Voorwoord Vroeger was het bijna een ingeburgerd gegeven dat dorpsgenoten onderling hulp boden bij dagdagelijkse bezigheden. Een soort ruilhandel in de zin van “Kom jij mijn tuin onderhouden, dan doe ik jouw boodschappen.” Door de individualisering van onze maatschappij is deze manier van helpen echter wat op de achtergrond geraakt. Het werd meer en meer een ‘ieder voor zich’-verhaal. Daarom ben ik zo ontzettend blij om dit draaiboek rond buurtvervlechting te mogen aankondigen. De idee van buurtvervlechting past heel mooi binnen het gedachtengoed van de visie van de Provincie WestVlaanderen. De ontwikkeling van deze werkwijze en het bijhorende draaiboek werd dan ook vanuit de provincie inhoudelijk en financieel ondersteunend. Buurtvervlechting is er voor iedereen. Het is een inwisseling van kennen en kunnen, waardoor iedereen, ongeacht wie je bent, wel iets te bieden heeft. Dit is het unieke van buurtvervlechting: er ontstaat een evenwaardige relatie waarbij alle actoren een meerwaarde betekenen. Zoals het woord ‘buurtvervlechting’ reeds inhoudt: de sociale cohesie in een straat of een buurt moet al bestaan, zonder vertrouwen in je buren is dit scenario immers gedoemd om te mislukken. Maar het is wel een straf feit als je dit vertrouwen kan uitbouwen tot een ‘buur hélpt buur’-gegeven. De vermaatschappelijking van de zorg op zijn mooist. Nog een meerwaarde is de integrale aanpak die binnen dit project centraal staat. Ik heb geleerd, ook al ben ik nog niet zo lang gedeputeerde voor Welzijn, dat het sociale middenveld veelal uit eilandjes bestaat. Daarom is het zo fijn om te weten dat voor dit project de sector personen met een handicap de handen ineen heeft geslagen met de thuiszorg.
Heel belangrijk binnen de idee van buurtvervlechting is de integratie van personen met een handicap. Zoals reeds aangehaald: iedereen is een meerwaarde. Het betekent echter voor een persoon met een beperking, maar evengoed voor een oudere, dat ze langer zelfstandig kunnen wonen in hun buurt. Door de blijvende betrokkenheid van die buurt krijgen ze de opportuniteit om hun leven te leiden en te organiseren zoals zij dat zelf willen. De hulp van buren aan elkaar is een informele wisselwerking die zeker een platform tot ontplooiing en uitbreiding moet krijgen. Daar zal ik, samen met de Provincie West-Vlaanderen en mijn dienst Welzijn, blijvend op inzetten.
Inhoud Voorwoord ......................................................................................................................................................................... 3 Inleiding................................................................................................................................................................................7 Wat is … buurtvervlechting? ............................................................................................................................................ 8 De kernbegrippen van buurtvervlechting ......................................................................................................................10 a. Buurtvervlechting staat voor community building en participatie ....................................................................... 12 b. Buurtvervlechting geeft ‘ondersteuning’ een nieuwe invulling............................................................................ 13 Doelgroep..........................................................................................................................................................................16
Myriam Vanlerberghe Gedeputeerde voor Welzijn Provincie West-Vlaanderen
Methodiek .........................................................................................................................................................................18 Stap 1: Bepaal je doelgroep ...............................................................................................................................................18 a. Aard van je doelgroep..............................................................................................................................................18 b. Grootte van je doelgroep........................................................................................................................................22 c. ‘Betrek’ je doelgroep...............................................................................................................................................22 d. De buurt ...................................................................................................................................................................23 Stap 2: Bepaal het doel van buurtvervlechting ................................................................................................................23 a. Bepaal je doel...........................................................................................................................................................23 b. Concretiseer je doel en definieer buurtvervlechting ........................................................................................... 26 Ook hier kan je een onderscheid maken tussen het doel op individueel of op organisatieniveau. ....................... 26 c. Maak je doel meetbaar .......................................................................................................................................... 26 Stap 3: Wie heb je nodig? ................................................................................................................................................. 28 a. Een spilfiguur........................................................................................................................................................... 29 b. Sleutelfiguren.......................................................................................................................................................... 34 c. Buurtvervlechters.................................................................................................................................................... 34 d. Buurtvervlechting met zelfstandige buurtvervlechters .......................................................................................35 BV Petra getuigt over haar eerst BV-ontmoeting: “ De Blind date”: .......................................................................35 e. Tussenpersonen (buurtvervlechting met niet-zelfstandige buurtvervlechters)................................................. 36 f. Medestanders.......................................................................................................................................................... 39 Stap 4: Krijg zicht op de assets ........................................................................................................................................ 43 a. Voer een capaciteitenonderzoek bij buurtvervlechters........................................................................................ 43 b. Breng de assets van de buurt in kaart................................................................................................................... 44
