nr. 73 Contact Onderweg

nr. 73

Contact Onderweg S t i c h t i n g

S a m e n

O n d e r w e g

H e e r l e n

f e b r u a r i

2 0 1 3

Het thema van dit nummer ’ Is jouw geloof ook een randverschijnsel? ‘zet ons aan het denken. Gaan we op zondag naar de kapel , wonen de eucharistieviering of woord- en communieviering bij en gaan weer verder met onze bezigheden? We hebben het druk met afspraken, ons werk of misschien het zoeken naar een nieuwe baan, met de zorg om kinderen en kleinkinderen. Maar is in ons leven het geloof prominent aanwezig in alles wat wij doen en laten? Wat is geloven voor jou, voor ons? Daarover vindt u enkele, soms zeer persoonlijke, verhalen in deze uitgave van Contact Onderweg. Naast het woord van de pastor treft u een verslag aan over de kerkvergadering en de stand van zaken rond het diaconieproject. We nemen afscheid van de voorzitter van Samen Onderweg en onze roemruchte Suisse laat zijn licht schijnen over (actuele) zaken. Er is een nieuwe rubriek waarin een van de koren of muziekensembles die geregeld de vieringen opluisteren iets vertelt over de groep. Deze keer is dat De Wever Cantorij. Last but not least nieuws van het Bernardinuscollege in de serie ‘Uit de school geklapt’ en een verslag van de kerstviering.

INHOUD De pastor aan het woord 3 Afscheid van de vijfde voorzitter



4

Kerkvergadering/jaarvergadering 5 Kruisjes in de kapel



8

Ons project in India



8

Zondenbonnetje 9 De Wever Cantorij 11 Fransicus and de Islam 12 Kerstviering 21 december 2012 13 Uit de school geklapt 15 Brainflow van uw Suisse 16 Is mijn geloof ook een randverschijnsel?

18

Is jouw geloof ook een randverschijnsel?

20

Oma en haar kleinkinderen 21 Is jouw geloof ook een randverschijnsel?

22

Mijn geloof, ook een randverschijsel?

24

DE PASTOR AAN HET WOORD Pastor Marie-José Voss

Vandaag, 31 december 2012, begin ik aan mijn bijdrage voor het nieuwe ‘Contact Onderweg’. En wat doe je op zo’n dag? Ja, natuurlijk, terugkijken op het afgelopen jaar. Je denkt eens na; wat ging er goed, wat deed me verdriet? Voor veel mensen is dat niet makkelijk, zeker als je een dierbare verloren bent in het afgelopen jaar. Juist met de feestdagen is dat gemis zo intens voelbaar. Ook bij Samen Onderweg hebben we van dierbare mensen afscheid moeten nemen. We blijven hun namen noemen.

daar hield je je aan, als vanzelfsprekend. Zo is het en niet anders. Je wist niet beter. Dat was toen ook goed, je voelde je er prettig bij.

En Samen Onderweg in 2012? Ben heel erg trots op ‘onze’ vitale gemeenschap. Op een gemiddelde zondag zitten er tegen de 100 mensen in de kapel en op kerstavond hadden we tot twee keer toe een hele volle kapel. Dat doet het hart goed van een pastor. Daarvoor doen we het toch? We zetten ons in voor mooie, inhoudelijke vieringen die ons inspireren. En natuurlijk doe ik dat niet alleen; samen met heel veel mensen, vóór en achter de schermen. Nee, ik ga geen namen noemen, want we doen het samen. Mij rest slechts iedereen ontzettend te bedanken

Door de jaren heen, ouder geworden, theologie gestudeerd, heb ik veranderingen en ontwikkelingen door gemaakt in mijn leven. Je hebt en krijgt andere verantwoordelijkheden. Je stelt vragen, denkt zelf na en zet hier en daar vraagtekens, zeker ten aanzien van het beleid van ‘mijn’ kerk. Ik groei mee met de tijd en de ontwikkelingen. Doet Rome dat ook?

Christen zijn, katholiek zijn, is voor mij een levenswijze, een attitude, de manier waarop ik in het leven sta en omga met de mensen om mij heen. God niet ver weg als een abstract gegeven maar God wordt zichtbaar in en door het handelen van mensen. De levensweg van Jezus, zowel zijn verkondiging als zijn daden, stond helemaal in het teken van het rijk Gods. Wat Jezus hiermee bedoelde maakte hij duidelijk in zijn parabels over het rijk Gods en in zijn handelen ten opzichte van eenzamen, zieken, uitgestotenen en de armen. Hij verbond zijn eigen leven aan deze verkondiging. In deze zin is hij mijn inspiratiebron. Het rijk van God hier en nu, op aarde realiseren. Een wereld van vrede en gerechtigheid en de zorg voor onze mooie natuur. Het is en blijft een dagelijkse inzet voor ieder van ons.

‘Is jouw geloof ook een randverschijnsel?’ De vraag gaat er al van uit dat het voor iedereen een randverschijnsel zou zijn door het woordje ‘ook’. We horen en lezen er genoeg over, dat de kerken leeglopen, mensen het steeds moeilijker vinden om uit te spreken dat ze geloven en ook nog praktiseren. Ook in de maatschappij is de religie verschoven naar de randen. Het individualisme viert hoogtij en er lijkt weinig tijd en aandacht voor de ander. We horen al maanden dat we in een crisis zitten en in de kerken is dat niet anders. ‘Is jouw geloof ook een randverschijnsel?’ Voor mij is dat een vraag waar ik niet lang over na hoef te denken. Natuurlijk niet, zou ik direct willen zeggen. Mijn geloof is door de jaren heen wel veranderd. De kerk van mijn jeugd legde nog duidelijk de regels op en 3

Thema nummer 74 opppppppppp[

‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’, een oeroud gezegde, maar heeft nog steeds grote inhoud en waarde. Onze daden hoeven niet op de voorpagina van de krant in grote chocoladeletters. Begin maar in hele kleine kring, om je heen en luister en kijk. Zie die ander, luister naar die ander, heb tijd voor die ander en zie wat er gebeurt. Een lach op een gezicht. Niet om jezelf op de borst te kloppen, maar als vanzelfsprekend; zorg voor elkaar. Daar begint het rijk van God hier en nu.

ELKE GENERATIE HAAR EIGEN KANSEN

Uw reactie of andere kopij per brief of per e-mail graag vóór 28 april 2013

Mijn geloof een randverschijnsel? Dacht het dus niet!

Afscheid van de vijfde voorzitter Corry van Zandvoort

In het achtentwintigste jaar van het bestaan van Samen Onderweg neemt de vijfde voorzitter afscheid van het bestuur. In de Statuten is indertijd, toen er nog mensen genoeg voorhanden waren om bestuursfuncties te vervullen, bepaald dat bestuursleden na een zittingsperiode van vier jaar slechts één maal herkozen mogen worden. Voor Huub Meyer is statutair gezien de tijd dus verstreken.

Huub wordt in 1987, als vervanger van mevrouw Németh, in het bestuur van de Stichting Samen Onderweg met open armen ontvangen en vrijwel meteen gebombardeerd tot technisch liturgiecommissaris. Hij was immers acoliet en lector geweest in de Pancratiusparochie en weet alles van liturgische paramenten en ….van vuur maken. Tot op vandaag worden de oude palmtakjes professioneel verwerkt tot een voortreffelijk te gebruiken materie voor een askruisje en op Paaszaterdag wordt met meesterhand een vuur gemaakt (en gedoofd) zonder kozijnen, kazuifels of wat dies meer zij in de fik te steken. Als het stichtingsbestuur in 1993 van dertien personen naar zes wordt gebracht, neemt Huub afscheid van het bestuur, maar blijft in beeld als vertegenwoordiger van de technische liturgiegroep in het Samen Onderweg Beraad. Hij wordt lector en assisteert menigmaal bij uitvaarten en herdenkingsdiensten. In 2003 verlaat Agnes Kragten het bestuur van de stichting en komt de heer Meyer nogmaals even in beeld. Na een onderbreking in een roerige periode wordt hij in 2005 opnieuw benoemd, deze keer als voorzitter. In die acht jaar is er veel gebeurd. Denk aan het afscheid en later het overlijden van 4

met kaarsen bijsnijden, de misgewaden in onberispelijke staat houden, het verzorgen en plaatsen van de kruisjes bij uitvaarten en daarbij het funtioneren als lid van de liturgiegroep, als lector en als assistent bij sommige uitvaarten. In dit alles gesteund en onderDaarnaast zien we een aantal positieve feiten, steund door echtgenote Annie. zoals: het 50-jarig priesterfeest van Pater Piet Weijs, de komst van pastor Otto jansen en Kortom, deze voorzitter heeft ruimschoots later pastor Jan Salden, het benefietconcert zijn sporen verdiend voor de geloofsgemeenvan Paul van Loo en Ivo Rosbeek, de giften schap Samen Onderweg. Op zondag 24 van verschillende stichtingen die Samen februari wordt in een Woord- en CommuOnderweg financieel weer lucht geven. De nieviering officieel afscheid genomen van de benoeming van een nieuwe rector resulteert heer Meyer, maar nu reeds, namens alle bein een versterking van de band met het Ber- trokkenen bij Samen Onderweg voor dit alles nardinuscollege en de samenwerking van duizendmaal dank! samen onderweg met de school. Wij gunnen hem van harte nog vele, wat rustiger, jaren toe en spreken de hoop uit nog lang met hem en met Annie samen onderweg Huub gaat, behalve het voorzitten van de te mogen blijven. bestuursvergaderingen intussen rustig door oud-deken P.Jochems en pastor P. van der Bruggen, de op enig moment precaire financiële situatie van de stichting, het plotseling overlijden van secretaris Bertie van der Linden.

