nr. 10 2014
het magazine voor Elektrocracks
2014 E G N E L L A H C O AN ELEKTR V S R A A N IN N WERKT W E E R D E L D N E K R E ERWIJS: W D N O S D IJ T L E E D LEVEN E J N A V S B O J 18 T VERSCHIL E H N E K A M N E E SECTOR D IN LA ADPAL N E P P A T S : JE EERSTE S B O J IE T N A K A V
een initiatief van
INHOUD
nr. 10 2014
4
Deeltijds onderwijs: wat & hoe
7
Finale Elektro Challenge 2014
10
18 jobs van je leven
2
14
Eén voet op de werf, één voet in de schoolbank
INHOUD
Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN.
Vormelek vzw Marlylaan 15/8 bus 2 1120 Brussel Tel. 02 476 16 76 Fax 02 476 17 76 www.wattsup.be
[email protected] Watt’s Up is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werknemersorganisaties ACV-CSC METEA, ABVV-Metaal en MWB-FGTB en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
16
Laadpalen maken het verschil Verantwoordelijk uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem, Studio Dann
19
EUROSKILLS 2014
20 ELEKTROSHOCK
De winnaars
22
Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl
DOSSIER
Vakantiejobs
3
WERKEND LEREN WERKT!
OP BEZOEK BIJ LEREND WERKEN ANTWERPEN
Een goed en waardevol diploma is heel belangrijk om aan een fijne job te geraken. Daarom zit je natuurlijk op school. Als je afstudeert, heb je een diploma (en veel kennis) op zak. Zo gaat het meestal. Maar soms lukt het niet meer zo goed met die school. Daar kunnen 101 redenen voor zijn. Je zit niet goed in je vel, je hebt misschien een foute studiekeuze gemaakt, je wil een andere richting uit, je hebt zin om te gaan werken … Maar werken zonder diploma is niet zo eenvoudig. Wat nu? Heb je al gehoord van het systeem van Leren & Werken? Dan volg je 1 à 2 dagen per week les op school, de andere dagen ga je aan de slag in een bedrijf. The best of both worlds ligt gewoon binnen handbereik. Voor het systeem van Leren & Werken kan je maar in een beperkt aantal scholen of centra terecht. Watt’s Up trok naar Berchem, naar een Centrum voor Deeltijds Onderwijs, Werkend Leren Antwerpen (het vroegere Leonardo Lyceum).
HOE WERKT HET? In Werkend Leren Antwerpen kan je 3 elektrotechnische opleidingen volgen: residentieel elektrotechnisch installateur, industrieel elektrotechnisch installateur en technicus domotica. Elke opleiding bestaat uit een aantal modules (vb. ruwbouwwerken, montagewerken, inbedrijfstelling, enzovoort). Na elke module krijg je een deelcertificaat. Als je ook een aantal algemene vakken gevolgd hebt, krijg je na de volledige opleiding een certificaat.
ONDERWIJS-OP-MAAT
TRAJECTBEGELEIDING
‘Het modulaire systeem zorgt voor een grote flexibiliteit. Leerlingen kunnen op elk moment in de loop van het jaar in het systeem instappen. Je volgt dan de eerste logische module van de opleiding die je hebt gekozen. Zo kunnen we eigenlijk onderwijs-op-maat aanbieden. Dat is ook nodig want onze leerlingen hebben een zeer verschillende achtergrond en voorgeschiedenis. De persoonlijke en individuele begeleiding van de leerlingen is dus een van de grote troeven van het systeem.’
Binnen elk CDO is er ook iemand die de leerlingen begeleidt bij hun eerste stappen in hun professionele leven. ‘Ik stippel het tewerkstellingstraject uit voor de leerlingen. Dat betekent dat ik hen help een cv opstellen en een sollicitatiebrief schrijven. Ik onderhoud ook de contacten met de bedrijven. Soms ga ik zelfs mee op sollicitatiegesprek.’
æ Gino Loverie, lesgever
AAN DE SLAG Normaal gezien zit je in het deeltijds onderwijs 2 dagen per week op school en werk je 3 dagen in een bedrijf. ‘Die samenwerking met de bedrijven is natuurlijk heel belangrijk voor deze opleiding. De vraag naar goed opgeleid personeel wordt alsmaar groter. Bedrijven zijn op zoek naar arbeidskrachten die direct inzetbaar zijn. We wisselen dan ook veel knowhow en materiaal uit. We spelen in onze lessen zo goed mogelijk in op de behoeften en verwachtingen van de bedrijven waar onze leerlingen terechtkomen.’ æ Wim Van Hees, lesgever
4
æ Marlies Van den Elsacker, tewerkstellingscoach
KENNIS IS MACHT ‘Het is een plezier om met deze mensen te werken. Ze zijn enorm gemotiveerd, en dat maakt het voor ons, de leerkrachten, heel boeiend. We proberen hen ook meer bij te brengen dan alleen theorie. Bijvoorbeeld dat bijscholingen en extra opleidingen over nieuwe technieken en producten ook na hun tijd hier op school belangrijk blijven. Want anders ben je niet mee met de laatste ontwikkelingen. Kennis is macht …’ æ Wim Van Hees, lesgever
WERKEND LEREN WERKT!
OP ZOEK NAAR EEN CENTRUM VOOR LEREN EN WERKEN IN JE BUURT? DARCO, 19 JAAR ‘Ik ben pas begonnen, met de opleiding residentiële elektriciteit. Ik heb eerder les gevolgd in het klassieke onderwijs, maar ik was wat schoolmoe. Daarom ben ik overgestapt naar het deeltijds onderwijs. Werken valt heel goed mee, het is echt mijn ding. Ik voel me nu veel beter. Momenteel doet mijn bedrijf de elektrische installatie in een school in opbouw. Ik heb een vaste leermeester op de werkvloer, Peter. Die begeleidt mij en ik kan altijd bij hem terecht met vragen. Volgend jaar moet ik nog de algemene vakken doen, en dan krijg ik een certificaat.
