Nieuwe perspectieven voor de toekomst

Nieuwe perspectieven voor de toekomst

Inhoudstabel De 6de periode (28ste week en volgende): hoe gaat het nu verder ? • Een nieuwe manier van leven opbouwen na een depressie

P3

Een persoonlijke ervaring • Ik begin te geloven dat ik er nu klaar voor ben

P4

Depressie is... • Leer uzelf opnieuw kennen! • Openstaan voor nieuwe kansen • Op naar de toekomst!

P6 P7 P8

Depressie en medicatie • Samenvatting : enkele gegevens over SSRI • Antidepressiva veilig gebruiken

P9 P9

Praat erover met uw arts: “vragen en antwoorden” • Ik neem mijn geneesmiddelen regelmatig in, maar toch voel ik me soms treurig. Is dat normaal ? • Mijn depressie uit zich vooral in de vorm van een voortdurende vermoeidheid. Is het mogelijk dat ik aan het chronisch vermoeidheidssyndroom lijd ?

P10 P10

Praktische tips • Hoe zeg ik het? • Op uw eigen ritme op weg naar de toekomst • Ga zo door!

P12 P13 P14

Nuttige adressen • Wilt u ons helpen om anderen te helpen?

P15

“Post-it van de maand”

P16

Editoriaal Proficiat! Met dit RHYTHMS® magazine in handen hebt u een belangrijk doel bereikt. U krijgt weer vertrouwen om uw leven in handen te nemen en weer een bijdrage te leveren in uw gezin, op uw werk… Blijf vooral goed op je gezondheid letten. Zorg ervoor dat u zich niet te veel overbelast, probeer niet te veel te doen in één keer, en bovenal… geniet !

• De 6de periode (28ste week en volgende):

hoe gaat het nu verder? Een nieuwe manier van leven opbouwen na een depressie In de maanden na het verdwijnen van de symptomen van de depressie voelen patiënten die behandeld worden met antidepressiva zich vaak relatief goed, sterk en zelfzeker en willen zij belangrijke veranderingen in hun manier van leven doorvoeren. Als ze naar de toekomst kijken, zien zij niet gewoon “altijd hetzelfde”, maar veel nieuwe kansen. “Mensen zijn als theebuiltjes. Ze beseffen pas hoe sterk ze zijn wanneer ze in het hete water vallen.” Tot deze slotsom kwam één van de Amerikaanse gijzelaars die 444 dagen werden vastgehouden in Iran. Veel mensen die moeilijke tijden hebben doorgemaakt, bijvoorbeeld een depressieve episode, begrijpen maar al te goed wat deze voormalige gijzelaar bedoelde. Wanneer een depressieve patiënt zijn

“innerlijke gevangenis” eindelijk opnieuw kan verlaten, heeft hij veel geleerd. Hij kent nu zijn eigen sterkte en weet wat hij moet doen om zich beter te voelen. Nu u zo kort voor uw genezing staat, is het nuttig om de hele depressieve episode nog eens de revue te laten passeren en te proberen om verbanden te leggen. Nu is ook het moment aangebroken om samen met uw arts strategieën te ontwikkelen voor de toekomst. Benut uw herwonnen gezondheid zoveel mogelijk, maar leer ook om die gezondheid te koesteren en te voorkomen dat u hervalt. Eventueel moet u de dingen mentaal eerst even op een rijtje zetten en u innerlijk voorbereiden om te kunnen beslissen hoe uw terugkeer naar het normale leven eruit zal zien. Misschien hebt u tijd nodig om te overwegen of u enkele fundamentele wijzigingen wilt aanbrengen aan uw manier van leven. Misschien is het zinvol om na te denken over uw relaties met andere mensen en deze eventueel nieuw 3

leven in te blazen. Of om de mensen die u geholpen en gesteund hebben te tonen hoe dankbaar u bent en hen te vragen om u ook in de toekomst te steunen. Vergeet niet dat uw huisarts u daarbij kan helpen. Vertrouw op uw dokter en op uw geneesmiddelen : u kunt net zolang beroep doen op hen tot u weer helemaal gezond bent!

• Een persoonlijke ervaring

Ik begin te geloven dat ik er nu klaar voor ben Cynthia W. Nu ik erop terugkijk, realiseer ik mij dat ik de afgelopen tien jaar min of meer depressief ben geweest. Voor zover ik mij kan herinneren begon het toen Jules ongeveer één jaar oud was. Dus niet direct een postnatale depressie. Hij was een leuke en eigenlijk heel gemakkelijke baby. Toch vond ik het moeilijk om hier mee om te gaan. Ik kreeg zomaar huilbuien, zonder aanleiding. Het leven leek niet waard om geleefd te worden. Maar als ik nog verder terugkijk, vraag ik mij af of het al niet begonnen is toen ik tiener was. Mijn ouders zeiden altijd dat ik onrustig was, gespannen, zenuwachtig. Ik was een “gevoelig” type. Ik kreeg een of andere behandeling van de dokter, maar dat hield ik niet lang vol. Geleidelijk aan ging het weer beter met me, maar ik bleef me kwetsbaar voelen. Ons gezin raakte er aan gewend dat ik niet altijd even gemakkelijk was, ook Daniel. Ik denk nu dat dit ons leven behoorlijk beperkt heeft. Ik werkte als secretaresse toen wij trouwden en zag mezelf als een carrièrevrouw. Ik was altijd van plan weer te gaan werken als Jules weer wat ouder zou zijn. Maar het gebeurde gewoon niet, vooral omdat ik ook kalmeringsmiddelen gebruikte.

perioden : momenten dat ik niet uit bed wilde komen, niet vooruit geraakte, niets te doen had. Ik was er zelfs niet voor Jules wanneer hij uit school kwam. Daniel liet het maar gebeuren, hoewel ik wist dat het hem geen goed deed. Wanneer ik down was, deed hij de boodschappen voor ons. Wanneer ik in mijn goede doen was, probeerde ik weer de draad op te pakken maar op de een of andere manier had ik er geen plezier in.