KERKVERGADERING/JAARVERGADERING

gehouden op 18 november 2012

Corrry van Zandvoort

5

P. van Dijk heeft om persoonlijke redenen afgezien van zijn bestuursfunctie.

Dat het aantal betrokkenen bij Samen Onderweg langzaam maar zeker vergrijst, is goed merkbaar aan de opkomst bij de jaarvergadering in de docentenkamer van het immer gastvrije Bernardinuscollege

* Voor Christ Vleeshouwers die de kruisjes van de overledenen in de kapel kalligrafeerde is vervanging gevonden in de persoon van de Nadat iedereen is voorzien van koffie of heer Vorage. thee met vlaai opent de voorzitter, de heer H.Meyer. de vergadering met een welkom * Pastor Louis Cordewener, eerder pastoor in Doenrade en in Voerendaal, gaat het priesteraan alle aanwezigen. team versterken. * De voorzitter memoreert dat voor het eerst in de kapel een burgerlijk huwelijk heeft * Pastor Jan Salden kan voorlopig niet voorplaatsgevonden. De kapel wordt als geschik- gaan omdat hij opnieuw chemokuren moet te locatie beschouwd voor dit soort gebeurt- ondergaan. De gemeenschap leeft met hem mee. enissen. * Koren weten de kapel ook steeds te vin- Vervolgens geeft de secretaris een beknopte den voor het geven van concerten. De goede weergave van het jaarverslag. Behalve de steeds terugkerende items in dit verslag zijn akoestiek is belangrijk. enkele feiten het apart vermelden waard. * Samen Onderweg kan slechts naar behoren functioneren door het werk van een groot — Er is een draadloze mocrofoon aangeschaft aantal vrijwilligers. Als dank voor de inzet die zijn diensten reeds volop heeft bewezen fungeerde een alom gewaardeerd bezoek bij bijzondere vieringen en uitvaarten. aan het Gaia Park. Helaas is er een terugloop — In februari is de Bijbelgroep opnieuw gein het aanbod van vrijwilligers te consta- start onder leiding van pastoor H.Brouwers. teren door ouderdom en overlijden. Wij zijn De bereidheid van pastoor Brouwers om deze dringend op zoek naar een nieuwe voorzit- groep te leiden wordt zeer gewaardeerd. ter en nieuwe bestuursleden, alsmede naar nieuwe leden van de financiële commissie en — Van de gerestaureerde glas-in-loodéén nieuw lid van de kascommissie. Tevens ramen die zijn teruggeplaatst heeft de heer wordt uitgekeken naar een functionaris spon- J.Vrancken een mooie dvd gemaakt van de sorwerving. uitvoering van dit omvangrijke werk. * De heer Meijer spreekt voorts een dank- — Nog vóór de diploma-uitreiking in juni zijn woord uit aan de pastor Marie-José Voss, de de zittingen van de banken bekleed. gastvrouw, tevens manusje-van-alles, Hannie Vrancken en de vele vrijwiligers voor hun di- — Er is samen met het Bernardinuscollege een nieuw diaconieproject gestart: Kikindia. verse werkzaamheden. — Vrijdag voor Kerstmis is door het Bernardinuscollege voor leerlingen en belangstellenden een stemmige kerstviering georganiseerd.Tevens is toen afscheid genomen van mevrouw T.Huijnen.

* Een speciaal woord van dank gaat naar de heren J. Cottaar en P.Hezemans voor hun inzet en betrokkenheid bij de financiële commissie. Van deze heren zal tijdens de volgende vergadering van het Samen Onderweg Beraad afscheid genomen worden.

De secretaris bedankt eveneens allen die me* Het in 2011 aangetreden bestuurslid me- dewerking hebben verleend aan het adequaat vrouw Monique Cottaar vervult, tot ieders funtioneren van de gemeenschap. tevredenheid, de functie van intermedair tus- Dank vooral aan de rector van het Bernardisen S.O. en het Bernardinuscollege. nuscollege voor zijn medewerking en zijn be* Het vorig jaar benoemde bestuurslid de heer langstelling in het werk van Samen Onderweg. 6

Tot slot komt de voorzitter nogmaals aan het woord. Hij betoogt dat de Stichting Samen Onderweg zo lang mogelijk het werk wil voortzetten. Het bestuur is reeds geruime tijd bezig met het werven van mensen die een bestuursfunctie op zich willen nemen. De voorzitter treedt komend jaar statutair af; voor deze functie is nog geen opvolger gevonden. De penningmeester gaat in de loop van het jaar eveneens zijn portefeuille overdragen, maar daar is waarschijnlijk een opvolger voor gevonden. Om de franciscaanse gedachte levend te houden is het bestuur op zoek naar een priester Franciscaan of een zuster Franciscanes omdat pater Piet Weijs de tijd gekomen acht om het wat rustiger aan te doen.

Ook in 2011 is Samen Onderweg kunnen dooorgaan met haar missie: de Blijde Boodschap vertalen naar het hier en nu. Ruimte scheppen voor bidden, mediteren en studeren.

De penningmeester nodigt de aanwezigen uit tot bestudering van het exploitatie-overzicht en het overzicht van de ontwikkeling van het eigen vermogen van de stichting. In 2013 vervalt de reserve van € 10.000,- voor de huur van de kapel. Het eigen vermogen moet dan worden aangesproken. Er zijn echter reeds twee bijeenkomsten geweest met het Bernardinuscollege om in de eerste vergadering het probleem voor te leggen. In het tweede overleg is een regeling voorgesteld die nog geëffectueerd moet worden. Zodra dit zijn beslag heeft gekregen wordt iedereen geïnformeerd.

Enkele praktische zaken komen nog aan de orde. De kruisjes van overledenen worden weggehaald tot 2003; de overige worden op jaartal bij elkaar gehangen. De pastor stelt voor om de kruisjes, zoals in meer kerken gebeurt, met Allerzielen mee te geven aan de Op de overzichten is te zien dat de vaste bijnabestaanden. Een ander voorstel is om de dragen en collecte-opbrengsten zijn gezakt; namen van twee echtelieden op één kruisje de misintenties en giften zijn gestegen. te vermelden. De besluiten hierover worden De huur is na indexatie intussen opgelopen tijdig aan de betrokkenen meegedeeld. tot zo’n € 12.000,- . De steeds stijgende enerEr bestaan plannen om de knielbanken weg giekosten komen daar nog bij. Het eindresulte halen; het steunbalkje moet echter blijven taat is een negatief saldo en er wordt dus inzitten om het staande deel van de bank op geteerd op het vermogen. zijn plaats te houden. De reden hiervoor is De begroting is gebaseerd op gelijkblijvende tweeërlei: de banken zijn moeilijk schoon te inkomsten. Daarbij moet worden aangetekend houden en voor ouderen is het moeilijk omer dat de forse subsidies van twee stichtingen in en uit te stappen. niet meer worden gegarandeerd. De voorzitter dankt iedereen voor het vertrouDe penningmeester blijft positief ingesteld en wen en de steun en sluit de vergadering. ziet de toekomst met optimisme tegemoet.

7

KRUISJES IN DE KAPEL Op de muren in de kapel is na al die jaren geen plek meer voor kruisjes van personen die overleden zijn. Het bestuur heeft daarom onlangs het besluit genomen om de kruisjes van overledenen tot 2003 weg te halen. De kruisjes worden in het archief bewaard op alfabetische volgorde. Voor 2012/2013 wordt een deel van de muur gereserveerd. Het jaar wordt aangegeven boven de plek waar deze kruisjes komen te hangen. De kruisjes van overledenen uit 2003 worden aan nabestaanden meegegeven na de viering van Allerzielen in 2013. De kruisjes van 2004 na de viering van Allerzielen 2014 enzovoort. De herdenkingskaars van overledenen in 2012-2013 worden na de viering van Allerzielen in 2013 meegegeven. Op verzoek kunnen de namen van echtgenoten samen op één kruisje komen te staan.