YANNICK, 24 JAAR ‘Ik heb eerst 5 jaar als automechanicus gewerkt. Maar ik wilde iets anders, opnieuw gaan studeren. Ik was wat uitgekeken op automechanica, eigenlijk is dat altijd hetzelfde. Voor een elektrotechnisch installateur is elk renovatieproject iets nieuws, dat is een job met meer variatie. Gezien mijn leeftijd was het deeltijds onderwijs een ideale piste. Ik zit in het 1e jaar, we leren nu de basisschakelingen. Wat ik op school leer, pas ik meteen toe in de praktijk. Ik werk in een klein bedrijfje dat veel databekabeling verzorgt. Heel tof.’
Wat ik tof vind aan de opleiding? Vooral de afwisseling tussen school en werken. De praktijk vult de theorie perfect aan. En de toekomst? Ik zou liever in een bedrijf gaan werken dan zelf een zaak te beginnen. Daar heb je veel startkapitaal voor nodig. Ik kies liever voor de zekerheid.’
LEREN EN WERKEN IN EEN NOTENDOP aa je bent tussen 15 en 25 jaar. aa je bent ingeschreven bij de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling). aa je kan op elk moment in de loop van het jaar instappen. aa er is een goede individuele begeleiding. aa een ideale balans tussen leren en werken. aa je krijgt de kans om te werken en dus professionele ervaring op te doen.
5
Kijk in de scholenzoeker op www.wattsup.be
WERKEND LEREN WERKT!
ENKELE TIPS VAN PIETER-JAN VOOR OP DE WERKVLOER: aa toon dat je geïnteresseerd bent, stel vragen aa kom op tijd aa maak een job altijd af, ook als je moet overwerken aa werk geconcentreerd
PIETER-JAN, 22 JAAR ‘Ik heb eigenlijk een horecaopleiding gevolgd, aan de kokschool. Maar mijn job was fysiek heel zwaar en erg stresserend. Daarom ben ik gaan rondkijken naar iets anders.’
ANTOON, 20 JAAR ‘Ik ben pas in februari begonnen. Ik heb in het secundair vroeger ASO Economie/Moderne Talen gevolgd. Daarna heb ik in Gent gestudeerd aan een hogeschool. Maar dat zag ik niet meer zitten. Ik wilde liever iets met mijn handen doen. Dit systeem is echt wat ik zocht.’
‘Ik ben in september gestart en de opleiding valt heel goed mee. Als je deeltijds onderwijs volgt, verdien je ook wat geld en dat was voor mij belangrijk omdat ik toch al een reeks vaste kosten heb, zoals huishuur en benzine. Door het modulaire systeem zijn er niet echt examens. Wel krijgen we proeftaken en opdrachten, en daar geven de leerkrachten dan meteen feedback op.’ ‘Ik werk in een bedrijf dat vooral huishoudelijke installaties doet. Veel renovaties, soms kleine dingen maar ook grotere werven, van begin tot einde. Ook automatisatie komt daarbij kijken. Het is een klein bedrijf en dat heeft veel voordelen. Ik leer voortdurend nieuwe dingen omdat ik bij alles betrokken word. Later wil ik de richting van de industriële installaties uitgaan, misschien zelfs in het buitenland.’
VOOR LEREN EN WERKEN KAN JE OOK TERECHT IN EEN OPLEIDINGSCENTRUM VAN SYNTRA. DAAR HEET HET SYSTEEM LEERTIJD.
MEER WETEN? w w w.leertijd.be w w w.ond.vlaan w w w.werkend w w w.wattsup
deren.be
leren.be
.be
6
FINALE 2014
K R E W T E H P O N O O R K DE Op 29 april was het zover: de finale van Elektro Challenge 2014. Uit alle windstreken van het land streken de 30 finalisten neer in de sfeervolle Wild Gallery in Brussel. Sommigen waren al voor dag en dauw vertrokken voor wat wellicht de spannendste dag van hun schooljaar zou worden. Alle finalisten hebben met succes een lange en moeilijke weg afgelegd. Wie hier aanwezig is, heeft de voorbije maanden zijn sporen verdiend. De competitie loopt immers al een hele poos. Sinds de online pretest in oktober en daarna de provinciale preselecties is er al een tijd overheen gegaan. De finale is dus echt de kroon op het werk.
7
ELEKTRO CHALLENGE 2014
: M U I D O P T E H P O D N E I D R VE
S R A A N N I W DE Winnaars Elektro Challenge 2014
Vinçotte Electro Safety Award
RESIDENTIËLE ELEKTRICITEIT:
INDUSTRIËLE ELEKTRICITEIT:
RESIDENTIËLE ELEKTRICITEIT:
INDUSTRIËLE ELEKTRICITEIT:
Bjarne Peeren
Joerdy Van Boven
Alexandre Didier
Quentin Rami
VTI, Veurne
VTS, Sint-Niklaas
CEFA Saint-Gabriel, Braine-le-Comte
Athenée Royal d’Ans
De winnaars gingen naar huis met een iPad Air. Hun school kreeg een cheque ter waarde van € 1500 aan elektrisch materiaal en opleiding.
Bij de beoordeling voor deze veiligheidsaward wordt vooral gekeken hoe veilig en gestructureerd de deelnemers te werk gaan, naar de ordelijkheid op de werkplek en in de materiaalkoffer, het juiste gebruik van materiaal en gereedschap en de uitvoering en de voorzorgsmaatregelen bij het testen van de installatie. Beide winnaars ontvingen een cadeaucheque ter waarde van € 250, een klein AREI en een opleidingscheque voor de Vinçotte Academy.
ALLES KAN BETER Voor de editie 2014 hebben 253 jongeren (uit 100 verschillende scholen of centra) meegedaan aan de Elektro Challenge. Ze hebben zich met hart & ziel gesmeten. Wat kunnen we concluderen uit hun deelname? Wat kan er nog beter?
