Jaarverslag Inhoudsopgave. Een woord vooraf Een woord vooraf

Jaarverslag

2014

Jaarverslag 2014

Inhoudsopgave 02 - Een woord vooraf 03 - Kennis en informatie 04 - Digitaal en luisterend lezen 04- Samenwerking in collectie 05 - Ontwikkeling en educatie 06 - Lezen en literatuur 06 - Taalhuis 06 - Leesbevordering 07 - Kunst en cultuur 07 - Rozet 07 - Erfgoedcentrum 07 - DAG van de Arnhemse Geschiedenis 08 - Ontmoeting en debat 08 - Een Leven Lang Leren 08 - Onderwijs 08 - de Bibliotheek voor ondernemers 09 - Samenwerking: 1+1=3 09 - Landelijke ontwikkelingen 09 - De Bibliotheek van de toekomst 09 - De Digitale Bibliotheek 09 - Plusbibliotheken 10 - In de provincie 10 - Het Gelderse netwerk 10 - Samenwerking met andere bibliotheken 10 - In Arnhem 10 - Actief in lokale netwerken 11 - Samengaan met Volksuniversiteit 12 - Organisatie 12 - Personeel & organisatie 12 - Arbeidsomstandigheden 12 - Ontwikkeling en opleiding 12 - Medewerkerstevredenheid 12 - Volksuniversiteit 12 - Medezeggenschap 13 - Rozet 13 - Kwaliteitszorg 13 - ICT 14 - Facilitaire zaken 14 - Marketing en communicatie 14 - Ledenbehoud 14 - Ledenwerving 15 - Digitale communicatie 15 - Promotie educatieve en andere activiteiten 15 - Financiën 16 - Governance 17 - 2014 in cijfers

Een woord vooraf 2014, een jaar om niet te vergeten… De pas verworven titel Beste (grote) Bibliotheek van Nederland werd met verve gedragen en er waren mooie jaarresultaten. Rozet, het kersverse multifunctionele gebouw waar de centrale vestiging één van de trotse bewoners is, werd in 2014 ook bekroond met drie architectuurprijzen: de BNAtitel Beste Gebouw van Nederland 2014, de Heuvelinkprijs, Arnhemse architectuur voor het beste nieuwe gebouw en de landelijke ARC14 interieurprijs. De belangstelling vanuit het hele land en ook vanuit het buitenland voor Rozet als multifunctioneel gebouw én voor onze nieuwe, moderne bibliotheek was groot. Naast de feestelijke mijlpalen boekte de Bibliotheek bij het uitoefenen van haar functies en activiteiten goede resultaten. Op vrijwel elk gebied was er een toename te zien en dat gold ook voor de ‘klassieke’ kengetallen zoals aantallen leners, uitleningen en bezoekers, die alle stegen. De Bibliotheek sluit waar dat kan aan bij actuele ontwikkelingen in de veranderende samenleving. De ontwikkeling tot Brede Bibliotheek die zich richt op waardecreatie, met specifieke aandacht voor Een leven lang leren, participatie en het sociale domein, is volop gaande. Kennisdelen, samenwerken, co-creatie en verbinden zijn hierbij sleutelwoorden. Het Jaarverslag 2014 presenteert de ontwikkelingen en resultaten binnen het raamwerk van de vijf kernfuncties uit de nieuwe Bibliotheekwet. Daarnaast wordt ingegaan op de samenwerking van de Bibliotheek in de stad, de provincie en het land. Vervolgens richten we de blik op de organisatie zelf en de governance van de Bibliotheek. Een jaaroverzicht in cijfers sluit het verslag af. Ik nodig u van harte uit ons Jaarverslag 2014 te bekijken. Ria Oudega Directeur-bestuurder

2

1. Informeren

Kennis en informatie

Warenhuis van kennis en informatie

De kernfunctie Kennis en Informatie wordt vooral ingevuld door het uitlenen van de collectie en het deskundig en adequaat helpen van de bezoeker bij informatievragen, zowel fysiek als digitaal. De directe dienstverlening in al haar facetten kreeg veel aandacht. Collectieonderdelen werden overzichtelijk en attractief onder de aandacht gebracht en de medewerkers waren actief binnen het nieuwe dienstverleningsconcept, ook wel winkelconcept genoemd. De aantrekkelijkheid van de vestigingen speelde een belangrijke rol bij de binding van leners en bezoekers aan de Bibliotheek. Dit alles resulteerde, na de lichte groei van het aantal leden in 2013, in 2014 in een mooie groei binnen alle lenerscategorieën. Leden

2013

2014

%

Jeugd tot 18 jaar

20.012

22.223

+ 11%

Volwassenen

13.840

16.361

+ 9,2%

Budgetleden

1.530

1.699

+ 11,0%

Studenten

1.139

1.948

+ 71,0%

Scholen en instellingen

1.440

1.537

+ 34,8%

Totaal 37.961 41.820 + 10,2% Het aantal studentenleden groeide in 2014 sterk. Rozet heeft een grote aantrekkingskracht op studenten die het gebouw in grote getalen als een studie- en ontmoetingsplek gebruiken. Het totaal aantal bezoekers aan onze vestigingen nam in het verslagjaar toe tot ruim boven de miljoen. Rozet trok veel bezoekers, ook in de (vakantie)weken dat de partnerinstellingen gesloten waren. Bij de vestigingen Kronenburg en Presikhaaf daalde het aantal bezoekers licht, wat een gevolg kan zijn van de aantrekkingskracht van Rozet. Bezoekers

2013

2014

%

474.668

662.577

+ 39,6%

*

21.447

Kronenburg

263.714

247.495

Presikhaaf

114.830

110.293

- 3,9%

Totaal

853.212

1.020.365

+ 19,6%

Rozet* * incl. Erfgoedcentrum

- 6,1%

NB. Bezoekers van de Bibliobussen worden niet geteld * Erfgoedcentrum is december 2014 geopend

