Deze brochure geeft informatie over de samenwerking tussen dichter, schrijver, historicus Serge R. van Duijnhoven en fotograaf L.J.A.D. Creyghton die in de aanloop naar de komende herdenkingen rondom de Eerste Wereldoorlog 1914—1918 een ambitieus, literair, fotoproject gaan realiseren. Een bijzonder project waaraan ook ú actief deelgenoot kunt worden.
PARTNERS / SPONSORS (in progress)
Hadden we maar dezelfde taal gesproken! Louis Barthas —dagboek— Neuville/Saint-Vaast, XI.1915
de Hindenburglinie 1914—1918 van Nieuwpoort en Ieper, via Verdun naar Basel volgens Creyghton & van Duijnhoven
M
et de herdenking van de 1ste Wereldoorlog 1914—1918 in het vooruitzicht hebben de in Brabant woonachtige fotograaf L.J.A.D. Creyghton en de in Brussel wonende schrijver, dichter en historicus Serge R. van Duijnhoven het plan opgevat om een bijzonder project te concipiëren. Het bestaat uit door Van Duijnhoven opgetekende verhalen en gedichten, alsmede door Creyghton gefotografeerde landschappen waarbij de ruim duizend kilometer lange frontlijn wordt gevolgd die loopt van het Belgische Nieuwpoort en Ieper via Verdun in Frankrijk, richting Basel, een en ander volgens de beschreven plaatsen uit dagboeken van een viertal oudstrijders van de 1e Wereldoorlog. Uitgangspunt voor deze zoektocht zijn de aangrijpende en persoonlijke aantekeningen en dagboekverslagen van Odon van Pevenaege, Louis Barthas, John Jackson en Carl Heller; een Belgische, een Franse, een Engelse en een Duitse soldaat. Vier mannen die in de loopgraven van 1914—1918 vochten voor eer, volk en vaderland maar desondanks de (mede) menselijkheid niet uit het oog verloren. Zoals Louis Barthas [Frankrijk/1879—1952] in een van zijn oorlogsdagboeken schrijft: "... gemeenschappelijk leed smeedt de harten aaneen en doet de haat verdwijnen. Tussen onverschillige mensen en zelfs tegenstanders ontstaat sympathie. Hadden we maar dezelfde taal gesproken!" In de zomer van 2011 verscheen de bundel ‘Wat ik zie kan ik niet zijn, een dichter op zoek naar de bronnen van Het Groene Woud’ van Serge R. van Duijnhoven met foto’s van L.J.A.D. Creyghton. Het bevat op maat gesneden teksten, poëzie en proza en op maat geschoten fotografie. Deze bundel is qua inhoud representatief voor het beoogde boekwerk dat ze nu willen maken rondom de Hindenburg frontlinie 1914—1918. De auteur en fotograaf bezoeken een aantal van de in de dagboeken beschreven plaatsen, noteren met pen en recorder, illustreren en fotograferen en komen uiteindelijk tot een selectie van circa 50 foto’s— panoramische landschappen—en evenveel teksten welke zowel feit als fictie evenals heden en verleden zullen representeren. Het is de bedoeling de integrale tekst te vertalen in het Frans, Engels en Duits zodat er uiteindelijk een viertalige editie ligt die beschikbaar wordt gesteld aan een breed publiek.
.1.