DE MENING VAN DE JURY Deze editie was een grand cru: iedereen heeft de opdracht tot een goed einde gebracht en er is hard gewerkt. De finalisten hebben een opdracht moeten uitvoeren met materiaal dat ze niet goed kennen. Onze opdracht bestond er dus in om op hun vragen te antwoorden en in het oog te houden of ze op de goede weg waren. Al bij al zijn we dit jaar weinig moeten tussenbeide komen. Sommige deelnemers waren wat gestrest en waren de pedalen soms even kwijt. Maar we hebben ze snel terug op het juiste pad gezet. Voor hen was het dan een erezaak om hun fouten recht te zetten. Hoe verloopt de evaluatie? Elke kandidaat krijgt punten op een hele lijst evaluatiepunten. Bij een gelijke stand geeft de snelheid van werken de doorslag.
Dit jaar scoorden de jongeren onder meer heel sterk op: ✔✔ het plaatsen en aansluiten van de bewe-
gingsmelders; ✔✔ het aansluiten van de verlichting en de
stopcontacten in de badkamer; uiteraard met de juiste kabeldiktes en -kleuren; ✔✔ ook het plaatsen van de aarding en equipotentiaalverbindingen was in de preselecties goed tot zeer goed. Maar er waren ook nog enkele aandachtspunten: ✔✔ het correct lezen van de schema’s, met
name de betekenis van de symbolen en de werking van de installatie; de interpretatie van de gegevens op de verschillende componenten; orde en netheid.
æ Claude Decamps en Fernand Brose, juryleden
Elke editie wordt er beter en sneller gewerkt, dat viel ook dit jaar op. Niet opgeven, dus … 8
DE KROON OP HET WERK
HET WOORD AAN DE DEELNEMERS ‘Voor mij waren er verschillende redenen om mee te doen. Ik heb ook zelf het initiatief genomen om mij in te schrijven, nadat ik de aankondiging gezien had in het Watt’s Up-magazine. Ik heb mij eigenlijk niet speciaal voorbereid. Het leek mij een ideale gelegenheid om nieuwe dingen op te steken. Je leert bijvoorbeeld met nieuwe producten te werken. Maar ik vond het ook leuk om een babbeltje te kunnen slaan met leeftijdsgenoten uit andere scholen. Zo hoor je hoe ze daar bepaalde zaken aanpakken.’ æ Nick Bosmans, VTI, Kontich
‘Voor onze leerlingen is de Elektro Challenge een goed moment om aan de buitenwereld te tonen wat ze in hun mars hebben. Onze school is redelijk klein, dus we zijn heel trots dat we de finale gehaald hebben. Nick is een enorm gemotiveerde leerling, met een grote interesse. Hij kijkt op geen uur als hij met elektriciteit bezig kan zijn. (…) De belangrijkste les van vandaag is misschien wel hoe belangrijk het is om ordelijk te werken. Ook later, als ze een job hebben, zullen ze snel merken dat het voor een klant niet genoeg is dat een installatie werkt. Men verwacht ook dat het werk op een ordelijke en propere manier uitgevoerd wordt.’
‘Ik heb me ingeschreven om te zien hoe ver ik zou geraken. Dat ik de finale heb gehaald maakt me echt blij. De sfeer vandaag was top. In het begin was ik wat gestresseerd, maar alles is goed verlopen. De organisatie was perfect. Onze opdracht was om een driefasige motor aan te sluiten. Het kwam er dus op aan om het schema goed te lezen en logisch na te denken. Gelukkig was ik mentaal goed voorbereid.’
‘Mijn installatie werkte eerst niet goed. Gelukkig is de jury ter hulp geschoten, er zat blijkbaar een klein foutje in. Voor mij was het alleszins een geslaagde dag, ik heb veel bijgeleerd. En ik heb de kans gekregen om met componenten te werken die ik nog niet kende. Ik zou echt iedereen aanraden om mee te doen. Het loont echt de moeite.’ æ Grégoire Detrait, Institut Sainte-Marie, Couvin
æ Kevin Goiny, CEFA des Fagnes, Couvin
DE WINNAARS!
æ Geert Van Cleemput, leerkracht van Nick, VTI, Kontich
‘De finaledag was goed georganiseerd. Alles is goed verlopen. Ik had eigenlijk een moeilijkere opdracht verwacht. Het was echt een leuke ervaring, en de sfeer was opperbest. Als ik nog eens zou mogen deelnemen, zou ik niet aarzelen. Mijn leerkracht heeft me ertoe aangezet om mee te doen. Hij was er vandaag ook bij. Tijdens de middag heeft hij me nog enkele tips gegeven, die ik zeker niet uit het oog mocht verliezen.’
‘We zijn er vroeg aan begonnen. Om 9 uur kregen we onze opdracht en werden we begeleid naar het lokaal waar het allemaal moest gebeuren. Ik was als eerste klaar. Alles werkte meteen, er waren wel nog een paar schoonheidsfoutjes. Ik heb enorm veel bijgeleerd, van bij de preselecties al. Ik heb bijvoorbeeld nieuwe toestellen en nieuwe materialen leren kennen. Gelukkig hebben we veel technische uitleg gekregen van de jury, dat was een grote hulp om de opdracht af te werken.’
JOERDY VAN BOVEN, VTS, Sint-Niklaas ALEXANDRE DIDIER, CEFA Saint-Gabriel, Braine-Le-Comte Winnaar Vinçotte Electro Safety Award voor residentiële elektriciteit
9
Winnaar Elektro Challenge voor industriële elektriciteit
18 JOBS VAN JE LEVEN
START
Je bent jong, knap, slim en je studeert – vaneigens! – elektriciteit. De wereld ligt dus aan je voeten. Maar op een dag komt … het uur van de waarheid. En dan moet je op zoek naar een job. Met een elektrotechnisch diploma is dat geen probleem: de werkgevers zijn meer dan ooit op zoek naar goed opgeleide en gemotiveerde elektriciens. Maar weet jij al zeker welke richting je professioneel uit wil? Tijd dus voor een beter overzicht. Een goed geïnformeerde elektricien is er namelijk twee waard. Daarom geven we je op de volgende bladzijden een kort portret van de belangrijkste jobs in de elektrotechnische sector. Zo kun je makkelijker beslissen welke richting je uit wil. Of misschien wil je nog een extra S-en-Se-jaar volgen? Of een bijkomende opleiding?