Net als het ledenaantal en het bezoekersaantal vertonen de uitleencijfers ook een toename. Vooral het aantal uitleningen aan jeugdige leners steeg sterk. Voor het eerst leenden zij zelfs meer dan volwassenen. De vestiging Kronenburg wist ondanks de lichte daling van het aantal bezoekers het aantal uitleningen goed op peil te houden. Uitleningen

2014

%

Rozet

536.718

606.796

+ 13,6%

Kronenburg

518.504

518.938

0,0%

Presikhaaf

129.685

120.997

- 6,7%

Bibliobussen Totaal

3

2013

161.757

164.935

+ 2,0%

1.346.664

1.411.646

+ 4,8%

Met haar collectie als basis, biedt de bibliotheek mogelijkheden tot uitlenen en raadplegen van informatie en bemiddeling (persoonlijk en digitaal) tussen aanbieders en vragers van informatie. Hierbij kunnen overheidsinformatie (van, maar ook over de overheid) en bijvoorbeeld informatiepunten op het gebied van onder meer jeugd, opvoeding, zorg en gezondheid worden betrokken.

De website van de Bibliotheek Arnhem vervult een belangrijke rol als aanjager van het aantal uitleningen. Leden kunnen er onder andere inspiratie opdoen, materialen reserveren en verlengen en via de website e-books lenen en gratis apps downloaden. De websites Gelderland in Beeld, Gelderland 40-45 en Mijn Gelderland vullen de collectie van de Gelderland Bibliotheek online aan. Ook de website van Rozet genereert een aanzienlijke toestroom naar de website van de Bibliotheek, in 2014 zorgde deze website voor 3.219 doorverwijzingen. Digitaal bezoek

2014

2013

%

Website bibliotheekarnhem.nl

443.442

418.737

+ 5,9%

Websites Gelderland in Beeld, Mijn Gelderland, Gelderland 40-45

226.321

205.368

+ 10,2%

Digitaal en luisterend lezen De toename van het digitaal en luisterend lezen is een landelijke trend, die ook in Arnhem waarneembaar was. In januari 2014 werd het landelijk e-book platform door Bibliotheek.nl geïntroduceerd. Leden konden in 2014 gratis e-books lenen via het landelijk platform. In de loop van het jaar is de aangeboden collectie sterk uitgebreid doordat landelijk afspraken met steeds meer uitgevers gemaakt zijn. Over het gehele jaar werden ruim 10.000 e-books en audiobooks uitgeleend tegenover bijna 1300 in 2013. Al met al ging het om 0,007% van het totaal aantal uitleningen. In 2013 is de succesvolle VakantieBieb-app gelanceerd. Met deze gratis app kunnen leden én niet-leden van de Bibliotheek boeken lezen tijdens vakantieperiodes. In 2014 is de app vanwege de lancering van het e-bookplatform alleen tijdens de zomerperiode van 1 juli t/m 10 september beschikbaar gesteld. Samenwerking in collectie In Gelderland werkten 17 bibliotheken samen met het bibliotheeksysteem SAMBIS. De gezamenlijke collecties van de 17 SAMBIS-bibliotheken stond hierdoor ter beschikking aan de bibliotheekleden. Ook werd voor deze bibliotheken op centraal niveau gecollectioneerd. De Bibliotheek Arnhem heeft een zeer ruime collectie die past bij een grote stadsbibliotheek, deze collectie is nu ook zichtbaar voor klanten van andere bibliotheken in Sambis verband. De verdrievoudiging van het aantal uitleningen tot ruim 25.000 aan vooral collega-bibliotheken in Gelderland is een rechtstreeks gevolg van deze samenwerking binnen SAMBIS. Voor het aanvragen van materialen van buiten de provincie zijn in het afgelopen jaar aanpassingen in het administratiesysteem gedaan, waardoor beter in de aanvragen kon worden voorzien.

4

Ontwikkeling en educatie De Bibliotheek is er voor ontwikkeling en educatie van iedereen van 0 tot 101. In de vestigingen was dat concreet te zien doordat steeds meer mensen de bibliotheek gebruiken als plek om te leren en/of te werken. Vooral de centrale vestiging Rozet is met haar studie- en werkplekken door het hele gebouw een gewilde locatie geworden. In 2014 werd ook regelmatig een lokaal als specifieke stilteplek voor studie opengesteld. Een Leven Lang Leren Naast dit individuele, informele leren werkt de Bibliotheek actief met doorgaande leerlijnen voor alle Arnhemmers. Kinderen en jongeren worden individueel en via het onderwijs benaderd. Volwassenen konden weer uiteenlopende – laagdrempelige en kundig uitgevoerde - activiteiten en cursussen volgen in de Bibliotheek. Ouderen werden geholpen digitaal vaardiger te worden met de goed bezochte introducties op het gebied van computer- en internetgebruik. Door het samengaan met de functie Volksuniversiteit kan met ingang van 2015 een nieuwe impuls worden gegeven aan het Leven Lang Leren. Onderwijs De banden met het onderwijs zijn al decennia lang zeer nauw. Ook in 2014 werd veel samengewerkt met alle niveaus binnen het onderwijs. De Bibliotheek kwam naar de scholen toe. Zo konden veel basisschoolleerlingen op hun eigen schoolplein op bezoek bij de bibliotheek, door een bezoek aan de jeugdbibliobus. Daarnaast werd ook maatwerk in de klas geleverd. Zo werden in 2014 alleen al met de leskisten circa 7.775 kinderen bereikt. Scholen, kinderdagverblijven en peuterspeelzalen kwamen ook zelf naar de bibliotheekvestigingen. In 2014 werden 5.158 kinderen en jongeren in onderwijsverband ontvangen. In 2014 is de innovatie van het educatieaanbod aan primair onderwijs opgepakt. Met een school voor primair onderwijs is een educatieproject op het gebied van Market Garden gestart in het Erfgoedcentrum. Dit alles wordt voortgezet en verder uitgewerkt in 2015. de Bibliotheek voor ondernemers Ook is de Bibliotheek in 2014 gestart met de Bibliotheek voor ondernemers: sessies voor ondernemers uit de regio waar verschillende onderwerpen worden uitgediept in workshops of korte cursussen. Dit verloopt uitermate succesvol.

