeer markt wordt veroorzaakt door de noodzaak om documenten en bijbehorende documentcomplete softwarepakketten, gericht op toepassingen in de verschillende omgevingen in de stromen efficiënt en effectief te beheren. Als gevolg van de verregaande digitalisering van door Océ gekozen segmenten. Met deze programma’s, onder de gezamenlijke vlag van Océ informatiestromen is naast een grote stroom van , kan op verschillende niveaus in de orga- papieren documenten een exponentieel groeiende nisatie de documentenstroom worden bestuurd. stroom van elektronische documenten ontstaan. Océ zet zijn kennis en ervaring in bij bedrijven en De derde belangrijke trend in Software & Proklanten in de vorm van oplossingen bestaande fessional Services is de toenemende vraag naar uit Océ-apparatuur, apparaten van derden en complete, op individuele klanten toegesneden complexe software-applicaties. oplossingen in plaats van het aanbieden van Met zijn kennis en software is de business groep losse componenten. bij uitstek in staat om klanten te adviseren over herstructurering en de implementatie van docu- Strategie Océ heeft een goede positie weten op te mentmanagementsystemen. Ook ondersteunt bouwen in de markt voor output-managementde business groep de complete overname van de systemen met zijn Océ  tools. De eerste documenten printprocessen bij klanten door prioriteit ligt bij het verder uitbouwen van de de business groep Océ Business Services. Océ  workflow-oplossingen samen met externe partners op basis van open standaarden. Hierbij geeft Océ bijzondere aandacht aan het soepel integreren in bestaande workflows. Daarnaast zal Océ samen met partners zijn outputmanagementsystemen geleidelijk uitbouwen tot complete documentmanagement-oplossingen, waarbij betrouwbaarheid, productiviteit, duurzaamheid, gebruiksvriendelijkheid en een lage total cost of ownership centraal zullen staan.

Océ Business Services Marktpositie Océ Business Services is actief in een duidelijke groeimarkt, die van de uitbesteding van documentmanagementprocessen en printmanagementactiviteiten. Opdrachtgevers zijn middelgrote en grote ondernemingen die zich concentreren op hun kernactiviteiten en zich voor andere activiteiten willen verzekeren van het beste hetgeen op de markt verkrijgbaar is. Océ is in het laatste decennium zowel in Europa als in de Verenigde Staten een van de leidende ondernemingen op dit gebied geworden. Door de nauwe betrokkenheid bij de documentprocessen van de klant kan Océ optreden als een bij uitstek deskundige partner, niet alleen voor de praktische uitvoering van de processen, maar ook voor het integraal documentmanagement. Océ is op dit gebied een van de weinige specialisten en trendbepalers. Voor Océ betekent deze activiteit een versterking van de relatie met de klant, enerzijds als consultant die best practices implementeert, anderzijds als leverancier van apparatuur en media. Hierbij ontwikkelt Océ afhankelijk van de behoeften en de situatie ter plaatse een reeks specifieke activiteiten die de kwaliteit, effectiviteit en productiviteit van het document[management]proces verbeteren, en dat bij gelijk blijvende of zelfs dalende kosten voor de klant.

Gang van zaken in 2003 Hoewel Océ ook veel klanten heeft onder middelgrote bedrijven, komt de expertise van de business groep optimaal tot zijn recht in de dienstverlening over een breed terrein, en dus in omvangrijke bedrijven. Daar kunnen alle aspecten van Océ’s deskundigheid worden ingezet in gestroomlijnde processen. Een voorbeeld van een dergelijke opdracht betreft de overeenkomst, dit verslagjaar, met vliegtuigbouwer Boeing. Het bedrijf besteedt het management van zijn 28 centrale printafdelingen in de Verenigde Staten uit aan Océ, een opdracht die het complete Océ-assortiment omvat, klein- en breedformaat, hardware en software. De sterke groei van dit type diensten, kenmerkend voor de afgelopen jaren, was dit verslagjaar minder als gevolg van een sterkere focus op dienstverlening met meer waardecreatie [Verenigde Staten] en winstgevendheid [Europa]. De Amerikaanse organisatie werd in het verslagjaar verder versterkt, met meer accent op complete printen documentoplossingen. In Europa is sterk de nadruk gelegd op marge en winst. De autonome omzetgroei bedroeg 4% [2002: 15%]. Trends De markt van business services groeit nog steeds sterk. Deze groei is het gevolg van een toenemende vraag naar uitbesteding van nietkernactiviteiten. Strategie Océ heeft de focus op winstgevendheid van zijn business services activiteiten gedurende 2003 verscherpt. Dit zal zich de komende jaren voortzetten door het beter beheren van contracten en het realiseren van synergieën met de overige onderdelen van Océ. Daarnaast zal Océ Business Services in samenwerking met de business groep Software & Professional Services geavanceerde oplossingen voor complexe problemen aanbieden. De focus blijft gericht op bedrijfsprocessen waarin printing een belangrijke rol speelt.

39

Ontwikkelingen in de markten | Wide Format Printing Systems

40

Resultaten Wide Format Printing Systems

› € miljoen

Omzet Non-recurring Recurring Bedrijfsresultaat [ ] Algemeen

2003

2002 862 245 617 55

wijzigingen in %

1.021 300 721 96

–15,5 –18,3 –14,4 –42,4

autonoom in %

–7,5 –10,3 –6,4 –

Hoewel het zwaartepunt van de commerciële activiteiten in Europa en de Verenigde Staten De strategische business unit Wide Format ligt, ontplooit Océ sinds enige jaren ook met Printing Systems [] omvat drie business succes breedformaatactiviteiten in Japan. Voor groepen: Technical Document Systems, Display deze omvangrijke markt heeft Océ de belangGraphics Systems en Imaging Supplies. rijkste apparaten aangepast aan de specifieke Technical Document Systems is actief op de markt wensen en eisen van de gebruikers. Dit betekent voor breedformaatprinters en output manageniet alleen een volledig ‘gejapaniseerde’ display, ment software voor technische toepassingen. maar ook aanpassingen aan Japanse formaten en Display Graphics Systems bewerkt de marktpapierkwaliteiten. Vanzelfsprekend is de consegmenten voor binnen- en buitenreclame en currentie van de Japanse ondernemingen sterk, andere vormen van grafische communicatie. maar door concentratie op die marktsegmenten Imaging Supplies levert over de hele wereld waar Océ zich duidelijk kan onderscheiden, kan printmedia. de onderneming in Japan doelgericht te werk gaan. Océ heeft zijn aanwezigheid in Japan in Technical Document Systems het verslagjaar verder versterkt. Ook in China, een sterk groeiende markt, heeft Marktpositie In de markt voor Technical Docu- Océ vaste voet aan de grond. ment Systems [] is Océ actief als vertrouwde leverancier van breedformaatprinters, die geGang van zaken in 2003 Océ is in het zwart-wit bruikt worden in tekenkameromgevingen in de breedformaatsegment marktleider. Een agresbouw en industrie, nuts- en telecombedrijven, sieve marketingaanpak en beheersing van de transport en overheid alsmede in de professionele kosten wierpen net als in het vorig verslagjaar print-for-pay-omgevingen van gespecialiseerde hun vruchten af. Het totale printvolume nam reprobedrijven. Océ heeft een sterke, leidende licht toe en het aantal geplaatste printers in het positie in deze markt en heeft die behouden on- middenvolumesegment steeg. danks de sterke concurrentie en moeilijke econo- In deze markt is een duidelijke, zij het geleidemische omstandigheden. De onderneming ver- lijke migratie gaande van zwart-wit naar kleur, vulde een voortrekkersfunctie bij de omschake- althans voor toepassingen die daarvoor in aanling in deze branche naar digitalisering. Deze merking komen. Belangrijke gebruikers van ontwikkeling opende geheel nieuwe mogelijkbreedformaatprinters houden vast aan zwart-wit heden, waaronder het scannen [scan-to-file] van printen, vooral voor technische tekeningen waarbestaande tekeningen en het gedistribueerd voor nog geen universele kleurcode ontwikkeld printen van centraal vervaardigde digitale origi- is en voor het printen van grote volumes op zeer nelen tot op, of dicht bij de plaats van gebruik. productieve apparaten. Océ heeft de migratie In de langdurige relatie met zijn klanten heeft naar kleur ondersteund door de introductie van Océ een unieke standaard gevestigd van innova- de Océ  400. Met deze breedformaatprinter tie, kwaliteit, productiviteit en gebruikersvriende- bouwt Océ een positie op in het kleursegment. In de loop van het verslagjaar is de serie lijkheid, wereldwijd gecombineerd met een apparaten van Océ voorzien van veel nieuwe hoog serviceniveau. functionaliteiten, waaronder de toepassing van de nieuwe Océ Power Logic Controller en verschillende geavanceerde printmanagement softwareprogramma’s. Bij de ontwikkeling van deze

Nieuwe producten Wide Format Printing Systems in 2003

Product

Business groep

Toepassing

Océ Arizona 30-

Display Graphics Systems

Kleurenprinter voor duurzame grootformaat reclame-uitingen buitenshuis op diverse media, zoals reclamezuilen, theater- en winkelbanners en voertuigbedrukking.

Océ Arizona 500


Grootformaat hoogvolumekleurenprinter voor duurzame, weerbestendige openlucht reclame-uitingen.

Océ Arizona  220


Full colour flatbed inkjet printer voor rigide en flexibele oppervlakken tot een dikte van ruim 5 cm voor reclameborden, tentoonstellingsmateriaal en bewegwijzering.

Onyx PosterShop 6.0


De industriestandaard in modulaire software aansturing uit diverse data-omgevingen voor display graphic printers, met nieuwe automatiseringstoepassingen.

Océ  400

Technical Document Systems

Productieve breedformaatprinter/copier voor kleur en zwart-wit in industriële omgevingen.

Océ Account Center


Software voor het automatisch genereren van rekeninginformatie voor printen, kopiëren en scannen op Océ - en systemen.

Océ Power Logic Controller


Nieuwe softwareversie voor betere controle op en variatie in documentproductieprocessen, ook via internet.

Océ Print Exec Workgroup


Software waarmee het printproces wordt bestuurd en beheerst vanaf de selectie uit het aanbod van internetsites tot de productie van fysieke documenten in architecten-, ontwikkelings- en productie-omgevingen.

Océ Engineering Exec 3.2 en 3.3


Uitbreiding van documentarchiverings- en printmanagementsoftware met kleur, internet en de Japanse taal.

Océ Repro Desk Server 1.1 en 1.6

Technical Document Systems en Commercial Printing

Software waardoor print shops en hun klanten opdrachten kunnen verwerken op diverse datastandaarden.

Océ Plan Center 1.5

Technical Document Systems en Commercial Printing

Via internet voor klanten toegankelijk softwarepakket waarmee digitaal printopdrachten aan diverse print shops kunnen worden verstrekt via centrale servers.

41

42

software is effectief gebruik gemaakt van de capaciteiten van Océ-organisaties in Phoenix en Cleveland [Verenigde Staten] en Créteil [Frankrijk]. Veel van deze functionaliteiten kunnen ‘in het veld’ aan de apparatuur toegevoegd worden, zodat de omvangrijke investeringen in deze apparatuur beschermd worden. De afzet van de Océ  800, het meest productieve apparaat in dit segment, stagneerde als gevolg van de veranderende praktijk bij de gebruikers. De centrale printproductie wordt steeds meer vervangen door gedistribueerd printen, zodat het printvolume wordt overgebracht naar kleinere printers, zoals de Océ  400 en de Océ  600. Met het totale assortiment wordt Océ in de markt voor breedformaat printen erkend als de leverancier met veruit het grootste aanbod van hardware en software, zoals recentelijk nog door het toonaangevende Amerikaanse testinstituut . Océ blijft deze markt dan ook intensief bewerken om zijn positie verder uit te bouwen.

Display Graphics Systems Marktpositie Het tweede door Océ bewerkte breedformaatsegment is het in kleur printen van posters, banners, billboards en tal van andere breedformaat grafische toepassingen voor gebruik binnens- en buitenshuis. Deze zogeheten display graphics vormen een markt die zich traditioneel voornamelijk bedient van zeefdruktechnieken. Met digitaal printen krijgt men de mogelijkheid om snel en efficiënt afdrukken van hoge kwaliteit in kleine oplagen te realiseren op zeer uiteenlopende media. Sinds enige tijd zijn ook flatbed printers beschikbaar, die complete panelen en andere vlakke voorwerpen kunnen bedrukken. Océ is een van de leidende aanbieders, met een reeks geavanceerde apparaten.

Gang van zaken in 2003 De omzet van de business groep Display Graphics Systems [] liep in het verslagjaar over de hele linie terug. Dit wordt veroorzaakt doordat deze sector voor een belangrijk deel afhankelijk is van grootschalige reclame-uitingen. Dit marktsegment is Trends De toekomst van de  -markt wordt zwaar getroffen door de stagnerende economie. gekenmerkt door beperkte groei in zwart-wit. Desondanks liet Onyx Graphics, wereldwijd De verdergaande digitalisering leidt tot een toonaangevend producent van -software, in verdere afname van het analoge printvolume terwijl tegelijkertijd een verschuiving plaatsvindt dit verslagjaar voortreffelijke resultaten zien. van digitaal zwart-wit naar kleur. Met het beTrends De verwachting is dat de -markt sterk schikbaar komen van een steeds betere digitale infrastructuur bij gebruikers treedt een verschui- zal groeien, enerzijds gedreven door aantrekkende ving op van centraal naar decentraal on-demand advertentie-uitgaven en anderzijds door het verprinten, met als gevolg een verschuiving van de vangen van traditionele productiemethoden door digitaal printen. De markt is zowel aan de kant vraag naar midden- en laagvolumeprinters. van de aanbieders als aan die van de fabrikanten versnipperd. Het is dan ook waarschijnlijk dat Strategie Ondanks de beperkte groei in deze verdere consolidatie zal plaatsvinden. markt wil Océ ook hier zijn positie verder versterken. Als marktleider in de -markt in Europa en de Verenigde Staten zal Océ zijn posi- Strategie Océ zal in  zijn top-drie positie in tie uitbouwen door gerichte marketingprogram- het midden- en hoogvolumesegment verder versterken, gebruikmakend van de sterke proma’s. Hierbij bouwt Océ verder aan zijn uitstekende portefeuille van productieve printers. ductportefeuille en het uitgebreide netwerk van Een tweede belangrijke bouwsteen voor de groei directe en indirecte kanalen. Bij het ontwikkelen van nieuwe producten richt de business groep is de geplande introductie van een compleet zich op die segmenten waar de grootste groei te assortiment kleurenprinters, waarvan de Océ  400 in 2003 werd geïntroduceerd. Ook hier verwachten is, met name op het middenvolumesegment en op het gebied van flatbed printers. onderscheidt Océ zich door het leveren van kwalitatief hoogwaardige, betrouwbare en pro- Tevens zal de business groep zich richten op gebieden waar substantiële synergieën met de ductieve systemen. De printers zullen in toenemende mate geleverd -activiteiten te realiseren zijn, voornamelijk wat betreft klanten en technologie. worden in combinatie met software en een groeiend aantal services.

Logistiek is een essentieel aspect van de organisatie. Was in het vorig verslagjaar de perMarktpositie Océ heeft een lange traditie in het formance al aanzienlijk verbeterd, in 2003 is de leveren van media voor printers en kopieerappa- afleveringspunctualiteit opgevoerd tot boven de raten. Nog steeds vormen media een essentieel 98,5%. Océ kan in de regel de klanten de dag deel van het totale Océ-aanbod, voornamelijk na bestelling beleveren. Nieuwe systemen voor door de nauw luisterende interactie tussen media de aansturing van de voorraden in de verschilen hardware. De bij Océ opgebouwde expertise lende landen zullen de kosten van de logistiek op het gebied van media en de kennis van de bovendien verder verlagen. verschillende markten worden bovendien ingezet om specialistische materialen, zoals voor  en Trends De markt voor imaging supplies is comdisplay graphics media, alsook voor concurrent- petitief en gefragmenteerd. Dit heeft tot gevolg apparatuur te leveren. dat sinds enige jaren een consolidatie gaande is. Het assortiment omvat eveneens een groot Daarnaast vindt in de industrie een verdere optiaantal artikelen die specifiek gericht zijn op de malisatie van het logistieke proces plaats. kleinere formaten, die vooral in gebruik zijn bij kantoren. Zo levert Imaging Supplies [] speci- Strategie De strategie van  richt zich primair alistische materialen voor gebruik op de Océ op het leveren van hoogwaardige, specialistische  700 kleurenprinter. Als leverancier van white media voor breedformaatprinters in zowel het bulk papier heeft Océ in Europa een behoorlijke - als het -segment. Daarnaast wordt, ter positie. In de Verenigde Staten is  vooral sterk ondersteuning van de -activiteiten van Océ, in breedformaat -materialen en in materieen compleet en concurrerend assortiment kleinalen voor display graphics. formaat media geleverd. Hoog in het vaandel staat de verdere professionalisering van het Gang van zaken in 2003 In het verslagjaar is het operational excellence niveau in de business assortiment fors vernieuwd en versterkt, zonder groep. het totale assortiment met een omvang van circa 3.500 items sterk uit te breiden. Océ beschikt over moderne converteer- en verpakkingsmachines waarmee de veeleisende markt attent bediend wordt. Nieuwe converteermachines, verpakkingsrobots en efficiencyverbeteringen in de productie hebben de capaciteit verhoogd, terwijl de kosten verlaagd zijn. Daarmee heeft Océ de grootste converteeractiviteit in Europa. De business groep  heeft de omvang van haar activiteiten – en haar marktaandeel – in het verslagjaar vooral in het breedformaat verder kunnen uitbouwen, hoewel dit door een sterke erosie van de papierprijs niet tot een stijging van de omzet heeft geleid. In de Verenigde Staten zag de business groep kans om het aandeel in het marktsegment display graphics verder te vergroten en de leidende positie in breedformaat [-]materialen vast te houden. Imaging Supplies

43

We hebben te maken met snel veranderende bedrijfsprocessen en dus moeten ook de bijbehorende systemen voortdurend aangepast worden. Dat is een complexe materie en wat mij betreft een zeer interessante uitdaging. Het doet een flink beroep op onze creativiteit en inventiviteit. Océ richt zich sterker dan ooit op de klant en dat betekent voor interne dienstverleners zoals wij dat steeds hogere eisen worden gesteld. Daar is niets op tegen, integendeel, het geeft je de stimulans om uit te vinden hoe het beter, transparanter en met minder kosten kan. Het geeft voldoening als dat lukt, dan draag je tastbaar bij aan het succes van de onderneming. Wat mij bij Océ vooral aanspreekt, is dat je samenwerkt op basis van vertrouwen in elkaars deskundigheid. Je hebt een gemeenschappelijk doel waar iedereen zich voor inzet: het bedrijf, je product en uiteindelijk je gemeenschappelijke klant. En dan maakt het wat mij betreft ook niet uit vanuit welke positie of verantwoordelijkheid je dat doet.

V E RT R O

Eva Sablik Manager Corporate ICT-afdeling

UW

ES D S EN R A IN A K EL

IGH D N KU

EID

Kritische succesfactoren

46

De menselijke component: de medewerkers van Océ De medewerkers van Océ hebben in de afgeOcé-kernwaarden lopen jaren een groot aantal veranderingen verwerkt. Daarbij is de werkomgeving ingrijpend Océ wil de competenties van zijn medewerkers gewijzigd. Steeds vaker wordt een beroep geen organisatie voortdurend ontwikkelen en ver- daan op het individu om uitdagingen aan te beteren. Daardoor is en blijft de onderneming gaan, de geschiktheid voor bepaalde taken te in staat aan de eisen van een kritische wereldverwerven en persoonlijke talenten te ontwikkewijde klantenkring te beantwoorden. len. Zowel lokaal als op corporate niveau wordt Als maatstaf bij het beoordelen van de compehet personeelsbeleid voortdurend aangepast aan tenties van medewerkers en bedrijfsonderdelen de nieuwe opgaven die gepaard gaan met deze hanteert Océ zeven kernwaarden. Aan deze veranderingen. kernwaarden wil Océ als onderneming voldoen Om te komen tot een verdere reductie van de in zijn contacten met de markt, met de partners, kostprijs van apparaten zijn tegen het einde van met de klanten en met collega’s. Van de medehet verslagjaar plannen ontwikkeld om een deel werkers van Océ wordt verwacht dat zij in al van de assemblage en productie vanuit Venlo hun activiteiten eveneens voldoen aan de eisen over te brengen naar Centraal-Europa en het die uit de kernwaarden volgen. Verre Oosten. De consequentie hiervan is het De hierbij bereikte resultaten vormen een beoor- vervallen van 175 arbeidsplaatsen in Venlo. delingsgrondslag voor individuele medewerkers, Assemblage van apparaten zal als kernactiviteit alsook voor teams. Via gerichte communicatie- in belang afnemen. Alleen waar het gaat om acties zullen de kernwaarden de komende jaren complexe systemen en strategische materialen voortdurend en wereldwijd onder de aandacht en onderdelen zal Océ de productie in eigen van alle medewerkers worden gebracht. hand houden. De zeven kernwaarden vragen van de Océmedewerker bij elke activiteit altijd de klant op de eerste plaats te stellen en zich daarbij te richten op het bereiken van een duidelijk resultaat. Als houdingskenmerken worden aangegeven: innovatie, kwaliteitsbewustzijn en ondernemingszin. Océ’ers zijn voorts herkenbaar aan de volgende stijlkenmerken: ethisch gedrag en respect voor menselijke waarden.

Kernwaarden

Focus

Houding

Stijl

De klant staat altijd voorop Handel resultaatgedreven

Wees kwaliteitsgedreven Toon ondernemingszin Wees vernieuwend

Handel ethisch Toon respect voor menselijke waarden

Tabel 8

Geografische spreiding van medewerkers

2003 aantal

Verenigde Staten Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Rest van Europa Rest van de wereld Totaal

47

2002 in %

aantal

in %

8.969 4.061 3.063 1.203 1.041 2.903 964

40 18 14 6 5 13 4

8.730 4.052 3.199 1.237 1.122 3.069 1.080

39 18 14 5 5 14 5

22.204

100

22.489

100

Tabel 9

Spreiding medewerkers naar functie

2003

2002

aantal

Business Services Service Verkoop Productie en Logistiek Administratie en overig Onderzoek en Ontwikkeling Totaal

in %

aantal

in %

7.149 4.327 4.140 2.514 2.146 1.928

32 19 19 11 10 9

6.611 4.617 4.376 2.809 2.131 1.945

29 21 19 13 9 9

22.204

100

22.489

100

48

Human resources-beleid De ontwikkelingen van de laatste jaren op het terrein van personeel en organisatie hebben het belang van een breed Océ human resources-beleid andermaal onderstreept. De opgave voor dit beleid is om het realiseren van de strategische doelstellingen te ondersteunen. In de afgelopen twee verslagjaren is dit corporate human resources-beleid geformuleerd en in de organisatie verankerd. Dit draagt er direct toe bij dat elk veranderingsproces en de realisatie van de strategische doelstellingen steeds simultaan via drie sporen plaatsvindt: producten, processen en personeel. In de gehele organisatie, zowel in de verkoopmaatschappijen als in de voortbrengingsorganisaties, wordt competence/performance management ingevoerd, een kader voor de ontwikkeling en het bereiken van maximale prestaties van de medewerkers en teams. In elke werkomgeving wordt een set specifieke rollen vastgesteld. Het competentiemodel, verdeeld in gedrag, professionele vaardigheden en business competenties, wordt ondersteund door het in dit verslagjaar geïntroduceerde e-learning project LearnLink, waaraan een competentie management tool is gekoppeld. De medewerkers hebben bij competence/performance management een grote eigen inbreng. Voor succes zijn niet alleen competenties van medewerkers bepalend, maar ook die van het management. Daarom krijgt ook ontwikkeling van leiderschap hoge prioriteit. Dit verslagjaar is de basis gelegd voor een corporate leadership programma, in eerste instantie voor het topmanagement. Aantrekkelijke werkgever Océ wil wereldwijd een aantrekkelijke werkgever zijn en heeft in het verslagjaar onder andere de pre-recruitmentactiviteiten opgevoerd. Deze activiteiten bij universiteiten en hogescholen hebben bijgedragen aan de versterking van het imago van Océ op de arbeidsmarkt. In Nederland leidt dit tot een constante stroom van open sollicitaties van goed gekwalificeerde kandidaten. Daarnaast is het belangrijk dat Océ in Zuid-Duitsland bij opleidingsinstituten een gevestigde naam heeft, zodat ook de vestiging in Poing aantrekkelijk is voor toptalenten. Océ is een goede werkgever, met moderne, gunstige arbeidsvoorwaarden, korte hiërarchische lijnen en goede mogelijkheden voor de werknemer om ook internationaal door te groeien.

Duurzaam ondernemen Océ als duurzame onderneming In de cultuur van Océ heeft de zorg voor mens, milieu en samenleving een vaste plaats. Gezondheid, ergonomie, arbeidsomstandigheden, productveiligheid en het reduceren van milieubelasting spelen daarbij een belangrijke rol. Océ is zich bewust van de maatschappelijke rol die de onderneming speelt, ook en vooral in een internationale omgeving, met een veelheid aan culturele grondslagen en gebruiken. Stelregel is dat Océ zijn ethische gedragscode hanteert, ook als die verder gaat dan de lokale normen en gebruiken. Mensenrechten Océ handelt wereldwijd volledig in lijn met de hoge normen en standaarden die voortvloeien uit een jarenlange traditie van respect voor mensen. Deze zullen hun neerslag krijgen in de expliciete formulering van een mensenrechtenbeleid. Dit vindt plaats in het kader van de  Global Compact en is bedoeld om zowel intern als extern het standpunt van Océ met betrekking tot mensenrechten duidelijk te communiceren. Het beleid zal een verklaring inzake mensenrechten, de beschrijving van de verantwoordelijkheden van de onderneming en een beschrijving van het toezicht op de naleving omvatten. In de komende jaren zal dit beleid stap voor stap meer gestalte krijgen in concrete nalevingsregelingen voor de totale keten van de ondernemingsactiviteiten, te beginnen bij de toeleveranciers.