Natuurlijk waren er ook de goede perioden, ik kan mij enkele prettige perioden herinneren; de vakanties aan zee, promotie van Daniel op zijn werk, wandelingen in het bos, de zilveren bruiloft van mijn ouders. Maar ik had altijd het gevoel dat het op elk moment voorbij kon zijn. Er waren ook echt slechte

Mijn dokter heeft me toen in contact gebracht met een soort zelfhulpgroep: lotgenotencontact. Dit gaf mij de kans om met andere mensen te praten, die net zulke ervaringen als ik hebben. Wij doen oefeningen om te werken aan ons zelfvertrouwen en ons gevoel van zelfwaardering. De weten-

Ik ben toen teruggegaan naar de huisarts. De afgelopen tien jaar heb ik verschillende dokters bezocht en ook verschillende medicijnen geslikt. De ene werkte beter dan de andere, maar ik had het idee dat al die pillen me suf maakten. Dus zodra ik me weer wat beter ging voelen nam ik ze niet meer in. Nu heb ik weer een andere dokter, een psychiater, alweer zo’n 6 maanden, en die zei dat ik een modern antidepressivum moest gaan gebruiken. Ik heb het idee dat ik me niet suffig voel. Uiteindelijk begint het te werken. Niet zonder pijn overigens. Want als je beter wordt, begin je je te realiseren dat de depressie niet alleen jezelf maar ook je gezin treft. Ik heb veel spijt van de tijd die ik niet met mijn zoon en man kon delen, spijt dat ik niet kon werken, en ga zo maar door.

4

schap dat ik er niet meer alleen voor sta heeft mij geweldig geholpen. Deze keer heeft mijn psychiater ook gezegd dat ik de medicijnen zeker een jaar lang moet innemen. Hij zei dat sommige mensen juist vatbaar zijn voor depressie en een langdurige behandeling nodig hebben. Ik ben het daar helemaal mee eens. Nu met veel hulp van de mensen uit mijn groep en met de hulp van Daniel en Jules begin ik weer vooruit te kijken in plaats van achteruit. Ik ben nu een computercursus aan het volgen. Over een paar weken ben ik hiermee

klaar. Ik hoop dan weer een part-time baan te vinden. Ik zie wel hoe ik hiermee om ga. Als dat goed gaat, denk ik dat de volgende stap is om niet voor een ander te werken maar met Daniel samen een eigen bedrijf te beginnen. Al dit soort mogelijkheden en uitdagingen liggen nu voor ons open. Ik begin te geloven dat ik er nu klaar voor ben om samen met Daniel een nieuwe uitdaging aan te gaan.

De artikels in RHYTHMS ®zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten en op gesprekken met artsen en patiënten. De diverse artikels kunnen niet toegeschreven worden aan één persoon, maar vatten de ervaringen van meerdere personen samen.

5

• Depressie is...

Leer uzelf opnieuw kennen! Als de depressie uw gedachten niet langer verlamt, zult u zich waarschijnlijk vragen gaan stellen over uzelf. U zal zich bijvoorbeeld afvragen wat er eigenlijk gebeurd is. Waarschijnlijk werd uw hele zelfbeeld zodanig beheerst door de depressie dat u zich nu de depressie achter de rug is afvraagt: “Wie ben ik eigenlijk ?” of “Wie zal ik in de toekomst zijn ?”

tal mensen die veel voor u betekenen, nu nog belangrijker zijn geworden voor u of merkt u dat u zich nu beter kunt inleven in anderen en dat u hen beter kunt helpen in geval van problemen. Mensen die een depressie overwonnen hebben, beginnen vaak na te denken over hun eigen leven, gaan op zoek naar een nieuwe manier van leven, bouwen goede persoonlijke relaties uit, blazen bestaande relaties nieuw leven in of gooien hun carrière over een andere boeg.

Veel mensen kunnen na een depressie nauwelijks begrijpen hoe somber het leven hen kort daarvoor nog leek en hoe ze zich in die periode gedroegen. Sommigen vragen zich af of ze in die periode gek waren en of ze misschien een blijvend probleem hebben, hoewel ze zich ondertussen weer goed voelen. Anderen vragen zich af hoe ze ooit opnieuw een nuttig lid van de maatschappij kunnen worden en of ze in staat zullen zijn om stabiele persoonlijke relaties aan te knopen, kinderen te krijgen of voor hun gezin te zorgen. Deze twijfels treden vaak op na traumatische gebeurtenissen. Naarmate het genezingsproces vordert, zult u echter een stabiele basis kunnen leggen voor uw latere leven en zult u er zeker van zijn dat u in de toekomst een vervuld en gezond leven kunt leiden.