5

2. Leren

Centrum voor ontwikkeling en educatie De bibliotheek stelt projectcollecties samen (combinaties van leesboeken, informatieve boeken, liedjes, gedichtjes en audiovisuele media rond een specifiek thema), biedt studiemogelijkheid voor scholieren, studenten en autodidacten met bijbehorende voorzieningen, ondersteunt het onderwijs, in de eerste plaats met de mediatheek, maar ook door lessen in informatievaardigheden. De bibliotheek stimuleert ook andere doelgroepen dan scholieren en studenten in het opdoen van informatievaardigheden.

3. Lezen

Lezen en literatuur De Bibliotheek was op vele manieren actief en zichtbaar als inspiratiebron voor lezen en literatuur. Leesbevordering, een belangrijke opdracht voor de bibliotheken, stond hoog in het vaandel, waardoor bijgedragen werd aan het terugdringen van taalachterstand en laaggeletterdheid. Taalhuis In Arnhem is één op de acht mensen laaggeletterd. Vanuit het Bondgenootschap voor laaggeletterden heeft de Bibliotheek Arnhem het Taalhuis opgericht. Wethouder Hans Giesing opende in september 2014 officieel het Taalhuis. Het Taalhuis is er voor iedereen die de Nederlandse taal (beter) wil leren lezen en schrijven, zowel anderstaligen én mensen die in Nederland geboren en getogen zijn. Leesbevordering Zowel binnen de vestigingen als bij scholen werd aandacht besteed aan het belang van en het plezier in lezen. De doorlopende leeslijn voor de jeugd kreeg veel aandacht. De gehele collectie werd aan de hand van collectieprofielen en de actuele kennis over het gebruik van de collectie afgestemd op de wensen van de leners. De Bibliotheek prikkelt op verschillende manieren de fantasie en belangstelling voor lezen bij kinderen om zo het lezen te bevorderen. Via het onderwijs, maar ook door veel voor te lezen in de Bibliotheek, deel te nemen aan de VoorleesExpress en door de Nationale Voorleesdagen en Kinderboekenweek uitgebreid te vieren in de vestigingen. Voor het Sprookjesfestival werden een drukbezochte Sprookjespyamaparty en sprookjeswedstrijden georganiseerd. Ook voorleesworkshops worden steeds populairder. In wijkcentra en op scholen geven medewerkers van de Bibliotheek een inspirerende presentatie over de waarde van en het plezier in voorlezen en lezen. De Bibliotheek aan huis bezorgde bij 63 aan huis gebonden lezers boeken thuis. Ook faciliteerde en begeleidde de Bibliotheek vijf leesgroepen die ieder 10 keer in het jaar bijeenkomen. Ook organiseerde de Bibliotheek een groot aantal literaire lezingen. Zo waren er lezingen van onder meer Tessa de Loo, Lieve Joris, Thomas Verbogt, Elle van Rijn, Peter van Uhm en Ingrid en Dieter Schubert. Voorafgaand aan de lezing van Marcel van Roosmalen, journalist en auteur van ‘Het is zoals het is - Marcel van Roosmalen op pad met Theo Bos’ onthulde echtgenote Marieke Bos een ‘heldenrol’ van het geliefde Vitesse-icoon in de Binnenstraat van Rozet. November stond traditiegetrouw in het teken van Nederland Leest. Veel leden kwamen naar de Bibliotheek om hun cadeauboek van Maarten ´t Hart op te halen.

6

inspiratiebron van lezen en literatuur De bibliotheek biedt voor jeugd en jongeren van 0 tot 18 jaar een doorlopende leeslijn en een daarop aansluitende collectie. De collectie voor volwassenen sluit aan op het leesgedrag van de lokale bevolking (gedifferentieerd naar doelgroepen en behoeften), biedt een eenvoudige toegang tot de totale collectie van de Nederlandse openbare bibliotheken. Ook minder frequent gevraagde boeken die deel uitmaken van de literaire canon zijn in de collectie aanwezig. Literaire lezingen en voordrachten behoren tot de standaardactiviteiten op het gebied van leesbevordering.