BESLIS EERST WAT JE GROOTSTE INTERESSES ZIJN. DAN VERTELLEN WIJ WELKE DE GEKNIPTE JOB IS VOOR JOU.
10
DE JOBS VAN JE LEVEN
Je denkt met je handen, meer zelfs, je hebt twee rechterhanden. Je bent een DIY’er in hart en nieren. Do It Yourself – je weet dus van aanpakken. Maar je weet ook dat je je voortdurend zal moeten bijscholen.
Begeef u onmiddellijk naar 1
7
9
10 12
Misschien zie je het leven door een groene bril? Je wilt je steentje bijdragen tot een efficiënte, aangename en duurzame samenleving. Je beseft dat milieuvriendelijke oplossingen nodig zijn om een hoge levensstandaard te bewaren.
Je zoekt een job met werkzekerheid en doorgroeimogelijkheden. En je wilt graag zelfstandig werken, omdat je graag zelf de touwtjes in handen neemt en omdat je graag in contact komt met je klanten.
Ga dan meteen naar
Kijk eens bij
3
4
12 14 16
18
2
4
6
7
11 16 17 18
10
Aha, een nerd in da house. En je bent er nog fier op ook? Fijn, want je kijkt vooruit, naar de toekomst. Je bent voortdurend op zoek naar nieuwe technologische mogelijkheden. Robotica en computers vind je de max en je wilt altijd bijleren.
Geen kantoorjob voor jou. Non, merci. Routine? Neen, bedankt want beaucoup trop saai. Je houdt van avontuur en houdt graag de spanning in je leven.
Als de bliksem met je Starship Cruiser naar
Spice it up en kijk naar
1
3
5
6
13
17
2
2
3
4
AUTOMATISATIETECHNICUS
INDUSTRIEEL ELEKTROTECHNISCH INSTALLATEUR
ELEKTROTECHNISCH INSTALLATEUR FOTOVOLTAÏSCHE PANELEN
KLIMATISATIETECHNICUS
Als industrieel elektrotechnisch installateur voer je elektrische werkzaamheden uit in productiehallen en andere industriële omgevingen. Je zorgt er voor de algemene elektrische voorzieningen, leidingen, borden en geautomatiseerde systemen.. Ook onderhoud en herstel je de elektrische voorzieningen in een industriële omgeving.
Misschien staan er op het dak van jouw huis ook wel zonnepanelen? Ze halen energie (en dus ook elektriciteit) uit het zonlicht, dat is dus een heel duurzame en milieuvriendelijke energiebron. Maar de installatie van die fotovoltaïsche systemen is voer voor specialisten.
11
9
11 14
15
1
De automatisatietechnicus installeert aangestuurde systemen, zoals transportbanden, sorteermachines, geautomatiseerde poorten en deuren. Ook onderhoud en herstel neemt hij voor zijn rekening.
8
Klimatisatiesystemen vind je op heel wat plaatsen: in kantoorgebouwen en ziekenhuizen, maar ook in productiehallen en supermarkten. Zelfs in musea, om delicate kunstwerken bij de juiste temperatuur te bewaren. Als klimatisatietechnicus installeer, onderhoud en herstel je deze systemen.
DE JOBS VAN JE LEVEN
5
6
7
8
KOELMONTEUR
KOELTECHNICUS
Je monteert koel- en vriesinstallaties (koeltogen, koelkamers, koelwagens, …). Je komt bij kleine zelfstandigen, zoals kruideniers en bloemisten, maar ook in grote bedrijven, zoals supermarkten of producenten van voedingswaren. Als koelmonteur kun je doorgroeien naar de job van koeltechnicus.
Bij de installatie van koel- en vriessystemen geef je leiding aan de koelmonteur. Maar je bent ook verantwoordelijk voor nazicht, onderhoud en herstelling. In het weekend en ’s avonds ben je regelmatig standby om dringende herstellingen uit te voeren.
MONTEUR DATA- EN TELECOMMUNICATIE
PLAATSER BOVENEN ONDERGRONDSE LEIDINGEN
Als monteur telecommunicatie installeer je versterkers, verdelers en filters op palen en gevels die communicatie via kabel mogelijk maken. Door jouw werk wordt de wereld een stukje kleiner.
Als plaatser van bovenen ondergrondse leidingen leg je alle mogelijke leidingen voor straatverlichting, internet, kabeltelevisie en telefoonverkeer. Je zorgt ook voor de aansluiting van de openbare verlichting en voert herstellingen en onderhoud uit.
‘Elke dag leer ik nieuwe dingen. Er bestaan nu eenmaal ontzettend veel verschillende soorten installaties en systemen. Geen enkele montage, geen enkele herstelling is dezelfde.’ PIETER, KOELTECHNICUS EN KOELMONTEUR
9
PODIUMTECHNICUS Een podiumtechnicus zorgt voor de belichting of het geluid op evenementen in een zaal of in openlucht (bijvoorbeeld concerten, muziekfestivals en theatervoorstellingen). Volgens het plan van de ontwerper installeer en verbind je luidsprekers, spots, mixtafels en andere apparatuur. In dit beroep werk je regelmatig op grote hoogtes en is een sterke rug belangrijk, want de apparatuur is vaak behoorlijk zwaar.
10
11
TECHNICUS BLIKSEMBEVEILIGING
RESIDENTIEEL ELEKTROTECHNISCH INSTALLATEUR
Je bent gespecialiseerd in installaties voor bliksembeveiliging. Deze installaties kom je vooral tegen in kantoorgebouwen, fabrieken, ziekenhuizen, bejaardentehuizen en hotels.
Je werkt in woningen (huizen, appartementen en studio's). Daar installeer je de elektrische voorzieningen (leidingen, stopcontacten, lichtpunten, schakelaars,...). Je voert ook herstellingen uit en vernieuwt bestaande installaties volgens de wettelijke normen.
