Inhoudstafel Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Deel 1.
Nu nog dezelfde visie, maar daar kan verandering in komen
1. Belang van duidelijke afspraken bij opstart of overname van of intrede in vennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2. Alleen van belang in de nv of ook nuttig voor de bvba? . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.1. Verschil tussen nv en bvba bepaalt aard van de te maken afspraken, maar in beide ‘noodzakelijk’... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.2. De overdraagbaarheid van de aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.2.1.
Vrij overdraagbaar in een nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.2.2.
Besloten karakter van de bvba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3. De positie van een bestuurder verschilt van die van een zaakvoerder . . . . . . . . . . 4 2.3.1.
De principes van de zgn. ad nutum afzetbaarheid en het collegiaal bestuur in een nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.3.2.
Zaakvoerder in bvba zeer autonoom en eventueel zelfs statutair benoemd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.3.3.
Overzicht van de verschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
2.4. Afspraken tussen aandeelhouders, zeker van belang in nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2.5. Toch ook van belang in de bvba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.5.1. De wettelijke regels versoepelen via andersluidende afspraken? . . . . . 7 2.5.2. Enkel strenger mag, maar ook dat is veelal wenselijk . . . . . . . . . . . . . . 7 2.6. Nv omvormen in een bvba, waarom niet meteen de ideale oplossing? . . . . . . . . . 8 2.6.1. De wettelijke beperking op overdraagbaarheid aandelen in bvba gaat u te ver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.6.2. Slechts één persoon de dagelijkse leiding? In een bvba met meerdere zaakvoerders juridisch gezien geen optie... . . . . . . . . . . . . . 9 2.6.3. Zelfs in een bvba zijn afspraken meer dan wenselijk . . . . . . . . . . . . . . 9
3. Geen issue zolang u in e-bvba zit. Alleen dan... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
I | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
Deel 2.
Over welke scenario’s maakt u zich terecht zorgen en met welke concrete afspraken is dat niet langer nodig?
1. U wilt niet opgezadeld worden met andere zakenpartners . . . . . . . . . . . . 10 1.1. Principe: vrije overdraagbaarheid van de aandelen in de nv . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.2. Conventionele overdrachtsbeperkingen inlassen mag wettelijk gezien . . . . . . . . 11 1.3. Een voorkooprecht als eerste oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.3.1.
Wat houdt een dergelijk voorkooprecht in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3.2. Waarom dat voorkooprecht verfijnen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.3.3.
Duidelijk bepalen wat u onder ‘overdracht’ verstaat . . . . . . . . . . . . . . 12
1.3.4. Nog verder afstemmen op úw specifieke situatie . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.3.5. Extra optie, net omdat u in een nv zit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.3.6.
Hoe verloopt dat dan? Een concreet stapenplan... . . . . . . . . . . . . . . 16
1.3.7. Tegen welke prijs zo’n voorkooprecht uitoefenen? Niet zo evident als het lijkt... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.3.8. Niet tevreden met de prijs, brute pech? Eventueel mogelijkheid om zich te bedenken... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.3.9.
Beperkt in de tijd, dat is wettelijk vereist! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.4. Een goedkeuringsclausule als alternatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.4.1.
Wat houdt dat precies in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.4.2. Afstemmen op úw situatie kan, maar... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.4.3. Koppelen aan een motiveringsplicht? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1.4.4.
Hoe werkt zo’n goedkeuringsprocedure dan concreet? . . . . . . . . . . . 24
1.4.5.
De overdracht mag niet langer dan zes maanden vertraagd worden en dat is een probleem! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.5. Wat als voorkooprecht of goedkeuringsprocedure niet gerespecteerd wordt? . . . 25 1.5.1. Wat zijn dan de mogelijke sancties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.5.2.
Zorg ervoor dat uw vennootschap betrokken partij is . . . . . . . . . . . . . 26
1.6. Waarom zijn dergelijke clausules ook nuttig in een bvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.6.1.
Besloten karakter van de bvba speelt enkel voor externen . . . . . . . . . 27
1.6.2.
Aan dat besloten karakter mag u niet raken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.6.3. Aandelen collega in handen van andere vennoot of van rechtstreekse familie van hem, heeft u het daar moeilijk mee? . . . . . 28 1.6.4. Een goedkeuringsclausule kan zinvol zijn! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.6.5. Een voorkooprecht laten spelen is sowieso een goed idee. Het hoe en waarom... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
II | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
1.7. Wat met de cvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.7.1. Welke wettelijke regeling geldt voor overdracht aandelen aan andere vennoten of aan ‘derden’? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.7.2. Toetreding en uittreding van vennoten is soepeler geregeld . . . . . . . 30 1.7.3. Kan voorkooprecht of goedkeuringsclausule hier zijn dienst bewijzen? Ja, toch wel... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2. Bedacht zijn op exit-constructies en hoe valkuilen vermijden? . . . . . . . 31 2.1. Wat zijn de valkuilen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.1.1.