H
et Doel: het toegankelijk maken van: module 1] publicatie van een 4-talig boek [NL/F/E/D] met daarin circa vijftig landschappen en verhalen waarbij heden en verleden versmelten en waarbij de menselijke maat, compassie en verbroedering het uitgangspunt zijn. module 2] reizende tentoonstelling door B, NL, F, UK, D module 3] publicatie E-book module 4] educatief traject: publicatie 4-talige lesbrief middelbare scholieren met lezingen en workshops module 5] literaire bijeenkomsten [m.m.v. dichters dansen niet] module 6] een 4-talige website Bij voldoende financiering is er niet alleen de basis voor een reizende tentoonstelling en een educatief project voor scholen, maar verschijnt er ook een inhoudelijk en visueel S U P E R boek. Het bekende Eerste Wereldoorlog In Flanders Fields Museum van Ieper/ Ypres (België) heeft zich inmiddels achter het project geschaard en is als partner betrokken bij o.m. tentoonstelling en boekpresentatie. Deze staan gepland voor 22 januari 2016 in de Koninklijke Zaal van het museum. Daarnaast zijn we erg blij te kunnen melden dat twee uitgeverijen [Lecturis en Nieuw Amsterdam] kenbaar gemaakt hebben het boek heel graag te willen uitgeven. Evenals het lesprogramma zou het boek—naar onze mening—in principe gratis beschikbaar mogen zijn voor bibliotheken in Nederland, België, Duitsland, Engeland en Frankrijk. Door gebruik te maken van het materiaal als E—book, voor de iPad bijvoorbeeld, zou het dan via onze website te raadplegen en te downloaden kunnen zijn zodat het verhaal van verbroedering en compassie toegankelijk wordt voor eenieder die daarover wil beschikken. United we stand! Dit is een ambitieus plan waarbij we de morele én financiële steun kunnen gebruiken van meerdere partijen om het tot een groot succes te maken.
.2.
V
oor het beoogde indrukwekkende, complementaire, oorlogsboek hadden we maar dezelfde taal gesproken! verzorgt schrijver/dichter/ historicus Serge R. van Duijnhoven de literaire component. De auteur voorziet het oorlogslandschap dat op verstilde wijze voorbij komt in de fotografische werken van landschapsfotograaf L.J.A.D. Creyghton van klank en verhaal. Beeld en tekst vormen op verrassende wijze een twee-eenheid, wat tevens zal blijken uit de geraffineerde vormgeving van het boek. Net zoals eerder het geval was bij de gezamenlijke uitgave wat ik zie kan ik niet zijn (Pels & Kemper, ’s-Hertogenbosch, 2011),proberen fotograaf en schrijver ook in dit originele werk stem te geven aan talrijke genius loci (personen, factoren, omstandigheden) die langs de ruim duizendkilometerlange wandelroute terloops uit het voormalige front— en grenslandschap oprijzen. Een kwestie van ogen en oren goed openhouden. Flink doorstappen en trachten om, met pen en papier in de hand en de klassieke Leica camera op het lichtgewicht carbon statief, de vervagende contouren van het verleden alsnog zo helder mogelijk vast te leggen. De echo’s op te vangen van het krijgsgewoel, de stemmen van de gevallenen, de fysieke en mystieke sporen aan het oppervlak te brengen die er in of onder het ooit zo rudimentair verstoorde en verschroeide landschap zijn achtergebleven. In dit boek wordt De Groote Oorlog op het continent kilometer na kilometer, verhaal na verhaal, mensenleven na mensenleven, op zintuiglijke wijze weer tot leven gewekt. De historie opnieuw voelbaar, aanschouwelijk en daarmee ook voor jongere generaties begrijpelijk gemaakt.
De Hindenburglinie* die voor dit boek wordt gevolgd van de Westhoek in België langs Ieper tot diep in Frankrijk, richting Basel, is op te vatten als een episch jaag— en wandelpad langs de grillig meanderende bedding van verschillende landstalen, volksculturen en sociale maatschappelijke differenties die tussen 1914 en 1918 op catastrofale wijze met elkaar in botsing zijn gekomen.