12
TECHNICUS BRANDBEVEILIGINGSSYSTEMEN Je monteert, onderhoudt en herstelt brand-en rookdetectiesystemen. Ook installeer je de elektrische componenten van brandmeldcentrales.
‘In deze job moet je technisch sterk staan. Pas als de techniek goed zit, kun je creatief beginnen te zijn. Een lounge-sfeertje creëren bijvoorbeeld door de drums wat anders af te stellen en de stem speciaal te kleuren.’ PATRICK, PODIUMTECHNICUS
12
13
14
TECHNICUS DOMOTICA/ IMMOTICA Domoticasystemen zorgen voor geautomatiseerd huiselijk comfort. Alles wordt centraal bediend, de verlichting springt vanzelf aan of de verwarming wordt uitgeschakeld als de bewoners weggaan. Installatie, onderhoud en herstellingen van deze systemen is voor de technicus domotica. Immotica is de naam voor deze automatisatiesystemen in grotere gebouwen zoals kantoorgebouwen of ziekenhuizen.
15
TECHNICUS HOOGSPANNING
TECHNICUS ELEKTRISCHE ZWEMBADUITRUSTING
Je installeert hoogspanningsinstallaties en -cabines. Ook aansluiting, onderhoud en herstellingen neem je voor je rekening.
Een zwembad heeft pompen, filters, verlichting en verwarming. Al deze systemen worden geïnstalleerd, onderhouden en hersteld door de technicus elektrische zwembaduitrusting.
17
16
TECHNICUS INBRAAKBEVEILIGINGSYSTEMEN Je installeert, controleert en herstelt alarmapparatuur, bewakingscamera's, sensoren en andere componenten van inbraakbeveiligingssystemen.
‘We evolueren steeds meer naar videobewaking en de beeldverwerking evolueert razendsnel. Het is dus allesbehalve eentonig werk. Maar een flinke dosis gezond verstand is wel een basisvereiste.’ RENAUD, TECHNICUS INBRAAKBEVEILIGINGSSYSTEMEN
18 JE PAST IN GEEN ENKEL VAKJE? DAT GELOVEN WE NIET. SORRY. TERUG NAAR START!
TECHNICUS TOEGANGSSYSTEMEN EN -CONTROLE
TERTIAIR ELEKTROTECHNISCH INSTALLATEUR
Je installeert, onderhoudt en herstelt badgelezers, videocamera’s, bewegingssensoren en andere onderdelen van toegangssystemen. Je werkt vooral in en rond tertiaire gebouwen en fabrieken waar de toegang elektronisch wordt geregeld.
Als tertiair elektrotechnisch installateur plaats je de elektrische voorzieningen in kantoorgebouwen en andere grote, niet-industriële gebouwen. Hier gaat het vooral over verlichting, energieverdeling, klimatisatie- en meeten regelsystemen. Ook voer je herstellingen en onderhoud uit.
13
Wil je meer weten over deze beroepen? Wij je een compleet overzicht van alle beroepen? Ga dan naar: www.wattsup.be/nl/ beroepen
ÉÉN VOET OP DE WERF, ÉÉN VOET IN DE SCHOOLBANK Je las al op de eerste bladzijden van dit magazine dat je de job van elektricien ook kan leren zonder al te veel tijd door te brengen op de schoolbanken. Leerlingen in het deeltijds onderwijs staan al met één voet op de werkvloer. Dat werkt heel motiverend want ze leren de job in de praktijk van alledag. We gingen op stap met Timothé Debatty, leerling van het CEFA van Court Saint-Etienne. We wilden namelijk weten hoe zo’n dag op een werf verloopt.
14
Welkom in Lillois, in het hart van Waals-Brabant. Timothé werkt 3 dagen per week in het bedrijf Elypse. Vandaag zijn zijn baas, Christophe Sculier, en zijn begeleider, Olivier Beeckman, samengekomen voor een maandelijkse evaluatie.
HET BEGIN ‘We beginnen altijd met het begin. Wat is de naam van de gereedschappen? Hoe hou je een werf proper? Hoe gebruik je een lasermeettoestel? Dan leren we de meest eenvoudige aansluitingen. Stap voor stap leren we daarna de moeilijkere zaken. Timothé is heel gemotiveerd en hij werkt met veel zorg en precisie. Alleen moet hij misschien nog wat communicatiever worden tegenover de klanten.’ Christophe Sculier, Elypse
ELKE DAG IETS NIEUWS
aansluiten in een nieuwe winkel ... Dankzij Christophe leer ik de uiteenlopende aspecten van de job van elektricien kennen.’ Timothé, 19 jaar
MISLUKKEN IS GEEN OPTIE Dit systeem biedt ook aan leerlingen die het op school niet meer zien zitten, een uitweg via een job op de werkvloer. We stellen alles in het werk om te vermijden dat er iets fout loopt. We zullen altijd oplossingen zoeken met de leerling en de patron. Tijdens mijn evaluatieronde kom ik vaak dezelfde problemen tegen: op tijd komen, bij ziekte tijdig de baas of collega’s verwittigen, een doktersbewijs voorleggen … Aandacht leren hebben voor een goeie werkattitude maakt dus ook deel uit van deze opleiding.’ Olivier Beeckman, begeleider CEFA van Court Saint-Etienne
‘Elke dag brengt hier iets nieuws, er is geen tijd om stil te staan. Een computernetwerk installeren bij iemand thuis, technisch onderhoud doen in een kmo, de parlofoon
15
WISSELWERKING Timothé: ‘Christophe is een echte peetvader voor mij. Ik hoop dat we contact kunnen blijven houden. Als ik in de toekomst goede raad nodig heb, zal ik zeker bij hem aankloppen.’
Christophe: ‘Na een werkdag blijft Timothé soms wat langer om extra uitleg te vragen over een onderwerp uit de lessen dat hij niet zo goed begrepen heeft. Dan voel je zijn grote interesse voor de job. Langs de andere kant heb ik ook al veel van hem opgestoken. Er is dus echt een goede wisselwerking tussen ons beiden.’