Ons project in India Joop Cottaar, namens de diaconiegroep

In de Advent zijn wij weer verder gegaan van de gebouwen slaapzalen moeten worden met ons project in India; steun aan de Stich- gebouwd en ingericht. Wij willen dat financieel ondersteunen. In het “Samen Onderweg ting Kikindia. Jaar” 2011-2012 hebben we daar al € 4200 van Even om de gedachten op te frissen: De u mogen ontvangen. Maar dat is niet genoeg, stichting Kikindia, in 2009 opgestart door Kiki daarom gaan we er in 2012-2013 mee door. Reijner, werkt er hard aan om de leefomstandigheden voor vrouwen en kinderen in Zuid- De eerste stap in de Advent is inmiddels oost India te verbeteren. Hoe nodig dat voor gezet. Die acties hebben € 1083,- opgebracht We starten met de tweede fase op zondag vrouwen is, hebben wij de laatste tijd kunnen horen en lezen in het nieuws. Wij onder- 17 februari , de eerste zondag van de veerdasteunen dit project in samenwerking met het gentijd, en gaan ermee door tot en met Pasen, daarna mag ook nog. Op 3 maart komt Kiki Bernardinuscollege Reijner ons bijpraten over de voortgang van Samen Onderweg heeft in 2011 als ons deel “HAAR” project, en u weet van vorige keren in het project gekozen om vooral de zorg voor hoe bewogen en vooral bezielend zij dat kan. die kinderen te ondersteunen. Voor de goede Wij rekenen dan ook weer op uw royale vrijopvang is een ruimte nodig waar die kin- gevigheid. Wij moeten Kiki en haar kinderen deren ook kunnen slapen, waarvoor op een toch helpen? 8

Voor meer foto’s kijk op het bord in de hal van de kapel.

Zondenbonnetje Sjir Douven - zondaar

Op enig moment besef je dat je in je leven mogelijk wel eens faux pas gemaakt hebt. Nog opgevoed met de catechismus, de hemel, de hel en verdoemenis reis je dan naar Rome om in de Sint Pieter eens een mooie biecht te doen. Als je daar geen oogverblindend witte ziel aan overhoudt, weet ik het niet meer.

dragen aan het heil van de kerk etcetera, mijn zonden waren toch immers dankzij de inspanningen van de eerwaarde vergeven. Natuurlijk wilde ik dat, voor wat hoort wat, nietwaar?Ik trok direct mijn bankkaart en vroeg om het mobiele pintoestel. Overal waar ik kom werkt dat en het scheelt een hoop aan papier en muntjes in de van Na Urbi et Orbi eenmaal in de biechtstoel, pasjes en betaalkaarten uitpuilende beurs. ben ik eens flink van leer getrokken: leeg “No, cash please”, mompelde het gordijntje. gesnoepte koektrommels, gepeste zusjes, Hoezo niet pinnen maar contant? Een achterover gedrukte suikerklontjes: een grote pinbetaling gaat altijd via The Cloud, dus via catharsis van zonden, alles eruit gegooid, ik de hemel. Als ze ergens het meest hebben bleef maar bezig. aan een elektronische bijboeking, dan is het Na de toemeting van de onwaarschijnlijk dáár wel. Wat moeten ze in de hemel met milde penitentie, werd mij gevraagd bij te dubieuze Griekse euro-biljetten? 9

Er stak een streng opgehouden benige hand onder het gordijntje vandaan. Ik keerde mijn zakken om, zocht in de zoom van mijn jas en keek of ik wellicht in de achterzak van mijn broek nog iets aan parkeergeld had zitten: niente, nichts, rien, nothing. Blut. Omdat ik het Italiaans niet machtig ben, mompelde ik paniekerig ”Aint no cash, eerwaarde”. Blijkbaar was mijn onderwijs-engels genoeg om zich achter het gordijntje een sappig Italiaanse oplopende tirade te doen ontwikkelen die tenslotte donderend eindigde in “…Sünden sind dir nondeju gares nicht verjeben,heraus!!!”. Had ik toch in het Kerkraads kunnen biechten. In de Sint-Pieter gebeurt altijd dagelijks tenminste één wonder: achter mij stond een mij vagelijk bekende plaatsgenoot die mijn probleem grijnzend keek. Hij gaf mij zwijgend een tientje. Ik deponeerde dat direct in de benige jat, die razendsnel achter het gordijntje verdween. Van mijn boekhouder, tevens sigarenwinkelier en suisse, moet ik altijd bonnetjes te vragen omdat het anders zwart is. Dus riep ik door het gordijntje “Quittung bitte, receipt please, l’addition svp!, Bönnchen bitte”. Wat volgde laat zich hier niet herhalen, maar kwam erop neer dat ik de hele Zwitserse Garde op een dak zou krijgen als ik niet als het weerlicht zou ophoepelen en mijn vooral Vol twijfel of mijn zonden nu wel of niet bij hem nooit meer zou laten zien. Blijkbaar vergeven waren las ik even later thuisgekomen was het tientje onder de maat. Of ging het om in het Limburgs Dagblad van 4 januari: het bonnetje? vrijdag, 4 januari 2013

ROME

creditcards in Vaticaanstad Pinnen kan niet meer in geblokkeerd, omdat de ministaat Vaticaanstad. In Vaticaanstad niet voldoet aan Europese kan sinds 1 januari niet meer regelgeving tegen het witwassen elektronisch worden betaald. De van geld. Vorig jaar waren de Italiaanse centrale bank heeft het toeristen goed voor meer dan 90 gebruik van pinpassen en miljoen euro aan inkomsten. 10

DE WEVER CANTORIJ  Henny Sluijsmans-Bloemers

In het voorjaar van 1987 deed de pastor van het, toen nog, de Wever Ziekenhuis aan de kerkgangers een oproep om zich aan te melden als zanger of zangeres voor een op te richten cantorij met het doel het zingen van Nederlandstalige liederen tijdens de vieringen.

lende pianist en dirigent gevonden in de persoon van Ad Bokhorst. De basis van het liederenrepertoire werd in snel tempo opgebouwd en uitgebreid en de vieringen in de kapel van het ziekenhuis kregen een eigen gezicht en een diepgang, die voor alle leden nieuw was maar tot enthousiasme aanzette De volgende overwegingen waren van be- om door te gaan op de ingeslagen weg. De cantorij groeide en bloeide ook wat het aantal lang voor het doen van deze oproep: leden betreft, dat op het hoogtepunt 22 leden a)      het kostenaspect; elke zondag waren bedroeg. er (jeugd)koren, fanfares en harmonieën die Helaas, Jan Brouns vertrok als pastor en kort voor hun optreden een vergoeding kregen. daarna wisselde ook Ad Bokhorst zijn baan in b)      de koren zongen liederen in alle talen Heerlen voor een nieuwe uitdaging elders in behalve in het Nederlands en de teksten had- het land. Bijna zeven jaar hadden we samen den vaak geen enkel verband met het thema opgetrokken en het fundament was zo stevig dat we wilden doorgaan. Naarstig werd gevan de viering. zocht naar een nieuwe dirigent, die het koor De te vormen cantorij moest de volkszang kon en wilde leiden. weer nieuw leven in blazen en door (samen) zang het thema van de viering, de lezingen en Als nieuwe dirigent werd pater Peter Franckhet Eucharistisch gebed tot een harmonieus en bereid gevonden om het koor te dirigeren geheel vormen. Tot op de dag van vandaag en bij de laatste repetitie en bij de uitvoering is dit nog steeds het uitgangspunt van de werd het koor op de piano begeleid door Paul cantorij. Ook wordt nog altijd eenstemmig Huijts. Dank zij Ad Bokhorst was het repergezongen om het lied toegankelijk, verstaan- toire inmiddels zo groot geworden dat we baar, meezingbaar en ondersteunend aan de jaren vooruit konden. liturgie te houden. De samenwerking tussen pater Peter Francken, Paul Huijts en de cantorij heeft ook zeven jaren geduurd. Na het vertrek van Peter Francken zijn om verschillende redenen ook enkele koorleden vertrokken en bleef een groepje van 10 leden over. Wat nu? Doorgaan of stoppen?

Een 12-tal mensen uit Heerlen en omgeving reageerden op de oproep en meldden zich aan als lid van de cantorij, die “de Wever Cantorij” werd gedoopt. Met deze groep werd er in 1987 onder de bezielende leiding van de toenmalige pastor Jan Brouns met de eerste repetities gestart.

Samen met de pianist Paul Huijts, die het koor ook zou gaan leiden, koos men voor doorHet toeval wilde dat enkele maanden na de gaan en zo bleef een afgeslankte de Wever start Ad Bokhorst, die al 25 jaar bezig was Cantorij zingen in de kapel van het huidige met Nederlandstalige liturgische liederen een Atriumziekenhuis. baan accepteerde in Heerlen. Na het 2e Vaticaans Concilie was het vooral Huub Ooster- Door de nieuwe dirigent vond ook en uitbreihuis, die samen met componisten als Huibers, ding van ons repertoire plaats: zo namen we Oomen en Löwenthal een volkomen nieuw kennis van de vertalingen van de liederen van repertoire van Nederlandstalige liederen uit- Hildegard von Bingen en van liederen van bracht. Na wederzijdse kennismaking had de andere Nederlandstalige liedschrijvers. Uit cantorij een nieuwe stimulerende en bezie- dit inmiddels omvangrijk repertoire (ca. 400 11

liederen) putten we telkens bij ons overleg voelden en nog steeds graag komen, hierbij met de pastors om met de gezangen de lit- mag de fijne samenwerking met pastor M.J. urgische vieringen optimaal te ondersteunen. Voss niet onvermeld blijven. 25 Jaar de Wever Cantorij hebben ons als koor veel voldoening gegeven. We hebben het geluk dat onze huidige pianist en dirigent ons nog steeds weet te motiveren en te stimuleren om het beste uit ons zelf te halen.