H
et boek hadden we maar dezelfde taal gesproken! fungeert als een literaire reisgids en fotografische routemap. Tekst en beeld voeren de lezer van nu, op gedistingeerde wijze terug naar de hallucinante hoogtijdagen van de natiestaten die in onderlinge allianties en met een ijzingwekkende doodsdrift hun lotsbestemming uitvochten in de loopgraven en op de slagvelden tussen Ieper en Verdun. L.J.A.D. Creyghton en Serge R. van Duijnhoven leveren met hadden we maar dezelfde taal gesproken! een werk af dat op verstilde wijze het zich ondanks alles herstellende landschap van nu laat spreken met de authentieke en schrille stemmen van mensen uit het verleden. De rijke waaier aan panoramische landschapsfoto’s in Creyghton’s kenmerkende stijl en sfeer én de pakkende levensverhalen die door Van Duijnhoven in zowel proza— als poëzievorm worden gegoten, leveren—als De Groote Oorlog zijn eerste honderdjarige jubileum beleeft—een eigenzinnige bijdrage aan dit treurige maar noodzakelijke eeuwfeest. Bijeengehouden door een kader van talrijke overkoepelende historische beschouwingen, krijgt dit boek ook een educatieve bestemming die het geschikt maakt als lesmateriaal voor middelbare scholieren die het verleden op intense, hermeunistische wijze gewaar willen en kunnen worden. Het boek is op te vatten als een zintuiglijk panorama waar de lezer aan de hand van de makers mee doorheen kan wandelen. Het kabaal van De Groote Oorlog, en de weerklank van de kleinmenselijke emoties die het gevolg zijn van de zich eindeloos voortslepende strijd in en rond de loopgraven, wordt hoor— en voelbaar op de pagina’s. De humane tragedie die zich aan weerszijden van taalgrenzen en frontlinies aftekende in het versplinterde Europese landschap, ontvouwt zich stukje bij beetje opnieuw tussen de regels en de landschapsportretten in. De geschiedenis hoorbaar, invoelbaar, voorstelbaar en wat meer begrijpelijk gemaakt. Dat is de premisse zowel als het einddoel van het boek.
* Het Westfront of de Hindenburglinie bestond uit vijf operationele zones (Stellungen) met namen uit de Germaanse mythologie. Dat waren, van noord naar zuid: Wotan, Siegfried, Alberich, Brunhilde en Krimhilde. De stellingen bestonden uit talloze betonnen kazematten (bunkers met machinegeweren), zware rollen prikkeldraad, kilometers tunnels, ontelbare loopgraven en commandoposten.
.3.
•
.4.
ieper / ypres, belgium
c-print.dibond.perspex.116 x 250 cm / collectie: baker & mckenzie, amsterdam
.5.
.6.
H
et traject van ruim duizend kilometer, honderd jaren, duizenden verhalen en miljoenen mensenlevens, voert ons naar het hart van de materie. Naar een claustrum in de Tijd, waar heden en verleden zich op een of andere wijze met elkaar schijnen te kunnen verenigen. Het gemopper van talrijke te wapen geroepen individuen, het gezucht van mannen en vrouwen uit de ziekenboeg, de sterke verhalen van de vele smokkelaars die met hun contrabande de frontlinies en het prikkeldraad tussen de strijdende partijen trachtten te pareren, de cynische getuigenissen van de meisjes van lichte zeden die in dag— en nachtploegen in de dorpjes achter het front de soldaten met congé weer een beetje leven in dienden te pompen…Hier en daar zelfs ook de klaagzang van een verschroeide heuvel die in de loop der strijd al zijn begroeiing en gewas, zijn flora en fauna heeft zien sterven. Om plaats te maken voor de oneindig ruwere versie van de het leven dat zijn holen en gangen voorheen vooral ondergronds in stille werkzaamheid placht te volvoeren. De menselijke insectenlegers van de dood, die de natuur op brute wijze omploegden, afgroeven, aan flarden reten. In hadden we maar dezelfde taal gesproken!, komen al deze verschillende facetten van de strijd aan bod in treffende miniaturen, dialectische klankdichten, en schilderachtige taferelen. Om zich gaandeweg—na een lange weg van veelvuldige verschillen en een myriade aan schakeringen—toch weer aaneen te plooien tot een overzicht. Een panoramisch tafereel. Een veelluik met vlakken die alle tezamen weer tot een geheel open kunnen worden geklapt.
H
et conflict dat met de knal uit een pistool begon, op een brug in Sarajevo. En dat vier jaar later was aangezwollen tot een Titanenstrijd tussen de natiestaten van onmenselijke, zeg maar Olympische kwaadaardigheid. Wat aanving als een werveling in het luchtruim die op honderd meter afstand al nauwelijks meer te horen was, ontaardde in een orkaan die honderd jaar later nog altijd suizingen nalaat in onze oren en een blinde vlek creëert in onze ogen. Verwarring ook, om zoveel vernietigingsdrang die al die miljoenen en miljoenen Europeanen volledig in de ban had. Zoveel opgeklopte haat, zoveel moedwil, misverstand en onvermogen. De verschrikkingen die er het gevolg van waren. Dat zelfs het normaal zo stille landschap een eeuw na dato nog verzucht: “Hadden we maar, hadden we maar, hadden we maar…hadden we maar dezelfde taal gesproken.”