Soms volstaat een voorkooprecht niet in een nv . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.1.2. In een bvba kan besloten karakter omzeild worden . . . . . . . . . . . . . . 32 2.2. Hoe kunt u achterpoortjes sluiten? Alvast twee manieren... . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.2.1. In een bvba: laat uw collega zijn aandelen niet zonder meer aan zijn managementvennootschap of holding overdragen . . . . . . . . 32 2.2.2. Voorkooprecht op aandelen vennootschap die de aandelen van uw bvba of nv bezit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2.3. Zo evident is zo’n voorkooprecht echter niet! Twee aandachtspunten... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.3. Aankoopoptie bij controlewijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.3.1. Aankoopoptie op aandelen van uw eigen bvba of nv als betere oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.3.2. Wat moet onder zo’n controlewijziging verstaan worden? . . . . . . . . . 34 2.3.3. Wat spreekt u concreet af? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2.3.4. Maatwerk mogelijk en zelfs wenselijk! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2.3.5. Ook van belang voor cvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3. Om succesvol te zijn, is samenwerking onontbeerlijk . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.1. Uw collega zou minstens een tijd aan boord moeten blijven . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.2. Dat geldt evengoed in een bvba als in een nv of cvba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.3. Met een standstill of onvervreemdbaarheidsclausule uw lot aan elkaar verbinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.3.1. Wat is dat precies? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.3.2.
Welk soort vervreemding is verboden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.4. Enkel geldig mits voldaan aan twee strikte voorwaarden! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 3.4.1.
Beperkt in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3.4.2.
Dezelfde duur als de aandeelhoudersovereenkomst zelf? U koppelt die twee termijnen beter niet... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3.4.3. Verantwoord in het belang van uw vennootschap, de tweede voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.4.4.
Hoe die standstillclausule optimaliseren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.4.5.
Wat bij een uitstap in strijd met zo’n standstillclausule? Regel dat goed... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 III | ©
De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
4. Als meerderheidsaandeelhouder uw handen vrij als overnemer zich aandient . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 4.1. Interessant overnamebod, maar uw collega ligt dwars... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 4.2. Voorzie een volgplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 4.2.1. Wat wint u daarmee? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 4.2.2. Hoe gaat dat dan concreet in zijn werk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 4.2.3. Hoe vult u die drag-along-clausule in? Aandachtspunten, ook voor wie moet volgen... . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4.2.4. Kan degene die moet volgen daar achteraf onderuit? . . . . . . . . . . . . 49 4.3. Hoe zit dat in een bvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.3.1. Dezelfde problematiek en dus is volgplicht nuttig . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.3.2. Die volgplicht kan echter niet altijd spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.4. Ook voor cvba specifiek aandachtspunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
5. Niet opgezet met nieuwe hoofdaandeelhouder nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 5.1. Na overname blijft u als minderheidsaandeelhouder alleen achter... . . . . . . . . . . 50 5.2. Voorzie een volgrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 5.2.1.
Wat houdt dit in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.2.2. Gelden er wettelijke beperkingen? Ja en neen... . . . . . . . . . . . . . . . . 51 5.2.3.
Hoe verloopt dat praktisch gezien? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.2.4.
U maakt uiteraard het best afspraken op maat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
5.2.5. Hoe sanctioneert u het miskennen van het volgrecht? . . . . . . . . . . . . 54 5.3. Ook van nut in een bvba en cvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 5.3.1.
In een bvba wellicht niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
5.3.2.
Wanneer in een cvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
6. Aandelen 50/50 verdeeld... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 6.1. Vroeg of laat leidt dat gegarandeerd tot problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 6.2. Hoe een impasse vermijden? Op verschillende fronten... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 6.2.1.
