NIEUWSBULLETIN April 2015 nummer 29
MET IN DIT NUMMER: VOORWOORD
2
Van de studieleiding
2
Van het secretariaat
3
Gefeliciteerd
3
Draadloos netwerk
3
Voorlichtingsmarkt
3
Onderzoek onder SPO studenten
4
Studentenbijdrage
5
Honderdjarig bestaan SPO
7
www.spo-groningen.nl 1
VOORWOORD
In dit nieuwsbulletin zijn mededelingen te vinden van de studieleiding over de TOP IB-opleiding en namen van studenten die hun diploma in ontvangst mochten nemen. Het secretariaat heeft informatie over de toegang tot het draadloos netwerk en de nieuwe manier van voorlichting betreffende de opleidingen die de SPO te bieden heeft.
gebruikt voor hun onderzoek. De uitkomsten daarvan zijn te vinden in de verkorte weergave uit de scriptie.
SPO docent Andragogiek Jaap Lensen houdt zich in zijn praktijk ‘De Klaproos’ onder anderen bezig met hartcoherentie. De studenten Titia Neef en Jolanda Postma hebben deze biofeedbackmethode
Tot slot is nog weer een stukje opgenomen over de geschiedenis met dit keer iets
Studente Inge Zwart heeft de Pieter Boeke Lezing 2014 bezocht. Het thema van deze lezing was: Wonden op de jonge ziel. Haar verslag is te lezen in deze nieuwsbrief.
VAN DE STUDIELEIDING TOP IB-opleiding SPO biedt sinds enkele jaren een tweejarige academische IB opleiding aan, waarmee studenten rechtstreeks toegang hebben tot de universiteit en waarmee ze een erkend HBO-Pedagogiek diploma krijgen. Deze hooggekwalificeerde opleiding blijkt maar weinig studenten te trekken en daarom hebben we ons moeten bezinnen op de toekomst ervan. Besloten is om de opleiding af te slanken tot een TOP IB-opleiding, waarbij TOP staat voor Toegepaste (Ortho) Pedagogiek. De TOP IB-opleiding van SPO is gericht op het opleiden van IBers die een spilfunctie vervullen in het onderwijs, zodanig dat de expertise van de leerkrachten wordt versterkt. Ze combineert orthopedagogische kennis op academisch niveau en pedagogische en onderwijskundige expertise met vaardigheidsonderwijs op het gebied van coaching en richt zich op ambitieuze IB-ers die het leuk vinden om vanuit de theorie, praktische vraagstukken te belichten. De opleiding start in september 2015. Studenten die de academische IB-opleiding volgen krijgen vanzelfsprekendheid de mogelijkheid om deze opleiding in alle rust af te ronden.
2
VAN HET SECRETARIAAT
Afgestudeerden januari 2015 Op 28 januari hebben de volgende studenten hun diploma HBOPedagogiek in ontvangst mogen nemen:
Fenny Kraayeveld-Meijerink Susan Mulder-Lutz Heleen Stadman
Namens de SPO van harte gefeliciteerd!
AFSTUDEREN Voor afstudeerdata en procedures zie de website www.spo-groningen.nl, knop HBO Pedagogiek (DLO, documenten). In de studiegids (2014-2015) op pagina 14 is meer informatie te vinden.
Toegang draadloos netwerk Indien je toegang tot het draadloos netwerk van de RUG wilt hebben, is het mogelijk om via het secretariaat toegang te krijgen voor maximaal 8 aaneengesloten dagen. Vraag de toegang aan via
[email protected] o.v.v. toegang draadloos netwerk. Voorlichtingsmarkt SPO Dit jaar zal de voorlichting m.b.t. de opleidingen van de SPO op een andere manier worden georganiseerd. Eerder werden er verschillende momenten georganiseerd voor de verschillende opleidingen. We merkten dat de opkomst geringer werd. Dit jaar gaan we het anders aanpakken, namelijk in de vorm van een Voorlichtingsmarkt. Tijdens de Voorlichtingsmarkt komen alle opleidingen van de SPO aan bod. Er worden presentaties gegeven door de studieleiding en docenten en studenten. De medewerkers van de studiesecretariaat zullen aanwezig zijn om vragen te beantwoorden. Er zal studiemateriaal liggen ter inzage en er worden folders en flyers uitgedeeld. Ook zal er een powerpointpresentatie ‘draaien’. We zouden het leuk vinden om jullie ervaringen met de opleiding via die powerpointpresentatie te delen met de bezoekers van de Voorlichtingsmarkt. Dus: mail je ervaringen naar
[email protected] en wij verwerken ze in de Powerpoint. Tevens kan het zijn dat we uitspraken gebruiken voor op de website. De voorlichtingsmarkt is op woensdag 22 april van 17.00-19.00 uur.