Kunst en cultuur De Bibliotheek liet met haar programma aan informatieve, culturele en educatieve activiteiten deelnemers kennis maken met allerlei aspecten van kunst en cultuur. Zo werden er rondleidingen door de schatkamer van het Erfgoedcentrum georganiseerd, waren er demonstraties boekbinden, workshops over poppenhuizen voor kinderen en verschillende lezingen waaronder de jaarlijkse Nijhoff-lezing. In de zomer werden er in het kader van het Jeugdland paspoort architectonische rondleidingen voor de jeugd georganiseerd door het Erfgoedcentrum en de Bibliotheek Rozet. Ook diverse cursusgroepen van de Volksuniversiteit nemen een rondleiding en bezoek aan het Erfgoedcentrum op in hun programma. Rozet De nieuwe centrale bibliotheek in Rozet is meer dan voorheen ook presentator van uitingen van kunst en cultuur. Dit is onder meer terug te vinden en te ervaren in het Erfgoedcentrum en in de Binnenstraat met meer dan 200 vitrines waarin veelal museale presentaties van kunst en cultuur worden getoond. Er is een aantal vaste presentaties, die vooral relatie hebben met het Erfgoedcentrum. Daarnaast waren een aantal grote thema’s en presentaties van de Rozet-partners te zien. De thema’s in 2014 waren: Vrienden, Verbindingen en De Lege Stad (in het kader van 70 jaar Market Garden). Naast deze thematische invulling van de vitrines presenteren de partners in Rozet de hun toegewezen vitrines met eigen uitingen van kunst en cultuur. Ook waren er diverse andere tentoonstellingen, die soms door het hele gebouw te zien waren. Verbinding met de stad, haar inwoners en haar omgeving is altijd het uitgangspunt. Erfgoedcentrum Het Erfgoedcentrum werd eind 2013 door Prinses Beatrix geopend. Het Erfgoedcentrum is het unieke resultaat van de samenwerking tussen Museum Arnhem met haar historische collectie en de Gelderland Bibliotheek als onderdeel van Bibliotheek Arnhem. Hier werd en wordt op inspirerende wijze de geschiedenis van de regio Arnhem in beeld gebracht én verdiepingsmogelijkheden geboden door de rijke collectie publicaties. Dit gebeurde conform het werkplan van de Gelderland Bibliotheek dat in afstemming met subsidiegever de provincie is opgesteld. Vanuit deze specifieke functie participeerde de Gelderland Bibliotheek ook in Gelderse websites als Gelderland 40-45 en Mijn Gelderland en maakte ook actief deel uit van de Coöperatie Erfgoed Gelderland en van het Erfgoednetwerk in de provincie Gelderland. Vanuit het Erfgoedcentrum wordt ook deelgenomen aan Gelderse en landelijke museumdagen en fietsroutes. DAG van de Arnhemse Geschiedenis In 2014 intensiveerde de Bibliotheek haar samenwerking met historisch genootschap Prodesse Conamur. Belangrijk wapenfeit van deze samenwerking was de gezamenlijke organisatie van de DAG van de Arnhemse Geschiedenis. Deze DAG kwam tot stand in samenwerking met de partners in Rozet én verschillende (vrijwilligers) organisaties in de stad. Tijdens deze DAG werden de georganiseerde activiteiten zo’n 900 maal bezocht. Daarnaast bezochten vele geïnteresseerden de (geschiedenis)markt en de presentaties. De DAG zal jaarlijks georganiseerd worden. Daarnaast is samen met Prodesse het digitaliseringsproject van het Arnhems historisch tijdschrift gestart. Het tijdschrift zal in 2015 integraal via de website toegankelijk gemaakt worden.

7

4. Kunst en cultuur

Encyclopedie van kunst en cultuur

De bibliotheek presenteert uitingen van en materialen over intellectuele en artistieke activiteiten. Historische of anderszins belangwekkende collecties worden bewaard en beschikbaar gesteld. De bibliotheek sluit aan op de lokale en provinciale culturele tradities. Door samenwerking met andere culturele instellingen geeft de bibliotheek informatie over de achtergronden van museale presentaties en tentoonstellingen, over muziek- en toneeluitvoeringen.

5. Ontmoeting & en debat

Podium voor ontmoeting en debat

Ontmoeting en debat Bibliotheken zijn belangrijke ontmoetingsplekken, vrijplaatsen in het hart van de lokale samenleving. Het zijn ‘third places’, van en voor iedereen, voor kennismaking met en uitwisseling van kennis, ideeën en cultuur. De vestigingen van de Bibliotheek vervullen op vele verschillende manieren deze belangrijke rol als plek voor ontmoeting en ook voor debat. Al dan niet geprogrammeerd, formeel en informeel. In de vestigingen werden het afgelopen jaar meerdere activiteiten georganiseerd die mede invulling gaven aan deze functies. Er werden diverse (inloop)spreekuren georganiseerd waar laagdrempelig advies werd gegeven over bijvoorbeeld computer, internet en solliciteren. Naast de leeskringen, trokken ook de tabletcafé’s en brei- en haakcafé’s een geregelde stroom bezoekers. In de centrale vestiging Rozet is in 2014 een aantal van deze bijeenkomsten op overkoepelend Rozet-niveau georganiseerd. Mede door de faciliteiten leent Rozet zich uitstekend voor de functie van ontmoeting en debat. Het gaat dan niet meer om de ‘organisatie bibliotheek’, maar om de functies die de partners gezamenlijk vormgeven in het multifunctionele gebouw. Zo waren er diverse tv-opnames, waaronder de NPO-uitzending aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen. Het debat van de Raad van Cultuur als cultuurverkenning in de aanloop naar een nieuw advies trok maar liefst 160 vertegenwoordigers van kunst- en cultuurinstellingen uit Gelderland naar Rozet.

8

De bibliotheek is een neutrale, objectieve, onpartijdige ontmoetingsplaats, waar alle groepen in de samenleving elkaar kunnen ontmoeten. Zij biedt ruimte als vrijplaats voor lokale initiatieven, voor debat over maatschappelijke thema’s, voor voorlichting over complexe onderwerpen en voor discussie over onderwerpen van lokaal, regionaal, landelijk of mondiaal belang.

Samenwerken: 1 + 1 = 3 Landelijke ontwikkelingen De Bibliotheek van de toekomst In januari presenteerde Job Cohen het boekje Bibliotheek van de toekomst, knooppunt voor kennis, contact en cultuur, het advies van de Commissie Cohen die zich in opdracht van het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken richtte op de maatschappelijke functie van de bibliotheek in de toekomst. De focus was gericht op 2025. Naast de maatschappelijke opdracht en de kernwaarden (waar komen we vandaan) werden de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen beschreven die invloed hebben op de invulling van de opdracht, de gewenste transitie en de weg daar naartoe opdat bibliotheken een vitale schakel in de kennissamenleving zullen zijn. De nieuwe Bibliotheekwet heeft haar gang door Eerste en Tweede Kamer gemaakt en is per 1 januari 2015 van kracht geworden. In de wet is onder meer vastgelegd: •

• • • • •

Bibliotheken als maatschappelijke voorzieningen dragen bij aan de persoonlijke ontwikkeling en verbetering van de maatschappelijke kansen van het algemene publiek door 5 bibliotheekfuncties: 1) ter beschikking stellen van kennis en informatie; 2) bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie; 3) bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur; 4) organiseren van ontmoeting en debat; en 5) laten kennis maken met kunst en cultuur. Netwerkverantwoordelijkheden op alle niveaus Rol Koninklijke Bibliotheek in het stelsel Contributievrijdom tot 18 jaar Lidmaatschap van fysiek en digitale bibliotheek De betrokkenheid van de drie overheden