5
Stap 5: Start effectieve contacten en activiteiten binnen buurtvervlechting ............................................................... 47 a. Vervlecht.................................................................................................................................................................. 47 b. Maak ontmoeting mogelijk.................................................................................................................................... 50 c. Pak uit met praktijkervaringen............................................................................................................................... 54 Stap 6: Creëer een draagvlak ........................................................................................................................................... 55 a. Inventariseer good practices ................................................................................................................................. 55 b. Maak buurtvervlechting bekend en leer nieuwe buurtvervlechters kennen...................................................... 56 c. Steek je licht op en inspireer (Workshops, presentaties en informatie-uitwisseling)......................................... 59 Stap 7: Volg buurtvervlechting op ................................................................................................................................... 60 Stap 8: Zorg voor inbedding binnen jouw organisatie.....................................................................................................61 a. Organisatorische inbedding....................................................................................................................................61 b. Inbedding op individueel niveau............................................................................................................................ 63 Stap 9: Evalueer en stuur bij ............................................................................................................................................ 64 Bijlagen Bijlage 1: Buurtvervlechting als woonzorg- en zorgvernieuwingsproject ..................................................................... 67 Bijlage 2: Huize Rozenwingend en ‘voel je rijk in je wijk’ ............................................................................................... 69 Bijlage 3: Syntheseverslag van het onderzoek buurtvervlechting, door de Hogeschool Gent .................................... 70 Bijlage 4: Competentieprofielen ...................................................................................................................................... 90 Competentieprofiel van een spilfiguur...................................................................................................................... 90 Competentieprofiel van een tussenpersoon............................................................................................................. 92 Bijlage 5: Capaciteitenvragenlijst...................................................................................................................................... 94 Bijlage 6: Anonieme talentenmarkt................................................................................................................................ 101 a.Nieuws vanuit buurtvervlechting:.......................................................................................................................... 101 b.De talenten en wensen van onze BV’s:..................................................................................................................103 c. De buurtvervlechters............................................................................................................................................. 122 Bijlage 7: Inspirerende voorbeelden en getuigenissen ................................................................................................. 123 Een interview met BV Hilde:...................................................................................................................................... 126 De leukste BV-ervaring: ............................................................................................................................................. 128 Bijlage 8: Folders ‘Buurtvervlechting’ en ‘Voel je rijk in je wijk’.....................................................................................130 Colofon.............................................................................................................................................................................139
6
Inleiding Het draaiboek buurtvervlechting vertrekt van het project buurtvervlechting in Torhout en dient als inspiratiegids voor begeleiders, persoonlijke coaches, orthoagogen, buurtwerkers of andere professionelen uit verschillende sectoren. Maar ook niet-professionelen kunnen ermee aan de slag. Buurtvervlechting is een methodiek die doelgroepoverschrijdend werkt aan inclusie, kwaliteit van bestaan, burenzorg, een zorgzame samenleving en verbondenheid in de buurt. Buurtvervlechting gaat over het inzetten van individuele talenten van alle mensen uit diverse doelgroepen, met en zonder beperking om zo te werken aan een warme en inclusieve samenleving. In Torhout is buurtvervlechting gegroeid uit de samenwerking tussen het stadsbestuur, OCMW Torhout en Tordale vzw. Deze 3 partners sloegen de handen in elkaar om buurtvervlechting haalbaar te maken voor elke Torhoutse inwoner. Hierbij konden ze rekenen op steun van de provincie West-Vlaanderen via het woonzorgproject ‘****wonen in Torhout’. Buurtvervlechting kon daarnaast rekenen op de steun van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) als zorgvernieuwingsproject.1 We werkten ook samen met de Hogeschool Gent en VSPW Kortrijk. De Hogeschool Gent volgde buurtvervlechting tijdens de projectperiode systematisch op om de methodiek en zijn effecten wetenschappelijk te onderbouwen. VSPW Kortrijk begeleidde ons bij het opstellen van dit draaiboek. Via deze samenwerking willen we buurtvervlechting introduceren in het opleidingsgebeuren. De eerste stap in deze richting is de samenwerking met Huize Rozenwingerd2. Doorheen dit draaiboek vind je de methodiek terug in de doorlopende tekst. Wie meer informatie wenst over onze praktijkervaringen en/of de bevindingen van het onderzoek kan terecht in de kaderstukjes. Op sommige plaatsten wordt dit nog verder aangevuld met de bevindingen vanuit Huize Rozenwingerd.
