i ! r f a a l o o S h Sc L TIONAA A N N I E DUCATI VELRUG E R U U U NAT DSE HE N A L L A DE S
PARK
2
! r u u t o n a v Op
Natuurbeleving
Uilenballen pluizen. Spoorzoeken. Hutten bouwen. Oog in oog staan met een ree. De natuur is een onuitputtelijke bron van inspiratie en verwondering. In de buitenlucht zijn kinderen helemaal in hun element. Of ze nu klimmen in een boom, op blote voeten door de modder rennen of een spannende speurtocht doen in het bos, het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug biedt voor alle groepen uit het basisonderwijs een uitgebreid en afwisselend pakket aan natuuractiviteiten.
Maak kennis met de natuur
Inhoud
4 Natuurdiorama Holterberg 6 Natuurmonumenten 8 Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug 10 Sterrenwacht Hellendoorn 12 Staatsbosbeheer 13 Overzichten
Het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug is een uitgestrekt natuurgebied met bossen en heide. De Sallandse Heuvelrug is het grootste droge heidegebied van Europa en is daarom uniek. We willen graag zoveel mogelijk kinderen spelenderwijs laten kennis maken met de bijzondere natuur hier. Natuurbeleving heeft een positieve invloed op de ontwikkeling van kinderen. Bovendien zorgt betrokkenheid bij de natuur voor duurzaam handelen.
Leskisten, speurtochten en gps-routes
Daarom hebben wij een educatief aanbod voor u samengesteld. Dit aanbod is bedoeld voor het basisonderwijs en biedt voor elke groep (van groep 1 t/m 8) wat wils. Denk aan gpsroutes, leskisten en ontdektochten. Het aanbod is specifiek gericht op planten en dieren die in dit gebied voorkomen. Ook de cultuurhistorie komt aan bod. De activiteiten sluiten aan bij de kerndoelen voor het basisonderwijs.
Wie biedt wat aan?
Het aanbod van educatieve activiteiten is samengesteld door Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Natuurdiorama Holterberg, Sterrenwacht Hellendoorn en Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN). Alle scholen zijn welkom, niet alleen de scholen in de gemeente Hellendoorn en Rijssen-Holten. Ook voor speciaal onderwijs zijn er mogelijkheden. De programma's worden meestal begeleid door opgeleide vrijwilligers.
3
4
a m a o r i r d u u t Na g e r r t b e l Ho
h t c l g e i Uit Spannende speurtochten
Spannende en leerzame speurtochten bij Natuurdiorama Holterberg mét persoonlijke begeleiding. U wordt in het museum opgevangen door een museumgids die uitleg geeft en de kids aan het werk zet. De speurtochten worden na afloop besproken en afgesloten met een presentatie over schutkleuren. Dat alles in overleg met u. Doelgroep: groep 1 t/m 8 Kosten: € 3,- p.p. Duur: 1 tot 2 uur Tijdstip: hele jaar door Begeleiding: Museumgids
Het bos van Daantje Das
Het bos van Daantje Das is een speel- leer- en doe bos en ligt bij het museum. Op een speelse manier worden de geheimen van het bos ontdekt. Veel scholen maken de combinatie natuurmuseum en Daantje Das. Elk seizoen zijn er andere programma’s. Bijvoorbeeld in het voorjaar de zingende vogels en in de herfst paddelstoelen. Leerkrachten worden uitgenodigd langs te komen voor een gratis proefbezoek. Doelgroep: groep 1 t/m 8 Kosten: € 1,- p.p. Duur: 1,5 uur Tijdstip: hele jaar door Begeleiding: Natuurranger CONTACT EN VERTREKPUNT: Holterbergweg
m
[email protected] c 0548 | 36 19 79 ⧉ www.museumholterberg.nl
12 • 7451 JL Holten
5
h t c l g e i Uit Speuren naar Palthe
De sprookjesachtige Palthetoren die boven alles uittorent, valt meteen op als je op landgoed de Sprengenberg bent. De familie Palthe, de vroegere bewoners, heeft in het bos en op de heide haar sporen nagelaten. Na een presentatie in de klas gaan de leerlingen op zoek naar deze sporen uit het verleden. Wist je dat de familie Palthe haar eigen ‘vliegveld’ had? En dat er vroeger een rododendronkwekerij was? En dat kleine huisje naast de toren, waar werd dat vroeger voor gebruikt?
