NIEUWS Voortgang verbouwing
100
Jaargang 28 maart 2012
verschijnt 3 maal per jaar
De verbouwing van het Noordbrabants Museum zorgt voor een enorme toename van het tentoonstellingsoppervlak - van 2.380 m² naar 3.980 m² en een verdubbeling van het aantal ruimten voor wisselexposities van drie naar zes zalen. Foto Joep Jacobs
Na het bereiken van het hoogste punt in het najaar van 2011 is op het bouwterrein van het Museumkwartier ’s-Hertogenbosch onverminderd hard doorgewerkt. Toch is het niet gelukt
om de nieuwbouw van het Noordbrabants Museum voor de jaarwisseling wind- en waterdicht te krijgen. Ondanks deze tegenslag verplaatsen de werkzaam heden in het rest van het
c omplex zich inmiddels van het exterieur naar het interieur. In het Gouvernementspaleis is de renovatie gestart. In de entree wordt het oorspronkelijke symmetrische ontwerp van architect
Pieter de Swart (1709-1779) in ere hersteld door het terugplaatsen van verschillende deuren en schouwen. De monumentale plafonds worden opgeknapt en in de bibliotheek is gestart met de afwerking van de muren. Ook wordt er door het hele pand kilometers kabel gelegd voor de elektriciteits-, klimaaten beveiligingsinstallaties. In de Quist-vleugel wordt de ondervloer geëgaliseerd. Daardoor kan straks de vloer naadloos aansluiten op de vloer van de nieuwbouw. Een ander project dat de komende weken tot afronding komt, is de glazen rondgang rond de binnentuin. Omdat de tuin de figuurlijke spil van het museumcomplex is, wordt hiermee een belangrijk onderdeel van het gebouw voltooid. Op www.noordbrabantsmuseum.nl is de meest actuele informatie terug te vinden over de voortgang van het bouwproces. πLvR
Collectie te zien in Leuven Een substantieel deel van de v aste kunst collectie van het Noordbrabants Museum is binnenkort te bekijken in een t ijdelijke tentoonstelling in M - Museum Leuven in België. Onze collega-conservatoren van M zijn voor de sluiting komen ‘winkelen’ in het Noordbrabants Museum; tijdens een
ezellige middag hebben de conservatoren g van beide musea de inhoud van de tentoonstelling bedacht en bepaald. Inmiddels wordt er gewerkt aan de vormgeving en aan een publicatie in de ‘Reflecties’-reeks van M. De tentoonstelling ‘Van voor Teniers tot na Ensor’ loopt van 22 maart t/m 26 augustus
2012. Gedurende de tentoonstelling hebben Vrienden van het Noordbrabants Museum op vertoon van hun Vriendenpas gratis entree. πFZ
Verder in dit nummer
Nieuwe sponsoren pagina 3
Aanwinst
Topstuk
Interieur van de Sint-Jan Bernardus van de Laar
pagina 5
Inrichting
pagina 5
pagina 7
Vrienden pagina 8 Met de digitale tentoonstelling ‘’t Moer op’ www.noordbrabantsmuseum.nl overbrugt het museum de sluitingsperiode, 24/7 geopend – toegang gratis!
Uniek onderzoek oeuvre Bosch
Agenda
pagina 5
pagina 11
Woord vooraf
Charles de Mooij, directeur ▲ Foto Marjo van de Peppel-Kool
“Man, jullie bouwen hier geen museum, jullie zijn bezig met een heel dorp!” Deze opmerking kreeg ik te horen tijdens een rondleiding over het terrein van het museum in aanbouw. Het verwoordt de schaal waarop we bezig zijn in het Bossche Museumkwartier, waar over enige tijd het vernieuwde Noordbrabants Museum zijn deuren opent. De hele buurt krijgt bovendien een enorme boost, met positieve effecten voor bewoners, middenstand, stad én Brabant. Ik durf zelfs te zeggen dat het hele land er een bijzondere plek bij krijgt. Dat een museum invloed heeft op zijn omgeving hebben wij al eerder ervaren. Toen het Noordbrabants Museum in 1987 het Gouvernementspaleis betrok, had dat al snel invloed op de buurt. Horeca, kunstgaleries en de betere winkels vestigden er zich, en de klandizie breidde zich snel uit. Het Noordbrabants Museum met zijn omgeving is straks bij uitstek een plaats om te recreëren: bijvoorbeeld door een bezoek te brengen aan de collectie, tentoonstellingen en activiteiten. Bovendien zal de schitterende binnentuin met zijn eeuwenoude bomen het hele jaar door gratis toegankelijk zijn voor iedereen. Zo stellen wij ons duidelijk open naar omwonenden, wandelaars, toeristen en winkelend publiek én staan we midden in de samen leving. πChdM
3
Noordbrabants Museum Nieuws 100
Een schot in de roos “We hebben je op de korrel”, zegt Mark lachend. Ik kijk recht in de loop van een jachtgeweer. Bij het zien van het werk van fotograaf Frank van Driel weet ik dat ik me in een bijzonder kantoor bevind. Mark Bannenberg en P eter de Boer, beide directielid en advocaat van BANNING Advocaten uit ’s-Hertogenbosch, vertellen over het partnerschap met het Noordbrabants Museum. “Wij zijn een bijzonder bedrijf”, zegt Mark. “Want naast de directie zijn er elf aandeelhouders ofwel eigenaren. Zij zijn werkzaam als advocaat bij BANNING
en hebben gekozen voor het partnerschap met het Noordbrabants Museum.” “Naast PSV zochten we een a ndere partij in deze regio, van meer culturele aard”, vult Peter aan. “Een partner waar wij goed bij passen en die onze steun waardeert. Voor ons is het belangrijk om onze relaties iets te bieden naast het voetballen, zoals het bezoeken van een tentoonstelling of het bijwonen van een
evenement in het museum. Vandaar dat BANNING P atroon is geworden van het Noordbrabants Museum.” Stoere beslissing “De belangrijkste reden om het Noordbrabants Museum te sponsoren is dat wij het een fantastisch initiatief vinden om zo’n groot project neer te zetten! En dat met geld van provincie NoordBrabant en gemeente ’s-Hertogenbosch. Geen geld uit Den Haag. Dat is een stoere beslissing van deze regio. Wij vinden dat als zij zulke grote stappen zetten, het bedrijfsleven ook mee móet doen”, motiveert Mark. “Dit project is één van de meest prestigieuze van dit moment”, gaat Peter v erder. “Ik vind het belangrijk dat wij al aan de basis een bijdrage leveren. Dat we niet instappen als het helemaal gereed is, maar al voor de opening betrokken zijn. Ik ben ervan overtuigd we daar prachtige ‘events’ kunnen organiseren, samen met andere sponsoren, onze klanten en medewerkers.” Op hoog niveau “Wij zijn gehuisvest in Den Bosch en het is natuurlijk fijn als daar serieuze dingen gebeuren. Voor onze 170 medewerkers is dat belangrijk.