1 2
Zie bijlage 1 Zie bijlage 2
7
Wat is … buurtvervlechting? Buurtvervlechting is een methodiek om mensen met elkaar in contact te brengen en ze te vervlechten tot een warme, gezellige buurt met meer contact. Buurtvervlechting motiveert en moedigt buurtbewoners aan om zorg te dragen voor en aandacht te besteden aan elkaar. Zo wordt de buurt een plaats waar de bewoners (samen) iets betekenen voor elkaar, omdat ze er betekenisvolle rollen opnemen. Hierbij vertrekken we vanuit capaciteiten en talenten van mensen en niet vanuit beperkingen. Iedereen heeft bepaalde capaciteiten en talenten. Persoonlijke capaciteiten en interesses staan centraal: wat doet iemand graag, wat kan iemand goed, wat wil iemand samen met anderen doen? Op basis van de individuele capaciteiten leggen we contacten tussen buurtvervlechters en maken we van Torhout een warme en zorgzame stad met inwoners die openstaan voor elkaar. Met andere woorden: Iets wat je goed kan, doen voor iemand anders of iets wat je graag doet, delen met iemand anders: dat is buurtvervlechting! Daarnaast besteedt buurtvervlechting aandacht aan wederkerigheid en tweerichtingsverkeer: wat kan jij doen en betekenen voor iemand anders én hoe kan iemand jou helpen? Wat kunnen buurtvervlechters voor elkaar doen en betekenen? Door in beide richtingen te handelen, worden contacten steviger en is iedereen gelijkwaardig. Het idee achter buurtvervlechting is dan ook: ik doe iets voor jou, jij doet iets voor een ander en iemand anders doet iets voor mij. Buurtvervlechters vormen een netwerk waarbinnen ze elkaar contacteren om samen leuke dingen te doen of om hulp te vragen. Het is een netwerk waarbinnen elke persoon talenten én behoeften heeft, gelijkwaardig is en aanvaard wordt. Je kan het misschien nog het beste vergelijken met een spontaan netwerk van vrienden en familie. Binnen zo’n spontaan netwerk weet je wie je waarvoor kan contacteren. Bij buurtvervlechting is dat eigenlijk net hetzelfde.
8
De kernbegrippen van buurtvervlechting • Betekenisvolle rol: elke handeling of contact kan een betekenisvolle rol zijn. Dit is het geval wanneer de persoon tegenover wie er een rol wordt opgenomen, dit als positief/leuk en dus betekenisvol ervaart. Dit geldt in beide richtingen: een rol is ook betekenisvol wanneer degene die de rol opneemt dit doet omdat hij/zij het leuk vindt. • Assets/capaciteiten: buurtvervlechting stelt dat elk individu persoonlijke vaardigheden en talenten heeft. De focus ligt op capaciteiten en niet op beperkingen. Maar wat zijn mogelijke assets/capaciteiten? Om dit te beantwoorden, inspireerden wij ons op de ABCD-methodiek (Assets Based Community Development/wijkontwikkeling op eigen kracht)3. Deze methodiek stelt dat ‘assets’ het menselijk kapitaal en de andere middelen van een wijk/buurt zijn die (voor een ander) waardevol kunnen zijn. De assets van een wijk zijn zowel de capaciteiten van individuele bewoners (bijv. iemand die handig is of iemand die graag luistert naar anderen), als de aanwezigheid van (vrijwilligers-) organisaties, informele netwerken, bestaande activiteiten, diensten of bedrijven (bijv. een wijkcomité, een dienstencentrum of een ontmoetingslokaal). De ABCD-methodiek brengt de assets van de individuele bewoners en de wijk in kaart aan de hand van een vragenlijst. Wij verengden deze vragenlijst tot het individuele niveau. Onze ‘capaciteitenvragenlijst’ brengt de individuele talenten en wensen van buurtvervlechters in kaart (zie infra stap 4). Elke buurtvervlechter geeft aan dat hij ‘iets’ kan en dat hij met dat ‘iets’ iets kan betekenen voor een andere buurtvervlechter. • Ondersteuningsnood: iedereen heeft capaciteiten én ondersteuningsnoden, afhankelijk van de eigen leefsituatie. Ondersteuning gaat over het invullen van een bepaalde nood op een van de vlakken van welzijn (zowel sociaal, fysiek, psychisch, praktisch…). Zo kunnen jonge werkende mensen misschien wat ondersteuning gebruiken in hun huishouden, hebben pas gepensioneerden misschien de behoefte om samen met anderen iets nieuws te leren, hebben alleenstaanden nood aan nieuwe sociale contacten…
