NIEUWSBRIEF COMENIUS. Woord vooraf. In dit nummer. Woord vooraf. Oproep Algemene Ledenvergadering. Scriptieprijzen

N IEUWSBRIEF C OMENIUS

Mei 2015 Jaargang 9 nr.1

Comenius Vereniging voor Neerlandistiek in Centraal-Europa http://comenius.ned.univie.ac.at

In dit nummer

Woord vooraf

Woord vooraf Op 15 april 2015 omstreeks 14:55 las ik de laatste zin uit “Het einde van de standaardtaal” van Prof. Van der Horst . Exact 5 minuten later ontving ik het emailbericht van de NTU dat velen onder jullie eveneens hebben ontvangen met o.a. de volgende mededelingen: „Tot onze grote spijt hebben we moeten beslissen de zomercursussen in Nederland en Vlaanderen vanaf 2016 volledig stop te zetten.” en „Helaas zien we ons echter genoodzaakt de suppletieregeling af te bouwen.” Het bericht kwam me over als een bevestiging van het profetische gehalte van één van de slotconclusies van Prof. Van der Horst: “Het aflopen van de taalcultuur van de renaissance is naar mijn mening nergens zo scherp zichtbaar als bij de spectaculair gedaalde maatschappelijke positie van hen die die taalcultuur belichamen, behouden en uitdragen: de leraar, de maker van een grammatica of woordenboek, de vertaler, degeen die de spelling beheerst [en als ik mag aanvullen: de docent neerlandistiek extra muros]. Eeuwenlang waren het toonaangevende figuren, in de eerste rangen van de samenleving; momenteel krijgen zij nog maar een zeer bescheiden rolletje toegewezen en worden navenant bezoldigd.” (p. 294). De zojuist ontvangen email van het Taaluniebureau bevestigt alleen maar de zojuist geciteerde conclusie van Prof. Van der Horst. Ik was zo overdonderd dat ik

Oproep Algemene Ledenvergadering Scriptieprijzen Jaarverslag 2014 van vakgroepen uit de regio 1. Wrocław 2. Bratislava 3. Zagreb 4. Poznan 5. Praagse Perspectieven 10 6. Debrecen 7. Belgrado 8. Brno: Zomercursus 2014 9. ELTE Boedapest (Hongarije) 10. Wenen 11. Lublin (Polen) 12. Olomouc Call for papers Colofon

haast onmiddellijk ter persoonlijke titel een email met mijn bedenkingen heb teruggestuurd. Een aantal van die bedenkingen neem ik trouwens over in dit voorwoord dat ik deze keer niet kan beperken tot die traditionele ene bladzijde. Reacties van andere vakgroepen lieten trouwens niet lang op zich wachten: vanuit alle windstreken werd opgeroepen om tot actie over te gaan. 1

Uiteraard werd ook door het Comeniusbestuur actie ondernomen waarbij we toch wel voor ogen hielden dat de NTU NIET onze tegenstander is! Eigenlijk dreigen wij allemaal, OOK de NTU, slachtoffer te worden van – niet steeds voldoende doordachte besparingsplannen van hiërarchisch hoger liggende overheden. Daarom heeft Comenius in eerste instantie gekozen voor overleg met de NTU in combinatie met het aanschrijven van net die hoger liggende instanties die verantwoordelijkheid dragen voor het terugschroeven van de subsidies: de voorzitter en vicevoorzitter van het interparlementair comité voor de NTU en de leden van het Comité van Ministers. De problemen zijn ons allen, actief in de neerlandistiek van Centraal-Europa, bekend: lage – en nauwelijks stijgende – salarissen, inkrimping van het personeel en dus meer uren presteren, bezuinigen op werkingsmiddelen, dalende waardering van hogere autoriteiten voor humane wetenschappen waarbij die richtingen van bescheiden formaat zoals onze neerlandistiek als eerste worden geviseerd. Wanneer daarbovenop de zo noodzakelijke steun vanuit Nederland en Vlaanderen teruggeschroefd wordt is het niet denkbeeldig dat dit voor een aantal vakgroepen nefast dreigt af te lopen. Voor vele beleidsmakers lijkt in tijden van economische crisis investeren in taal en cultuur geen prioriteit te zijn maar zij onderschatten de grote bijdrage die afgestudeerde filologen juist kunnen leveren aan dat tanende bedrijfsleven: “Naast strikt academisch georiënteerde afgestudeerden worden vooral mensen opgeleid die goed kunnen vertalen en tolken en thuis zijn in de finesses van bijv. juridisch en zakelijk Nederlands”, om maar één belangrijke zin uit de brief te citeren die onze voorzitter Wilken Engelbrecht heeft geschreven naar die hogere instanties. Bovendien: – ik citeer een andere zin – “sinds grote Nederlandse banken als de ABN Amro als gevolg van de crisis gedwongen hun netwerken in Centraal-Europa en elders in het buitenland grotendeels hebben opgedoekt, en er in Nederland en Vlaanderen vrijwel geen studies van Centraal-Europese talen (meer) bestaan, zijn de studenten neerlandistiek in onze regio zo goed als de enigen die als praktische mediair voor bijv. het Nederlandse en Vlaamse bedrijfsleven kunnen optreden”. Vanaf oktober 2015 ga ik een aantal jaar op ouderschapsverlof in Polen. Het lukt mij op dit moment niet om de juiste balans te vinden tussen mijn gezinsengagement (met een peuter en kleuter), mijn dubbele professionele didactische verplichtingen en de wetenschappelijlke verwachtingen. Ik blijf weliswaar verbonden aan KUL (Lublin), mijn vast contract blijft bestaan, alleen kom ik inzake academisch-didactische taken op non-actief te staan. Het ligt in mijn bedoeling om de vrijgekomen tijd (en dat zijn echt heel wat uren!) mooi te verdelen over extra tijd voor gezin en wetenschappelijk werk. Een aantal kladversies bestemd voor publicatie die maar blijven hangen – het zal velen onder jullie vertrouwelijk klinken - zal ik – misschien - eindelijk publicatieklaar kunnen krijgen, en ik wil serieus werk maken van mijn habilitatie, en dat in het belang van de neerlandistiek extra muros, die me, heel nauw aan het hart ligt. Ik koester de hoop dat ik in de toekomst een blijvende rol kan spelen bij het schragen van de fundamenten van het project “neerlandica extra muros”. Tegelijkertijd hoop ik dat er niet teveel zal afgebouwd worden van de zo noodzakelijk financiële steunmaatregelen, temeer ook die autoriteiten extra muros doorgaans niet staan te springen om onze neerlandistiek te financieren. Wat mij wel alvast heel hoopvol stemt: ik mag dan wel – net zoals ook Wilken en Jo overigens - in mei ontslag nemen als bestuurslid van Comenius, ik weet nu reeds met grote zekerheid dat een aantal zeer gedreven en bekwame kandidaten bereid zijn om een aantal bestuurstaken over te nemen. Het worden zeker niet de gemakkelijkste tijden, maar met een bekwame bestuursploeg kunnen vele uitdagingen effectief verzilverd worden. En uiteraard staan alle leden van Comenius achter hun leiders! 2

Algemene Ledenvergadering 23 mei 2015, 10.00 uur Palacký-Universiteit Olomouc

Agenda 1. Verslagen aftredend bestuur (voorzitter, penningmeester) 2. Nieuw bestuur -

Oproep voor kandidaten tot half mei

-

Onze kandidaten:  prof. dr. Jelic Novaković-Lopušina (Belgrado) - voorzitter en regiovertegenwoordiger in het Dagelijks Bestuur van de IVN  mgr. Benjamin Bossaert (Bratislava) – secretaris  dr. Agata Kowalska-Szubert (Wroclaw) – penningmeester  dr. Janek Urbaniak (Wroclaw) – webmaster  dr. Orsolya Réthelyi (ELTE/Boedapest) - voorzitter redactieraad/wetenschap

3. Kandidaat regionaal colloquium 2017: Wroclaw 4. Kandidaat DOHA 2016: Lublin 5. Kandidaat zomercursus 2016: gezocht 6. Comparatieve Neerlandistiek 7. Website 8. Scriptieprijzen -

2012: BA: Markéta Kozáková (Olomouc), MA: Eszter Modos (ELTE)

-

2013: BA: Kateřina Střihávková (Brno), MA: Michal Potočár (Bratislava)

-

2014: BA: Veronika Horáčková (Brno), MA: Katarzyna Dydak (Lublin)

9. Groot Dictee 2016 10. Publicaties Internationale Neerlandistiek in bibliotheken in de Lage Landen 11. Nieuwe subsidieregeling NTU (door vertegenwoordiger NTU) 12. Varia

3

Scriptieprijzen  De scriptieprijzen voor 2014 zijn gewonnen door: bachelor: Veronika Horáčková (MU Brno) voor haar scriptie "Tretet dada bei!" Parallellen tussen de Bankroet jazz van Paul van Ostaijen en dadaïstisch werken. Deze scriptie is door de beoordelaars met een 9,0 beloond. master: Katarzyna Dydak (Lublin) voor haar scriptie De kwestie van euthanasie in België en Polen. Deze scriptie werd door de beoordelaars eveneens met een 9,0 beloond.

 De scriptieprijzen voor 2013 en 2012 werden gewonnen door: bachelor 2013: Kateřina Stříhavková (Brno), voor haar scriptie "Ik heb dingen gezien." Postmoderne intertekstualiteit in de roman Zwerm van Peter Verhelst met een 8,9 bachelor 2012: Markéta Kozáková (Olomouc), voor haar scriptie Inburgering van allochtonen in Vlaanderen met een 8,9. master 2013: Milan Potočar (Bratislava), voor zijn scriptie Lieux de mémoire, met een 9,4 master 2012: Eszter Modos (ELTE Boedapest), voor haar scriptie Typische fouten van Hongaarstaligen in hun Nederlandse taalgebruik met een 8,7.

4

Jaarverslag 2014 van diverse vakwerkgroepen uit de regio 1. Erasmus Leerstoel voor Nederlandse Filologie van de Universiteit van Wrocław Vertaalatelier Op Locatie in Wrocław Op 20-22-03-2014 hebben de Erasmus Leerstoel voor de Nederlandse Filologie en het Centrum voor Cultuur van de Lage Landen in Wrocław het Vertaalatelier Op Locatie georganiseerd met als onderwerp het vertalen van historische teksten. Studenten en alumni uit drie Poolse vakgroepen - uit Lublin, Poznań en Wrocław – namen deel aan het Vertaalatelier in Wrocław. De focus van het programma lag op twee teksten die in het kader van het project CODL worden onderzocht: Elckerlyc en Sara Burgerhart. De studenten hebben fragmenten vertaald uit beide teksten en de vertaalproblemen die opdoken geanalyseerd. Die specifieke problemen werden met Ludo Jongen en Malgorzata Dowlaszewicz besproken. Vervolgen bogen Lia van Gemert, Katarzyna Tryczynska en Jan Urbaniak zich over de vraag of oude literatuur op zo’n manier vertaald en bewerkt kan worden dat een hedendaagse lezer haar nog vlot kan lezen zonder de teksten geweld aan te doen. De laatste dag ging van start met een lezing van Jerzy Koch over de receptie van negentiende-eeuwse literatuur uit de Lage Landen in Polen en het beeld van de Nederlands literatuur in Poolse vertalingen. Nadien werd er onder leiding van Jerzy Koch en Malgorzata Dowlaszewicz een discussie gevoerd over de analyse van de bestaande Poolse vertalingen van Max Havelaar en Journael van Bontekoe, twee teksten uit de negentiende eeuw.

Het vertaalatelier bood een unieke gelegenheid om de gevorderde studenten meer vertrouwen te geven en interesse in het beroep van literair vertaler op te wekken alsook belangstelling voor historische letterkunde te laten groeien. Dit Vertaalatelier op Locatie is tot stand gekomen met financiële steun van het Expertisecentrum Literair Vertalen (www.literairvertalen.org). Het ELV is ingesteld door de Nederlandse Taalunie.