Milieu De aandacht voor duurzaamheid is herkenbaar in een nadrukkelijke bescherming van het milieu tegen mogelijke nadelige gevolgen van productieprocessen en het gebruik van Océproducten. Die aandacht is alomvattend: een levenscyclusanalyse begeleidt de complete productontwikkeling, de fabricage, het gebruik, hergebruik en de verwerking van afval- en reststoffen. Vereist is het gebruik van veilige materialen en processen en waar mogelijk worden duurzame componenten hergebruikt. Een van de basisprincipes bij het ontwikkelen van apparaten is daarom het design for re-use. Reeds bij het eerste ontwerp wordt de keuze gemaakt voor maximale mogelijkheden tot hergebruik van stoffen en componenten. Een groot gedeelte van de apparaten die in de markt zijn geplaatst komen bij vervanging terug naar Océ om te worden gereinigd en ontmanteld. Bruikbare onderdelen worden opnieuw ingezet. Niet meer herbruikbare onderdelen worden naar materiaalsoort gescheiden en door erkende recyclingbedrijven veilig verwerkt. De milieuprestaties worden gemeten aan de hand van milieuprestatie-indicatoren. Jaarlijks worden deze geanalyseerd en afgezet tegen de doelstellingen zoals deze geformuleerd zijn in de langetermijnstrategie. Deze strategische doelen richten zich onder meer op het efficiënt gebruik van grondstoffen en energie, verhoging van het percentage recycling en vermindering van emissie van stoffen, dampen en gassen. Tevens richten deze doelen zich op de beperking van verbruik van verpakkingen en op verdere beperking van hinder als gevolg van Océ’s activiteiten en producten. Arbeidsomstandigheden en arbeidsverhoudingen Océ zorgt voor een veilige en verantwoorde arbeidsplaats. Gezondheid van de medewerkers staat voorop. Niet alleen aan de gezondheid en veiligheid van Océ-medewerkers, maar ook aan die van medewerkers van klanten wordt grote aandacht besteed. Océ-apparaten zijn ontworpen met als uitgangspunt de human factors, omdat ook het meest gecompliceerde printproces uiteindelijk door mensen gestuurd wordt. Bij de ontwikkeling van de producten leidt dit in een vroeg stadium tot aandacht voor het welzijn van de gebruikers van de apparatuur, resulterend in een niet-aflatende reeks bekroonde ergonomische ontwerpen.

Océ-producten zijn geschikt voor een brede groep gebruikers, in het algemeen ook voor gebruikers met een lichamelijke handicap, waarbij terdege rekening is gehouden met de criteria van de  Government’s Section 508 ‘Accessibility Standards’. Océ zorgt voor gelijke kansen voor alle medewerkers en maakt duidelijke afspraken over werkuren en salaris. Océ tolereert geen kinderarbeid, ook niet bij toeleveranciers. Door training en opleiding zorgt Océ dat de medewerkers zichzelf ontplooien en daardoor kunnen bijdragen aan de verwezenlijking van de strategische doelstellingen van de onderneming. Océ is voorstander van een open communicatie met de medewerkers zoals deze onder meer gestalte wordt gegeven door middel van een Europese Ondernemingsraad. Maatschappij Océ heeft zijn maatschappelijke uitgangspunten vastgelegd in de Océ Policy Principles. Deze zijn verstrekt aan alle medewerkers en behoren door hen te worden nageleefd. Ze omvatten onder meer richtlijnen voor de werknemer inzake integriteit en maatschappelijke verantwoordelijkheden. Océ ondersteunt ook cultuur en sport. Jaarlijks steunt de onderneming jonge kunstenaars door het aankopen van kunstwerken. Op sportief gebied was Océ in het verslagjaar een van de hoofdsponsors van de Special Olympics in Ierland, een sportieve ontmoeting op wereldschaal van atleten met een verstandelijke beperking. Daarnaast ondersteunt Océ jaarlijks een groot aantal lokale culturele, charitatieve en sportieve initiatieven.

49

50

Voortgang Over het verslagjaar 2002 is Océ gestart met het rapporteren inzake duurzaam ondernemen conform de richtlijnen van het Global Reporting Initiative []. In eerste instantie beperkt deze verandering van rapportage zich tot Océ-Technologies .., de werkmaatschappij in Venlo. Dit jaar zal deze rapportage worden gecombineerd met het sociaal jaarverslag, en verschijnen als duurzaamheidsverslag. Ook de Nederlandse verkoopmaatschappij, Océ-Nederland .., wordt bij deze rapportage betrokken. In de vervolgjaren zal de rapportage ook concernbreed gelden, met als eerste aanvulling in 2004 de productielokatie in Duitsland. Voor duurzaamheidsvraagstukken is een Sustainable Development Forum opgericht. Dit forum rapporteert rechtstreeks aan de voorzitter van de Raad van Bestuur en fungeert als centraal aanspreekpunt. Bovendien legt het zich toe op het verder uitbouwen van het groepsbeleid inzake duurzaamheid. Ook zullen nadere doelstellingen worden geformuleerd en trajecten worden vastgesteld waarlangs jaar op jaar verbeteringen moeten worden gerealiseerd. Ook in de contacten met de financiële wereld is duurzaamheid over de volle breedte, dus van milieu tot en met de integriteit van bestuur, inmiddels een belangrijk onderwerp. In het verslagjaar is Océ onderzocht door duurzaamheidsanalisten van  Asset Management en Dutch Sustainability Research. Uit onderzoek naar de duurzaamheidsprestaties van industrieën in de technische sector kwam naar voren dat Océ tot de top op dit gebied behoort. Het streven is om deze goede positie verder te verbeteren.

Technologie: Research & Development en Productie De waarde van Océ wordt in belangrijke mate bepaald door de technologieportefeuille, de beschikbare kennis en het ontwikkelingspotentieel. Hoewel Océ’s omvang in verhouding tot de voornaamste concurrenten bescheiden is, heeft de onderneming een bijzonder goed ontwikkelde eigen technologieportefeuille. De onderneming beschikt in alle relevante disciplines over uitstekende technische specialisten en over een reeks goed geoutilleerde - en productiefaciliteiten. Dat stelt Océ in staat om apparaten, software en diensten van hoog technologisch niveau te ontwikkelen en te produceren die aansluiten op de behoeften van de gebruikers. Dit laatste is mede te danken aan het feit dat Océ beschikt over een omvangrijke directe verkoopen service-organisatie. Langs die routes worden voortdurend gebruikservaringen teruggekoppeld naar de productontwikkelaars. De productontwikkelaars werken in centraal aangestuurde projectgroepen, samengesteld uit specialisten van alle relevante disciplines van de business groepen,  en de productie-units. Op deze manier waarborgt Océ dat de in het bedrijf beschikbare kennis, ervaring en vaardigheden optimaal ingezet worden voor vernieuwing van het assortiment. Océ besteedt 6 à 7% van de omzet [2003: 7,7%] aan . Bij  werken ruim 1.900 medewerkers, van wie er 500 betrokken zijn bij de ontwikkeling van software. Breed gespreide organisatie De -activiteiten zijn gevestigd in zes landen. Het -centrum in Venlo richt zich op de ontwikkeling van cutsheet- en breedformaatprinters en scanners, strategische supplies [toners en fotogeleiders] en software. In Poing [Duitsland] concentreren de -activiteiten zich op de ontwikkeling van snelle hoogvolumeprinters en software. In de Verenigde Staten richten de -activiteiten in San José zich op display graphics breedformaatkleurenprinters. In Fiskeville [Rhode Island] is de -afdeling van Arkwright het centrum voor de ontwikkeling van gespecialiseerde afdrukmaterialen. In Créteil [Frankrijk], Namen [België], Konstanz [Duitsland], Cleveland, Salt Lake City en Phoenix [Verenigde Staten] en Tokio [Japan] zijn -centra gevestigd voor de ontwikkeling van gespecialiseerde software.

Apparaten Bij de ontwikkeling van nieuwe apparaten hanteert Océ een aantal centrale waarden: productiviteit, kwaliteit, gebruiksgemak, lage total cost of ownership, betrouwbaarheid en milieuvriendelijkheid. Op het gebied van de Basistechnologie Océ beschikt over een brede en interactie tussen mens en machine heeft Océ sterke technologieportefeuille voor zowel printen een uitstekende naam opgebouwd. In dezelfde lijn is de systeemontwikkeling gericht op het in zwart-wit als in kleur. Het gaat om volledig eigen ontwikkelingen van producten in verschil- ontwerpen van geïntegreerde bedieningslende stadia van hun levenscyclus. Océ kan een concepten [Single Point of Operation], waarmee de gebruiker verschillende elementen in aantal technologieën doorontwikkelen, terwijl een documentproces efficiënt kan aansturen. intussen eveneens actief gewerkt wordt aan nieuwe basistechnologieën. Een daarvan is de Software Software speelt een belangrijke rol in CopyPress-afdruktechniek, waarbij het tonerbeeld rechtstreeks op het papier wordt gedrukt. de digitale wereld. Niet alleen embedded software, die primair de werking van de apparaten Deze unieke techniek zorgt zowel voor een bepaalt, maar vooral ook de software-applicaties helder beeld als voor hoge betrouwbaarheid. Daarnaast heeft de organische fotogeleider [] die de apparaten een meerwaarde verschaffen voor de klant. Daarbij gaat het om het verhogen zijn waarde ondubbelzinnig bewezen, óók voor van de flexibiliteit en efficiency teneinde aldus nieuwe toepassingen. de kosten van het totale proces zo laag mogelijk Op het terrein van kleur beschikt Océ over het Direct Image Process [], dat het hart vormt te houden. van de Océ  700 kleurenprinter. Binnen af- Océ richt zich in principe op twee soorten zienbare tijd wordt de opvolger van deze printer klanten. Enerzijds is dat de print-for-use klant, wiens belang vooral ligt in een vergaande reducgeïntroduceerd, inclusief een nieuwe generatie kleurentoners. Op het gebied van breedformaat tie van de kosten die samenhangen met de kernactiviteiten. Software is daarbij de sleutel voor kleur werkt Océ aan de ontwikkeling van een het concentreren van zoveel mogelijk volume op eigen inkjettechnologie. één flexibele printer die op een eenvoudige De onderneming beschikt ook over geavanceerde dataherkenningstechnologie die massale manier wordt aangestuurd. Anderzijds gaat het om print-for-pay klanten, voor wie het printen factuurverwerking mogelijk maakt. Voor de zeerhoogvolume continuous feed pro- de kernactiviteit is waarmee een maximale winst behaald moet worden. Voor hen biedt Océ softducten heeft Océ een technologisch leidende positie die zich onderscheidt door hoge betrouw- ware die hen in staat stelt om een competitief en baarheid. Deze systemen kunnen flexibel inge- flexibel product te leveren dat hen kan helpen zich te onderscheiden van de directe concurrenzet worden voor steunkleurapplicaties en voor het printen van magnetisch leesbare informatie. tie. Hier gaat het onder meer om optimalisatie van de workflow om binnen een gegeven periode Begin 2004 heeft Océ een nieuwe ultra hoogvolume technologie aangekondigd. Deze zoge- een zo groot mogelijke productie van hoge naamde Colour Belt-technologie verhoogt de kwaliteit te realiseren. afdrukkwaliteit verder en biedt een groeipad naar Océ heeft gespecialiseerde software ontwikkeld, full colour toepassingen. Hiermee introduceert verdeeld in workflow-management, applicaties Océ wederom een unieke technologie. [vooral pre- en postpress en archivering], print servers en controllers. Coëxistentie met Strategische materialen Strategische materialen bestaande klantsystemen is een belangrijk vormen een belangrijk aspect van de eigen Océ- uitgangspunt bij de ontwikkeling. technologie. Deze materialen omvatten zwartwit- en kleurentoners, organische fotogeleiders, procesdrums en siliconenmaterialen. In combinatie met de apparaten waarin ze functioneren en de bijbehorende software, creëren deze materialen unieke eigenschappen, die de Océ-producten duidelijk onderscheiden van hun concurrenten. De productielokaties van Océ zijn gevestigd in Venlo [Nederland], Poing [Duitsland], Praag en Pardubice [Tsjechië], in San José en Fiskeville [Verenigde Staten] en in Vancouver [Canada].

51

52

Productie en logistiek Bij Océ speelt de aansluiting tussen  en de productie-afdelingen een grote rol in het totale productieproces. Zeker in de eerste fase van de productie en in de periode direct na de introductie van een product is samenwerking tussen , productie en service van belang voor een efficiënte productieopstart. Productie bestaat bij Océ echter slechts voor een klein deel uit de verwerking van grondstof tot product. Bij de apparaten is in hoge mate sprake van assemblage. Een geselecteerde groep toeleveranciers vervaardigt onderdelen en modules op basis van nauwkeurige specificaties. De productie van de strategische materialen vindt daarentegen uitsluitend plaats in de eigen fabrieken in Venlo. De start van de nieuwe, in het vorig verslagjaar in gebruik genomen fabrieken, is voorspoedig verlopen. In de afgelopen jaren zijn verschillende activiteiten ontwikkeld om de processen in de assemblage te stroomlijnen en de kosten van de productie te beperken. Om de concurrentiekracht van Océ te kunnen handhaven zijn aan het einde van het verslagjaar plannen ontwikkeld om de productie van modules en apparaten in Centraal-Europa op te voeren en eenvoudige breedformaatprinters in het Verre Oosten te laten assembleren. Voor beide acties geldt dat Océ zelf of via contract manufacturers lokaal onderdelen zal inkopen en value engineering zal uitvoeren. De laatste jaren is het logistieke proces ingrijpend verbeterd. Het concept van Direct Delivery is in Europa,deVerenigde Staten en Azië geïmplementeerd. Direct Delivery houdt in dat de klanten van Océ direct vanuit continentale configuratieen distributiecentra op klantorder worden beleverd. Hierdoor is de levertijd, de leverbetrouwbaarheid en het beheersen van de kosten verbeterd, terwijl door verlaging van de voorraden het beslag op de middelen is afgenomen.

Océ’s partners Samenwerking met partners hoort onlosmakelijk bij het ondernemingsmodel van Océ. Door samen te werken met partners kan Océ zich blijven concentreren op zijn kernvaardigheden en -activiteiten en aldus toch gelijke tred houden met de veelal grotere concurrenten. Productie Océ betrekt bijna 95% van de onderdelen en apparaatmodules bij een groep geselecteerde toeleveranciers. Deze leveranciers worden in een vroeg stadium bij de productontwikkeling betrokken. Océ beperkt zich in principe tot de specificatie, waarna de partner verantwoordelijk is voor een optimale prijs/kwaliteitverhouding en een zo kort mogelijk industrialisatietraject. Productontwikkeling In het vroegste stadium van de productontwikkeling werkt Océ intensief samen met universiteiten en andere kenniscentra. Dit is tweerichtingsverkeer: niet alleen heeft Océ aldus continu toegang tot nieuwe kennis, ook krijgen jonge wetenschappers en wetenschappelijke instituten door deze uitwisseling van kennis inzicht in actuele technologische ontwikkelingen. In latere stadia van de productontwikkeling werkt Océ samen met technologieen systeemspecialisten en met toeleveranciers op het gebied van printertechniek en software. Ook worden -opdrachten uitbesteed bij publieke en private kennisinstellingen zoals  in Nederland, Fraunhofer-Gesellschaft in Duitsland en diverse universiteiten wereldwijd. Daarnaast wordt de ontwikkeling van complete modules uitbesteed. Distributeurs Een volledig ander type samenwerking heeft Océ ontwikkeld met een beperkte groep zorgvuldig geselecteerde lokale distributeurs. Dit gebeurt in gebieden waar Océ geen directe verkooporganisatie heeft, maar ook in gevallen waar distributeurs gespecialiseerd zijn in een bepaald marktsegment. Omdat het ondernemingsmodel van Océ voorziet in een prominente plaats voor de directe verkooporganisatie, zijn deze commerciële partnerships beperkt vergeleken met andere aanbieders. Océ ontwikkelt op deze wijze een netwerk van onafhankelijke distributeurs als aanvulling op de eigen verkoopen service-organisatie.

Lease Océ is een partnership aangegaan met Telia Finans , die in Scandinavië de leaseactiviteiten van Océ heeft overgenomen. De Lage Landen International .. neemt van Océ in zes belangrijke Europese landen de leaseactiviteiten over. In de Verenigde Staten is gekozen voor de constructie waarbij een captive leasemaatschappij de bestaande en toekomstige leasecontracten aan een beperkt aantal externe partners [ Financial Services, Key Equipment Finance, Fleet Capital Leasing en Bank of America Vendor Finance] verkoopt. Océ draagt daarbij zorg voor facturering en incasso.

Financiering Eind 2003 bedroegen de rentedragende leningen € 549 miljoen, een vermindering van € 294 miljoen ten opzichte van eind 2002. Deze daling is mede het gevolg van een actief asset management. Met de verkoop van de leaseportefeuille kunnen alle leningen en latente belastingverplichtingen worden betaald. Dit is niet de optimale financieringsstructuur voor een bedrijf dat mede door acquisities met 10% per jaar wil groeien. Na de verkoop van de leaseportefeuille en uitgaande van een investment grade rating zal een substantieel bedrag aan vreemd vermogen kunnen worden aangetrokken. Océ streeft ernaar het groepsvermogen ten Kapitaal opzichte van de totale activa ten minste op 30% te houden. Ondanks de voorziening voor penOcé heeft een sterke balans als gevolg van een sioenen onder , die in 2003 getroffen werd lange traditie van conservatieve financiering van [€ 174 miljoen netto], en valutaverliezen op het eigen vermogen [€ 67 miljoen], is dit percentage zijn activiteiten. Ervan uitgaande dat de finangehaald [31%]. ciering van leasedebiteuren voor 85% met vreemd vermogen plaatsvindt, wordt voor de financiering van de commerciële activiteiten vrijwel niet van leningen gebruik gemaakt [zie pagina 23 van dit jaarverslag]. De kasstroom voor financieringsactiviteiten [free cashflow] was ook in 2003, met € 328 miljoen, uitstekend. Deze kasstroom was voor € 80 miljoen het gevolg van de verkoop van een deel van de leaseportefeuille aan de vendor leasepartners. De positieve cashflow zal worden aangewend voor het gedeeltelijk aflossen van leningen en voor acquisities. De investeringen en het doen van acquisities moeten er mede voor zorgen dat Océ groeit in activiteiten waarin een winstgevende en leidende positie kan worden verworven of versterkt. Dit zijn onder andere hoogvolumedocument- en productieprinten, display graphics, business services en software en professional services. Acquisities zullen naar verwachting voor de helft bijdragen aan de doelstelling van een gemiddelde omzetgroei van 10% per jaar. Océ zal hierbij, net als in het verleden, een conservatieve aanpak betrachten. Er zal niet worden geïnvesteerd in activiteiten of voor bedragen die de continuïteit van de onderneming in gevaar kunnen brengen.

53

D UN SO

AN

D

L SO

ID

NC FINA

IALS

Wat me vooral aansprak toen ik in 2000 mijn aandelen Océ kocht, was de strategische richting van het bedrijf. Die was helder, met een belangrijke rol voor de digitalisering van de apparaten. Ik denk dat dat een juiste keuze was. En wat korter geleden, de scherpere focus, het terugtrekken uit de kleinere apparaten, waar de concurrentie veel te groot is, dat kan ik ook volgen. Strategie is voor mij een belangrijk punt. Die moet helder zijn, daar moet ik in kunnen geloven. Nou kom ik zelf uit de wereld van de instrumenten, dus het product zegt me ook wel wat. Ik heb tien jaar gewerkt bij een groot bedrijf dat meetinstrumenten maakt voor analytische laboratoria. Het is ook een van de uitgangspunten van Warren Buffett, dat je maar het beste kunt beleggen in bedrijven die je begrijpt. Océ zit in mijn pensioenportefeuille, dus ik hou de lange termijn in de gaten. De apparatuur die Océ maakt blijft nodig in de productieprocessen en als de economie weer aantrekt, zullen de klanten weer gaan kopen. Dan loopt de koers ook wel weer verder op.

STRATEGIE MOET HELDER ZIJN

Henk Stuurman organisatie-adviseur

Beheersaspecten

56

Corporate Governance Structuur, beleid en naleving Océ .. is een internationale houdstermaatschappij zoals bedoeld in artikel 153, lid 3 sub b, Boek 2 van het [Nederlandse] Burgerlijk Wetboek. Dit betekent dat de aandeelhoudersrechten niet zijn beperkt door de in Nederland geldende regels van het zogenaamde structuurregime. Corporate governance wordt voor Océ bepaald door de wetgeving, rechtspraak en codes of best practice van de landen, waarin de onderneming haar activiteiten ontplooit, zoals de SarbanesOxley Act, die in juli 2002 van kracht werd in de Verenigde Staten. De implementatie van deze wetgeving middels regelingen van de  en aanpassing van de bij de Amerikaanse beurzen geldende corporate governance code is gestart in 2003 en duurt voort tot 2005. De naleving van deze regels wordt bemoeilijkt doordat deze primair opgesteld zijn voor Amerikaanse ondernemingen in de Amerikaanse jurisdictie, terwijl onduidelijk is, in hoeverre tegemoet gekomen wordt c.q. erkenning wordt gegeven aan de regelgeving waaraan de genoteerde buitenlandse ondernemingen in hun vestigingsplaats reeds zijn onderworpen. In Nederland is in het voorjaar 2003 de commissie Tabaksblat, genoemd naar haar voorzitter, ingesteld om de corporate governance code, die vijf jaar geleden door de commissie Peters was opgesteld, aan te passen aan de eisen van de tijd. Een concept voor een nieuwe code werd in juli gepubliceerd en op 9 december jl. werd de definitieve code bekend gemaakt bestaande uit 21 principes en 113 best practice bepalingen. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van Océ delen het uitgangspunt, dat de commissie heeft gehanteerd: de vennootschap is een langetermijnsamenwerkingsverband van diverse bij de vennootschap betrokken partijen. De belanghebbenden zijn de groepen en individuen die direct of indirect het bereiken van de doelstellingen van de vennootschap beïnvloeden of erdoor beïnvloed worden, zoals werknemers, aandeelhouders en andere kapitaalverschaffers, toeleveranciers, afnemers, maar ook de overheid en maatschappelijke groeperingen.

De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen hebben een integrale verantwoordelijkheid voor de afweging van deze belangen, doorgaans gericht op de continuïteit van de onderneming. De code treedt in werking vanaf het boekjaar beginnend op of na 1 januari 2004. Dit zou voor Océ betekenen, dat de code eerst met ingang van 1 december 2004 van toepassing zou zijn. Ondanks de korte voorbereidingstijd hebben de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van Océ echter besloten om reeds vanaf 1 januari 2004 de code zoveel mogelijk toe te passen en om gevolg te geven aan de aanbeveling door reeds in dit jaarverslag aan te geven op welke wijze de nieuwe code nageleefd zal worden. Op basis van de informatie, die tot nu toe in het jaarverslag werd verstrekt maken wij nu reeds een start met een hoofdstuk dat gewijd is aan de corporate governance structuur, het beleid van de vennootschap en aan de naleving van de corporate governance code, waarbij eventuele afwijkingen van de best practice bepalingen zoveel mogelijk worden verklaard; dit zoals de commissie dit heeft bedoeld voor de rapportage van volgend jaar. Dit hoofdstuk is als een afzonderlijk onderwerp geagendeerd voor de aandeelhoudersvergadering van 2 maart a.s. Onderstaand wordt toegelicht, waar wordt afgeweken van de best practice bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code. Het betreft de volgende bepalingen van deze Code:  .1.1 Benoemingsperiode van maximaal vier jaar voor bestuurders.  .2.1 en  .2.2 Toekenning van voorwaardelijke opties aan bestuurders en de daarbij te hanteren prestatiecriteria.  .2.7 Maximale ontslaguitkering voor bestuurders.  .1.1 Beperking van het recht tot bindende voordracht bij benoeming en ontslag van bestuurders en commissarissen.  .1.2 Koppeling van het stemrecht op financieringspreferente aandelen aan de reële waarde van de kapitaalinbreng.  .2.2 Samenstelling van het bestuur van het Administratiekantoor.  .2.8 Het verlenen van stemvolmachten aan certificaathouders.  .3.1 Aankondiging vooraf van alle -bijeenkomsten met mogelijkheid voor alle aandeelhouders deze tegelijkertijd te volgen. Voor wat betreft de overige best practice bepalingen van de Code heeft Océ vastgesteld dat

daarvan de meerderheid reeds wordt toegepast. Voor de overige bepalingen geldt dat Océ stappen zal ondernemen om deze, voorzover ze voor Océ van toepassing zijn over te nemen, met dien verstande dat daarbij rekening zal worden gehouden met bestaande en toekomstige wetgeving. Bovendien wordt opgemerkt dat hetgeen wordt bepaald in hoofdstuk  .4. van de Code Verantwoordelijkheden institutionele beleggers niet tot de verantwoordelijkheid van Raad van Bestuur of Raad van Commissarissen behoort.

pelijke ontwikkeling en jurisprudentie. Zolang er geen wijziging komt in de wettelijke regeling van de arbeidsvoorwaarden voor bestuurders wil Océ deze gedragslijn ook in de toekomst blijven volgen.

