Nieuwsbrief Editie 2012-‐7 Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden
25 november 2012
Tweede Algemene Vergadering 15 november 2012 Op 15 november werd in Maarssen weer een Algemene Vergadering gehouden. De KNVG is een vereniging die prioriteit geeft aan de inhoudelijke meningsvorming. Daarom wordt voor de pauze steeds een spreker uitgenodigd die een vooraanstaande plaats inneemt in de wetenschap, de politiek of de beleidsvorming. De eerste vergadering hebben wij Drs. Dick Sluimers, Voorzitter Raad van Bestuur APG Groep verwelkomd, nu was Prof. Dr. Paul Schnabel, directeur van het Sociaal-‐ Cultureel Planbureau onze gastspreker. Maar eerst gaf Martin van Rooijen, onze voorzitter, een speech, waarin hij inging op de actualiteit. Hij had zojuist een bezoek gebracht aan de nieuwe staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mevrouw Jetta Klijnsma, die verantwoordelijk is voor pensioenzaken. Mevrouw Klijnsma is zich goed bewust van de politieke zaken die rond het pensioengebeuren spelen. Zij staat niet afwijzend tegenover de suggestie, die de KNVG eerder deed, om een commissie te laten adviseren over een wetenschappelijk en maatschappelijk verantwoorde rekenrente. Maar zij geeft er de voorkeur aan dat de commissie die advies uitbrengt over de toepassing van de UFR haar mandaat uitbreidt in de richting van de rekenrente in het algemeen. Ook het KNVG idee van bijstempelen, het herstellen van de nominale uitkering op het oude niveau, na een afstempeling, werd niet onmiddellijk afgewezen. De Staatsecretaris stelde ons op de hoogte van haar plannen voor de nieuwe pensioenwet. Zij wil deze wet zorgvuldig en in overleg met alle partijen ontwerpen. Daarom heeft ze besloten om invoering per 1 januari 2014 niet meer na te streven. Op zijn vroegst wordt de wet in 2015 van kracht. Dit nieuws van uitstel werd inmiddels wereldkundig en veel reacties waren negatief. Werkgevers en de pensioensector lijken te vrezen dat met het uitstel de crisis in de pensioenwereld voortduurt. Alsof de wet alle problemen van de onderdekking van pensioenfondsen oplost. Bij veel pensioenfondsen moet gevreesd worden voor een afstempeling van
1
nominale rechten van meer dan 20% indien besloten wordt over te schakelen op het reële stelsel. Een andere wet die de aandacht heeft is de Wet tot wijziging van de Pensioenwet naar de initiatiefnemers kort genoemd de Wet Koşer Kaya Blok, een voorstel dat door het parlement is aangenomen en dat ook in het Staatsblad werd gepubliceerd. Maar uitvoering ervan wacht op een Koninklijk Besluit. Minister Kamp had in de Eerste Kamer toegezegd dat deze wet zou worden doorgevoerd per 1 januari 2013 tenzij er voor die tijd een door het parlement aanvaard alternatief zou liggen. Minister Kamp heeft zo’n voorstel wel voorbereid en advies ingewonnen bij de SER. De SER heeft geadviseerd en daarbij heeft ook de KNVG inbreng geleverd. Maar het zal niet lukken een alternatief voor de Wet Koşer Kaya Blok in werking te hebben per 1 januari aanstaande. De Staatssecretaris heeft overleg met de initiatiefnemers over het vervolgtraject. Wij krijgen sterk de indruk dat de aangenomen wet in werking zal treden en in de loop van 2013 eventueel zal worden aangepast. Dit is van groot belang. Niet alleen wordt de vertegenwoordiging van gepensioneerden in besturen van pensioenfondsen geregeld, maar verenigingen van gepensioneerden moeten door hun pensioenfonds in staat worden gesteld om contact te hebben met gepensioneerden. De volledige speech van Martin van Rooijen is terug te lezen op onze website www.knvg.nl. De gastspreker was Prof. Dr. Paul Schnabel, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau. Hij gaf een op feiten en onderzoek gebaseerde inleiding over de positie van ouderen in de maatschappij en de verschuivingen die daarover hebben plaatsgevonden sinds de Noodvoorziening Ouden van Dagen van 1947. Opmerkelijk is dat een aantal gewenste ontwikkelingen autonoom al op gang komen. Zo is de arbeidsparticipatie van ouderen de laatste jaren sterk toegenomen. De inkomenspositie van ouderen is in Nederland gemiddeld genomen sterk verbeterd. In antwoord op een vraag van Bernard van Praag gaf Paul Schnabel wel toe dat dit voornamelijk toe te schrijven is aan het feit dat nieuwe toetreders tot de pensioenwereld een veel beter pensioen hebben opgebouwd dan hen die de groep gepensioneerden door sterfte verlaten. Dat is niet van belang ontbloot, omdat het SCP zeer onlangs een studie publiceerde over de rijker wordende ouderen die grotendeels op dit verschijnsel is gebaseerd. De sterke toename van de levensverwachting en de pensionering van de babyboomgeneratie zullen de komende jaren hun effect hebben op de kosten van de AOW en van de zorg. Daarom liet Paul Schnabel nog eens zien dat de vermogens van ouderen groter zijn dan die van jongeren: een open deur die door menigeen met geweld wordt opengegooid. Gelukkig had de spreker ook enige positieve berichten. Zo blijkt dat veel ouderen zorgen voor jongeren, door klusjes in huis, financiële ondersteuning, oppaswerk en vrijwilligerswerk.