3 De methodiek stelt – net als buurtvervlechting – dat iedereen vaardigheden en talenten heeft die voor een ander van betekenis kunnen zijn. Geluk hangt af van de mogelijkheden om vaardigheden in te zetten en te delen met anderen. Hierbij voelt men zich gewaardeerd, vol zelfvertrouwen en verbonden met de mensen om zich heen. Meer info over de ABCD-methodiek is te verkrijgen via deze link: http://www.lsabewoners.nl/wijkontwikkeling-op-eigen-kracht/
10
• Wederkerige relaties: buurtvervlechting is een soort ruilhandel van betekenisvolle rollen. Ik doe iets voor jou, jij doet iets voor iemand anders en iemand doet wel eens iets voor mij is ons motto. Dit wil zeggen dat mensen niet steeds direct wederkerige rollen opnemen. Het hoeven geen 1-op-1relaties te zijn. Buurtvervlechting biedt een netwerk waarop buurtvervlechters, afhankelijk van hun specifieke noden, een beroep kunnen doen en waarbinnen buurtvervlechters gevraagd kunnen worden om een betekenisvolle rol op te nemen. Buurtvervlechters vormen een groep mensen die bereid zijn om elkaar te helpen. Tijdens het onderzoek werd door middel van interviews en participerende observaties op zoek gegaan naar kritische succesfactoren van buurtvervlechting. Wederkerigheid bleek daarbij een cruciaal aspect te zijn om van geslaagde buurtvervlechting te kunnen spreken. Wederkerigheid hoeft niet strikt materieel geïnterpreteerd te worden, maar kan verschillende vormen aannemen, denken we maar aan elkaar gezelschap houden, klusjes doen voor elkaar, wederzijdse sympathie voelen, een luisterend oor bieden en krijgen, dankbaarheid uiten naar de ander… Deze wederkerigheid is niet altijd zichtbaar. Veel contacten zijn emotioneel betekenisvol zonder dat dit rechtstreeks zichtbaar of wederkerig is. Zo schenkt iets doen voor iemand anders veel voldoening. Wederkerigheid kan dus zowel op emotioneel als op materieel vlak gezocht en gevonden worden.
In Torhout probeerden we buurtvervlechting zo wederkerig mogelijk te maken door ons te baseren op de methodiek van ‘LETS’ (= Local Exchange and Trading System). LETS is een soort ruilhandel die vraag en aanbod koppelt aan een symbolische waarde. Deze symbolische waarde wordt gekoppeld aan tijd, omdat tijd de enige objectief meetbare eenheid is. Wie iets doet voor iemand anders ‘krijgt’ een symbolische waarde per uur, wie iets vraagt ‘betaalt’ een symbolische waarde per uur. Door deze waarde te begrenzen bekomt LETS wederkerigheid. Binnen buurtvervlechting voerden we de symbolische waarde ‘vlechtjes’ in. Maar al snel bleek dit niet nuttig. Sommige buurtvervlechters zagen deze waardering als een belediging, anderen begrepen het systeem niet… Kortom niemand deed er beroep op. Daarom werden de ‘vlechtjes’ afgeschaft.
11
De meerwaarde van buurtvervlechting Werken aan buurtgebondenheid valt onder de noemer ‘Community Building’. Diverse sectoren (o.a. buurtwerk, samenlevingsopbouw en straathoekwerk) hebben – elk met hun methodiek – hier al jarenlange ervaring mee. Toch merkten we dat velen nog zoeken naar een algemene methodiek om mensen (meer) te laten participeren aan het sociale leven. Buurtvervlechting kan voor die organisaties een meerwaarde betekenen. Binnen de sector ‘personen met een handicap’ is ‘community building’ een vrij recent thema onder impuls van de zorgvernieuwing. In de volgende pagina’s gaan we dan ook even in op de meerwaarde van buurtvervlechting voor deze sector en het veranderingsproces dat dit vraagt m.b.t. de ondersteuning van personen met een beperking. De focus ligt hierbij op mensen met een verstandelijke beperking, omdat dit de buurtvervlechters van Tordale vzw zijn. Verder in het draaiboek komt deze specifieke doelgroep aan bod via de resultaten van het onderzoek van de Hogeschool Gent.
a. Buurtvervlechting staat voor community building en participatie Buurtvervlechting wil een solidaire samenleving creëren waarin iedereen de kans krijgt om – op basis van persoonlijke capaciteiten - een betekenisvolle rol op te nemen in zijn buurt. Op die manier werken we aan sociale netwerken en sociale cohesie. Buurtvervlechting is een vorm van community building waarbij buurtvervlechters (samen) participeren aan het buurtleven. We leven in een samenleving waar mensen weinig hulp bieden aan elkaar. Buurtvervlechting probeert dit te doorbreken en spoort mensen aan om hun individuele capaciteiten wel in te zetten voor elkaar.