In het kader van de aansluiting op actuele maatschappelijke ontwikkelingen, verscheen de Toolkit de Bibliotheek, hart van de samenleving, die inspiratie biedt voor aansluiting van de bibliotheekfuncties in het sociale domein en de drie decentralisaties zorg, jeugdzorg en participatiewet. In de 2e helft van het jaar sloot Bibliotheek Arnhem zich aan bij de beweging van de Bredebieb, die voortvarend inspeelt op m.n. de hierboven genoemde veranderingen. De Bibliotheek is één van de vier bibliotheken die samen met een private partij het hart vormen van de Bredebiebcommunity. Plusbibliotheken De Arnhemse bibliotheek maakt deel uit van de groep van 14 zogenaamde Plusbibliotheken in Nederland. De Plusbibliotheken leverden met hun collecties op HBO+-niveau weer een belangrijke bijdrage aan de Collectie Nederland. Iedere Plusbibliotheek heeft een eigen zwaartepunt, voor de Bibliotheek Arnhem is dit geschiedenis en (specifieke onderdelen) bladmuziek. Samen met de ruime, unieke collectie van de Gelderland Bibliotheek maakt dit ons tot een bibliotheek met een plus in de ware zin van het woord. Leners en collega-bibliotheken uit de hele provincie en het hele land wisten ons ook in 2014 weer goed te vinden en te benutten. In 2014 is bijna de gehele collectie geplaatst in de Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC). Eind 2014 zijn de voorbereidingen gestart om de NBC te ontsluiten voor klanten. De Bibliotheek Arnhem neemt bovendien deel in werkgroepen om te komen tot de Nationale Bibliotheekpas.

9

Beeldmateriaal: Bibliotheek van de toekomst, Sectorinstituut Openbare Bibliotheken, januari 2014

In de provincie Het Gelderse netwerk De Bibliotheek Arnhem is mede vanuit haar opdracht als Plusbibliotheek één van de voortrekkers en actief participant in het Gelderse netwerk van Bibliotheken (SGB). Zowel de directeur als enkele medewerkers maakten ook in 2014 deel uit van projectgroepen en themaverbanden. Zij waren betrokken bij de aansturing van grote Gelderse projecten, SAMBIS (bibliotheeksysteem) voor 17 bibliotheken en Centraal Collectioneren/Centraal Titelbeheer voor 19 bibliotheken. De Bibliotheek was daarnaast intensief betrokken bij de Marketing-werkgroep, waar ook Voordeel met je Biebpas is ondergebracht, en bij het themaverband Ontmoeting en Debat. De directeur was ook in 2014 lid van het dagelijks bestuur van SGB. Samenwerking met andere bibliotheken Het onderzoek naar verregaande samenwerking met de Bibliotheek Veluwezoom, gestart in 2013 in opdracht van beide bibliotheken, werd in het voorjaar van 2014 afgerond. Eind maart volgde de rapportage aan Raden van Toezicht en directies, waarna het rapport intern is besproken. Na ampele overwegingen was de conclusie dat er meerdere redenen waren om in deze fase van ontwikkeling van de Bibliotheek geen verdere stappen te zetten in de richting van een fusie. Met de Bibliotheek Veluwezoom werd afgesproken de lopende samenwerking voort te zetten. In Arnhem Actief in lokale netwerken De dienstverlening van de Bibliotheek is gericht op samenwerking met het onderwijsveld, van het primair onderwijs tot en met het hoger beroepsonderwijs. Daarnaast werd inhoudelijk hecht samengewerkt met diverse partijen in het maatschappelijke veld. Een voorbeeld daarvan is het Bondgenootschap voor laaggeletterden in de regio Arnhem, dat de strijd aanbindt tegen laaggeletterdheid in Arnhem en omstreken. De Bibliotheek volgde de ontwikkelingen in haar omgeving. Een voorbeeld hiervan was een behoefte-onderzoek bij (startende) ondernemers in de binnenstad. Dit leidde tot de ontwikkeling en uitvoering van de Bibliotheek voor Ondernemers, die aansluit bij de toename van het aantal zzp´ers. De Bibliotheek voor Ondernemers biedt (kleine) ondernemers, winkeleigenaren en zzp’ers de mogelijkheid hun kennis en vaardigheden (op verschillende gebieden) te verbeteren door middel van netwerkbijeenkomsten, workshops en lezingen. Binnen de stad Arnhem is de Bibliotheek actief als netwerkpartner in het culturele en maatschappelijke veld. De directeur was in 2014 voorzitter van het dagelijkse bestuur van Cultuurnetwerk Arnhem (CNA). In 2015 zal een onafhankelijke voorzitter worden geworven. Vanuit CNA was de directeur eveneens lid van het algemeen bestuur van Stichting Binnenstad Arnhem (SBA). De directeur maakte in het verslagjaar op uitnodiging van de gemeente deel uit van de Strategische begeleidingscommissie Arnhem Agenda en van de Adviescommissie voor de Bridge to Liberation Experience in het kader van 70 jaar Market Garden. Daarnaast was er actieve betrokkenheid bij diverse stedelijke netwerken, waaronder het Stedelijk Netwerk Arnhem.

10

Samengaan met Volksuniversiteit De samenwerking tussen de Volksuniversiteit Arnhem en de Bibliotheek werd in het verslagjaar intensief onderzocht. In het kader van versterking van bibliotheken op het gebied van Een Leven Lang Leren, werd met financiële ondersteuning van de provinciale ondersteuningsorganisatie een onderzoek uitgevoerd naar de samenwerking tussen beide organisaties. Op basis van het uitgebrachte advies werden verdere definitieve stappen gezet en voorbereidend werk verricht, die leidden tot een fusie per 1 januari 2015. De functie Volksuniversiteit blijft onder deze naam behouden binnen de organisatie en dienstverlening van de Bibliotheek en zal binnen het kader van Een Leven Lang Leren met gebundelde krachten en energie doorontwikkeld worden binnen de unit Cultuur, Educatie en Lezen.

