Verslag Panelgesprek op netwerkevent 9/2 (21personen) Presentatie door Meg Scheppers van de OVAM De integratie van Duurzaam Materialenbeheer op bedrijventerreinen met centraal de faciliterende rol van de parkmanager. Deze presentatie eindigde met 2 cases, de eerste in Olen (IOK), de tweede in Gent (herontwikkeling Wiedauwkaai). Alle presentaties zullen op de website van AO komen. Na de presentatie volgden 2 vragen: 1. Hoeveel dagen moet een bedrijf in een materiaalscan investeren? De belangrijkste tijdsinvestering voor een bedrijf is het zoeken van de data (instroomuitstroom materialen). Daarna zijn er een aantal overlegmomenten met de adviseurs. In totaal zal er van bij de opstart tot het eindverslag maximaal 3 dagen nodig zijn. 2. Moet een materiaalscan steeds op het totale bedrijf toegepast worden of mag dit ook op één productielijn? Kan de materiaalscan ook uitspraken doen op vlak van de gebouwen? Dit kan zeker op één productielijn. Voor gebouwen is de materiaalscan niet geschikt, hiervoor heeft de OVAM op haar website een brochure uitgewerkt: materiaalbewust bouwen (http://www.ovam.be/sites/default/files/2014-DEF-Milieuverantwoordmilieugebruik-bouw-3luik-LR.pdf).
Panelgesprek: via panelgesprek tasten we de mogelijkheden af om op schaal van een bedrijventerrein nieuwe vormen van afval-ophaling en duurzaam materialenbeleid in te zetten. Voorstellingsronde -
Projectcoördinator Dieter Geenens van POM O-Vl
DMB is een moeilijk thema voor bedrijventerreinverenigingen, zij gaan voor quick wins. Hun eerste prioriteit is het in orde brengen van de afspraken op het bedrijventerrein aan de wetgeving. Zelf probeer ik hen te motiveren om in te zetten op 3 soorten inspanningen: Extra small: kleine afval- of reststroomfracties samen ophalen Small: bedrijven onderling laten uitwisselen van afvalstromen Medium: na het inzetten van een materiaalscan zijn afvalstromen in kaart gebracht. Met deze info kan men dan de afvalophaler contacteren om een betere prijs en betere transporten af te spreken (deze korting apart op de factuur te plaatsen en door opleiding te voorzien motiveert dit bedrijven om hier mee in te stappen)
-
Parkmanager Griet Goor van IOK (staan in voor geïntegreerde afvalbehandeling in 29 Kempense gemeenten):
Griet Goor is nu 4jaar bedrijvenmanager, zowel voor nieuwe als bestaande BT. Bij de nieuwe terreinen is er een vaste verplichting om mee te betalen en om minstens 1 keer per jaar samen te komen. Hierdoor vergroot de netwerking en loopt de samenwerking vlotter. Bij bestaande terreinen ontbreekt een dergelijke verplichting maar IOK doet veel moeite om dit samenkomen & samendoen te bevorderen. Vb De Ecocluster in Olen is gelukt omdat er al enige interesse was om samen te werken. De gemeente Olen staat ook dicht bij deze bedrijven en organiseerde al geregeld ontbijtsessies voor de bedrijven. In deze Ecocluster zal de bedrijventerreinvereniging twee concrete acties opvolgen: collectieve kgainzameling (gestart eind 2014, in najaar 2015 eerste inzamelactie) en het oprichten van een houtcluster in Olen (a) samen houtresten inzamelen en één bedrijf zal dit afval verbranden om energie en warmte te creëren, en b) het delen van onderbenut machinepark aan scholen en andere houtverwerkende bedrijven). -
Projectleider Symbiose: Andy Van Cauwenberghe:
Het symbioseplatform organiseert workshops en vraagt aan bedrijven welke afvalstromen ze hebben en welke grondstoffen ze nodig hebben. Het symbioseplatform wisselt dan de informatie uit, ook over verschillende workshops heen. Tot nu toe zijn er zo’n 420tal matches die effectief nog contact hebben, waarvan zo’n 20tal effectief gerealiseerde samenwerkingen. Belangrijk aandachtspunt is dat het symbioseteam deze bedrijven nog steeds moet blijven begeleiden anders is het moeilijk om de samenwerkingen actief te houden.