5

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal Op woensdag 2 april 2014 om 11.00 uur startte op verschillende locaties in Polen, Tsjechië en Slovakije het Groot Dictee der Nederlandse Taal voor anderstaligen. Het initiatief dat 5 jaar geleden aan de Erasmus Leerstoel voor de Nederlandse Filologie in Wrocław is ontstaan, is intussen uitgegroeid tot een internationaal evenement. De pittige tekst van dr. Agata Szubert over marsmannetjes en perikelen van de intracommunautaire samenwerking werd aan de studenten Nederlands voorgelezen door medewerkers van de afzonderlijke vakgroepen.

Het dictee in Wrocław De hoofdprijs ging naar Kamil Narecki uit Lublin. De vertegenwoordigers van de Nederlandse Ambassade en de Vlaamse Vertegenwoordiging overhandigden hem het Groot Woordenboek Nederlands-Pools/ Pools-Nederlands. De studenten die het best presteerden uit de afzonderlijke studiecentra kregen boeken, gesponsord door de diplomatieke vertegenwoordiging in Warschau, Praag en Wenen. In Tsjechië won Markéta Kozáková uit Olomouc en in Slowakije een studente uit Bratislava. In de volgende editie anno 2015 zullen alle landen uit de Comenius-regio deelnemen waar Neerlandistiek wordt vertegenwoordigd.

Kamil Narecki neemt in Wrocław de hoofdprijs in ontvangst Conferentie In Flanders fields 6

Op 30 mei organiseerde de Wetenschappelijke Kring Studenten Neerlandistiek in Wrocław een wetenschappelijke conferentie getiteld “In Flanders fields Belgia i pierwsza wojna światowa” [In Flanders fields België en de eerste wereldoorlog] de tweede editie van een reeks “Niderlandystyka interdyscyplinarnie” (Neerlandistiek Interdisciplinair). De lezingen waren gewijd aan de Eerste Wereldoorlog in België en alle culturele, maatschappelijke en historische verschijnselen daaromheen. De conferentie was bedoeld om de deelnemers te laten zien hoe cruciaal de Oorlog voor België was. Er waren lezingen over de cultuur, literatuur, de mode en gebeurtenissen van toen.

Een belangrijk aspect was dat behalve vier gastsprekers (dr Monika Piotrowska-Marchewa , prof. Wilken Engelbrecht, prof. Hubert van den Berg en prof. Paweł Zajas) vooral de studenten de kans hebben gekregen om hun eigen steentje bij te dragen dankzij hun lezingen en de vruchtbare discussies. Studenten en alumni uit Lublin (Ewelina Janas en Joanna Węgrzyn), Poznań (Martyna Pędzisz) en Wrocław (Igor Erdmański, Ewa Kruk, Denis Libera, Kamil Bałuk, Łukasz Kozak, Aleksandra Lenart, Marcin Krysiak, Natalia Szymańska) hebben het onderwerp uit verscheidene invalshoeken gepresenteerd. De conferentie sloot daardoor mooi aan bij bestaande vieringen die nu in België rondom de Oorlog plaatsvinden.

7

Promoties bij de Erasmus Leerstoel voor Nederlandse Filologie van de Universiteit van Wrocław Op 11 maart 2014 vond aan de Universiteit van Wrocław de publieke verdediging plaats van het proefschrift van Radosław Potocki-Waksmund. In zijn dissertatie Berichten uit de heidenwereld. Het Zuid-Afrikaanse tijdschrift van de Hernhutters. “De Bode van Genadendal” – taal, literatuur, cultuur poogt de auteur het literaire erfgoed van de Zuid-Afrikaanse Hernhutters te documenteren waarvan het tijdschrift “De Bode van Genadendal” de centrale plaats inneemt. In het proefschrift worden onderzocht: de typologie van teksten die in de Bode voorkomen, de overeenkomsten en verschillen van het periodiek met andere contemporaine protestantse bladen en de manier waarop zich in het tijdschrift de ideologische cultuur van de Hernhutters manifesteerde.

Op 9 april jl. promoveerde Joanna Skubisz aan de Universiteit van Wrocław in Polen met haar proefschrift Niderlandzkie druki emblematyczne z XVII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu [De Nederlandse embleembundels uit de 17de eeuw in de collectie van de Universiteitsbibliotheek van Wrocław] In het proefschrift onderzoekt de auteur de exemplaren van de Nederlandse emblemataboeken aanwezig bij de afdeling Oude Drukken van de Universiteitsbibliotheek van Wrocław op hun herkomst en samenstelling. De dissertatie reconstrueert ook de gegevens van degenen bij wie het boek in handen is geweest, wat een zicht geeft op de groep lezers die de bundel gehad heeft en op de maatschappelijke betekenis van het boek. Door middel daarvan wordt aangetoond dat Silezië, en dan met name Wrocław, als een belangrijke factor in de verspreiding van de Nederlandse cultuur in Polen beschouwd dient te worden.

8

Op 27 mei 2014 promoveerde Małgorzata Drwal aan de Universiteit van Wrocław in Polen met haar proefschrift Teksty intymistyczne kobiet z okresu wojny anglo-burskiej (1899-1902). Historia - literatura - gender [Vrouwelijke egodocumenten uit de periode van de AngloBoerenoorlog. Geschiedenis - literatuur gender]. De discussie in het proefschrift focust op de invloed van politieke en maatschappelijke omstandigheden op de interpretatie en receptie van een persoonlijke tekst die aan een militair conflict refereert. De teksten worden gepresenteerd als weerspiegeling van of commentaar op verschillende discoursen die op het moment van schrijven, publicatie en latere heruitgaven van de teksten fungeerden.

Op 30 juni jl. promoveerde Katarzyna Tryczyńska aan de Universiteit van Wrocław in Polen met haar proefschrift Vertaaltendensen in Nederlandse vertalingen van Poolse hedendaagse romans. Een vergelijkende studie van cultuurgebonden elementen. In het proefschrift staat de manier waarop de Poolse cultuurgebonden elementen naar de doelteksten worden overgebracht, centraal. De volgende problemen zijn hierbij essentieel: de correlatie tussen de toegepaste vertaaltechnieken en –strategieën, vertaalproblemen die onvermijdelijk bij de vertaling van cultuurgebonden elementen optreden en de kwestie van de (on)vertaalbaarheid daarvan. Deze dissertatie behelst tegelijk een poging om aan de hand van de geëxcerpeerde cultuurgebonden elementen bepaalde vertaaltendensen die in de geanalyseerde teksten te vinden zijn, vast te stellen en te bespreken. Op 9 juli 2014 promoveerde Zuzanna Czerwonka met haar proefschrift Polykonfrontative Analyse der Vokalsysteme des Polnischen, Deutschen und Niederländischen: Theorie, Praxis, didaktische Implikationen [De policonfrontatieve analyse van de vocaalsystemen van het Pools, Duits en Nederlands: theorie, praktijk en didactische implicaties]. In het proefschrift wordt de uitspraak van Nederlandse klinkers door Pools- en Duitstalige studenten onderzocht. De auteur vergelijkt de theoretische voorspellingen van correcte en incorrecte realisaties met de daadwerkelijk geregistreeden en bewijst dat de theoretische prognoses nooit een volledig beeld van het probleem geven. Verder neemt de analyse van de incorrecte realisaties de centrale plaats in, waarbij de auteur o.m. processen achter elke incorrecte realisatie gedetailleerd omschrijft. Het proefschrift wordt afgesloten met een schema dat de incorrecte uitspraak van een buitenlandse leerling van het Nederlands in vier makkelijke stappen laat analyseren en uitspraakoefeningen eraan laat koppelen.

9

Gastcolleges Een goede traditie van de Erasmus-leerstoel zijn gastcolleges. Dit kalenderjaar was er bijzonder rijk aan. Prof. Ludo Jongen van de Universiteit Leiden en de Katholieke Universiteit Lublin heeft in maart 2014 verhalen uit de middeleeuwen geanalyseerd. Hij heeft met de studenten onder andere reisverhalen en heiligenlevens bekeken. In dezelfde maand kwam prof. Lia van Gemert van de Universiteit van Amsterdam over Nederlandse schrijfsters uit de zeventiende en achttiende eeuw vertellen. Ook in april waren er twee gasten op bezoek. Prof. Jacques van Keymeulen van de Universiteit Gent had het over de lexicale verschillen in het taalgebruik van Vlamingen en Nederlanders. Prof. Adam Bžoch van de Katholieke Universiteit in Ružomberok vertelde in een reeks lezingen over J. Slauerhoff en M. Nijhoff. De problematiek van autobiografische romans werd in juni door prof. dr. Lut Missine van de Westfälische Wilhelms-Universität Münster behandeld. Prof. Cor van Bree van de Universiteit in Leiden begon als eerste gastspreker van het nieuwe academiejaar over de oorsprong van het Nederlands en de Nederlandse voorzetsels. De maand november werd gevuld door drie bijzondere gasten. Prof. dr. Frieda Steurs van de KU Leuven sprak over vaktaal en algemene taal, prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg had het over de verschillende aspecten van taalveranderingen en prof. dr. Remco Sleiderink van KU Leuven vertelde over Jacob van Maerlant, de geschiedenis van Brussel en de ontwikkeling van het lied. Peter Schoenaerts van het Taaluniecentrum NVT bezocht onze vakgroep aan het einde van het jaar en oefende met studenten en docenten de dramatische expressie in het NVT-onderwijs. Bijeenkomsten in de reeks “Onze alumni” Ook onze alumni hebben gastcolleges gegeven: Dr. Katarzyna Wiercińska van de Universiteit in Poznań sprak over de Vlaamse tussentaal. Agnieszką Patała vertelde over de schildersfamilie Breughel en over de coulissen van de fascinerende Breugheltentoonstelling die in 2013 in Het Stedelijk Museum van Wrocław plaatsvond.

Cultuur Het boek ‘Slaap!’ van de Vlaamse schrijfster Annelies Verbeke werd in het Pools vertaald. Hiervoor vond in april 2014 een bijeenkomst plaats.