11

Organisatie Personeel & organisatie In het sociaal jaarverslag 2014 wordt verslag gedaan over diverse aspecten op het gebied van personeel en organisatie. Arbeidsomstandighedem Arbo-zaken kregen in 2014 veel aandacht. De RI&E voor de Bibliobussen is uitgevoerd en er is een start gemaakt met de RI&E voor de vestiging Rozet. Diverse medewerkers zijn opgeleid tot BHV’er. Het ziekteverzuim in 2014 was 4,71%. Dat is een redelijke stijging ten opzichte van 2013. In 2015 zal in samenwerking met de Arbodienst extra aandacht gaan naar kort frequent verzuim. Ontwikkeling en opleiding Eind 2013 is een start gemaakt met de nieuwe cyclus personeelsgesprekken. Deze cyclus is voor de Bibliotheek een nieuwe manier van het voeren van functioneringsgesprekken, waaraan nu ook een beoordeling is gekoppeld. In 2014 hebben de startgesprekken van 2013 een vervolg gehad met het voeren van voortgangsgesprekken en evaluatiegesprekken, waarin ook nieuwe resultaatafspraken worden gemaakt. Het sturen op competenties heeft handen en voeten gekregen en wordt steeds meer ‘gewoon’ in de organisatie. Aan het Opleidingsplan 2013-2014 werd verder uitvoering gegeven. Ook dit jaar is er veel aandacht geweest voor individuele coaching. Diverse medewerkers hebben vakinhoudelijke congressen bijgewoond om bij te blijven in hun vakgebied. Denk hierbij aan onderwerpen als retail, laaggeletterdheid, mediawijsheid, nieuwe wetgeving, etc. Voor nieuwe medewerkers was er een herhaling van het trainingsevenement ‘Laat de gast eens wat beleven’. Medewerkerstevredenheid In de zomer van 2014 is de tevredenheid van de medewerkers van de Bibliotheek gepeild. Dit onderzoek is uitgevoerd door een branchegerelateerde organisatie waardoor op diverse vragen ook benchmarking mogelijk is. Het onderzoek bestond uit een kwantitatief en een kwalitatief deel. In het onderzoek zijn in het bijzonder de nieuwe organisatiestructuur en functies meegenomen evenals de nieuwe werkwijze in de directe dienstverlening. In het vierde kwartaal zijn de resultaten gepresenteerd aan de medewerkers. De Bibliotheek haalde overall een 7.2 voor de algemene tevredenheid. Naar aanleiding van de conclusies zijn diverse verbetergroepen gestart om verbetervoorstellen verder uit te werken. Daarnaast is een ESFsubsidie aangevraagd om de medewerkers van Bibliotheek Arnhem te begeleiden bij het verdere proces en verbeteringen in de praktijk te leren toepassen. Dit gebeurde in het kader van het verbeteren van de leercultuur, waaronder het systematisch uitwisselen van kennis. De subsidie is toegekend en het project zal in 2015 worden uitgevoerd. Volksuniversiteit P&O heeft in 2014 voorbereidingen getroffen voor het voorgenomen samengaan met de Volksuniversiteit Arnhem per 1 januari 2015. Er zijn nieuwe arbeidscontracten opgesteld en de salarisadministratie is ingericht. Medezeggenschap De Ondernemingsraad is zes keer in overleg geweest met de directeur/bestuurder en de P&O-adviseur. Het jaarlijkse gesprek van een delegatie van de Raad van Toezicht en de directeur/ bestuurder met de Ondernemingsraad heeft plaatsgevonden. Er zijn 8 instemmingsaanvragen gedaan en op een drietal onderwerpen is advies

12

gevraagd. Ook is informatie verstrekt over actuele onderwerpen in de organisatie. Een flink aantal regelingen is geactualiseerd en kreeg daarna, al of niet voorzien van aanpassingen, instemming van de OR. Rozet De werkzaamheden van meerdere personeelsleden van de Bibliotheek ten behoeve van het gebouw Rozet werden in 2014 voortgezet. De Stichting Beheer Rozet (SBR), waarvan de directeur van de Bibliotheek bestuurder is en één dag per week wordt toegerekend aan Rozet, is verantwoordelijk voor beheer en exploitatie van het gebouw. De bibliotheekmedewerkers die ingezet zijn voor SBR zijn met name financiële en administratieve medewerkers én medewerkers die op facilitair gebied werken. In de loop van 2014 werd besloten om in Rozet-verband met een team van vrijwillige gastvrouwen en -heren te gaan werken bij de entree van Rozet. De werving werd gedaan door de Bibliotheek, evenals de begeleiding van de vrijwilligers. Kwaliteitszorg Op meerdere gebieden is aandacht besteed aan de verbetering van de kwaliteit, waaronder het optimaliseren van werkprocessen en het door de hele organisatie heen op dezelfde wijze vastleggen van de prestaties door harmonisering. Ook de kwaliteitsverbetering van de directe dienstverlening was een voortdurend punt van aandacht. In het verslagjaar is naar aanleiding van de audit en de zelf-audit extra aandacht besteed aan het verbeteren van de zogenaamde Plan-Do-CheckAct cyclus in de organisatie. Er is gekozen om te gaan werken met het instrument BiblioMonitor, dat in 2015 wordt ingevoerd. Een medewerker is geschoold in het werken met BiblioMonitor. ICT In 2014 is het team ICT bezig geweest met de inrichting en het finetunen van alle nieuwe ICT-toepassingen die met de verhuizing van de hoofdlocatie naar Rozet in 2013 zijn toegepast. Ook werd veel aandacht besteed aan deskundigheidsbevordering. Het team werkte deels Rozetbreed. De organisatie van het team is opnieuw ingericht vanuit de Rozetbrede verantwoordelijkheid voor ICT en vanuit de wens om tijdens de ruime openingstijden altijd deskundigheid te kunnen inroepen. In de tweede helft van 2014 is het contract voor het netwerkbeheer en de server- kantoorapparatuur in de markt aanbesteed. De opdracht voor de totale kantoorautomatisering voor Rozet is aan Actacom gegund, een bedrijf waarmee de Bibliotheek al goede ervaring had. Er is een overeenkomst voor drie jaar afgesloten door Stichting Beheer Rozet, waarbij de partners in Rozet volgens de afgesproken verdeelsleutel de kosten in rekening gebracht krijgen. Bibliotheek Arnhem maakte samen met 16 Gelderse collega’s deel uit van het project SAMBIS voor het gezamenlijke bibliotheekautomatiseringssysteem. Eén van de medewerkers was al langere tijd gedetacheerd naar het Team Functioneel Beheer SAMBIS. De directeur was voorzitter van de mandaatgroep van dit collectief. In 2014 is onderzoek gedaan naar het structureel onderbrengen van dit team, binnen of buiten het netwerk van Gelderse bibliotheken en hun serviceorganisatie. In een aanbestedingsprocedure kwam de leverancier van de kantoorautomatisering opnieuw als beste naar voren. Per 1 oktober vond de formele overdracht van personeel naar het bedrijf plaats. De gezamenlijke SAMBIS-bibliotheken hebben naar aanleiding van deze verandering de Vereniging SAMBIS opgericht, waarvan de directeur van Bibliotheek Arnhem in het kader van de continuïteit nog één jaar het voorzitterschap op zich neemt.