Laten we even het voorbeeld nemen van een jonge getrouwde vrouw die maandenlang worstelde met een depressie voor er een correcte diagnose werd gesteld. Als ze terugblikt op de periode van uiterste vertwijfeling en neerslachtigheid vóór de start van de behandeling met antidepressiva, ontdekt ze vandaag een innerlijke kracht in zichzelf daar waar ze vroeger alleen zwakte had gezien. De patiënte stelde vast dat de geneesmiddelen haar geholpen hadden om haar depressie te overwinnen. Nu de symptomen van de depressie verdwenen waren, groeide ook haar gevoel van eigenwaarde. Haar depressie was inderdaad absoluut geen teken van zwakte. Nu ze de depressie overwonnen had en stappen zette naar de genezing, voelde deze patiënte zich innerlijk sterker dan ooit tevoren.

Nadat ze een depressie hebben overwonnen, ontdekken veel mensen dat hun leed ook een aantal uiterst positieve aspecten had. Ze zullen zich afvragen wat ze uit hun depressie hebben geleerd. Misschien ontdekt u in uzelf een tot dan toe nog ongekende gevoeligheid of stelt u vast dat u heel veel over uzelf hebt geleerd. Misschien beseft u dat een aan-

Een andere vraag die patiënten zich vaak stellen nadat ze een depressie hebben overwonnen, is: “Waarom was ik zo depressief ?” Het is normaal dat men na traumatische

6

ervaringen een verklaring gaat zoeken om wat er gebeurd is te ordenen en de eigen situatie te begrijpen. Vaak vindt men echter geen antwoord. Waarschijnlijk schieten u wel een aantal factoren te binnen die eventueel aan de basis kunnen liggen van uw depressie. Vooral als er in uw familie al andere depressiegevallen voorkwamen, zult u veronderstellen dat u vatbaar bent voor depressies en zult u in de toekomst bijzonder oppassen. Een belangrijke strategie voor de toekomst

bestaat erin om stressfactoren die hebben bijgedragen tot uw depressie als dusdanig te herkennen en ze in de toekomst zoveel mogelijk te vermijden. Zo kunt u voorkomen dat u hervalt en kunt u zich concentreren op de nieuwe wending die u wilt geven aan uw leven.

Openstaan voor nieuwe kansen Na een depressie is het belangrijkste doel voor veel mensen hun vroegere leven opnieuw op te nemen en terug “normaal” te functioneren. Andere patiënten willen hun leven echter helemaal opnieuw inrichten. Dat geldt vooral voor mensen die van mening zijn dat hun vroegere levensstijl misschien heeft bijgedragen tot het ontstaan van de depressie. Als u dat wilt, kunt u uw gevoelens hierover bespreken met uw arts. Dat is vooral verstandig wanneer u grote veranderingen in uw leven plant.

• Wat bevalt mij het best aan mijn huidige leven ? • Welke persoonlijke relaties, activiteiten en vrienden zijn heel belangrijk voor mij? • Wat wens ik mezelf voor de toekomst? • Welke kleine stappen kan ik vandaag zetten om morgen mijn doelstellingen te realiseren? Hebt u de indruk dat uw depressie u in het verleden verhinderd heeft om plannen te smeden, uw doelstellingen te realiseren of dromen waar te maken, misschien zelfs oude jeugddromen? Blijf niet treuren over gemiste kansen: gebruik uw herwonnen energie en uw positieve stemming liever om op dreef te raken en te beslissen welke richting u nu wilt uitgaan.

Meestal is het smeden van toekomstplannen een aangename bezigheid, maar na een depressie voelt men zich vaak onzeker en besluiteloos. Misschien aarzelt u om uw gewone leven van werk, familie en vriendenkring opnieuw op te nemen en voelt u zich niet goed in uw vel. Wanneer men van plan is om belangrijke beslissingen te nemen of fundamentele veranderingen door te voeren, is men vaak geneigd de moed te verliezen wanneer men die plannen in realiteit wil omzetten.

Een patiënt vertelde dat zijn leven tijdens zijn depressie uitsluitend bepaald werd door zijn bedrukte stemming. Dankzij een correcte diagnose en door het feit dat hij de voorgeschreven antidepressiva nauwgezet innam, genas hij van zijn depressie. Ondertussen beseft deze man dat zijn leven niet alleen rond zijn ziekte draait. Hij heeft afstand genomen van het verleden en schept kracht uit het besef dat hij in staat was om zijn depressie te overwinnen. Deze patiënt is vastbesloten om zijn teruggekregen welzijn te koesteren en zijn

Wanneer u toekomstplannen maakt, kunt u best beginnen met een soort “mini-zelfevaluatie”. U kunt bijvoorbeeld nadenken over de volgende vragen:

7

genezingsproces nog verder te versnellen. Ondertussen overweegt hij zijn manier van leven te veranderen en wil hij daarvoor de juiste beslissingen nemen. Daarom neemt hij ook de nodige tijd om na te denken en geeft hij een nieuwe wending aan diverse aspecten van zijn leven nu het steeds beter gaat met zijn gezondheid.