Honorering Raad van Bestuur De Raad van Commissarissen stelt de honorering vast van de leden van de Raad van Bestuur op advies van de Remuneratiecommissie. Het beleid is gericht op het marktconform aantrekken en binden van gekwalificeerde leidinggevenden van een beursgenoteerde, internationaal opererende onderNaleving en handhaving van de code Océ zal neming met technologische activiteiten. jaarlijks de hoofdlijnen van de corporate gover- De Raad van Commissarissen heeft het remunenance structuur in het jaarverslag uiteenzetten en ratiepakket met ingang van 1 januari 2003 elke substantiële verandering daarin ter bespre- aangepast op een zodanige wijze, dat beter dan king voorleggen aan de algemene vergadering. voorheen zowel de korte- als de lange termijndoelstelling van de onderneming worden Het bestuur ondersteund. Op deze wijze wordt maximale waardecreatie nagestreefd voor alle groepen De Raad van Bestuur bestaat uit vier leden, die belanghebbenden. zijn benoemd door de Algemene Vergadering De remuneratie bevat de componenten vast van Aandeelhouders. Voor elke benoeming salaris, variabel salaris, Stock Optieplan en penhebben de houders van prioriteitsaandelen het sioenregeling. Voor de drie Nederlandse leden recht om een bindende voordracht op te maken, van de Raad van Bestuur is daarbij uitgegaan die kan worden doorbroken met een besluit van van de Nederlandse arbeidsmarkt en voor het de Algemene Vergadering van Aandeelhouders Amerikaanse lid van de Amerikaanse arbeidsgenomen met een meerderheid van ten minste markt. De hoogte en samenstelling van het tweederde van de uitgebrachte stemmen die ten pakket is bepaald aan de hand van gegevens van minste de helft van het geplaatste aandelenkapi- een referentiegroep van in de  of Midkap taal vertegenwoordigt. Als geen bindende voor- genoteerde ondernemingen, die qua grootte en dracht is opgemaakt, is de AlgemeneVergadering complexiteit met Océ vergelijkbaar zijn. vrij in haar keuze. De Raad van Commissarissen benoemt de voorzitter van de Raad van Bestuur De vaststelling van het totale pakket [vast salaris, variabel salaris, Stock Optieplan en pensioenen stelt de onderlinge taakverdeling van de regeling] is gebaseerd op het gemiddelde niveau leden vast in overleg met de Raad van Bestuur. van deze referentiegroep. Het variabele salaris Ongeacht de taakverdeling treedt de Raad van Bestuur op als een college met een gezamenlijke beschouwt de onderneming als een zeer belangrijk onderdeel van het totale pakket. De doelverantwoordelijkheid. De Raad van Bestuur bestaat thans uit de heren stellingen waaraan de bonus en het verlenen van een groot deel van de Stock Opties zijn gerelaR.L. van Iperen [voorzitter], J. van den Belt, teerd, geven de belangrijkste elementen weer die R.E. Daly en J.F. Dix. Voor een overzicht van leiden tot waardecreatie en vermeerdering van hun verantwoordelijkheden wordt verwezen aandeelhouderswaarde op korte en langere naar pagina 113 van dit jaarverslag. termijn. Om die reden is een belangrijk deel, namelijk maximaal 33% van de totale cash reDe best practice bepaling  .1.1introduceert de muneratie voor de Nederlandse leden en maxivierjaars benoemingsperiode voor bestuurders. maal 46% daarvan voor het Amerikaanse lid Deze regeling is niet in overeenstemming met de contractuele situatie van de thans in functie zijnde van de Raad van Bestuur, gekoppeld aan gerealiseerde resultaten. bestuurders. Océ respecteert deze contractuele situatie en wacht toekomstige wetgeving op dit punt af. Voor de vergoeding bij onvrijwillig ontslag heeft Océ tot nu toe als beleid gehanteerd dat een schadevergoeding wordt betaald die redelijk is op grond van contractuele situatie, de maatschap-

57

58

De remuneratie is als volgt samengesteld: | Vast salaris Het niveau bedraagt het gemiddelde vaste salaris voor leden van de Raad van Bestuur van vergelijkbare ondernemingen in de Nederlandse, resp. Amerikaanse markt. | Variabel salaris Een bonusregeling, die zowel de korte als de langetermijndoelstellingen van Océ ondersteunt. Deze regeling komt in de plaats van het tantièmesysteem, gebaseerd op de nettowinst in het boekjaar. De targets van de leden van de Raad van Bestuur zijn deels gerelateerd aan de financiële resultaten van de Groep, zoals nettowinst en . Daarnaast zijn ze gekoppeld aan individuele doelstellingen zoals het definiëren en uitvoeren van strategie, industrieel beleid en herstructureringen. In hoeverre de vastgestelde doelstellingen zijn gerealiseerd, wordt mede bepaald aan de hand van de door de externe accountant geverifieerde jaarrekening. De mate waarin de individuele doelstellingen zijn gerealiseerd wordt bepaald door de Raad van Commissarissen. Voor een overzicht van de individuele beloning van de leden van de Raad van Bestuur wordt verwezen naar pagina’s 81 en 82 van het jaarverslag. Per einde boekjaar hielden de leden van de Raad van Bestuur geen gewone aandelen Océ en geen rechten uit opties genoteerd aan de Euronext Optiebeurs. Ten aanzien van de duur van arbeidscontracten van leden van de Raad van Bestuur heeft de onderneming het beleid gehanteerd dat deze voor onbepaalde tijd worden aangegaan of voor bepaalde tijd tot de gebruikelijke pensioendatum. De contracten kennen opzegtermijnen van 60 dagen, dan wel 6 maanden. Voor wat betreft afvloeiingsregelingen hanteert Océ het beleid dat een vergoeding wordt betaald die redelijk is op grond van de contractuele situatie, de maatschappelijke ontwikkeling en jurisprudentie.

Stock Optieplan Ter ondersteuning van de langetermijndoelstelling van Océ kan de Raad van Commissarissen per jaar een Stock Optieplan toekennen. Dit Stock Optieplan omvat een aantal voorwaardelijke opties en een aantal onvoorwaardelijke opties. Het aantal voorwaardelijke opties, dat uiteindelijk zal worden toegekend, wordt bepaald door de mate waarin de doelstellingen over een driejarenperiode vanaf vaststelling van het Stock Optieplan worden gerealiseerd. De doelstelling voor het plan 2004 is een gemiddelde groei van 10% van het bedrijfsresultaat per aandeel per jaar over de driejarenperiode 2004 tot 2006. Een overzicht van de aan de leden van de Raad van Bestuur toegekende onvoorwaardelijke opties in het kader van de Océ Stock Optieplannen staat vermeld op pagina 99. Het huidige optieplan voor het totale topmanagement voldoet voor de bestuurders niet aan de nieuwe criteria van best practice bepalingen  .2.1 en  .2.2. omdat een deel van de opties onvoorwaardelijk wordt toegekend. Daarom zal voor bestuurders een nieuw plan conform de corporate governance code ter goedkeuring worden overgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Pensioenregeling Met ingang van 1 januari 2003 is de pensioenregeling van de Nederlandse leden van de Raad van Bestuur aangepast. Voor die datum bestond een op eindloonsysteem gebaseerde pensioenregeling. Dit is per 1 januari 2003 vervangen door een combinatie van een eindloonsysteem met een maximum pensioensalaris van € 237.952 en een beschikbaar premiesysteem voor het daarboven gelegen salaris. De opgebouwde pensioenrechten tot 1 januari 2003 worden ongewijzigd gehandhaafd. De heer Daly heeft recht op het door Océ in de Verenigde Staten gehanteerde pensioensysteem. Een overzicht van de opgebouwde pensioenaanspraken staat vermeld op pagina 82. De hiermee gepaard gaande financieringskosten staan vermeld op pagina 81. Voor leden van de Raad van Bestuur is de overeengekomen pensioengerechtigde leeftijd 62 jaar en voor de voorzitter 60 jaar. Er zijn geen regelingen overeengekomen voor vervroegd uittreden.

Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat thans uit zes leden, die op dezelfde wijze worden benoemd als de leden van de Raad van Bestuur. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de Raad van Bestuur en op de gang van zaken in de vennootschap en de daarmee verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen ontvangt van de Raad van Bestuur tijdig alle informatie die voor de uitoefening van hun taak nodig is. De commissarissen benoemen één van hen tot hun voorzitter. Uitgangspunten bij [her]benoeming Commissarissen worden benoemd door de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. Zij houden in elk geval op commissaris te zijn na sluiting van de eerste aandeelhoudersvergadering nadat zij 70 jaar zijn geworden. Ieder jaar, per sluiting van de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering, treedt ten minste één lid af volgens een door de Raad vast te stellen rooster. Dit blijft buiten toepassing als de betrokken commissaris reeds voor die Algemene Vergadering voortijdig aftreedt. Indien zich een tussentijdse vacature in de Raad van Commissarissen voordoet, kan de Raad blijven functioneren, maar dient binnen twaalf maanden een definitieve voorziening te worden getroffen. Elke commissaris wordt benoemd voor maximaal vier jaren, waarna al dan niet herbenoeming volgt. Als de betrokken commissaris één jaar na de vierjarenperiode zou moeten aftreden geldt de herbenoeming voor vijf jaren. Een zittingsperiode bedraagt maximaal twaalf jaren, waarbij voor de [aankomend] voorzitter of een lid met een zeer specifieke deskundigheid een uitzondering kan worden gemaakt als dat noodzakelijk is in verband met de opvolging.

Profiel van de Raad van Commissarissen In overleg met de Raad van Bestuur heeft de Raad van Commissarissen het volgende profiel opgesteld. De Raad bestaat uit ten minste drie en ten hoogste acht leden. De leden dienen ten opzichte van elkaar onafhankelijk en kritisch te opereren, in een goede onderlinge vertrouwensrelatie. Zij moeten bekend zijn met het bestuur van een internationale beursgenoteerde onderneming. De leden dienen voldoende tijd voor de functievervulling van commissaris beschikbaar te hebben. Een spreiding in leeftijd wordt beoogd omwille van de continuïteit. Gestreefd wordt naar een brede vertegenwoordiging van kennis en ervaring in één of meer van de disciplines die relevant zijn voor Océ, met name: onderzoek en ontwikkeling [], productie van geavanceerde apparaten en materialen, internationale marketing van hoogwaardige producten en diensten, milieu, financiën, overheidsbeleid, human resources en sociaal beleid. Deze profielschets wordt periodiek geëvalueerd en zo nodig aangepast. Daarbij wordt rekening gehouden met de ontwikkelingen in de aard en de omvang van de vennootschap en haar onderneming, de aard van de activiteiten, de internationalisatie-graad, de omvang en de risico’s op middellange en lange termijn. Samenstelling van de Raad van Commissarissen Voor een overzicht van de huidige samenstelling van de leden van de Raad van Commissarissen wordt verwezen naar de pagina’s 111 en 112 van dit jaarverslag. Commissies van de Raad van Commissarissen In de praktijk zijn bij Océ de volgende commissies werkzaam: Selectie- en benoemingscommissie Deze selecteert kandidaten en beveelt hen aan voor benoeming tot lid van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Zij bestaat uit de heren J. Brentjens, F. de Wit en H. Pennings en, als adviserend lid, de voorzitter van de Raad van Bestuur bijgestaan door de directeur Groepspersoneel en Organisatie. Remuneratiecommissie Deze adviseert de Raad van Commissarissen over de honorering van de leden van de Raad van Bestuur en houdt toezicht op het beloningsbeleid van de managing directors van de Océ-Groep. Zij bestaat uit de heren F. de Wit, voorzitter, en J. Brentjens en verkrijgt bij haar werkzaamheden assistentie van

59

60

Bezoldiging van de Raad van Commissarissen De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft in 1998 de bezoldiging van de commissarissen vastgesteld op € 40.840,– voor de voorzitter en € 27.227,– voor de leden. De bezoldiging over enig boekjaar wordt automatisch verhoogd indien het  PrijsindexAuditcommissie Deze heeft een toezichthoudende cijfer van de gezinsconsumptie in september van taak inzake de integriteit van de financiële rap- het voorafgaande jaar minstens 10% hoger ligt portages van de vennootschap en inzake risico- dan het indexcijfer dat het laatste als maatstaf beheer. Zij is formeel ingesteld in oktober 2002 heeft gediend. Deze verhoging komt overeen en heeft een eigen reglement [charter] mede op met de procentuele stijging van het laatst gehanteerde prijsindexcijfer. Aan het lidmaatschap basis van de vereisten die de Amerikaanse Sarbanes-Oxley-wetgeving daaraan stelt. Leden van commissies zijn geen verdere vergoedingen verbonden. van deze commissie zijn de heer L. Berndsen, voorzitter en financieel deskundige, en de heren Voor 2003 bedraagt de bezoldiging € 45.355,– voor de voorzitter en € 30.904,– voor de leden. P. Bouw en F. de Wit. De totale bezoldiging over het boekjaar 2003 De commissie kwam in 2003 vijfmaal bijeen. Besproken werden de auditstrategie, de budget- van de huidige en voormalige leden van de Raad van Commissarissen bedraagt € 221.374,– tering en de uitvoering van externe en interne auditwerkzaamheden. Ook werden in detail de [2002: € 205.903,–]. Per einde boekjaar hielden periodieke financiële rapportage inclusief de bij- de leden van de Raad van Commissarissen 2.969 behorende accountantsverslagen en rapporten van gewone aandelen Océ [2002: 2.969] en geen de interne en externe accountant besproken en rechten uit opties genoteerd aan de Euronext werden de resultaten van de interne en de externe Optiebeurs. controle beoordeeld. Bovendien werd speciaal aandacht besteed aan risicobeheer en interne Algemene Vergadering van Aandeelhouders controle, de introductie van , bijdragen aan en verantwoording van pensioenvoorzieningen Jaarlijks vindt een Algemene Vergadering van en de waardevermindering van vaste activa Aandeelhouders plaats. Andere aandeelhouders[impairment]. Daarnaast werd de   rap- vergaderingen kunnen worden gehouden op portage uitvoerig ter discussie gesteld en vooral verzoek van de Raad van Bestuur, van de presiook de reconciliatie met Dutch . dent-commissaris of van twee commissarissen. De ervaring die de Auditcommissie heeft opgedaan Ook aandeelhouders die ten minste 10% van in het afgelopen jaar past goed in het kader van de het geplaatste kapitaal van de vennootschap best practice bepalingen .5.4 t/m 5.9. vertegenwoordigen, kunnen een vergadering bijeenroepen. De agenda van de vergadering wordt opgesteld door degene die de vergadering bijeenroept. Aandeelhouders kunnen voorstellen inbrengen tot dertig dagen vóór de vergadering. Alle aandelen hebben stemrecht naar rato van hun nominale waarde. Besluiten worden genomen met volstrekte meerderheid van stemmen tenzij bij wet of de statuten een gekwalificeerde meerderheid wordt voorgeschreven. de voorzitter van de Raad van Bestuur en de directeur Groepspersoneel en Organisatie. De vaststelling van de honorering, Océ Stock Optieplannen en het toekennen van stockopties behoren tot de competentie van de gehele Raad van Commissarissen.

Kapitaal en aandelen Het maatschappelijk kapitaal van de onderneming bestaat uit gewone aandelen, prioriteitsaandelen en preferente aandelen. Voor de samenstelling van het maatschappelijk kapitaal en een toelichting op de verschillende soorten uitstaande aandelen wordt verwezen naar pagina 108 van dit jaarverslag.

In best practice bepaling  .1.1 wordt voorgesteld het recht van de prioriteitsaandeelhouder om een bindende voordracht op te maken voor de benoeming van bestuurders en commissarissen te beperken. Océ heeft niet het voornemen deze bepaling toe te passen. Het recht om een bindende voordracht op te maken vormt een wezenlijk onderdeel van de beschermingsconstructie van Océ. Deze constructie moet de onderneming in staat stellen zich te beschermen tegen een vijandelijke overname, dat wil zeggen een overname zonder dat met de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen overeenstemming is bereikt. Océ kan alleen optimaal opereren in een markt waarin tussen de spelers een level playing field bestaat. De spelers komen uit diverse jurisdicties zoals de Europese Unie, waar bij de discussies over de invoering van de 13e Richtlijn de afwezigheid van een level playing field op beschermingsgebied is gebleken. Daarnaast komen ze uit de Verenigde Staten, Centraal-Europa en het Verre Oosten. Ook bedrijven uit deze landen kunnen in het algemeen beschikken over effectieve beschermingsmiddelen. Om in deze markt te kunnen blijven opereren wil Océ zijn beschermingsconstructie, die in het verleden zorgvuldig en met toestemming van de aandeelhouders is opgebouwd, handhaven, zodat de belangen van alle stakeholders zorgvuldig kunnen worden afgewogen. Zolang het wettelijk kader dit toestaat zal Océ van deze mogelijkheid gebruik blijven maken. Niet-beursgenoteerde certificaten van financieringspreferente aandelen maken deel uit van het kapitaal van Océ. Bij de introductie van deze certificaten is zorgvuldig aandacht besteed aan het vraagstuk van de zogenaamde stemverwatering ten opzichte van de gewone aandelen. In verband hiermee is indertijd de keuze gemaakt voor certificering en voor een samenstelling van het bestuur van het Administratiekantoor, waarbij één bestuurder benoemd wordt door de vergadering van certificaathouders, één door het bestuur van de vennootschap en drie door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Best practice bepaling .1.2 wil het stemrecht op financieringspreferente aandelen baseren op de reële kapitaalinbreng. Indien deze regel bij uitgifte in1996 zou hebben gegolden zou het stemrecht met een factor 6,25 vermenigvuldigd moeten worden en daarmee het probleem van de stemverwatering alleen maar vergroot hebben. Wij zien dan ook geen reden deze best practice bepaling toe te passen. Met het bestuur van het Administratiekantoor zal worden nagegaan in hoeverre de best practice bepalingen  .2.1 t/m  .2.8 aanleiding kunnen zijn

wijzigingen aan te brengen in de specifieke situatie van deze certificaten van financieringspreferente aandelen. Wet Melding Zeggenschap Aandeelhouders Op basis van de in Nederland in 1992 ingevoerde Wet Melding Zeggenschap Aandeelhouders, die onder meer voorschrijft dat aandeelhouders het bezit van meer dan 5% van de uitstaande gewone aandelen bekend moeten maken, is de volgende houder van gewone aandelen bekend: Internationale Nederlanden Groep [6,33%], melding 28 februari 1992. Beperkt royeerbare certificaten van financieringspreferente aandelen worden gehouden door: Rabobank Nederland [6,25%], melding 31 mei 1996; Fortis .. [5,68%], melding 10 mei 1999; en - Capital Holdings .. [5,81%], melding 14 juni 1999. Proxy solicitation Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn Amerikaanse institutionele beleggers op grote schaal actief om door middel van volmachten deel te nemen aan de besluitvorming in de Algemene Vergadering. Sinds december 1999 is het in Nederland wettelijk mogelijk om een registratiedatum te hanteren waarmee de deponeringstermijn waarin aandeelhouders niet over hun aandelen kunnen beschikken, aanmerkelijk wordt teruggebracht. Voor het hanteren van deze registratiedatum is een statutaire voorziening nodig of een machtiging van maximaal vijf jaren van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Thans heeft Océ een machtiging tot 7 maart 2006. Bij eerstkomende statutenwijziging zal een aanpassing worden voorgesteld. Van de verleende machtiging is nog geen gebruik gemaakt. Dividendbeleid Océ streeft ernaar om ongeveer eenderde van de winst toekomend aan houders van gewone aandelen uit te betalen aan deze categorie aandeelhouders. Dit beleid stoelt op de overtuiging dat Océ blijft groeien. De resulterende inhouding van tweederde van de winst zorgt er dan voor dat deze groei verwezenlijkt kan worden onder gelijktijdige handhaving van de gewenste vermogensverhoudingen.

61

62

Emissiebeleid Jaarlijks wordt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders machtiging gevraagd voor uitgifte van aandelen en van beperking of uitsluiting van het daarbij behorende wettelijke voorkeursrecht. Bij dit agendapunt worden jaarlijks de doeleinden en restricties toegelicht waaraan de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zich zullen houden als zij gebruik maken van de verleende bevoegdheden.

Risico’s en risicobeheersing Marktrisico’s

Conjunctuurgevoeligheid De inkomsten van Océ komen uit apparaatverkopen, software en professional services [non-recurring] en uit onderhoud, materialen, huur, rente en business services [recurring]. De non-recurring inkomsten zijn sterk onderhevig aan fluctuaties in de economie, terwijl recurring inkomsten in het alInvestor Relations-beleid [-beleid] en commu- gemeen onder contracten voor langere termijn nicatie met aandeelhouders Océ voert een actief geleverd worden en dus minder conjunctuurgevoelig zijn. De verdeling van de omzet tussen -beleid, gericht op het regelmatig en uitgenon-recurring en recurring inkomsten in 2003 breid informeren van aandeelhouders over de ontwikkelingen in de onderneming. De  en was 25:75. Deze verhouding betekent dat wanneer de ecode  zijn primair verantwoordelijk voor de betrekkingen met aandeelhouders, overige kapi- nomie stagneert of krimpt de omzet minder snel taalverschaffers, hun intermediairs en financieel zal dalen. Het betekent echter ook dat wanneer de groei toeneemt de omzet niet onmiddellijk in journalisten. Voor nadere informatie over het -beleid van Océ wordt verwezen naar pagina dezelfde mate zal stijgen. Maar ook de langere termijn contracten zijn, 117 van dit jaarverslag. met uitzondering van business services, gerelaHoofdstuk  .3 van de Nederlandse Corporate teerd aan het apparatenbestand en het gebruik Governance Code behandelt de informatiehiervan. De daling in de verkoop van apparaten verschaffing/logistiek Algemene Vergadering van in de afgelopen drie jaar heeft er in 2003 toe Aandeelhouders. geleid dat ook de recurring omzet autonoom Het -beleid is erop gericht de voorgestelde best daalde. De vertraging tussen de verkoop van practice bepalingen na te leven. Soms is echter de bewoording van een principe of best practice bepa- apparaten en het genereren van recurring inkomsten wordt op 6-12 maanden geschat. ling zo gesteld, dat praktisch gezien de letterlijke Aan de kostenkant wordt de conjunctuurgevoenaleving daarvan onmogelijk is. Dit geldt bij principe  .3 waar de informatieplicht in de eerste ligheid beperkt door uitbesteding van de provolzin niet de beperking kent van artikel 92, lid 2, ductie van onderdelen en modules aan derden. Boek 2 Burgerlijk Wetboek, en gelijke behandeling Daarnaast wordt een gedeelte van het personeel in de productielokaties ingehuurd hetgeen de van belanghebbenden vereist zonder aanvulling dat zij zich ook in gelijke omstandigheden moeten flexibiliteit verhoogt. Ook de logistieke activiteiten zijn grotendeels uitbesteed. bevinden. Dit geldt ook voor de best practice De -activiteiten zullen daarentegen ook in bepaling  .3.1 waarin vermeld wordt dat alle -bijeenkomsten vooraf aangekondigd moeten een neergaande economie worden verhoogd, worden en gelijktijdig gevolgd moeten kunnen terwijl de algemene beheerskosten binnen het worden door alle aandeelhouders door middel van ondernemingsmodel van Océ slechts beperkt webcasting, telefoonlijnen of anderszins. flexibel zijn. Bovenstaande heeft er in 2003 toe geleid dat in een groot aantal verkoopmaatschappijen goede resultaten behaald zijn terwijl er in de productielokaties bezettingsverliezen werden geleden.Voor het totaal van de OcéGroep betekende dit, dat er ook in het macroeconomisch zwakke jaar 2003 ieder kwartaal een nettowinst [vóór bijzondere waardevermindering] is behaald.

