Ngo-ontmoeting van 19 mei 2010: KBC, duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen in een veranderende omgeving
Jan Vanhevel, CEO KBC groep, sprak in zijn verwelkoming en inleiding over het belang van duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen voor KBC; ook tijdens en na de crisis. Hij ging ook in op de strategische refocus die KBC na de crisis doorvoerde. Nadien gaf Erik Luts, algemeen directeur Facilitair Bedrijf, Financiële Controle en Personeel, een toelichting over de stappen die KBC het afgelopen jaar zette inzake duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Geert Heuninck, hoofd Duurzaam en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen bij KBC Asset Management, had het over de nieuwe tendensen in duurzaam beleggen. Het debat over duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen draait bij KBC rond de milieustrategie, het personeelsbeheer en de cliëntentevredenheid. Voor KBC is duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen inherent aan zijn bedrijfsvoering. Het ligt in de lijn van zijn eigen maatschappelijke overtuigingen en beantwoordt ook aan de verwachtingen van de gespecialiseerde ratingbureaus. Verantwoordelijkheid ten opzichte van en inspanningen t.a.v. het milieu Verantwoord energiegebruik KBC behaalde voor alle Belgische vestigingen een ISO 14001-certificaat voor zijn milieuzorgsysteem. In België werkt KBC continu en systematisch op 3 assen: beleidsbepaling en organisatorische strategie, techniek en wetgeving en mensen in de maatschappij. De aanpak rond verantwoord energiegebruik is gebaseerd op de ‘trias energetica’ en bestaat dus uit drie stappen: de energievraag beperken, duurzame energie gebruiken en efficiënt gebruikmaken van fossiele brandstoffen. Voorbeelden van hoe KBC erin slaagt zijn energievraag te beperken zijn de nieuwe energievriendelijke gebouwen, zoals The Loop (het nieuwe regionale kantoor in Gent) en het hoofdkantoor van ČSOB in Tsjechië, samen met de groene kantoren in Hongarije. Als onderdeel van stap twee gebruikt KBC alleen 100% groene elektriciteit. Als onderdeel van stap drie, efficiënt gebruikmaken van fossiele brandstoffen, heeft KBC, onder het acroniem ESIB (Energy Savings in Buildings), een reeks energiebesparende maatregelen genomen in de bestaande gebouwen. De laatste vier jaar slaagde de KBC-groep erin zijn CO2-uitstoot in België met 46% te verlagen. De groep wil zijn inspanningen en verwezenlijkingen nog uitbreiden door te blijven focussen op besparingen en jaarlijks te evalueren welke overige maatregelen mogelijk zijn. In de toekomst wil KBC enkel en alleen wanneer de evaluatie duidelijk negatief uitvalt, zijn uitstoot compenseren. Verantwoord papiergebruik KBC had zich als doel gesteld om tegen 2010 het papierverbruik terug te dringen met 5%, maar is er nu al in geslaagd om 9% minder te verbruiken. 95% van het gebruikte papier, is trouwens papier met FSCcertificaat. Verantwoord omgaan met afval KBC organiseerde sorteerpunten op de werkplekken en zorgde ook voor de nodige ondersteuning en begeleiding via een interactieve sorteertool op het intranet.