3
Onderzoek onder EVEN VOORSTELLEN…
SPO studenten met leerblokkades door Titia Neef, Jolanda Postma en Jaap Lensen
Dat de SPO een pittige opleiding is, weten we allemaal. Desondanks halen veel mensen de eindstreep en is er grote tevredenheid over de opleiding. Toch zien we bij volwassenenonderwijs andere leerprocessen dan bij jongeren. En waar jongeren blokkeren in dat leerproces vermoedde ik dat dit blokkeren bij volwassen andere redenen heeft. Dat wilde ik (als andragoog) wel eens onderzoeken. Ik wilde graag weten of bij studenten SPO de leerstijl anders is en in welke mate men blokkades ervaart in het leren. De tweede vraag was of je volwassen studenten, die dit ervaren, ook positief kunt beïnvloedden door gebruik te maken van hartcoherentie. Hartcoherentie is een biofeedbackmethode met als doel effectiever in het leven te staan en beter te kunnen omgaan met stresserende gebeurtenissen. Ik plaatste een oproep in dit SPO bulletin en Titia Neef en Jolanda Postma reageerden. Titia deed theoretisch onderzoek naar volwassen leren waarbij ze het model van Monique Boekaerts over volwassen leren (en zelfregulatie) prachtig uitlegde. Er zijn drie paden die (volwassen) studenten doorlopen waarbij verschillende energiebronnen worden aangesproken. Het intrinsiek-gemotiveerd pad, het wilscontrolepad en het emotiegerichte pad. Vervolgens deed ze onder studenten van SPO een survey om te kijken hoe hun leren aansloot en te verklaren was vanuit dit model en in welke mate men het gevoel van self efficacy ervaarde en men leerbelemmeringen ervaarde. Een van die leerbelemmeringen was het ervaren van faalangst. Uit de populatie van 50 studenten werd een groep geselecteerd die als aanbod een faalangst training met hartcoherentie als interventie kreeg aangeboden. Jolanda heeft dit deel van het onderzoek gedaan en beschreven. Hieronder vindt u een samenvatting van haar scriptie. Jaap Lensen In hoeverre heeft een faalangst training met hartcoherentie een positieve invloed? De conclusie van mijn scriptie is dat dit zeker het geval is. In totaal 5 studenten hebben de training gegeven door Jaap, mogen volgen. De training bestond uit 4 bijeenkomsten bij SPO plus een individuele bijeenkomst en het doen van verschillende opdrachten thuis. Vooraf heeft er een meting plaatsgevonden waarbij de deelnemers een online stressreductie-effectmeting (StressREM test) moesten invullen en werd er een interview afgenomen. Na afloop van de training hebben ze dezelfde test nogmaals ingevuld en is er een eindinterview afgenomen. Alle vijf deelnemers aan de training geven volmondig aan een leeropbrengst te hebben gehad van de training. Ook de uitkomsten van de verschillende metingen geven dit aan. Het gereedschap hebben om een zekere rust bij jezelf te creëren werkt erg positief. Een prestatiemoment (een toets of presentatie) gaf, over het algemeen, bij alle
4
deelnemers een zekere mate van stress. Deze stress is niet weg, maar is voor de deelnemers beter hanteerbaar door de aangeleerde technieken te gebruiken. Het onderzoek heeft absoluut een positief resultaat laten zien, maar vervolgonderzoek is zeker nodig. Ik hoop dan ook dat Jaap de mogelijk krijgt om dit in de toekomst te gaan doen. Eventueel als onderdeel van een groter onderzoek. Het gebruik van een biofeedbackmethode als hartcoherentie kan, bijvoorbeeld binnen SPO, een positieve rol spelen om studenten de studie als minder stressvol te laten ervaren. Ik heb mijn studie inmiddels helemaal afgerond maar gebruik de methode zelf nog regelmatig in mijn werk. Als het even erg druk is, neem ik een paar minuten rust en doe een van de hartcoherentieoefeningen zodat ik daarna weer vol energie en positiviteit verder kan. Jolanda Postma
(afbeeldingen: Jaap Lensen en Jolanda Postma) een beetje. Studentenbijdrage
van Inge Zwart: verslag n.a.v. de Pieter Boeke lezing 2014 Pieter Boeke Lezing: deze lezing is vernoemd naar prof. dr. P.E. Boeke, oud-hoogleraar Klinische Psychologie aan de RUG, ter eervolle nagedachtenis. Opleidingsinstituut PPO wil met deze lezing een breder publiek kennis laten maken met de theorie en methodiek van de psychotherapie en het onderzoek daarnaar. Opleidingsinstituut PPO verzorgt de beroepsopleidingen tot gezondheidszorg (GZ)-psycholoog, psychotherapeut en klinisch psycholoog. Wonden op de jonge ziel De invloed van traumatisering op zeer jonge leeftijd door Marja Rexwinkel, Klinisch psycholoog, Infant Mental Health specialist.