Spreiding van omzet De sterke technologische basis van Océ, de markten waarin Océ actief is en de langdurige binding met uiteenlopende categorieën klanten zorgen voor een spreiding van risico. De inkomsten uit onderhoud, huur, leasing en business services, alsmede de verkoop van media en de geografische spreiding van de verkopen dragen bij aan de stabiliteit van de totale inkomstenstroom. Geografisch is de omzet van Océ gespreid over Europa [55%], de Verenigde Staten [38%] en de rest van de wereld [7%]. Voor Océ is een evenwichtige geografische spreiding van omzet en winst belangrijk om niet afhankelijk te zijn van de resultaten in een beperkt aantal landen. In 2003 waren de resultaten in de Verenigde Staten minder goed dan in voorafgaande jaren. Dit was vooral het gevolg van de zwakkere  dollar en scherpere concurrentie. In Europa lag het bedrijfsresultaat van de gezamenlijke verkoopmaatschappijen echter boven dat van 2002.

hetgeen beschreven is in dit jaarverslag bij de activiteiten van de strategische business units. Het ondernemingsmodel van Océ berust op een gedifferentieerde eigen technologieportefeuille in combinatie met eigen directe verkoop en service. In totaal komen circa 15.600 Océ-medewerkers voortdurend in contact met de klant: 4.100 in verkoop, 4.300 in service en 7.200 in business services. De interactie tussen  en de directe verkoopen serviceorganisatie is cruciaal voor de kwaliteit van de producten en diensten. Operationele risico’s

Partners Voor Océ is het samenwerken met derden een essentieel onderdeel van de bedrijfsstrategie. Bij de productie vervult Océ een regiefunctie. Partners leveren onderdelen en modules volgens exact door Océ voorgeschreven specificaties. Zij worden reeds in een vroeg stadium bij de productontwikkeling betrokken. Circa 95% van de Concurrentiepositie Océ is qua omvang een re- onderdelen die in Océ-producten worden gelatief kleine speler ten opzichte van zijn directe bruikt, worden op deze wijze geproduceerd. concurrenten. In diverse deelmarkten heeft Océ Door een intensieve interactie met de toeleveechter een leidende positie. Het verschil in om- ranciers wordt de kwaliteit gewaarborgd. Strategische onderdelen zoals procesdrums, vang tussen Océ en zijn belangrijkste concurrenten is rechtstreeks van invloed op de concur- organische fotogeleiders, siliconenmaterialen en rentiepositie. Grotere ondernemingen met meer toners fabriceert Océ zelf. Momenteel vindt de eindassemblage nog grotendeels plaats in Nederbudget voor  hebben theoretisch een groter land en Duitsland. Er zijn echter concrete incasseringsvermogen in geval van tegenslagen plannen ontwikkeld om delen van de productie bij productontwikkeling. en assemblage te verplaatsen naar CentraalInvesteringen en acquisities hebben gezien de omvang van Océ al snel een grote invloed op de Europa en het Verre Oosten, teneinde de concurrentiepositie te kunnen handhaven. Door deze resultaten. Het antwoord op bovenstaande risico’s is focus. verplaatsing zal de aandacht voor de logistiek worden verhoogd en de samenwerking met exOcé richt zich op die gebieden en activiteiten terne logistieke specialisten verder worden geïnwaarin, gezien de aanwezige kennis en capacitensiveerd. Leverbetrouwbaarheid, leversnelteiten, de kans van succes het grootst is. In de markten waarin de onderneming actief is wordt heid en kosten blijven door deze nauwe samengestreefd naar een top-drie positie. In segmenten werking onder controle. waarin dat niet haalbaar lijkt, participeert Océ alleen wanneer dit ook op lange termijn winstgevend mogelijk is. De concurrentiekracht van Océ is afhankelijk van het vermogen om zich met onderscheidende systemen in de markt te zetten. Daarom concentreert Océ zich vooral op professionele markten met hoge kwaliteitseisen, voornamelijk door middel van zelf ontwikkelde technologische concepten. Hierbij zijn betrouwbaarheid, productiviteit, duurzaamheid, gebruikers- en milieuvriendelijkheid en lage total cost of ownership de belangrijkste elementen. Het jaar 2003 is wat betreft nieuwe producten zeer succesvol geweest,

63

64

Productassortiment Het assortiment van Océ bestaat uit zwart-wit en kleurenprinters en kopieerapparaten voor klein- en breedformaat, scanners en software. De markt voor zwart-wit printers is wat technologie betreft in een hoog ontwikkeld stadium [mature]. Productontwikkeling richt zich daarom op aspecten als kostprijs, total cost of ownership, bedrijfszekerheid, milieu- en gebruiksvriendelijkheid en productiviteit. Grote technologische stappen zijn in zwart-wit niet aan de orde; het gaat om optimalisatie. Océ investeert voldoende -middelen in zwart-wit om zijn concurrentiepositie vast te houden en te verbeteren. De belangrijkste trends voor de toekomst zijn verschuiving naar kleurtoepassingen, hoogvolumeproductieprinting en documentmanagementsoftware. Het grootste Technologische risico’s deel van de -middelen wordt voor deze technologieën ingezet. Research & Development []  is een van de kritische succesfactoren voor de onderDe uitdaging voor Océ ligt in het optimaliseren neming. Het ontwikkelen van nieuwe technovan tijdigheid van introducties, functionaliteit logieën en producten vergt tussen de vier tot en kostprijs van apparaten en in het aanbod van acht jaar. Dat betekent hoge investeringen en geavanceerde applicatiesoftware. In combinatie een minimale tolerantie voor mislukkingen of met business services en professional services is voor late introductie van nieuwe producten. Océ optimaal in staat om, met zijn hardware en Océ besteedt 6 tot 7% van de omzet [2003: software assortiment, totaaloplossingen te bieden 7,7%] aan . In absolute termen blijft dit voor documentmanagementproblemen. een substantieel lager bedrag dan een aantal con- In 2003 is de onderneming er uitstekend in gecurrenten voor dit doel uittrekt. Dit noodzaakt slaagd om dit gecompliceerde samenspel van Océ tot een scherpe focus op succesvolle techdisciplines plaats te doen vinden. nologieën voor de toekomst en op doelgerichte allianties met derden. Financiële risico’s Het samenspel tussen hardware en software is een van de belangrijkste voorwaarden voor een Leasing Gedurende 2003 is de uitbesteding van beheersbare documentenstroom. Door de bede lease-activiteiten verder doorgevoerd. trokkenheid van een -directeur, die specifiek De uitbesteding vindt plaats door nieuwe leaseverantwoordelijk is voor de productontwikkeling contracten direct bij derden onder te brengen van software, is er voor gezorgd dat reeds vanaf terwijl de bestaande portefeuille op non-recourse het eerste begin van het ontwikkelingsprogramma basis verkocht wordt. In de Verenigde Staten hardware en software goed op elkaar aansluiten. vindt dit plaats via een captive leasemaatschappij, Océ Financial Services, Inc. In Europa en de rest van de wereld gebeurt dit met vendor lease partners via een private label concept. Na de uitbesteding blijven de diensten hierbij onder de naam Océ gehandhaafd, zodat de klant zo weinig mogelijk van deze nieuwe wijze van werken merkt. De keuze voor private label programma’s heeft echter tot gevolg gehad dat de uitbesteding van de lease-activiteiten in Europa in 2003 langzamer verlopen is dan voorzien. Dit kwam vooral doordat het ondernemingsmodel van Océ het volgen van individuele printsystemen bij de klant noodzakelijk maakt. Om dit te blijven doen vraagt de uitbesteding van leases aan derden Gezondheid, veiligheid en milieu Océ stelt de hoogste eisen aan de veiligheids- en milieuaspecten van zijn producten.Voordat een product wordt vrijgegeven voor productie en verkoop behoort het ruimschoots te voldoen aan de internationaal vigerende eisen op het gebied van veiligheid en milieu. De veiligheids- en milieurisico’s bij de productie van apparaten en materialen zijn beperkt van omvang en aard. De onderneming houdt regelmatig risico-inventarisaties en evaluaties met als doel mogelijke risico’s te onderkennen en tijdig passende maatregelen te nemen. De gezondheid en veiligheid van de medewerker van Océ en van de klant staan voorop.

belangrijke wijzigingen in de informatiesystemen van Océ en van de vendor lease partners. Gedurende 2004 zal aan de automatiseringsvereisten worden voldaan en zal de uitbesteding van het grootste gedeelte van de lease-activiteiten plaatsvinden. De uitbesteding van de leaseactiviteiten heeft de volgende financiële consequenties: | de rentabiliteit van de lease-activiteiten [] is thans tussen 7 en 8%. Gezien Océ’s doelstelling van 12%  is dit een structureel te laag niveau; | ten gevolge van de uitbesteding van de leaseportefeuille neemt de rentabiliteit [ / ] toe; | de balans wordt verkort, waardoor capaciteit ontstaat om onder andere nieuwe activiteiten, met hogere winstgevendheid, te financieren; | het debiteurenrisico verbonden aan de leaseactiviteiten verdwijnt; | leasing levert een zeer stabiele inkomensstroom. De volatiliteit van de resultaten van Océ kan toenemen; | het wegvallen van de lease-activiteiten zal een drukkend effect hebben op het netto resultaat. Door een gerichte aanwending van de vrijkomende middelen moet dit effect worden gecompenseerd; | in 2004 zal het effect van de lagere leaseinkomsten gecompenseerd worden door boekwinsten op de verkoop van bestaande leasecontracten. Valuta- en renterisico’s Océ realiseert circa 40% van zijn omzet in het eurogebied en 60% daarbuiten.Voor Océ relevante concurrent-aanbieders komen voornamelijk uit de Verenigde Staten en Japan. De prijzen die Océ voor producten en diensten aan zijn klanten berekent, luiden in de lokale valuta van de klant. Ook een zo groot mogelijk deel van de kosten wordt in deze lokale valuta gemaakt. Omdat de vervaardiging en ontwikkeling van nieuwe producten voornamelijk in het eurogebied plaatsvinden ontstaat een valutarisico voor de goederenstromen vanuit het eurogebied naar de landen buiten deze zone. Deze nettostromen [transactie exposure] zijn bij Océ onderwerp van actief valutabeheer. Het valutabeheer wordt uitgevoerd in nauw overleg met de Raad van Bestuur.

Om op korte termijn de gevolgen van valutaschommelingen op de marge te beheersen, wordt het transactie exposure ingedekt tot maximaal 80%. Het is reeds jaren beleid om voor wat betreft de Amerikaanse dollar en het Engelse pond steeds – op een voortschrijdende basis – de twaalfmaandspositie te beheren waarbij dekking wordt aangebracht tot maximaal de voornoemde grens. De contractwaarde van de valutatermijncontracten bedraagt per balansdatum € 187,1 miljoen. Het gevoerde beleid geeft een goede dekking van het transactierisico voor de komende 12 maanden. Een langdurig sterke euro zou echter een negatief effect op de resultaten van Océ hebben, gezien de beperking van de termijn waarvoor hedges plaatsvinden. Translatie exposure wordt niet afgedekt, ook niet op eigen vermogensposities buiten de eurozone. Dit risico wordt beschouwd als inherent aan het zakendoen van een multinationale onderneming. Renterisico’s betreffen de mogelijke mismatch in vaste renteposities. Vastrentende inkomsten komen uit lease- en huurcontracten, en de vaste rentekosten uit de financiering van deze contracten. De mate waarin het risico wordt afgedekt is afhankelijk van het gewenste risicoprofiel. Gestreefd wordt naar een verhouding tussen de vastrentende activa en passiva van 60-80%. Met de uitbesteding van de lease-activiteiten zal het renterisico beduidend afnemen. Het rentebeleid zal in 2004 een grondige analyse ondergaan in het kader van de verkoop van de leasecontracten gedurende het jaar.

65

International Financial Reporting Standards [] Vanaf boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2005 dienen alle Europese beursgenoteerde ondernemingen te rapporteren op basis van . Voor Océ zal derhalve  vanaf boekjaar 2006 verplicht zijn. In 2003 is een onderzoek gestart naar de verschillen met de huidige Nederlandse waarderingsgrondslagen [Dutch ] alsmede de gevolgen voor [geautomatiseerde] processen en procedures. Omdat Océ ook is genoteerd aan , wordt daar waar  hiertoe een keuzemogelijkheid biedt, zoveel mogelijk een convergentie met de Amerikaanse waarderingsgrondslagen [ ] nagestreefd. Op basis van deze analyses worden richtlijnen uitgevaardigd voor de implementatie van  in alle landen. Nieuwe -richtlijnen die niet conflicteren met Dutch  worden zoveel mogelijk direct ingevoerd. Aan het begin van het boekjaar 2003 heeft Océ onder Dutch  reeds de -standaard voor pensioenen [ 19] ingevoerd. Naar de huidige stand van de analyse en de status van de standaarden die van kracht zijn, wordt de financiële verslaggeving van Océ onder  beïnvloed door de waardering van pensioenverplichtingen, optieplannen, financiële instrumenten en bijzondere waardeverminderingen [impairment]. De gevolgen van andere onderwerpen [zoals -uitgaven] zijn momenteel in onderzoek. Binnen  zullen meer activa en passiva in de balans worden opgenomen, die voorheen als ‘off-balance’ waren gekwalificeerd [bijvoorbeeld in het geval van financiële instrumenten]. Ook kunnen bepaalde passiva anders dan voorheen gerubriceerd gaan worden. Het is op dit moment niet mogelijk om een indicatie te geven van het effect van de wijzigingen die zullen optreden. Potentieel kunnen deze echter materieel zijn.

66

Invloed van belangrijke risicofactoren op resultaten van 2004 [mutatie ten opzichte van 2003] Valuta-effect [€ 1 = 2003:  1,11; 2004:  1,25] Uitbesteding lease [leasedebiteuren verminderen in 2004 met € 550 miljoen] Stijging non-recurring omzet met 20%

*

De boekwaarde op de verkoop van de bestaande leaseportefeuille in 2004 is niet in deze resultaten meegenomen. De omvang van deze boekwinst zal de resultaten grotendeels of volledig compenseren.

Interne beheerssystemen Om een zo groot mogelijke zekerheid te geven met betrekking tot de financiële rapportage en de operationele controles werkt Océ met het volgende interne controle raamwerk: Océ-beleidsuitgangspunten Deze worden met regelmaat herzien. Deze beleidsuitgangspunten geven op hoog niveau de doelstellingen van de Océ-Groep weer, hoe deze bereikt moeten worden, en de ethische maatstaven die hierbij gehanteerd dienen te worden. Alle medewerkers van Océ zijn gebonden zich hieraan te houden. Ethical code for senior financial officers Deze code die zich richt op alle leden van de Raad van Bestuur en alle senior financial executives in de Océ-Groep is in 2003 opgesteld. Deze code is meer gedetailleerd dan de Océ-beleidsuitgangspunten en richt zich vooral op de financiële rapportage. Information Manual [] Hierin worden de richtlijnen voor de financiële rapportage in detail weergeven. Zowel de richtlijnen voor de jaarverslaggeving [Dutch ] als reeds ingevoerde -standaards zijn in het  verwerkt. Vanaf boekjaar 2006 zal Océ geheel volgens  rapporteren, maar een aantal standaarden zal al eerder worden geïmplementeerd. Océ moet, in verband met de registratie in de Verenigde Staten, ook aan   voldoen door middel van het 20- statement. Strategische Plannen Deze worden voor alle onderdelen van de Océ-organisatie [operationeel en niet-operationeel] in budgetten omgezet. Deze worden op maandbasis en in detail door de strategische business units en op kwartaalbasis door de Raad van Bestuur getoetst aan de werkelijk behaalde resultaten. bedrijfsresultaat

nettowinst

› € miljoen

–35

–20

*–30 +50

*–10 +30

Interne en externe audits In het kader van bewakingsmechanismen en waarborgingsprocessen wordt jaarlijks een auditplan opgesteld dat gericht is op de belangrijkste bedrijfsprocessen en bijbehorende risico’s. Dit plan wordt uitgevoerd in een samenwerkingsstructuur van de interne accountant en de externe accountant. De audits hebben betrekking op de financiële rapportage en op het bestaan en functioneren van operationele policies en procedures. Zowel door de interne als de externe accountant wordt hierover formeel in management letters gerapporteerd. De bevindingen van interne en externe accountants worden besproken in de centrale en lokale Auditcommissies. Auditcommissie [] De  bestaat uit 3 leden van de Raad van Commissarissen en zorgt voor een onafhankelijke begeleiding van het proces van risicobeheersing vanuit de toezichthoudende taak van de Raad van Commissarissen. De  richt zich op de kwaliteit van de interne en de externe rapportage, op de effectiviteit van interne controles, en op het functioneren van de externe en interne accountants. De  komt tenminste vier keer per jaar bijeen. Hierbij worden de verantwoordelijke financiële executives en de externe en interne accountants in het algemeen uitgenodigd.

Disclosure Committee [] Het  bestaat uit de Group Controller [voorzitter], vertegenwoordigers van alle operationele en niet-operationele onderdelen van Océ, de General Counsel en de Chief Information Officer [] van Océ .., het hoofd van Internal Audit en het hoofd van de afdeling Groepsconsolidatie. Het  adviseert de  en  van Océ .. ten aanzien van de kwaliteit van de interne controles en de financiële rapportage. Het proces dat hieraan voorafgaat is diepgaand en wordt ook in de Auditcommissie [zie hierboven] ter discussie gesteld. Het  heeft ook de regie van de implementatie van sectie 404 van de Sarbanes-Oxley Act in handen. Dit betreft de kwaliteit van de financiële rapportage en het proces dat hieraan ten grondslag ligt, waarvoor door de  en  van Océ .. en door de externe accountants vanaf boekjaar 2005 een aparte certificering zal worden gegeven. Letter of Representation Alle Managing Directors en Controllers van de groepsmaatschappijen alsmede alle functionarissen die direct aan de  van Océ .. rapporteren, tekenen ieder kwartaal een gedetailleerde verklaring met betrekking tot financiële rapportage, interne controles en ethische principes.

Whistleblowing Procedure Deze zal in de loop Internal Audit Committee [] Het  bestaat van 2004 formeel worden geïmplementeerd om uit de Raad van Bestuur met de operationele te verzekeren dat mogelijke inbreuk op het bedirecteuren, de General Counsel, de Group staande beleid en procedures gemeld kan worden, Controller en het hoofd Internal Audit. zonder dat degene die aangifte doet hiervan Gewoonlijk worden de externe accountants ook enige negatieve consequenties ondervindt. uitgenodigd voor dit comité. Het  houdt zich in detail bezig met de opzet van het interne Venlo, 29 januari 2004 controleraamwerk, met het functioneren hiervan en met de follow-up van de materiële De Raad van Bestuur observaties uit de uitgevoerde audits. Verder worden hier specifieke accounting vraagstukken R.L. van Iperen, voorzitter besproken en vindt monitoring plaats op de J. van den Belt voortgang van de implementatie van de R.E. Daly Sarbanes-Oxley Act en van -richtlijnen. J.F. Dix Gezien de omvang van de operaties in de Verenigde Staten is hier een Internal Controls Committee [] opgezet als verlengstuk van het . In het  hebben behalve de  en de  van Océ- Holding, Inc. ook de Presidents van de belangrijkste operaties, de General Counsel en de Internal Audit Manager in de Verenigde Staten zitting, alsmede de  van Océ .. [tevens voorzitter ].

67

Veel mensen zien maar een stukje van wat wij bij Océ kunnen presteren. Dankzij zijn jarenlange ervaring kan Océ zich waarschijnlijk beter dan welke aanbieder ook volledig inleven in de problemen van de klant op het gebied van documentbeheer en documentproductie. Océ onderscheidt zich dan ook niet alleen met uitermate innovatieve apparatuur en geavanceerde software, maar ook met complete printoplossingen. Océ’s bijdrage berust op een grondige analyse van de behoeften van de klant. Op basis daarvan leveren we consultancy, hardware en software, training en service, gebruikmakend van onze eigen Océ-expertise en professionele producten en waar nodig aangevuld met producten van derden. Bij het aanbieden van oplossingen staan drie dingen voorop: het belang van de klant, de kwaliteit van het product en integriteit bij het zaken doen. Dat zijn grondbeginselen die we in al onze activiteiten hebben verankerd en die vormen een sterk fundament voor ons aanbod aan de markt. Mijns inziens is dat ook de beste manier om onze klanten te helpen de waarde van hun investeringen te beschermen.

I

Giovanni Seno CEO Océ-Italia S.p.A.

P E LE N OP D S EB N

EHOEF

TEN VA

N DE K

T N LA

Jaarrekening

Geconsolideerde winsten verliesrekening

De cijfers [ ] verwijzen naar de toelichting

Netto-omzet [1] Kostprijs Brutomarge Verkoopkosten Onderzoeks- en ontwikkelingskosten [2] Algemene beheerskosten Bijzondere waardevermindering [3]

Bedrijfsresultaat Financieringskosten [4] Resultaat voor belastingen Belastingen [5] Resultaat na belastingen Opbrengst uit minderheidsbelangen Groepswinst Winst toekomend aan derden Nettowinst

Winst per aandeel [6]

Nettowinst per gewoon aandeel Verwaterde nettowinst per gewoon aandeel

2003

2002

› € 1.000

2.769.263

3.176.143

1.604.050

1.847.648

1.165.213

1.328.495

623.660 208.321 183.226 25.175

704.847 212.830 184.747 –

1.040.382

1.102.424

124.831

226.071

30.552

54.101

94.279

171.970

30.522

57.425

63.757

114.545

90

279

63.847

114.824

2.385

2.293

61.462

112.531

0,69 0,69

1,30 1,29

euro

71

Geconsolideerde balans per 30 november

72

Voor winstbestemming

Activa

Immateriële vaste activa [7] Materiële vaste activa

Financiële vaste activa

Vlottende activa

Totaal

Duurzame bedrijfsmiddelen [8] Verhuurde apparaten [9]

Minderheidsbelangen [10] Financial lease [11] Overige financiële vaste activa [12]

Voorraden [13] Vorderingen [14] Vooruitbetalingen Liquide middelen [15]

2003

2002

› € 1.000

48.721

86.138

430.527 63.279

458.852 118.942

493.806

577.794

2.535 451.848 106.503

2.902 590.707 99.109

560.886

692.718

310.404 927.406 24.330 55.709

345.588 1.093.163 29.557 37.385

1.317.849

1.505.693

2.421.262

2.862.343

Passiva Groepsvermogen

Gewone aandelen [16] Prioriteitsaandelen [17] Financieringspreferente aandelen [18] Agioreserve [19] Wettelijke reserve [20] Omrekeningsverschillen [21] Overige reserves [22] Nettowinst

2003

2002

› € 1.000

43.631 2 10.000 511.408 592 –114.477 200.147 61.462

43.631 2 10.000 511.400 1.295 –47.879 139.800 112.531

712.765

770.780

38.822

39.798

751.587

810.578

Voorzieningen [24]

596.104

636.762

Langlopende schulden [25]

380.793

756.558

168.421 242.402 236.125 45.830

86.888 267.696 251.621 52.240

692.778

658.445

2.421.262

2.862.343

Eigen vermogen Minderheidsbelang van derden [23]

Kortlopende schulden

Totaal

Rentedragende verplichtingen [26] Overige verplichtingen [27] Te betalen kosten [28] Vooruitontvangen baten

73

Kasstroomoverzicht

74

2003 Kasstroom uit operationele activiteiten

Nettowinst Aanpassingen voor: Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Investeringen in verhuurde apparaten Desinvesteringen van verhuurde apparaten Mutatie financial lease Aandeel in niet-uitgekeerde resultaten van minderheidsbelangen Resultaat minderheidsbelang van derden Voorzieningen Voorzieningen financial lease, voorraden en handelsdebiteuren Handelsdebiteuren en overige vorderingen Voorraden Handelscrediteuren en wissels Mutaties in overig werkkapitaal*

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Investeringen: Immateriële vaste activa Duurzame bedrijfsmiddelen Overige financiële vaste activa Desinvesteringen: Immateriële vaste activa Duurzame bedrijfsmiddelen Uitbreiding en verwerving minderheidsbelangen Vervreemding minderheidsbelangen Verkoop financiële leaseportefeuille Verkoop/acquisities na aftrek liquide middelen

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

*

Zie pagina 75 voor de specificatie van de mutaties in overig werkkapitaal.

2002

› € 1.000

61.462

112.531

173.370 25.175 –83.025 67.747 45.347

197.150 – –106.884 77.181 –11.143

271 2.385 –41.241

–3 – 27.633

52.140 70.786 5.458 –31.342 –8.992

59.162 69.888 20.525 4.901 –4.687

339.541

446.254

–11.497 –97.129 –1.925

–19.370 –115.936 –4.635

94 16.599 –17 5 79.768 2.379

– 14.684 –23 930 70.800 –55.008

–11.723

–108.558

2003 Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Langlopende schulden: Nieuwe leningen Aflossingen Kortlopende leningen Inkoop eigen aandelen Dividend Minderheidsbelang van derden Overig

2002

› € 1.000

9.116 –329.623 81.727 –924 –51.963 –3.361 –

132.904 –123.635 –300.386 –6.047 –52.336 –1.004 –5.320

–295.028

–355.824

–14.466

15.380

Mutatie in liquide middelen

18.324

–2.748

Liquide middelen aan het begin van de periode

37.385

40.133

Liquide middelen aan het einde van de periode

55.709

37.385

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Omrekeningsverschillen

De specificatie van de mutaties in overig werkkapitaal is als volgt: Vooruitbetalingen Belastingen over de winst Overige belastingen en sociale premies Pensioenen Overige schulden Te betalen kosten Vooruitontvangen baten Saldo

2003

2002

› € 1.000

5.138 12.205 2.929 –2.395 –3.229 –17.037 –6.603

410 24.896 –1.176 –3.779 –24.551 –5.146 4.659

–8.992

–4.687

75

Grondslagen van de financiële verslaggeving

76

Inleiding Onderstaande samenvatting van de grondslagen, waarop de financiële verslaggeving is gebaseerd, is bedoeld als leidraad bij de interpretatie van de financiële overzichten. De grondslagen zijn in vergelijking met het voorgaande jaar op de onderstaande punten gewijzigd door aanpassing aan internationale regelgeving. Met ingang van dit boekjaar worden de pensioenverplichtingen gerapporteerd volgens de methodiek van de International Accounting Standard 19. Deze methodiek leidt tot een transparantere rapportering en vermindert de volatiliteit van de pensioenkosten. In International Financial Reporting Standards [] wordt het projected benefit principe gebruikt, waarbij rekening wordt gehouden met onder andere toekomstige salarisstijgingen. Uit hoofde van deze richtlijn is een additionele voorziening getroffen ten laste van het eigen vermogen. Voorheen werden de pensioenkosten en -verplichtingen gerapporteerd op basis van lokale pensioenregelingen. In tegenstelling tot voorgaande jaren is het slotdividend voor gewone aandeelhouders niet meer als verplichting in de balans verwerkt. Vergelijkende cijfers zijn in de balans van 30 november 2002 aangepast. Indien de verwachte kasstromen een langlopend karakter hebben, vindt waardering van een aantal voorzieningen plaats op basis van contante waarde. Voorgaande jaren vond waardering plaats tegen nominale waarde. De invloed van deze aanpassing is zeer beperkt. Daarom zijn de vergelijkende cijfers niet aangepast. Het boekjaar van de Groep vangt aan op 1 december en wordt afgesloten op 30 november van het daaropvolgende kalenderjaar.