10

2. Verslag Comenius Universiteit te Bratislava (Benjamin Bossaert) Dit jaar studeerden er geen studenten neerlandistiek af, maar namen we wel terug nieuwe studenten aan in het eerste jaar, met als combinatie het profiel Vertalen en Tolken in de combinatie Nederlands – Slowaaks en Nederlands – Duits. Daarnaast studeren onze derdejaars Nederlands – Duits, naast drie studenten binnen onze joint-bachelor degree Dutch in Central European Context (DCC). Deze studenten zullen dit jaar afstuderen. Daarnaast hebben we nog acht masterstudenten in de combinatie Nederlands – Engels en Nederlands – Duits. Ons medewerkersbestand is uitgebreid: naast prof. dr. Jana Rakšányiová (hoofd van de afdeling), doc. Marketa Štefková (hoofddocente), lic. Benjamin Bossaert (taallector, moedertaalspreker), M.A. en mgr. Lucia Matejková, PhD. (Brezániová) (wetenschappelijk medewerker) verwelkomen we mgr. Milan Potočár als nieuwe promovendus. Hij zal zich toeleggen op een project dat de kwaliteit van juridische teksten beoordeelt. We wensen hem veel succes toe in ons team! Activiteiten In maart van dit jaar kwamen in het literair tijdschrift Revue Svetovej Literatury enkele gedichten van Anton Korteweg uit in Slowaakse vertaling. Het collectief oud-studenten werd voorbereid en begeleid door de lector en is enthousiast om op hetzelfde elan door te werken. In het voorjaar werd het tijd om voor een tijdsspanne van de volgende vier jaar een complexe accreditatie voor te bereiden voor de studieprogramma´s Nederlandse taal en cultuur: vertalen en tolken. Deze kregen een facelift, met een meer gestroomlijnd traject taalverwerving, Cultuurkunde, Literatuurgeschiedenis en taalkunde in de bachelor. In de master werd ingezet op toegepaste taalkunde, stilistiek en zakelijk Nederlands, literatuurstudie en literair vertalen, nieuwe cursussen simultaantolken, tolktechnieken, vertalingssoftware, didactiek van het Nederlands als keuzevak en projectwerking voor de studenten. Het project Transius, van conventies naar normen, onder de organisatie van doc. Mgr. Štefková, PhD, prof. Phdr. Rakšányiová, CSc. (projectleiding) en Mgr. Matejková, PhD. krijgt ook meer en meer vorm na grondig onderzoek in het ministerie van justitie. Enkele thesisstudenten voeren onderzoek uit en monografieën worden voorbereid. Last but not least mochten we van 6 tot 17 juli gastheer zijn voor de Comenius Zomercursus 2014. Een erg verrijkende ervaring met een bont allegaartje van 40 studenten uit bijna alle landen van Comenius! Het thema was: Comenius in het Land van Maas en Donau, want water, zingen en vrije tijd, dat is toch wat Centraal – Europa en de Lage Landen verbindt. Een greep uit de activiteiten: een optreden van de charmeur van televisie en tegelijk Vlaamse popster Lennaert Maes en de Bonski, een borrel in de tuin van de Ambassade van Nederland en België, tweedehands boekenverkoop, halve finale en kleine finale kijken en voor Oranje supporteren, een Nederlands-Vlaamse zangavond, een groot feestje met disco, een excursie naar Wenen met bezoek aan het Kunsthistorisches Museum aangeboden door de Vlaamse Vertegenwoordiging, een bezoek aan het Danubiana Meulensteen art Museum en ten slotte een kookworkshop, quiz en gastlezingen van lector Gert Loosen en Paul van den Heuvel. Het enthousiaste docententeam bestond uit: Jelske van der Hoek (Fontys Venlo), Jeroen van Engen (Talencentrum RUGroningen), Kitty Sterkendries (ILT Leuven) en Ilka Proot (Universiteit Gent, UCT). De Donau verbindt onze reeks zomercursussen, want na 11

Boedapest 2012, Belgrado 2013 is het in 2015 de beurt aan de Karoli te Boedapest om de regionale Zomercursus te verwelkomen. Veel succes gewenst aan de organisatie! Gastdocenten en gastlezingen We mochten dit jaar drie gasten aan onze afdeling verwelkomen: de heer prof. dr. Jan Renkema van de Universiteit van Tilburg kwam met colleges over tekstkwaliteit. Daarnaast brachten de vertegenwoordigers van het diplomatiek corps een bezoekje: in het voorjaar sprak Z.E. Richard van Rijssen, ambassadeur van het koninkrijk der Nederlanden over de buitenlandse politiek van Nederland en het Vredespaleis in Den Haag. In het najaar ontmoette dhr. David Maenaut, Vertegenwoordiger van de Vlaamse regering, de studenten met een babbel over zijn diplomatieke taken en een verhaal over het Afrikaans en Zuid-Afrika, waar hij daarvoor als diplomaat werkte. Promoties en bekroningen In 2013 was er de promotie van Lucia Matejková (Brezániová) tot doctor vertaalkunde, maar ook in 2014 mochten we een promotie meemaken: de habilitatie van Mgr. Marketa Štefková, PhD. werd met succes verdedigd op 29 mei 2014 met een lezing voor een jury van professoren, waaronder collega Wilken Engelbrecht uit Olomouc en twee andere professoren uit Nitra en Banská Bystrica, experts in de vertaalkunde. De titel van de lezing was Een labyrint van terminologische verhoudingen tot een functioneel equivalent. Ze wist de jury unaniem te overtuigen en mag dus sinds juni de titel van docent gebruiken. Tegelijk is deze benoeming heel belangrijk voor de toekomst en de garantie van de studie Nederlands. Eerder al in 2013 werd het habilitatiegeschrift De juridische tekst in vertaling. Vertaalkundige aspecten van gerechtscommunicatie in combinaties van minder verspreide talen in boekvorm uitgegeven bij de gerenommeerde uitgeverij Jura Edition, Wolters Kluwer Group. De publicatie van docente Štefková werd voor 2013 bekroond met de prijs Matej Bel voor de beste publicatie in de categorie theorie, geschiedenis en kritiek van het vertalen, waarvoor een dikke proficiat! Milan Potočár kreeg in 2014 op het Do-Ha de Comenius Scriptieprijs voor beste masterscriptie van 2013, waarvoor een dikke proficiat! Resultaten van zijn onderzoek zal hij op het regionaal colloquium te Olomouc-Brno presenteren. Verdere activiteiten komend academiejaar We beginnen ons voor te bereiden op lezingen en deelname in de regio en de IVN, maar ons onderzoek loopt ook in Slowakije voort: we bereiden onder meer een heruitgave van het boek Nederlands in socioculturele context (in het Slowaaks) voor, onder redactie van prof. Jana Rakšányiová. Daarnaast nemen we een aanloop naar april 2016 om ons voor te bereiden op de organisatie vane en Vlaams-Nederlandse culturele maand en de voorbereiding van ons jubileum, waarover meer in de volgende nieuwsbrief.

12

3. Zagreb (Željana Pancirov Cornelisse) De studie De vakgroep Nederlandse taal- en cultuurkunde te Zagreb bestaat sinds het academisch jaar 2008-2009 en het is een bachelor- en masterstudie. De BA-opleiding duurt 3 jaar; 6 semesters. De MA-opleiding duurt 2 jaar; 4 semesters. De MA in Zagreb is begonnen in het studiejaar 20112012. De bachelor- en masterstudie Nederlandse taal- en cultuurkunde zijn combinatiestudies (double major), d.w.z. dat ze gelijkwaardig gecombineerd dienen te worden met een andere (combinatie-) studie aan de Faculteit der Geestes- en Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Zagreb. De vakgroep heeft een zgn. cyclische inschrijving van nieuwe studenten; d.w.z. dat we met maar twee generaties studenten tegelijkertijd werken. Pas als de ene generatie afstudeert schrijven we de nieuwe generatie in. Dat komt voornamelijk door de financiële situatie. In het studiejaar 2013-2014 werkten we met de eerste- en de vijfdejaars. In het studiejaar 2014-2015 hebben we de eerstejaars (14 studenten) en de tweedejaars (11 studenten), maar ook de studenten die momenteel aan hun scriptie werken (26 studenten) of net afgestudeerd zijn (2 studenten).

Tijdens de inschrijvingen voor de eerstejaars hadden we 366 kandidaten (ons record; vorig jaar waren er 311 kandidaten) voor de 16 plaatsten, wat toont dat de interesse voor het Nederlands als studie in Kroatië elk jaar steeds groter wordt.

Docenten In het studiejaar 2013-2014 konden we, dankzij de Nederlandse Taalunie, weer een moedertaalspreker Nederlands in ons team verwelkomen. Onze nieuwe lector Nathalie van der Perre is voor een jaar uit België naar Zagreb verhuisd om taalverwerving aan onze studenten te geven. Nathalie van der Perre was als docent zeer populair onder de studenten wegens haar moderne benadering in het onderwijs. De komst van dit nieuwe staflid zorgde ervoor dat we veel productiever konden worden en meer projecten af konden ronden.

De andere docenten die naar Zagreb waren gekomen om de verplichte colleges te geven waren dr. J.G.A.M. Jacobs (Universiteit Leiden) en drs. Myra Arends (Universiteit Leiden).

13

Gastcolleges In het studiejaar 2013-2014 konden onze studenten veel gastcolleges bijwonen: nr.

datum

gastdocent

universiteit / land

samenwerking m.m.v. NTU en de Afdeling voor de Taalwetenschap (FFZG)

1.

21-24 okt 2013

dr. emeritus Geert Booij

Universiteit Leiden (NL)

2.

9 -13 dec 2013

dr. J.G.A.M. Jacobs

Universiteit Leiden (NL)

voor het verplichte college Sociolinguïstiek

3.

1-5 maart 2014

Peter Schoenaerts

Koninkrijk België

Taaluniecentrum NVT workshops

4.

3-7 maart 2014

Gert Loosen

Eötvös Loránd University (ELTE), Budapest, Hongarije

colleges

5.

23-29 maart 2014

dr. emeritus Cor van Bree

Universiteit Leiden (NL)

colleges

- lessen in het Engels voor de hele faculteit, lessen in het Nederlands voor onze studenten

6.

3 april 2014

dr. Johan de Boose

Koninkrijk België

NTU en Gastdocentenregeling samen met de universiteiten van Ljubljana en Belgrado

7.

18 – 24 mei 2014

Myra Arends

Universiteit Leiden (NL)

voor het verplichte college Sociolinguïstiek

8.

3 juni 2014

Tommy Wieringa

Koninkrijk der Nederlanden

in samenwerking met Festival of the European Short Story http://europeanshortstory.or g/en

14

Andere activiteiten: 1. Het project met het Instituut voor de Montenegrijnse taal en letterkunde te Podgorica (Montenegro) – werken aan de transcriptie van het Nederlands wat toegevoegd zal worden aan de nieuwe spelling van het Montenegrijns. 2. Bespreking in Zagreb (20-12-2013) met Ineke de Bakker (docent/medewerker taalbeleid), Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Geesteswetenschappen, Instituut voor Nederlands Taalonderwijs i.v.m. met de methodes om de lessen (taalverwerving) in Zagreb te verbeteren. 3. Van 30-10 t/m 1-11-2014 werd in Belgrado (Grupa za nizozemske studije) een workshop Literair Vertalen gehouden onder leiding van drie expert-vertalers, namelijk dr. Jelica Novaković-Lopušina (Belgrado), Gioia Ana Ulrich Knezević (docent letterkunde en vertalen

te

Zagreb)

en

Roel

Schuyt

(Nederland). De workshop werd door het Nederlands

Letterenfonds

en

het

Amsterdamse Vertalershuis georganiseerd. Negen deelnemers, zes vertalers naar het Servisch en drie vertalers naar het Kroatisch, slaagden erin om gevariëerde oplossingen te vinden voor passages uit de romans "Het Diner" (Herman Koch) en "De helaasheid der dingen" (Dimitri Verhulst). Een studente uit Zagreb, Josipa Dvoraček, deed ook mee aan de workshop. Bron:

http://www.nederlandistika.fil.bg.ac.rs/nl/evenementen/item/1687-workshop-

literair-vertalen-te-belgrado 4. Helpen met het organiseren van de Kroatische presentatie van het eerste grote Kroatisch-Nederlands

woordenboek

van

Radovan

Lučić

(Universiteit

van

Amsterdam) dat op 19-12-2014 plaats zal vinden. 5. Bijzondere prestatie: de scriptie van de studente Jelena Havoić Sekseverschillen in het Kroatisch en Nederlands (over de sekseverschillen in personeelsadvertenties) heeft van het Centrum Vrouwenstudies te Zagreb, Kroatië de derde prijs voor haar scriptie gewonnen. De prijsuitreiking vond plaats op 18-11-2014. Meer info (in het Kroatisch): http://www.zenstud.hr/novosti/441-otvoreni-dani-marijejuric-zagorke-2014

15

Sinterklaas in Zagreb 2013 (geschreven door de studente Josipa Dvoraček): 5 december vorig jaar hadden we heel leuk Sinterklaasfeestje in de studentenclub van de faculteit. De organisatie was in handen van een groep tweedejaars master studenten die heel enthousiast erover waren. Ze wilden een spectaculair programma bedenken, omdat dit hun laatste studiejaar was. En zo was het. Vanaf 5 uur 's middags tot 11 uur 's avonds vierden we Sinterklaas. Iedereen werd uitgenodigd: de docenten, alle studenten van Neerlandistiek en alle andere studenten van de faculteit. Het programma begon met de film „Alles is liefde“ voor diegene die van de Nederlandse filmen houden. Nadat volgden interessante presentaties over de geschiedenis van Sinterklaas en over het eten in Nederland. Bij de tweede presentatie kon iedereen de smaak van het Nederlandse eten proeven, want de studenten bakten appeltaart en poffertjes voor iedereen in de club. Daarna volgde de debat over het probleem van Zwarte Piet en het racisme, waarin de eerstejaars bachelor-studenten met de „laatstejaars studenten” heel boeiende discussie voerden. Op het eind werd ook de kleine cursus van het Nederlands voor iedereen georganiseerd. Maar het toppunt van de avond was de geheime verrassing: na het officiële programma, rond half negen uur ’s avonds, kwamen in de club de echte Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek. Alle mensen waren er heel blij mee want Sinterklaas en Zwarte Piet deelden kruidnoten en snoepjes uit en ze wilden met iedereen een beetje praten of iets drinken. Later ging de avond door met de beste keus van Nederlandse, Belgische en Zuid-Afrikaanse muziek, veel dans en lachen.