2
Na de pauze werd het huishoudelijke gedeelte van de AV afgehandeld. Het bestuur werd formeel gekozen. Naast het interim-‐bestuur dat integraal werd verkozen voegde zich ook Simon van der Schoot, voorzitter van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen bij het bestuur, dat nu bestaat uit zeven personen. De begroting voor 2013 werd goedgekeurd. De lidverenigingen werden ingedeeld in regio’s, waar periodiek overleg wordt gevoerd onder verantwoordelijkheid van twee bestuursleden. Daarnaast opereren twee commissies: voor pensioenzaken en voor zorg en welzijn. Binnen een werkgroep communicatie wordt het werk verdeeld dat betrekking heeft op de externe en interne communicatie.
Regeringspartijen breken drie records
Nog nooit is een regeerakkoord dat door de Kamerfracties die deel uitmaken van de te vormen regering is goedgekeurd zo snel opnieuw aangepast. Dat was het gevolg van een ander record: nog nooit heeft de grootste partij van Nederland zo snel de helft van haar aanhang verloren. Misschien was het derde record symbolisch voor dit kabinet: nog nooit eerder werden nieuwe ministers twee keer beëdigd. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Het past de KNVG niet een uitspraak te doen over de politieke samenstelling van het kabinet. De kiezer heeft gesproken. Je kunt wel de gedachte hebben dat zij die VVD kozen toch vooral de PvdA uit de regering wilden houden en omgekeerd ook een stem op de PvdA was niet bepaald bedoeld om de samenwerking met de VVD tot stand te brengen. Maar de uitslag is zo dat beide partijen min of meer verplicht zijn tot samenwerking. Er ligt ook een enorme opgave in het licht van de economische crisis waar we midden in zitten. Gepensioneerden kunnen opgelucht ademhalen over het besluit om alsnog niet over te gaan tot een inkomensafhankelijke zorgpremie. De plannen waren nooit geheel duidelijk maar uit informatie die wij van Kamerleden ontvingen bleek dat niet alleen een inkomensafhankelijke premie (IAP) van 11,46% zou worden geheven over een inkomen van € 20.000 tot € 74.000. De al bestaande inkomensafhankelijke bijdrage (IAB) van 5% waarvoor per 1 januari 2012 het premie-‐inkomen al verhoogd was van € 33.000 naar € 54.000 zou ook nog eens worden verhoogd naar 7,6%. Daarmee zouden de IAP en IAB samen 19,06% zijn geweest voor de middeninkomens. In dit plan waren de belastingtarieven over de derde en vierde schijf verlaagd evenals de nominale premie voor de zorgkosten , maar dat had maar zeer ten dele compensatie geboden. Als dit plan was doorgegaan dan had dit voor gepensioneerden met een aanvullend pensioen enorme negatieve gevolgen gehad. Maar het Regeerakkoord II heeft nog voldoende verontrustend nieuws in petto voor gepensioneerden. Vooral de ingrepen in de AWBZ en de WMO zullen voor hen die gebruik maken van deze voorzieningen, grote gevolgen hebben. Steeds meer wordt van ouderen verwacht dat zij meer zelf oplossen en uit eigen zak betalen. Dat is op zichzelf een aanpak die in tijden van grote overheidstekorten te rechtvaardigen is. Maar als ouderen ook nog op andere wijze worden getroffen dan leidt stapeling van lasten tot een ernstige aantasting van de koopkracht.