Consolidatiegrondslagen In de geconsolideerde overzichten worden de financiële gegevens van Océ .. en zijn groepsmaatschappijen verwerkt. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen worden voor 100% in de consolidatie verwerkt; het minderheidsbelang van derden wordt afzonderlijk vermeld. Joint ventures worden proportioneel geconsolideerd. Een onderneming wordt als groepsmaatschappij beschouwd indien Océ, direct of indirect, de meerderheid van de zeggenschap heeft. Vanaf de datum van overname worden de financiële gegevens van de betreffende onderneming in de consolidatie opgenomen. Is de verkrijgingswaarde hoger dan de – op basis van onze waarderingsgrondslagen bepaalde – netto vermogenswaarde, dan worden vanaf 1 december 2000 de immateriële vaste activa gekapitaliseerd. Voorheen werden de immateriële vaste activa direct ten laste van het eigen vermogen van de Groep gebracht. De groepsmaatschappijen worden op pagina 115 en 116 van dit verslag vermeld. Van een aantal minder belangrijke deelnemingen is vermelding achterwege gelaten op grond van het bepaalde in artikel 379, lid 2c, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Balansposten van groepsmaatschappijen worden tot euro’s herleid. Doordat het beginvermogen en de vermogensmutaties gedurende het jaar worden herrekend tegen de koers aan het einde van de verslagperiode treden verschillen op ten opzichte van de berekening aan de hand van de vorig jaar gehanteerde koers. Deze verschillen worden ten laste dan wel ten gunste van het eigen vermogen [Omrekeningsverschillen] gebracht. Posten van de winsten verliesrekening van groepsmaatschappijen worden in euro’s omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoers die voor de verslagperiode wordt berekend. Het resultaat, berekend op basis van de gemiddelde koers, is niet gelijk aan het resultaat berekend aan de hand van de koers, geldend aan het einde van de verslagperiode. Het verschil wordt rechtstreeks ten laste dan wel ten gunste van het eigen vermogen [Omrekeningsverschillen] gebracht.

Winst- en verliesrekening

Financieringskosten Naast rentebaten en rentelasten worden kosten opgenomen, samenVreemde valuta Transacties luidende in vreemde hangend met het aantrekken van vreemd vervaluta worden verwerkt tegen de koers geldende mogen. Het effect van de rente-instrumenten op het moment van de transacties. wordt hieronder verantwoord. Netto-omzet Dit is de opbrengst van aan derden geleverde goederen en diensten, exclusief de over de omzet geheven belastingen. Opbrengst uit verkopen omvat mede de opbrengst van de in het boekjaar afgesloten financial leasecontracten. De rente-opbrengst uit deze contracten wordt tot de netto-omzet gerekend. Opbrengsten uit de verhuur van apparaten en van servicecontracten zijn in de omzet begrepen, voorzover zij op deze verslagperiode betrekking hebben. Indien verhuur- en servicecontracten vooruit gefactureerd zijn, dan worden deze bedragen in de balans onder ‘Vooruitontvangen baten’ verantwoord.

Belastingen De belastingen over de winst worden berekend over de commerciële resultaten volgens de tarieven zoals die gelden in de verschillende landen. Deze berekeningswijze houdt in dat rekening wordt gehouden met latente belastingposities. Daarbij wordt het recht op verliescompensatie in aanmerking genomen voorzover realisatie daarvan redelijkerwijs wordt verwacht. Met niet-verrekenbare bronbelasting wordt rekening gehouden op het moment van dividenduitkering door een deelneming.

Winst per aandeel De winst per gewoon aandeel is berekend door de nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen te delen door het Kosten Het grondstoffenverbruik en de overige gewogen gemiddelde aantal uitstaande gewone elementen van de bedrijfskosten worden beaandelen gedurende het jaar. Hierbij worden de rekend op basis van historische kosten. De afingekochte gewone aandelen in mindering geschrijvingen op duurzame bedrijfsmiddelen be- bracht op het aantal uitstaande gewone aandelen. dragen een vast percentage van de verkrijgings- Voor de berekening van het gemiddeld aantal waarde van het betreffende bedrijfsmiddel. gewone aandelen, uitgaande van volledige conDe afschrijvingen op verhuurde apparaten beversie, wordt uitgegaan van het gewogen gemiddragen een vast percentage van de vervaardidelde aantal uitstaande gewone aandelen en de gingsprijs. Bijdragen van de overheid in de potentiële toename uit conversie en opties. Ten bedrijfskosten worden direct op deze kosten in aanzien van converteerbare obligatieleningen mindering gebracht. wordt verondersteld dat deze volledig worden geconverteerd. Tevens wordt een correctie Onderzoeks- en ontwikkelingskosten Kosten gemaakt op de nettowinst voor de eliminatie van onderzoek worden direct ten laste van de van de interestkosten, rekening houdende met resultaten gebracht. Productontwikkelingshet belastingeffect. kosten worden gekapitaliseerd indien zij volVoor de berekening van de toename uit hoofde doen aan de daarvoor gestelde criteria. van opties wordt uitgegaan van de toegekende optiewaarde, zijnde de aantallen opties maal de Ontwikkelingskredieten en subsidies Op van de uitoefenprijs, gedeeld door de gemiddelde koers overheid ontvangen ontwikkelingskredieten rust in het boekjaar. Deze toename vindt alleen een voorwaardelijke terugbetalingsverplichting. plaats indien de gemiddelde koers hoger is dan Deze voorwaardelijke verplichting, die jaarlijks de toegekende uitoefenprijs van de opties. Bij deze berekening wordt geen correctie gemaakt met een contractuele opslag wordt verhoogd, wordt niet in de balans opgenomen. Naargelang op de nettowinst. de desbetreffende projecten succesvol blijken, vervalt het voorwaardelijke karakter en ontstaat een reële verplichting.

77

Balans Activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij anders vermeld. 78 Vreemde valuta Vorderingen en schulden in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers, geldend aan het einde van de verslagperiode. De valutaverschillen, inclusief die op valutatermijntransacties, worden, voorzover deze betrekking hebben op leningenposities [intercompany], direct in het resultaat geboekt. De verschillen verband houdend met de operationele kasstromen, inclusief die op bijbehorende valutatermijncontracten, worden eveneens in het resultaat verantwoord. Immateriële vaste activa Waardering van immateriële vaste activa vindt plaats op basis van verkrijgings- of vervaardigingswaarde. Goodwill en andere immateriële vaste activa, ontstaan bij de verwerving van deelnemingen, worden lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, met een maximum van twintig jaar. De ontwikkeling en aankoop van software voor intern gebruik die voldoen aan geldende criteria worden geactiveerd en afgeschreven in drie of vijf jaar na ingebruikname. Immateriële vaste activa worden beoordeeld op een eventuele waardevermindering, waarna waardering op realiseerbare waarde plaatsvindt. De realiseerbare waarde is de hoogste van de directe of indirecte opbrengstwaarde. Productontwikkelingskosten worden gekapitaliseerd indien zij voldoen aan de daarvoor gestelde criteria. Duurzame bedrijfsmiddelen De duurzame bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde verminderd met cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen vinden plaats op de verkrijgingswaarde volgens de lineaire methode op basis van de verwachte economische levensduur. De afschrijving van specifieke gereedschappen voor de productie van apparaten vindt plaats naar rato van het verwachte aantal te produceren eenheden. Duurzame bedrijfsmiddelen worden beoordeeld op een eventuele waardevermindering, waarna waardering op realiseerbare waarde plaatsvindt. De realiseerbare waarde is de hoogste van de directe of indirecte opbrengstwaarde.

Verhuurde apparaten Deze worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen. Minderheidsbelangen Deze worden gewaardeerd op het evenredig aandeel in de netto vermogenswaarde, waar mogelijk berekend volgens de waarderingsgrondslagen van deze geconsolideerde jaarrekening. Financial lease Hieronder vallen de langlopende vorderingen en residuwaarden uit hoofde van financial leasecontracten. De waardering ervan geschiedt tegen de contante waarde van de gecontracteerde opbrengsten, waarbij rekening wordt gehouden met het risico van oninbaarheid. Overige financiële vaste activa Deze omvatten hypothecaire vorderingen, uitgeleende gelden, waarborgsommen alsmede actieve belastinglatenties. De waardering ervan geschiedt tegen de nominale waarde verminderd met het risico voor oninbaarheid. Voorraden Ingekochte voorraden worden gewaardeerd tegen inkoopsprijs en bijkomende kosten, waarbij het fifo-systeem wordt gevolgd. De voorraden halffabrikaten, reserve-onderdelen en eindproducten worden gewaardeerd tegen de fabricagekostprijs, inclusief een toeslag voor indirecte kosten samenhangende met de fabricage. Er vindt geen toerekening van interest plaats. Met het risico van incourantheid wordt rekening gehouden. Resultaten ontstaan uit transacties tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Vorderingen Handelsdebiteuren, financial lease, overige vorderingen en vorderingen op minderheidsbelangen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, verminderd met een bedrag voor debiteurenrisico’s. Minderheidsbelang van derden Het minderheidsbelang van derden in groepsmaatschappijen wordt gewaardeerd op de netto vermogenswaarde, bepaald conform de waarderingsgrondslagen van deze jaarrekening.

Voorzieningen De voorziening voor latente belastingverplichtingen is berekend over de nominale verschillen tussen de fiscale en commerciële waarde van de activa en passiva op basis van de per land geldende tarieven voor de vennootschapsbelasting. Latente belastingvorderingen worden opgenomen in zoverre deze realiseerbaar worden geacht. Pensioenverplichtingen bestaan zowel uit hoofde van toegezegde bijdragenregelingen als uit hoofde van toegezegde pensioenregelingen. Zowel in Nederland als in de meeste andere landen zijn deze laatste regelingen veelal ondergebracht bij afzonderlijke fondsen. In het geval van een toegezegde bijdragenregeling wordt de bijdrage als last genomen in het jaar waarop deze betrekking heeft. In toegezegde pensioenregelingen worden de kosten berekend volgens de projected unit credit methode. Bij deze methode worden de pensioenkosten ten laste gebracht van de winsten verliesrekening gespreid over de diensttijd van de werknemers. Alle actuariële winsten en verliezen worden gespreid ten laste van de winsten verliesrekening gebracht uitgaande van de resterende diensttijd. Berekeningen vinden elk jaar plaats door gekwalificeerde actuarissen. De pensioenverplichtingen worden berekend als zijnde de contante waarde van de geschatte toekomstig uitgaande kasstromen, waarbij een interestvoet gehanteerd wordt overeenkomend met de interestvoet voor overheidsobligaties met dezelfde looptijden. Vanaf 1 december 2002 wordt deze systematiek toegepast, waarbij het verschil in vergelijking met de eerder gehanteerde uitgangspunten ten laste is gebracht van het vermogen, rekening houdende met de belastinggevolgen. De hierna genoemde voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen; indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, dan vindt waardering tegen contante waarde plaats. De voorziening voor non-activiteitsregelingen heeft betrekking op werknemers die voor een dergelijke regeling geopteerd hebben. De reorganisatievoorziening heeft betrekking op kosten in verband met reorganisatie van bedrijfsactiviteiten. Overige voorzieningen hebben onder andere betrekking op [juridische] procedures en garantieverplichtingen.

Langlopende schulden Hieronder worden verplichtingen opgenomen met een looptijd langer dan één jaar. Kortlopende schulden Deze verplichtingen omvatten de binnen één jaar vervallende schulden. Niet uit de balans blijkende vorderingen en verplichtingen Hieronder zijn begrepen verplichtingen die voortvloeien uit contracten, veelal met een looptijd van langer dan één jaar [leasecontracten, huurcontracten, aangegane investeringsverplichtingen, terug te betalen ontwikkelingskredieten, financiële instrumenten en dergelijke]. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode. Dit overzicht sluit aan bij de mutaties in de geconsolideerde balans waarbij, in het geval van een belangrijke acquisitie, de overgenomen netto vermogenswaarde, verminderd met liquide middelen, afzonderlijk wordt opgenomen. Koerswijzigingen zijn uit de balansmutaties geëlimineerd omdat zij geen kasstroom veroorzaken. Hierdoor zijn de mutaties in het kasstroomoverzicht niet direct herleidbaar tot de mutaties van de betreffende balansposten. De mutatie van de binnen één jaar af te lossen gedeelten van langlopende schulden worden onder ‘Langlopende schulden: Aflossingen’ verantwoord.

79

Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening

Gesegmenteerde informatie

80 Bedrijfssegmentatie

› € miljoen

Wide Format Printing Systems Digital Document Systems

totaal

2003

2003

2002

1.021 96 53

1.907 70 31

2.155 130 60

2.769 125 61

3.176 226 113

Activa Verplichtingen Groepsvermogen

674 391 283

807 501 306

1.747 1.279 468

2.055 1.550 505

2.421 1.670 751

2.862 2.051 811

24 32 6 11

38 32 4 –

82 125 11 14

112 150 11 –

106 157 17 25

150 182 15 –

netto-omzet

2003

activa

2002

investeringen*

2003

2002

2003

2002

Verenigde Staten Duitsland Nederland Verenigd Koninkrijk Frankrijk Rest van Europa Rest van de wereld

1.046 335 284 183 199 519 203

1.298 371 278 238 209 554 228

626 434 626 140 163 333 99

884 460 624 237 178 364 115

23 17 39 5 5 14 3

35 18 75 – 3 14 5

Totaal

2.769

3.176

2.421

2.862

106

150

› € miljoen

netto-omzet

2003

*

2002

862 55 30

› € miljoen

Ontwikkeling netto-omzet en brutomarge

2003

[1] Netto-omzet Bedrijfsresultaat Nettowinst

Investeringen* Afschrijvingen Amortisatie Bijzondere waardevermindering Geografische segmentatie

2002

kostprijs

2002

2003

brutomarge

2002

2003

2002

Opbrengst uit verkopen Opbrengst uit verhuur en service Rente uit financial lease

1.553 1.119 97

1.792 1.267 117

944 660 –

1.077 771 –

609 459 97

715 496 117

Totaal

2.769

3.176

1.604

1.848

1.165

1.328

Investeringen in immateriële en materiële vaste activa.

Koersen van een aantal voor Océ belangrijke valuta’s

Pond sterling Amerikaanse dollar Australische dollar Zwitserse franc Japanse yen [10.000]

gemiddelde koers in euro

balanskoers in euro

2003

2003

2002 0,68 1,11 1,75 1,51 130,14

Kosten Afschrijvingskosten

Personeelskosten

0,63 0,93 1,72 1,47 117,12 2003

Immateriële vaste activa Duurzame bedrijfsmiddelen Verhuurde apparaten

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten

81 2002

0,70 1,20 1,65 1,55 131,25 2002

0,64 0,99 1,77 1,48 121,76 › € 1.000

16.542 91.977 64.851

14.927 94.934 87.289

173.370

197.150

999.474 201.239 70.202

1.076.679 212.112 57.848

1.270.915

1.346.639

De individuele beloning van de leden van de Raad van Bestuur die gedurende dit jaar in functie waren, is als volgt: periodieke beloning

resultaatafhankelijke

totaal

pensioenkosten

in euro

beloning over 2003

R.L. van Iperen J. van den Belt R.E. Daly J.F. Dix

603.069 404.014 447.071 452.810

60.000 45.000 134.121 67.500

De resultaatafhankelijke beloning over 2002 is iets hoger uitgekomen dan vorig jaar vermeld. Voor de heer R.L. van Iperen is dit € 13.629 en voor de heren J. van den Belt en J.F. Dix elk € 2.598. De salaris- en pensioenkosten van de voormalige leden zijn nihil [2002: nihil]. De resultaatafhankelijke beloning wordt vastgesteld zoals uiteengezet op pagina 58.

663.069 449.014 581.192 520.310

494.706 175.312 5.400 209.153

In het kader van het Océ Stock Optieplan 2004 zijn aan de leden van de Raad van Bestuur 81.000 onvoorwaardelijke opties [2003: 181.000 stuks] toegekend. Op pagina 99 van dit jaarverslag is een tabel opgenomen met een overzicht van de belangen van de leden van de Raad van Bestuur in de optieplannen. Per einde boekjaar werden door de leden van de Raad van Bestuur geen gewone aandelen Océ [2002: nihil] en geen rechten uit opties genoteerd aan de Euronext-Optiebeurs gehouden.

82

bedragen in euro

leeftijd op

uiterste

toename opgebouwde opgebouwde

opbouw kapitaal

30-11-2003

pensioenleeftijd

aanspraken in 2003

pensioenrechten

in de beschikbare

per 30-11-2003

premieregeling per 30-11-2003

R.L. van Iperen J. van den Belt R.E. Daly J.F. Dix

50 57 56 57

60 62 62 62

Pensioenaanspraken Bovenstaande tabel geeft de opbouw van pensioenaanspraken weer van de huidige leden van de Raad van Bestuur en de pensioenbedragen die jaarlijks zouden worden uitgekeerd op basis van de diensttijd per eind 2003. Met ingang van januari 2003 is de pensioenregeling van de leden van de Raad van Bestuur omgezet van een eindloonregeling naar een hybride regeling [eindloon plus beschikbare premieregeling]. De bezoldiging over het boekjaar 2003 van de huidige en voormalige leden van de Raad van Commissarissen bedraagt € 221.374 [2002: € 205.903]. De bezoldiging van de commissarissen is vastgesteld op € 45.355 voor de voorzitter en € 30.904 voor de leden, conform de op pagina 60 vermelde regeling. Per einde boekjaar werden door de leden van de Raad van Commissarissen 2.969 gewone aandelen Océ [2002: 2.969] en geen rechten uit opties genoteerd aan de Euronext-Optiebeurs gehouden.

12.266 4.943 – 10.444

202.335 31.866 – 183.538

70.465 62.236 – 63.261

2003 [2] Onderzoeks- en ontwikkelingskosten

[3] Bijzondere waardevermindering

De totale uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling bedragen Terug te betalen ontwikkelingskredieten en per saldo ontvangen subsidies

Bijzondere waardeverminderingen immateriële en materiële vaste activa

2002

› € 1.000

212.276

214.595

–3.955

–1.765

208.321

212.830

25.175

–

–5.753 34.589 1.716

–4.422 56.751 1.772

30.552

54.101

De toetsing van een eventuele waardevermindering vindt plaats op het niveau van de business groepen, die onderdeel zijn van een business unit. Voor Practical Print Solutions is dit op company niveau gedaan, omdat dit nog een zelfstandige kasstroomgenererende eenheid is. De positieve kasstroom blijft achter bij eerdere verwachtingen, waardoor de opgevoerde immateriële vaste activawaarde verminderd is tot de lagere verwachte indirecte opbrengstwaarde. [4] Financieringskosten

[5] Belastingen

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Overige financieringskosten

De relatie tussen het gemiddelde effectieve belastingtarief en het wettelijke vennootschapsbelastingtarief is als volgt: Tarief vennootschapsbelasting Niet-aftrekbare kosten Effect van afwijkende belastingtarieven voor buitenlandse bedrijfsonderdelen Belastingfaciliteiten Mutatie waardecorrectie Overig

34,5 6,6

35,0 1,7

–4,8 –3,3 –1,7 1,1

2,1 –1,9 –4,5 1,0

Effectief belastingtarief

32,4

33,4

procenten

83

84

2003 [6] Winst per aandeel

Nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen [› 1.000] Nettowinst per gewoon aandeel

2002

› € 1.000

57.911

108.980

83.409 0,69

84.086 1,30

Nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen Interestkosten converteerbare leningen [netto]

57.911 300

108.980 322

Nettowinst uitgaande van volledige conversie

58.211

109.302

Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen [› 1.000] Aanpassing voor veronderstelde conversie Aanpassing voor opties

83.409 729 30

84.086 568 125

Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen uitgaande van volledige conversie [› 1.000]

84.168

84.779

Nettowinst per gewoon aandeel uitgaande van volledige conversie

0,69

1,29

Spreiding medewerkers naar functie Business Services Service Verkoop Productie en Logistiek Administratie en overig Onderzoek en Ontwikkeling

2003

2002

aandelen euro

aandelen

euro

aantal

7.149 4.327 4.140 2.514 2.146 1.928

6.611 4.617 4.376 2.809 2.131 1.945

Aantal medewerkers per 30 november

22.204

22.489

Gemiddeld aantal medewerkers

22.346

22.480

Toelichting op de geconsolideerde balans

[7]

Immateriële vaste activa

goodwill

software

technologie

› € 1.000

klanten-

merken

bestand

en overig

totaal

Stand per 1 december 2002 Verkrijgingswaarde Afschrijvingen

31.687 3.181

41.709 6.866

8.112 1.544

13.324 2.238

5.731 100.563 596 14.425

Boekwaarde

28.506

34.843

6.568

11.086

5.135

86.138

Mutaties boekwaarde: Investeringen Desinvesteringen

– –

10.212 94

696 –

589 –

– –

11.497 94

Netto-investeringen

–

10.118

696

589

–

11.403

– 2.701 13.530 –2.893

– 10.189 – –3.639

– 1.468 900 –978

– 1.650 8.351 –1.153

– 534 – –834

– 16.542 22.781 –9.497

9.382

31.133

3.918

521

3.767

48.721

28.087 18.705

47.312 16.179

7.399 3.481

11.669 11.148

4.756 989

99.223 50.502

9.382

31.133

3.918

521

3.767

48.721

Verwerving deelnemingen Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Wijziging wisselkoersen Stand per 30 november 2003 Verkrijgingswaarde Afschrijvingen Boekwaarde De geschatte levensduur is voor de verschillende bedrijfsmiddelen: goodwill: 10 tot 20 jaar; software: 3 tot 5 jaar; technologie: 5 tot 10 jaar; klantenbestand: 6 jaar; merken: 10 jaar; overig: 3 jaar.

85

Materiële vaste activa

86 [8] Duurzame bedrijfsmiddelen

› € 1.000

terreinen en

machines en

overige in het

in uitvoering

niet in het

gebouwen

installaties

productie-

en vooruit-

productie-

proces opge-

betalingen

totaal

proces opge-

nomen duur-

nomen en

zame bedrijfs-

vastgoed-

middelen

beleggingen

Stand per 1 december 2002 Verkrijgingswaarde Afschrijvingen

326.226 432.621 417.387 142.813 321.595 304.376

46.781 83

19.978 1.242.993 15.274 784.141

Boekwaarde

183.413 111.026 113.011

46.698

4.704 458.852

Mutaties boekwaarde: Investeringen Desinvesteringen

17.663 518

38.384 2.721

64.693 –24.529 9.496 2.933

918 931

97.129 16.599

Netto-investeringen

17.145

35.663

55.197 –27.462

–13

80.530

Verwerving/verkoop deelnemingen Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Wijziging wisselkoersen

– 10.061 600 –3.094

–21 33.221 1.794 –4.368

–112 48.310 – –5.873

– – – –944

– –133 385 91.977 – 2.394 –72 –14.351

Stand per 30 november 2003

186.803 107.285 113.913

18.292

4.234 430.527

Verkrijgingswaarde Afschrijvingen

338.104 434.134 431.341 151.301 326.849 317.428

18.292 –

19.048 1.240.919 14.814 810.392

Boekwaarde

186.803 107.285 113.913

18.292

4.234 430.527

De geschatte levensduur is voor de verschillende bedrijfsmiddelen: gebouwen: 20 tot 50 jaar; machines en installaties: 8 tot 10 jaar; fabrieks- en kantoorinventaris: 3 tot 10 jaar; vervoermiddelen: 4 of 5 jaar. In bovenstaande boekwaarde is begrepen een bedrag voor financial lease van € 9,3 miljoen [2002: € 11,0 miljoen].

2003 [9] Verhuurde apparaten

2002

› € 1.000

Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Kostprijs Afschrijvingen

469.131 350.189

551.656 372.503

Boekwaarde

118.942

179.153

Mutaties boekwaarde: Geplaatst in verhuur Verkocht uit verhuurbestand Afschrijvingen Wijziging wisselkoersen

83.025 –68.590 64.851 –5.247

106.884 –77.181 87.289 –2.625

63.279

118.942

364.469 301.190

469.131 350.189

63.279

118.942

Stand per 30 november Kostprijs Afschrijvingen Boekwaarde De geschatte levensduur voor de verschillende typen apparaten varieert van 3 tot 5 jaar. Financiële vaste activa [10] Minderheidsbelangen

[11] Financial lease

2003

2002

› € 1.000

Boekwaarde per 1 december 2002, resp. 2001

2.902

3.881

Veranderingen in de waarde van de deelnemingen vanwege: Aandeel in het resultaat Uitbreiding en verwerving van deelnemingen Vervreemding van deelnemingen Gedeclareerd dividend Wijziging wisselkoersen

90 17 –5 –361 –108

279 23 –930 –276 –75

Boekwaarde per 30 november

2.535

2.902

974.470 –149.428 5.015

1.231.769 –197.538 10.825

830.057 –29.298

1.045.056 –31.884

800.759 –348.911

1.013.172 –422.465

451.848

590.707

De financiële leasevorderingen bestaan uit de volgende onderdelen: Financiële leasevorderingen [bruto] Ongerealiseerde interest Residuwaarden

Voorziening leasevorderingen Financiële leasevorderingen [netto] Naar leasevorderingen korte termijn Financiële leasevorderingen lange termijn

87

88

2003 De bruto financiële leasevorderingen kunnen in de volgende looptijden ingedeeld worden: Niet langer dan één jaar [14] Langer dan één jaar maar niet langer dan vijf jaar Langer dan vijf jaar

[12] Overige financiële vaste activa

Boekwaarde per 1 december 2002, resp. 2001 Nieuwe vorderingen Aflossingen Wijziging wisselkoersen Boekwaarde per 30 november

[13] Voorraden

[14] Vorderingen

[15] Liquide middelen

2002

› € 1.000

348.911 617.401 8.158

422.465 795.116 14.188

974.470

1.231.769

99.109 13.365 –2.850 –3.121

84.032 20.384 –3.228 –2.079

106.503

99.109

Onder overige financiële vaste activa is een bedrag opgenomen van € 0,4 miljoen [2002: € 0,4 miljoen] voor aan de Raad van Bestuur verstrekte leningen. Dit bedrag is als volgt te specificeren: R. van Iperen € 0,2 miljoen, J. van den Belt € 0,1 miljoen en J. Dix € 0,1 miljoen. Deze leningen zijn rentevrij en zijn verstrekt vóór 30 november 2002.