Werken rond community building binnen de sector personen met een verstandelijke beperking is vernieuwend, omdat buurtvervlechting persoonlijke talenten centraal stelt en personen met een verstandelijke beperking benadert als deel van de buurt. Hun capaciteiten en wat ze wél kunnen staan centraal, niet hun beperkingen en wat ze niet kunnen. Door hen te benaderen als personen die tot een buurt behoren, willen we de aangevoelde grenzen tussen een buurt en een woning van personen met nood aan ondersteuning doorbreken. Zo krijgen ze de kans op een ‘kwaliteitsvol leven’ waarbij ze betekenisvolle rollen opnemen voor iemand anders. Op basis van hun individuele talenten bieden we cliënten de kans om een volwaardige en gerespecteerde buur te zijn die zelf een actieve rol opneemt in de buurt.
Het onderzoek trachtte d.m.v. observatieschema’s zicht te krijgen op de actieve rol die personen met een verstandelijke beperking opnemen in hun buurt. Zo brachten begeleiders de frequentie waarmee cliënten en buurtvervlechters een sociale rol opnemen in kaart. Uit de verkregen informatie valt op dat het aantal keren dat cliënten uit de experimentgroepen een sociale rol opnemen veel hoger is dan het aantal keren dat dit bij de controlegroep gebeurde. Er kan dus gesteld worden dat buurtvervlechting een positief effect heeft op de frequentie waarmee cliënten een sociale rol kunnen opnemen ten aanzien van anderen. Uit interviews met buurtvervlechters blijkt bovendien ook dat cliënten sinds de opstart van buurtvervlechting meer als een buur gezien worden. Buurtbewoners hebben nu een beter zicht op wie deze personen zijn. De grenzen tussen de voorziening en de buurt zijn iets vager geworden.
b. Buurtvervlechting geeft ‘ondersteuning’ een nieuwe invulling De huidige ondersteuning binnen de zorgsector en de zorgvernieuwing is gebaseerd op het burgerschapsmodel (cfr. rechtenmodel). De basisgedachte is dat personen met een verstandelijke beperking volwaardige burgers met gelijke rechten zijn. Alle mensen in de samenleving zijn fundamenteel gelijkwaardig. Dit betekent dat ook personen met een verstandelijke beperking in de maatschappij horen te leven op een volwaardige manier, met deelname aan het leven in de maatschappij, zodat ze meer inspraak en controle over hun eigen leven krijgen en hun kwaliteit van bestaan verhoogt.
12
13
Van Gennep geeft dit als volgt schematisch weer4:
O’Brien stelt dat kwaliteit van bestaan sterk bepaald wordt door 5 parameters die elkaar ook onderling beïnvloeden5. Buurtvervlechting speelt hierop in en probeert elk van deze parameters te versterken.
Volwaardig burgerschap
Gewone ondersteuning in sociaal netwerk
Keuze en controle
Professionele ondersteuning in sociaal vangnet
Kwaliteit van bestaan
Iedereen probeert zijn eigen persoonlijke kwaliteit van bestaan te verhogen. Organisaties hanteren dit als specifieke doelstelling van de ondersteuning aan personen met een verstandelijke beperking. Deze ondersteuning vindt best plaats in een gewoon milieu, namelijk de maatschappij waarbij zoveel mogelijk beroep gedaan wordt op het natuurlijk sociaal netwerk. Enkel wanneer het niet anders kan, dient men beroep te doen op professionele ondersteuning. Want participatie en deelname aan het maatschappelijk leven blijft het doel, ook mét de nodige professionele ondersteuning. Tussen beide vormen van ondersteuning moet er samenhang en evenwicht zijn. Kwaliteit van bestaan wordt dus bepaald door de balans tussen ondersteuning enerzijds en zelfbeschikking van de cliënt anderzijds.
4 VAN GENNEP, A., “Paradigmaverschuiving in de visie op zorg voor mensen met een verstandelijke handicap”, p. 189-201, in: Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 36, 1997.