DE KIP OF HET EI:
LAADPALEN MAKEN HET VERSCHIL! WERK AAN DE WINKEL VOOR ELEKTROTECHNICI Feit: elektrische auto’s zijn geen onverdeeld succes op de Belgische autowegen. Daar zijn verschillende oorzaken voor: de hoge prijs, het beperkte aantal modellen, batterijen die een beperkte capaciteit hebben. Maar belangrijk is ook het ontbreken van voldoende laadstations. Want zolang mensen hun voertuig niet op voldoende plaatsen kunnen opladen, zijn ze niet geneigd te investeren in elektrische mobiliteit. Met andere woorden: er zullen de komende jaren nog veel laadstations geïnstalleerd moeten worden om de doorbraak van elektrisch rijden in de hand te werken. Werk aan de winkel voor elektrotechnici! Op 1 januari 2014 reden er in ons land 2226 elektrische auto’s, goed voor 0,036 procent van het Belgische wagenpark. Dat is mager, zeker in vergelijking met sommige andere landen, zoals Noorwegen en Nederland. Volgens de jonge ondernemer Arthur Vijghen, die met zijn firma The New Drive elektrisch vervoer wil bevorderen, is die achterstand deels te wijten aan een gebrek aan oplaadinfrastructuur. ‘In België zijn er zo’n 1500 publieke laadpunten, verspreid over slechts 200 à 300 locaties.’
MEER LAADPALEN = MEER ELEKTRISCHE AUTO’S Als we willen dat er meer mensen kiezen voor een elektrische auto, zullen er meer laadpalen moeten komen. Arthur Vijghen: ‘Dat zagen we heel duidelijk in Nederland. Het is wetenschappelijk bewezen dat
hoe meer laadpalen er voorhanden zijn, hoe meer elektrische wagens er verkocht worden. Ook onze overheid zou daar een oplossing moeten voor vinden, bijvoorbeeld via subsidies voor investeerders of stadsbesturen die laadpalen installeren.’
KANT-EN-KLARE TOESTELLEN Met andere woorden: als we van elektrisch rijden echt een succesverhaal willen maken, hebben elektrotechnici de komende jaren nog heel wat werk voor de boeg om de nodige laadinfrastructuur te plaatsen. ‘Laadpalen worden kant-en-klaar geleverd. Het is enkel een kwestie van de laadpaal aan te sluiten op de meterkast en een differentieel te voorzien voor de veiligheid.’ Werk voor een gediplomeerd elektricien dus.
16
AC-EN DC-LAADPALEN Er bestaan zowel laadpalen op wisselstroom (AC) als op gelijkstroom (DC). Batterijen werken op gelijkstroom. Daarom beschikken de meeste elektrische auto’s over een eigen omvormer. ‘Laden gaat het snelst als de conversie van AC naar DC onmiddellijk in de laadpaal gebeurt’, vertelt Arthur Vijghen. Dat is het principe van de zogenaamde snellaadpalen, die rechtstreeks gelijkstroom naar het voertuig sturen. Op die manier kan je op een half uur tijd de batterij zodanig opladen dat de actieradius opnieuw 100 tot 150 km bedraagt. Ter vergelijking: bij een normaal laadproces neemt de actieradius toe met 20 tot 40 km per uur.’
ONMISBARE COMPONENTEN Elke laadpaal of wallbox voor thuisinstallatie bevat een aantal essentiële componenten. Daar hoef je je als elektrotechnicus niets van aan te trekken tijdens de installatie, maar voor de volledigheid, geven we je toch een overzicht:
Connector meestal staan laadstations buiten of onder een afdak opgesteld. Daarom gelden voor de elektrische koppeling met het voertuig belangrijke veiligheidseisen. Alleen stopcontacten die voldoen aan de norm IEC 621962-2 komen in aanmerking. Die norm beschrijft welke types stopcontacten gebruikt mogen worden.
Statusdisplay dit scherm geeft de gebruiker een inzicht in de toestand van het laadproces. Er zijn verschillende varianten, van heel basic tot hoogtechnologisch.
Activatiemodule de communicatie tussen de gebruiker en het laadstation kan op verschillende manieren, van een eenvoudige drukknop tot meer gesofisticeerde systemen zoals RFID. Daarbij stuurt het laadstation een bepaalde frequentie uit die door de RFID-tag van de gebruiker teruggestuurd wordt. Dat signaal bevat dan allerlei informatie, zoals laadgeschiedenis, prijsberekening …
Communicatiemodule communicatie tussen laadstation en voertuig is essentieel. Daarom verstuurt de laadpaal of wallbox via PWM (pulse width modulation) een signaal van 12V door de kabel. Op basis van de breedte van de pulsen deelt de paal aan het voertuig mee hoeveel stroom er mag afgenomen worden.
Veiligheidscomponenten standaard bevat een laadstation een automaat (om het toestel te beschermen tegen kortsluiting of overspanning) en een differentieel (voor personenbeveiliging).
breinbrekers De titel van dit artikel luidt: De kip of het ei: laadpalen maken het verschil! Wat wordt hier precies mee bedoeld?
Een ideaal scenario voor het snel opladen van batterijen, is dat je ze zou kunnen koppelen aan PV-panelen. Hoezo?
Bij de invoer van alternatieve vervoersmiddelen, zoals elektrische auto’s, is het belangrijk dat er een goede infrastructuur voorhanden is. Zo zijn mensen veel sneller geneigd om over te stappen op de nieuwe technologie. Dat werd duidelijk in Nederland: hoe meer laadpalen er geïnstalleerd werden, hoe meer mensen een elektrische wagen kochten.
Een PV-installatie genereert gelijkstroom. En aangezien autobatterijen ook werken op gelijkstroom, kan de elektrische energie dus rechtstreeks opgeslagen worden, wat de laadtijd aanzienlijk versnelt.