13

De al langer gekoesterde wens om via Ideal betalingen in Mijn bibliotheek op de website te kunnen doen, werd in het afgelopen jaar gerealiseerd. Facilitaire zaken Na twee jaar ervaring met gebouw- en installatiebeheer, facilitaire services, veiligheid en beveiliging en inrichting van Rozet worden de processen steeds beter georganiseerd. Door de aantrekkingskracht van Rozet op bezoekers met veel uiteenlopende bedoelingen is veiligheid een onderwerp dat veel aandacht vroeg. In april was er een grote schade door wateroverlast, veroorzaakt door een langdurig openstaande kraan. Het duurde maanden voor de grote schade weer was hersteld. Er zijn geen blijvende sporen van de schade waarneembaar. Voor de vestiging Kronenburg heeft Facilitaire Zaken een herstel-actie gedaan voor de vloerbedekking en de vestiging Presikhaaf is ondersteund bij het overgaan op het Arnhemse winkelconcept. Marketing en communicatie In 2014 is de afdeling Marketing & Communicatie op veel fronten actief geweest. Er is ingezet op zowel ledenbehoud als ledenwerving. Daarnaast zijn er verschillende communicatiemiddelen verder geoptimaliseerd. Ledenbehoud Om klanten te behouden zijn verschillende doelgroepen proactief benaderd: jeugdleden die 18 jaar werden (overgang naar betaald abonnement) en oudere leden met mogelijke interesse in de Bibliotheek aan huis. Daarnaast kregen alle leden extra waar voor hun abonnement door: • het aanbieden van een gratis Boekenweekbundel en gratis Nederland Leest bundel, Een vlucht regenwulpen van Maarten ’t Hart • introductie van het landelijk e-book platform (gratis lenen) en de HEMA Academie met gratis online-cursussen • het attenderen op de gratis VakantieBieb- en LuisterBieb-apps • het bieden van meer lokale Voordeelmetjebiebpas-aanbiedingen • een ludieke goodwill-actie in december waarbij 400 originele biebtassen aan leden zijn weggegeven. Ledenwerving Het ledenaantal onder jeugd en volwassenen is het afgelopen jaar met respectievelijk 11% en 9% gegroeid. Ook in 2014 is er iedere drie maanden een brief aan ouders van jonge baby’s gestuurd met de uitnodiging hun kind lid te maken en het gratis BoekStart-koffertje op te halen. 807 ouders (46%) bezochten hierop de Bibliotheek om hun baby lid te maken. Tijdens de Nationale Voorleesdagen en Kinderboekenweek kregen nieuwe jeugdleden een leuke attentie. Studenten zijn tijdens de introductiedagen geïnformeerd over het aantrekkelijke studentenabonnement. Onbekend maakt onbemind. Om die onbekendheid op te heffen konden volwassenen met een (gratis) proefabonnement van drie maanden (opnieuw) kennismaken met de Bibliotheek. Deze actie is op verschillende momenten ingezet: onder meer tijdens de UITboulevard en in december konden leden een proefabonnement weggeven aan een ander. Ook ouders van de BoekStart-baby’s werd bij het ophalen van het koffertje een proefabonnement aangeboden. Om nieuwe, maar ook bestaande, leden goed en eenduidig te informeren over de voordelen van een abonnement is er een nieuwe algemene brochure ontwikkeld. Aan het eind van het jaar is een actie voorbereid om het samengaan met de Volksuniversiteit (VU) te vieren. Hierbij kunnen Bibliotheekleden met (Voordeelmetjebiebpas-) korting VU-cursussen volgen en kunnen VU-cursisten een gratis proefabonnement aanvragen.