14
• Het bevorderen van deelname aan de samenleving: Enerzijds brengt buurtvervlechting personen met een verstandelijke beperking in contact met buurtbewoners en/of verenigingen. Anderzijds creëert buurtvervlechting de mogelijkheden om mensen uit een buurt (met en zonder beperking) samen dingen te laten doen. • Het stimuleren van keuzes en controle: Buurtvervlechting is steeds een vrijwillige keuze: elke buurtvervlechter bepaalt zelf wat hij doet en wanneer hij iets wil doen. • Het versterken van competenties van personen met een verstandelijke beperking: Doordat we de persoonlijke capaciteiten en interesses expliciet bevragen a.d.h.v. een vragenlijst (zie infra stap 4) maken we buurtvervlechters meer bewust van hun eigen competenties en kunnen deze competenties zich verder ontwikkelen door ze in te zetten voor/met iemand anders. • Het vergroten van zelfrespect van en respect voor personen met een verstandelijke beperking: Iets kunnen betekenen of doen voor iemand anders heeft een grote directe invloed op het zelfrespect en welbevinden van personen. • Het verhogen van integratie en het verruimen van relaties (netwerk): Buurtvervlechting brengt mensen met elkaar in contact en is een vorm van netwerking. In het onderzoek werd het ‘kwaliteit van bestaan’-kader gebruikt om de invloed na te gaan van buurtvervlechting op de levenskwaliteit van cliënten. Dit werd gemeten met behulp van de Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal . Uit de resultaten blijkt dat buurtvervlechting geen rechtstreekse invloed uitoefent op de totale kwaliteit van bestaan, maar wel op het domein ‘zelfbepaling’. Dit kan een gevolg zijn van het project buurtvervlechting. Dankzij buurtvervlechting worden cliënten immers vaker in staat gesteld om activiteiten te ondernemen naar eigen keuze, met mensen die ze zelf uitgekozen hebben, los van de leefgroep of de voorziening. O’BRIEN, J., “A guide to Life-style Planning: Using the Activities Catalog to integrate services and natural support systems”, in TAYLOR, S. en BOGDAN, R. 5
15
Doelgroep Buurtvervlechting is gericht op alle mensen die actief willen participeren aan de maatschappij, die meer contacten willen binnen hun buurt of die een helpende hand zoeken via een sociaal netwerk. Die helpende hand kan zowel betrekking hebben op praktische hulp, nood aan sociaal contact, een gevoel van eenzaamheid, het uitlenen van goederen, infrastructuur, een fysieke beperking, iets willen leren… Buurtvervlechting is namelijk geen concept voor specifieke doelgroepen, noch is de aanwezigheid van een ondersteuningsnood bepalend om al dan niet in aanmerking te komen voor deelname. Buurtvervlechting is maatwerk dat rekening houdt met de persoonlijke situatie of wensen van elke buurtvervlechter. Elke buurtvervlechter wordt op een gelijkwaardige manier benaderd.
Tijdens een ontmoetingsmoment schreven enkele buurtvervlechters op waarom zij deelnemen aan buurtvervlechting: • “ik ben nieuw in Torhout en wou via deze weg nieuwe mensen leren kennen” • “leuk dat het met vraag en aanbod is” • “om mensen te leren kennen” • “ik was graag lid geworden van een vereniging, maar door lichamelijke klachten is dat moeilijk. Via deze weg kan ik mensen leren kennen aangezien ik niet uit Torhout afkomstig ben”
Natuurlijk zijn ‘talenten’ en ‘wensen’ niet voldoende om tot succesvolle buurtvervlechting te komen. Een buurtvervlechter moet er vooral voor openstaan om nieuwe sociale contacten op te bouwen én om zelf een sociale rol op te nemen. Buurtvervlechting staat dus open voor elke gemotiveerde burger met goesting om iets te betekenen voor iemand anders. Deze ‘goesting’ om iets te betekenen voor iemand anders bleek uit de interviews die gedurende het onderzoek afgenomen werden een zeer belangrijke drijfveer te zijn voor buurtvervlechters om deel te nemen aan het project buurtvervlechting. Buurtvervlechters geven aan dat ze graag iets willen doen voor anderen, ze willen van betekenis zijn voor hun medemensen. Sommigen gaven ook aan dat ze de grootste mate van voldoening ervaren wanneer ze iets kunnen betekenen voor die personen die hier het meest nood aan hebben. Daarbij kan gedacht worden aan mensen met een beperkt sociaal netwerk, mensen die niet vaak de kans krijgen om ontspannende activiteiten te ondernemen… . Andere belangrijke drijfveren om deel te nemen aan buurtvervlechting zijn de hoop om het eigen sociale netwerk uit te breiden en meer geïntegreerd te raken in de buurt. De motivatie van mensen om deel te nemen aan het project blijkt dus voornamelijk een sociale drijfveer te zijn.