Aflossing vindt plaats bij uitoefening van de desbetreffende optie jaarlaag waarvoor de lening is verstrekt. Aan het personeel is voor een bedrag van € 1,8 miljoen [2002: € 2,1 miljoen] aan leningen verstrekt. Tevens wordt onder deze post de latente belastingvordering verantwoord van € 82,8 miljoen.

Vlottende activa

2003

2002

› € 1.000

Grond- en hulpstoffen Halffabrikaten en reserve-onderdelen Eindproducten en handelsvoorraden

39.733 107.048 163.623

34.427 116.666 194.495

Totaal

310.404

345.588

Handelsdebiteuren Verdisconteerde wissels Financial lease Belastingen over de winst Overige vorderingen

502.555 –324 348.911 9.256 67.008

574.119 –38 422.465 10.480 86.137

Totaal

927.406

1.093.163

Kas en bank Deposito’s

44.307 11.402

34.975 2.410

Totaal

55.709

37.385

Groepsvermogen Maatschappelijk kapitaal*

Gewone aandelen Prioriteitsaandelen Financieringspreferente aandelen Beschermingspreferente aandelen

[20] Wettelijke reserve

175.002

175.002

[16] Gewone aandelen Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Conversie obligaties

43.631 –

43.630 1

Stand per 30 november

43.631

43.631

[17] Prioriteitsaandelen Stand per 30 november

2

2

10.000

10.000

Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Conversie obligaties

511.400 8

511.392 8

Stand per 30 november**

511.408

511.400

1.295 –703

1.679 –384

592

1.295

–47.879 –66.598

876 –48.755

–114.477

–47.879

Reserve niet-uitgekeerde winst van minderheidsbelangen Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Naar Algemene reserve Stand per 30 november

[21] Omrekeningsverschillen

Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Wijziging wisselkoersen Stand per 30 november

* **

› € 1.000

72.500 2 15.000 87.500

[18] Financieringspreferente aandelen Stand per 30 november [19] Agioreserve

2002 72.500 2 15.000 87.500

Totaal Gestort aandelenkapitaal

2003

Voor nadere informatie over het maatschappelijk kapitaal zie pagina 108. Dit bedrag is aan aandeelhouders uitkeerbaar in aandelen, vrij van inkomstenbelasting.

89

90

2003 [22] Overige reserves

2002

› € 1.000

Algemene reserve Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Van Wettelijke reserve Nettowinst vorig boekjaar Inkoop aandelen Dividend Aanpassing latentie Wijziging grondslag pensioenen

192.459 703 112.531 –32 –51.963 – –

*413.726 384 10.070 –18 –52.336 –5.320 –174.047


253.698

192.459

Ingekochte aandelen optieplan Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Ingekocht Uitoefening opties

–52.659 –1.064 172

–46.630 –6.029 –


–53.551

–52.659

200.147

139.800

Ingekochte aandelen worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs. Totaal overige reserves Mutatieoverzicht aantal aandelen

stand per 1-12-2002

conversie

inkoop

uitoefening opties

stand per 30-11-2003

Gewone aandelen Ingekocht t.b.v. optieplan

87.262.525 3.768.942

963 –

– 100.000

– 12.000

87.263.488 3.856.942

Uitstaande gewone aandelen

83.493.583

963

100.000

12.000

83.406.546

30

–

–

–

30

20.000.000

–

–

–

20.000.000

Prioriteitsaandelen Financieringspreferente aandelen

2003 [23] Minderheidsbelang van derden

*

2002

› € 1.000

Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Uitkering/inbreng Aandeel in resultaat Wijziging wisselkoersen

39.798 –3.252 2.385 –109

40.802 –3.113 2.293 –184


38.822

39.798

Vorig jaar bedroeg dit € 387.628. Het verschil van € 26.098 betreft: de wijziging winstbestemming met € 36.168 en de separate vermelding van de nettowinst van € 10.070.

Voorzieningen

[24]

stand per

toevoeging

1-12-2002

ten laste van

› € 1.000

onttrekkingen overig

wijziging

stand per

wisselkoersen

30-11-2003

resultaat

Voorzieningen voor: Latente belastingverplichtingen *26.823 Pensioenverplichtingen *448.383 Ontslagverplichtingen 28.874 Reorganisatie 89.613 Overige 43.069

– – 70.202 –70.229 4.835 –3.255 10.979 –48.296 4.306 –5.775

4.582 – – – –

–2.080 29.325 –4.507 443.849 48 30.502 –261 52.035 –1.207 40.393

Totaal

90.322 –127.555

4.582

–8.007 596.104

636.762

De voorzieningen daalden met € 41 miljoen. Dit is het resultaat van de bovenstaande wijzigingen. Het kortlopend deel van deze voorzieningen is circa € 80 miljoen. 2003 Voorziening voor latente belastingverplichtingen

*

2002

› € 1.000

Het mutatie-overzicht van latente belastingvorderingen en -verplichtingen is als volgt: Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Koersmutatie Winst- en verliesrekening Verkoop/acquisitie Aanpassing latentie Overig

–48.972 –484 –3.999 –9 – –

–5.222 82 36.773 426 5.320 440


–53.464

37.819

Wijziging grondslag pensioenen

–

–86.791

Herziene stand per 30 november

–53.464

–48.972

Uit hoofde van wijziging grondslag pensioenen is het bedrag voor ‘latente belastingverplichtingen’ verlaagd met € 74.959 respectievelijk het bedrag voor ‘pensioenverplichtingen’ verhoogd met € 260.007.

91

92

› € 1.000

2003

2002

activa

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen bestaan uit de volgende componenten: Immateriële vaste activa Leasing Overige vaste activa Vlottende activa Langlopende schulden en voorzieningen Kortlopende schulden

passiva

30.837 – 24.797 38.617 83.193 318

activa

– 69.021 12.055 487 – 14.136

passiva

32.346 – 2.367 45.819 25.137 1.803

– 98.037 12.349 – 207 2.040

Totaal latente activa/passiva

177.762

95.699 107.472 112.633

Latente activa/passiva na saldering per fiscale eenheid Vorderingen wegens verliescompensatie Waardecorrectie

111.386 14.222 –42.819

29.325 96.621 101.782 – 19.790 – – –52.448 –

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen

82.789

29.325

63.963 101.782

–

–

11.832 –74.959

82.789

29.325

75.795

26.823

De vorderingen wegens verliescompensatie per 30 november 2003 vervallen als volgt:

2007

na 2007

onbeperkt

totaal

› € miljoen

1,2

3,0

10,0

14,2

Wijziging grondslag pensioenen Gecorrigeerde stand latente belastingvorderingen en -verplichtingen Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de balanspost ‘Overige financiële vaste activa’ [12].

Pensioenverplichtingen

Met ingang van dit boekjaar is de pensioenrichtlijn ‘ 19’ toegepast. Er zijn geen vergelijkende cijfers beschikbaar. De invoering van deze grondslagwijziging heeft de volgende effecten veroorzaakt: de pensioenvoorziening is verhoogd met € 260.007, terwijl het vermogen, na het belastingeffect, verlaagd is met € 174.047. 2003 De belangrijkste actuariële veronderstellingen zijn: Disconteringspercentage Verwacht rendement op pensioenactiva Verwachte salarisstijging Verwachte stijging uitkering

procenten

5,29 6,59 2,78 2,00

2003 De bedragen die ten laste van de winsten verliesrekening gebracht zijn, zijn de volgende: Servicekosten Rentekosten Verwacht rendement op pensioenactiva Overig Pensioenkosten De bedragen opgenomen in de balans zijn onderstaand weergegeven: Pensioenverplichtingen Reële waarde pensioenactiva

› € 1.000

45.058 66.227 –53.090 –718 57.477

–1.204.068 788.404

Fondsstatus Nog niet verantwoorde overgangsverplichtingen Nog niet verantwoorde backservice Nog niet verantwoorde actuariële verliezen

–415.664 – –177 –15.286

Pensioenvoorzieningen opgenomen op de balans

–431.127

Wijzigingen in pensioenverplichtingen: Pensioenverplichting per 1 december 2002 Servicekosten Rentekosten Bijdragen werknemers Wijzigingen in de regeling Actuariële winsten/verliezen Betaalde uitkeringen Omrekeningsverschillen

–1.181.643 –45.058 –66.227 –12.523 896 32.957 30.702 36.828

Pensioenverplichtingen per 30 november

–1.204.068

Wijzigingen in pensioenactiva: Reële waarde pensioenactiva per 1 december 2002 Werkelijk rendement op beleggingen Bijdragen/restituties werkgever Bijdragen werknemers Betaalde uitkeringen Omrekeningsverschillen

743.185 34.656 55.414 12.523 –30.702 –26.672

Reële waarde pensioenactiva per 30 november

788.404

93

94

[25]

Converteerbare personeelsobligaties

Langlopende schulden

2003

2002

› € 1.000

Converteerbare personeelsobligaties Leningen Financial leaseverplichtingen

10.796 368.497 1.500

10.555 744.552 1.451

Totaal

380.793

756.558

De gemiddelde conversieprijs is € 15,67 [2002: € 19,17].

Leningen

hoofdsom

gemiddeld rente %

› € 1.000

per 30 november

aflossing

bedragen vervallende na meer dan vijf jaar › € 1.000

Euro-obligatielening Euro-obligatielening Euro Euro Euro Amerikaanse dollars Britse ponden Overige

97.790 136.134 22.689 61.714 4.538 41.715 2.582 1.335

6,20 6,13 6,84 5,87 5,84 1,78 3,92 3,33

Totaal

368.497

5,63

De vaste rentepercentages van de euro-[obligatie]leningen zijn volledig omgezet in variabele rentepercentages. Onder ‘Leningen’ zijn ook gecommitteerde langlopende kredietfaciliteiten verantwoord. De cumulatieve marktwaarde van bovenstaande leningen is € 31,6 miljoen hoger dan de nominale waarde.

2006 2007 2005 2006 2013 2006 2005/6 2005/8

– – – – 4.538 – – – 4.538

Kortlopende schulden [26] Rentedragende verplichtingen

[27] Overige verplichtingen

[28] Te betalen kosten

2003

2002

› € 1.000

Bankkrediet Aflossing op leningen Overige rentedragende schulden

1.638 165.895 888

14.858 57.094 14.936

Totaal

168.421

86.888

Handelscrediteuren Wissels Belastingen over de winst Overige belastingen en sociale premies Pensioenen Preferent dividend Overige schulden

125.077 7.516 25.569 56.528 2.365 3.551 21.796

156.923 8.321 15.392 53.917 4.906 3.551 24.686

Totaal

242.402

267.696

Personeelskosten Overige kosten

149.624 86.501

157.865 93.756

Totaal

236.125

251.621

95

Financiële instrumenten

96

Financiële instrumenten worden gebruikt ten behoeve van het afdekken van financiële risico’s die inherent zijn aan de onderliggende commerciële activiteiten van de Groep. Voor een toelichting bij het gevoerde valutabeleid wordt verwezen naar pagina 65. Valutarisico’s Het valutarisicobeleid is gericht op bescherming van de operationele marge en leningenposities [intercompany] in vreemde valuta. Voor de beheersing van bovengenoemde valutarisico’s zijn valutatermijncontracten aangegaan. De contractwaarde van en het resultaat in valutatermijncontracten bedragen per balansdatum [in miljoenen]: | aangegaan inzake kasstromen: € 187,1 en € 8,2 [2002: € 210,5 en € 7,3]; | aangegaan inzake leningenposities [intercompany]: € 148,0 en € 1,7 [2002: € 172,7 en € 11,3].

Niet uit de balans blijkende vorderingen en verplichtingen Operationele leasevorderingen Dit zijn leasevorderingen uit hoofde van contracten voor de verhuurde apparaten aan derden. De toekomstige minimale huurinkomsten aangegaan onder nietopzegbare contracten bedragen: › € miljoen

Niet langer dan één jaar Langer dan één jaar en niet langer dan vijf jaar

Zakelijke zekerheden Zakelijke zekerheden gesteld ten behoeve van schulden

2003

2002 83

100

110

123

193

223

–

0,4

Voorwaardelijke verplichtingen Afgegeven garanties 3,9 3,8 Renterisico’s Rente-instrumenten worden toege- Ontwikkelingskredieten 48,3 47,2 past ter verkrijging van een gewenst risicoprofiel De afgegeven garanties zijn verstrekt ten behoeve in vaste en variabele renteposities. Binnen het van onder andere invoerrechten en leningen opbeleid staat het voorkomen van een mismatch genomen bij derden. tussen de verhuur- en leaseportefeuille en de groepsfinanciering centraal. Gestreefd wordt naar een verhouding tussen bovenstaande vast rentedragende activa en gerelateerde passiva van 60 tot 80%. De contractwaarde/fictieve hoofdsom en de marktwaarde van rente-instrumenten [interest-swapcontracten] bedragen per balansdatum [in miljoenen] € 835,7 en € 21,0 [2002: € 1.050,1 en € 5,7]. Kredietrisico’s Deze risico’s worden gereduceerd door alleen zaken te doen met financiële instellingen met een hoge kredietwaardigheid waarbij voor elke instelling vastgestelde limieten van kracht zijn.

Obligo’s Uit hoofde van leasecontracten met derden bestaan terugkoopverplichtingen van € 6,2 miljoen [2002: € 5,5 miljoen]. Van dit bedrag dient naar verwachting niets [2002: nihil] te worden betaald binnen een jaar en € 6,2 miljoen [2002: € 5,5 miljoen] binnen vijf jaar. Deze verplichting heeft tot gevolg dat de apparaten bij terugkeer opnieuw verkocht kunnen worden. De geschatte marktwaarde bij terugkomst is hoger dan de terugkoopverplichting. De regresverplichtingen uit hoofde van verdisconteerde wissels bedragen € 0,3 miljoen [2002: € 0,1 miljoen]. De totaal aangegane leaseverplichtingen bedragen € 320 miljoen [2002: € 357 miljoen]. Deze verplichtingen lopen af in de komende 20 jaar. In de komende jaren zijn deze verplichtingen als volgt opeisbaar:

Onvoorwaardelijke optierechten/ ’s Gedurende het boekjaar zijn voor het Océ Stock Optieplan 2004 in totaal 660.000 onvoorwaardelijke optierechten en 15.000  ’s toegekend aan in totaal 174 deelnemers. Voor de deelnemers in Nederland en België bedraagt de looptijd van de onvoorwaardelijke opties negen jaren en voor de deelnemers in de overige landen acht jaren. De  ’s zijn toegekend aan de Zwitserse deelnemers en hebben eveneens een looptijd van acht jaren. De deelnemers met onvoorwaardelijke opties c.q.  ’s worden geacht zich aan een gedragscode c.q. wachttijd te houden om geen rechten uit te oefenen gedurende twee respectievelijk drie jaren als de looptijd van hun rechten acht respectievelijk negen jaren bedraagt.

Voorwaardelijke optierechten Aan een beperkte categorie deelnemers zijn naast onvoorwaar2004 75 › € miljoen 2005 57 delijke optierechten ook voorwaardelijke optierechten toegekend. Bij toekenning van voor2006 40 waardelijke opties wordt het aantal toe te kennen 2007 33 onvoorwaardelijke opties naar evenredigheid 2008 27 verlaagd. De looptijd voor voorwaardelijke na 2008 88 optierechten is eveneens negen jaren voor de Nederlandse deelnemers en acht jaren voor de Totaal 320 buitenlandse deelnemers. De voorwaarden van De overige verplichtingen zoals inkoopcontracten deze optierechten houden in dat de uitoefening pas mogelijk is als drie jaren ná de toekenning en dergelijke zijn aangegaan uitsluitend in het aan een performance-criterium is voldaan. Het kader van de normale bedrijfsactiviteiten. uitgangspunt van het performance-criterium is voor het Océ Stock Optieplan 2002 de Winst Optieplan Per Aandeel [] en voor het Océ Stock Optieplan 2003 en 2004 het Bedrijfsresultaat Ter stimulering van de realisatie van de onderPer Aandeel []. nemingsdoelstellingen op lange termijn kent In het Océ Stock Optieplan 2004 zijn aan 34 Océ een optieregeling, waarbij jaarlijks wordt deelnemers voorwaardelijke optierechten toebesloten aan bestuurders en bepaalde functiogekend. Wanneer dit criterium wordt behaald narissen optierechten en/of Share Appreciation zullen 223.000 optierechten onvoorwaardelijk Rights [ ’s] op gewone aandelen Océ toe te kennen. Een  is het recht op uitbetaling van worden. Het aantal onvoorwaardelijk geworden optierechten kan maximaal 446.000 bedragen. de koerswinst, waarbij de koerswinst het verschil is tussen beurskoers van het aandeel op de dag van uitoefening en de uitoefenprijs die is vastgesteld op de dag van toekenning. Een deelnemer kan in plaats van de uitbetaling van de koerswinst ook levering in aandelen vragen. Vanaf het Océ Stock Optieplan 2002 worden ook voorwaardelijke opties toegekend aan een beperkt aantal deelnemers.

97

98

Uitoefenprijs Voor de in dit boekjaar toegekende voorwaardelijke en onvoorwaardelijke opties c.q.  ’s aan de deelnemers in het buitenland is de uitoefenprijs gelijk aan de Euronext Amsterdam openingskoers van het Océ-aandeel op de dag van de toekenning en bedraagt € 12,21. Aan de deelnemers in Nederland is bij toekenning van de onvoorwaardelijke optierechten de keuze gelaten uit een uitoefenprijs van € 12,21, € 13,43, € 14,65 of € 16,48. Naarmate de uitoefenprijs hoger is ten opzichte van de koers van het aandeel Océ bij toekenning, is de fiscale bijtelling bij toekenning voor de Nederlandse deelnemer lager. Daarentegen zal het potentiële resultaat als gevolg van de uitoefening ook lager zijn. Sinds 2001 is het als gevolg van nieuwe fiscale wetgeving ook mogelijk geworden om niet bij toekenning te worden belast voor de loonheffing, doch te kiezen voor belastingheffing bij de uitoefening over het gehele feitelijk genoten voordeel als gevolg van de uitoefening van de optierechten. Reglementering De deelname aan het Océ Stock Optieplan is gereglementeerd ter voorkoming van misbruik van voorwetenschap. Het is de deelnemers verboden te handelen in Océ-opties aan de Euronext-Optiebeurs te Amsterdam en de verleende opties te vervreemden of verpanden. Deelnemers dienen de uitoefening van hun opties over te dragen aan een onafhankelijke, door de vennootschap aangewezen Trustee, die deze uitoefening zal verrichten volgens door de deelnemers gegeven instructies. De deelnemer kan deze instructies slechts geven indien hij niet over voorwetenschap beschikt gedurende de daarvoor aangewezen periodes. Een aangewezen periode is een periode van maximaal 9 beursdagen na publicatie van de kwartaalresultaten.

Totaal aantal opties/ ’s Per 30 november 2003 staan in totaal 4.031.000 onvoorwaardelijk toegekende optierechten c.q.  ’s op gewone aandelen uit tegen een gemiddelde uitoefenprijs van € 15,80 en in totaal 622.000 voorwaardelijk toegekende optierechten bij een -norm c.q. -norm van tenminste 10% tegen een gemiddelde uitoefenprijs van € 11,00. De resterende looptijd van deze opties is gemiddeld vijf jaren. Inkoop van aandelen Het is beleid om de voor het Océ Stock Optieplan benodigde aandelen hetzij voor, dan wel bij uitoefening in te kopen. Eveneens kunnen aandelen worden uitgegeven ter dekking van verplichtingen onder bestaande optieplannen. Voor de levering van gewone aandelen ten gevolge van uitoefening van opties zijn in 2003 geen [2002: 7.000] aandelen ingekocht en geen [2002: nihil] aandelen op het moment van uitoefening uitgegeven. De tabel op de volgende pagina geeft een overzicht van de informatie betreffende opties en  ’s op aandelen die per 30 november 2003 uitstaan. Gedurende 2003 zijn 100.000 aandelen ingekocht [2002: 619.102] voor de bestaande Océ Stock Optieplannen en 12.000 [2002: nihil] gebruikt, waardoor het totaal aantal ingekochte aandelen uitkomt op 3.856.942 [2002: 3.768.942].

Stock Optie-

aantal verleende

uitoefenprijs

plan van jaar

opties

in euro

1999 2000 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004

aantal

aantal

aantal nog niet

vervallen

uitgeoefende

uitgeoefend per

opties

opties

30 -11-2003

872.500 791.000 847.500 716.000 392.000 793.000 470.000 675.000 446.000

30,40-41,15 450.000 16,85-22,98 96.000 18,10-24,44 74.000 9,77-13,19 22.000 9,77 44.000 10,75-14,51 3.000 10,75 20.000 12,21-16,48 – 12,21 –

– – – 13.000 – 6.000 – – –

422.500 695.000 773.500 681.000 348.000 784.000 450.000 675.000 446.000

6.003.000

709.000

19.000

5.275.000

vast variabel vast variabel vast variabel

De volgende tabel geeft een overzicht van de rechten onder dit optieplan toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur.

R.L. van Iperen

Stock Optie-

aantal verleende

uitoefenprijs

aantal nog niet uitgeoefend

plan van jaar

opties

in euro

per 30 -11-2003


35.000 42.000 42.000 21.000 42.000 21.000 42.000 21.000 42.000

30,40 17,02 18,10 9,77 9,77 10,75 10,75 12,21 12,21

35.000 42.000 42.000 21.000 42.000 21.000 42.000 21.000 42.000

29-11-2004 26-11-2005 29-11-2006 28-11-2010 28-11-2010 27-11-2011 27-11-2011 26-11-2012 26-11-2012

2000 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004


25.000 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000

16,85 18,10 9,77 9,77 10,75 10,75 12,21 12,21

25.000 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000

26-11-2005 29-11-2006 28-11-2010 28-11-2010 27-11-2011 27-11-2011 26-11-2012 26-11-2012

R.E. Daly

2003 2003 2004 2004

vast variabel vast variabel

125.000 50.000 25.000 50.000

10,75 10,75 12,21 12,21

125.000 50.000 25.000 50.000

27-11-2010 27-11-2010 26-11-2011 26-11-2011

J.F. Dix

2000 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004


35.000 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000

17,02 18,10 9,77 9,77 10,75 10,75 12,21 12,21

35.000 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000 17.500 35.000

26-11-2005 29-11-2006 28-11-2010 28-11-2010 27-11-2011 27-11-2011 26-11-2012 26-11-2012

J. van den Belt

1999 2000 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004

vervaldatum

vervaldatum

29-11-2003/2004 26-11-2004/2005 29-11-2005/2006 28-11-2009/2010 28-11-2009/2010 27-11-2010/2011 27-11-2010/2011 26-11-2011/2012 26-11-2011/2012

99

100

Resultaat en vermogen volgens waarderingsgrondslagen in de Verenigde Staten

Amerikaanse waarderingsgrondslagen [U S G A A P]

Het navolgende overzicht geeft, bij benadering, de effecten weer op de nettowinst, nettowinst per aandeel en het eigen vermogen bij toepasDe geconsolideerde jaarrekening van Océ wordt sing van  . Deze informatie wordt uitopgesteld overeenkomstig de Nederlandse waar- gewerkt in het bij de Securities and Exchange deringsgrondslagen die in een aantal opzichten Commission als 20- statement te deponeren afwijken van de Amerikaanse waarderingsverslag en is uiterlijk eind april 2004 op aangrondslagen [ ]. vraag verkrijgbaar. 2003

Nettowinst en eigen vermogen volgens  

Nettowinst zoals opgenomen in de geconsolideerde winsten verliesrekening

Aanpassing aan  

Afschrijving goodwill Reorganisatie [integratie] kosten Assurantie eigen risico Pensioenen Aanwending fiscaal aftrekbare goodwill Gerealiseerde omrekeningsverschillen Derivaten Optieplan Belastingeffect van bovenstaande aanpassingen

Nettowinst per gewoon aandeel van € 0,50 nominaal volgens  

Aanpassing aan  

2002

› € miljoen

61,5

112,5

–0,9 –7,1 – –15,0 – –1,8 8,2 0,2

–8,1 –43,5 –0,9 2,6 –7,7 – –4,2 –0,6

4,4

14,9

Nettowinst op basis  

49,5

65,0

Op basis van gemiddeld aantal uitstaande aandelen Op basis van toename wegens verwatering

0,55 0,55

0,73 0,73

Eigen vermogen zoals gerapporteerd Slotdividend gewone aandelen Wijziging grondslag pensioenen

712,8 – –

908,9 35,9 –174,0

Eigen vermogen zoals opgenomen in de geconsolideerde balans

712,8

770,8

Immateriële vaste activa Reorganisatievoorziening Pensioenvoorziening Additionele minimum pensioenverplichting Derivaten/financiële instrumenten Overige Belastingeffect van bovenstaande aanpassingen

197,6 32,7 289,6 –111,1 25,4 –0,4

198,6 39,8 313,5 –137,4 16,9 3,0

–68,5

–95,0

Eigen vermogen op basis  

1.078,1

1.110,2

euro euro

Balansposten volgens  

De onderstaande posten in de geconsolideerde 2003 balans bedragen bij toepassing van de Amerikaanse grondslagen: Immateriële vaste activa [netto] Voorziening voor latente belastingverplichtingen Reorganisatievoorziening Pensioenvoorziening Overige voorzieningen

249,3 97,8 33,1 184,7 26,6

288,2 110,0 56,1 164,5 36,7

Overige schulden

110,9

149,2

De belangrijkste verschillen tussen de door Océ toegepaste grondslagen [Dutch ] en   zijn de volgende: | Goodwill De betaalde goodwill wordt door Océ gekapitaliseerd vanaf 1 december 2000. Voorheen werd deze goodwill rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Onder   wordt goodwill gekapitaliseerd en vanaf 1 december 2002, na invoering van 142, niet meer afgeschreven, maar wordt jaarlijks beoordeeld op een bijzondere waardevermindering. Voor 1 december 2002 werd goodwill lineair afgeschreven over een periode van 10 tot 40 jaren. De goodwill van acquisities verkregen na 15 juni 2000 wordt niet afgeschreven maar wordt beoordeeld op een bijzondere waardevermindering zoals boven beschreven. | Reorganisatievoorziening Onder   zijn de eisen die gesteld worden aan de vorming van een voorziening stringenter. Om deze reden wordt in   veelal een deel van een voorziening nog niet erkend. | Pensioenen De berekening van de pensioenen vindt onder   plaats volgens  87. Met ingang van boekjaar 2003 wordt in de Nederlandse jaarrekening  19 toegepast. Voorheen werden de pensioenen gebaseerd op lokale berekeningen. Tevens is nu voor alle ondernemingen die een toegezegde pensioenregeling hebben zowel de  als de  berekening opgesteld. In de meeste landen komt de premie voor het pensioenfonds zowel ten laste van de onderneming als van de werknemers. In Nederland is deze verdeling 60% versus 40%. Tevens dient opgemerkt te worden dat onder   de nog niet verantwoorde actuariële

2002

› € miljoen

verliezen gedurende de toekomstige werkzame periode van de deelnemers [circa 20 jaar] ten laste van het resultaat komen. | Aanwending fiscaal aftrekbare goodwill Bij een eerdere acquisitie is voor de aanwezige actieve latente belastingvorderingen een voorziening getroffen. Afhankelijk van realisatie vindt vrijval plaats in de winsten verliesrekening onder belastingen. Onder   dienen, bij realisatie van de claims, deze eerst in mindering gebracht te worden op de goodwill en daarna van andere immateriële vaste activa en, wanneer deze immateriële vaste activa tot nul gereduceerd zijn, mag het voordeel van de realisatie van deze vordering als vrijval in de resultaten onder belastingen opgenomen worden. | Gerealiseerde omrekeningsverschillen Onder   dienen bij verkoop van de deelneming de cumulatieve omrekeningsverschillen die in het verleden ontstaan zijn in het resultaat verwerkt te worden. | Derivaten Onder Dutch  worden vorderingen en schulden in vreemde valuta, inclusief valutacontracten, in principe gewaardeerd op kostprijs, omgerekend naar euro’s tegen de koers geldende per jaareinde.   vereist waardering van financiële instrumenten tegen marktwaarde. | Overige Hieronder is begrepen een bedrag van – € 0,4 miljoen voor ‘variable option plan’ in 2003 en in 2002 een bedrag van – € 0,6 miljoen voor ‘variable option plan’ en € 3,6 miljoen voor dividend preferente aandelen.