6
e t n e n m u o n r u m u t Na
Doelgroep: g roep 7 en 8 Kosten: € 25,Duur: 3 uur (presentatie in de klas 0,5 à 1 uur, speurtocht 2 uur) Tijdstip: gehele jaar Begeleiding: per klas twee (natuur)gidsen en één begeleider vanuit school
7 CONTACT: Informatieschuur De Pas • Molenweg 2 te Haarle (hoek Molenweg – Oude Deventerweg) Beheerder Marion Plagge m
[email protected] c 0529 | 46 99 10 ⧉ www.natuurmonumenten.nl AANMELDEN: Linda de Haan •
[email protected] • 06-29538640 VERTREKPUNT: Werkschuur van Natuurmonumenten bij de Palthetoren. Alleen toegankelijk voor schoolklassen die het lesprogramma ‘Speuren naar Palthe’ doen.
a k l i n r a o P t a Na u g s l v e r e l n u d a H l e De Sa
8
h t c l g e i Uit Speurders van Twilhaar
Speurders van Twilhaar is een gps- ontdektocht naar het verleden. Leerlingen gaan met een gps op zoek naar letterboxen die in de grond zijn gegraven. Met een speciale sleutel kan de box geopend worden en kunnen ze aan de slag met opdrachten. Voormalige boerderijen, markestenen, akkerwalletjes en het werkkamp Twilhaar komen aan bod. De leerlingen ontdekken van alles over het gebied Twilhaar; een cultuurhistorisch interessant gebied.
Kosten: € 25,- per klas Periode: hele jaar door Groep: 6 t/m 8 Duur: circa 3 uur Begeleiding: vrijwillige schoolgidsen
Op reis met Joep de Eekhoorn
Op reis met Joep de Eekhoorn bestaat uit een zestal opdrachten gericht op natuurbeleving. Stel je voor dat je een eekhoorn bent, hoe beleef je dan het bos? Hoe is het om hoog in de bomen te leven? En hoe vind je de boom terug met je slaapplaats? Zet je zintuigen op scherp en bekijk, luister en voel het bos. De opdrachten spelen zich af rond het speelbos, een tocht langs kuilen, geulen, hellingen, bruggen en burchten. Hier kun je net als een eekhoorn volop klimmen, klauteren, slingeren en schommelen! Kosten: € 25,- per klas Periode: hele jaar door Groep: 3 en 4 Duur: circa 3 uur Begeleiding: vrijwillige schoolgidsen CONTACT: IVN Overijssel • p/a Huis ‘de Horte’ Poppenallee 39 • 7722 KW Dalfsen Contactpersoon: Linda de Haan m
[email protected] c 06-29538640 | 06-12472155 (Huis ‘De Horte’) ⧉ www.np-desallandseheuvelrug.nl VERTREKPUNT: Buitencentrum
Sallandse Heuvelrug
9
h a t c n w e r r e St 10
r o n o l n e l He d
h t c l g e i Uit
Cursus Astronomie voor Jongeren Heb jij altijd al meer willen weten over sterren en planeten? Dan is de cursus 'Astronomie voor Jongeren' wat voor jou! Sterrenwacht Hellendoorn organiseert deze cursus voor meisjes en jongens van ca. 12 - 15 jaar. Voorkennis is niet nodig. Belangstelling voor de sterrenhemel is voldoende. Het wordt vooral een “doe cursus”. Zo worden de soorten telescopen behandeld en zelfs een pakketje voor het maken van een eenvoudige handspectroscoop hoort er bij. Natuurlijk wordt het planetarium ingezet tijdens de 5 lessen om er een “spannende cursus” van te maken. Er is een prachtige syllabus en de cursus wordt afgesloten met een certificaat.