De hele avond was perfect want iedereen die in de organisatie deelnam, wilde het beste van zichzelf geven. Mijn taak was de kostuums voor Sinterklaas en Zwarte Piet bedenken. Beide kostuums waren helemaal huisgemaakt. Voor Sinterklaas nam ik een kookmuts, een rode sjaal, gouden cadeaupapier, mijn rode deken, collega’s Ajax-sjaal, een paar witte handschoenen en

16

mijn moeders lange witte rok. Op de faculteit vonden we ergens een stok die Sinterklaas droeg. Mijn collega die Sinterklaas speelde liet zijn baard voor één maand groeien zodat hij op die avond perfect zou eruitzien. Zijn baard en wenkbrauwen kleurde ik helemaal in wit, waarmee hij later moeilijkheden bij het wassen had. Zwarte Piet had minder ingewikkelde maar ook leuke kostuum. Hij droeg de originele Zwarte Piet's muts die onze docent ons leende, een zwarte roos, twee warme zwarte en rode wollen vesten, witte barokke kraag en zwarte handschoenen. Zijn gezicht was helemaal in zwart gekleurd (dus dat was ook leuk om later af te wassen).

We hebben heel mooie herinneringen van vorig jaar en dit feestje en we hopen dat de jongere generaties van studenten ook zulke gekke en creatieve pogingen in de toekomst voor dit soort dingen zullen hebben.

17

4. Poznań

Sinds een aantal jaren blijft het aantal kandidaat-studenten voor het Nederlands in Poznań stabiel. In het huidige academiejaar kunnen we rekenen op in totaal meer dan 160 studenten voor de Nederlandse en Zuid-Afrikaanse studies. Onze studenten zijn georganiseerd in de studentenkring Oranjes (voor het Nederlands) en Xolo (voor de Zuid-Afrikaanse studies). Tijdens het academiejaar 2014-15 organiseert de studentenkring verschillende filmavonden en feestelijke activiteiten rond Sinterklaas en Koningsdag voor de hele faculteit. Op die manier worden de culturen uit de Lage Landen in de aandacht van de universiteit geplaatst. Daarnaast vinden er informele avondlezingen en workshops over fonetiek plaats. Soms komt het tot uitzonderlijke evenementen, bv. afgelopen november kregen onze studenten een uitgebreide rondleiding door de bekende Vlaamse kunstenaar Luc Tuymans naar aanleiding van zijn recente tentoonstelling in Poznań. In februari namen tien studenten onder begeleiding van twee Zuid-Afrikaanse docenten deel aan een studiereis van twee weken naar Zuid-Afrika: The Beyond Borders Tour. Naast hedendaagse culturele elementen van Zuid-Afrika stond ook het koloniale verleden centraal. Naar aanleiding van de 20ste verjaardag van de democratie in Zuid-Afrika, vond afgelopen mei de South African Week in Poznań plaats. Naast een stijgend aantal studenten heeft de vakgroep 17 medewerkers waarvan vijf moedertaalsprekers, twee promovendi, vijf assistenten en vijf professoren. In 2014 beschikte de vakgroep over 24 wetenschappelijke publicaties en twee nieuwe nummers van het tijdschrift Werkwinkel. Vanaf dit jaar is het tijdschrift in open access beschikbaar op de website van De Gruyter waardoor de zichtbaarheid en de impact groeit. In de reeks Werkwinkel-Bibliotheek verscheen er een nieuw boek van onze collega Anna Sikora-Sabat. Het afgelopen academiejaar promoveerden er twee collega’s:  

Robert de Louw: Language awareness and language attitudes towards Netherlandic and Belgian Dutch among Polish students of Dutch Natalia Stachura: Geohistorical and intertextual space in the novels of André P. Brink

Op 27 en 28 februari 2015 zal het Cross-Over congres, georganiseerd door onze vakgroep, de internationale letterkundige neerlandistiek samenbrengen. De uitstap van Cross-Over over de grenzen van het taalgebied is niet alleen een erkenning voor de neerlandistiek in Poznań, maar ook een signaal dat de internationale neerlandistiek een steeds sterkere positie inneemt. Bijzonder trots zijn we op de uitstekende evaluatie die de Nederlandse filologie gekregen heeft van de Poolse accreditatiecommissie, een overheidsorgaan dat de kwaliteit van het hoger onderwijs beoordeelt. Het nieuwe curriculum voor onze masteropleiding bevat grotendeels vertaal- en tolkcursussen waarbij eveneens aandacht wordt gegeven aan contacten tussen de studenten en de Nederlandse en Vlaamse zakenwereld in de provincie. In de loop van het jaar zal ook het curriculum voor de Zuid-Afrikaanse studies veranderd worden.

18

Zoals gewoonlijk heette de vakgroep in de afgelopen maanden een warm welkom aan enkele gastsprekers zoals letterkundige Frits van Oostrom, dichters Diana Ferrus en Florence Filton en schrijver Dimitri Verhulst, van wie Problemski Hotel in het Pools werd vertaald. In april 2015 zullen we de taalkundige Evelien Keizer als gastdocent ontvangen. Ten slotte vond ook in april 2014 in heel Polen het Groot Dictee der Nederlandse Taal plaats.

19

5. Praagse Persprectieven 10 (Renáta Doanová, vijfdejaarsstudent)

De sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag organiseerde op 30 en 31 oktober 2014 de tiende aflevering van Praagse Perspectieven. De bijeenkomst vond plaats in de bibliotheek van het Oostenrijks Cultureel Forum in Praag 1. De Praagse Perspectieven zijn feestelijk geopend door Zdenka Hrnčířová, het hoofd van de afdeling Nederlands. Ze droeg dit colloquium op aan Olga Krijtová, de grote persoonlijkheid van de Tsjechische neerlandistiek die november 2013 overleed. Bij de opening waren enkele eregasten aanwezig, onder andere Zijne Excelentie de heer Ed Hoeks, de ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden en de heer Vít Dovalil, de directeur van het Instituut van Germaanse studies waarvan de neerlandistiek een onderdeel is. Op de eerste dag van het colloquium stond vier taalkundige lezingen op het programma die allen over codewisseling bogen. De eerste lezing hield Iva Rezková (Karelsuniversiteit), de eerste promovenda linguïstiek van de afdeling Nederlands. Ze presenteerde de resultaten uit haar promotieonderzoek waarin ze zich met de wisseling tussen Nederlands en Engels op het lexicale, morfologische en syntactische niveau bezighield. Verder stond op het programma codewisseling tussen het Nederlands en de meer exotische talen, namelijk Turks en Marokkaans. Ad Backus (Universiteit Tilburg) sprak over het thema Codewisseling binnen minderheidsgroepen in Nederland: Nederturks, Turks Nederlands, of allebei tegelijk? Na de middagpauze beantwoordde Margreet Dorleijn (UVA) de vraag of codewisseling van Turken en Marokkanen anders is op internet dan in gesproken taal. Jacomine Nortier (Universiteit Utrecht) besteedde aandacht aan De rol van codewisseling in conversaties, zowel in gesproken taal als in Marokkaans/Nederlandse internet gesprekken. De dag werd afgesloten met een workshop voor de studenten van de bachelor- en masterprogramma´s onder leiding van de bovengenoemde Nederlandse gastdocenten met assistentie van Jana Kijonková, promovenda van de afdeling Nederlands. We bekeken in groepen op YouTube geplaatste commentaren bij video´s van drie Nederlandse bands. De aandacht ging uit naar de functie van Engelse commentaren die in wisselende mate onder de clips voorkwamen. Op de tweede colloquiumdag stond centraal een thema dat Olga Krijtová zeker boeiend zou hebben gevonden, namelijk De circulatie van Nederlandstalige literatuur. De lezingen werden samengesteld in samenwerking met leden van de internationale werkgroep CODL, The circulation of Dutch Literature. Het colloquium werd geopend met een lezing van Orsolya Réthelyi (ELTE Boedapest). Ze 20

boog zich over de bewerkingen van Elckerlijc en Beatrijs door Oostenrijkse toneelregisseur Max Reinhardt in Hongarije en Midden Europa. Jan Van Coillie (KU Leuven) maakte met de canonkat Minoes van Annie M.G. Schmidt een stap van de middeleeuwen naar de jaren zestig van de twintigste eeuw. In zijn lezing behandelde hij vertalingen van Minoes en de kenmerken op basis waarvan het boek een klassieker is geworden. In de tweede helft van de dag besprak Pieter Boulogne (KU Leuven) de receptie van de Russische voice-over vertaling Helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst. Hij belichtte verder de redenen waarom Verhulst als schrijver in Rusland niet geïntroduceerd zal worden. Lucie Sedláčková en Albert Gielen (beiden Karelsuniversiteit) bleven in ons vaderland. Ze spraken over bewerkingen van Op hoop van zegen, een toneelstuk van Herman Heijermans dat in Tsjechië in de loop der jaren gespeeld werd. De Praagse Perspectieven 10 werden afgesloten met een workshop onder leiding van Jan Van Coillie met assistentie van Lucie Sedláčková. Na een korte inleiding in het vertalen van kinderliteratuur stonden we stil bij concrete passages uit Minoes die tijdens het vertalen moeilijkheden kunnen opleveren. Het jaarlijkse colloquium is tot stand gekomen door de financiële steun van de Nederlandse Taalunie, de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Praag en de Vertegenwoordiging van de Vlaamse Regering. De Praagse Perspectieven zijn op de afdeling Nederlands een traditie geworden. Omdat in Praag een beperkt aanbod van lezingen voor studenten neerlandistiek is, biedt het colloquium een goede gelegenheid om een inzicht te krijgen in wetenschappelijke onderzoeken op allerlei gebieden. Ten afsluiting vermeld ik een leuk citaat waarmee de literaire workshop is afgesloten: Lik jezelf, dat is het begin en eind van alle wijsheid. (Aristoteles voor poezen en andere mensen)