Conservator historische collecties Ad van Pinxteren In deze rubriek stellen we u graag voor aan een museummedewerker. Sinds 1 januari van dit jaar is Ad van Pinxteren in dienst van het Noordbrabants Museum als conservator historische collecties. Hij gaat met name werken aan exposities, tijdelijk en vast, die raakvlakken hebben met de (cultuur)historie van Brabant. Daarnaast heeft hij een rol bij het beheer en behoud, de inhoudelijke beschrijving, het bruikleenverkeer en de uitbouw van de historische collectie.
Wij willen goede mensen aantrekken en dan helpt het als er in een stad c ulturele dingen op hoog niveau te beleven zijn. Daarnaast trekt een hoog voorzieningenniveau ook nieuwe bedrijven aan die zich hier willen vestigen en dat biedt weer economische kansen.” Peter vertelt bevlogen: “Wat ik zo leuk vind aan het Noordbrabants Museum is dat het originele tentoonstellingen maakt rondom een thema. De afgelopen jaren zijn er mooie keuzes gemaakt. Ik hoop dat het in de toekomst spraakmakende tentoonstellingen met een Brabantse focus organiseert, met een n ationale en zelfs internationale uitstraling.” “Met elkaar zorgen we dat het iets moois wordt!”, besluit Mark. πJH
▲ Partners BANNING Advocaten met uiterst links Peter de Boer en vijfde van links Mark Bannenberg
Aangenaam
F rank van Driel, Delighted uit de serie Dutch Delight, 2007, C-print plexiglas dibond, 120 x 160 cm
Zeven nieuwe partners voor het Museumkwartier ’s-Hertogenbosch Het jaar 2011 sloten we succesvol af met de bekendmaking van zeven nieuwe partners voor de inrichting van het Noordbrabants Museum en het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch in het Museumkwartier ’s-Hertogenbosch. De bedrijven Boelens de Gruyter, HEVO en Heijmans zijn Bronzen Sponsor, Intergas Holding is Bijzonder Begunstiger en Holla Advocaten is Begunstiger. Daarnaast ontving het Noordbrabants Museum een tweetal anonieme schenkingen. Het Noordbrabants
Het museum krijgt een volledige n ieuwe inrichting, wat spreekt je d aarin aan?
Museum en het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch werken samen in de fondsenwerving voor de museale inrichting. Bent u geïnteresseerd in een partnerschap? Neem dan contact op met Jolanda Hammadi, relatiemanager, 073 - 687 78 17 en
[email protected] πJH Wij zijn verheugd te kunnen v ermelden dat bij het ter perse gaan van deze krant Drukkerij Gianotten en Janivo Stichting beide partner zijn geworden van het Noordbrabants Museum.
‘Branding’ met een zachte g
En de historische presentaties?
te gaan en deze dichterbij de bezoeker te brengen. De historische collecties van het Noordbrabants Museum zijn van belang voor de identiteit van de Brabander, maar ook de niet-Brabander moet worden geraakt door de vele verhalen die het museum vertelt. Dat is een mooie uitdaging.”
Merk Brabant, een initiatief van de provincie Noord-Brabant, heeft als doel Brabant te promoten. Het zet de r egio neer als een ondernemende, innovatieve en succesvolle streek in Europa waar het bovendien goed toeven is. Deze insteek sluit mooi aan op de missie van het Noordbrabants Museum: b ezoekers vermaken, samenbrengen, prikkelen en betekenis g even op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Het m useum trad dan ook begin f ebruari 2012 toe als merkpartner van Merk Brabant. Meer informatie op www.dandenkjeaanbrabant.nl.
“Ik heb er veel zin in om op vernieuwende wijze met de collecties van het museum bezig
πCS
πNvG
“Het belangrijkste dat de bezoekers straks in de exposities zullen ervaren is dat objecten met nieuw elan worden getoond: in een sfeervolle omgeving en met gebruikmaking van moderne presentatietechnieken. Voor alle doelgroepen, van schoolklassen tot senioren, valt er veel te genieten en te beleven.”
Ad van Pinxteren, conservator historische collecties
advertentie
5
Noordbrabants Museum Nieuws 100
Bosch van dichtbij Oor voor het Bosch Research and Conservation Project Beeldarchief
Hoewel over Jeroen Bosch, in weerwil van de mythes, best wel het een en ander bekend is, blijven de schilderijen en tekeningen van Brabants bekendste kunstenaar bijzonder lastig te plaatsen. Bosch is zo’n kunstenaar die tegelijkertijd iedereen en niemand kent. We weten waar hij woonde en werkte, in ’s-Hertogenbosch aan de Markt. We weten met wie hij was getrouwd, Aleid van de Meervenne, en dat zijn echtgenote niet geheel onbemiddeld was. We weten dat Bosch nogal wat belasting betaalde en dat hij dus wat te verteren had. We weten dat Filips de Schone in 1504 een aanbetaling deed voor een groot Laatste Oordeel van zijn hand en dus dat Bosch werd gepruimd tot in de allerhoogste kringen. Maar we weten niet of dat Oordeel ooit werd geleverd. En we weten ook niet of Bosch nu zo rijk was dat hij onafhankelijk van opdracht gevers was en schilderde wat hij zelf wilde. We weten niet echt goed waar Bosch de mosterd voor
zijn scheppingen vandaan haalde. We weten niet eens of Bosch ooit buiten ’s-Hertogenbosch is geweest.
Topstuk van Caroline Verweij
Viering 500 jaar Bosch
“Een van de leukste stukken uit de collectie van het Noordbrabants Museum vind ik het laatmiddeleeuwse paneel de Lakenmarkt van ’s-Hertogenbosch. Een werk vol verhalen, kleurrijk, spannend en interessant voor jong en oud, waar je op educatief gebied veel mee kunt doen. De Lakenmarkt vormt dan ook het hoofdonderwerp van een van de nieuwe museumlessen.” Meer informatie over het vernieuwde educatieve aanbod in het nieuwe museum op pagina 7.