blijven voelen, op voorwaarde dat zij zich nauwgezet houden aan de voorgeschreven behandeling met geneesmiddelen. Een patiënt van vooraan in de vijftig zei dat hij ervan overtuigd was dat het genezingsproces hem geholpen had om zichzelf en alles wat belangrijk voor hem was beter te begrijpen. Hij herinnert zich de moeilijke tijden. Ook toen hij gestart was met de behandeling met antidepressiva, was hij eerst nog bang dat hij zich nooit opnieuw helemaal goed zou voelen. Ironisch genoeg was het net deze duistere stemming die ertoe leidde dat hij zijn gevoel van welzijn naar waarde ging schatten toen de antidepressiva eenmaal begonnen te werken. De patiënt besloot om dat gevoel van welbehagen nooit meer als vanzelfsprekend te beschouwen. Zes maanden nadat zijn depressieve symptomen verdwenen waren, stelde de patiënt vast dat hij professioneel in een impasse zat en dat hij zijn talenten niet voldoende kon benutten. In plaats van nog tijd te verspillen aan een job waarin hij zich niet gelukkig voelde, begon hij doelgericht te zoeken naar ander werk waarin hij zich beter kon uitleven.

Patiënten die een depressie doormaakten zijn vaak heimelijk bang voor de dingen die op hen afkomen. Als ze in het verleden meermaals aan een depressieve episode hebben geleden zonder dat een correcte diagnose werd gesteld, zijn ze er misschien aan gewend om niet over de toekomst te durven dromen omdat ze niet kunnen inschatten wanneer het gevoel van overweldigende droefheid opnieuw zal opduiken. Dankzij de positieve ervaring dat een behandeling met antidepressiva werkt, krijgt men zijn optimisme terug. Oude angsten, bijvoorbeeld dat men gemaakte toekomstplannen niet zal kunnen realiseren of dat het huidige gevoel van welzijn plots zal verdwijnen, raken geleidelijk op de achtergrond. Het wordt hen steeds duidelijker dat zij ook in de toekomst hun leven onder controle kunnen houden en zich goed zullen

Op naar de toekomst! Het einde van het RHYTHMS® programma komt in zicht. We hopen dat het u heeft geholpen. Dit programma heeft tot doel u te ondersteunen bij de zelfhulp, samen met uw arts. We beklemtoonden hoe belangrijk het is dat u uw geneesmiddelen blijft innemen zolang uw arts dat nodig vindt. Met behulp van deze geneesmiddelen zullen uw depressieve symptomen verdwijnen en kunt u nieuwe moed verzamelen om uw toekomst vorm te geven. De ervaring dat u een depressie hebt overwonnen kan ertoe bijdragen dat u de problemen van het leven gaat zien als uitdagingen die u moet overwinnen om noodzakelijke en gewenste veranderingen tot stand te brengen in uw leven. Waarschijnlijk hebt u ondertussen nog slechts een vaag beeld van de depressieve

persoon die u ooit was. Die schimmige gestalte die zijn intrek nam in uw binnenste en er veel langer bleef dan u lief was, is nu echter al een hele tijd verdwenen. In de plaats daarvan staat nu een sterkere, rijpere, meer dynamische persoon die de moed heeft om uitdagingen aan te gaan, opnieuw te gaan studeren, een andere job te zoeken, nieuwe vriendschappen aan te knopen en zo intensief te leven dat niet alleen uzelf, maar ook anderen daarover blij verrast zijn.

8

• Depressie & medicatie

Samenvatting: enkele gegevens over SSRI In de diverse magazines van het RHYTHMS® programma vond u in deze rubriek belangrijke informatie over de zogenaamde “selectieve serotonine-heropname-remmers” (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) of SSRI. Hier volgen tot slot nog enkele fundamentele gegevens over dit type antidepressiva die we u niet willen onthouden:

nervositeit, slaperigheid, overmatige transpiratie, een droge mond. Bij mannen kunnen daarnaast ook nog seksuele stoornissen optreden (vooral vertraagde ejaculatie). SSRI zijn doeltreffende geneesmiddelen Net als alle andere soorten antidepressiva zijn SSRI doeltreffend bij de meeste gebruikers. Daarbij komt nog dat het lichaam niet immuun wordt tegen de helende werking van deze geneesmiddelen. Als u na het stopzetten van deze geneesmiddelen hervalt, kunt u ervan uitgaan dat de SSRI opnieuw doeltreffend zullen zijn.

SSRI zijn inmiddels de meest voorgeschreven soort antidepressiva Antidepressiva hebben tot doel het chemisch onevenwicht in de hersenen dat bij een depressie ontstaat, te herstellen. SSRI worden over het algemeen goed verdragen De meest voorkomende bijwerkingen van SSRI zijn: gastrointestinale klachten (misselijkheid, diarree, dunne stoelgang, indigestie), trillingen (tremor), duizeligheid, slapeloosheid, angst,

SSRI zijn gemakkelijk te gebruiken SSRI worden eenmaal per dag ingenomen. Dat is handig en helpt de patiënt om ze niet te vergeten.