21

6. Universiteit Debrecen (HU), Vakgroep Nederlands In maart vertelde Jan Urbaniak over dat ‘vies volckxen’: hoe andere Europeanen dachten over Nederlanders in vroegere tijden. Ferenc Postma bevrijdde alweer enkele Hongaarse studenten die in Nederland gingen studeren in de 17de eeuw van onder het stof en stelde hun en hun wedervarigheden levendig voor. Later in de lente toonde Kees Tes zelszky aan dat nieuwe technieken in het onderzoek naar Hongaars-Nederlandse betrekkingen in de vroegmoderne tijd tot verrassende resultaten leiden. Joop van der Horst maakte de studenten duidelijk wàt hij precies bedoelt met ‘het einde van de standaardtaal in Europa’ en wist te boeien met een verhaal over cultuurverschillen tussen Nederlanders en Vlamingen. In een derde lezing tijdens zijn verblijf in Debrecen heeft hij het nog gehad over veranderingen in het hedendaagse Nederlands. Dat Nederlands ligt goed in de (arbeids)markt en verschillende bedrijven richtten zich tijdens de Jobbeurs specifiek op de studenten Nederlands – slim van ze om daarbij oud-studenten die voor ze werken mee te brengen. In mei legden weer meer dan honderd kandidaten voor de vijf niveaus van het CNaVT de nodige testen af. Lector Arina Banga kweekte een heus oranjegevoel bij de studenten door samen met ze naar voetbalwedstrijden te kijken. Halverwege het kalenderjaar kende de Vakgroep echter een wisseling van de lectorenwacht: Arina Banga hield het voor bekeken en Gfert Loosen keerde weerom. Het nieuwe werkjaar kende al vroeg een verrassende gast: Maurice Wielenga, door de Duitse Ambassadeur in Den Haag onderscheiden met het "Bundesverdienstkreuz am Bande", vertelde ons in twee lezingen over het Friese verzet in W.O.II. Lector Gert Loosen nam de eerstejaars mee op daguitstap naar de hoofdstad, voor een stukje Nederland (de magnifieke Rembrandt-tentoonstelling), Vlaanderen (kennismaking met de nieuwe Vlaamse afgevaardigde, dhr. David Maenout én Z.E. Jo Indekeu, ambassadeur voor België in Hongarije) en Brussel (concert van The Brussels Jazz Orchestra in de Franz List Academie) in Budapest. Gert legde de studenten ook uit waarom 11 november zo’n bijzondere dag in België is op zijn Elfnovemberlezing. Twee keer bezochten studenten van de Vakgroep (én zelfs gymnasiumleerlingen uit de stad die Nederlands als keuzevak hebben) deze herfst een tentoonstelling: een overzichtstentoonstelling van het werk van de Hongaarse schilder Ákos Birkás én de spookachtige foto’s van Erwin Olaf – telkens onder leiding van Modem-museumdirecteur Krisztián Kukla. De jaarlijkse studiedag Nederlands vond dit jaar plaats aan de ELTE in Budapest, volgend jaar is het aan ons in Debrecen. 22

János Kubassek is niet alleen directeur van het aardrijkskundig museum in Érd, maar ook een verwoed reiziger en auteur van veel boeken. Hij is vooral in Hongaarse (ontdekkings)reizigers geïnteresseerd : in 2014 was hij bv. op Sumatra, in het spoor van László Székely, de man van Madelon Lulofs. Om het kalenderjaar af te sluiten heeft dhr. Kubassek het over deze Hongaarse reiziger met sterke Nederlandse banden in het Hongaars met de studenten gehad. Ondertussen werkten we hard aan onze volgende publicaties, we hopen dat ze in het voorjaar van 2015 van de persen rollen. In april nemen we deel aan het Comenius dictee en in mei bieden we weer het CNaVT aan. Wij zijn tevreden over dit jaar, en hopen van u hetzelfde. Vrolijk Kerstmis en alle goeds voor alle collega’s uit de regio!

23

7. Belgrado Vakgroep Neerlandistiek, Faculteit der Filologie te Belgrado Het jaar 2014 werd weer gekenmerkt door de groeiende interesse voor de Nederlandse taal en cultuur binnen de Servische academische wereld. We zijn het collegejaar 2014/15 immers begonnen met ongeveer twintig eerstejaars hoofdvakstudenten en zo’n dertig bijvakkers. Daarnaast was er eveneens grote belangstelling voor de vakken Inleiding in de Nederlandse cultuur en Inleiding in de Nederlandstalige literatuur onder de studenten van de Belgradose Faculteit der Filologie; zo’n 180 studenten van verschillende studiegroepen hebben zich namelijk voor deze twee keuzevakken ingeschreven. Activiteiten Onze activiteiten stonden dit jaar meestal in het teken van de edele kunst der vertalen. In april jl. kregen wij dichteres en componiste Rozalie Hirs op bezoek, en dit naar aanleiding van het publiceren van haar poëziebundel “Život mogućnosti”, samengesteld en vertaald door Prof. Dr. Jelica Novaković en Radovan Lučić van de Universiteit van Amsterdam. Voor deze gelegenheid presenteerde de auteur haar eigen artistieke werk, en droeg er eveneens uit voor. Ook het vertaalproject van de vierdejaarsstudenten was weer een succes. Deze generatie heeft ondertussen reeds vijftien vensters uit De canon van Nederland (entoen.nu) vertaald. Hun vertalingen staan gepubliceerd in het veertiende nummer van het studententijdschrift Paukenslag!. http://www.ariusbeograd.com/broj14/ In het kader van de samenwerking tussen de Vakgroep Neerlandistiek te Belgrado en de Lessius Hogeschool kregen onze studenten de kans om een klein project met hun collega’s uit Antwerpen op poten te zetten. Onder leiding en bemiddeling van Prof. Dr. Jelica Novaković werden er twee hiphopnummers van het Servisch naar het Nederlands -en omgekeerdvertaald. Op het programma stonden een lied van de Servische rapper Marčelo en twee nummers van de Vlaamse hiphopgroep ABN. Deze vertalingen zijn ook in het bovengenoemde nummer van Paukenslag! terug te vinden. Van 30 oktober t./m. 1 november vond op de vakgroep Neerlandistiek te Belgrado een workshop Literair Vertalen plaats, georganiseerd door Het Nederlands Letterenfonds en het Amsterdamse Vertalershuis. De workshop werd geleid door drie expert-vertalers, namelijk prof. Dr. Jelica Novakovic-Lopusina, van de vakgroep Neerlandistiek te Belgrado, Gioia Ulrich Knežević, verbonden aan de Universiteit van Zagreb, en Roel Schuyt uit Nederland. Negen deelnemers, zes vertalers naar het Servisch en drie vertalers naar het Kroatisch, slaagden erin om gevariëerde oplossingen te vinden 24

voor passages uit de romans Het Diner van Herman Koch en De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst alsook ideeën en ervaringen uit te wisselen. Het jaar werd trouwens afgesloten met een geweldige prestatie: de Letterenfonds Vertaalprijs werd in oktober 2014 immers uitgereikt aan Prof. Dr. Jelica Novaković. Zij wordt geëerd voor "de vele manieren waarop ze de Nederlandse literatuur in Servië vertegenwoordigt". Gastlezingen: In 2014 konden onze studenten eveneens genieten van de talrijke lezingen van onze gastdocenten. In de eerste week van maart kregen de studenten van de vakgroep Neerlandistiek de gelegenheid om de gastlezingen van prof. dr. Hubert van den Berg uit Nederland en Sven Peeters uit België bij te wonen. Naar aanleiding van de Kroatische vertaling van zijn boek De poppenspeler en de duivelin hadden we in april de Vlaamse schrijver, dichter en slavist Johan de Boose te gast. Zijn bezoek was het resultaat van een uitstekende samenwerking met de vakgroep Neerlandistiek uit Zagreb. Mei was voor onze vakgroep een drukke maand: na een doortocht van Hilde van Belle en Olga Novitskaya van de Lessius Hogeschool, hield schrijver Benno Barnard in de tweede week van mei een college over de geschiedenis en rol van België binnen zijn oeuvre. Als kers op de taart kregen alle aanwezige studenten een boek cadeau dat hij samen met Geert van Istendael schreef, Een geschiedenis van België voor nieuwsgierige kinderen (en hun ouders).

Ten slotte reisde Prof.Dr. Ludo Beheydt in november jl. naar Belgrado, en dit om op uitnodiging van ons Nationaal Museum een keynote lezing te geven, getiteld A semiotic approach to Dutch and Flemish painting. Tijdens zijn verblijf in Servië kwam hij eveneens een lezing over sociolinguïstiek houden voor onze vakgroep. Verdere activiteiten voor het komende academiejaar In 2015 zal onze Belgradose vakgroep voor het eerst deelnemen aan het Groot Dictee voor studenten Neerlandistiek uit de regio, dat in april 2015 zal plaatsvinden. Onze nieuwe generatie vierdejaarsstudenten zal opnieuw aan de slag gaan met ons vertaalproject; deze generatie zal namelijk de overige vensters uit De canon van Nederland (entoen.nu) vertalen. De vakgroep heeft bij de Nederlandse Taalunie ook een aanvraag tot subsidie ingediend voor ons project rond vakvertalen. Dit project is gericht op de ontwikkeling, uitwerking en toepassing van een leermodule voor de specialisatie vakvertalen. Het betreft een samenwerking tussen vijf verschillende instellingen uit Servië, Kroatië, Slowakije, België en Nederland. Er zijn ook onderhandelingen met de Universiteit Gent en KU Leuven gaande over de versterking van samenwerking.

25

8. Masaryk Universiteit Brno 2014: Comenius Zomercursus 2014

De Comenius Zomercursus heeft dit jaar in Bratislava plaatsgevonden. Uit onze groep Neerlandistiek vanuit Brno gingen daar drie meisjes: Lenka, Jana en Nikola. De zomercursus 2014 duurde van 6 tot 13 juli. De ondertitel van de cursus was: Welkom in het land van Maas en Donau! en het thema was Water en vrije tijd. Na onze aankomst op 6 juli was er een soort kennismakingsavond in het restaurant. Het was een snikhete dag en iedereen was heel moe. Na het eten gingen we dus terug naar het studentenhuis. Daar woonden we in een typische communistische studentenkamer, maar de ligging van dit studentenhuis was uitstekend – tien minuutjes lopen naar de faculteit en naar het centrum van de stad!

Af en toe moesten we in onze studentenkamer improviseren!

De volgende ochtend begon met de inschrijving van de studenten. We werden in vier groepen ingedeeld. Daarna hebben we meer kennismakingactiviteiten gehad en na de lunch gingen we op verkenning in Bratislava. We moesten een schat zoeken en op het einde van de dag gingen we allemaal naar een receptie, die door de Nederlandse ambassade werd aangeboden.

26

Met vrienden uit Praag en Olomouc bij de Nederlandse ambassade

De andere dagen hebben we ook een prachtig programma gehad. We gingen naar een miniconcert van de band Lenni en De Bonski’s (waarin Nikola in een “Tsjecho – Slowaakse wedstrijd” CD heeft gewonnen!). We haden een kookworkshop,

Hongerige gezichtjes - Kookworkshop

27

we kregen twee lezingen van Gert Loosen en Paul van den Heuvel, we haden een zangavond, we voeren op de Donau, we bezochten het Danubiana musem.

Danubiana

We gingen naar Wenen, we haden een quizavond (met lekkere Belgische bieren),

Quizavond Stará Tržnica

we hebben een kort Vlaams filmpje bekeken...en nog veel meer! En weet je wat het beste was? Na elke activiteit waren er hapjes en drankjes! Nou dat was iets voor hongerige studenten vanuit Brno (we denken nog vaak terug aan het smeerbare spek)! Bovendien hebben we enkele gezellige avondjes uit gehad, zonder speciaal programma, wel met onze docenten en een paar pilsjes :)!

28

De Zomercursus vond plaats tijdens de Wereldkampioenschap voetbal. Enkele avonden brachten we dus door in de kroeg waar we veel juichden. Voor Nederland, natuurlijk! De hele cursus was een prachtige ervaring. We hebben niet alleen heel veel geleerd en ons Nederlands verbeterd (of ten minste dat is wat we hebben geprobeerd). We hebben nieuwe plaatsen gezien en nieuwe mensen ontmoet. Hoe zouden we anders samen met het personeel van de ambassade van het Nederland kunnen praten of met de bekendste band in Nederland kennis kunnen maken of met onze geliefde leraren in de kroeg kunnen zingen? We zouden graag Benjamin bedanken. Hij was verantwoordelijk voor het programma en zorgde goed voor ons. Dank ook aan Majka, die altijd bij ons was en klaar stond om te helpen en een foto van ons te nemen. Onze vier docenten: Jeroen (sinds deze zomer, houden we allemaal van watersporten), Jelske (we zijn al druk aan het sparen voor een van die zomer-festivals), Kitty (nu weten we eindelijk hoe een goed Belgisch biertje geserveerd moet worden) en Ilka (zonder haar was onze taalschat een stuk beperkter geweest!). Dank jullie allen voor een onvergetelijke zomercursus!