Er zijn kortom wel documentaire gegevens over Bosch, maar archiefstukken en werk komen niet of nauwelijks bij elkaar. Tenzij we de schilderijen en tekeningen van Bosch zelf als bron gaan beschouwen. Dan vallen de twee samen en kan het werk zelf als archiefstuk worden beschouwd. En waarom zouden we dat niet doen? Het Bosch Research and Conservation Project (BRCP) doet het. Dat betekent dat voor ons musea archieven zijn met archiefstukken, schilderijen dus, die wat complexer zijn dan gebruikelijk. Daar waar een geschreven document gewoonlijk uit inkt en papier of perkament bestaat, komt er bij een schilderij wat meer kijken. Dat bestaat immers uit een aantal lagen die over elkaar zijn aangebracht op een houten paneel.
Een van de doelen van het Bosch Research and Conservation Project is om deze ‘archiefstukken’ zo nauwkeurig mogelijk in beeld te brengen en daar waar mogelijk die lagen visueel en virtueel van elkaar te scheiden en te beschrijven. Waarom doen we dat? Omdat we geloven dat iedere serieuze discussie over Bosch, of het nu gaat om vragen over auteurschap en werkplaatspraktijk of om kwesties van betekenis, begint met een uiterst zorgvuldige objectbeschrijving. Die is tot op heden nog nooit zo uitgebreid en op een zo gestandaardiseerde wijze gemaakt. Hierin is het Bosch Research and Conservation Project dus zonder meer uniek.
Naar een analyse van de beelden En wat levert ons dat op? In de eerste plaats een heleboel data, in de vorm van geschreven rapporten over de techniek en Jheronimus Bosch, Sint Hiëronymus, detail, Gent, Museum voor Schone Kunst. Foto Rik Klein Gotink voor het Bosch Research and Conservation Project
Lees verder op pagina 6
Aanwinst
Bernardus van de Laar Interieur van de Sint-Jan Van de schilder Bernardus van de Laar (1804-1872) heeft het Noord brabants Museum een interieur van de Sint-Jan v erworven. Van de Laar was een uit Rotterdam afkomstige kunstenaar die zich specialiseerde in architectuurstukken, vooral kerkgezichten. Van de Sint-Jan in ’s-Hertogenbosch heeft hij nog één ander schilderij gemaakt, terwijl er ook voorstellingen van de Grote Kerk in Breda van hem bekend zijn. Het schilderij zal worden opge nomen in de nieuwe vaste presentatie van het museum, waar speciaal aandacht wordt geschonken aan de geschiedenis van ’s-Hertogenbosch en de Sint-Jan.
In 2016 is het 500 jaar geleden dat de kunstenaar Jheronimus Bosch in ’s-Hertogenbosch overleed. Met een meerjarige, internationale manifestatie, die begonnen is in 2010, worden de meester en zijn werk geëerd. Belangrijk onderdeel van de viering is het Bosch Research and Conservation Project, een groot internationaal kunsthistorisch onderzoek waarbij moderne technologie wordt ingezet om het erfgoed van Bosch te analyseren en te c onserveren (zie pagina 5). In 2016 beleeft de manifestatie een hoogtepunt met een grote tentoonstelling in het Noordbrabants Museum. Het streven is een zo groot mogelijk gedeelte van Bosch’ oeuvre b ijeen te brengen in de stad waar de kunstenaar woonde en werkte.
π PHJ
Bernardus van de Laar, Gezicht in de Sint-Jan te ’s-Hertogenbosch, 1840, Olieverf op paneel, 54,5 x 43 cm, Collectie Noordbrabants Museum
π NvG
De Lakenmarkt van ’s-Hertogenbosch, anoniem, 1530, olieverf op paneel, 67 x 126 cm, Collectie Noordbrabants Museum
Caroline Verweij, senior medewerker educatie
Tijdlijn collectie
1500
1530
Bekijk onze collectie online op www.noordbrabantsmuseum.nl *Bijschriften zie colofon
1550
1600
6 Bosch van dichtbij vervolg de conditie van de schilderijen maar ook in de vorm van plaatmateriaal, zo groot dat megabytes terabytes worden. Op basis van die verzameling gegevens kunnen wij en toekomstige onderzoekers opnieuw aan de slag met vragen over bijvoorbeeld auteurschap en techniek. Op dit moment zijn sinds 2010 schilderijen van Bosch in Gent, Rotterdam, Wenen (Kunsthistorisches Museum), Lissabon, Parijs, Brussel en V enetië onderzocht. Dat betekent dat er al veel is gedaan, maar ook dat er nog een hoop te doen is. Tot en met 2013 is het onderzoeksteam van het BRCP dan ook bezig om de schilderijen van Bosch na te reizen en te bekloppen en te betasten, figuurlijk natuurlijk.
Verrassende resultaten In Rotterdam (Zondvloedpanelen) leverde dat een volkomen
onbekende, want overschilderde Ark van Noach op. Lissabon (Verzoeking van Antonius) bracht een ongekende rijkdom aan ondertekeningen aan het licht en in Venetië verkregen we belangrijke informatie met betrekking tot de laagopbouw van de Hiernamaalspanelen. Misschien wel het meest waardevolle resultaat van de verzamelde documentatie van het BRCP is dat het onderzoekers in staat stelt om op allerlei manieren gedetailleerde vergelijkingen te maken tussen schilderijen. Dat kan straks met röntgenbeelden, infraroodopnamen, maar ook met hoge-resolutie-foto’s in het zichtbaar licht. Zo kunnen we kunnen bijvoorbeeld alle oren op schilderijen van Bosch naast elkaar zetten. De negentiendeeeuwse theoreticus-connaisseur Giovanni Morelli (1816-1891) beval dit al aan als methode om de eigenaardigheden van het
‘handschrift’ van een kunstenaar te identificeren. De wijze waarop een kunstenaar details als een oorschelp vormgeeft, zal altijd dezelfde zijn, omdat de schilder/ tekenaar iets kleins als een oor zonder al teveel nadenken neerzet, zo is de gedachte. Vergelijkbaar met een handschriftdeskundige die de wijze kan herkennen waarop een persoon letters steeds op dezelfde manier schrijft, kan de kunsthistoricus op deze wijze wat dichter bij Bosch komen. Wanneer we een aantal oren op een rij zetten en bestuderen, valt op dat een groot deel van de oren op heel overeenkomstige wijze is geschilderd, maar ook dat een aantal nogal afwijkt.