16
17
Methodiek Buurtvervlechting is geen stapsgewijze methodiek. De methodiek van buurtvervlechting is noch lineair, noch een afgelijnd proces. Om dit draaiboek leesbaar te maken, schetsen we de methodiek wel aan de hand van diverse stappen. Afhankelijk van wat je wil bereiken met buurtvervlechting en de schaalgrootte waarop je dit ziet, kan je sommige stappen overslaan of ze in een andere volgorde doorlopen. Onderstaande methodiek wordt gekoppeld aan praktijkervaringen in Torhout en/of binnen de organisatiecontext van Tordale (wat hebben wij gedaan), maar we geven ook de ervaringen van Huize Rozenwingerd. Daarna geven we enkele tips en aandachtspunten mee die bruikbaar zijn in diverse settings : wat kun jij doen.
Stap 1: Bepaal je doelgroep
• • • •
Een directielid van een organisatie ⟶ alle cliënten van de organisatie (top-down) Een OCMW ⟶ kansarmen, allochtonen, anderstaligen… Een bestaand (in)formeel netwerk ⟶ netwerkleden …
In Torhout werd buurtvervlechting opgestart door het stadsbestuur, OCMW Torhout en Tordale. Vanuit de stad en het OCMW was de doelgroep ‘elke inwoner’. Vanuit Tordale was dit de doelgroep ‘personen met een verstandelijke beperking die via Tordale in Torhout wonen’. Tordale koos ervoor om in verschillende fasen op te starten met doelgroepen die onderling verschillen qua leeftijd, ondersteuningsnoden en begeleidingsvorm. In het totaal waren dit 33 personen die een representatieve afspiegeling vormen van alle cliënten van Tordale.
Werken aan buurtvervlechting kan op verschillende manieren of met een verschillende intensiteit gebeuren en kan op een uiteenlopende schaal plaatsvinden (klein- of grootschalig). Buurtvervlechting beschouwt alle mensen als gelijkwaardig en benadert iedereen vanuit dezelfde visie, namelijk dat iedereen individuele vaardigheden, talenten en noden heeft. Daarom is elke persoon een potentiële buurtvervlechter. Dus wat jouw middelen en schaalgrootte ook zijn, je moet omschrijven tot wie je je richt en tot welke buurt je je richt.
a. Aard van je doelgroep De aard van de doelgroep is onlosmakelijk verbonden met de initiatiefnemer die buurtvervlechting opstart. Bijvoorbeeld: • Een lokaal bestuur dat buurtvervlechting opneemt in het lokaal sociaal beleid ⟶ alle inwoners van de stad • Ondersteuners van cliënten van een voorziening die een concrete vraag hebben ⟶ cliënten met specifieke vragen (bottum-up) 18
19
Binnen het onderzoek werd nagegaan of de intensiteit van ondersteuningsnoden en diverse begeleidingsvormen mogelijks een invloed hebben op buurtvervlechting. De onderzoeksresultaten tonen aan dat er een invloed zichtbaar is van de ondersteuningsnood van bepaalde (groepen) cliënten op de aard en frequentie van buurtvervlechtingsactiviteiten. Zo bleek uit de observatieschema’s dat voornamelijk de cliënten uit projecten beschermd wonen heel wat buurtvervlechtingsactiviteiten ondernemen. Voor cliënten met een grotere ondersteuningsnood blijkt het minder evident te zijn om buurtvervlechtingsactiviteiten en –contacten tot stand te laten komen. Een aantal oorzaken, zoals tijdens interviews benoemd door begeleiders en buurtvervlechters, kunnen hiervoor onderscheiden worden. Zo wordt regelmatig door begeleiders aangehaald dat buurtvervlechting veel tijd en energie van hen vraagt, die ze praktisch gezien niet altijd kunnen investeren, omdat de dagelijkse taken al te veel tijd in beslag nemen. Bovendien staan begeleiders regelmatig alleen op dienst, waardoor ze bijvoorbeeld niet kunnen instaan voor het vervoer van de cliënten. Een andere belemmerende factor ten aanzien van buurtvervlechting is het feit dat begeleiders van personen met een zwaardere ondersteuningsnood soms weigerachtig staan tegenover buurtvervlechting, omdat ze vrezen dat de buurtvervlechtingsactiviteit een onveilige situatie (hetzij fysiek, hetzij emotioneel) zou opleveren voor de cliënt. Ze denken dat cliënten overvraagd zullen worden, of dat de buurtvervlechter niet gepast zou reageren bij problemen. Ook de buurtvervlechters zelf ervaren deze twijfels. Zij voelen zich onzeker in de omgang met de cliënten omdat ze zich hiervoor onvoldoende opgeleid voelen en in sommige gevallen omdat de communicatie moeizaam verloopt. Buurtvervlechters geven aan dat het voor hen een belangrijke steun is wanneer ze met deze twijfels terecht kunnen bij begeleiders en van hen ook de nodige informatie krijgen over de cliënt. Dit gegeven zorgt dan weer voor de nodige terughoudendheid bij andere groepen cliënten, bijvoorbeeld personen met vrijheidsbeperkende maatregelen. Begeleiders worstelen daar met de vraag hoeveel informatie ze kunnen en mogen doorgeven aan buurtvervlechters, zodat enerzijds de activiteit op een veilige manier kan verlopen, maar zodat anderzijds de privacy van de cliënt toch gerespecteerd wordt. Buurtvervlechting blijkt dus regelmatig een andere invulling te krijgen en stelt begeleiders en buurtvervlechters regelmatig voor andere uitdagingen, waarop telkens een passend antwoord dient gezocht te worden. Buurtvervlechting is dus echt maatwerk.