Al gaan de jaren steeds meer tellen bij onze leden ( diverse pogingen tot ledenwerving bleven zonder resultaat), het enthousiasme waarmee gezongen wordt blijft tot op de dag van vandaag nog steeds de drijvende kracht van dit koor.

Wij hopen met onze zang als ondersteuning van de liturgie de kerkgangers zo te raken dat vieren en meevieren tot een ware bezinning en verdieping van ieders geloof mag leiden en dat dit kracht en steun mag geven om te blijven geloven.

We zingen ca. 25 keer in de ziekenhuiskapel. Daarnaast zijn we de laatste jaren vaak te gast in de kapel van Bernardinus (ca. 7 keer per jaar) waar we ons dank zij dezelfde motivatie en belangstelling voor liturgie snel thuis

Franciscus en de islam – boek Hoe benader je de moslim? Beschouw je hem als vijand, of zie je hem als medemens aan wie je Gods liefde bewijst? Deze laatste houding nam Franciscus van Assisi (11811226) aan.

giedocent in Pakistan, daarna enige tijd verbonden aan het Franciscaans Studiecentrum in Utrecht en inmiddels gepensioneerd, schreef een actueel boek onder de titel ”Franciscus en de sultan.

Mannen van vrede” . Hij tartte daarmee de kerkelijke en de wereldlijke autoriteiten, die zich in de kruistochten In de vroege dertiende eeuw was Europa in juist richtten op de vernietiging van moslims een felle strijd verwikkeld met moslims om de heerschappij van het Heilige Land. De pausen als ”vijanden van het kruis”. riepen op tot diverse kruistochten, waarbij de Jan Hoeberichts (1929), lange tijd theolo- moslims als vijanden van het kruis en Mohammed als het apocalyptische beest en de 12

zoon des verderfs werden neergezet. en De ontmoeting met de sultan, die helemaal geen wolf of wreed beest bleek te zijn, heeft een diepe indruk op Franciscus gemaakt en een grote invloed uitgeoefend op zijn verdere leven en spiritualiteit. Boekgegevens Titel: Man van vrede. Franciscus van Assisi in de wereld van de islam Auteur: Jan Hoeberichts Uitgeverij: Valkhof Pers ISBN: 978 90 5625 376 9 | Omvang: ca. 180 blz. Prijs ca. € 16,50 |

KERSTVIERING 21 DECEMBER 2012

voor en door leerlingen en medewerkers van het Bernardinuscollege Corry van Zandvoort

De kapel stroomde in korte tijd vol met jonge- Hij zit in verschillende gewoontes en typische lui; een groep werd zelfs naar het oksaal ver- dingen die leerlingen gelukkig kunnen mawezen. Ze moesten allemaal, dat wel, maar ken. ze waren er toch maar. “Eens was er een brugklasser die het op Het fluitconcert waarop de heer Vluggen school niet erg kon bevallen en die alleen onwerd getrakteerd toen hij de vierng opende, aardige mensen ontmoette. Hij wilde graag was slechts om aan te geven dat hij niet te kennismaken met die beroemde Bernardijnse geest, maar waar kon hij die vinden? Hij ging verstaan was. op zoek en dwaalde door het gebouw naar Het blaasensemble onder leiding van Hub Pit- de gymzaal, de Windthal, de Berenkuil. Geen tie zette met vier muziekstukken waaronder spoor! In de kelder vond hij hem evenmin. The first Noel en Joy tot the World meteen Ten einde raad klom hij de trap op naar de de toon. zolder. Daar lag de hele geschiedenis van de Amy Schillings, begeleid door Joanna Am- school en er was iemand die riep: “Wegwezen! kreutz aan de piano, kreeg met het Wiegen- Wat zoek jij hier?” De leerling vroeg:”Hoe kan lied van Brahms de menigte muisstil. ik kennismaken met de Bernardijnse Geest? Het alom bekende Stille Nacht werd vervol- Daarnaar ben ik op zoek, maar ik kan hem gens op trompet uitgevoerd door de rector niet vinden.” De man luisterde aandachtig en zei:”Ik heb iets voor jou”, en gaf de leerling R.Henssen en Kai Spelthaen. een spiegeltje. “Kijk in de spiegel. In je eiPaul Krill vertelde over de Bernardijnse geest gen ogen lees je hoe waardevol en mooi het die niet in de kapel of in de kelders van het leven is, voor jou en voor andere mensen. Je klooster maar gewoon op school te vinden is. kunt zien hoe belangrijk andere mensen zijn 13

het evangelie van Lucas werd voorgelezen door mevrouw Zrincka Paric, gevolgd door het duo Henssen en Spelthaen met het Gloria in excelsis Deo.

voor jou en hoe belangrijk jij bent voor de ander. Dat is de Bernardijnse Geest. Geheel in beslag genomen door deze gedachten ging de leerling het schooljaar tegemoet”.

Eline Henssels en Yingshan Hu speelden op Peter Nass vertolkte het gevoelige Gesù Bampiano en cello De Zwaan uit Carnaval des Ani- bino. maux van Saint-Saens. Voor de Grande finale, waaronder een saxoWeer klonk Stille nacht, heilige Nacht door de foonsolo, dankte rector Henssen de aanwekapel maar nu in een andere bewerking uit- zigen voor hun komst. Hij wenste iedereen een gelukkige Kerstmis en een Goed Nieuwgevoerd door Kumu- en VOCO- leerlingen. jaar en nodigde alle medewerkers en belangJoanna Amkreutz kreeg de aanwezigen rit- stellenden uit voor een warm drankje en een misch in beweging met een jazzy kerstmed- stukje kerstbrood in de studio van het college. ley. Kerstmis was op een enthousiast een sfeerOpnieuw trad het Blaasensemble aan met volle wijze ingeluid en de vakantie was bevier prachtige kerstliederen. gonnen. Het kerstverhaal over het kind in de kribbe uit

14

100 jaar Bernardinuscollege en de Bernardijnse Geest

cale humaniteit. Dit is medemenselijkheid, het niet loslaten van de menselijke maat. De Bernardijnse Geest speelt dus wel degelijk een rol in het levend houden van de gezonde schoolcultuur. De Bernardijnse Geest is een erfenis van de Franciscanen die de school hebben gesticht. Ik ben in de voorbereiding van het feest van het 100-jarig bestaan op zoek naar de waarde van deze nalatenschap. Kunnen we er tegenwoordig nog iets mee? Ik ben tot de conclusie gekomen dat het motto van de paters franciscanen tegenwoordig waardevoller is dan ooit. Het motto luidt: “Non sibi soli vivere sed et aliis proficere”: niet alleen voor zichzelf leven, maar ook tot voordeel van anderen. (vrij naar Rom. 14, 7)

Paul Krill

“Uiteindelijk opende op 15 september 1913 SintBernardinus zijn poorten voor 31 leerlingen op de Voorbereidende Klas en 15 op de eerste klas HBS. De paters hadden al eerder het klooster betrokken”. Deze zin komt uit de bijdrage van Koos Linders aan het boek ’De paters van de Akerstraat’. Dit boek werd geschreven ter gelegenheid van het afscheid van de laatste paters in 1998. Het werk heeft bijzondere waarde voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van het Bernardinuscollege. Voor mijzelf bezit dit boek nog een toegevoegde waarde. Het bewaart namelijk ook de Bernardijnse Geest. Voordat ikzelf in 2005 op het Bernardinuscollege mocht werken was ik al gefascineerd door de Bernardijnse Geest. Koos Linders vertelde heel boeiend over de schoolcultuur van het Bernardinuscollege. En hij noemde dat ‘De Bernardijnse Geest’. Dit was voor mij genoeg reden om bij deze school te solliciteren. Als een school in staat is om 100 jaar lang een mensvriendelijke uitstraling te behouden, dan is er iets bijzonders aan de hand. Speelt de Bernardijnse Geest hierbij een rol? En hoe gebeurt dat dan? In de eerder genoemde bijdrage beschrijft Koos de Bernardijnse Geest in voetnoot 118 als volgt: “... In discussies en in publicaties in het personeelsblad Dubbelzout duikt deze ‘Bernardijnse Geest’ telkens op wanneer het gaat over inspiratie, opvoeding tot waarden en normen, collegialiteit, zorg voor leerlingen, buitenschoolse activiteiten, doelstellingen van onderwijs en vorming, vooral om de eigen identiteit van het Bernardinuscollege te benadrukken.”