Een aantal oren uit het werk van Jheronimus Bosch op een rij
Oordeel De duiding van een observatie als deze is d etectivewerk voor de komende jaren. Zorgvuldigheid is hierbij vanzelfsprekend van het grootste belang, omdat de gevolgen van sommige
c onclusies verstrekkend kunnen zijn. Een oordeel omtrent een schilderij mag n atuurlijk nooit uitsluitend o pgehangen worden aan een oor(deel). π MI
Aan het woord
Man van de bouw
Programmering als vanouds veelzijdig en verrassend Vanaf het moment dat het museum weer zijn deuren opent, bieden we een sprankelend programma met wisseltentoonstellingen. Het bestaande programmeringbeleid wordt voortgezet: kwaliteit, toegankelijkheid en variëteit staan voorop. Vooral wat betreft het laatste aspect gaan we er, met vijf wisseltentoonstellingszalen in plaats van twee, erg op vooruit. Straks zullen er altijd minimaal twee wisseltentoonstellingen te zien zijn, maar meestal zullen dat er drie zijn. Een afwisseling van hedendaagse, moderne en oude kunst, cultuurhistorie en archeologie, voor de generalist en voor de specialist. Sommige tentoonstellingen zullen zeer groot zijn en meerdere zalen in beslag nemen, andere worden juist intiem van opzet. Eén keer per jaar komt er een grote gezinstentoonstelling en elke twee jaar zetten we een tentoon stelling neer die ook een internationaal publiek weet te boeien, zoals Bosch in 2016 en Van Gogh in 2018. Kortom, het beste dat Brabant te bieden heeft en had, is straks in het museum te bewonderen. Tentoonstellingen die je nergens anders kunt zien en die je niet mag missen.
In 2013 beginnen we, als Noordbrabants Museum, bewust dicht bij huis, met een aantal tentoonstellingen van werk van Brabantse topkunstenaars vanuit heden en verleden en historische onderwerpen met een zuidelijke inslag. Hedendaags Brabants design komt aan bod in de eerste van een terugkerende serie, die de rode draad van onze eerdere Brabants designtentoonstellingen weer oppakt, maar nu op grotere schaal. Onze serie tentoonstellingen van jong Brabants kunsttalent wordt voortgezet: vanuit het museum wordt gescout naar de opkomende generatie van Brabantse kunstenaars in diverse disciplines. Ook worden lijnen en linken gelegd met de programmering van het Stedelijk Museum ’s Hertogenbosch, iets dat zich in de komende jaren verder zal ontwikkelen. Bezoekers kunnen daardoor optimaal genieten en profiteren van het aanbod van de beide musea. Nog even geduld en we maken de namen en thema’s van het openingsjaar bekend, maar u mag het alvast in uw agenda noteren: meermaals naar het Noordbrabants Museum in 2013! π FZ
Roel Coolen, bouwkundig opzichter Museumkwartier ’s-Hertogenbosch
Ditmaal: Roel Coolen, een ervaren opzichter die met de bouw van het Museumkwartier ’s-Hertogenbosch steeds opnieuw wordt uitgedaagd en verrast. Restauratiearchitectuur BBM is door de gemeente ’s-Hertogenbosch en provincie Noord-Brabant ingehuurd om als bemiddelaar te fungeren tussen aannemer en opdrachtgever. Bouwkundig opzichter bij BBM Roel Coolen heeft al veel Bossche projecten op zijn naam staan. Maar liefst zeven jaar lang was hij betrokken bij de immense restauratiewerkzaamheden van de Sint-Janskathedraal. Ook aan de verbouwing van de Muzerije en Kasteel Heeswijk heeft deze vrolijke en ervaren opzichter zijn steentje bij gedragen. Hij lost problemen op tijdens de uitvoering, controleert de aannemer en bewaakt het meer- en minderwerk. Zoals hij het zelf heel treffend omschrijft “als bouwkundig opzichter ben je als het ware de ogen en oren van de opdrachtgever”. De bouw van het Museumkwartier heeft een enorme omvang waarbij meerdere bouwfacetten aan bod komen zoals renovatie, restauratie én
nieuwbouw. “Het bouwen van musea vergt bijzondere aandacht. Het gebouw moet voldoen aan de huidige museale eisen waarbij de diverse installaties zoals sprinklers, beveiliging en klimaat een moeilijkheidsgraad vormen.” Persoonlijk vindt Roel de uitvoering van de bijzondere architectonische hoogstandjes zoals de sheddaken in het Noordbrabants Museum en de wokkeltrap in het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch een uitdaging. Tijdens de restauratie zijn veel spannende elementen ontdekt. “Zo troffen we achter een muur in de Groene Salon de oude boekenkast van de commissaris van de Koningin aan. Ook werden we verrast door isolatiemateriaal van zeegras in de lounges van de Statenzaal! Maar de meest indrukwekkende vondst was een deel van een 17de-eeuwse straat onder de personenlift.” 2012 wordt voor Roel het jaar van de afwerkingen. Een jaar waarin alle inspanningen zichtbaar vorm krijgen. π CS
7
Noordbrabants Museum Nieuws 100
Groen hart in historische binnenstad Legenda
MTD landschapsarchitecten kreeg van de provincie NoordBrabant opdracht voor het opstellen van een i nrichtingsplan voor de binnentuinen, entreepleinen en directe omgeving van het Museumkwartier. In samenwerking met BiermanHenket, die de architectonische plannen voor de uitbreiding en nieuwbouw van de musea ontwikkelde, is een integraal ontwerp tot stand gekomen.
1 2 3 4 5 6 7
Het voorplein van het Noordbrabants Museum aan de Verwersstraat blijft grotendeels ongewijzigd. Wel krijgt de entree een meer symmetrische opzet met een centrale trap partij en hellingbanen aan weerszijden daarvan. Als de bezoeker het plein betreedt, wordt hij door de nieuwe aanleg van planten en banken automatisch door het rechtsgelegen Koetshuis geleid waar een entreekaartje gekocht kan worden.
De Griffie (kantoren) Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch Passage die de musea verbindt Monumentale binnentuin Het Gouvernementspaleis (Noordbrabants Museum) Uitbreiding Noordbrabants Museum Quist (Noordbrabants Museum) 1
2
3
Het nieuwe entreeplein van het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch is aan de Mortel gesitueerd. Dit plein krijgt, net als de nieuwbouw van ‘het Stedelijk’, een e igen identiteit en eigentijdse uitstraling.
4 5
Het hart van het Museumkwartier, en een belangrijke schakel tussen het Noordbrabants Museum en het S tedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, vormt de centraal gelegen museumtuin. De golvende grasmat, het gewelfde klimopveld en - als belangrijkste - de monumentale bomen blijven behouden. Ook het terras bij het restaurant wordt gehandhaafd. Vanaf hier heeft de bezoeker mooi zicht op de in het groen geëxposeerde beelden. Een wandelpad leidt naar een sculp turale bank aan de andere zijde van de tuin. Samen vormen alle tuinen een groen hart in de Bossche binnenstad. π CS
6
7
Inrichtingsplan voor de binnentuinen, entreepleinen en directe omgeving van het Museumkwartier. Tekening MTD landschapsarchitecten
Kijken, doen en tonen museumcollectie. Op zolder is het Spetterlab! Een ruimte waar gespetterd mag worden….Maar waar ook wordt geknipt, geplakt en de meest bijzondere kunstwerken ontstaan.