Educatieve uitwerking van het project:
A
uteur en fotograaf hebben de ambitie om voor (hoge)scholen, bibliotheken en gezelschappen in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland en Engeland in de periode 2015/16 een serie lezingen te organiseren, waarbij het boek als basismateriaal zal dienen voor educatieve doeleinden. Het publiek wordt daarbij aangespoord om zich actief bij de lezing te laten betrekken door middel van tekstuele of visuele bijdragen die ter plekke tot stand kunnen worden gebracht aan de hand van een beschikbaar reservoir aan bronnenmateriaal dat voor dit soort gelegenheden mee zal worden genomen. Het museum te Ieper heeft namens directeur Jan de Wilde officieel toegezegd aan de fototentoonstelling, het literaire boek en de daaraan gekoppelde educatieve mogelijkheden een maximale medewerking te verlenen. Dat begint met de feestelijke presentatie en overhandiging van het eerste gedrukte exemplaar en de opening van de expositie eind januari 2016 in de Koninklijke Zaal van het In Flanders Fields museum.
•
.7.
.8.
Over de fotograaf >
Over de auteur >
’L.J.A.D. Creyghton is een van Nederlands bekendste landschapsfotografen, met een lange
’Van Duijnhoven geeft in zijn boek Ossensia stem aan een bonte stoet van
staat van dienst. Heel vroeg in de ochtend of in de avondschemering, als het licht het
schuinsmarcheerders,
landschap schildert, kan men hem vinden op dijkjes, midden in weilanden, langs beken
familieleden, helden en verschoppelingen. Robuuste Brabantse karakters die in de
en aan bosranden. Zijn ‘klassieke’ foto’s tonen ons niet alleen de schoonheid van het
herinnering en verbeelding van de schrijver, maar soms ook in het geheugen van het
landschap, maar ook de ongrijpbaarheid en de rijkdom ervan. Zij dwingen ons precies te
Maasland, blijvend een plek hebben verworven.’ Wouter ter Haar in Het Brabants Dagblad
messentrekkers,
woonwagenbewoners,
voddenboeren,
kijken en daar de tijd voor te nemen. De fotograaf probeert net als de dichter de genius loci van plekken in het gebied te tonen; die zoektocht betekent: wachten, luisteren en
’Een belangwekkend schrijver.’ Alfred Kossman in het Rotterdams Dagblad
heel goed kijken.’ Margriet Kemper / Pels & Kemper ’s-Hertogenbosch ’Van Duijnhoven is een verhalenverteller die op markante wijze zijn liefde tentoonspreidt
’Creyghton is de meester van de ‘trage’ foto.’ Gerrit v/d Hoven / Brabants Dagblad
voor het kleine, lokale en tegelijkertijd betekenisvolle detail.’
’Niet al Creyghton’s landschappen zijn zo puur en onschuldig als ze in eerste
Gerrit Komrij in Tot diep in het donker
instantie lijken’ Pim Milo / Credits, Amsterdam ’Serge van Duijnhoven is een Van Gogh die schildert met woorden.’
’Wat een ongekende schoonheid! Voor mij heeft Creyghton het mooiste fotoboek over het Nederlandse landschap gemaakt.’ Laurens Reitsma / Boekreporter.nl / Holland Album
Brussel. Hij is de oprichter van tijdboek MillenniuM en de Stichting Kunstgroep Lage Lan-
verbonden aan kunstacademie akv|st. joost. Hij woont en werkt te Haaren [NBr] en
den en verbleef in Sarajevo voor De Morgen en de Volkskrant. In 1993 debuteerde hij met
exposeert in binnen-en buitenland.