Doorslaggevende stem aan de voorzitter van de raad van bestuur nv . . 56
6.2.2. Een onafhankelijke bestuurder benoemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 6.2.3. Toekenning van zogenaamde ‘wipaandelen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 6.3. Afspraken om uit een impasse te geraken als ze zich voordoet . . . . . . . . . . . . . . 58 6.3.1. Wanneer is er sprake van een impasse? Zet dat alvast op papier... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 6.3.2. Doorverwijzing naar een ander orgaan. Dat men daar maar een uitkomst zoekt... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 6.3.3. Verplicht om via bemiddeling naar een oplossing te zoeken . . . . . . . 60
IV | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
6.3.4. Beslissing door een onafhankelijke derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 6.3.5.
U kunt terugvallen op de wettelijke regeling ter zake, al is die niet optimaal... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
6.3.6. U geraakt er wellicht beter uit via een zgn. dead-lock-clausule . . . . . 63 6.3.7.
Wat zet u in zo’n uitsluitingsbeding? Drie concrete voorbeelden... . . . 63
7. Einde samenwerking, ook vennoot af? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 7.1. Collega die niet meer voor uw nv wil/mag werken volledig buitenwerken . . . . . . . 64 7.2. Een aankoopoptie die speelt bij beëindigen samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 7.2.1.
Wat moet er in zo’n geval in die aankoopoptie staan? . . . . . . . . . . . . 64
7.2.2.
Waarover maakt u concreet afspraken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
7.2.3. Als vrienden uit elkaar? Goede prijs voor de ‘good leaver’... . . . . . . . 67 7.2.4. De aandelen mogen niet mogen bezwaard worden zolang het optierecht loopt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 7.3. Dezelfde problematiek kan in een bvba of cvba spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 7.3.1.
Ook in bvba dus zo’n aankoopoptie voorzien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
7.3.2. In een cvba bestaat een werkbare wettelijke regeling om een vennoot uit te sluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
8. Bent u voldoende voorbereid op een onverwacht overlijden van uw medeaandeelhouder? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 8.1. Komen zijn aandelen dan in handen van zijn erfgenaam of erfgenamen? . . . . . . 69 8.1.1. In een nv in principe wel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 8.1.2. Wilt u dat wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 8.2. Wat als u dat wilt vermijden? De oplossingen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 8.2.1. Voorkooprecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 8.2.2. Aankoopoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 8.2.3.
Zorg voor afspraken op maat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
8.2.4.
Hoe de prijs bepalen? Vaak een struikelblok... . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
8.2.5. Zijn dergelijke clausules eigenlijk wel geldig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 8.2.6.
Kunnen de erfgenamen van de overleden aandeelhouder zich daartegen verzetten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
8.3. Hoe zit dat in een bvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 8.3.1.
Daar geldt in principe een wettelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
8.3.2. Van die wettelijke regeling kan echter afgeweken worden . . . . . . . . . 74 8.3.3. De wettelijke voorwaarden verstrengen in de statuten . . . . . . . . . . . . 74 8.3.4. Ook in een bvba is zo’n voorkooprecht of aankoopoptie nuttig . . . . . . 75 8.4. In een cvba liggen de kaarten nog anders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 8.4.1. Erfgenamen worden niet automatisch vennoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 8.4.2.
Enkel recht op een som geld, maar hoeveel zijn die aandelen waard? . . 75
V | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
9. Wat als uw medeaandeelhouder geestesonbekwaam wordt of vermist is? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 9.1. In welke mate kan dat voor problemen zorgen in een nv of bvba? . . . . . . . . . . . . 75 9.2. Aanstelling vertrouwenspersoon als voorlopige oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 9.3. Aankoopoptie als probleem van blijvende aard blijkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 9.3.1. Hoelang is een voorlopige oplossing houdbaar? . . . . . . . . . . . . . . . . 76 9.3.2. Hoe moet die optie dan gelicht worden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 9.3.3. Waar maakt u concreet afspraken over? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 9.3.4. Tegen welke prijs kunnen de overige aandeelhouders de aandelen verwerven? Niet evident om dat vooraf te bepalen... . . . . . . . . . . . . . 77 9.4. In een cvba regelt u dat het best in de statuten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