Ontdekstations in de vaste presentatie
Foto Ton van der vorst
Momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe educatieve programma’s voor het primair- en voortgezet onderwijs en voor families met kinderen. Er zijn programma’s over oude- en moderne kunst, design, geschiedenis en archeologie. Uitgangspunt is ontdekken door te kijken, te doen en te tonen. De keuze voor de combinatie kijken en doen is belangrijk. Uit ervaring blijkt dat deze combinatie zorgt voor een positievere beleving en dat er meer kennis wordt opgedaan. Naast kijken en doen is ‘tonen’ een belangrijk punt. Creaties
van bezoekers worden op verschillende plekken tentoon gesteld in het museum of op de website. Het museum vindt dat de werken waar kinderen en jongeren trots op zijn, gezien mogen worden!
Medialab en Spetterlab Educatieve programma’s vinden plaats in de museumzalen en in een van de twee nieuwe educatieve ruimtes. In het Medialab op de eerste verdieping maken kinderen en jongeren stopmotion-animaties en kleine videoclips geïnspireerd op de
Nieuw in de vaste presentatie zijn de zes interactieve ontdekstations waar kinderen uitgedaagd worden om de museumcollectie te ontdekken. Naast de zes grote ontdekstations bevinden zich in de vaste presentatie verschillende spannende maquettes, grappige animaties, interactieve installaties en films.
Workshops en een gezinstentoonstelling In de schoolvakanties worden er verschillende workshops aangeboden. Elk jaar organiseert het museum een grote gezinstentoonstelling. Voor het jonge publiek valt er altijd wat te beleven in het nieuwe Noordbrabants Museum!
Museaal ruimtelijk ontwerp krijgt vorm De laatste maanden is er hard gewerkt aan het ruimtelijk ontwerp voor de nieuwe vaste opstelling in het Noordbrabants Museum, door zowel ontwerpbureau Opera Amsterdam als de afdeling collectie, presentatie en educatie. Na heel veel overleg is er bepaald welke kunstwerken, archeologische artefacten en historische voorwerpen er te zien zullen zijn en waar in het museum ze gepresenteerd zullen worden. Sfeer, beleving, kleuren van wanden en vloeren, verlichting, de verhalen achter de objecten – het heeft allemaal de revue gepasseerd. Daarnaast worden ook praktische en facilitaire zaken meegenomen: beveiliging, logische looproutes, waar bezoekers kunnen zitten (en op wat!) en hoe je iets vast maakt aan wand of vloer. Inmiddels is het ontwerp definitief geworden en wordt er overgegaan tot de realisatie daarvan: het laten maken van vitrines, presentatiemiddelen en meubilair, bijschriftborden en audiovisuele programma’s. Zonder te veel te willen verklappen, kan ik alvast melden dat het erg mooi wordt en dat elk deel van het gebouw (het Gouvernements paleis, de bestaande Quist-vleugel een de vernieuwde en uitgebreide tentoonstellingsvleugel) zijn eigen karakter heeft behouden. De invulling en inrichting past zowel bij de inhoud van de zaal als bij de tijd waarin de zaal is gebouwd. En overal heerst er het warme, gezellige Noordbrabants Museum-gevoel. Naast de vaste presentatie zijn er inmiddels ook ontwerpen gerealiseerd voor de twee nieuwe educatieve zalen (Medialab en Spetterlab) en voor de vijf wisseltentoonstellingszalen. Het ontwerpen van de invulling van de bibliotheek, winkel en horeca is in volle gang. In de komende maanden moeten de ontwerpen werkelijkheid beginnen te worden zodat na oplevering van de bouw de vitrines en meubilair geplaatst kunnen worden en we daarna alle kunstwerken en andere objecten kunnen inhuizen om hen in hun nieuwe omgeving te hangen en plaatsen. Wordt vervolgd!
π CV π FZ
8
u mee? Vrienden bezoeken Gaat Vriendenactiviteiten voorjaar 2012 Singer Laren Donderdag 19 januari: een sombere winterdag… Wat is er dan aantrekkelijker dan je met achtendertig vrienden en vriendinnen richting Laren te laten rijden voor een bezoek aan de overzichtstentoonstelling van Jan Sluijters? Na de ontvangst door Jan-Rudolph de Lorm, directeur museum
zaken van het Singer en door Geert-Jan van Schijndel, voorzitter van de Stichting Vrienden van het Noordbrabants Museum werden we door de tentoonstelling geleid. Wat een feest van kleur op zo’n grijze dag! In Doorn werden we opgewacht door Rien Ogier, penningmeester van de
Stichting Vrienden van het Noordbrabants Museum, die samen...., die samen met ons Huis Doorn bezocht, woonplaats van de verbannen Duitse keizer Wilhelm II. De dames die ons door de vertrekken leidden, wisten alle ins en outs over de keizer te plaatsen in de context van een spannende periode in de Europese geschiedenis. Een kleurrijke, gevarieerde uitstap die smaakt naar meer! Wellicht gaat u ook mee naar Leuven op 14 juni? Over deze excursie naar Leuven ontvangen onze Vrienden te zijner tijd bericht. Houd u ook de Vrienden agenda op de website van het Noordbrabants Museum in de gaten. π BC
Vrienden in het Singer Museum in Laren
Terwijl de eerste Vriendenactiviteiten – ‘hard hat tours’ over de bouwplaats van het nieuwe museum, de excursie naar het Singer in Laren en de Vriendenontvangst in Kasteel Heeswijk – al weer achter ons liggen, kijk ik graag met u v ooruit naar de activiteiten die dit voorjaar nog meer op onze Vriendenagenda staan.
De ‘hard hat tours’ lopen nog door tot en met april. De data zijn nu nog niet bekend, maar u kunt ze binnenkort vinden in de Vriendenagenda op de website van het Noordbrabants Museum: houd deze daarom in de g aten en schrijf u zo snel mogelijk in als u hier gebruik van wilt maken. Vriendenontvangsten: De tweede Vrienden- ontvangst op 23 maart is, net als vorig jaar, een gecombineerd museum- (Museum Kruysenhuis in Oirschot) en concertbezoek (Stabat Mater uitgevoerd door Het Brabants Orkest). De Vriendenontvangst in april leidt ons naar het B ossche Museum Slager en de vierde ontvangst vindt plaats op 25 mei in het Osse Jan Cunen Museum, waar onder andere een rondleiding door de expositie ‘Goed Getroffen. Meesterwerken van de Haagse School’ gaat plaatsvinden.