Marja Rexwinkel was nauw betrokken bij de Amsterdamse zedenzaak en over de gevolgen en behandeling van traumatisering op jonge leeftijd (www.ppo-opleidingen.nl). Drs. Marja Rexwinkel werkt als klinisch psycholoog, psychotherapeut en IMH specialist bij het Kabouterhuis/OuderKindLijn (OKL) in Amsterdam. De doelgroep is -10 maanden tot 6 jaar. Wat betekent het blootgesteld worden aan traumatische ervaringen voor jonge kinderen? Marja Rexwinkel spreekt over haar ervaringen bij de Amsterdamse zedenzaak rond kinderdagverblijfleider Robert M. Kinderen kunnen op meerdere manieren getraumatiseerd raken. Door ervaringen die zij zelf ondergaan of gebeurtenissen waar zij getuige van zijn, maar ook door de intergenerationele overdracht van onverwerkte trauma’s van hun ouder(s). Hoewel wij inmiddels veel weten over de gevolgen van kindermishandeling is er nog veel onduidelijk over de invloed van trauma bij jonge kinderen in de baby- en peutertijd. Wat betekent het blootgesteld worden aan traumatische ervaringen voor kinderen die voor hun ontwikkeling nog totaal afhankelijk zijn van hun ouders? Welke impact heeft onopgelost trauma in het verleden van ouder(s) op de ontwikkeling van het jonge kind?
5
Ruim twee jaar geleden werd Amsterdam opgeschrikt door een grote zedenzaak waarbij kinderdagverblijfleider Robert M. meerdere zeer jonge kinderen, in de leeftijd van een paar weken tot drie jaar, had misbruikt. Hij bekende het misbruik van meer dan 80 kinderen op een kinderopvang en als oppas bij de kinderen thuis. De discussies n.a.v. deze complexe zedenzaak hebben ons denken over het stress- trauma-continuüm bij zeer jonge kinderen en hun ouders verder aangescherpt. Robert M. is voorheen in Duitsland werkzaam geweest, is daar tweemaal eerder ontslagen voordat hij naar Nederland kwam om daarna nog meer slachtoffers te maken. Robert M. zocht zijn slachtoffers zorgvuldig uit. De leeftijd van de slachtoffertjes was van een paar weken tot 3 jaar oud, die niet of nauwelijks konden praten. Hij hield een systeem bij en kende ze allemaal bij naam. Wees alert op ‘stil trauma’. Wanneer een baby/peuter betrokken is bij geweld, misbruik o.i.d. is een kind niet in staat te vluchten of te vechten, het systeem van het jonge kind bevriest. Let wel, getuige zijn van geweld is mogelijk nog erger dan het zelf ondergaan, juist omdat het kind niet kan vluchten of vechten. Vroegtijdige trauma’s, zoals rouw, boosheid en verdriet, ontstaan bij het niet herstellen van wederkerige interactie. Ten behoeve van ouder en kind zijn van belang: - zelfregulatie van het kind - zelfregulatie van de ouder - zelfregulatie van kind naar ouder - zelfregulatie van ouder naar kind Traumatisering bij een jong kind dient niet te worden onderschat. Kinderen zijn gevoelig voor zintuiglijke indrukken. Het lijden van jonge kinderen ligt sociaal-emotioneel moeilijk in de maatschappij. De vragen die ontstaan bij ouders, zoals “Aan wie vertel ik het? Vertel ik het aan mijn kind?”. Ouders voelen vaak weerstand om dit gebeuren te delen. Toch is het belangrijk hier woorden aan te geven ten opzichte van het kind. Een kind zegt eigenlijk: “Geef mij woorden, wat gebeurt hier?” Ook al kunnen ze nog niet praten. Het verhaal vertellen aan het kind is heel belangrijk. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een boekje lezen, waarin het verhaal staat over misbruik of geweld. Dit boekje lees je met het kind en bergt het vervolgens op een plekje die je samen met het kind afspreekt. Bruce Berry geeft in zijn onderzoeken aan dat het zeer belangrijk is woorden te geven aan het kind. Het stress-trauma-continuüm van Infant Mental Health behandelen kinderen en jonge ouders; en beweren dat het van groot belang is ouders samen met de kinderen te behandelen, omdat het kind onderdeel is van het geheel. Het kind voelt zich buitengesloten wanneer het hierin niet meegenomen wordt. Ook voor de hulpverlener is er een beter beeld te creëren wanneer er gesproken wordt in het bijzijn van het kind door tussentijds te letten op het gedrag van een kind. Uit onderzoek naar traumatische ervaringen bij jonge kinderen is gebleken dat bij een kind het impliciet geheugen al ontwikkeld is. Het zintuiglijk geheugen neemt lichamelijk contact waar, ruikt geuren, ziet kleuren en hoort geluiden. Een interessant onderdeel om na te slaan is de ACE-studie. Hier wordt omschreven hoe vroegtijdig stress kan omslaan in lichamelijke ziektes. Posttraumatische Stress Stoornis veroorzaakt problemen bij slapen, eten en gedrag, bij taal- en spraakontwikkeling, zindelijkheid en het geeft relationele of affectieve problemen van ouder en kind. Een gevolg hiervan kan zijn dat een ouder bijvoorbeeld het probleem van het kind niet meer aankan en zich van het kind afwendt. Vaak ontstaat daardoor bij een ouder verdriet en schuldgevoel over wat de ouders overdragen op het kind. Ook dat is voelbaar voor een kind.