We leven anno 2013 in een tijd van individualisering. Ten gevolge van de individualisering leven mensen vaak in een egocentrisch wereldje. De echte individualist denkt andere mensen niet nodig te hebben. De echte individualist stelt zijn eigen welvaart en zijn eigen vrijheid centraal. Met deze instelling doen mensen zichzelf te kort. Mensen leveren namelijk een wezenlijke bijdrage aan elkaars geluk. Zelfs de Beatles eindigden op hun LP Abbeyroad in 1969 met een tekstje over de wederkerigheid van de liefde: ”And in the end, the love you make is equal tot the love you take”. Als de Beatles de thema’s liefde en menselijkheid niet meer actueel houden, dan moet dat op een andere manier gebeuren. En hier komt de Bernardijnse Geest weer op de proppen. De Bernardijnse Geest verwoordt ook voor de docenten van 2013 waar het in het onderwijs eigenlijk over gaat: de menselijke maat. Het Bernardinuscollege mag zich gelukkig prijzen met het bezit van een schitterende kapel. Maar een mooi gebouw is niet genoeg. In dit gebouw wordt de franciscaanse traditie levend gehouden door de gemeenschap van gelovigen van Samen Onderweg. Neen, dit is geen vrijblijvend compliment, dit lijkt meer op een opdracht. In de tijden waarin de Bernardijnse Geest niet bepaald wordt gewaardeerd, kan hij schuilen bij Samen Onderweg. Bij mensen die in de kapel van het Bernardinuscollege bij elkaar komen om te vieren. Te vieren dat we er voor elkaar mogen zijn.

De belangrijkste waarden zijn: radicale humaniteit, vrijheid en verantwoordelijkheid, rentmeesterschap, levensvreugde, zelfstandigheid, vredelievendheid, toewijding, trouw en originaliteit (uit De paters van de Akerstraat, Een franciscaanse pedagogiek, Koos Linders). Hij concludeert dat een echte franciscaanse pedagogiek niet bestaat, maar wel een ‘franciscaans klimaat’. Dit klimaat wordt vooral gekenmerkt door radi15

BRAINFLOW VAN UW SUISSE Deze derde keer dat ik u van mijn suissebesognes deelachtig mag maken, wordt het zware kost.

in de deuropening de toegang versperren, zeggende “Hier zijt u niet welkom”... En mocht ik tijdens de eredienst lieden ontwaren waarvan mij de overtuiging overvalt dat zij de voormelde beginselen toegenegen zouden zijn, dan luidt het door Rome uitgevaardigde decreet direct al het nodige te doen om deze vlek het kerkgebouw uit te poetsen. Dat geldt ook trouwens voor echtbrekers en ongedoopten die het wagen in het Brood van Leven te willen delen. Ik moet ze de rij uitslepen, de trappen afkeilen, op het parkeerterrein dumpen.

Wat is het geval? In “ De Steek”, orgaan van de KBKB (Katholieke Bond van Kerk-Baljuws) en in de “Suisse Koerier”, maandblad van de PSP (Praktiserende Suisse-Partij), lees ik dat Z.H. Paus Benedictus zich tegen Kerst opnieuw uitgelaten heeft over een en ander. Of beter: over de een en de ander. En dat is me suissematig enorm dwars gaan zitten.

Maar ik, simpele suisse door erfopvolging, vat dit allemaal niet. De deur van het huis van God staat toch voor iedereen open? Ik weet zeker dat ik dit eindeloos heb horen verkondigen. Ze preken toch dat voor God iedereen evenveel waard is? Christus had toch een zwak voor zondaars? Al sta ik achter u strak in de houding, doof ben ik niet.

Het zal u wat. U zult zeggen: “Hou er dan gewoon mee op, zo’n oproerkraaiers zijn wij toch niet, dat er een strenge hellebaardier achter in de kerk moet staan!”Als het zo eenvoudig was... Ik ben nu eenmaal erfsuisse: generaties gingen mij voor. Ik kan mijn voorvaderen toch niet om een kleinigheid verloochenen? Je gooit je steek niet zomaar in de ring, hangt het degen niet om het minste aan de wilgen? Nee, je blijft pal achter de oude hellebaard!

Mogen wij mensen dan zomaar regeltjes bedenken waarmee wij iemand de ontmoeting met God ontzeggen? Zijn wij niet onvergeeflijk hovaardig, door alleen al zo te denken? Leidde het uitsluiten van mensen niet tot verschrikkingen die God nooit bedoeld kan hebben? Die gedachten overvielen mij bij het opborstelen van de hellebaard en steek. Dagenlang woedde het in mij, ik had mijn hoofd niet bij mijn nering, de sigarenverkoop.

En juist die moet ik volgens De Hoogste Chef meedogenloos inzetten. Ik moet ze eraan spiesen en zonodig met de hakbijl een eind aan dat verderfelijke gedoe maken. Ik moet ze de kerk uitknuppelen, verjagen, pletten, massief aan de jas gaan. En niet allen zij, maar al wie De Wetten van de Moederkerk met de voeten treedt: echtbrekers en ongelovigen.

Misschien is het niet zo flink, maar dáár doe ik dus mooi niet aan mee, heb ik besloten. Zó is onze kerk nooit bedoeld. Geen hellebaard diagonaal in de deuropening, maar een hartelijk welkom, een uitgestoken hand.

Volgens “De Steek” en “Suisse Koerier” moet ik mij onverzettelijk op de kerkedrempel opstellen en het binnentredend volk, wanneer mijn dat zo voorkomt, de vraag stellen.

Ik ben en blijf met iedereen, hoe ook geaard, Ze hebben voor “de vraag” een formule gelovig, ongelovig of van welke kom-af dan bedacht: “Pardon, heren/dames, mag ook, samen onderweg. ik even informeren, bent u de Griekse Beginselen toegenegen, echtbreker of Maar voortaan wel als weiger-suisse... ongelovige?”Bij een bevestigend antwoord Uw Suisse. moet ik hen met de hellebaard diagonaal 16

17

Is mijn geloof ook een randverschijnsel ? Wim Warmerdam

De redactie zit bij elkaar en brainstormt over het thema voor het contactblad nr. 73. De paus heeft onlangs het “jaar van het geloof “afgekondigd. Ineens ligt het thema op tafel:

ces , dat echter tot uiting moet komen in de daden van hen, die in Hem geloven. Eeuwen hebben we naar de hemel gestaard, want daar woont God. Tijdens de Verlichting en de opkomende natuurwetenschappen veranderde het wereldbeeld van een theocentrische naar een meer antropocentrische visie. Niet God maar de mens staat in het middelpunt. De grote botsingen tussen Theologie (kerkgezag ) en de wetenschap eisten hun tol. Talloze wetenschappers werden in de kerkelijke ban gedaan. De kerkelijke geloofsleer kon zich handhaven, hoewel het onmiskenbaar scheuren begon te vertonen. Eind 19. Eeuw ontstond een stroming die ten doel had de Christusfiguur te ontmythologiseren. Wie is Jezus eigenlijk geweest? Was hij één van de drie goddelijke personen, waarmee Johannes zijn Evangelie begint: in het begin was het Woord,het Woord was bij God en was God…of was Jezus een mens, die zo vol was van God, dat Hij Zoon van God genoemd werd. Het was hoofdzakelijk een polemisch gesprek tussen theologen. Het gewone gelovige volk bleef keurig de regels, geboden, verboden, die de kerk voorschreef volgen. Toen kwam het 2de Vaticaans concilie onder paus Joannes de XXIII. Hij zette de ramen en deuren van de kerk wagenwijd

“is jouw geloof een randverschijnsel”? Als betrokkene bij de stichting Samen Onderweg en zo nu en dan voorgaand in Communieen-Woordvieringen ben je dan geneigd om te denken: nee natuurlijk niet. Onmiddellijk dringt de vraag zich aan je op: wat is het dan wel? Daar begint de worsteling om het helder te krijgen. Weken lang speelt die vraag in je hoofd, maar je kan het niet op papier krijgen. Allerlei gedachten, gebeurtenissen, ervaringen en goede en kwade dingen razen door je brein. Uiteindelijk ga je voor de PC zitten en laat de gedachten komen. Credo: ik geloof: JA. Wat en waarin geloof ik: In God. Op velerlei manieren en beelden wordt God een gezicht gegeven. In eerste instantie krijg ik het aangereikt via mijn ouders. Zeer katholiek en volgzaam in de leer. De God van mijn jeugd in wie je een onomstotelijk vertrouwen hebt. Hij weet en ziet alles en houdt nauwkeurig bij welke goede en kwade dingen ik in mijn leven doe. Vertrouwd en angstig tegelijk. Gelukkig is er de biecht, waardoor je telkens opnieuw met een schone lei kan beginnen. Ik ga studeren, filosofie, theologie en wordt aan het eind van de studie priester gewijd. Vol wijsheid over God, Jezus en de kerk begin ik mijn loopbaan als kersverse kapelaan in Oostenrijk. In de pastoraal werkend merk je al heel gauw, dat de God en de persoon van Jezus Christus, die je hebt leren kennen tijdens je studies vaak haaks staat op de beleveniswereld van de mensen. Je begint te twijfelen: Is dit wel de God waarover Jezus sprak, toen hij als zwervende prediker rondtrok in het toenmalige Palestina? Welke elementen zijn er in de loop van de eeuwen toegevoegd aan de oorspronkelijke boodschap: heb u naast lief als uzelf. Jezus heeft het altijd over de mens in verhouding tot zijn God, die hij Vader noemt. Dat is een diep innerlijk pro18

de beker tijdens onze wekelijkse viering van dankzegging. Als wij dan eten van dit brood en drinken uit de beker, dan verkondigen wij zijn lijden, dood en verrijzenis totdat hij komt.