101

Océ .. | Balans per 30 november

102

Voor winstbestemming

Activa

Financiële vaste activa

Geconsolideerde deelnemingen [29] Vorderingen op geconsolideerde deelnemingen [30] Minderheidsbelangen [31] Overige financiële vaste activa

Vlottende activa

2003

› € 1.000

491.338

666.479

639.218 2.301 402

891.307 2.680 303

1.133.259

1.560.769

182.662 17.808 37.069

102.486 11.798 17.104

237.539

131.388

1.370.798

1.692.157

Vorderingen op geconsolideerde deelnemingen Overige vorderingen Liquide middelen [32]

Totaal

2002

Océ .. | Winst- en verliesrekening

2003

2002

› € 1.000

Resultaten van geconsolideerde deelnemingen Overige nettowinst

49.676 11.786

107.419 5.112

Nettowinst

61.462

112.531

Passiva Eigen vermogen

Gewone aandelen Prioriteitsaandelen Financieringspreferente aandelen Agioreserve Wettelijke reserve Omrekeningsverschillen Overige reserves Nettowinst

Voorzieningen

Latente belastingverplichtingen

Langlopende schulden

Schulden aan geconsolideerde deelnemingen Langlopende verplichtingen [33]


Totaal

Schulden aan geconsolideerde deelnemingen Rentedragende verplichtingen [34] Overige verplichtingen [35] Te betalen kosten

2003

2002

› € 1.000

43.631 2 10.000 511.408 592 –114.477 200.147 61.462

43.631 2 10.000 511.400 1.295 –47.879 139.800 112.531

712.765

770.780

1.815

2.622

18.844 375.376

18.844 598.327

394.220

617.171

240.331 8.611 3.558 9.498

208.504 65.260 11.474 16.346

261.998

301.584

1.370.798

1.692.157

103

Océ .. | Toelichting op de balans en de winsten verliesrekening

Grondslagen van de financiële verslaggeving

104

De grondslagen van de financiële verslaggeving zijn gelijk aan die van de geconsolideerde jaarrekening. De winsten verliesrekening is opgesteld overeenkomstig het bepaalde in artikel 402, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Financiële vaste activa Deelnemingen

Zie voor een overzicht van de deelnemingen in binnen- en buitenland pagina’s 115 en 116. De deelnemingen worden opgenomen voor het evenredig aandeel in hun netto vermogenswaarde.

[29] Geconsolideerde deelnemingen


› € 1.000

789.989

49.676 21.930 –107.450 –77.074 –62.223

107.419 190.318 –37.756 –164.770 –44.674

491.338

840.526

–

–174.047

491.338

666.479

891.307 46.276 –222.146 –76.219

1.061.998 33.477 –147.804 –56.364

639.218

891.307


2.680

3.661

Veranderingen in de waarde van de deelnemingen vanwege: Aandeel in het resultaat Gedeclareerd dividend Overige Wijziging wisselkoersen

60 –331 – –108

279 –276 –902 –82

Boekwaarde per 30 november

2.301

2.680

Boekwaarde per 30 november Wijziging grondslag pensioenen Gecorrigeerde boekwaarde per 30 november Stand per 1 december 2002, respectievelijk 2001 Verstrekkingen Aflossingen Wijziging wisselkoersen Stand per 30 november [31] Minderheidsbelangen

2002

666.479

Veranderingen in de waarde van de deelnemingen vanwege: Aandeel in het resultaat Kapitaalsuitbreiding Kapitaalsvermindering Gedeclareerd dividend Wijziging wisselkoersen

[30] Vorderingen op geconsolideerde deelnemingen

2003

Vlottende activa [32] Liquide middelen

2003

Kas en bank

2002

105

› € 1.000

37.069

17.104

Converteerbare personeelsobligaties Leningen

10.796 364.580

10.555 587.772

Totaal

375.376

598.327

Eigen vermogen Zie pagina’s 89 en 90 voor de specificaties. Langlopende schulden [33] Langlopende verplichtingen

Converteerbare personeelsobligaties

De gemiddelde conversieprijs is € 15,67 [2002: € 19,17].

Leningen

hoofdsom

gemiddeld rente %

› € 1.000

per 30 november

aflossing

bedragen vervallende na meer dan vijf jaar › € 1.000

Euro-obligatielening Euro-obligatielening Euro Euro Euro Amerikaanse dollars

97.790 136.134 22.689 61.714 4.538 41.715

6,20 6,13 6,84 5,87 5,84 1,78

Totaal

364.580

5,65

De vaste rentepercentages van de euro-[obligatie]leningen zijn volledig omgezet in variabele rentepercentages. De cumulatieve marktwaarde van bovenstaande leningen is € 31,6 miljoen hoger dan de nominale waarde.

2006 2007 2005 2006 2013 2006

– – – – 4.538 – 4.538


106 [34] Rentedragende verplichtingen

[35] Overige verplichtingen

2003

2002

› € 1.000

Bankkrediet Aflossing op leningen Overige rentedragende schulden

3.362 5.249 –

8.538 41.019 15.703

Totaal

8.611

65.260

Dividend Belastingen over de winst Overige schulden

3.551 – 7

3.551 7.489 434

Totaal

3.558

11.474

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Voorwaardelijke verplichtingen

Ontwikkelingskredieten

Obligo’s

Bankgaranties voor groepsmaatschappijen Borgtochten voor groepsmaatschappijen Voor een toelichting op de financiële instrumenten zie pagina 96.

2003

2002

› € miljoen

48,3

47,2

110,7 51,6

122,8 51,7

Overige gegevens

Voorgestelde winstbestemming Preferent dividend Contant dividend interim Contant dividend slot Toe te voegen aan Algemene reserve: Aan [uit] Algemene reserve Totaal nettowinst Bij vaststelling van deze winstbestemming zal het dividend over het boekjaar 2003 € 2 per prioriteitsaandeel van € 50, € 0,18 [afgerond] per financieringspreferent aandeel van € 0,50 en € 0,58 per gewoon aandeel van € 0,50 bedragen. Het slotdividend over het boekjaar 2003 zal per gewoon aandeel € 0,43 bedragen, aangezien op 27 oktober 2003 op rekening van het te verwachten dividend reeds een uitkering van € 0,15 per gewoon aandeel werd gedaan. Voorgesteld wordt het slotdividend per gewoon aandeel geheel in contanten beschikbaar te stellen. Dit voorstel voor de winstbestemming is in overeenstemming met artikel 36 van de Statuten van de Vennootschap. Uittreksel uit de Statuten inzake winstbestemming De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst kan – voor zover thans van belang – als volgt worden weergegeven [voor de letterlijke tekst zie artikel 36 van de Statuten]. Zo mogelijk worden uit de winst achtereenvolgens de volgende dividenden uitgekeerd: eerst op de beschermingspreferente aandelen een percentage over het gestorte bedrag gelijk aan

2003

2002

› € 1.000

3.551

3.551

12.511 35.865

12.617 35.902

9.535

60.461

61.462

112.531

het gemiddeld percentage van de driemaands , gewogen naar het aantal dagen waarvoor deze van kracht was, eventueel verhoogd of verlaagd met maximaal twee procentpunten; daarna op de financieringspreferente aandelen: 6,26% over het gestorte bedrag inclusief agio welk percentage per 1 december 2004 en vervolgens telkenmale acht jaar nadien zal worden herzien; daarna op de prioriteitsaandelen: 4% en daarna op de gewone aandelen: 5% over de nominale waarde. Vervolgens wordt van de resterende winst zoveel gereserveerd als de Raad van Bestuur met goedkeuring van de Raad van Commissarissen nodig oordeelt. Voor zover de winst niet is gereserveerd staat deze ter beschikking van de houders van gewone aandelen.

107

Maatschappelijk kapitaal

108

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 175.001.500 en is verdeeld in: | 145.000.000 gewone aandelen van € 0,50; | 30 prioriteitsaandelen van € 50; | 30.000.000 cumulatief financieringspreferente aandelen van € 0,50; en | 175.000 cumulatief beschermingspreferente aandelen van € 500. Gewone aandelen In het verslagjaar daalde het totaal aantal uitstaande aandelen met 87.037 naar 83.406.546 per 30 november 2003. Deze afname werd met name veroorzaakt door de aankoop van aandelen voor het optieplan. Prioriteitsaandelen Alle prioriteitsaandelen zijn geplaatst. Zij worden gehouden door de Stichting Fort Ginkel, Venlo. Bestuurders van deze Stichting zijn: drs. J.L. Brentjens [voorzitter], ir. R.L. van Iperen en F.J. de Wit. De Statuten kennen aan de houders van prioriteitsaandelen onder meer de volgende rechten toe: | zij stellen het aantal commissarissen en bestuurders vast; | zij maken een bindende voordracht aan aandeelhouders op voor de benoeming van commissarissen en bestuurders; | statutenwijziging is slechts mogelijk op hun voorstel; | voor uitgifte van nog niet-geplaatste aandelen is hun goedkeuring vereist. Op de gezamenlijke prioriteitsaandelen wordt in één jaar maximaal € 60 aan dividend uitgekeerd. De Raad van Bestuur van Océ .. en het bestuur van de Stichting Fort Ginkel zijn gezamenlijk van oordeel dat ten aanzien van de uitoefening van het stemrecht op de prioriteitsaandelen door Stichting Fort Ginkel voldaan is aan de eisen, die daaraan worden gesteld in Bijlage X van het Fondsenreglement van de effectenbeurs van Euronext Amsterdam. Preferente aandelen De Vennootschap heeft sinds 1979 een onherroepelijke verplichting om aan de Lodewijk Stichting, Venlo, op haar eerste verzoek beschermingspreferente aandelen uit te geven. Deze verplichting van de Vennootschap gaat, voor zover het de nominale waarde van de aldus uit te geven aandelen betreft, sinds februari 1997 tot een bedrag gelijk aan de totale nominale waarde der gewone en financieringspreferente aandelen van de Vennootschap, die ten tijde van het bedoelde verzoek zijn geplaatst.

Bestuurders van de Lodewijk Stichting zijn: mr. N.J. Westdijk [voorzitter], ir. S.D. de Bree, prof. mr. J.M.M. Maeijer, prof. mr. M.W. den Boogert, drs. J.L. Brentjens en ir. R.L. van Iperen. De Raad van Bestuur van Océ .. en het bestuur van de Lodewijk Stichting zijn gezamenlijk van oordeel dat ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Lodewijk Stichting voldaan is aan de eisen, die daaraan worden gesteld in Bijlage X van het Fondsenreglement van de effectenbeurs van Euronext Amsterdam. In 1996 zijn 5.000.000 financieringspreferente aandelen geplaatst bij Stichting Administratiekantoor Preferente Aandelen Océ tegen uitgifte van beperkt royeerbare certificaten op naam aan een aantal institutionele beleggers. Ten gevolge van splitsing bedraagt het aantal geplaatste financieringspreferente aandelen thans 20.000.000. Bestuurders van de Stichting zijn ir. H. de Ruiter [voorzitter], prof. dr. S. Bergsma, mr. J.M. Boll, prof. dr. L. Traas en prof. dr. D.M.N. van Wensveen. Voor de op de pagina’s 71 t/m 108 opgenomen jaarrekening en overige gegevens: 29 januari 2004 De Raad van Commissarissen J.L. Brentjens A. Baan L.J.M. Berndsen P. Bouw J.V.H. Pennings F.J. de Wit De Raad van Bestuur R.L. van Iperen J. van den Belt R.E. Daly J.F. Dix

Accountantsverklaring

Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de Opdracht Ingevolge uw opdracht hebben wij de samenstelling van het vermogen op 30 november Aan de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het jaarverslag opgenomen jaarrekening voor 2003 en van het resultaat over het boekjaar van de Naamloze Vennootschap het jaar geëindigd op 30 november 2003 van 2003 in overeenstemming met in Nederland Océ .. te Venlo gecontroleerd. De jaarrekening algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële Océ, gevestigd te Venlo. is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bestuur van de Vennootschap. Het is onze verbepalingen inzake de jaarrekening zoals opgeantwoordelijkheid een accountantsverklaring nomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk inzake de jaarrekening te verstrekken. Wetboek. Werkzaamheden Onze controle is verricht Amsterdam, 29 januari 2004 overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle- PricewaterhouseCoopers Accountants .. opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die het bestuur van de Vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.

109

Raad van Commissarissen per 29 januari 2004

Drs. J.L. [Joep] Brentjens, voorzitter [1940], Bloemendaal Functie voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van  .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 2001. Lopende termijn tot 2005. Maximale zittingsperiode tot 2011 [leeftijdsgrens]. Commissariaten voorzitter Raad van Commissarissen Heijmans .. en ArboNed .., vicevoorzitter Raad van Commissarissen Roto Smeets De Boer .. en lid Raad van Commissarissen  .., Fortis  .. en Holdingmaatschappij P. Bakker Hillegom .. Nevenfuncties vice-voorzitter Van Leer Group Foundation, voorzitter van het bestuur van de Stichting Katholieke Universiteit Nijmegen en bestuurslid van enkele stichtingen. F.J. [Frank] de Wit, vice-voorzitter [1939], Noordwolde Functie voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van ..  .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 1997. Lopende termijn tot 2005. Maximale zittingsperiode tot 2009 [leeftijdsgrens en twaalfjarenperiode]. Commissariaten voorzitter Raad van Commissarissen PontMeyer .. en lid Raad van Commissarissen  .. Nevenfuncties lid Raad van Advies van Deloitte & Touche en Keyser & Mackay [International] .., honorair consul-generaal voor Finland en bestuurslid van enkele stichtingen.

Drs. A. [Adri] Baan [1942], Eindhoven Functie voormalig lid van de Raad van Bestuur van Koninklijke Philips Electronics .. en voormalig lid van de Groepsraad Koninklijke Philips Electronics .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 2003. Lopende termijn tot 2007. Maximale zittingsperiode tot 2013 [leeftijdsgrens]. Commissariaten lid Raad van Commissarissen Imperial Chemical Industries   en International Power  te Londen, Koninklijke Volker Wessels Stevin ..,  International .. en Wolters Kluwer .. Nevenfuncties onafhankelijk bestuurder van Hessen Noord Natie Port of Antwerp en lid Raad van Toezicht Autoriteit Financiële Markten. Drs. L.J.M. [Leo] Berndsen [1942], Antwerpen [België] Functie voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van Koninklijke Nedlloyd .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 1996. Lopende termijn tot 2004. Maximale zittingsperiode tot 2008 [twaalfjarenperiode]. Commissariaten voorzitter Raad van Commissarissen Corus Nederland .., co-chairman van  Nedlloyd Container Line Ltd. en lid Raad van Commissarissen Koninklijke Nedlloyd .., Rabobank .. en Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij.

111

Prof. Drs. P. [Pieter] Bouw [1941], Amsterdam

112

Functie voormalig president-directeur van Koninklijke Luchtvaart Maatschappij .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 1998. Lopende termijn tot 2006. Maximale zittingsperiode tot 2010 [twaalfjarenperiode]. Commissariaten voorzitter Raad van Commissarissen  .. en Swiss International Airlines .. [Zwitserland] en lid Raad van Commissarissen  .. en De Nederlandsche Bank .. Nevenfuncties bijzonder hoogleraar Bedrijfskunde Universiteit Twente, voorzitter van de Raad van Toezicht Vrije Universiteit te Amsterdam, voorzitter van de Bankraad en bestuurslid van enkele stichtingen. Dr. J.V.H. [Harry] Pennings [1934], Maaseik [België] Functie voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van Océ .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd in 1998. Lopende termijn tot 2005. Maximale zittingsperiode tot 2005 [leeftijdsgrens]. Commissariaten voorzitter Raad van Commissarissen Koninklijke Grolsch .., Koninklijke Ahrend .., Essent .. en .. Industriebank Liof, vice-voorzitter Raad van Commissarissen Wolters Kluwer .. en lid Raad van Commissarissen Heijmans .. en Berenschot Beheer. Nevenfuncties bestuurslid van enkele stichtingen.

Raad van Bestuur per 29 januari 2004

R.E. [Ron] Daly M B A [1947], Chicago [Verenigde Staten]

Functie lid Raad van Bestuur. Ir. R.L. [Rokus] van Iperen [1953], Venlo Nationaliteit Amerikaanse. Benoemd maart 2003. Functie voorzitter Raad van Bestuur. Taakgebied Verenigde Staten []. Nationaliteit Nederlandse. Geografisch Verenigde Staten, Canada en Benoemd tot lid van de Raad van Bestuur in Mexico. mei 1995 en benoemd tot voorzitter van de Nevenfuncties vice-voorzitter Environmental Raad van Bestuur in september 1999. Law and Policy Center Board, voorzitter LeaderTaakgebied Strategie, Personeels- en Organisatie- ship Greater Chicago Board en lid van de Board ontwikkeling, Onderzoek en Ontwikkeling, of Trustees Chicago Symphony Orchestra en de Secretariaat van de Vennootschap en Juridische Conference Board Council of Operating ExeZaken, Corporate Communications. cutives, lid van de Board of SuperValu en lid van Geografisch Nederland, Verenigde Staten de Advisory Board Loyola School of Business. [Chairman], Duitsland, België en Japan. Arbeidsverleden Van 1964 tot 2002 werkzaam Nevenfuncties lid raad van advies Rabobank bij  Donnelley & Sons Company. Van 1995 Nederland en New Venture en lid van het Inter- tot 2001 bij deze onderneming werkzaam als nationaal Adviserend Comité Industrieel Ont- President Telecommunications Business Unit; van 2001 tot 1 december 2002 als President werpen Technische Universiteit Eindhoven. Arbeidsverleden In dienst van Océ sinds 1978. Print Solutions. Per 1 december 2002 benoemd tot  van Océ- Holding, Inc. Na verschillende functies in  in 1986 benoemd tot adjunct-directeur. In 1989 verantwoordelijk voor de business unit Printing Drs. J.F. [Jan] Dix [1946], Schoten [België] Systems. Van 1992 tot zijn benoeming in de Raad van Bestuur Managing Director van Océ- Functie lid Raad van Bestuur. Belgium .. Nationaliteit Nederlandse. Benoemd mei 1998. Drs. J. [Jan] van den Belt [1946], Venlo Taakgebied Direct Export, Emerging Markets, Marketing Communications, strategische Functie lid Raad van Bestuur. business unit Digital Document Systems [ad Nationaliteit Nederlandse. interim]. Benoemd maart 2001. Geografisch Verenigd Koninkrijk, Scandinavië, Taakgebied Financiën en Administratie, Zwitserland, Italië, Oostenrijk, Australië, Treasury, Belastingen, Interne AccountantsCentraal-Europa, Verre Oosten en Brazilië. dienst, Corporate Information Department, Arbeidsverleden Van 1970 tot 1972 werkzaam als Investor Relations en lease-activiteiten. directeur van het familiebedrijf Trappenfabriek Geografisch Frankrijk, Spanje en Portugal. Dix .. te Utrecht. In 1972 in dienst getreden Arbeidsverleden Vanaf 1970 werkzaam bij bij Douwe Egberts ..; van 1973 tot 1977 als Unilever in Nederland en Engeland. In 1977 in directeur in Denemarken. Sinds 1 maart 1977 in dienst getreden bij de .. Koninklijke Nederdienst van Océ. Na diverse managementfuncties landse Petroleum Maatschappij [Shell]. in 1985 benoemd tot Managing Director van Tot 1997 diverse managementfuncties bij Shell Océ-Belgium .. Van 1988 tot 1998 werkop het gebied van treasury, controlling en als zaam voor Océ in de Verenigde Staten, sinds Chief Financial Officer [] in verschillende 1992 tot zijn benoeming in de Raad van Bestuur landen in Zuid-Amerika, Engeland en Nederals President van Océ-, Inc. land. Van 1997 tot 2000  van Shell in Brazilië. Per 1 september 2000 in dienst getreden bij Océ .. als .

113

Senior Executives Centrale Diensten januari 2004 114

Strategische Business Units Digital Document Systems Wide Format Printing Systems

J.F. Dix [ad interim] M.J.A. Frequin

Digital Document Systems Corporate Printing Commercial Printing Software & Professional Services Océ Business Services

J. Bjørkmann H. Würges K. Sommer M.C. Kingmans

Wide Format Printing Systems Technical Document Systems Display Graphics Systems Imaging Supplies

G. Rongen W.J. Verheyen A.P. Langendoen

Onderzoek en Ontwikkeling [R & D] Wide Format Systems en Cutsheet Systems Continuous Feed Systems Software

W.H.M. Orbons P. Feldweg M. Pracchi

Productie en Logistiek

N.J. Koole

Centrale Werkmaatschappij Venlo Directieraad

H.J. Blekman, voorzitter J. Bjørkmann P.H.G.M. Creemers M.J.A. Frequin P. Hagedoorn H.J. Huiberts N.J. Koole C.F. Lindenhovius W.H.M. Orbons G. Wilbrink

Centrale Werkmaatschappij Poing [Duitsland] Dagelijks Bestuur

P. Feldweg M. Meyer

Groepsstaf Secretariaat van de Vennootschap, Juridische Zaken Groepspersoneel en Organisatie Financiën en Administratie Chief Information Officer

H.J. Huiberts P.H.G.M. Creemers C.F. Lindenhovius P. Hagedoorn

Voornaamste groepsmaatschappijen en hun leidinggevende functionarissen* januari 2004 Europa Océ-Belgium ../.. Océ-Interservices ../.. Océ Software Laboratories Namur .. Océ-Danmark a/s Océ Holding Deutschland Verwaltungsgesellschaft m.b.H. Océ-Deutschland G.m.b.H.

België

J. van Boerdonk J. van Boerdonk B. Hucq H. Risør P. Feldweg en S. Landesberger S. Landesberger en D. Pott Océ Printing Systems G.m.b.H. P. Feldweg en M. Meyer Océ DocumentTechnologies G.m.b.H. M. Mertgen Océ-Finland Oy J.P. Koskenmies Océ-France .. N. Debargue Océ Print Logic Technologies .. R. Balmès Océ-Hungária Kft. G. Németh Océ-Ireland Ltd. C. O’Boyle Océ-Italia S.p.A. G. Seno Océ-Technologies .. H.J. Blekman Océ-Nederland .. J.J. Kwaak Arkwright Europe .. J.R. Marciano Océ-Norge .. F.O. Nilsen Océ-Österreich Ges.m.b.H. G. Schennet Océ-Poland Limited, Sp. Z o.o. M. Kozlowski Océ-Portugal Equipamentos F. Calvache Gráficos .. Océ-España .. I. Esteve Océ-Czech republic s.r.o. I. Konecny N. Kooy Océ [] Limited Océ Svenska  M. Kullerstrand Océ [Schweiz] .. J.Th.M. van der Mars

Denemarken Duitsland

Finland Frankrijk Hongarije Ierland Italië Nederland

Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Spanje Tsjechië Verenigd Koninkrijk Zweden Zwitserland

115 Brussel Brussel Namen Kopenhagen Mülheim/Ruhr

2 7294811 2 7294992 81 876710 43 297000 208 48450

Mülheim/Ruhr

208 48450

Poing

8121 724031

Konstanz Helsinki Noisy-le-Grand Créteil Boedapest Dublin Milaan Venlo ’s-Hertogenbosch Venlo Oslo Wenen Warschau Lissabon

75 31874010 9 6859110 1 45925000 1 48988000 1 2361040 1 4039100 02 927261 77 3592222 73 6815815 77 3209020 2 2027000 1 86336 22 5002100 21 4125700

Barcelona Praag Brentwood Stockholm Glattbrugg

93 4844800 2 44010111 870 6005544 8 7034000 1 8291111

Chicago,  Chicago,  Boca Raton,  Fiskeville,  New York,  Cleveland,  San José,  Phoenix,  Toronto Mexico City

773 7143762 773 7148500 561 9973100 401 8211000 212 5022100 216 6879970 408 2324000 602 7441353 416 2245600 55 50898710

Noord-Amerika Océ- Holding, Inc. Océ North America, Inc.