-
Projectleider innovatie van Kringwinkel Antwerpen: Frank Dingemans:
De Kringwinkel vertrekt vanuit het idee om te herstellen en te hergebruiken maar nochtans kampt Kringwinkel Antwerpen nog steeds met zo’n 700ton afval (= 46% van wat binnenkomt). De Kringwinkel Antwerpen heeft vorig jaar een belangrijke ervaring opgedaan met het hergebruik van kantoormeubilair. Het provinciehuis werd afgebroken 90% van de spullen konden na herwerking opnieuw worden doorverkocht aan particulieren, verenigingen, … Voor de 10% die niet verkocht geraakte heeft de Kringwinkel samengewerkt met een interieurarchitecte om deze oude meubels nieuw leven in te blazen. Daarnaast was er ook een experimenteerruimte opgezet voor jongeren. Zo hebben ze bv met oude stoelpoten een nieuwe stoel gemaakt.
Vragenronde: Duurzaam materialenbeheer op een bedrijventerrein: ondanks de schaarste aan grondstoffen en dus schommelende grondstofprijzen, lijken bedrijven er niet echt wakker van te liggen, of toch? Is het meer een gebrek aan informatie? IOK: Grondstoffen en afval vormen kost maar bedrijven beseffen niet altijd dat hier hergebruik of uitwisseling mogelijk is. Moesten ze hier meer over weten zouden ze het voordeel wel inzien. Zodra bedrijven beter weten WAAROM ze bv. selectief moeten inzamelen (betere sortering betere recyclage), zullen ze het meer doen. Dus er is een belangrijke rol weggelegd voor bedrijventerreinmanagers om hen te informeren
Afval als grondstof, afval kan dus een positieve economische waarde hebben, waarom gebeurt het dan niet méér (wat zijn de belemmeringen)? SYMBIOSE: Scheiden van afval is cruciaal en de logistieke kost hiervan is zeer hoog. Licht afval wordt niet samengedrukt (kunststof) waardoor een vrachtwagen met 3ton op de weg komt terwijl het efficiënter zou zijn om afval compacter te vervoeren. Bovendien wordt er zeer veel rondgereden met kleine hoeveelheden afval, samen een contract opmaken om een gezamenlijke ophaling te organiseren geeft een kostverlaging.
Wat kan de rol van wetgeving zijn om collectief materialenmanagement te stimuleren? Bv wat als kunststofafval zou opgenomen worden als verplichte inzamelfractie in het Vlarema, kan dit een stimulans zijn voor parkmanager om bedrijven te stimuleren tot collectieve inzameling van deze veel voorkomende fractie? POM O-Vl: Bijkomende wetgeving is sowieso een zorg erbij voor een parkmanager. Groepsopleiding wordt zeer gewaardeerd. Bedrijven stellen steeds meer de vraag naar het ‘ontzorgen’, waarbij experten oplossingen kunnen bieden aan bedrijven. Dergelijke initiatieven gelden vooral voor productiebedrijven, maar slechts een kwart van de Vlaamse bedrijventerreinen zijn productiebedrijven. Clustering moet dus bijna altijd op een ruimer gebied worden opgezet.
Wat als er verplicht maar 1 afvalophaler op ganse BT mag komen voor specifieke materiaalstroom (weliswaar na selectie via aanbesteding)? Dus ook nieuwe bedrijven die zich willen vestigen, zijn daartoe verplicht. SYMBIOSE: Voor bepaalde stromen is dit logisch (vb voeding, papier,…) maar daarnaast zijn er productiebedrijven met één specifieke afvalstroom die specifieke ophalers nodig hebben, de samenwerking moet dus buiten het bedrijventerrein georganiseerd worden.
. Zou een tijdelijke repaircafé/herstelatelier op bedrijventerreinen mogelijk zijn? Tijdens voorbereidende gesprekken kwam het beeld van rondtrekkende pop up-shops naar voor, die dus rondtrekken van het ene bedrijventerrein naar het andere om er herstellingen te doen. Is dit haalbaar in Vlaanderen? KRINGWINKEL: Ja, dit moet zeker mogelijk zijn, de Antwerpse kringwinkel heeft reeds herstelkisten per thema. Voor het creatief upgraden van bedrijfsinterieur zijn onder andere samenwerkingen door de Kringwinkel Antwerpen met NNOF, Levanto… SYMBIOSE: Een probleem hierbij is dat afval vaak naar het buitenland gaat en niet meer als grondstof in Vlaanderen gebruikt kan worden.
DMB op BT heeft veel met gedrag van ons als consument te maken, met een mentaliteit die werknemers verderzetten in het bedrijf. Frank, je vergeleek het met het gedrag op festivals (10 jaar terug werd alles weggegooid, nu selectieve inzameling op afvaleilandjes), als je deze ervaringen van festivals doortrekt naar bedrijven, staan we al een heel eind verder. KRINGWINKEL: Couleur Café was een zeer vuil festival maar nu na vele inspanningen zorgen 75000 bezoekers mee voor de selectieve inzameling. Hierdoor is het respect gegroeid en is het een veel fijner festival geworden. De switch kwam er vooral door uit te leggen waarom selectief inzamelen nodig is. Ook binnen een bedrijf kan dit de sfeer verbeteren, door iedereen mee te krijgen om respect te hebben voor de spullen in de werkomgeving en zich verantwoordelijkheid te voelen, ook voor het afval en de orde in het bedrijf.