de dichtbundel Het paleis van de slaap (Prometheus). Serge van Duijnhoven is frontman
Publicaties o.a.: Saskia de Bodt/L.J.A.D. Creyghton; Schildersdorpen in Nederland. Terra 2005
|
|
L.J.A.D. Creyghton; Holland Album. TerraLannoo, Warnsveld,
Sander Grip; van buitenhuis tot ambtswoning Het Catshuis, ministerie Algemene
Zaken, ’s-Gravenhage, 2007
|
Serge van Duijnhoven/L.J.A.D. Creyghton: Wat ik zie kan
ik niet zijn / Pels & Kemper, ’s-Hertogenbosch, 2011
|
L.J.A.D. Creyghton, Rik Torfs, Lucy
L.Schlüter: Quaevis Terra Patria, Stichting Erasmusfestival Brabant, 2011
|
Tracy Metz/
Maartje van den Heuvel: Zoet&Zout, de Nederlanders en het water / Nai Publishers, 2012 Zijn werk is opgenomen in diverse particuliere en openbare collecties, waaronder: Achmea, Leiden
|
’s-Hertogenbosch
|
Baker & McKenzie, Amsterdam
|
ING, Amsterdam
Fontys Hogescholen
|
|
|
Catshuis, ’s-Gravenhage
|
|
Enexis,
Holland-America Line, Rotterdam-NewYork
Instituut Collectie Nederland, ’s-Gravenhage
Buitenlandse Zaken, ’s-Gravenhage
Jeroen Junte in de Volkskrant
Serge R. van Duijnhoven (Oss, 1970) is schrijver, dichter en historicus en woonachtig te
L.J.A.D. Creyghton (Apeldoorn, 1954) is fotograaf/beeldend kunstenaar en als docent
Lannoo, Warnsveld, 2004
|
Ministerie van
Noordbrabants Museum, ’s-Hertogenbosch
|
Rabobank, Utrecht | Rijksmuseum van Oudheden, Leiden | Royal Caribbean International, Miami-USA | Universiteit van Tilburg | UMC Utrecht | Zuiderzeemuseum, Enkhuizen
Creyghton wordt vertegenwoordigd door: Witzenhausen Gallery, Amsterdam-New York
Jan van Hoof Galerie,’s-Hertogenbosch
Image Library London: www.lensmodern.com
.9.
van het muziekgezelschap dichters
dansen niet.
Publicaties o.a.: De zomer die nog komen moest (Nieuw Amsterdam)
| Klipdrift (Nieuw
Amsterdam) | {Balkan}Wij noemen het rozen (Podium) | Fotografen in tijden van oorlog
(Ludion) | Obiit in orbit; aan het andere einde van de nacht (De Bezige Bij) | Bloedtest (De Bezige Bij)
| Ossensia Brabantse gezangen (Jan Cunen) | Wat ik zie kan ik niet zijn, een
dichter op zoek naar de bronnen van Het Groene Woud (Pels & Kemper) | Le Grand Tour
(Avans Hogeschool) | In het najaar van 2013 verschijnt bij uitgeverij Nieuw Amsterdam zijn nieuwe roman Vuurproef.
Serge R. van Duijnhoven is freelance medewerker voor Vrij Nederland | www.cobra.be
| International Feature Agency | Sinds 2008 brengt hij als ’Onze Man In Cannes’ verslag uit van de hedendaagse filmwereld voor uiteenlopende nieuwe en periodieke media in Nederland, Vlaanderen, Amerika en Azië.
•
. 10 .
PA R T N E R S / S P O NS O R S [in progress]
Dit project kan uitsluitend bestaan en worden gerealiseerd bij de gratie van heel veel sympathisanten. Mogen wij u vragen ons project te ondersteunen door PARTNER, SPONSOR, BEGUNSTIGER of VRIEND te worden? Informeer dan naar de mogelijkheden en de bijbehorende voordelen CONCEP T / Ju n i 2013
L.J.A.D. Creyghton
Serge R. van Duijnhoven
E/
[email protected] T/ 0031 6 29 59 22 22 www.creyghton.com
[email protected] E/
[email protected] T/ 0032 477 767 300 www.sergevanduijnhoven.wordpress.com
[email protected]
[email protected]