29

9. ELTE (Budapest)

Internationaal Doctorandi- en Habilitandicolloquium 7-8 mei 2014 Met de steun van de Nederlandse Taalunie, de Vlaamse Vertegenwoordiging, de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden en de Afde- ling Arnhem van de Orde van den Prince. Na de openingsreceptie aan de vooravond van de conferentie, aangeboden door de Vlaamse Vertegen- woordiging, werd het colloquium geopend – naast het vakgroephoofd Prof. Dr. Ju- dit Gera en het instituutshoofd Prof. Dr. Erzsébet Knipf – door de Ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden, Gajus Scheltema, de Vlaamse vertegen- woordiger, André Hebbe- linck en de vertegenwoordiger van de Nederlandse Taalunie, Marc le Clercq. Aan het colloquium hebben circa 50 mensen deelgenomen, er zijn 34 sprekers gekomen uit 8 landen van 14 universiteiten uit de regio, uit Nederland en België. 7 habilitandi en 25 doctorandi hebben lezingen gegeven over het onderwerp van hun toekomstige proefschrift of habilitatieschrift. De lezingen – in drie parallelle sessies – en de vooraf ingezonden papers werden voorzien van commentaren van twee be- oordelaars. Als keynote speakers hebben Prof. Dr. Karel Porteman en Prof. Dr. Joop van der Horst plenaire lezingen gegeven met de titels In spijt Op de eerste avond werd er een cultureel programma aangeboden, aan het eind van de tweede conferentiedag werd de Algemene Ledenvergadering van de Comenius Vereniging gehou- den. Voor het volledige programma van het colloquium zie volgende link: http:// www.elte.hu/file/ Programma_BoeDoHa_7- 8_mei_2014.pdf

Internationale CODL-conferentie Van 8 tot 10 mei 2014 is aan de Eötvös Loránd Universiteit (ELTE) in Boedapest de tweede workshop van het NWO-project Circulation of Dutch Literature (CODL) gehouden. De conferentie stond overwegend in het teken van performatieve bewerkingen van de Nederlandse literatuur. Zo was er op 8 mei, voorafgaand aan het lezingenprogramma, een prelude in het Spinozahuis – Theatercafé. Het programma van de workshop werd verzorgd door circa 25 sprekers uit acht verschillende landen. Ze hadden het niet alleen over toneel- en filmbewerkingen; er waren ook bijdragen over verstripping en vertaling, over intermediërende instellingen en culturele bemiddelaars, over internationale verspreiding en toeëigening. Tot besluit gaf Frits van Oostrom een slotbeschouwing. Andere key- note speakers waren filmwetenschapper Patrick Cattrysse (Universiteit Antwerpen) en neerlandicus Herbert van Uffelen (Universität Wien). Speciale gast was ook theaterregisseur Hans Croiset, tevens docent aan de Toneelschool Amsterdam, die een seminar verzorgde over de manier waarop Vondels Lucifer te realiseren is in een moderne enscenering. Het seminar vond plaats in de residentie van de Nederlandse ambassadeur, Gajus Scheltema, alwaar een receptie de workshop besloot. Deze tweede CODL-workshop – de eerste vond in 2013 in Rome plaats – was georganiseerd door de CODL projectleiders, Elke Brems (CERES/KU Leuven Campus Brussel), Orso- lya Réthelyi (ELTE) en Ton van Kalmthout (Huygens ING), met assistentie van Katalin Márton en werd verwezenlijkt met financiële en andere steun 30

van het Algemeen Nederlands Verbond (ANV), de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden te Boedapest, het Center for Reception Studies van de KU Leuven, het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis van de KNAW, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Spinozahuis - Theatercafé in Boedapest en de vakgroep Nederlands van de Eötvös Loránd Uni- versiteit. Zie: http:// www.codl.nl/category/news/ page/2/ Gastcolleges en gastlezingen aan de ELTE Barbara Stok praat aan de ELTE over haar stripverhaal Vincent – 30 mei 2014. Twee gastcolleges van Prof. dr. Bart literatuur – 13 april 2014

Besamusca

(Universiteit

Utrecht)

over

middeleeuwse

Café Amsterdam De vakgroep werkte op verschillende manieren mee aan het literaire festival Café Amsterdam 2014 (29-30 mei 2014) georganiseerd door Het Nederlands Letterenfonds (http:// www.litera.hu/dosszie/cafe-amsterdam). In het kader van Café Amsterdam was Judit Gera betrokken bij een rondetafelgesprek over literair vertalen, Orsolya Réthelyi heeft interviews gemaakt met Arnon Grun- berg en Toine Heijmans, en een gesprek geleid met deelname van Frank Westerman. Barbara Stok bezocht de vakgroep om de studenten over haar werk als tekenaar van grafische romans te vertellen Workshop colleges Elck syn waerom Programma: Week 1: 10-09 Docenten vakgroep - Introductie Week 2: 17-09 Dr. Ágnes Huszár (ELTE, PTE) – Genderlinguïstiek [Gendernyelvészet - Let op: Hongaarstalige lezing!] Week 3: 24-09 Drs. Jaap Scholten – Over Kameraad Baron : een reis door de verdwijnende wereld van de Transsylvaanse aristocratie. (2012) Week 4: 01-10 Prof.dr. Klaudy Kinga (ELTE) – De onzichtbaarheid van de vertaler [A fordító láthatatlan személye – Let op: Hongaarstalige lezing!] Week 5: 08-10 Prof.dr Orlanda Lie (Universiteit Utrecht) – Vrouwenleer in de Middeleeuwen: Fysiologie en beeldvorming Week 6: 15-10 Prof. dr. Frits van Oostrom (Universiteit Utrecht) . De canon van Nederland Week 7: 22-10 Prof.dr. Ferenc Postma (VU Amsterdam) – Peregrinatie en culturelewetenschappelijke contacten tussen de Republiek en Hongarije in de vroegmo- derne periode: Hongaarse studenten aan de Friese universiteit in Franeker Week 8: 05-11 Drs. Mari Alföldy (Amsterdam) – Literair vertalen naar het Nederlands: Esti Kornél van Dezső Kosztolányi. Week 9: 12-11 Drs. Emmeline Besamusca (Universiteit Utrecht / Universiteit Wenen) - Popu- lisme in de Nederlandse politiek.

31

Week 10: 19-11 Prof.dr.Wim Vandenbussche (VU Brussel). Op wandel in de lange negentiende eeuw: 20 jaar onderzoek naar 'vergeten' hoofdstukken van de Nederlandse taalgeschiedenis Week 11: 26-11Prof.dr. Yra van Dijk (Universiteit Leiden) – Digitale literatuur van de afgelopen tien jaar Week 12: 03-12Drs. Júlia Tátrai (Szépművészeti Múzeum / Museum voor Schone Kunsten, Boedapest), curator van de tentoonstelling ‘Rembrandt en de schilderkunst van de Gouden Eeuw in Nederland’ geeft een rondleiding in de tentoonstel- ling van het Museum voor Schone Kunsten. Week 13: 10-12Docenten vakgroep – Tentamen, Afsluit, evaluatie Studiedag Neerlandistiek aan de ELTE, 6 november 2014 Studiedagen Neerlandistiek in Hongarije zijn elk jaar om de beurt georganiseerd door de drie vakgroepen. Het doel ervan is om studenten en docenten van de drie vakgroepen bijeen te brengen, over samenwerkingsmogelijkheden te spreken en resultaten te presenteren. Dit jaar was de Vakgroep Neerlandistiek aan de ELTE aan de beurt om de studie- dag te organiseren. Na de feestelijke opening begon de studiedag met een lezing van Barbara den Ouden (Het Nederlands Letterenfonds) over wat deze instelling voor de verspreiding van de Nederlandse literatuur in het buitenland doet (Het Vlaams Fonds voor de Letteren kon tot onze spijt niet deelnemen). Vervolgens was een rondetafelgesprek georganiseerd met het thema De rol van bemiddelaars in literaire receptie. We hebben vertegenwoordigers uitgenodigd van de belangrijkste bemiddelaars en instituties op het gebied van literair vertalen: van Het Nederlands Letterenfonds, van drie Hongaarse uitgeverijen die de meeste Nederlandstalige boeken uitgeven. Er was uiteraard plaats aan de ronde tafel voor literaire vertalers, wetenschappers en promotors van literatuur . In de middagsessie presenteerden zes studenten Nederlands van de drie vakgroepen hun onderzoek in het Nederland(UNIDEB): Multiculturalisme in Nederland. Is Nederland echt het ideale model van het multiculturalisme? en Adrienn Hetei (UNIDEB): Muzikale opvoeding in een Hongaars- Vlaamse context.

32

33

Deelname in onderzoeksprojecten 

Het NWO-project An International Network Studying the Circulation of Dutch Literature (CODL) 2012-2015, met als hoofdcoördinator Orsolya Réthelyi en met deelnemers als Judit Gera (coördinator Conscience werkgroep), Ildikó Juhász (lid Conscience werkgroep en assistente van CODL), Janina Vesztergom (lid Minoes werkgroep). Voorberei- ding afsluitend congres in Den Haag mei 2015. www.codl.nl



Hungarian Research Fund (OTKA) project, 2014 – 2017: Ontmoeting tussen literaturen van minder bekende talen. Dwarsverbanden en receptie van de Nederlandstalige en de Hongaarse literatuur. Deelnemers: projectleider: Judit Gera, leden: Orsolya Réthelyi, Krisztina Törő, Orsolya Varga



Taalunie subsidie voor: Weerkaatsingen: Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanuit Hongaars perspectief (2014-2017) aangevraagd door Judit Gera en Orsolya Réthelyi in samnwerking met Anikó Daróczi en Gábor Pusztai. Een boek wordt samen met coauteurs geschreven over aanknopingspunten tussen de Nederlandstalige en de Hon- gaarse literatuur. Het verzamelen van materiaal en het schrijfproces zijn begonnen.



De vakgroep is lid van het consortium van het PETRA-E project (EU Grant for Strategic Partnership in Education of Literary Translators) er wordt gewerkt aan de aanvulling van de Framework of Literary Translation met betrekking tot minder bekende talen als het Nederlands en het Hongaars.