Dit verhaal lijkt te positief want wat doe je met bedrijven die specifiek werken op geplande veroudering of op trends waardoor consumptiegoederen snel vervangen moeten worden? Dit houdt de economie toch draaiende?
KRINGWINKEL: Neen, 1 ton afval creëert 900 kg CO2-emissie dat dit nadelig is voor de economie . Vb in Kringwinkel: oude senseo’s bleven langer leven dan de nieuwe generatie. Er is een klein condensatiestukje van 10cent dat dit gebrek veroorzaakt. Maw beter kwaliteit van spullen doet herstelactiviteiten groeien en deze doen de economie wel draaien! SYMBIOSE: Het probleem is wel dat de meeste elektronische apparatuur niet in Vlaanderen wordt gemaakt. Maar het recycleren van die spullen kan wel in Vlaanderen en creëert hier werkgelegenheid. OVAM: bij de OVAM zien we afval ook als stock van toekomstige grondstoffen. Aangezien in Europa en Vlaanderen geen grondstofvoorraden zijn willen we dit ‘afval’ hier houden.
1) Aantal stellingen met kaartjes (groen=akkoord, rood =niet akkoord) Om lokaal kringlopen te sluiten, is open innovatie nodig: er is nood aan overleg tussen bedrijven en hun klanten en leveranciers. De parkmanager of intermediair is het best geplaatst om op een bedrijventerrein als facilitator op te treden. Iedereen groen Kringloopeconomie en tewerkstelling via sociale economie (demontage en herstel) op een bedrijventerrein: een haalbare optie? 1 rood kaartje: bedrijven actief in afvalsector zijn op zoek naar nieuwe terreinen maar zij zorgen voor een ‘slecht’ imago op dit bedrijventerrein. Bovendien hebben deze bedrijven een lage werkgelegenheidsgraad en vragen ze veel ruimte… De afvalverwerkers zijn vaak ook familiebedrijven die vooral focussen op hun eigen corebusiness die niet willen samenwerken. Andy van Symbiose herkent dit probleem, een projectontwikkelaar wil de afvalverwerkers niet toestaan in het begin van de ontwikkeling, misschien wel op het einde maar in het begin zou dit een perceptieprobleem opleveren. Een oplossing hiervoor kan zijn om de afvalbedrijven meer te clusteren. Wie van de aanwezige parkmanagers is na deze sessie overtuigd om aan de slag te gaan, om de bedrijven op een bedrijventerrein actief te sensibiliseren richting DMB? (groen: overtuigd; rood: nog niet overtuigd) 2tal rode kaartjes: duurzaam materialenbeheer is niet alleen een zaak voor productiebedrijven, de materialenscan beperkt zich wel tot deze doelgroep. Duurzaam materialenbeheer is iets voor álle bedrijven, ook in de logistieke sector is er bv. veel potentieel naar optimalisatie van verpakkingen. Meg sluit af met een concrete actie waarmee parkmanagers direct aan de slag kunnen: ‘Recupel on tour’: Recupel wil collectieve inzameling van AEEA uittesten op 4 bedrijventerreinen, Recupel zorgt voor alle promotiemateriaal en inzamelrecipiënten. Geïnteresseerde parkmanagers kunnen contact nemen met Meg (meg.scheppersvam.be) als ze willen deelnemen aan deze collectieve actie.
Slotbemerkingen panelleden: POM Oost-Vlaanderen wil zeker verder inzetten op symbiose. In Nederland en Frankrijk is de mentaliteit al anders, meer in de richting van hergebruik en minder verspilling, dus Vlaanderen kan leren van hun voorbeelden. Clustering van bedrijven is een grote nood voor Symbioseplatform In het kader van inzameling en recuperatie van materialen, is er nood aan netwerken tussen creatieve sector, logistiek, bedrijf, ketenpartners en sociale economie. Samenwerking op bedrijventerreinen kan deze netwerken alleen maar versterken. Vanuit de Kringwinkel wordt toch ook aangegeven dat hergebruik ook goedkoper is dan nieuwe producten. Voorbeeld: Telenet idealabs: https://www.youtube.com/watch?v=hUDxHtgZBw. De Antwerpse startupscène verbindt op een innovatieve manier de designwereld, de creatieve en sociale economie tot een perfecte match.