open. De kerk moest zich bevrijden van allerlei ballast en de wereld mocht binnenkomen. Er ging een golf van bevrijding, opluchting en hoop door de katholieke geloofsgemeenschap. Overal ontstonden haarden van hoop en bevrijding, de bekendste is misschien wel de stroming van de bevrijdingstheologie , die haar oorsprong vond onder de armen van Latijn-Amerika. Ook in Nederland werd hard gewerkt aan de geloofsvernieuwing, die haar hoogtepuntpunt vond in het Pastoraal concilie, dat plaatsvond in Noordwijkerhout. Vandaar uit waaierde het enthousiasme uit naar parochies en ook andere christelijke kerken. De oecumene groeide en bloeide. Het pastoraal concilie pakte allerlei thema’s op, zoals de medezeggenschap van de leken binnen het parochiële leven, de vrouw in het ambt, afschaffing van het celibaat en de eigen verantwoordelijkheid van elke christen. Het gezag in Rome hield dit concilie nauwlettend in de gaten en door het benoemingsbeleid van behoudende bisschoppen werd deze ontwikkeling de nek omgedraaid. Theo-logen . o.a. Schillebeeckx in Nederland en Kung in Duitsland werden de mond gesnoerd. De restauratie werd ingevoerd en velen keerden teleurgesteld de kerk de rug toe. Het tij was echter niet te keren: overal in de wereld bleven plekken van hoop waar men probeert de gedachten van het 2de Vaticaans concilie handen en voeten te geven. Ook in Heerlen ontstond zo’n plek. De stichting Samen Onderweg, gehuisvest in de Bernardinuskapel. Pater Max z.g. stond aan de wieg . Al meer dan 25 jaar komen we regelmatig bij elkaar om elkaar te bemoedigen in ons geloof, oog te hebben voor de misdeelden en zieken en een plek te creëren, waar iedereen welkom is. We delen het Brood en drinken uit

Ik geloof, dat Christus door deze tekens bij ons is en wij zo steeds dieper verbonden worden met God en met elkaar. Dit geloof komt voort uit het vertrouwen in de woorden , die tot ons zijn gekomen. Ik ben nu bijna 78. Ik heb een bewogen leven. In 1967 priester gewijd en toch weer het ambt verlaten. Nu 42 jaar gelukkig getrouwd en vader van een prachtige dochter, schoonzoon en twee hele lieve kleindochters. Het ambt uitoefenen is officieel verboden, maar ik mag zo nu en dan voorgaan bij Samen Onderweg. Tijdens mijn loopbaan als leraar levensbeschouwing en moderator heb ik heel veel goede contacten gehad met een vaak worstelende jeugd. Nu, de laatste jaren van mijn leven, ben ik vaak onderweg met mensen, die het einde van hun leven onder ogen moeten zien. Zoekend en troostend zoeken we naar de moeilijke vragen over de zin van het leven en het afstand moeten doen van geliefden en de wereld waarin men gelukkig was. Het geloof speelt daarin vaak een grote rol. Op de beginvraag: “Is jouw geloof een randverschijnsel?” antwoord ik: NEE. Ik geloof in God, die begaan is met de mensen. Die ik niet in de Hoge moet zoeken maar in mezelf en in de harten van de mensen. De betrokkenheid bij Samen Onderweg is daarbij een grote steun. God is en blijft een mysterie, dat we al zoekend een plaats proberen te geven in ons leven.

19

Is jouw geloof ook een randverschijnsel? Mary Blickman

Mij werd gevraagd iets over dit thema te schrijven. Mijn eerste gedachte bij dit thema was: mijn geloof een randverschijnsel? Is geloven in deze tijd werkelijk een randverschijnsel? Voor mij is geloven heel simpelweg: gelóven

Zo worden wij zoekende mensen, dwars door alle veranderingen heen. Er komen allerlei nieuwe vormen van samenzijn op gang, er is veel te beleven op de “religieuze markt”. Dat is heel aantrekkelijk voor de zoekenden onder ons, maar het kan ook verwarren. Ja, het kan uiteindelijk ook moeilijk worden om een keuze te maken, zodat je …aan de rand blijft staan. Want waarom zou je bij zoveel aantrekkelijks eigenlijk kiezen voor Jezus Christus, of zelfs voor die zo veranderende RK-kerk, die, soms zo’n onbegrijpelijk gezag uitstraalt?

Maar ik kan mij heel goed voorstellen dat anderen daar anders over denken, zeker in deze tijd. Misschien zet het u, de lezer van dit blad, ook aan, om bij uzelf na te gaan wat geloven eigenlijk precies is voor u, en u, en u. Je zou je kunnen laten verleiden om te zeggen: ja geloven dat kregen wij van thuis mee, wij baden voor en na tafel, wij hadden “familieheiligen” en wij gingen automatisch naar de kerk. Iedere zondag. Ons kerkbezoek was vast verbonden aan de kerkelijke feestdagen, aan de doop van onze kinderen, aan de 1e communie, aan het vormsel, ja aan zoveel wat vanzelfsprekend was voor Vaticanum II.

Die keuze is eigenlijk niet zo belangrijk. Belangrijker is om in jezelf langzamerhand te gaan ontdekken waar dat diepste puntje zit, dat vlammetje dat ons bij de Schepper brengt. Want geloven begint met dankbaar te zijn voor het feit dat je als geschapen mens op deze aarde rond mag lopen. Kijk om je heen en geniet van de natuur. Voel de warmte van een lief gebaar van een ander. Blijf bewust van zo veel dat ons dagelijks leven leefbaar maakt. Er is een Ander in ons leven die ons een weg wijst. Die Ander in alles op het spoor komen, dat is waar het om gaat. Als je iedere dag de moeite neemt om eens even terug te blikken, om de fijne momenten te laten herleven, en daar dankbaar voor te zijn, ben je al een heel eind. Alert zijn op waar het ten diepste om gaat: God God laten zijn. Liefde leven zoals Jezus Christus ons dat voor heeft geleefd. Als dat besef grond heeft geraakt, dan zijn we in staat om de veranderingen in Kerk en maatschappij in een ander licht te zetten. Dat is de echte keuze, de keuze voor die ene waarheid: de band met God en met de medemens.

Dat was voor velen van ons geloven. Daar geloofden wij in. En inderdaad, dat leek zelfs niet op een randverschijnsel. Maar in de jaren na Vaticanum II, werden wij ons bewust van onze eigen verantwoordelijkheid in het geloven. Geloven werd een individueel gebeuren, en gezagsverhoudingen werden gaandeweg losser. Ouders en kinderen werden veel meer vrienden voor elkaar. Het U verviel, en datzelfde gebeurde ook op de scholen, en in de maatschappij. Iedereen werd je en jij voor elkaar. Die omslag in onze cultuur had ook effect op onze Kerk. Het gezag van onze RK-kerk werd langzamerhand tot een kritisch tegenover elkaar staan. Maar dat alles ging, en gaat misschien nog wel, voorbij aan de enige belangrijke vraag: Wie was en is eigenlijk God in ons leven? Want geloven gaat over God. Waar ontmoet ik God midden in mijn leven en niet alleen aan de rand. Daar is ook onze Kerk voor bedoeld, al eeuwen lang. De Kerk is een gemeenschap van schepsels van God. Toch zien wij bijna dagelijks dat dat gegeven, die stabiliteit, weg is.

Niet omdat het niet belangrijk is om op de hoogte te blijven van alles wat ons ter ore komt of waar wij boos of ongelukkig over zijn. Dat hoort ook bij ons leven. Maar de basis verstevigen van waaruit je leeft is de enige manier om stand te houden vandaag en alle dagen van ons leven. De enige manier om een keuze te kunnen maken als wij op de “religieuze markt” rondlopen. 20

liefde en gerechtigheid, altijd en iedere dag, juist ook in deze tijd. Gods Geest is in ons, daar leven we uit en van.

Ook is het de enige manier om geloof niet tot een randverschijnsel te laten worden. Hoe verwarrend en ontmoedigend geloven voor sommigen misschien ook is, of is geworden, hoe leeg de meeste kerken ook zijn tegenwoordig, het kan ons niet weghouden van die ene waarheid in ons leven: Gods Koninkrijk is onder ons, wij kunnen werken aan naasten-

Dat is geen randverschijnsel! Dat is een enorme uitdaging, die ons kracht geeft om in welke tijd dan ook, door te gaan. Door te gaan met heel simpelweg….te geloven.