6
Wanneer een kind kan praten en er ontstaan problemen op latere leeftijd is het heel belangrijk te kijken naar de autonomie van het kind. Wil je de autonomie van het kind zien dan dien je het keuzes te geven. Indien een kind wordt vastgezet in een didactische methode, werkt het negatief, het kind blokkeert. Geconcludeerd mag worden dat wanneer een kind niet intrusief in een didactische methode wordt vastgezet, hiermee chronische stress voorkomen kan worden en dit bevordert de gezinscohesie. Ouders dienen samen met het kind een verhaal te maken. Dit geldt zowel voor thuis als op school.
1918-2018: HONDERDJARIG BESTAAN VAN DE SPO Vorig jaar heeft de Rijksuniversiteit Groningen haar 400-jarig bestaan gevierd. Zolang bestaat de SPO weliswaar nog niet, maar in 2018 zal het honderd jaar geleden zijn dat de SPO werd opgericht. Wie er meer van wil weten, kan informatie vinden in het boekje: 75 jaar Vereniging/Stichting voor Pedagogisch Onderwijs aan de RUG, Gedenkboek SPO door J. Vermoolen (1994). De SPO begon haar geschiedenis in het jaar 1918 in de stad Groningen. Daar ging het nodige aan vooraf. Hier volgt deel drie over het honderdjarig bestaan van de SPO. De vorige keer zijn we geëindigd bij de oprichting van de ‘Vereniging tot Nut van ’t Algemeen’. Eén van de 25 departementen van deze Vereniging bevond zich in de stad Groningen. De rol van het Nut komt de volgende keer aan bod. Vóór het jaar 1918 was er in Nederland op geen enkele universiteit een leerstoel voor Pedagogiek. In Duitsland bijvoorbeeld werd al in 1779 een leerstoel voor Pedagogiek gecreëerd. Daar beschouwde men deze studie als een geesteswetenschap doordat deze sterk gericht was op filosofie en/of theologie. Deze definiëring leverde in het Duitstalige gebied geen problemen op voor academisering van de Pedagogiek. In landen als Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten was een andere opvatting over wetenschap dominant: uitsluitend studies die op empirisch-analytische wijze tot objectieve kennis omtrent de werkelijk trachten te komen, golden als wetenschappelijk. Iedere poging om tot een geïntegreerde visie te komen over de relatie tussen kind, opvoeder en cultuur, droeg automatisch een subjectief element in zich en daardoor gold deze studie als ‘onwetenschappelijk’. Dit subjectieve element, het gebrek aan objectiviteit werkte belemmerend op het inlijven van de Pedagogiek bij de traditionele wetenschap. Wel was er binnen de Pedagogiek vanouds een empirisch-analytische stroming waarin Pedagogiek als een technische wetenschap werd beschouwd. Aanhangers van deze stroming wilden door middel van onderzoekstechnieken een bijdrage leveren aan de verbetering van opvoedings-en onderwijsmiddelen. Deze stroming kreeg aan het einde van de negentiende eeuw een sterke impuls toen in verschillende landen psychologen hun onderzoeksmethode gingen modelleren naar ie van natuurwetenschappers. Bron: Vermoolen, J. (1994). 75 jaar Vereniging/Stichting voor Pedagogisch Onderwijs aan de RUG, Gedenkboek SPO.
Opmerkingen over het Nieuwsbulletin Heb je opmerkingen of ideeën met betrekking tot het nieuwsbulletin, dan kun je deze mailen naar Jetske Lysbeth de Groot. E-mail:
[email protected]
7