3
Het NIBUD heeft zowel Regeerakkoord I als Regeerakkoord II geanalyseerd. Er is gerekend aan 100 verschillende types huishoudens. Anders dan bijvoorbeeld door het CPB worden ook gepensioneerden met een bovenmodaal inkomen geanalyseerd. Bovendien bekijkt het NIBUD de overheidsmaatregelen niet in isolement, maar houdt zij rekening met de toestand van de pensioenfondsen en de maatregelen die al eerder voor 2013 waren genomen in het Lenteakkoord. Wij willen u de tabel, waarin beide Regeerakkoorden worden vergeleken op koopkrachteffect niet onthouden. Voor de goede orde: deze cijfers hebben betrekking op de periode 2012-‐2017. inkomenscategorie RA-‐I RA-‐II verschil Alleenstaande 65+, AOW+ €0 0,8% 2,3% 1,5% Alleenstaande 65+, AOW + € 2.500 -‐2,0% -‐0,2% 1,9% Alleenstaande 65+, AOW+ € 7.500 -‐5,4% -‐3,3% 2,1% Alleenstaande 65+, AOW + € 10.000 -‐6,8% -‐5,8% 1,1% Alleenstaande 65+, AOW + € 20.000 -‐9,3% -‐9,2% 0,2% Echtpaar 65+, AOW + € 0 0,5% 1,1% 0,6% Echtpaar 65+, AOW + € 5.000 & AOW + € 0 -‐0,9% -‐1,3% -‐0,4% Echtpaar 65+, AOW + € 10.000 & AOW + € 0 -‐3,2% -‐5,3% -‐2,1% Echtpaar 65+, AOW + € 20.000 & AOW + € 0 -‐5,9% -‐8,5% -‐2,6% Echtpaar 65+, AOW + € 5.000 & AOW + € 2.500 -‐0,9% -‐1,7% -‐0,9% Echtpaar 65+, AOW + € 10.000 & AOW + € 5.000 -‐4,0% -‐6,9% -‐2,9% Echtpaar 65+, AOW + € 20.000 & AOW + € 10.000 -‐6,9% -‐9,4% -‐2,5% Echtpaar 65+, AOW + € 30.000 & AOW + € 10.000 -‐9,3% -‐10,1% -‐0,9% Echtpaar 65+, AOW + € 60.000 & AOW + € 0 -‐15,5% -‐10,4% 5,1% Uit het bovenstaande blijkt dat alleenstaande gepensioneerden beter uit zijn met het herziene Regeerakkoord en dat echtparen slechter af zijn, tenzij het inkomen hoger is dan anderhalf keer modaal. Maar de koopkrachteffecten op zichzelf blijven uitermate verontrustend. Een echtpaar met een pensioen op het niveau van een modaal inkomen (€ 33.000 ofwel AOW + € 20.000) gaat er 8,5% in koopkracht op achteruit. Het uitgangspunt van de KNVG is altijd geweest: wij willen wel bijdragen aan de oplossing van de crisis maar niet meer dan proportioneel van ons kan worden verlangd. Mensen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering gaan er ook op achteruit. Een alleenstaande ouder met een kind verliest 5,2% aan koopkracht. Maar een paar zonder kinderen waarvan de een € 30.000 en de ander € 20.000 verdient gaat er nog 3,0% op vooruit. Met kinderen gaat nagenoeg iedereen erop achteruit, vooral alleenverdieners. Maar bij tweeverdieners is die achteruitgang nooit meer dan 2,9%. Zo gaat een paar met drie kinderen die elk € 75.000 verdienen (dus met een gezinsinkomen van € 150.000) er maar 2,8% op achteruit. Conclusie kan niet anders zijn dan dat gepensioneerden meer in koopkracht achteruitgaan dan werkenden. Dat komt overigens bij een koopkrachtverlies over de laatste vijf jaren als gevolg van niet indexeren en incidenteel afstempelen van pensioenrechten. Het koopkrachtverlies als gevolg hiervan bedraagt al 6% voor een echtpaar met een modaal pensioeninkomen. Als dit het beleid wordt van de
4
komende jaren dan is deze modale gepensioneerde in tien jaar tijd meer dan 14% van zijn koopkracht kwijtgeraakt. Daarmee vestigt dit kabinet weer een nieuw record. Maar dat kunnen we toch niet laten gebeuren. De fractievoorzitter van de VVD Halbe Zijlstra heeft verklaard dat het maximale koopkrachtverlies 4% zou zijn. De KNVG gaat zeker proberen hem daaraan te houden.