Vriend op een voetstuk
Margaux Hettema Sinds 3 jaar Brueghelvriend Het Noordbrabants Museum is dankbaar voor het grote aantal Vrienden. Deze vormen samen een belangrijk sociaal en maatschappelijk draagvlak waarop het museum steunt. Margaux Hettema is wellicht de jongste Vriend van het Noordbrabants Museum. Ze is 21 jaar en woont en studeert Kunstgeschiedenis in Utrecht. Margaux meldde zich in 2009 aan tijdens een van de allereerste wervings acties van de Stichting Vrienden, speciaal gericht op (jongere) vrouwen. Margaux: “Ik ben Vriend geworden naar aanleiding van de tentoonstelling ‘De Ideale Vrouw’. We gingen eerst naar Galerie Vanderven & Vanderven
Oriental Art en w erden daar met een drankje en een hapje ontvangen. Daarna door naar het museum, dat speciaal voor deze gelegenheid ’s avonds open was. De tentoonstelling was heel divers, wat ik erg leuk vond. Daarbij studeer ik Kunstgeschiedenis, dus ligt mijn interesse in de kunst.” Margaux heeft ook al een aantal keren deelgenomen aan de door de Vrienden stichting georganiseerde activiteiten. “Afgelopen juli was ik bij het uitje naar het Vincentre in Nuenen en in september was ik mee naar de tentoonstelling in het Stedelijk Museum ’s Hertogenbosch. Het zien van verschillende tentoonstellingen waar ikzelf niet onmiddellijk aan zou denken
Uiteraard zijn er nog de vaste voorjaarsbijeenkomsten voor onze Bosch- en Van Goghvrienden: tussen 16 - 25 maart is er de TEFAF waarvoor de Van Gogh vrienden zijn uitgenodigd; ook voor de twee Boschbijeenkomsten (lunch en borrel) ontvangen onze Bosch- en Van Goghvrienden tijdig een uitnodiging. Wist u overigens dat u op vertoon van uw Vriendenpas het hele jaar 2012 gratis toegang heeft tot het Markiezenhof in Bergen op Zoom en het Breda’s Museum? Ook heeft u tussen 22 maart en 26 augustus 2012 gratis toegang tot M - Museum te Leuven, vanwege de hoogtepunten uit de collectie van het Noordbrabants Museum die daar worden getoond. De Stichting Vrienden wil u met bovenstaande activiteiten een aangenaam museaal voorjaar bezorgen. Wij zien er naar uit weer velen van u te mogen begroeten. π MJdR
Vrienden maken vrienden Verwen een vriend en meteen ook uzelf!
om naartoe te gaan, is voor mij een echte meerwaarde van het Vriendenlidmaatschap.” Mensen zouden zich ‘moeten’ a anmelden als Vriend van het Noordbrabants Museum omdat het volgens Margaux “leuk is om meer betrokken te zijn bij het museum en de tentoonstellingen. Daarbij is het prettig om naar tentoonstellingen te gaan waar je mensen kunt ontmoeten met dezelfde interesses.” De tentoonstelling die Margaux tot nu toe het meest is bijgebleven, is die van ‘De Ideale Vrouw’. Margaux: “Door de verschillende voorstellingen, en de ideeën van de kunstenaars erachter, was het erg interessant om naar te kijken. Zo was er een film over een tweeling met anorexia en wat hun schoonheidsideaal is, maar er waren ook stillevens. Dit grote contrast maakte het juist de moeite waard.” Ten slotte vroegen we Margaux wat zij hoopt dat het nieuwe Noordbrabants Museum haar zal brengen of teweeg zal brengen. Margaux: “Meer Vrienden, meer uitstapjes en ik hoop zelf meer tijd te vinden om het m useum te bezoeken.”
▲ Ter gelegenheid van de expositie ‘ideale vrouwen’ op het bordes van het museum. Rechts op de foto, precies onder het blauw met witte monumentenbordje, staat Margaux Hettema
Heeft u heimwee naar ons eigen museum? Ga dan mee met de Vriendenexcursie van 14 juni naar M - Museum te Leuven. Dit museum toont hoogtepunten uit de collectie van het Noordbrabants Museum in de tentoonstelling ‘Van voor Teniers tot na Ensor’.
▲ Amuselepels ByHendrik’ www.hendrik.nu
Wij geven onze Vrienden graag een set exclusief gestileerde porseleinen amuselepels cadeau (winkelwaarde 2 19,50). Het betreft twee sets van ieder twee handgemaakte lepels die zijn gedecoreerd met motieven uit het werk van Jeroen Bosch. Het enige wat wij daarvoor als tegenprestatie van onze Vrienden vragen, is het werven van een nieuwe Vriend of Vriendin voor het museum! Dus voor elke Vriend die u – als Vriend – aanbrengt ontvangt u een unieke set van twee amuselepels. Kijk op de website van het Noordbrabants Museum, onder de menuknop Vrienden, voor de actievoorwaarden.