Milieuvriendelijk transport Bij de verschillende initiatieven die KBC heeft genomen om meer verantwoord woon-werkverkeer bij het personeel aan te moedigen, hoort de fietsvergoeding die KBC sinds 2001 heeft ingevoerd, samen met een volledige fietsinfrastructuur, zoals veilige fietsstallingen, douches, kastjes en droogruimten. Er werden ook campagnes, bewustmakingsacties en verschillende samenwerkingsprojecten met fietsverenigingen op het getouw gezet. KBC moedigt verder het gebruik van het openbaar vervoer aan door op zijn intranet koppelingen te leggen naar sites van openbarevervoersmaatschappijen, door een speciale bus in te leggen tussen de KBChoofdkantoren in Brussel en Leuven met het dichtstbijzijnde station en door te voorzien in speciale parkeerplaatsen voor carpoolers. KBC stimuleert ook het gebruik van propere wagens via GreenLease, het groene concept voor bedrijfswagens. Het concept is gebaseerd op drie bouwstenen: de keuze voor een groenere wagen, de mogelijkheid om de CO2-uitstoot te compenseren via het ARGUS-klimaatfonds en een cursus/rijles Ecodriving via Save Drivers Plan. De samenwerking met ARGUS (het milieupunt van KBC en CERA) gaat verder en biedt informatie en inspiratie voor een duurzame en milieuvriendelijke maatschappij. Er gaat speciale aandacht naar informatie- en bewustwordingsprocessen, de actieve inbreng in het kader van de milieuzorg van KBC en de specifieke promoties en initiatieven voor het personeel. Verantwoordelijkheid en duurzame inspanningen ten aanzien van het personeel van KBC Uit het jaarlijkse personeelstevredenheidsonderzoek (waarvan het laatste werd gehouden in februari 2010) blijkt dat de algemene tevredenheid op hetzelfde niveau is gebleven als vorig jaar. Ook via Columbus, een diepteonderzoek bij kantoormedewerkers (dateert van de zomer van 2009), kon KBC peilen naar de mening van zijn personeel in moeilijke tijden. De resultaten tonen een lichtjes gedaald vertrouwen (dat te maken heeft met de onzekere financieel-economische omgeving) maar de medewerkers van KBC blijven sterk verbonden met het bedrijf en schrijven hun werkgever nog altijd kenmerken als degelijkheid en betrouwbaarheid toe. Dat gevoel werd verder versterkt door de nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst in België die werkzekerheid tot eind 2011 garandeert. Als deel van de duurzame inspanningen om de personeelstevredenheid hoog te houden, heeft KBC zich geëngageerd om een leeftijdsbewust personeelsbeleid te voeren, biedt het nieuwe mogelijkheden voor telewerk, heeft het testritten met elektrische fietsen georganiseerd en ook infosessies over en voordeelaanbiedingen voor zonnepanelen, legt het gratis pendelbussen in tussen de stations en de hoofdkantoren in Leuven en Brussel, zorgt het voor een fiscaalvriendelijke fietsvergoeding, Ecocheques, …. Daarnaast levert KBC heel wat inspanningen om zijn personeel bewust te maken door o.m. regelmatig in de interne communicatie duurzame thema’s te belichten, medewerkers te motiveren om bloed te geven ten voordele van het Rode Kruis Vlaanderen. KBC engageert zich om zijn personeel fit te houden door het organiseren van start-to-runcampagnes als onderdeel van een gezondere levensstijl. In dat kader is KBC ook mede-oprichter van het 123feelfree-platform (rond voeding en beweging). Verantwoordelijkheid ten opzichte van onze gemeenschappen Het Directiecomité van KBC heeft voor de hele groep een beleid inzake maatschappelijke betrokkenheid ingevoerd met als doel de transparantie voor de stakeholders te verbeteren. Het is gebaseerd op drie basisthema’s: personeel dat zich inzet als vrijwilliger, steun voor gezondheidsprogramma’s en het creëren van betere leefomstandigheden voor de toekomstige generaties. In 2010 werd KBC in België opnieuw Solidarity Champion als onderdeel van de Solidaritest, een Belgisch initiatief in samenwerking met het Vlaamse Rode Kruis en het Verbond van Belgische Ondernemingen. Ook in verschillende Centraal-europese landen en vestigingen van de KBC groep dragen medewerkers vrijwillig hun steentje bij aan een reeks projecten. KBC, dat al lid was van het VN Global Compact, was een van de mede-oprichters van het Global Compact-netwerk voor België dat eind 2009 werd gelanceerd. Ook ČSOB Slowakije heeft zich bij zijn