10. Hoe degene die investeert in uw bvba, nv of cvba garanderen dat hij zijn geld veilig ‘belegt’? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 10.1. U zoekt en vindt een investeerder, die wil echter garanties... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 10.2. Werken met een verkoop- of putoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 10.2.1. Wat houdt dit concreet in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 10.2.2. Optie voor de één, is verplichting voor de ander . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 10.2.3. Verplicht te kopen, ook als uw vennootschap failliet zou gaan? . . . . . 79 10.2.4. Wat zet u verder concreet op papier? De belangrijkste aandachtspunten... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 10.3. Minstens de instapprijs, mag dat wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 10.3.1. Geldschieter deelt alleen in de winst, niet in het verlies . . . . . . . . . . . 81 10.3.2. Hoe en wanneer die prijs betalen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 10.4. Werken met een preferent dividend voor de investeerder? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 10.4.1. Preferente aandelen in de nv of ongelijke winstverdeling . . . . . . . . . . 83 10.4.2. Niet mogelijk in de bvba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 10.5. Nog andere interessante alternatieven? Een tipje van de sluier... . . . . . . . . . . . . 84 10.5.1. Obligatielening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 10.5.2. Winstbewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 10.5.3. Een achtergestelde lening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
11. Uw collega heeft geen geld voor zgn. eigen inbreng bij oprichting . . . . 86 11.1. Waarom is dat in een bvba en nv eigenlijk een probleem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 11.2. Niet noodzakelijk met een aandeelhoudersovereenkomst op te lossen . . . . . . . . 87 11.3. Geleidelijk uw aandelen laten inkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 11.3.1. Te regelen via een aankoopoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 11.3.2. Tegen welke prijs? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 11.3.3. Wat als de samenwerking vroegtijdig stopt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
VI | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
11.4. In een cvba kan dat perfect anders geregeld worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 11.4.1. Meervoudig stemrecht mogelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 11.4.2. In de statuten te voorzien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
12. Afspraken rond uitstap op of rond pensioengerechtigde leeftijd . . . . . . 89 12.1. Aandelen kunnen of moeten verkopen. De problematiek speelt in twee richtingen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 12.2. Wederzijdse put- en calloptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 12.2.1. In welke mate is dat een oplossing? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 12.2.2. Termijn om de optie te lichten beperken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 12.2.3. De te betalen prijs kan hoog uitvallen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 12.2.4. Geen aandeelhouder meer, dus volledig op non-actief? . . . . . . . . . . . 91 12.3. Wat in de bvba en cvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
13. Minderheidsaandeelhouder en toch een minimum aan zeggenschap . . 91 13.1. Geen 50% aandelen in handen? In principe niets te zeggen... . . . . . . . . . . . . . . 91 13.2. Zorgen dat u over een bestuursmandaat beschikt in een nv . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 13.2.1. Is dat dan geen evidentie? Neen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 13.2.2. Verhoogde meerderheidsvereiste bij benoeming, ideale oplossing? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 13.2.3. Kunt u uw ontslag als bestuurder blokkeren? Niet door meerderheidsvereiste te verhogen... . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 13.2.4. Hoe kunt u uw ontslag als bestuurder bemoeilijken via een dure opzegregeling? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 13.3. Gegarandeerd bestuursmandaat via een bindend voordrachtrecht in nv . . . . . . . 95 13.3.1. Wat houdt dit precies in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 13.3.2. Steeds evenredige vertegenwoordiging te voorzien? Dat hoeft niet... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 13.3.3. Vaak wordt er gewerkt met categorieën van aandelen . . . . . . . . . . . . 96 13.3.4. De algemene vergadering moet wel een effectief keuzerecht hebben!. . 97 13.3.5. Wat gebeurt er in geval van een vervanging van een bestuurder? . . . 98 13.3.6. Wat na overdracht van aandelen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 13.4. Werken met verhoogde meerderheden op het niveau van de algemene vergadering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 13.4.1. De wettelijke regels inzake besluitvorming binnen de algemene vergadering. Daarvan afwijken mag echter... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 13.4.2. Wat kunt u contractueel vastleggen? Enkele aandachtspunten... . . . 100 13.4.3. Verhoogde meerderheden alleen voor bepaalde ‘sleutelbeslissingen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
VII | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
13.5. Aangepaste regeling op het niveau van de raad van bestuur van een nv . . . . . 101 13.5.1. Wettelijke regels inzake bevoegdheden van en besluitvorming binnen raad van bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 13.5.2. Ook daarvan mag u afwijken. In zekere mate toch... . . . . . . . . . . . . 102 13.5.3. Enkel voor bepaalde ‘sleutelbeslissingen’. Zoals concreet... . . . . . . 103 13.5.4. Doorslaggevende stem voor de voorzitter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 13.6. Aangepaste bevoegdheidsverdeling tussen algemene vergadering en raad van bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 13.7. Wat is in dat verband bij een bvba van belang?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 13.7.1. Benoeming statutair zaakvoerder als extra optie . . . . . . . . . . . . . . . 105 13.7.2. In een bvba zijn iets soepelere afspraken mogelijk . . . . . . . . . . . . . . 105 13.8. Wat kan er in een cvba geregeld worden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