π MJdR π CS
9
Noordbrabants Museum Nieuws 100
De trap af
In februari nam het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch zijn intrek in de kantoren bij het Museumkwartier
Eric Alink is journalist, tekstschrijver en stadschroniqueur van ’s-Hertogenbosch. Zijn columns verschijnen tweewekelijks in het Brabants Dagblad en op www.bosschekroniek.nl. Samen met Miesjel van Gerwen ontwikkelde hij het concept voor de digitale expositie ‘’t Moer’, die hij ook van teksten voorzag. Hieronder een column van zijn hand over de totstandkoming. De Rode Lijst. Is dat de titel van een spannend jongensboek? Nee. Het is een opsomming van bedreigde dier- en plantsoorten. Ons land telt zeventien Rode Lijsten – van amfibieën tot zoogdieren. Zijn het lange opsommingen? Ja. Lezing van de Rode Lijsten zou ik de teerhartigen onder u dan ook willen ontraden. Want zie de ogen maar zeemlapdroog te houden bij de vaststelling dat de Bombina variegata ssp. variegata of de Lutra lutra vrijwel op apegapen liggen. Toch kunnen de geelbuikvuurpad en de otter – want over hen spreek ik – kracht putten uit een opzienbarende vondst in Den Bosch. Onder het Noordbrabants Museum is een wereld ontdekt waar zonderlinge reptielen en vogelachtigen leven. Volgens evolutiedeskundigen gaat het om unieke schepsels die – gelet op hun povere intelligentie en matig aanpassingsvermogen – al vóór het pleistoceen uitgestorven hadden moeten zijn. Toch houden ze stand. Zouden ze het DNA van Bosschenaren hebben? Ik wilde ze zelf zien. Dat kon. Van de ruimhartige museumdirecteur Charles de Mooij kreeg ik de sleutel van de kelder
in bruikleen. Wel liet hij mij een akte ondertekenen, waarin ik hem niet aansprakelijk stelde voor molest, fysiek letsel of blijvend psychisch ongemak ten gevolge van m’n krochtentocht. Keldertrap af. Spekgladde treden. Deurtje open. Daar lag het, de zompige habitat onder het museum. Uren liep ik er rond. Met striptekenaar en illustrator Miesjel van Gerwen. In de engste delen van de catacomben kregen we gezelschap van de mannen van Studio Tween en Istiecool – dappere vormgevers en websitebouwers. Na enkele expedities besloten we de klamme biotoop en haar bewoners in kaart te brengen. We noemden het: ’t Moer Ondergronds. Strikt beschouwd is ’t Moer een vorm van geofictie: een verzonnen stad, land of planeet. Het koninkrijk Katoren van Jan Terlouw is zo’n fictieve plek, maar ook Duckstad van Walt Disney. Wat geofictie zo vrolijk maakt, is de mogelijkheid om een bestaande stad of staat – en haar samenleving – mild te becommentariëren. In het verleden hebben denkers en
Eric Alink Foto Marc Bolsius
schrijvers als Swift, More, Orwell, Huxley en Bordewijk dat overtuigend gedaan. Zij verzonnen utopieën of juist tegen hangers van die hemelse plekken: dystopieën – de hel op aarde. Voor mij is Den Bosch een verwezenlijkte utopie en bij tijden een dystopie. Dat laatste is niet erg. Van tegenslag ga je dromen, je mouwen oprollen en verder zoeken. Vooral aan het einde van keldertrapjes. Want niets is zo’n hel als een wereld die klaar en volmaakt is.
Beeldend kunstenaar, illustrator en grafisch vormgever Miesjel van Gerwen (Heeze 1950) volgt in zijn getekende columns de Bossche actualiteit. Een selectie van zijn werk is te zien in de digitale expositie ‘’t Moer’, te bezoeken via de website van het Noordbrabants Museum: www.noordbrabantsmuseum-tmoer.nl.
π EA
π MvG
Topper van toen:
De Wereld van Bosch In het najaar van 2001 werd in het Noordbrabants Museum een succesvolle tentoonstelling gehouden over de wereld van Jheronimus Bosch. Zijn kunst stelt ons nog steeds voor raadsels en om Bosch en zijn werk te kunnen plaatsen, is het noodzakelijk meer te weten over de tijd waarin hij leefde, over de stad waarin hij woonde en over het culturele leven waarvan hij deel uitmaakte. In de tentoonstelling stonden deze vragen centraal. Aan de hand van (deels nog nooit) geëxposeerde voorwerpen werd hierin een geslaagde poging gedaan.
Leven begint in de hemel Jheronimus Bosch werd omstreeks 1450 in ’s-Hertogenbosch geboren. De familienaam was eigenlijk Van Aken, naar de Duitse stad waar zijn voorvaderen vandaan kwamen. Hij zou later de naam Bosch gaan hanteren als kunstenaarsnaam. In zijn kunst herkennen we elementen uit de tijd van de late middeleeuwen. Het leven stond voor een groot deel in het teken van het geloof. Bij kerkelijke processies en ommegangen werden voor-
Sfeerimpressie ‘De wereld van Bosch’. Het topstuk De Lakenmarkt van ’s-Hertogenbosch (zie pagina 5) was een bron van inspiratie voor de vormgeving van de tentoonstelling
stellingen gegeven op praalwagens. Daarin stond de strijd tussen goed en kwaad, tussen god en de duivel, vaak centraal. Duivels vormden een bedreiging voor het leven van de mens op aarde. Het echte leven begint pas in de hemel; het leven op aarde is slechts een tussen station. De strijd tegen de verleidingen van de duivel komt veelvuldig voor in het werk van Jheronimus Bosch. We zien het onder meer terug in de beroemde drieluiken van de Hooiwagen en de Tuin der Lusten waarin het onnadenkend nastreven van wereldlijk genot onherroepelijk leidt naar de helletaferelen die op de rechterzijluiken zijn afgebeeld. In de tentoonstelling was ruim aandacht voor de rol van de Kerk. Er waren in ’s-Hertogenbosch veel kerken en kloosters. De stad werd daarom ook wel ‘cleyn Romen’ genoemd. Bijzondere aandacht was er ook voor de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Dit aan Maria gewijde gezelschap had rond het jaar 1500 duizenden leden, van binnen en buiten de stad. Een kleine groep van gezworen broeders gaf leiding aan de broederschap. Bosch was één van hen.
Verschil tussen arm en rijk De stad kende ook een grote burgerlijke rijkdom. De hertogen van Bourgondië kwamen regelmatig op bezoek en dit ging gepaard met veel pracht en praal. Daar tegenover stond de schamele positie van zieken en armen. Voor hen was er alleen hulp van particulieren of kerkelijke stichtingen. Zo vonden er brooduitdelingen plaats en kregen de armen ook schoenen en stof voor kleding. Dit gebeurde in het zogenoemde Geefhuis, gelegen in de Hinthamerstraat, niet ver van de Sint-Jan.
Oog in oog In de tentoonstelling ‘De Wereld van Bosch’ kwam de bezoeker oog in oog te staan met schilderijen, beelden, meubels, huisraad, insignes en boeken uit de laatmiddeleeuwse wereld van Bosch. De tentoonstelling trok veel bezoekers en werd vanwege de grote belangstelling met maar liefst zeven weken verlengd. π PHJ
advertentie
Noordbrabants Museum Nieuws 100 Colofon ISSN nummer 0169 - 9946
Onze partners
De meest actuele agenda-informatie is te vinden op onze website.
Grondlegger
’t Moer
Eindredactie: Neeltje van Gool
t/m dec 2012
Terwijl bovengronds wordt gebouwd overbrugt het Noordbrabants Museum de periode van fysieke sluiting met de digitale tentoonstelling ‘’t Moer’: een selectie getekende columns van beeldend kunstenaar, illustrator en grafisch vormgever Miesjel van Gerwen (Heeze 1950). www.noordbrabants museum-tmoer.nl.