lokale Global Compact netwerk aangesloten. KBC werd geprezen door een groep van investeerders voor de kwaliteit van het duurzaamheidsrapport. Verantwoordelijkheid ten opzichte van en duurzame inspanningen t.a.v. onze cliënten KBC voert regelmatig cliëntentevredenheidsonderzoeken uit om een zicht te krijgen op de behoeften en verwachtingen van zijn cliënten. In 2009 gaf 74% van de cliënten in België zijn kantoor een 8 (of meer) op 10, ondanks de crisis. Het relatiebankieren zorgt voor een hefboom in tevredenheid. De kantoren die 75% of meer scoorden, kregen een cliëntentevredenheidsaward om in het kantoor uit te hangen. Door Columbus, het diepteonderzoek naar de cliëntentevredenheid kwam KBC te weten dat het vertrouwen ondanks de crisis overeind blijft en dat KBC als een stabiele, betrouwbare en degelijke partner wordt beschouwd. KBC wil zich van zijn concurrenten blijven onderscheiden door zijn relatiegerichte bankverzekeringsstrategie en zijn fijnmazig netwerk. In de toekomst wil KBC zijn cliëntenfocus/gerichtheid verder vergroten door het aanbod nog meer te differentiëren, door multikanaal verkoopsprocessen te ontwikkelen en door de verkoopsefficiëntie te verhogen door te vertrekken vanuit de behoefte van de cliënten. Binnen zijn gamma duurzame en maatschappelijk verantwoorde producten heeft KBC in 2009 een groene lening met verlaagde interestvoet gelanceerd. Eind maart 2010 had KBC al 1 143 groene leningen op afbetaling en 6 573 groene woningkredieten toegestaan. De groene autolening geeft de KBC-cliënt de mogelijkheid om te profiteren van de beste tarieven en voorwaarden als hij een nieuwe auto koopt met lage CO2-uitstoot. KBC heeft tot en met februari 2010 al voor één miljard euro aan leningen voor hernieuwbare energie toegestaan als onderdeel van het KBC Renewable Energy project. In de KBC-Woningpolis is de verzekering van zonnepanelen opgenomen zonder meerkosten. De KBCMilieupolis beschermt kmo’s tegen milieurisico’s, hoofdzakelijk tegen bodemverontreiniging. Geert Heuninck – hoofd Maatschappelijk Verantwoord Beleggen, KBC AM ─ gaf een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen wat betreft het aanbod, de aanpak en de prestaties van de duurzame KBC-beleggingen. Tussen het vorige gesprek met de ngo’s in 2008 en nu werden de visie en de aanpak grondig gewijzigd. Tijdens de afgelopen twee jaar heeft de externe adviesraad een grondige herziening van de evaluatiemethodiek van bedrijven doorgevoerd. KBC AM heeft beslist bedrijven vanaf nu te evalueren op de wijze waarop ze rekening houden met de aanspraken die ’stakeholders’ maken ten aanzien van de onderneming. Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt een kwestie van respect, openheid en evenwicht tussen het bedrijf en de werknemers, de aandeelhouders, leveranciers, de klanten … Die geheel nieuwe benadering werd vertaald in een nieuw evaluatiemodel. KBC publiceert de resultaten van 2 100 bedrijven op de website (www.kbcam.be > duurzaam beleggen). Duurzaam beleggen wint verder aan populariteit. Ondanks de moeilijke marktomstandigheden is het marktaandeel van KBC in de duurzame fondsen, aldus BEAMA, gestegen tot 68%. Dat succes is mee te verklaren door de puike resultaten van de duurzame beleggingsproducten. Het studiebureau Lipper FMI riep KBC Asset Management ook uit tot grootste aanbieder van maatschappelijk verantwoorde beleggingsfondsen in Europa. Nieuw is bovendien het gegeven dat KBC AM gebruikmaakt van de rechten verbonden aan de aandelen van de beleggingsfondsen. Door zijn beleggingsfondsen is KBC AM immers een significante aandeelhouder in tal van bedrijven. Dat betekent dat KBC AM zijn stem kan laten horen op de aandeelhoudersvergaderingen van die bedrijven door middel van Proxy Voting (stemmen op afstand). KBC AM voert daartoe een actief stembeleid, gericht op bedrijfseconomische, governance- en duurzaamheidselementen en op die ontwikkelingen die bepalend zijn voor de waarde van een