34

Publicaties Gera Judit • 'Herinnering als vrijheid en gevangenis'. In Wat de verbeelding niet vermag. Essays bij het afscheid van Maaike Meij- er. Eds.Agnes Andeweg, Lies Wesseling. Nijmegen: Vantilt, pp. 125 – 129. • 'Wat lezers met literatuur doen, wat literatuur met lezers doet'. In INTERNATIONALE NEERLANDISTIEK (ISSN: 1876- 9071) 52: (2) pp. 192-195. Orsolya Réthelyi: • ‘Buda’s reconquest (1686) and the image of Hungarians, Ottomans and Habsburgs in seventeenth-century Dutch drama”. In A Divided Hungary in Europe: Exchanges, Networks, and Representations, 1541−1699. Eds. Gábor Almási, Szymon Brzeziński, Ildikó Horn, Kees Teszelszky, Áron Zarnóczki. Volume III The making and uses of the image of Hungary and Transylvania. Ed. Kees Teszelszky. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne. • ‘Szent Erzsébet, Gertrúd királyné és az Árpád-ház a németalföldi Croy család reprezentációjában [Saint Elisabeth, Queen Gertrude and the Arpad-house in the Early Modern courtly display of the Croy dynasty from the Low Countries].’ Egy királynégyilkosság margójára. Merániai Gertrúd (1185-1213) emlékezete [On the margins of the as- sassination of a queen. The memory of Queen Gertrude of Meran (1185-1213)]. Majorossy Judit (Ed.). Szentendre: Ferenczy Múzeum. Pp. 231-243. • ‘Buda visszafoglalása (1686) a korabeli holland drámairodalomban [The reconquest of Buda (1686) in the contempo- rary Dutch Drama].’ In Történetek a mélyföldről. Magyarország és Németalföld kapcsolata a kora újkorban [Stories from the Low Countries. Hungary and The Netherlands in the Early Modern period]. Ed. Réka Bozzay. Debrecen: Printart-Press Kft., 2014. Pp. 464-496. • ‘There are not many places left on earth where you can be alone.’ Interview with Toine Heijmans about his novel Op zee. 6 June 2014. Hungarian Literature Online. http://www.hlo.hu/news/interview_with_toine_heijmans Roland Nagy • ‘Op weg naar een doelgerichter universitair NT2 uitspraakonderwijs. Contrastieve uitspraakanalyse Hongaars- Nederlands’. In: Acta Neerlandica. Nr. 10. UNIDEB: Debrecen. 2014. Deelname aan congressen en workshops Judit Gera: 

‘Wat gebeurde er met de tekst van De Leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience in het Hongaars?’ Achter de Verhalen 5, Vrije Universiteit Brussel, 26-28 maart 2014: (in het Nederlands)



‘Louis Couperus's The Hidden Force as a Novel of Hybridization’ Consensus and Discord: 10th biennial conference of the Association for Low Countries Studies, University College London, 11-12 September. (in het Engels) 35



PETRA-E Conference Utrecht, 16-17 oktober 2014: Framework of Literary Translation (in het Engels)



‘Het Anne Frank-project’. ELTE Conference over de Holocaust, Budapest, 12-13 november 2014: (in het Hongaars)

Orsolya Réthelyi: 

‘Lucifer: One of the thirteen’. Conferentie De glans van Vondels Lucifer / The Splendour of Vondel’sLucifer 1654-2014. Cultural Memory, Translations, Performances’ (Universiteit van Bologna in het kader van het CODL project. 27 en 28 november 2014,



‘Max Reinhardt and the appearance of the Everyman theme in Hungary’. CODL workshop Everyman for Everyone 2014. Universiteit Leiden. 22 november 2014.



‘De koopman en de non. Max Reinhardt en de receptie van Middelnederlandse literatuur’. Lezing op de tiende Praagse Perspectieven (PP) van de vakgroep Nederlands van de Karelsuniversiteit van Praag. 30-31oktober 2014.



PETRA-E Conference Utrecht, 16-17 oktober 2014: Framework of Literary Translation



From ‘ordered’ to ‘unordered’ household. Mary of Hungary and the spatial reconstruction of the queens court in absence of ordinances. PALATIUM workshop: Making Room for Order. Court Ordinances as a Source for Understan- ding Space at Early Modern Princely Residences, 2–3 October 2014, Kalmar, Sweden



‘Hongaren tussen Habsburgers en Ottomanen in vroegmoderne Nederlandstalige toneelstukken over de belegering van Buda (1686).’ Neerlandistische ontmoetingen – Trefpunt Boedapest. Doctorandi- en habilitandicolloquium, ELTE Department of Dutch Studies, Budapest, 7-8 May.



‘Everyman for Everyone? A Report on International Collaboration in the Study of Dutch Medieval Drama (CODL).’ Medieval English Theatre 2014: Audience. Murray Edwards College, University of Cambridge. Cambridge, 29 March.

Ildikó Juhász (MA-studente van onze vakgroep): 

‘De Leeuw van Vlaanderen als jeugdroman in Hongarije: Vertaalstrategieën’. CODL-workshop 8-10 mei 2014. ELTE, Budapest. Begeleider: Judit Gera.

Janina Vesztergom (MA-studente van onze vakgroep): ‘Hoeveel levens heeft een kat? De Hongaarse adaptaties van Annie M.G. Schmidts Minoes’. Hoe kats blijft Minoes. Workshop over de internationale receptie van Annie M.G. Schmidts Minoes KU Leuven, Campus Brussel. 14 novem- ber 2014. Begeleider: Orsolya Réthelyi

36

Vertalingen Judit Gera: 

Erwin Mortier: Gestameld liedboek. Moedergetijden. Budapest: Ab Ovo, 2014.  Anne Frank: Verhaaltjes en gebeurtenissen uit het Achterhuis. Budapest: Park, 2014. Orsolya Réthelyi: 

Vier artikelen over de achtergrond van Anne Frank (Mirjam Pressler ‘Het leven van Anne Frank’, Mirjam Pressler ‘De geschiedenis van de familie van Anne Frank’, Gerhard Hirschfeld ‘De historische achtergrond’, Francine Prose ‘De receptiegeschiedenis van het dagboek’.) Deze werden gepubliceerd in het boek Anne Frank: Verhaaltjes en gebeurtenissen uit het Achterhuis. Budapest: Park, 2014. Orsolya Varga:   

Annie M.G. Schmidt: Zomer met Jip en Janneke. Budapest: Pagony, 2014. Annie M.G. Schmidt: Winter met Jip en Janneke. Budapest: Pagony, 2014. Annie M.G. Schmidt: Otje. Budapest: Pagony, 2014.

37

10. Wenen De vakgroep neerlandistiek in Wenen telde in het afgelopen academisch jaar allen bij elkaar genomen 12 medewerkers en medewerksters, drie tutors en drie projectmedewerksters. Verder hebben twee stagiaires ons team tijdelijk versterkt. Onze vakgroep telt op dit moment ietsje meer dan 490 studenten. Meer dan de helft zijn bijvakstudenten – kennis van de Nederlandse taal en cultuur blijkt nog steeds in trek te zijn bij studenten van andere studierichtingen. Soms beginnen de studenten echter met een taalcursus en kiezen later ervoor om over te stappen naar Nederlands als hoofdvak. Verder zijn er op dit moment 2 promovendi bezig met hun proefschrift. Writer in Residence: In het zomersemester 2014 verbleef de Vlaamse schrijfster Rachida Lamrabet als Writer in Residence aan onze afdeling. Zij nam deel aan onze literatuur- en vertaalcolleges en gaf een openbare tweetalige lezing in het Literaturzentrum Alte Schmiede. Mobiliteit: De afdeling coördineert al enkele jaren het CEEPUS netwerk 'Language and literature in a Central European context' met 18 partners. In het kader van dit netwerk konden in het afgelopen academiejaar 226 beursmaanden worden verdeeld. Dutch++: In het verlengde van het NEVA-project dat in 2009 werd afgerond, werkt de afdeling Nederlands van de universiteit van Wenen, samen met de universiteit van Tilburg, Thomas More Kempen (voorheen K.H. Kempen) en de FU Berlin aan het EU-project: Dutch++. Dit project, dat in januari 2012 van start is gegaan, wordt gesubsidieerd in het kader van 'Lifelong Learning Programme' (Talen (KA2, Multilaterale Projecten)). Het project wordt dit jaar afgerond. De Website is al online: https://dutchplusplus.ned.univie.ac.at. DCC: De joint bachelor-studie DCC (Dutch language, literature and culture in a Central European context) bestaat inmiddels zes jaar. De opleiding heeft een sterke internationale dimensie en e-learning neemt binnen DCC een cruciale rol in. De partners van DCC organiseren en begeleiden e-learningmodules rond de thema's literatuur, taal en cultuur en ontvangen in het kader van de studentenmobiliteit studenten van andere vakgroepen Nederlands in Midden-Europa. En we kunnen tevreden zijn: De samenwerking DCC verloopt goed, het aantal studenten stijgt, en de stuurgroep heeft heel wat plannen voor de toekomst ontwikkeld. Symposium „Over grenzen“ Naar aanleiding van 20 jarig bestaan van de afdeling Nederlands in Wenen en de 60e verjaardag van Herbert Van Uffelen organiseerden de medewerkers van de afdeling op 13 december 2013 het symposium ‘Over grenzen: nieuwe perspectieven in de neerlandistiek’. Het symposium en het feest, 38

waarop we veel bezoekers uit Nederland en Vlaanderen, het Duitse taalgebied en de regio mochten ontvangen, waren een groot succes. Meer informatie over het wel en wee van de vakgroep Nederlands in Wenen vindt U op: https://www.ned.univie.ac.at/node/193676

11. Lublin

39

12. Olomouc Conferenties

Het jaar 2014 was vooral een conferentiejaar. Naast verschillende conferenties als de bijeenkomsten van het werkverband Circulation of Dutch Literature abroad (CODL) in Rome en Boedapest (zie elders in dit mededelingenblad) vond er op 19 februari 2014 een workshop vand e werkgroep Elsschot van CODL in Olomouc plaats. Aan deze workshop nam o.a. Vic van de Reijt, de biograaf van Elsschot deel. De lezingen zullen in geïntegreerde vorm deel uitmaken van het CODLcongres in Den Haag in de week van 25 mei 2015. Op 16 en 17 oktober 2014 vond in Olomouc een grote conferentie Searching for Culture plaats. Binnen deze conferentie organiseerde de Leerstoel Neerlandistiek een dag Dutch – Flemish – Central European Relations, waarbij Ludo Beheydt uit Louvain-la-Neuve, Hennie van Coller uit Bloemfontein, Stefan Kiedroń uit Wrocław en Rita Temmerman uit Brussel als hoofdsprekers deelnamen, samen met een aantal jongere collega’s uit België, Polen en Slowakije. De publicatie van deze wetenschappelijke bijeenkomst zal binnenkort in druk verschijnen. Samen met de vakgroep neerlandistiek bij de Masaryk-Universiteit in Brno zal de vakgroep te Olomouc van 20 tot en met 23 mei 2015 het jubileumcongres van Comenius organiseren. Bijzonderheid daarbij is dat er tegelijkertijd liefst drie tentoonstellingen zullen worden geopend: een tentoonstelling The Low Countries in Orders and Decorations / The Golden Fleece and Beyond – in deze tentoonstelling bij de Moravian Museum in Brno (het op een na belangrijkste museum van 40

Tsjechië) zal de geschiedenis van de Lage Landen worden getoond aan de hand van decoraties, onderscheidingen en munten; een tentoonstelling Baroque Bookshop of the World / Dutch Prints from the 16th – 18th century from the Collections of the Research Library in Olomouc (http://www.olmuart.cz/en/upcoming/baroquebookshop-of-the-world--482/), bij het Museum of Art van Olomouc, het belangrijkste museum in NoordMoravië – een tentoonstelling die praktische resultaten laat zien van het Olomoucer deel van een jarenlang onderzoek naar Oude Drukken in bibliotheken te Praag, Wrocław en Olomouc (zie ook het verslag van Wrocław), en ten slotte Dutch with a Czech Tongue / The Reception of Dutch and Flemish Literature in Czech Translation bij de vakgroep neerlandistiek. Deze laatste tentoonstelling toont vertalingen van Nederlandstalige literatuur in het Tsjechisch vanaf 1846 tot heden. Bijzonder is dat verschillende exemplaren in het bezit van de vakgroep afkomstig zijn uit een persoonlijk legaat van doc. dr. Olga Krijtová, de belangrijkste literair vertaalster in het Tsjechisch en jarenlang hoofd van de vakgroep te Praag. Bij alle tentoonstellingen zullen catalogi verschijnen.