Antidepressiva veilig gebruiken Als ze gebruikt worden zoals voorgeschreven, zijn antidepressiva veilige geneesmiddelen. Zorg er echter voor dat u de pillen (net als alle andere geneesmiddelen trouwens) buiten het bereik van kinderen bewaart. Een overdosis kan gevaarlijk zijn. Dat geldt in het bijzonder voor tricyclische antidepressiva. U moet de aanwijzingen van uw arts steeds nauwkeurig opvolgen en hem zeggen welke andere geneesmiddelen u inneemt (ook geneesmiddelen die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn, vitamines of geneeskrachtige kruiden). Antidepressiva kunnen voorgeschreven worden voor een

langdurige behandeling als de klinische symptomen van de depressie dat vereisen. Het is begrijpelijk dat patiënten zich soms zorgen maken dat de inname van geneesmiddelen op lange termijn bijwerkingen kan veroorzaken. Vele mensen nemen al jarenlang antidepressiva in zonder dat dit ongewenste bijwerkingen heeft op lange termijn. Uw arts kan het risico dat gepaard gaat met het stopzetten van de behandeling (namelijk het mogelijk optreden van een nieuwe depressieve episode) afwegen tegen het risico op potentiële ongewenste bijwerkingen op lange termijn.

9

• Praat erover met uw arts: “vragen en antwoorden”

Beste dokter, Ik neem mijn geneesmiddelen regelmatig in, maar toch voel ik me soms treurig. Is dat normaal ?

Beste patiënt, Het zogenaamd “Chronic Fatigue Syndrome” (CFS) [chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)] is eigenlijk een medisch raadsel. De artsen weten wel dat dit syndroom echt bestaat, maar kunnen geen betrouwbare diagnose stellen en weten niet wat de oorzaken zijn en hoe men het kan behandelen. Veel symptomen van CVS treden ook op bij depressie. Het is volstrekt mogelijk dat het bij sommige personen die zogenaamd lijden aan CVS, in feite gaat om een depressie. Sommige wetenschappers zijn van mening dat CVS een bijzondere vorm van depressie is. Als dit waar is, kunnen de symptomen bij deze patiënten waarschijnlijk behandeld worden met antidepressiva.

Beste patiënt, Antidepressiva zijn geneesmiddelen die het chemisch evenwicht in de hersenen herstellen. Ook wanneer de patiënten niet langer depressief zijn, beschikken ze nog over een volledig gamma emoties die ook andere mensen hebben: vreugde, verdriet, verveling, droefheid, verlangen, tevredenheid, enz. Een van de voordelen van antidepressiva is net dat de patiënten opnieuw over het volledige scala aan emoties beschikken. Antidepressiva normaliseren de stemming zonder dat ze de gevoelswereld “verdoven”. Als uw droefheid echter blijft duren en sterk uitgesproken is, moet u mij daarvan op de hoogte brengen. Sla geen enkele consultatie over zolang u antidepressiva inneemt. Alleen zo kunnen we garanderen dat u zich ook goed zal blijven voelen. U moet altijd waakzaam zijn en aandacht hebben voor mogelijke elementen die kunnen wijzen op een nakend herval. Als u op een bepaald moment (ook tijdens de behandeling met antidepressiva) merkt dat uw emoties uw leven in toenemende mate beïnvloeden en schaden, dat uw eetlust of uw slaapritme verandert, dat u heel vermoeid of opvallend angstig bent of indien er een ander symptoom opduikt dat vroeger bij het klinisch totaalbeeld van uw depressie hoorde, moet u onmiddellijk bij mij op consultatie komen. Ik zal u dan helpen om te voorkomen dat u hervalt. Beste dokter, Mijn depressie uit zich vooral in de vorm van een voortdurende vermoeidheid. Is het mogelijk dat ik aan het chronisch vermoeidheidssyndroom lijd ?

In “ Praat erover met uw arts” vindt u vragen die patiënten vaak stellen aan hun arts. Deze vragen zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten en op gesprekken met artsen en patiënten.

10

• Praktische tips

Hoe zeg ik het? Ruth werd geconfronteerd met nieuwsgierige vragen van vrienden. Het was hen opgevallen dat Ruth de laatste tijd sterk veranderd was. Tijdens haar depressieve episode was Ruth ervan overtuigd dat alle anderen het beter hadden dan zij, dat ze dingen konden waartoe zij zelf niet in staat was en dat zij succes hadden waar zij faalde. Ondertussen waren haar antidepressiva aangeslagen. Ruth had zich lang niet meer zo goed gevoeld als nu. Veel mensen in haar omgeving wilden weten hoe dat kwam.

• Ik heb mijn leven eens kritisch onder de loep genomen en

Zes maanden nadat de symptomen van de depressie begonnen af te nemen, richtte Ruth in haar buurt een vrouwenclub op om op elkaars kinderen te passen. Het initiatief kwam dus van een vrouw die kort daarvoor nog zodanig depressief was dat ze nauwelijks in staat was om andere mensen aan te kijken en te begroeten! Ruth speelde nu ook tennis en straalde een ongewone dynamiek uit. Van een buur hoorde ze dat de mensen in haar omgeving zich afvroegen wat er met haar aan de hand was. Ruth was nauwelijks te herkennen ! Door al deze speculaties voelde Ruth dat ze de mensen een antwoord schuldig was. Als buren en kennissen haar vroegen: “Je lijkt wel een ander mens. Hoe komt het dat je je leven zo radicaal hebt omgegooid ?” antwoordde Ruth bijvoorbeeld :

• Ik wilde me al jarenlang meer engageren. Eindelijk heb ik

heb vastgesteld dat ik veel dingen anders moet doen. Daarom heb ik beslist om één en ander te veranderen. Je moet immers altijd proberen om je te verbeteren, vind je ook niet?