onderneming en die een significante impact (kunnen) hebben op de waardecreatie / het rendement voor de cliënt-belegger. Het stembeleid wordt actief gevoerd met betrekking tot ondernemingen waarin de beleggingsfondsen (ICB’s) die beheerd worden door KBC AM een betekenisvolle participatie hebben en waarbij de uitoefening van het stemrecht een wezenlijke impact kan hebben op de uitkomst van de stemming. Het stembeleid omvat: het actief steunen van voorstellen op de Algemene Vergadering die bijdragen tot de creatie van aandeelhouderswaarde op middellange en lange termijn; het aanmoedigen van beleidsmaatregelen van de bedrijven met betrekking tot duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen; het zich verzetten tegen voorstellen die indruisen tegen de aandeelhoudersbelangen en de algemeen geldende principes van corporate governance en duurzaam ondernemen. In 2009 heeft KBC AM 91 bedrijven aangeschreven voor verduidelijking/uitleg en werd aan 11 algemene vergaderingen rechtstreeks deelgenomen. Debat De Heer Despiegelaere (Protos) feliciteert de KBC met het initiatief, dat NGO’s de kans biedt om op een open en constructieve manier vragen te stellen en van gedachten te wisselen met KBC over zijn duurzaamheidsbeleid. In het kader van de resultaten m.b.t. personeelstevredenheid, beaamt Stefan Decock (LBC-NVK Financiën) dat de manier waarop en de snelheid waarmee KBC tijdens de crisis met zijn personeel communiceerde, sterk werden geapprecieerd. Hij onderstreept het algemeen beleid van goede communicatie en de belangrijke inspanningen die KBC terzake levert. Twee jaar geleden had KBC het engagement genomen om tegen 2010 klimaatneutraal te zijn? Waar staan we vandaag ? KBC heeft de voorbije vier jaar in de Belgische business unit de CO2-uitstoot met 46% kunnen verminderen, dankzij diverse maatregelen m.b.t. energieconsumptie en mobiliteit. KBC had kunnen beslissen de resterende CO2-uitstoot te compenseren via het kopen van emissierechten. Maar KBC wil het zichzelf echter niet gemakkelijk maken en wil nog harder blijven werken aan de reductie van de uitstoot. Dat is natuurlijk geen gemakkelijke zaak want hoe dichter je bij je doel komt, hoe zwaarder de inspanning, hoe verder je qua reductie staat, hoe taaier het wordt om verdere reductie te realiseren. KBC is indertijd misschien iets te enthousiast geweest in zijn uitgangspunt. Toch hoopt KBC vroeg of laat te kunnen aankondigen dat de doelstelling gerealiseerd werd. KBC heeft ook beslist om hierover in alle openheid en transparantie te communiceren. Voor de duurzame beleggingsfondsen heeft KBC bepaalde uitsluitingscriteria voor bedrijven. Duurzaam investeren zou zich moeten doortrekken in alle investeringspraktijken van KBC. KBC was voortrekker om controversiële wapens uit te sluiten uit alle investeringen van KBC. Nadien hebben we de indruk dat er geen verdere stappen meer genomen zijn. Bovendien werd anderhalf jaar geleden een engagement door KBC in die zin genomen. Er is begrip voor de moeilijke omstandigheden maar we zijn nu anderhalf jaar verder. Wil KBC dit engagement nog nemen en zo ja, binnen welke tijdspanne? Er wordt een discussie gevoerd over de definitie van het begrip ‘investeringspraktijken’ (eigen investeringsportefeuille van KBC, investeringen door cliënten, …) en ‘maatschappelijk schadelijke investeringen/praktijken’ en het feit dat het niet zo eenvoudig is hier een eenduidige lijn in te trekken. Bovendien is dit ook een evolutief gegeven, wat vandaag schadelijk wordt beschouwd is het daarom morgen niet meer en omgekeerd. KBC wenst dit eerst intern grondig te bekijken alvorens een engagement aan te gaan. Is er naar aanleiding van de crisis iets veranderd in het beleid van KBC, bijvoorbeeld enkel winst te maken op basis van de activiteiten die zich in de reële economie afspelen? Een element dat de vakbonden getracht hebben te concretiseren in hun charter voor de toekomst.
Er wordt verwezen naar de inleiding waarin Voorzitter Jan Vanhevel de kernelementen van de vernieuwde strategie van KBC toelichtte. KBC wil in de toekomst een groep zijn met een lager risicoprofiel en niet langer actief zijn in sectoren die tijdens een crisis een groter risico inhouden dan vroeger gedacht werd. Stellen dat die activiteiten niets met de reële economie te maken hebben, gaat echter te ver. We moeten opletten met veralgemeningen. Er zullen bovendien altijd ‘complexe producten’ blijven bestaan. Zo wordt verwezen naar hypotheken, verzekeringen, betalingen. Op het eerste gezicht lijken dit heel eenvoudige producten en maken die zeker deel uit van de reële economie, maar de systemen die hierachter zitten blijven complex, er komt veel meer bij kijken dan wat op het eerste gezicht gedacht wordt. Hoeveel bedrijven zijn sinds 2007 uitgesloten geweest uit de duurzame focusfondsen op basis van de uitsluitingscriteria die in de screeningsmethodologie van KBC Asset Management zijn opgenomen? In de best-in-class fondsen zijn er relatief veel bedrijven uitgesloten. Hier