Verenigde Staten

R.E. Daly J.R. Marciano a.i. en M. Baboyian Arkwright, Inc. J.R. Marciano Océ Business Services, Inc. J.R. Marciano a.i. Océ Groupware Technology, Inc. E. Wagner Océ Display Graphics Systems, Inc. W. Verheyen Océ Reprographic Technologies, Inc. E. Wagner Océ-Canada, Inc. S. Goodall Océ-Mexico .. de .. J. Colin

Canada Mexico

*

In gevallen waarin minder dan 95% van alle gewone aandelen worden gehouden, is het deelnemingspercentage vermeld. Ten kantore van het handelsregister te Venlo ligt ter inzage van eenieder een lijst van deelnemingen, overeenkomstig de bepalingen van artikel 379, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

Azië/Pacific Australië China 116

Hong Kong Japan Maleisië Singapore Thailand

Océ-Australia Ltd. Océ Office Equipment [Beijing] Co., Ltd. Océ Office Equipment [Shanghai] Co., Ltd. Océ [Hong Kong China] Ltd. Océ-Japan Corporation [85%] Océ Malaysia Sdn. Bhd. Océ [Singapore] Pte. Ltd. Océ [Thailand] Ltd.

P.W.M. Thomassen M. Sak

Scoresby Beijing

3 97303333 10 65281200

M. Sak

Shanghai

21 62729698

M. Sak G. van Praag C. Wilson C. Wilson M.A.M.E. van Mierlo

Hong Kong Tokyo Petaling Jaya Singapore Bangkok

25776064 3 54026112 3 79668000 6 4701500 2 2607133

São Paulo

11 30535300

Venlo

77 3592222

P.W.M. Thomassen D. Pott

Scoresby Mülheim/Ruhr

3 97303333 208 48450

M. Gianfermi E. de Sus N. Anderson S. Schulein

Saint-Cloud Barcelona Brentwood Boca Raton, 

1 45925055 93 4844800 870 6005544 1 5619973100

Overige landen Brazilië

Océ-Brasil Comércio e Indústria Ltda. R. Uildriks Direct Export/Emerging Markets

Nederland

Océ Direct Export/Emerging Markets J.W. Verschaeren Leasemaatschappijen

Australië Duitsland Frankrijk Spanje Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten

Océ-Australia Finance Pty. Ltd. Océ-Deutschland Financial Services G.m.b.H. Océ-France Financement .. Océ-Renting .. Océ [] Finance Ltd. Océ-Financial Services, Inc. Minderheidsdeelnemingen

Cyprus Duitsland Singapore

Heliozid Océ-Reprographic [Cyprus] Ltd. Interface .. Datapost Pte. Ltd.

25% 11% 30%

Aanvullende informatie voor aandeelhouders

Gezocht wordt naar verdere mogelijkheden om de particuliere belegger nog beter te bereiken door uitbreiding dan wel vergroting van de inzichtelijkheid en toegankelijkheid van de inforBeleid ten aanzien van investor relations [] matie via de Océ-website. Daar is onder de link Het  -beleid van Océ is erop gericht de finan- Investor Information relevante informatie te ciële stakeholders zo goed en tijdig mogelijk te vinden, zoals kwartaal- en jaarcijfers, persberichinformeren over de ontwikkelingen in de onder- ten en achtergrondinformatie en verwijzingen neming met als doel het verschaffen van een naar andere bronnen. Via de website kan men helder beeld voor de beleggingsbeslissingen met zich abonneren op het tijdschrift Inside Océ. betrekking tot Océ. Niet alleen informatie over Ook de agenda van de Jaarlijkse Algemene de financiële resultaten en perspectieven staat Vergadering van Aandeelhouders is op de Océdaarbij centraal, maar ook het in zo breed website te vinden. Bij de agendapunten 9, 10 en mogelijke zin informeren over de strategische 11, waar onder meer machtiging wordt keuzes en doelstellingen en de maatschappelijke gevraagd voor uitgifte van aandelen en aspecten, zoals duurzaam ondernemen. beperking of uitsluiting van het voorkeursrecht, Kerndocument voor de informatievoorziening worden de doeleinden beschreven en de is het jaarverslag. Daarnaast organiseert Océ restricties toegelicht waaraan de Raad van regelmatig roadshows en andere informatieve Bestuur en de Raad van Commissarissen zich bijeenkomsten voor institutionele beleggers en zullen houden als zij gebruik maken van de analisten. In 2003 werden 23 bijeenkomsten verleende bevoegdheden. met analisten en beleggers gehouden. Met een aantal beleggers en analisten is het Océ Open Rechtstreekse vragen van beleggers en/of hun House in Poing [Duitsland] bezocht. adviseurs zijn welkom bij de afdeling Investor Bij de publicatie van de jaarcijfers houdt Océ Relations via telefoonnummer 077 3592240 en een persconferentie. Na de publicatie van de via e-mail [[email protected]], eventueel onder ver[half ]jaarcijfers houdt Océ ook een aantal ana- melding van een telefoonnummer en tijden listenbijeenkomsten. De aldaar gegeven presen- waarop de vragensteller teruggebeld kan worden. taties worden onmiddellijk daarna gepubliceerd op de website [http://www.oce.com]. Na de bekendmaking van de resultaten van het eerste en het derde kwartaal houdt Océ voor analisten een conference call. Océ kiest voor interactie met zijn aandeelhouders. Door regelmatig en direct contact met institutionele beleggers vormt Océ zich een beeld van de wensen en gedachten die bij deze beleggers leven. Deze gesprekken vormen een uitermate nuttige bijdrage om inzicht te krijgen hoe Océ wordt gepercipieerd door deze institutionele beleggers. Ook het contact met de particuliere aandeelhouder is geïntensiveerd. Océ publiceert twee maal per jaar een tijdschrift, dat speciaal is gericht op de particuliere belegger die geïnteresseerd is in Océ. Dit tijdschrift, Inside Océ genaamd, heeft tot doel de particuliere belegger een beter inzicht te geven in de onderneming. Bovendien organiseert Océ een dag waarop de onderneming zich aan groepen particuliere beleggers presenteert. Deze Océ private investor day werd in 2003 door circa honderd beleggers bezocht.

117

118

Kwartaalresultaten [nettowinst]

2003

2002

› € miljoen

wijziging in %

Eerste kwartaal Tweede kwartaal Derde kwartaal Vierde kwartaal

voorgaand jaar

voorgaand jaar

–18 –32 –127 –29

25,8 27,9 21,0 37,8

–8 +11 –1 +23

61,5

–45

112,5

+7

Kwartaalresultaten [nettowinst 2003 per gewoon aandeel, berekend op basis van het gewogen gemiddeld in euro aantal uitstaande aandelen]

2002 wijziging in %

Eerste kwartaal Tweede kwartaal Derde kwartaal Vierde kwartaal

in euro

wijziging in %

ten opzichte van

ten opzichte van

voorgaand jaar

voorgaand jaar

0,24 0,22 –0,08 0,31

–18 –33 –133 –29

0,30 0,32 0,24 0,44

-7 +14 +1 +24

0,69

–46

1,30

+9

Jaar

*

wijziging in % ten opzichte van

21,2 18,9 *–5,6 *27,0

Jaar

Spreiding gewone aandelen in % ultimo boekjaar [indicatie gebaseerd op door banken verstrekte informatie]

› € miljoen

ten opzichte van

2003

2002

particulier

institutioneel

totaal

particulier

institutioneel

totaal

Nederland Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten België | Luxemburg Overig

24 – – 1 1

20 19 17 13 5

44 19 17 14 6

25 1 1 1 –

24 17 16 11 4

49 18 17 12 4

Totaal

26

74

100

28

72

100

Nettowinst van het derde en het vierde kwartaal is inclusief een bijzondere waardevermindering na belasting van respectievelijk €

18,3 miljoen en € 2,3 miljoen.

2 maart 2004 14 april 2004 8 juli 2004 8 oktober 2004 januari 2005 februari 2005

Belangrijke [publicatie-]data [onder voorbehoud] aandeelhoudersvergadering resultaten eerste kwartaal 2004 resultaten tweede kwartaal | eerste halfjaar 2004 resultaten derde kwartaal | negen maanden 2004 voorlopig resultaat 2004 publicatie jaarverslag 2004 Beursnoteringen De gewone aandelen Océ zijn genoteerd aan de effectenbeurzen van Amsterdam, Düsseldorf, Frankfurt/Main en in Zwitserland aan de elektronische beurs . Zij worden in de Verenigde Staten via  verhandeld als American Depositary Receipts [ ’s]. Opties op aandelen Océ worden verhandeld aan de Euronext-Optiebeurs.

Koersverloop

160

index 1-12-1998 = 100

140

Océ

120



100



80 60 40 20

hoogste koers

0

laagste koers 99

35,00

18,90

18,90

14,05

13,70

14,00

11,55

6,15

6,80

6,50

00

01

02

03

119

120

Tien jaren Océ

bedragen › € miljoen

Geconsolideerde winsten verliesrekening

2003

Netto-omzet Bedrijfsresultaat Nettowinst

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

2.769 125 61

3.176 226 113

3.234 225 10

3.224 282 152

2.838 248 77

2.753 245 129

2.469 200 108

1.894 145 77

1.330 101 49

1.257 84 41

–13

–2

–

14

3

12

30

42

6

6

212 7,7

215 6,8

203 6,3

199 6,2

167 5,9

155 5,6

139 5,6

111 5,9

84 6,3

84 6,7

4,5

7,1

6,9

8,8

8,7

8,9

8,1

7,6

7,6

6,7

4,7

7,5

7,1

9,1

8,8

9,5

8,6

7,9

6,9

6,2

Kengetallen: Netto-omzet Stijging/daling in % Uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling In % van de netto-omzet Bedrijfsresultaat In % van de netto-omzet In % van het gemiddeld balanstotaal Nettowinst In % van de netto-omzet In % van het gemiddeld eigen vermogen Winstinhouding In % van de nettowinst Personeelskosten In % van de netto-omzet Aantal medewerkers

2,2

3,5

*3,2

4,7

*4,6

4,7

4,4

4,1

3,7

3,3

8,3 10 16,5 1,271 45,9 22.204

13,1 60 55,5 1,347 42,4 22.489

*10,9 *53 *51,9 1,310 40,5 22.472

16,8 99 66,6 1,242 38,5 22.253

*17,1 *87 *67,6 1,122 39,5 21.757

18,1 84 67,2 1,034 37,6 20.978

16,5 70 67,3 869 35,2 17.754

14,2 48 64,1 689 36,4 16.495

10,3 30 62,3 481 36,2 12.633

8,9 25 59,3 458 36,5 11.718

Per uitstaand gewoon aandeel van € 0,50 [in euro]: Nettowinst** Idem na volledige conversie Cashflow** Eigen vermogen Dividend

0,69 0,69 3,07 7,87 0,58

1,30 1,29 3,64 8,55 0,58

*1,19 *1,18 *3,47 10,56 0,58

1,76 1,74 4,06 10,91 0,58

*1,54 *1,53 *3,80 9,14 0,50

1,53 1,50 3,62 8,09 0,50

1,30 1,26 3,26 7,96 0,42

1,03 0,96 2,81 6,92 0,34

0,75 0,70 2,45 7,34 0,29

0,64 0,62 2,35 7,22 0,25

83.409

84.086

85.241

84.401

83.191

81.955

79.913

73.136

65.224

64.680

759

693

714

1.131

1.282

2.129

2.997

6.452

7.740

3.292

13,70 6,50 11,92

14,05 6,80 11,45

18,90 6,15 10,20

18,90 11,55 17,75

35,00 14,00 17,30

40,93 18,47 30,49

30,11 20,42 25,70

22,44 10,85 21,33

11,23 8,45 11,23

10,16 6,78 8,73

Gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen [› 1.000] Toename uit verwatering [› 1.000] Beurskoers [in euro]: Hoogste Laagste Ultimo

* **

Voor buitengewoon resultaat. Nettowinst na buitengewoon resultaat bedraagt in 2001 € 0,08 en cashflow na buitengewoon resultaat in 2001 € 2,35.

Geconsolideerde balans

Activa: Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

121

1994

49 494 560

86 578 693

44 637 751

– 679 799

– 707 686

– 687 587

– 672 568

– 599 402

– 420 343

– 408 299

Vaste activa

1.103

1.357

1.432

1.478

1.393

1.274

1.240

1.001

763

707

Vlottende activa

1.318

1.505

1.696

1.738

1.575

1.361

1.275

1.125

778

684

Totaal

2.421

2.862

3.128

3.216

2.968

2.635

2.515

2.126

1.541

1.391

752 596 381 692

811 637 756 658

985 426 754 963

1.031 320 853 1.012

860 313 884 911

766 214 860 795

740 225 749 801

646 178 546 756

480 112 471 478

471 106 284 530

2.421

2.862

3.128

3.216

2.968

2.635

2.515

2.126

1.541

1.391

431 81 94 63 14 65

459 101 95 119 30 87

458 106 91 179 50 103

445 65 86 233 80 108

450 81 90 257 107 98

446 87 83 241 113 88

453 87 72 219 79 85

396 74 59 203 97 72

255 53 45 165 76 65

253 50 48 159 57 63

801 33 310 11 503 18

1.013 35 346 11 574 18

1.153 37 365 11 649 20

1.175 37 442 14 696 22

1.026 35 395 14 635 22

908 34 366 13 527 19

806 32 363 15 530 21

565 26 359 18 447 22

453 29 257 19 299 22

416 30 202 16 256 20

1,9

2,3

1,8

1,7

1,7

1,7

1,6

1,6

1,7

1,3

31

28

31

32

29

29

29

30

31

34

Passiva: Groepsvermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal Kengetallen: Duuurzame bedrijfsmiddelen Netto-investeringen Afschrijvingen Verhuurde apparaten Netto-investeringen Afschrijvingen Financial lease inclusief financial lease kort In % van het balanstotaal Voorraden In % van de netto-omzet Handelsdebiteuren In % van de netto-omzet Verhouding vlottende activa tot kortlopende schulden Groepsvermogen in % van het balanstotaal

Lijst van begrippen en afkortingen

122

 Auditcommissie. Analoog In relatie tot kopieerapparaten: het nietdigitaal tot stand brengen van een kopie met behulp van een lichtlens; deze apparaten kunnen niet met andere communiceren [zie ook digitaal]. Applicatie-software Software vervaardigd voor specifieke toepassingen. Backservice De verhoging van de reeds opgebouwde pensioenrechten in een eindloon- of middelloonregeling tijdens de actieve periode tengevolge van salarisverhoging of een indexatie. Best practices Concrete normstellende regels, die algemeen gebruikt worden.  Computer Aided Design: ontwerpen met behulp van de computer. Captive leasemaatschappij/onderneming Dochteronderneming van Océ die leases en lease-activiteiten van dochterondernemingen overneemt. De leasedebiteuren worden vervolgens verkocht aan externe financiers.  Chief Executive Officer.  Chief Financial Officer.  Chief Information Officer. Competence Center Bij Océ bedoeld: kenniscentrum binnen de organisatie waar technologiekennis en specialisme geconcentreerd zijn. Competence/performance management Personeelsbeleid dat dient om het kennis- en prestatieniveau van de medewerker bij Océ op een in overeenstemming met de technische vooruitgang van het bedrijf gewenst niveau te houden. Conference call Bij Océ bedoeld: een door Océ belegde telefonische vergadering met beleggingsanalisten waarin de financiële resultaten en achtergronden worden toegelicht. Continuous feed Het printen op rollen papier of op kettingformulieren. CopyPress-afdruktechniek Systeem voor het maken van kopieën met offsetkwaliteit, waarbij de toner in het papier ‘gedrukt’ wordt. Corporate Governance Het geheel van onderlinge zeggenschapsverhoudingen in een vennootschap. Cost of ownership Blijvende vaste en variabele kosten verbonden met het gebruik van een product nadat dit eigendom van de klant is geworden. Cutsheet printing Het printen op losse vellen papier.  Disclosure Committee.

 De strategische business unit Digital Document Systems. Design for re-use Vanaf het ontwerpen van een product rekening houden met hergebruik.  De business groep Display Graphics Systems. Digitaal In relatie tot printers en kopieerapparaten: het tot stand brengen van een print dan wel kopie door middel van laser of belichting in een computergestuurd apparaat dat ook kan communiceren via een computernetwerk; hier bedoeld als tegengestelde van analoog [zie ook analoog]. Digital print providers Bedrijven die gespecialiseerd zijn in het maken van prints voor derden [copy shops en job printers]. Direct Imaging Process [-]drum Systeem waarbij het beeld in één gang op een drum wordt opgebouwd alvorens het op het kopieermateriaal wordt overgebracht. Document workflow software Software ten behoeve van het verwerken van documentenstromen en alle daarbij behorende werkzaamheden. Documentmanagement Alle handelingen die nodig zijn voor het voorbereiden, printen/ kopiëren en afwerken van documenten. Dpi Dots per inch: Aanduiding van de resolutie van een scan of print, d.w.z. het aantal gescande of weergegeven punten per inch. Dutch  Nederlandse waarderingsgrondslagen voor toetsing van een jaarrekening [Generally Accepted Accounting Principles].  Resultaatsaanduiding [Engels]: Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortisation: resultaat vóór aftrek van financieringskosten, belastingen, afschrijvingen en amortisatie van geactiveerde goodwill.  Electronic Data Processing. E-learning project LearnLink Bij Océ bedoeld: Methode om via elektronische weg medewerkers voor functies met een specifieke verantwoordelijkheid en specialisme op te leiden. Embedded software Basissoftware voor de aansturing van Océ-producten. Flatbed printer Printer waarbij het materiaal waarop wordt afgedrukt op een horizontaal liggend drukraam wordt geplaatst.  Global Reporting Initiative. Hedgingbeleid Het dekken van valutarisico’s door middel van aan- of verkopen op termijn van verwachte fysieke netto uitgaven- en inkomstenstromen in valuta’s die niet de functionele valuta van de rapporterende eenheid zijn. Renterisico’s kunnen ook worden gehedged,

zodat mismatches tussen inkomende en uitgaande netto rentestromen worden geminimaliseerd. Human resources-beleid Beleid ontwikkeld voor het aantrekken en begeleiden van personeel voor in een bedrijf te vervullen functies.  Internal Audit Committee.  International Accounting Standards.  Internal Controls Committee.  International Financial Reporting Standards. Inkjettechnologie Afdruktechniek, waarbij de afdruk wordt opgebouwd uit zeer fijne inktdruppels. Input- en outputmanagement Alle handelingen die nodig zijn voor het voorbereiden en afhandelen van print jobs. Investment grade rating Beoordeling van de kredietwaardigheid van een onderneming door professionele bureau’s [Rating Agencies].  Investor Relations.  De business groep Imaging Supplies. Level playing field Gelijke voorwaarden voor elke deelnemer op de overnamemarkt van ondernemingen. Multi-colour Beeldweergave in meer kleuren. Non-recourse basis Hier bedoeld: de verkoop van de bestaande leaseportefeuille op voorwaarde van onomkeerbaarheid. Non-recurring omzet Inkomsten uit verkopen van apparaten, software en professional services. Off balance Hier bedoeld: financiële data die niet geconsolideerd worden in de balans van de onderneming. One-stop shopping concept Bij Océ bedoeld: het bij één leverancier inkopen van zoveel mogelijk diensten, zoals printers, systeemsoftware, service, support én de financiering ervan.  Organic Photoconductor: Lichtgevoelige fotogeleider [drum of band] voor beeldoverdracht op het kopieermateriaal. Outsourcing Hier bedoeld: Amerikaanse term voor uitbesteding. Ppm Prints per minute: aantal afdrukken per minuut. Printing-on-demand Digitaal printsysteem dat, op basis van een geactualiseerd document dan wel database een oplage van willekeurige grootte kan drukken op het moment dat deze voor direct gebruik nodig is. Private label concept Verkoop van goederen en diensten onder een andere merknaam dan de naam van de producent. Procesdrum Lichtgevoelige fotogeleider voor beeldoverdracht op het printmateriaal.

Proxy solicitation Aandeelhouders de mogelijkheid geven hun stem uit te brengen zonder dat zij in de aandeelhoudersvergadering aanwezig zijn. Quick printers Bedrijven die op snelle wijze zonder wachttijd prints vervaardigen voor klanten.  Research & Development [Onderzoek en Ontwikkeling]. Recurring omzet Inkomsten uit onderhoud, materialen, huur, rente en business services. -software Afkorting voor: Raster Imaging Process software. Software benodigd voor de druktechniek waarbij de beeldoverdracht geschiedt door middel van rasterpunten.  [Return on Assets] Rendement op totale activa [financiële ratio].  [Return on Equity] Rendement op eigen vermogen [financiële ratio]. Scan-to-file Het digitaal lezen van een beeld om dit vervolgens op te slaan in een geheugen/bestand.  Securities and Exchange Commission; beurstoezichthouder in de Verenigde Staten. Stakeholders Belanghebbenden bij de activiteiten van Océ. Stand-alone apparaat Copier of printer die niet op een netwerk is aangesloten.  De business groep Technical Document Systems. Transactie printproductie Productie van prints en kopieën op aanvraag in grote of kleine oplagen.   Amerikaanse waarderingsgrondslagen voor toetsing van een jaarrekening [United States Generally Accepted Accounting Principles]. Value engineering Waarde-analyse. Het proces van opnieuw beoordelen van een ontwerp of onderdeel om te bepalen of in relatie tot de kostprijs de juiste keus is gemaakt ten aanzien van materiaalkeuze, productietechnologie, inzet van gereedschappen etc. Volumesegment Door de industrie geaccepteerde wereldwijde norm voor indeling van de printer- en kopieermarkten in segmenten die worden bepaald door het aantal prints of kopieën per apparaat per maand.  De strategische business unit Wide Format Printing Systems. Workflow-management Bij Océ bedoeld: het managen van de hoeveelheid uit te voeren printopdrachten en daartoe behorende werkzaamheden in een organisatie.

123

Forward-looking statements

124

Voor een meer gedetailleerde bespreking van de risico’s, onzekerheden en andere factoren, welke Océ’s werkelijke resultaten, prestaties of succes kunnen beïnvloeden, wordt verwezen naar pagiDit jaarverslag bevat bepaalde uitspraken en na’s 62 tot en met 66 van dit jaarverslag, Océ’s verwachtingen, ook wel aangeduid als forward- Annual Report on Form 20- en andere publilooking statements in de zin van Sectie 27 van de caties, die Océ gedeponeerd heeft bij de AmeriSecurities Act 1933, zoals thans geldend [hierna kaanse Securities and Exchange Commission. te noemen Securities Act] en in de zin van Sectie 21 van de Securities Exchange Act van 1934, Océ’s forward-looking statements geven de situzoals thans geldend [hierna te noemen Exchange atie weer van de datum waarop de uitspraken Act]. Deze forward-looking statements, die op worden gedaan en Océ verplicht zich niet tot diverse manieren tot uitdrukking kunnen publicatie van wijzigingen op de forwardkomen, verwijzen naar toekomstige gebeurtelooking statements ten gevolge van nieuwe nissen. Océ heeft deze uitspraken over de toeinformatie, toekomstige gebeurtenissen of komst gebaseerd op zijn huidige verwachtingen anderszins. en projecties met betrekking tot toekomstige gebeurtenissen. Océ’s verwachtingen en projecties kunnen worden bijgesteld en Océ’s werkelijke resultaten, prestaties of succes kunnen aanmerkelijk afwijken van de resultaten beschreven in deze forwardlooking statements vanwege mogelijke risico’s, onzekerheden en andere belangrijke factoren [waarop de onderneming niet altijd invloed heeft], en die voor Océ noch beheersbaar noch voorspelbaar zijn. Bij forward-looking statements moet men deze risico’s, onzekerheden en andere waarschuwingen in dit jaarverslag of in andere jaar- of periodieke verslagen, zoals gedeponeerd bij de Amerikaanse Securities and Exchange Commission, in aanmerking nemen. In het licht van de risico’s, onzekerheden en aannames kan het zelfs zo zijn dat de in het jaarverslag genoemde toekomstige gebeurtenissen niet zullen plaatsvinden. Deze factoren, risico’s en onzekerheden omvatten de volgende, niet limitatieve opsomming: veranderingen in economische en commerciële omstandigheden, de wensen van klanten in concurrerende markten, succesvolle marktintroducties van nieuwe producten en services, technologische ontwikkelingen, goede prijsstelling voor producten en services, prijsconcurrentie in de markten waarin Océ actief is, de financiering van de ondernemingsactiviteiten, efficiency en kostenbeheersing, wisselkoersveranderingen, renteschommelingen, onzekere politieke situaties, veranderingen in weten regelgeving, belastingtarieven, het succes van overnames, samenwerkingen en afstotingen en de gevolgen van recente en potentiële terroristische aanvallen en de strijd tegen het terrorisme.

Océ Jaarverslag 2003

Recommend Documents