KNVG krijgt steeds meer leden Op het moment van schrijven van deze nieuwsbrief heeft de KNVG definitief negentien leden. De laatste toetreders zijn De Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen, De Bond van Gepensioneerd Vervoerspersoneel, de Federatie van Philips Verenigingen van Gepensioneerden en de Vereniging van Gepensioneerden van Arcadis. Recent hadden zich al de Vereniging van Unilever Gepensioneerden en de Vereniging van Gepensioneerden Omroep en Media definitief aangesloten. Wij verwachten nog voor het eind van dit jaar zeven verenigingen zodat dan het aantal lidverenigingen zesentwintig zal bedragen. Samen hebben deze verenigingen ongeveer 80.000 leden. Bij onze eerste en tweede AV waren nog belangstellende verenigingen die wellicht in de loop van 2013 zullen toetreden. Dan gaat het om een tiental verenigingen met meer dan 10.000 leden.
ABVAKABO werkt aan petitie voor een eerlijk pensioen
Een petitie die de ABVAKABO kort geleden heeft opengesteld voor ondertekening gaat niet alleen over de plannen van het kabinet de opbouw van nieuwe rechten te beperken tot 1,75% per jaar met een maximum van € 100.000. Ook stelt deze vakbond dat de kortingen van pensioenen en pensioenrechten als gevolg van onrealistische rekenregels bij de huidige extreem lage rente geen doorgang mogen vinden. Bovendien maakt de vakbond het kabinet opmerkzaam op een nog steeds niet definitief opgelost probleem: een AOW-‐overbruggingsregeling voor iedereen die al met vroegpensioen is. De KNVG is het grotendeels met de inhoud van deze petitie eens. Zoals bekend hebben wij gepleit voor een Commissie Rekenrente om op basis van feitelijkheid en wetenschappelijk verantwoord te laten vaststellen wat een juiste rekenrente is. Als u de petitie ook wilt ondertekenen, u vindt hem op internet: www.abvakabofnv.nl/Formulieren/stemmingen/petitie-‐eerlijk-‐pensioen/
5
Bestuur KNVG verdeelt de taken In zijn eerste vergadering na de AV in Maarssen heeft het nieuwe bestuur de taken verdeeld: Martin van Rooijen voorzitter en vertegenwoordiger van de KNVG naar buiten Steven Molkenboer vicevoorzitter en verantwoordelijk voor de interne organisatie zoals Algemene Vergaderingen en regiobijeenkomsten Hans ten Berge secretaris Nico Roelink penningmeester Bernard van Praag verantwoordelijk voor het wetenschappelijke niveau van de KNVG en voor Zorg en Welzijn Simon van der Schoot verantwoordelijk voor Pensioenzaken Rob de Brouwer verantwoordelijk voor interne en externe communicatie en ondersteuning van de voorzitter
De KNVG heeft een secretariaat
Bij de AV van 15 november is besloten om de voorstellen voor een secretariaat te ondersteunen. Dat betekent dat Marij Verlinden ons hoofd secretariaat is. Zij is ook secretaris van de Vereniging van Gepensioneerden van Océ. Zij zal vanuit huis werken. Haar adres is tevens het postadres van de KNVG: Secretariaat KNVG Hogeschoorweg 21 5911 EJ Venlo.
Kontakten met de politiek en de media
De KNVG is de afgelopen weken druk doende geweest haar netwerk uit te breiden en te verstevigen. Er zijn gesprekken gevoerd met Mevrouw Joanne Kellermann directeur van De Nederlandsche Bank, met Staatssecretaris Jetta Klijnsma (zie de rapportage over de AV aan het begin van deze Nieuwsbrief), met VNO medewerkers en met de Kamerleden Helma Lodders (VVD) en Steven van Weyenberg (D66). Bovendien is Martin van Rooijen meer dan een uur te gast geweest op BNR Nieuwsradio bij een debat over pensioenen met ondermeer Martin Pikaart.
6
Eerste Algemene Vergadering in 2013 De KNVG houdt op 18 januari 2013 de derde Algemene Vergadering, opnieuw in het centrum “Open Hof” in Maarssen. Gastspreker is dan Mevrouw Mr. Joanne Kellermann, directeur van De Nederlandsche Bank. Reserveert u deze datum alvast in uw nieuwe agenda. Op 6 december aanstaande organiseert de KNVG een interne studiedag waarin vooral het nieuwe pensioenstelsel ter discussie staat. Sprekers zijn Prof. Dr. Bernard van Praag, Prof. Dr. Theo Nijman en Mr. Drs. Jaap Maassen. Voor deze bijeenkomst zijn separaat uitnodigingen verstuurd.
Redactie: Rob de Brouwer e-‐mail:
[email protected]
7