selecteren we 700 bedrijven uit een basisuniversum van 2100 bedrijven. Sinds 2004 maken ongeveer 400 bedrijven de stabiele kern uit van het best-in-class duurzaamheidsuniversum. Daarnaast is er nog een groep (ongeveer 10%) die er ieder jaar uitvalt of bijkomt. Die wissels komen er om allerhande redenen. Een bedrijf dat uit het universum valt omwille van het niet voldoen aan bepaalde criteria kan er later terug in opgenomen worden indien het wel terug voldoet aan de criteria. Alles wordt steeds voorgelegd aan de adviesraad. In de thematische ecofondsen is de situatie anders. In globo worden hiervoor ongeveer 1100 bedrijven geanalyseerd. Afgerond de helft ervan komt in aanmerking voor opname in de universa. De meeste bedrijven worden geweerd omwille van niet beantwoorden aan de strikte afbakening van thema's, al dan niet in combinatie met niet beantwoorden aan de SRI-voorwaarden. Een honderdtal bedrijven wordt enkel en alleen omwille van SRI-criteria uitgesloten. De samenstelling van het KBC waterfonds werd in het verleden gescreend door een aantal externe organisaties. Er zijn op basis van die screening werd besloten 2 bedrijven uit het fonds te halen en er werden bovendien nog een aantal aanbevelingen gegeven. Zo wordt de discussie geopend over bedrijven actief in het ontzilten van zeewater. Worden deze bedrijven als duurzaam beschouwd, daar het onziltingsproces vaak gebeurt in centrales die werken op fossiele brandstoffen? KBC Asset Management sluit deze bedrijven niet uit op basis van dit criterium. Ontzilten is immers een valabele technologie voor de productie van drinkwater uit zeewater. De installaties verbruiken veel energie maar dat kan op een aanvaardbare manier. Bovendien kan ontzilting in bepaalde gevallen gebeuren gebruik makend van beschikbare restwarmte, bijvoorbeeld van een elektriciteitscentrale. Uiteraard blijven de gemeenschappelijke uitsluitingscriteria van toepassing. Zal het feit dat KBC het ISO14001 certificaat behaald heeft een positieve impact hebben op de score die KBC behaalt in de duurzaamheidsscreening van KBC Asset Management? De screening van KBC gebeurt op basis van data aangeleverd door twee onafhankelijke bedrijven. Op basis hiervan scoort KBC al goed en beantwoordt het aan de duurzaamheidscriteria. Er wordt verwacht dat omwille van het behalen van het ISO14001 certificaat de score van KBC in de toekomst nog zal verbeteren. KBC was indertijd een voorloper op het vlak van uitsluiten van bedrijven actief in de productie van controversiële wapens, dit zowel voor de beleggingsfondsen als voor de eigen investeringen van KBC. ING en BNP Paribas Fortis spreken nu ook van het uitsluiten van bedrijven actief in de productie van nucleaire wapens. KBC doet dit niet. Op dit moment zijn bedrijven actief in de productie van nucleaire wapens niet uitgesloten uit de duurzame fondsen van KBC Asset Management, dit om de eenvoudige reden dat er de laatste 65 jaar geen nucleaire wapens gebruikt zijn. Er zijn ook nauwelijks producenten van nucleaire wapens die niet uitgesloten zijn door het beleid ten aanzien van de reeds uitgesloten wapensystemen. Bovendien worden er ook heel wat kernwapens ontmanteld, in samenspraak met, of door de producent zelf. Hierop wordt een discussie geopend dat het vaak niet eenvoudig is te detecteren of een bedrijf betrokken is bij controversiële activiteiten. Temeer het vaak onderaannemers zijn die mogelijks betrokken zijn bij controversiële activiteiten, waardoor het eigenlijke bedrijf hier ook niet steeds zicht op heeft. Er wordt verwezen naar het duurzaamheidsbeleid dat KBC voert ten opzichte van zijn leveranciers. Er wordt aan elke leverancier gevraagd een verklaring ‘duurzaamheidsvereisten voor leveranciers van KBC’ te tekenen.
De leveranciers tonen goede wil die verklaring te ondertekenen, maar hebben vaak toch enige terughoudendheid daar zij ervan overtuigd zijn nooit te kunnen uitsluiten dat één van hun onderaannemers niet aan de vereisten voldoet. Voldoende en adequate certifieringsmethodieken zouden een positieve bijdrage kunnen leveren aan dit probleem.
KBC dankt de NGO’s die deelnamen aan het jaarlijkse debat voor hun aanwezigheid, constructieve vragen en de open en opbouwende dialoog die gevoerd werd. KBC engageert zich ertoe om dit initiatief ook in de komende jaren te herhalen en nodigt de NGO’s ook uit om tussendoor hun vragen of bedenkingen over te maken.