14

Digitale communicatie De digitale communicatiemiddelen (digitale nieuwsbrief, social media, website) hebben in 2014 veel aandacht gekregen. Zo is de Facebook-pagina op peil gebracht, zowel inhoudelijk als qua aantal ‘fans’, o.a. door online advertising. In juni is de website gemigreerd van Waas 1.0 naar versie 2.0, het landelijke content management systeem van Bibliotheek.nl. Bovendien is een plan geschreven om de website stapsgewijs te optimaliseren en beter te laten aansluiten op de wensen van de bezoeker. Dit zal in 2015 gerealiseerd worden. In december is een nieuwe activiteitenkalender geïntegreerd, die beter in de WaaS past en waarmee activiteiten in 2015 via iDeal betaald kunnen worden. De verschillende inspanningen leidden tot mooie toenames in het aantal digitale bezoekers en volgers. Digitale bezoekers en volgers

2013

2014

Website bibliotheekarnhem.nl

418.737

443.442

+ 5,9%

Twitter

1.651

1.907

+ 15,5%

Facebook

246

1.006

+ 309%

205.368

226.321

+ 10,2%

Gelderland in Beeld, Mijn Gelderland, Gelderland 40-45

Promotie educatieve en andere activiteiten Veel tijd is gestoken in de promotie van met name de educatieve activiteiten, o.a. door middel van een maandelijkse flyer, persberichten, de digitale communicatiemiddelen. Ook zijn de introductie van de Bibliotheek voor ondernemers en het Taalhuis voor laaggeletterden ondersteund. Financiën In 2014 is de eerste stap gezet ten aanzien van de bezuinigingsopdracht van € 140.000 die de Bibliotheek in de jaren 2014-2015 en 2016 dient uit te voeren. Hoewel het een financieel zwaar jaar was, met de hoge kosten voor Rozet, hebben we aan het einde van het jaar toch nog een klein bedrag aan onze algemene reserve kunnen toevoegen.

15

Governance De samenstelling van de Raad van Toezicht bleef in 2014 onveranderd. De Raad bestond uit: • • • • •

Dorothé Lamers, voorzitter Bas van Susante, vice-voorzitter Michel Bloemsma, portefeuille Financiën Caroline van der Sluis, portefeuille Marketing Leo Kool, portefeuille HRM

De Raad van Toezicht kwam in 2014 vijf keer in reguliere vergaderingen bijeen. Op de agenda stonden de financiële en inhoudelijke jaarstukken en de kwartaalrapportages. Daarnaast werden beleidsmatige onderwerpen besproken, waaronder de samenwerking met de Bibliotheek Veluwezoom en de Volksuniversiteit Arnhem en de ontwikkelingen rondom Rozet. Naast de reguliere vergaderingen waren er enkele extra bijeenkomsten in het kader van de samenwerkingstrajecten. Ook waren er weer de voorjaars- en najaarsbijeenkomst, waarin respectievelijk de thema’s ‘samenwerking’ en ‘andere verdienmodellen’ centraal stonden. Bij de laatste bijeenkomst waren naast de Raad van Toezicht ook de MT-leden, de OR-leden, de teamleiders en diverse stafmedewerkers en specialisten aanwezig. Ook het jaarlijkse gesprek van een delegatie van de Raad van Toezicht en de directeur/bestuurder met de Ondernemingsraad heeft plaatsgevonden. De kwaliteit van de governance en de rol van de Raad van Toezicht daarin was voor de Raad een onderwerp dat specifieke aandacht kreeg. Hierbij werd een extern deskundige op dit gebied in de arm genomen. Naar verwachting zal dit traject begin 2015 leiden tot een herijking van de werkwijze van de Raad en de bestuurder.

16

2014 in cijfers 2013

2014

Rozet

536.718

606.796

Kronenburg

518.504

518.938

Presikhaaf

129.685

120.977

Bibliobussen

161.757

164.935

1.346.664

1.411.646

48.167

45.978

Jeugd tot 18 jaar

20.012

22.223

Volwassenen

13.840

14.413

Uitleningen

Totaal * * incl. wetenschappelijke collectie Leden

Budgetleden

1.530

1.699

Studenten

1.139

1.948

Scholen en instellingen

1.140

1.537

Totaal

37.961

41.820

474.668

662.577

Bezoekers Rozet Kronenburg

263.714

247.495

Presikhaaf

114.830

110.293

Totaal *

853.212

1.020.365

**

21.447

Informatiebemiddelingen

71.102

***

Raadplegingen website

418.737

443.442

Raadplegingen Gelderland in Beeld

45.446

37.926

Raadplegingen Mijn Gelderland.nl

157.255

185.544

Raadplegingen niet-exclusieve digitale bestanden

5.885

3.578

* incl. de Gelderland Bibliotheek/Erfgoedcentrum * bezoekers van de bibliobussen worden niet geteld ** Erfgoedcentrum is december 2013 geopend

Informatiefunctie

Raadplegingen exclusieve digitale bestanden

1.903

1.311

Aanvragen interbibliothecair leenverkeer

8.395

25.409

148

266

*** In de nieuwe manier van werken, waarbij de klant zo veel mogelijk naar zelfredzaamheid wordt begeleid, wordt hier geen telling meer van bijgehouden.

Culturele & ontmoetingsfunctie Activiteiten beleefbibliotheek volwassenen

1

1

Mediapresentaties

Tentoonstellingen (gestopt in 2013)

271

163

Jeugdactiviteiten

62

47

Educatieve functie Educatieve abonnementen peuterspeelzalen

33

33

Educatieve abonnementen kinderdagverblijven

32

33

Educatieve abonnementen primair onderwijs

55

56

Educatieve abonnementen voortgezet onderwijs

17

16

15

Groepsbezoeken

293

233

Leskisten

257

113

Projecten op maat

192

198

de Bibliotheek Arnhem Postbus 1168 6801 ML Arnhem Telefoon 026 – 3543 111

de Bibliotheek Rozet Rozet Kortestraat 16 6811 EP Arnhem [email protected]

de Bibliotheek Kronenburg Winkelcentrum Kronenburg Kronenburggalerij 7 6831 ET Arnhem [email protected]

de Bibliotheek Presikhaaf MFC Presikhaven Laan van Presikhaaf 7 6826 HA Arnhem [email protected]

Bibliobus & Jeugdbibliobus [email protected]

Erfgoedcentrum / de Gelderland Bibliotheek Rozet verdieping -1 Kortestraat 16 6811 EP Arnhem [email protected]

•> www.bibliotheekarnhem.nl