14. Uw levenspartner maakt u het leven zuur, ook in uw bvba of nv . . . . . 106 14.1. De problematiek is eigenlijk nog ruimer dan dat... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 14.2. Vermijd tegenkanting via stemafspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 14.2.1. Wat houdt dit concreet in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 14.2.2. Dergelijke stemafspraken zijn niet zonder meer geldig . . . . . . . . . . . 107 14.2.3. De gevolgen van een ongeldige stemafspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 14.2.4. Laat niet alleen de aandeelhouders tekenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
15. Heeft u duidelijk afgesproken wie de vennootschap extern kan vertegenwoordigen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 15.1. De wettelijke regelingen verschillen tussen nv en bvba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 15.1.1. Hoe zit dat in een bvba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 15.1.2. Net het omgekeerde bij een nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 15.2. Beter af met afspraken die van die wettelijke regeling afwijken . . . . . . . . . . . . . . 109 15.2.1. Een meerhandtekeningsclausule voor de bvba . . . . . . . . . . . . . . . . 109 15.2.2. Een éénhandtekeningsclausule voor de nv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 15.2.3. Een kwalitatieve drempel inbouwen, een goed idee . . . . . . . . . . . . . 110
16. Een collega die een concurrerende activiteit start terwijl hij nog in uw bvba of nv zit. Of eventueel kort nadat hij eruit gestapt is... . . . . . . 110 16.1. Eigen vennootschap beconcurreren, mag dat wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 16.1.1. Als aandeelhouder of vennoot eigenlijk wel... . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 16.1.2. Alleen als bestuurder of zaakvoerder in principe niet, maar... . . . . . 111 16.2. Vermijd problemen met een expliciet en juridisch correct niet-concurrentiebeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 16.2.1. Hoe maakt u daarover juridisch correcte afspraken? . . . . . . . . . . . . 112 16.2.2. Ook geen concurrentie via slinkse omwegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 16.2.3. Beste rechter, beperk het maar als te ruim geformuleerd... . . . . . . . 113 VIII | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
17. Wie doet wat en ‘vangt’ daar hoeveel voor? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 17.1. Praktische afspraken, o.m. over taken, verloning en winstverdeling . . . . . . . . . . 113 17.2. Wat blijft confidentieel, enz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Deel 3.
Afspraken in overeenkomst of in statuten?
1. Wat is het verschil en waarom is dat onderscheid van belang? . . . . . . 114 2. Hoe beslist u welke afspraken u waarin zet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 2.1. Welke partijen moeten betrokken zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 2.2. Moeten de afspraken ook afdwingbaar zijn tegenover derden? . . . . . . . . . . . . . 116 2.2.1. Hoe zit dat bij een aandeelhoudersovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . 116 2.2.2. De statuten hebben een veel ruimere werking, een duidelijk voordeel... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 2.3. Makkelijk aan te passen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 2.3.1. Unanimiteit nodig voor de aandeelhoudersovereenkomst . . . . . . . . 119 2.3.2. Gekwalificeerde meerderheid voor de statuten . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 2.3.3.
Het kostenplaatje verbonden aan zo’n wijziging verschilt erg in de twee gevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.4. Hoelang moeten die afspraken blijven gelden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2.5. Wat er in uw statuten staat is een publiek geheim. Als u dus discretie wenst... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2.6. Soms heeft u simpelweg geen keuze! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 2.7. Kort samengevat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 2.7.1. In enkele woorden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 2.7.2. In een overzichtelijke tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
3. Ten slotte nog enkele praktische tips bij de redactie van een aandeelhoudersovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 3.1. Een aandeelhoudersovereenkomst is steeds maatwerk. Deskundige begeleiding is wenselijk... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 3.2. Beperk de termijn waarvoor uw afspraken gelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 3.2.1.
Tot vijf à tien jaar is gebruikelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
3.2.2.
Eventueel stilzwijgend verlengbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
3.2.3. Contract van onbepaalde duur is opzegbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 3.3. Laat aandeelhoudersovereenkomst ook door de vennootschap tekenen . . . . . . 123 3.4. Ook buitenstaander moet zich bij instap engageren de gemaakte afspraken na te zullen komen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 3.5. Benadruk het intuitu personae-karakter van de afspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 3.6. Wat heeft voorrang? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 IX | © De meerwaarde van een aandeelhoudersovereenkomst, ook voor úw kmo