17
WAAR MOET JE ALS INSTALLATEUR REKENING MEE HOUDEN? 1
VERZWARING VAN DE RESIDENTIËLE INSTALLATIE
2
AANPASSINGEN IN DE METERKAST
3
BEKABELEN
4
LAADSTATION BEVESTIGEN EN AANSLUITEN
Het kan zijn dat de installatie verzwaard moet worden, maar dat is meestal niet het geval. Voor auto’s die laden op 3,7 kW (220V/16A) of 7,2 kW (220V-32A), zoals een Nissan Leaf, een Volkswagen e-Up! of een BMW i3, volstaat een gewone netaansluiting. Voor auto’s met een hoger vermogen, van 11 kW (400V/16A) of 22 kW (400V/32A), zoals een Tesla Model S, is een verzwaring wel nodig. Anders duurt het tot 24 uur om de auto op te laden.
Er moet een extra automaat en een kWh-meter aangesloten worden in de meterkast. De automaat beveiligt de installatie tegen kortsluiting en overspanningen. De stroomsterkte is afhankelijk van het vermogen van de auto. Veel voorkomende waarden zijn 2x16A, 1x32A, 1x20A en 1x40A.
Voor de voeding van het laadstation is bekabeling nodig. Sluit de kabel aan in de meterkast en leid deze naar de plek waar het laadstation komt. Hiervoor kan het nodig zijn dat je de kabel moet ingraven, bijvoorbeeld onder het tuinpad of de oprit.
Het systeem wordt kant-en-klaar geleverd. Het komt er enkel nog op aan om het aan te sluiten op de elektrische voeding.
18
EUROSKILLS
HET BELGISCHE TEAM IN DE STARTBLOKKEN WAT IS EUROSKILLS? EuroSkills zijn de Europese kampioenschappen voor het vakmanschap. Schrijnwerkerij, druktechnieken, webdesign … Alle beroepen (26 in totaal) waar gedegen vakmanschap voor nodig is, verdienen een plaats tijdens EuroSkills. Dus uiteraard ook enkele beroepen uit de elektrotechnische sector: elektrotechnische installaties en koeling en klimatisatie. Om de twee jaar strijden honderden jonge vakmensen in verschillende vakgebieden tegen elkaar om de titel ‘beste vakman / vakvrouw van Europa’. De wedstrijden zorgen voor de promotie van het beroepsonderwijs, het bevorderen van de beroepstrots en de talentontwikkeling van jonge professionals. Naast
de wedstrijden vinden ook vele andere activiteiten plaats die gericht zijn op vakoriëntatie. Dit maakt EuroSkills tot het grootste beroepenevenement van Europa.
AFSPRAAK IN LILLE, 2 TOT 4 OKTOBER 2014
DE EUROPESE KAMPIOENSCHAPPEN VOOR HET VAKMANSCHAP
In 2012 vond de internationale samenkomst plaats in ons land, op het circuit van Spa-Francorchamps. Het succes was overrompelend: een massa bezoekers uit het hele land en van alle leeftijden, een goede sfeer (hard werken en veel lachen!) en prachtige resultaten (België eindigde derde in het landenklassement).
EUROSKILLS BELGIUM IN CIJFERS
De editie 2014 vindt plaats in Noord-Frankrijk, in Lille (Rijsel). Het Belgische team bestaat uit 22 deelnemers.
aa 18 procent van de Belgische deelnemers waren meisjes
aa 900 jongeren hebben meegedaan aan de preselecties
aa 200 jongeren waren aanwezig op de finale op 13 en 14 maart
aa er werden 75 medailles uitgedeeld aa 22 jongeren werden tijdens de finale geselecteerd; zij gaan in oktober naar Lille.
TEAM ELEKTROTECHNIEK Elektrische installaties: Vincent Delhaye, 22, Luik Koeling en klimatisatie: Matteo Falasca, 19, Waals-Brabant
WIE ORGANISEERT EUROSKILLS? EuroSkills is een initiatief van WorldSkills Europe. In 2007 is deze vereniging opgericht (voorheen onder de naam ESPO). De leden zijn erkende nationale Skills-organisaties uit alle Europese lidstaten, EFTA-landen en kandidaat-lidstaten. Het doel van WorldSkills Europe is het promoten van het vakmanschap en het beroepsonderwijs bij de jongeren uit de Europese Unie. www.euroskills.org
19
ELEKTROSHOCKING NEWS:
DE WINNENDE SLOGANS!
De winnaars van de Elektroshock-wedstrijd zijn gekend. Wat was de opdracht? Verzin met je jeugdvereniging een originele slogan over elektriciteit. Als je wint, komt er een professionele elektrotechnicus langs – Mr. Elektron voor de vrienden! – om de elektrische installatie van je jeugdlokaal na te kijken en te verbeteren. De voorbije maanden hebben talloze jeugdbewegingen uit de verste uithoeken van Vlaanderen deelgenomen aan de Elektroshock. We hebben tal van leuke inzendingen gekregen. Deze 2 slogans zijn als winnaars uit de bus gekomen en kunnen zich binnenkort aan een bezoekje van Mister Elektron verwachten!
De winnaars De scouts van Wommelgem doen het met een doordenkertje.
Best slogan to save y? How would electricit Dikke proficiat! if someone you feel turned you on and left?
De 4de Sint-Joris Meisjesgidsen van Merksem rijmen van:
Rikke tikke tik – van elektrik krijg je een kick! 20
DE ELEKTROSHOCK Je kan nog altijd meedoen met de Elektroshock. Ben je nog op zoek naar een toffe activiteit voor op kamp en heb je geen inspiratie? Zoek niet verder, Elektroshock helpt je uit de nood! Deze interactieve speelkit over elektriciteit voor 8- tot 14-jarigen bezorgt de leden van jouw club een onvergetelijke dag. Met de Elektroshock tover je je lokaal om in een echt elektrolabo, fun gegarandeerd! Alle info op:
w w w.elektrocl
ub.be/elektros
hock
Een greep uit de inzendingen:
Knetter knets ... veilige stroom, onze droom
od! G y m Ohm he hell? Watt t
Scouting, een andere blik op elentrik Als je lichtje gaat branden, is er elektriciteit voor handen AC or DC? We can rock it! Vol energie zorgen wij voor een Chiro vol magie Feel the buzz dat , g n i t Elektriciteit, Scou men op da’s spanning is sa ock! verzekerd! sh 21
Aha, eindelijk tijd om te werken!