Doelgroep: jongeren van 12 – 15 jaar Kosten: € 45,Duur: 5 lessen en 1 avond Tijdstip: najaar Begeleiding: deskundigen
kom kijken-arrangementen
In overleg met de leerkrachten kunnen “doe opdrachten” worden samengesteld voor groepen tot 20 leerlingen, bijvoorbeeld in het kader van verdiepingslessen. Het spannende en leerzame planetarium, en natuurlijk de koepel met telescopen behoren tot de onderdelen van een bezoek (ook overdag) aan de sterrenwacht, maar bijvoorbeeld ook het zelf maken van een draaibare sterrenkaart of lessen met de spectroscoop. Doelgroep: Kosten: Duur: Tijdstip: Begeleiding:
groep 5 t/m 8 in overleg 1 tot 2 uur hele jaar door deskundigen
CONTACT EN VERTREKPUNT:
De Sterrenwacht is gevestigd in het Buitencentrum Sallandse Heuvelrug in Nijverdal. Grotestraat 281 • 7441 GS Nijverdal m
[email protected] c 0548- 61 54 31 ⧉ www.sterrenwachthellendoorn.nl
11
h t c l g e i Uit Het kabouterpad
Wist je dat hier in de buurt kabouters wonen? Tenminste, dat denken we, want overal zie je kaboutersporen. Kleine voetafdrukken in het zand, wielsporen van een kruiwagentje en geplet gras van een middagdutje. Bij Buitencentrum Sallandse Heuvelrug ligt een knapzak gevuld met lekkers voor je klaar. Met een puntmuts op en je wangen rood geschminkt loop je een route van 500 tot 1500 meter. Onderweg luister je naar een verhaal uit het kabouterboek en doe je kabouteropdrachten. Met de kralenketting vind je de kleur van het volgende routepaaltje. Na afloop mag je de puntmuts mee naar huis nemen.
12
e r e h o b a s Sta t b s e
Doelgroep: groep 1 t/m 4 Kosten: € 5,- per kind, scholen in overleg Duur: 1,5 uur Tijdstip: hele jaar door Begeleiding: op eigen gelegenheid (begeleiding door leerkrachten en/of ouders)
Hulpboswachter
Ben jij uit het goede boswachterhout gesneden? Een echte natuurvriend? Een boswachter in spe? Dan kan Boswachter Bart van Staatsbosbeheer Sallandse Heuvelrug jouw hulp gebruiken! De Hulpboswachter is een ruige tocht voor stoere jongens en meiden. Tijdens een stevige wandeling op de Sallandse Heuvelrug leer je de natuur ontdekken. Maak kennis met de werkzaamheden van de boswachter en help hem zo een handje! Bij terugkomst krijg je in het Buitencentrum het diploma van de Boswachter Academie. Nu ben jij de extra paar ogen en oren in het veld.
13
Doelgroep: groep 5 t/m 8 Kosten: € 5,- per kind, scholen in overleg Duur: 1,5 uur Tijdstip: hele jaar door Begeleiding: Op eigen gelegenheid (begeleiding door leerkracht en/of ouders) CONTACT EN VERTREKPUNT:
Buitencentrum Sallandse Heuvelrug Grotestraat 281 • 7441 GS Nijverdal m
[email protected] c 0548-61 27 11 ⧉ www.staatsbosbeheer.nl
Natuurdiorama Holterberg DOELGROEP
KOSTEN
DUUR
TIJDSTIP
Bezoek natuurmuseum. Spannende speurtochten met opdrachten. Presentatie schutkleuren. Persoonlijke begeleiding. Overleg over programma mogelijk
groep 1 t/m 8
€ 3,00 p.p., leerlingen en begeleiders
1,5 uur
hele jaar door
Bos van Daantje Das: Speel-, leer- en doebos. Persoonlijke begeleiding h
groep 1 t/m 8
€ 1,00 p.p.
1,5 uur
hele jaar door
Museumtour
groep 1 t/m 8
€ 20,- per groep
30 min. + bezoek
hele jaar door
Excursie Canadese oorlogsbegraafplaats met gids
groep 6 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
hele jaar door
Nature Experience met Ranger
groep 1 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
hele jaar door
Paddenstoelensafari
groep 1 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
herfst
Struinen met gids
groep 1 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
hele jaar door
Spannende verhalen, Sagen wandeling
groep 1 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
hele jaar door
Tekenles in het natuurmuseum (in overleg docent school)
groep 1 t/m 8 + voortgezet
€ 3,- p.p, leerlingen en begeleiders
in overleg