• Dit geneesmiddel werkt op lange termijn. Ik neem het zoals het moet. Met een antibioticum zou je toch ook niet na drie dagen stoppen gewoon omdat je je beter voelt?

er dan nu toch de tijd voor genomen.

• Nu mijn kinderen naar school gaan, heb ik meer tijd om dingen te doen waarvoor ik vroeger geen tijd had.

• Ik ben nu in mijn beste jaren. Leuk dat je dat opmerkt.

11

Op uw eigen ritme op weg naar de toekomst U bent nu klaar om nieuwe wegen in te slaan. Tijd om een inventaris op te maken dus. Probeer inzicht te krijgen in uw depressie en bouw uw beroepsleven en uw persoonlijke

hebben om u opnieuw beter te voelen. Eet gezond, doe regelmatig aan lichaamsbeweging, vermijd stressfactoren zoveel mogelijk, zet u schrap tegen negatieve stemmingen en

relaties opnieuw op. U wilt de vooruitgang die u hebt geboekt consolideren, uw optimisme behouden en u ook op lange termijn goed blijven voelen. Om dat te bereiken, kunt u een aantal dingen doen.

probeer elke dag iets leuks te doen. Ontwikkel strategieën om potentieel moeilijke levenssituaties te overwinnen. Zo kunt u er door een zinvolle tijdsplanning bijvoorbeeld voor zorgen dat u zich niet overbelast. Probeer niet te veel te doen in één keer. Licht de mensen in uw omgeving in dat u zich volop in het genezingsproces na een ziekte bevindt. Bouw pauzes in om onverwachte periodes van tegenslag mentaal te kunnen verwerken. Vergeet niet dat uw arts u altijd zal helpen als u bang bent dat u de problemen niet zult aankunnen.

Breng begrip op voor uzelf. Bedenk het volgende: als u opnieuw aan het werk gaat en stressvrije persoonlijke relaties aangaat, duurt het soms een bepaalde tijd voor u opnieuw zelfvertrouwen hebt opgebouwd en voor u uw zelfstandigheid hebt herwonnen. U moet dus geduld hebben! Niemand kan voorspellen hoelang deze periode zal duren. Dat is bij elke mens anders. Maar ook als het relatief lang duurt, kunt u er in elk geval van uitgaan dat u uw zelfvertrouwen zult terugkrijgen.

Probeer flexibel te denken. Beoordeel uzelf en anderen niet op een starre, geringschattende manier. Wees op uw hoede wanneer woorden zoals “moeten”, “altijd”, “nooit” door uw gedachten spoken.

U moet er rekening mee houden dat er bepaalde postdepressieve gevolgen kunnen optreden, zoals geheugenverlies of concentratieproblemen. Het is mogelijk dat u zich nog relatief lang moe blijft voelen, vooral na lichamelijke inspanningen. Binnenkort zult u echter alles opnieuw kunnen doen. U moet daarvoor uw eigen ritme vinden en langzaam tewerk gaan. Doe niet meer dan u aankunt en laat u niet opjagen door de eisen van anderen omdat het oppervlakkig gezien opnieuw beter met u lijkt te gaan. Als deze postdepressieve gevolgen u belemmeren in uw doen en laten, moet u dit bespreken met uw arts.

Als u uzelf betrapt op negatieve gedachten, doe dan iets om deze gedachten tegen te houden: adem eens diep in, klap eens in de handen, neurie een lied, ga eens wandelen. Als u in een negatieve stemming bent, moet u zorgen dat u kunt kiezen uit een aantal positieve vormen van afleiding: muziek, lachen, frisse lucht, creativiteit, iemand knuffelen, alles wat u - zoals de ervaring leert - opnieuw moed geeft, kan in zo’n situatie helpen.

Praat over uw ervaringen met goede vrienden en familieleden die u vertrouwt. Dat kan u helpen om uw zelfbeeld te herzien en te begrijpen wat er juist gebeurd is en in welke richting uw leven nu evolueert.

Laat u niet afleiden door de angst dat de depressie mogelijk opnieuw opduikt. U kunt er zelf actief toe bijdragen dat u niet hervalt. Neem uw geneesmiddelen in zoals voorgeschreven door uw arts, ga regelmatig op consultatie bij uw arts en let op eventuele symptomen die kunnen wijzen op een dreigend herval. Een lijst met symptomen die u hebt vastgesteld tijdens