Redactiecommissie: Nathalie Dielissen Neeltje van Gool Uitgave: Uitgeverij Intermed Groningen in samenwerking met het Noordbrabants Museum Druk: Wegener Nieuwsdruk Gelderland, Apeldoorn
Hoofdsponsor
Patroon
Vormgeving: Van Riet ontwerpers, ’s-Hertogenbosch Dit nummer bevat bijdragen van: Eric Alink Mariëlla Beukers Bieke Carpentier Miesjel van Gerwen Neeltje van Gool Jolanda Hammadi Matthijs Ilsink Paul Huys Janssen Charles de Mooij Ad van Pinxteren Marie-José de Rooij Leo van Rozendaal Chantal Sleutjes Maureen Trappeniers Caroline Verweij Fiona Zachariasse Foto’s/beeldmateriaal: Noordbrabants Museum Marc Bolsius Rik Klein Gotink Joep Jacobs Marjo van de Peppel-Kool MTD Ton van der Vorst Oplage 10.000 (drie maal per jaar) Advertentieverkoop: Uitgeverij Intermed, Groningen. Tel. 050 - 3120042 De uitgever is niet aansprakelijk voor redactionele fouten, zet fouten of werkzaamheden van de drukker. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie of microfilm, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Lid GOF/KNOV Groningen, lidnr. 0173785
1. De Heilige Christoffel, navolger van Jheronimus Bosch, 1508 2. Portret van Joris Vezeler, Joos van Cleve, 1518 3. De Lakenmarkt van ’s-Hertogenbosch, anoniem, 1530 4. De verzoeking van de Heilige Antonius, Jan Mandijn, 1539 5. Het Laatste Avondmaal, Pieter Coecke van Aelst, 1530 -1540 6. De aanbidding der koningen, navolger van Jheronimus Bosch, 1554 7. Mijter van bisschop Sonnius (1506? - 1576), anoniem, 1569 8. Panoramisch landschap met hertenjacht, Jan Soens, 1590
Vriendenontvangst Museum Slager 13 april
Bezoek aan het Bossche Museum Slager gevolgd door een gezellig samenzijn in sociëteit De Zwarte Arend.
Vriendenontvangst Jan Cunen 25 mei
Bronzen sponsor
Begunstiger
Boelens de Gruyter HEVO Heijmans
Holla Advocaten
Bijzonder begunstiger Intergas Holding Drukkerij Gianotten
Subsidiënten Provincie Noord-Brabant Gemeente ’s-Hertogenbosch Janivo Stichting
Bezoek aan de TEFAF, een van ‘s werelds belangrijkste en meest innovatieve kunst- en antiekbeurzen.
Mevrouw drs. J.L.M. (Joep) Baartmans-van den Boogaart Oud-gedeputeerde cultuur Provincie Noord-Brabant De heer H.A.J. (Berry) Bemelmans Voorzitter Raad van Commissarissen De Efteling B.V. De heer prof. dr. W.B.H.J. (Wim) van de Donk Commissaris van de koningin Provincie Noord-Brabant De heer drs. H.J.G. (Harry) Hendriks Directievoorzitter Philips Electronics Benelux Mevrouw M. (Monique) Houben – van Lanschot Oud-voorzitter Stichting Nationaal Monument Sint-Jan De heer J.M.A. (Jos) Koster Voormalig eigenaar koffiebranderij De Drie Mollen De heer W. (Wim) van der Leegte Voorzitter Brabantse Familiebedrijven Genootschap De heer J.G.Ch.A. (Jan) Marijnissen Partijvoorzitter Socialistische Partij De heer drs. A.L.M. (Ton) Nelissen Voorzitter Kamer van Koophandel Noord-Brabant De heer drs. P.J.J.M. (Peter) Swinkels Voorzitter Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging De heer L.M.T.J.(Louis) Tobback Burgemeester stad Leuven, België
Mevrouw drs. J.L.M. Baartmans-van den Boogaart De heer J.M.C.M. Cox De heer dr. J.C. Dona De heer ing. J.A.J.M. van den Hoven De heer mr. G.P.R. de Jongh De heer H. Lerou De heer mr. W.J.J. Louwers AA De heer drs. A.L.M. Nelissen De heer mr. dr. A.G.J.M. Rombouts De heer drs. W.N. Vulto De heer M.J.F. Weck De heer ir. G.A. Witzel
TEFAF; Boschen Van Goghvrienden 16 t/m 15 maart
Comité van Aanbeveling sponsorwerving Noordbrabants Museum
De heer mr. A.J.G. Smetsers
Bezoek aan museum Jan Cunen te Oss met rond leiding door de expositie ‘Goed Getroffen. Meesterwerken van de Haagsche School’.
Fondsen
Ambassadeurs sponsorwerving Museumkwartier ’s-Hertogenbosch *Bijschriften tijdlijn pag. 5 werken van links naar rechts:
Agenda
Vriendenontvangst Museum Kruysenhuis
Vriendenexcursie M Museum in Leuven 14 juni
Bezoek aan de tentoonstelling ‘Van voor Teniers tot na Ensor’ met hoogtepunten uit de collectie van het Noordbrabants Museum.
23 maart
Museumbezoek gecombineerd met een uitvoering van het Stabat Mater door Het Brabants Orkest, in de St. Petruskerk in Oirschot.
▲ M - Museum Leuven
Contact
Aanmelden als Vriend
Adres Noordbrabants Museum Verwersstraat 41 ’s-Hertogenbosch T: 073 - 6877 877
[email protected]
De Stichting Vrienden van het Noordbrabants Museum bestaat vanaf 1984 en telt inmiddels een kleine 1000 leden. Samen vormen zij een belangrijk draagvlak voor het museum. Dankzij hun bijdragen is de museumcollectie uitgebreid met een aantal fraaie kunstaankopen. Voelt u zich thuis in het Noordbrabants Museum? Word dan nu Vriend van het Noordbrabants Museum en geniet van een aantal e xtra’s. Wilt u het museum graag nog meer steunen? Dan kunt u kiezen voor een Bruegel-, Bosch- of Van Gogh-lidmaatschap.
Kantooradres leveranciers Waterstraat 16 ’s-Hertogenbosch Postadres Postbus 1004, 5200 BA ’s-Hertogenbosch Momenteel alleen digitaal geopend. Door de uitbreiding, verbouwing en renovatie is het museum gesloten tot eind 2012. Digitaal blijven we 24/7 open via www.noordbrabantsmuseum.nl Hier vindt u de meest actuele informatie over het museum en de activiteiten. Op de hoogte blijven? Graag houden wij u op de hoogte van alle activiteiten. Meldt u zich aan voor de digitale nieuwsbrief via de homepage van onze website. Voor dagelijkse nieuwsfeiten volg ons via Twitter @NoordbrabantsM
Aanmelden kan via de website, per email of telefonisch. Op www.noordbrabantsmuseum.nl vindt u onder het kopje Vrienden een aanmeldformulier. Mailen kan naar vrienden@noordbrabants museum.nl. Telefonisch kunt u ons bereiken op 073 - 6 877 877.