hele jaar door
Spreekbeurt in het museum (in overleg docent school)
in overleg
€ 3,- p.p, leerlingen en begeleiders
in overleg
hele jaar door
De geologie van de Sallandse Heuvelrug
groep 6 t/m 8
€ 49,50 per groep
1 uur
hele jaar door
Programma's op maat (op verzoek van/in overleg met de school)
in overleg
in overleg
in overleg
hele jaar door
ACTIVITEIT
h U itg e l ic t
U itg e l ic t
14
n e t h i r z c e Ov
15
Natuurmonumenten ACTIVITEIT Speuren naar Palthe
Ui
tg e l ic h t
Staatsbosbeheer DOELGROEP
KOSTEN
DUUR
TIJDSTIP
ACTIVITEIT
DOELGROEP
KOSTEN
DUUR
TIJDSTIP
groep 7/8
€ 25,- per klas
halve dag
hele jaar door
Expositie en film(s)
groep 1 t/m 8
in overleg
15 min. tot 1 uur
hele jaar door
Met Joep langs het speelbospad
groep 1 t/m 4
€ 0,50 per kaart en € 1,50 per boekje
1,5 uur
hele jaar door
Dierenvriendjespad
groep 1 t/m 4
€ 2,50 per kind, scholen in overleg
1,5 uur
hele jaar door
groep 1 t/m 4
€ 5,- per kind, scholen in overlg
1,5 uur
hele jaar door
Bolderkar
groep 4 t/m 6
€ 50,- per groep
2,5 uur
hele jaar door
Op zoek naar kriebelbeestjes
groep 5 t/m 8
€ 2,50 per kind
2,5 uur
hele jaar door
groep 5 t/m 8
€ 5,- per kind, scholen in overleg
1,5 uur
hele jaar door
Met Jonas langs het speelbospad
groep 5 t/m 8
€ 0,50 per kaart en € 1,50 per boekje
1,5 uur
hele jaar door
Werken in de natuur met de boswachter
groep 5 t/m 8
gratis
in overleg
hele jaar door
Op pad met de boswachter
groep 5 t/m 8
€ 50,- per groep (max 25 kinderen)
in overleg
hele jaar door
Nationaal Park Sallandse Heuvelrug ACTIVITEIT
DOELGROEP
KOSTEN
DUUR
TIJDSTIP
Speelbosroute met Joep de Eekhoorn
groep 1 en 2
€ 25,- per klas
± 2 à 3 uur
hele jaar door
groep 3 en 4
€ 25,- per klas
± 2 à 3 uur
hele jaar door
in overleg
€ 25,- per klas
± 2 à 3 uur
hele jaar door
groep 6 t/m 8
€ 25,- per klas
± 2 à 3 uur
hele jaar door
Op reis met Joep de eekhoorn
16
h U itg e l ic t
Woordvoerders van de natuur Speurders van Twilhaar
Ui
tg e l ic h t
Hulpboswachter
Sterrenwacht Hellendoorn ACTIVITEIT
DOELGROEP
KOSTEN
DUUR
TIJDSTIP
Publiekssterrenwacht (bezoek De Koepel en planetarium'')
groep 6 t/m 8
€ 1,50 p.p.
± 1 à 2 uur
hele jaar door
Cursus 'Sterrenkunde voor beginners'
volwassenen
circa € 85,-
5 lessen
voorjaar
12-15 jaar
€ 45,-
5 lessen en 1 avond
najaar
volwassenen
circa € 75,-
5 lessen
najaar
groep 5 t/m 8
in overleg
± 1 à 2 uur
hele jaar door
Cursus 'Astronomie voor jongeren'
h U itg e l ic t
Cursus 'Weerkunde' Kom Kijken Arrangement
h U itg e l ic t
Kabouterpad natuurbelevingstocht
h U itg e l ic t
h U itg e l ic t
17
P
Kleine Koningsbelt
Het Nest
Heuversveld
Noetselerberg
Schaapskooi Twilhaar Speelbos
P
WC
P
Helhuizen
Varkensbos
Ossekop
P
Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Holten
Natuurdiorama Holterberg
C
P
P
P
Holterenk
Uitzichtspunt
C Natuurdiorama Holterberg
Rijssen
Hondenlosloopgebied
Invalidentoilet
Invalideparkeerplaats
Nijverdal
WC
P Parkeerplaats
A Buitencentrum Sallandse Heuvelrug (Staatsbosbeheer, Sterrenwacht Hellendoorn) B Informatieschuur De Pas (Natuurmonumenten)
Boldergast
Wolfsslenk
Daantje Das
Wulenberg
WC
Dagcamping
Diepe Hel
Grote Koningsbelt
Het Numendal
Holterberg
Natuurmonument Vliegveld hei de Sprengenberg
P
Staatsbosbeheer bezoekerscentrum
Paulies Bos
A
Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug
Bergbos
B
Schaapskooi Bijenstal
P
De Sprengenberg Van den Andenbos
WC
Informatieschuur De Pas
Haarle
Nijverdalse Berg Dalzicht
Hellendoornseberg
P
Eelerberg
18 19
Colofon
© Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug 2016 Foto's: Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug, Natuurdiorama Holterberg, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Sterrenwacht Hellendoorn Redactie: Linda de Haan, IVN-Overijssel Grafisch ontwerp: Frank de Wit www.np-desallandseheuvelrug.nl