Hou vast aan de positieve, nieuwe gewoontes die u geholpen 12

den hebben getoond en blaas vriendschappen die u misschien hebt verwaarloosd tijdens uw depressie, nieuw leven in. Denk er echter aan dat dit een bepaalde tijd zal vragen, vooral als u tijdens uw depressie sociale contacten hebt vermeden of niet in staat was tot normale relaties met anderen. Soms kan de situatie uitzichtloos lijken: enerzijds hebt u misschien de indruk dat sommige mensen u mijden en dat u anderen niet met uw problemen mag belasten; anderzijds hebt u deze mensen nodig. Ook in de genezingsfase is het belangrijk dat u beschikt over een netwerk van relaties en dat u de mensen die u nauw aan het hart liggen vraagt om u te blijven steunen bij uw herstel, vooral wanneer u in de toekomst waarschijnlijk niet meer zo vaak op consultatie zult gaan bij uw arts. Sommige mensen in uw omgeving zijn uw problemen misschien beu. In dat geval hebt u waarschijnlijk meer zin om alleen op uzelf te vertrouwen en te zorgen dat u zich er zonder de hulp van anderen doorheen worstelt. Maar ook als u zich nu heel goed voelt, hebt u iemand nodig die u vertrouwt en op wie u kunt steunen voor het geval u zich nog eens slecht zou voelen. Andere mensen kunnen bepaalde tekenen van herval soms vroeger opmerken dan uzelf. Deze mensen kunnen u steunen om het rustig aan te doen zodat u niet ineens teveel van uzelf vergt en kunnen u moed inspreken voor de toekomst.

uw eerste depressieve periode (zie magazine 1 van het RHYTHMS® programma) kan daarbij heel nuttig zijn, want dat patroon van symptomen is anders voor elke patiënt. Evalueer de ernst van elk symptoom en bespreek met uw arts bij welke symptomen en bij welke zwaartegraad u hem op de hoogte moet brengen. U kunt bijvoorbeeld afspreken dat u de arts op de hoogte brengt als u meer dan twee nachten na elkaar slecht slaapt. Denk eraan : hoe sneller u reageert op de symptomen, hoe groter de kans om te voorkomen dat u hervalt. Voor het overige zijn de geneesmiddelen bij herval waarschijnlijk net zo doeltreffend als de eerste keer. Evalueer uw werksituatie. Beslis of en wanneer u opnieuw wilt gaan werken, of u uw collega’s op de hoogte zult brengen en wie u precies op de hoogte wilt brengen. Misschien hebt u de behoefte om aan anderen te bewijzen dat u opnieuw volledig inzetbaar bent. Let in dat geval op dat u niet onder stress komt te staan. Als u nog niet zeker weet of u opnieuw wilt gaan werken of als u denkt dat een andere job of een andere carrière u deugd zouden doen, kunt u dit met uw arts bespreken. Begin oplossingen te zoeken voor problemen met andere mensen. Koester uw relaties met mensen die zich echte vrien-

13

Ga zo door ! Proficiat! Met dit RHYTHMS® magazine hebt u een belangrijk doel bereikt. Er zijn al heel wat maanden voorbijgegaan sinds de diagnose “depressie” werd gesteld en u heeft nu de verschillende fasen van het genezingsproces doorlopen. Natuurlijk verloopt dat herstel bij alle depressiepatiënten in een ander tempo. Volgens experts sluiten de meeste patiënten tussen vijf en negen maanden na het begin van de behandeling de tweede fase van hun genezingsproces (de zogenaamde “vervolgfase”) af en voelen zij zich over het algemeen “weer helemaal de oude”. De symptomen van uw depressie zijn ondertussen waarschijnlijk sterk verbeterd of zelfs helemaal verdwenen.

• U hebt ervaren dat artsen en wetenschappers uiterst

Laat u zich echter niet misleiden! U moet de door de arts voorgeschreven behandeling streng blijven opvolgen om een goede kans te hebben om dat goed gevoel te behouden en niet te hervallen. Het risico op herval is vooral groot bij mensen die al eerder een depressieve episode hebben doorgemaakt, bij personen bij wie in de familie gevallen van depressies bekend zijn en bij personen die niet volledig genezen zijn van een depressieve episode of die aan een andere ziekte lijden. Als u tot één van deze risicogroepen behoort, moet u bijzonder goed oppassen en doelgericht werken aan een snel herstel.

Het gaat er nu niet zozeer meer om om u nog beter te voelen, maar om het herstel te behouden. Opgelet: dat is geen kinderspel! Volgens statistieken krijgen 50 tot 85 personen op 100 die aan een zware depressie hebben geleden, tijdens hun leven nogmaals af te rekenen met een depressieve periode. Bij de meeste van deze personen doet deze nieuwe depressie zich voor binnen de eerste twee jaar na hun herstel. Gelukkig steunen uw arts en uw omgeving u om de signalen van een dreigende depressie tijdig te herkennen en een geschikte behandeling te kiezen.

Het programma heeft u permanent begeleid doorheen alle fasen van uw behandeling en hielp u door de moeilijke momenten omdat:

In het geval van een depressie kan op een vooruitgang een stilstand volgen die in bepaalde omstandigheden een herval kan uitlokken. Ook als u zich op dit moment goed voelt, als u goed slaapt en ’s morgens uitgerust wakker wordt, als u opnieuw plezier beleeft aan uw oude interesses en oude vriendschapsbanden opnieuw hebt aangeknoopt, mag u in geen geval nonchalant worden. Volg uw behandelingsplan nauwgezet op met de nodige discipline en het nodige uithoudingsvermogen, dag na dag, zonder onderbreking, zonder uw aandacht te laten verslappen. Uw arts, uw omgeving en het RHYTHMS® programma zullen u daarbij blijven steunen.

enthousiast zijn over de geneesmiddelen die u werden voorgeschreven.

• U hebt ervaren wat u kunt verwachten van zodra het opnieuw beter met u gaat.