Oma en haar kleinkinderen Wim Warmerdam

Onlangs was ik tijdens de kersttijd bij een oma op bezoek. Ze woont in een leuk appartement. Een mooie kerstversiering vrolijkte haar huis op.

waar ze mee speelden. Vandaar de naam. Haar eigen kinderen zijn allemaal gedoopt. Ze heeft ze echter allen de vrijheid gegeven om hun leven zo in te richten, dat ze daarbij gelukkig zijn. Haar kleinkinderen zijn lang Wat me echter bij het binnenkomen meteen niet allemaal gedoopt. Daar heeft ze wel eens opviel: in het hele appartement stonden de- moeite mee, maar zegt ze, als ze maar goed votionalia, bestaande uit Mariabeeldjes van leven en niet alleen aan zichzelf denken. allerlei materiaal en grootte. Verder zag ik: Beelden van allerlei heiligen, Heilig Hart- Oma heeft een rozenkransje: Als een van de beelden, kruisbeelden, beelden van de Heilige kleinkinderen iets belangrijks moet doen bijv. Familie, een godslamp, kaarsenstandaards, eindexamen middelbare school of beroepspriestergewaden een draaistoel voor in de opleiding of op gaat voor het rijexamen dan biechtstoel, engelen en in de woonkamer komen ze, gedoopt of niet, eerst naar oma een heus tabernakel. Ik had nog nooit zo iets met de woorden: “Oma mag ik het rozengezien. Ik was wel eens in Vaals geweest, kransje?” Als de klus is geklaard, dan brengen ze het rozenkransje terug : met een stralend maar dit was wel heel apart. gezicht verklaarde ze: “Ze zijn allemaal in één Natuurlijk was ik nieuwsgierig en vroeg haar keer geslaagd.” hoe ze aan deze verzameling was gekomen. Ze komt van een boerderij en een jaar of der- Hoe zit het nu met die gedoopte of ongetig geleden gingen haar schoonouders ver- doopte jeugd? bouwen. Ze wisten niet wat ze met een Maria beeld moesten doen. Ze nam het mee, haar Geloven heeft waarschijnlijk heel veel te maman maakte een mooie nis voor het beeld. ken met vertrouwen Daarmee is de verzameling begonnen. En u weet hoe het gaat bij een hobby: van het een komt het ander. Inmiddels woont ze in een appartement en de hele verzameling is mee verhuisd. In de nieuwe woning was minder plaats, dus overal staan de heiligen je vroom aan te kijken. Het prachtige tabernakel is nu een kluis. Elke zondag komen de kinderen en kleinkinderen bij haar op visite. Ze wordt liefdevol: “de oma met de kleine kopjes “genoemd. Vroeger toen de kleinkinderen op visite kwamen dronken ze thee uit een kinderserviesje, 21

IS JOUW GELOOF OOK EEN RANDVERSCHIJNSEL? Han Groen

Nee.

aliseren, zijn ten onder gegaan of leiden nog een marginaal bestaan. De kerk voorop, maar Alleen de vorm, die is afgebladderd. En be- ook vakbonden, politieke partijen, vrijwilhoorlijk. Onderkomen en vervallen, een ruïne. ligerswerk, buurthuizen: het zijn nog maar We hebben “het Rijke Roomsche Leven” af- randverschijnselen. geschud. Wilden een kerk die midden in de Maar: gezag is als water. maatschappij zou staan, mochten daarvan een paar jaar onze idealen daaraan besteden, Al zie je het niet, het is er wel. In alle hoeken waarna de Restauratie met de klassieke aan- en haarvaten. Het stroomt, verdampt, conval in de rug daar een eind aan maakte. Zon- denseert, bevriest of dooit. Maatschappelijk dagmorgen de NRC goed lezen of de klassieke gezag is eind 20e, begin 21e eeuw door onauto poetsen en op weg naar de koopzondag grijpbare instituten geabsorbeerd. gaan, voelt eigenlijk veel zinvoller aan dan multinationals, koopzondagen, naar uitgekauwde praat te luisteren. We heb- Banken, bestuurders, grijze ambtenaren, zelfbeben de taal van kerk allemaal wel al meer dan noemde autoriteiten, nachtburgemeesters, genoeg gehoord. onduidelijke praatcolleges en vooral de schreeuwende media: zij maken de dienst uit. Zou het? Zij sturen het gedrag van de samenleving. Zij Missen mensen niet iets dat verder reikt dan handelen naar wat de waan van de dag verkoopzondag? Willen mensen werkelijk dat langt. Ongrijpbaarheid regeert, samen met alle dagen van de week volkomen het zelfde consumentisme en individualisme. zijn, dat de bankpas en het internet de magie Daartoe is gezag vervallen. Dit verval wordt van het leven zijn? met één woord samengevat: vrijheid. Kunnen mensen wel zonder leidraad en leidsWij moeten vrij zijn en waar wij onvrijheid man, zonder God?, denken te zien, heffen wij boos het vingertje. Nee. Of sturen er een peloton blauwhelmen op af. De kerk kan gelden als het eerste en vermoedelijk meest weerloze slachtoffer van een ingrijpende mentaliteitsverandering die in de zestiger jaren is ingezet: gezag wordt niet meer geaccepteerd. Vrijheid en gelijkheid zijn dé grote idealen geworden. Iedere top-downstructuur moet met wortel en tak worden uitgeroeid.

Zou het kloppen?

Is maximale onbeperktheid in doen en laten de definitie van vrijheid? Vanuit één individu bekeken wel. Maar, de samenleving is een collectief van individuen, dat alleen kan overleven als ieder lid ruimte om te leven heeft. Wanneer één lid zich alle vrijheid toemeet levert dat tegenreacties op, want dit verstoort Vanuit deze gedachte is in ruim dertig jaar de sociale orde en vormt daardoor een gevaar tijd letterlijk elk instituut dat in de maatschap- voor het collectief. pelijke orde tot het midden de 20e eeuw voor gezag stond, onstuitbaar afgebroken. Welk Neem een van de meest elementaire levensgezag heeft de politie, de werkgever, de poli- zaken: wonen. ticus, de pastor, wie is er in het gezin de baas? De aardbol is feitelijk onbeperkte ruimte. In Vrijwel alle instituten waarin mensen zich de oneindige ruimte overleven we echter verzamelden om collectief hun idealen te re- niet. We moeten ons beschermen met woon22

doorgrond, dan kunnen wij die reproduceren en nieuwe structuren construeren. Wij zijn in staat structuren te ontmaterialiseren. Structuren worden abstract in ons brein opgeslagen en vervolgens weer terugvertaald naar materie. Dit vermogen onderscheidt de mens essentieel van het dier. Dieren kennen geen creatieve processen op basis van door abOm te overleven leggen we onszelf grenzen straheren en reproduceren. op, bouwen muren en een dak. En dat doen we nooit lukraak. We wonen van oudsher bij Mensen gedijen het beste bij beperking en water, bij wegen, bij voorzieningen. Niemand structuur. woont lukraak ergens op een volkomen willekeurige plek op aarde. Wat we met de “ar- Dat geldt voor de sociale organisatie van chitectonische ruimte” doen, staat ons vrij. samenleven maar evengoed voor een actiWe richten onze woonruimte in zoals ons dat viteit als (exacte) wetenschap. goeddunkt. Maar we beperken ons ook daar De menselijke ordening wordt, zoals al sterk in wat we met de grenzen doen. gezien, ook bepaald door een spanningsveld ruimte. Om woonruimte te kunnen hebben, moet de onbeperkte ruimte van de aarde voor ons bruikbaar begrenzen. Daarom bouwen we muren en een dak, en scheppen zo nieuwe ruimte om te kunnen overleven en het soort in stand te houden. Dit wordt wel de “architectonische ruimte” genoemd.

Hieruit volgt zonneklaar dat alleen als de mens grenzen worden gesteld, vrijheid zin krijgt. De opvatting van het begrip vrijheid als maximale onbeperktheid is dus vals. Als u wat afstand neemt, zult u ontdekken dat elk natuurlijk, ook menselijk, proces op deze wijze is geconstrueerd. Vanuit oneindigheid stellen wij onszelf grenzen. Aan wat je kunt eten, waar je kunt leven, hoe hoog je kunt vliegen of hoe lang je kunt lopen.

het individu.

tussen het collectief en het individu. Het individu kan zich wel of niet aan beperkingen en structuren aanpassen. Tegelijk weten we ook dat een samenleving in rust de meeste voorspoed brengt, oftewel dat de beperkingen van het collectief in een zeker evenwicht zijn met het streven van

Dat evenwicht scheppen door hanteren van grenzen en structuren is te vatten in het begrip ‘gezag’.