Gastdocenten Te Olomouc is het “vak” Studium Generale al sinds 2003 vast op het roosteropgenomen. Het afgelopen jaar kwamen in dit programma spreken: (24/25 maart 2014) prof. dr. Jan Renkema , emeritus van de Universiteit Tilburg en voorzitter van de IVN over Stilistiek en Tekstkwaliteit. (7 april 2014) dr. Hans Smolenaars van de Universiteit van Amsterdam over Receptie van de antieken in de Nederlandse literatuur (8 april 2014) dr. Fanny Struyk van de Vereniging van Classici in Nederland over Trends in het Nederlandse Eindexamen. (22, 23, 24 april 2014) drs. Willem Lenderink van hettheater De lampegiet uit Veenendaal over Tussen Markt en Staat, Vrijwilligerswerk, en de Economische Overlegstructuur (28/29 april 2014) drs. Ignace De Bruyn uit Belgrado over James Ensor en Vincent van Gogh. (29/30 september 2014) dr. Agata Kowalska-Szubert uit Wrocław over Ontleende woorden echt nodig? Over de zin en nut van het ontlenen en Nederlandse vaste verbindingen (20/21 oktober 2014) prof. dr. Folkert Kuiken van de Universiteit van Amsterdam over Meertaligheid en Complexiteit van Taalgebruik (25 november 2014) mgr. Eva Kubátová van de Karelsuniversiteit in Praag over De onrustige 17e 41

eeuw in de Nieuwe Wereld. Het gevecht van de grootmachten in het Caribische gebied (1/2 december 2014) mgr. Lada Najvárková van de Palacký Universiteit in Olomouc over de invloed van Scandinavische streekliteratuur op de Vlaamse streekliteratuur en de Tsjechische ruralisten De genoemde workshop van 19 februari over Elsschot en de SEFOC-conferentie op 16/17 oktober werden eveneens massaal door studenten neerlandistiek ion het kader van het Studium Generale bijgewoond.

Doctorandi Dit jaar studeerden er geen doctorandi af. Wel komt de verdediging van de doctoraten van Eva Brázdová Toufarová en Zuzan Vaidová langzamerhand in zicht. Er kwamen drie nieuwe doctorandi bij: drs. Pim van der Horst gaat zich in het vak ATW wijden aan vloek- en taboewoorden in het Nederlands en het Tsjechisch in vergelijking. Mgr. Markéta Kozáková wil zich eveneens binnen de Nederlandse sectie van ATW wijden aan de problematiek van lidwoorden in het Nederlands en het Bulgaars en het ontbreken daarvan in het Tsjechisch. Ten slotte wil Mgr. Martin Konvička in 2015 een rigorosum voorleggen over grammaticalisering in het Nederlands.

Publicatie op komst In 2013 en 2014 heeft een team van collega’s uit Olomouc intensief gewerkt aan een nieuwe literatuurgeschiedenis van de Nederlandstalige literatuur inhet Tsjechisch. Prof. dr. Wilken Engelbrecht wijdde zich aan de oudere literatuur tot en met de 18e eeuw. Dr. Lianne Barnard heeft de 19e eeuw behandeld. Dr. Lucie Smolka Fruhwirtová beschreef de 20e eeuw tot en met de Vijftigers. Dr. Martina Vitáčková heeft de nieuwste literatuur behandeld. PhDr. Eva Brázdová Toufarová heeft een hoofdstuk over kinder- en jeugdliteratuur geschreven en Wilken Engelbrecht en Lucie Smolka Fruhwirtová hebben nog een hoofdstuk over receptie geschreven. Het boek is op 7 mei 2015 verschenen bij de prestigieuze Tsjechische uitgeverij Academia, de uitgever van de Tsjechische Academie van Wetenschappen (http://www.academia.cz/dejiny-nizozemske-a-vlamske-literatury.html) en is rijk geïllustreerd. De samenstellers zijn veel dank verschuldigd aan prof. dr. Wim van Anrooy (Leiden), prof. dr. Dirk de Geest (Leuven), prof. dr. Jaap Goedegebuure (Leiden), prof. dr. Kris Humbeeck (Antwerpen), r. Ludo Jongen (Leiden/Lublin), prof. dr. Karel Porteman (Leuven), dr. Wilbert Smulders (Utrecht) en prof. dr. Yves T’Sjoen (Gent) en dr. Veronika ter Harmsel Havlíková (Praag/Olomouc) voor hun commentaar. Prof. dr. Stefan Kiedroń (Wrocław) en prof. dr. Adam Bžoch (Bratislava) hebben het Tsjechische manuscript gerecenseerd – wat ook voor enkele aanvullingen en veranderingen heeft gezorgd. De piblikatie zal op 23 mei op het colloquium worden ‘gedoopt’.

42

Renovatie van het gebouw Het hele jaar 2014 was de neerlandistiek in Olomouc ‘verbannen’ naar een ander gebouw aan dev westkant van de binnenstad. Intussen is ons eigen gebouw gerenoveerd en zijn we in januari 2015 weer teruggekeerd. Op zaterdag 23 mei 2015 zal Geert Joris, Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie het gebouw plechtig heropenen. De neerlandistiek is in 2003 in het gebouw gekomen, toen de vakgroep een apart instituut werd. Destijds heeft de toenmalige algemeen secretaris, prof. dr. Koen Jaspaert, de opening verricht en had de neerlandistiek slechts ongeveer de helft van de benedenverdieping. Inmiddels is de complete begane grond van gebouw Křížkovského 14 neerlandistiek. Het gebouw is intussen verschillende fases van renovatie doorgegaan. In 2011/2 werden de tuinen van de gebouwen Křížkovského 8, 10, 12 en 14 volgens een projectaanvraag van prof. dr. Ladislav Daniel, prof. dr. Wilken Engelbrecht en Ing. Jiřina Menšíková gerenoveerd (het plaatje toont het projectdeel neerlandistiek). In 2013 werden verwarmingen, electra en de daken vervangen en gerenoveerd en in 2014 tenslotte het exterieur van de gebouwen (de foto toont de laatste werkzaamheden in december 2014).

Werkweek In juli 2014 hadden we een groep masterstudenten uit Lublin te gast die gebruik maakten van de bibliotheek van onze vakgroep. Afgezien van ijverig en hard werken aan de scripties (links), was er ook tijd en gelegenheid voor het proeven van plaatselijke specialiteiten (rechts).

Ten slotte Met de laatste jaren stabiel rond de 80 tot 90 belangstellenden voor de studie (er mogen echter niet meer dan 20 à 25 studenten worden opgenomen), een vernieuwd gebouw en meer ruimte gaat de neerlandistiek in Olomouc de toekomst vol frisse moed tegemoet. 43

Call for Papers Achter de verhalen 6: Het belang van de literaire cultuur Rijksuniversiteit Groningen, 6-8 april 2016 Van 6-8 april 2016 wordt in Groningen Achter de Verhalen, het zesde congres over de moderne Nederlandse letterkunde, gehouden. Eerdere succesvolle bijeenkomsten waren in Leuven (2006), Nijmegen (2008), Gent (2010), Utrecht (2012) en Brussel (2014). Het thema, ‘Het belang van de literaire cultuur’, zal in enkele plenaire lezingen en in parallelsessies van verschillende kanten worden benaderd. Elke congresdag begint en eindigt met een keynote lezing. De sprekers zijn: Geert Buelens (Universiteit Utrecht), Yra van Dijk (Universiteit Leiden), Jane Fenoulhet (University College London), Kris Humbeeck, (Universiteit Antwerpen), Lut Missinne (Westfälische WillemsUniversität Münster), Ann Rigney (Universiteit Utrecht). Toelichting op het centrale thema De literatuur verkeert in crisis en haar einde zou nakende zijn. Dergelijke analyses zijn niet nieuw, maar lijken zich in de huidige culturele context met een bijzondere urgentie op te dringen. De oorzaken die daarbij naar voren worden gebracht zijn velerlei: literaire instituties als de kritiek en het literatuuronderwijs boeten in aan belang, het boek ondervindt in toenemende mate concurrentie van andere media, traditionele literaire waardehiërarchieën verliezen hun relevantie, enz. De symptomen zijn bekend en werden uitvoerig, vanuit verschillende invalshoeken becommentarieerd, maar desondanks blijft het moeilijk om die ontwikkelingen in een ruimer historisch perspectief te plaatsen. Wat betekent een notie als ‘het einde’ eigenlijk als dat einde (van de literatuur, de cultuur, de geschiedenis) al minstens een eeuw lang met een zekere regelmaat wordt voorspeld? Als veel van de ten dode opgeschreven fenomenen bij nader toezien hooguit enkele decennia tot twee eeuwen oud blijken te zijn? En, belangrijker nog, wat betekent zoiets als de literatuur? Op Achter de Verhalen 6 willen we de kwestie van het ontstaan en vergaan van de literatuur benaderen vanuit de vraag naar het belang van de literatuur (zowel vroeger als nu). Om die vraag te kunnen beantwoorden lijkt het ons essentieel om het perspectief te verruimen van de literatuur naar de literaire cultuur in de meest brede zin, waarbij aandacht wordt geschonken aan allerlei discoursen en praktijken (van ‘hoog’ tot ‘laag’) zoals ze functioneren binnen institutionele contexten en deel uitmaken van een ruimere mediacultuur. Deze verruiming impliceert tevens dat we oog hebben voor de meervoudige functionaliteit van het literaire spreken, en dus voor de hele waaier aan functies en betekenissen van literaire teksten – het bijdragen aan de (culturele) geletterdheid, het aanleren van een savoir-vivre, het bieden van ontspanning, enz.

44

Achter de verhalen wil junior- en senioronderzoekers bij elkaar brengen om over het belang van de literaire cultuur in de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw te discussiëren en in presentaties bij te dragen aan een verkenning van dit thema. Het thema is ambitieus, de uitwerkingen in lezingen en papers kunnen niet anders dan bescheiden zijn. Voor alle duidelijkheid, het gaat er minder om een legitimatiedebat te voeren dan om in kleine deelonderzoeken een of meer aspecten van het congresthema aan de orde te stellen. Het centrale onderwerp moet daarbij in principe open worden opgevat, zowel qua object als qua benadering en de reflectie erover kan vele vormen aannemen, gaande van algemeenstructurele analyses met oog voor grote institutionele, mediahistorische en maatschappelijke ontwikkelingen tot case studies over concrete literaire teksten. De hier voorgestelde lijst met topics vormt dan ook slechts een greep uit de vele mogelijkheden en kan ongetwijfeld nog worden uitgebreid. 1. Het belang van de literaire cultuur - Literatuur en de markt - Literatuur en de literaire infrastructuur - Literatuur en andere/nieuwe media - Literatuur en journalistiek - Literatuur en culturele/sociale hiërarchieën - Literaire socialisatie (oude en nieuwe genootschappen) - Literatuurbemiddeling - Literatuur en vrijetijdscultuur (toerisme, lifestyle, sport) - Literatuur en specifieke lezersgroepen - Transnationale circulatie van literatuur - Vormen van auteurschap 2. De literatuur en haar functies - Literatuur als model voor het praktisch handelen - Literatuur en (culturele) geletterdheid - Literatuur en cultureel geheugen - Literatuur en kennis/wetenschap - Literatuur en entertainment - Literatuur en therapie - Literatuur en haar kritisch potentieel - Literatuur en emancipatie - Literatuur en maatschappelijk debat - Literatuur en onderwijs Praktisch Achter de verhalen 6 verwelkomt voorstellen voor lezingen van twintig minuten, die tijdens het congres gevolgd worden door een discussie van tien minuten. Voorstellen omvatten de titel van de lezing, een samenvatting van max. 500 woorden en een cv van enkele regels. De voorstellen dienen voor 1 september 2015 gericht te worden aan [email protected].

45

Colofon Bestuur Comenius:

Voorzitter

Prof. dr Wilken Engelbrecht (Olomouc)

[email protected]

Secretaris

Drs Jo Stercx (Poznań)

[email protected]

Penningmeester

Dr Urszula Topolska (Poznań)

[email protected]

Webbeheerder

Dr Rinaldo Neels (Lublin)

[email protected]

Hoofdredacteur CN

Prof. dr Paweł Zajas (Poznań)

[email protected]

Secretariaatsadres :

Jo Sterckx Zakład Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich; Wydział Anglistyki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza al. Niepodległości 4 61-874 Poznań Polska

Website: http://comenius.ned.univie.ac.at IVN Webplatform: http://www.ivnnl.com/gebruikersgroep/detail.php?c=21 Lidmaatschap Een Comeniuslidmaatschap staat open voor docenten en studenten Neerlandistiek alsmede voor andere belangstellenden. Comenius kent drie soorten leden met de volgende jaarcontributie: studentenleden (5 Euro), volle leden (10 Euro) en buitengewone leden (30 Euro).

46