Bijna vakantie?
De grote vakantie staat voor de deur. Tijd op overschot dus. Je zou twee maanden naar Ibiza kunnen gaan fuiven of kokosnoten tellen op een onbewoond eiland. Of je zou ergens een centje kunnen gaan bijverdienen en tegelijk aan den lijve ondervinden hoe het eraan toegaat in een elektrotechnisch bedrijf. Beter idee, lijkt ons.
Heb je er bijvoorbeeld al eens aan gedacht om een vakantiejob te doen? Veel bedrijven in de elektrotechnische sector zitten te wachten op jonge en enthousiaste werkkrachten, zeker in de vakantieperiodes. Dan is er hopen werk maar veel vaste medewerkers zijn zelf met verlof. Het ideale moment dus om je kans te wagen. Neem dus even de tijd om dit dossier over ‘vakantiejobs’ te lezen. Wie weet zullen de werkkriebels je meteen overvallen.
WAAROM EEN VAKANTIEJOB? aa Om wat extra zakgeld te verdienen. aa Om je vakkennis van op school toe te passen in een bedrijf of op een werf. aa Om professionele ervaring op te doen in real working life. aa Om je tijd nuttig te besteden: met het geld dat je verdient, kun je bijvoorbeeld je rijbewijs bekostigen. (En een rijbewijs is vaak een extra troef op je cv.)
22
HET VERSCHIL TUSSEN EEN STAGE EN EEN STUDENTENJOB? aa Als jobstudent onderteken je een studentenovereenkomst. Zo ben je juridisch beter beschermd en er is ook een financieel voordeel: je moet namelijk minder sociale bijdragen betalen op je loon. (Je mag per kalenderjaar wel niet meer dan 50 dagen werken.) aa In een studentenovereenkomst is er een proeftijd voorzien van 3 dagen. Zowel de werkgever als de student kunnen in die periode de overeenkomst opzeggen. aa Een stage is vooral bedoeld om de theoretische kennis die je opgedaan hebt in de klas te leren toepassen in de praktijk. Voor je aan je stage begint, teken je eerst een stage-overeenkomst. Tijdens een stage word je meestal niet betaald.
HOE VIND JE EEN STUDENTENJOB?
DE LETTER VAN DE WET
Begin er zeker op tijd aan, want er kan veel tijd in kruipen.
aa Je kan een studentenovereenkomst tekenen als je minstens 15 jaar oud bent en in het derde jaar van het secundair zit. aa Je moet altijd twee exemplaren van de overeenkomst tekenen. aa Je ouders verliezen het recht op kinderbijslag niet (maar er zijn belangrijke beperkingen, kijk zeker op www.rkw.be). aa Voor de eerste 50 arbeidsdagen moet je alleen een solidariteitsbijdrage betalen (2,71 procent) en geen socialezekerheidsbijdrage. Dat is een serieus financieel voordeel. Ongeacht je leeftijd moet je je inkomsten wel aangeven aan de belastingen (los van de belastingbrief van je ouders). aa Je mag niet méér werken dan 8 uur per dag en 38 uur per week. aa Je maximale brutoloon voor 2014: € 9353,09.
aa Kijk op internet, in kranten en weekbladen en hou interessante bedrijven in je buurt in het oog. aa Gebruik je sociale netwerk: familie, vrienden, kennissen, leerkrachten, stagebegeleiders … aa Hang een advertentie uit bij de handelaars in je buurt. aa Schrijf je in bij een interimkantoor.
Enkele belangrijke zaken:
Door mijn vakantiejob ben ik veel zelfstandiger en vrijer geworden. Ik moet nu niet meer altijd een beroep doen op mijn ouders voor financiële steun.’ Lucile
Ik ben 18 en ik ben ervan overtuigd dat vakantiejobs noodzakelijk zijn om te leren hoe het eraan toegaat op de werkvloer. Zonder ervaring sta je tegenwoordig nergens. Pieter ‘Door een vakantiejob te doen heb ik wat geld verdiend. Nu weet ik dat geld niet aan de bomen groeit. Die job was een echte levensles, ik heb er veel van opgestoken. Ik ben dus zeker VOOR!’ Roxanne
TIPS VOOR JE CV EN SOLLICITATIEBRIEF Je cv is een echt visitekaartje en het startpunt van het sollicitatiegesprek. Zorg er dus voor dat die er verzorgd en duidelijk uitziet. Om een beeld te schetsen van je capaciteiten zijn 1 of 2 bladzijden genoeg.
aaVermeld je diploma’s en welke elektrotechnische richting je volgt in welke school.
aaLijst al je werkervaringen chronologisch op (jobs, stages …).
aaVermeld zeker ook je persoonlijke interesses (jeugdbeweging, sportclubs …).
aaWelke zijn je vaardigheden (talen, software …)? aaZeg duidelijk dat je gemotiveerd bent en flexibel (vb. qua beschikbaarheid).
aaVergeet niet te vermelden of je over eigen vervoer beschikt (rijbewijs, brommer, auto …).
23
MEER WETEN? Kijk zeker op: www.studentatwork.be. Dat is een website van de federale overheid waar je alles leert over werken als student.
1
BEKIJK ALLE FOTO'S VAN DE ELEKTRO CHALLENGE FINALE!
Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.
zo verneem je meteen wanneer het nieuwste Watt’s Up-magazine geleverd wordt op je school
Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl
recente nieuwtjes uit de sector
filmpjes over het beroep van elektricien
pittige anekdotes
wedstrijden met mooie prijzen. Zo krijgt de winnaar van de wedstrijd ‘De coolste GIP van 2014’ een iPad mini.
Wacht dus niet langer. Afspraak op www.facebook.com/wattsup.nl 24