Gezag is gelijk aan het begrijpelijk en verantwoord gebruik van collectieve beperking. Jegens het individu. Gezag is per definitie positief omdat het dient om in leven te blijven, de soort in stand te houden, de maatschappelijDe “architectonische ruimte” kan materie al- ke ordening te bewaren. leen maar door structuur bestaan. De muren en het dak moeten volgens bepaalde struc- Gezag mag nooit worden geduid als macht. turen geconstrueerd zijn. Maar ook alle pro- Macht is welbewust en met een bepaald becessen die ons lichaam doen leven, verlopen lang gebruik maken van gezag. Macht komt niet voort uit de natuur van de mens, maar uit volgens structuren. misbruik en manipulatie van vrijheid. De zin van structuur kan geen andere zijn dan reproduceerbaarheid. Is structuur eenmaal Neem het geschiedenisboek erbij en zie Maar, met begrenzing alleen zijn we als de dieren. Er is nog één belangrijk ander element dat bepaalt hoe we omgaan met de oneindigheid: structuur.

23

steeds opnieuw dat op het moment dat de Restauratie, dan? samenleving met gezag en gestructureerd wordt geordend, de materiële en geestelijke Ja, inderdaad en niet zo zuinig ook: we moeten onze geestelijke gezondheid restaureren, welvaart gelijkwaardig stijgen. er zit niets anders op dan de mouwen op te Zodra een van beide elementen wegvalt of stropen en duidelijk te zijn. Helder over het verzwakt, is dat evenwicht weg en ontstaat er voetlicht brengen dat ons leven wordt gestructureerd. Structuren die Jezus van Nazaellende. reth ons heeft voorgeleefd. Structuren door In de decennia dat de materiële en geeste- de grenzen die de Heilige Schrift ons stelt. lijke welvaart gelijkwaardig waren, is onze De kerk moet gezag tonen, niet macht. Moet samenleving het hardst gegroeid, zijn er laten zien dat opkomen voor kanslozen een wetenschappelijk fundamentele doorbraken grenslijn is. Moet laten zien dat falen nooit gemaakt en, niet als minste, had men idealen. een schande is, maar juist ruimte geeft. Al zijn we materieel beter af dan ooit, geestelijk loopt de lijn de laatste decennia hard naar beneden. Hoe is te verklaren dat de Nederlanders in een paar jaar de beste consumenten van antidepressiva geworden zijn?

We hebben daar ervaring mee: Samen Onderweg komt juist voort uit de onvrede over de kerk als machtsinstituut: wij willen een kerk met gezag, een kerk die richtinggevend is en open staat voor iedereen. Een kerk die ons geloof in een menswaardige samenleving Het ontbreekt de samenleving aan gezag omstructuur geeft. dat geestelijke structuur verwaarloosd is. Inspiratieloos kruipen we op zondag in de file Daarom is mijn geloof geen randverschijnsel. naar Ikea om iets overbodigs te kopen. Het is de toekomst.

Mijn geloof, ook een randverschijnsel? Martin Fickers

Het antwoord op die vraag wordt bepaald door de vraag wat je onder geloven verstaat. Geloven betekent voor mij veel meer dan het (onkritisch)aanvaarden van geloofsartikelen en dogmata.

op kerk en geloof. De twijfel of er wel God bestaat is de laatste decennia alleen maar toegeno-men. Men oppert zelfs de mogelijkheid dat een religieuze ervaring mogelijk is zonder geloof in God (van der Velde,”Flirten met God”). Je aan iets toevertrouwen in Geloven is niet mogelijk zonder oervertrou- het leven zonder dat je het helemaal kunt wen in God. Dit basale vertrouwen doordringt controleren,beheersen of kunt verklaren is je hele wezen met je verstand,je wil,je gevoel voor vele mensen in onze dagen een stap te en je handelen. Het is geen randverschijn- ver (Frank Sweer). Wij leven in een vertrousel. Een blind geloof is zoals blinde liefde die wenscrisis. meestal tot problemen leidt,een blind geloof is ook gevaarlijk,het heeft hele volkeren tot de Zonder vertrouwen is geen samenleving moondergang geleid tot op de dag van vandaag. gelijk, er gaat niets in het zakenleven en in de politiek(vrede onder de volkeren) en nog veel Wij kennen allemaal het gezegde ”Vertrou- minder in de persoonlijke sfeer van liefde, wen is goed, maar controleren is beter”. De vriendschap enz. Wij kunnen de hierboven ontwikkelingen in de computerwereld heb- gedane uitspraak beter omdraaien “Conben er voor gezorgd dat nu bijna alles wordt troleren is goed,maar vertrouwen is beter”. gecontroleerd en door computers wordt bewaakt. De mentaliteit om alles zelf in de greep Zoals er een basaal vertrouwen ontstaat en te willen houden,heeft ook zijn weerslag bestaat, zo kan er ook een basaal wantrouw24

maar die hart heeft voor de mensen. Ik geloof in God die ik niet kan zien maar die zichtbaar wordt als ik mij liefdevol inzet voor anderen. Ik geloof in God die niet sterk is, die lijden en geweld niet kan verhinderen, maar die wel wil dat wij de mensen die lijden ondersteunen, dat wij zoeken naar vrede en gerechtigheid. Ik geloof in God die ruimhartig en mild is, maar streng voor ieder die mensen uitsluit, wegstoot vanwege huidskleur, afkomst of geslacht. Ik geloof in Jezus, Uw zegsman, die, licht van licht, omwille van ons mensen is gekomen om ons aan te spreken, te ondervragen, te bemoedigen en te troosten. Die ons verschijnt in de woorden van genade: Hebt elkaar lief. Ik geloof in de Geest van God die levend maakt en kracht geeft, perspectief en toekomst biedt, die werkt in mensen en tijd, die het kwaad en onrecht aandurft en niet ophoudt in alle mensen van goede wil te werken en ons met vuur dezelfde taal doet spreken. Ik geloof dat de mensen samen op weg zijn, pelgrims, geroepen uit de verstrooiing om één volk van God te worden. Ik geloof in God die ons getrouw door zijn woord en zijn Geest in leven houdt. Een God die geen mensen verloren laat gaan, die waar zal maken waarin wij geloven en waarop wij hopen: Op een leven met elkaar tot in eeuwigheid.

en en twijfel ontstaan en bestaan. Geloven en vertrouwen kan heel moeilijk worden in het leven, vooral als het tegenzit. Mensen kunnen hun Godsvertrouwen verliezen door het lijden, het lijden door de natuur(ziekte,dood,ongeluk enz.)of door het lijden hen aangedaan door anderen,d.i. door het morele kwaad. Het vertrouwen in God is een kritisch waagstuk want er is geen zekerheid in het geloof,er bestaat geen zekerheid van een gelukkig leven bij God in het Hiernamaals. En als uiteindelijk blijkt dat ik in mijn vertrouwen in God ben bedrogen,dat ik in het niets verdwijn,dan heb ik toch een beter,zinvoller en gelukkiger leven op aarde kunnen leven dan zonder deze hoop (Blaise Pascal, Hans Küng, Wilhelm Schmid). Een bezield geloof kan niet beperkt blijven tot het uitspreken van een tekst tijdens onze vie-ringen. Zo´n geloof in God, zo´n vertrouwen in God wordt je levensinhoud die je ook levensgeluk schenkt. Het schept a.h.w. de verplichting de Blijde Boodschap van Jezus onder de mensen te realiseren. Dit is veel gemakkelijker gezegd dan gedaan, want het vraagt inzet, dit brengt je in diskrediet en in conflictsituaties, dit kan je leven kosten. Mijn geloof wordt goed verwoord in de geloofsbelijdenis zoals wij deze hebben gebeden in de Eucharistieviering van 31 oktober 2010: Ik geloof in God die niet van steen is,

Referenties: 1- Hans Küng ,”Was ich glaube”,Piper 2009,ISBN 978-3-492-05333-4. 2-Fulbert Steffensky, “Gewagter Glaube”, Radius 2012 , ISBN 978-3-87173-940-8.

25

Colofon Nr. 73 jaargang 23 – februari 2013

Contact Onderweg is een uitgave van de gemeenschap en Stichting Samen Onderweg Redactie: Han Groen, Herman Vos, Wim Warmerdam en Corry van Zandvoort Vormgeving: Herman Vos Adres van de Stichting, tevens adres van de redactie van Contact Onderweg: Akerstraat 97 6417 BK Heerlen tel. 045 – 574 24 46 Internet: www.samenonderweg.nl e-mail: [email protected] Bankrekening: Rabobank 1199.12.023 te Heerlen/ Postbank 5707957 t.n.v. Stichting Samen Onderweg

De pastor van de stichting, Marie-José Voss, is bereikbaar via telefoonnummer 045 – 574 24 46 of 043 – 3656358 (privé) Bijdragen (liefst als Word-bestand) of reacties kunnen aan bovengenoemd adres gestuurd worden of gedeponeerd in de brievenbus in de hal van de kapel. Via e-mail kan ook: [email protected] 26

27