• U tips hebt gekregen over hoe u met uw familieleden en vrienden kunt praten.

• U hebt ervaren wat u kunt doen om u "opnieuw de oude" te voelen.

• U merkte dat u niet alleen stond met uw depressie. • Dit geneesmiddel werkt op lange termijn. Neem het zoals het moet. Met een antibioticum zou je toch ook niet na drie dagen stoppen gewoon omdat je je beter voelt ?

• Men u uitlegde wat men moet verstaan onder de ziekte “depressie”.

14

• Nuttige informatie Trefpunt Zelfhulp vzw Veel mensen denken bij de term ”zelfhulpgroep” dadelijk aan een “praatgroep”. Dat is echter het clichébeeld waarmee groepen blijven worstelen. Zelfhulpgroepen zijn véél méér dan praatgroepen alleen. Het is één van de taken van het Trefpunt Zelfhulp vzw om dit misverstand uit de wereld te helpen. Inderdaad, heel wat zelfhulpgroepen brengen lotgenoten regelmatig samen om te praten. Soms verloopt dat volgens de inspiratie van het moment, soms heeft men vooraf afgesproken waarrond het gesprek zal gaan, soms komt een spreker als inleider en praten de mensen vervolgens over hun eigen ervaringen verder. Men veronderstelt af en toe dat mensen dan vooral “klagen”, over het onrecht dat hen werd aangedaan, de uitzichtloosheid van de situatie, een hulpverlener die niet begrijpt, de samenleving die afwijst, enzovoort. Hoewel men de ruimte krijgt om te praten over dergelijke frustraties, toch besteden zelfhulpgroepen vooral aandacht aan het positieve en het constructieve. Wat heeft bijvoorbeeld anderen geholpen? Hoe hebben anderen het aangepakt? Met welk resultaat?

Maar er zijn dus ook zelfhulpinitiatieven die helemaal géén praatbijeenkomsten organiseren. De zelfhulpgroep “Leven zoals Voorheen” bijvoorbeeld is een zelfhulpgroep voor vrouwen met borstkanker, waarbij vrijwilligsters vrouwen na de ingreep in het ziekenhuis bezoeken. Op een zeldzame “open vergadering” na worden er zeer nadrukkelijk geen groepsactiviteiten georganiseerd. De groep zorgt wel voor goede informatie en persoonlijke opvang en organiseert sporadisch infodagen rond specifieke onderwerpen. Hun devies is echter letterlijk “leven zoals voorheen”, je niet terugtrekken – ook niet in de veilige zelfhulphaven. Overigens hebben sommige mensen in andere gevallen wél soms even nood aan zo’n beschutte plek. In een zelfhulpgroep krijgen ze dan tijd om te herstellen, hun gedachten en gevoelens te uiten en te ordenen en om te leren. Daardoor worden ze voldoende gesterkt om het leven “buiten” of “na” de groep opnieuw vorm en kwaliteit te geven.

1. depressie 2. zelfdoding 3. echtscheiding 4. rouw/verliesverwerking 5. overleden kind 6. fobie 7. weduwschap 8. eetstoornissen 9. seksueel (geweld) 10. alleenstaanden

Trefpunt Zelfhulp vzw wijst jaarlijks duizenden mensen naar zelfhulpgroepen door. Bij wijze van illustratie hier even de top tien van “meest gevraagde” groepen :

Trefpunt Zelfhulp vzw p/a Departement Sociologie E. Van Evenstraat 2c 3000 Leuven Tel. 016 23 65 07 Fax: 016 32 30 52 [email protected]

http://www.zelfhulp.be Hier kan u op zoek gaan naar een zelfhulpgroep. U kan kijken of er rond een bepaalde aandoening of probleem een zelfhulpgroep in Vlaanderen bestaat. Telkens wordt een korte uitleg over de aandoening gegeven, gevolgd door de verschillende groepen die bestaan met hun adressen, telefoonnummers, faxnummers, hun werking en doelstellingen. Indien de groep een website of een e-mail adres heeft, dan is er een link voorzien.

Beste lezer, beste lezeres van RHYTHMS® We willen u hartelijk danken omdat u ons de kans hebt gegeven om u te begeleiden bij deze moeilijke fase in uw leven. Het doel van dit programma bestond erin u grondige informatie te geven over het ziektebeeld van een “depressie”, u strategieën voor oplossingen voor te stellen en nuttige tips te geven voor de behandeling en voor uw dagelijks leven. We zouden graag van u horen of dat doel bereikt is en zo ja, in welke mate. Daarom hebben wij in dit magazine een vragenlijst bijgevoegd. Door deze vragenlijst in te vullen kunt u ons helpen om het RHYTHMS® programma nog te verbeteren voor toekomstige patiënten. We hopen van harte dat u de vragenlijst ingevuld aan ons zult terugsturen. Dit kan u per e-mail doen of per post. In naam van toekomstige depressiepatiënten danken we u bij voorbaat voor de moeite ! Het RHYTHMS® programma heeft tot doel mensen die aan een depressie lijden, op vaste tijdstippen kwalitatief hoogstaande en nuttige informatie te verstrekken. De inhoud kan de begeleiding door en de raad van een arts echter nooit vervangen.

15

RHYTHMS® is a registered trademark of