Binnen Huize Rozenwingerd is het project buurtvervlechting een bottom-up project. Het idee kwam van een begeleidster die naar aanleiding van een analyse van de werking tot de conclusie kwam dat er heel wat cliënten zijn met een vrij beperkt netwerk. Deze cliënten krijgen bijgevolg weinig kansen om een betekenisvolle rol op te nemen. In eerste instantie was het de bedoeling om ons tot de onmiddellijke buurt van de organisatie te richten. Motivatie hiervoor was enerzijds dat ook cliënten die niet alleen op straat mogen kans maken om deel te nemen en anderzijds om buren en onze cliënten op een positieve manier met elkaar in contact te brengen. Een dergelijke organisatie binnen een residentiële buurt kan immers voor heel wat hinder zorgen. Helaas kwamen we tot de conclusie dat een aantal buren minder open stonden voor buurtvervlechting . Dit deed ons besluiten om de buurt te verruimen en op zoek te gaan naar een partner. Door de samenwerking met de parochie kwam er dan één contact tot stand. Bij collega’s van andere leefgroepen konden we rekenen op de nodige ondersteuning en enthousiasme. Het enige wat voor terughoudendheid zorgde was de vrees voor onaangepast gedrag tijdens een ontmoeting alsook de balans vinden tussen ‘nice to know en need to know’. We merken vaak dat begeleiders cliënten graag willen beschermen ook al betekent dit dat ze hierdoor mogelijks heel wat kansen tot persoonlijke groei laten liggen. De doelgroep wordt ook bepaald door samenwerkingsverbanden met partners. Specifieke doelgroepen met elkaar in contact brengen en het isolement verbreken, is een van de doelstellingen van buurtvervlechting. Via het woonzorgproject van de provincie werden ook andere specifieke doelgroepen bereikt. De partners waren ‘toeleider’: ze brachten de projectmedewerkers tot bij specifieke doelgroepen en brachten personen vanuit deze doelgroepen naar buurtvervlechting. Met enkele partners werd een proeftraject doorlopen dat resulteerde in nieuwe buurtvervlechters: • Via Solidariteit voor het gezin werden een bejaarde rolstoelgebruikster en haar dochter buurtvervlechter. • Via Welzijnsschakels werden 2 kansarmen buurtvervlechter. • Via de Diensten OndersteuningsPlan (DOP) werd iemand met vroege dementie buurtvervlechter. • Via de vzw 4veld werden 2 personen met een psychiatrische kwetsbaarheid buurtvervlechter.
20
21
Denk ook na over eventuele leeftijdsgrenzen. Wij hanteren de minimumleeftijd van 16 jaar (cfr. wettelijke norm vrijwilligerswerk).
b. Grootte van je doelgroep De grootte van de doelgroep is afhankelijk van de initiatiefnemer, de aard van de doelgroep, het doel… Zo is het waarschijnlijk dat een lokaal bestuur zich zal richten tot een grotere doelgroep in plaats van tot een klein informeel netwerk. Of dat een organisatie buurtvervlechting opstart voor meerdere cliënten in plaats van voor 1 cliënt. TIP: Je hoeft het niet groots te zien: 1 persoon is al voldoende om buurtvervlechting op te starten.
c. ‘Betrek’ je doelgroep Buurtvervlechting is en moet steeds een vrijwillige keuze zijn. Daarom is het belangrijk om je doelgroep inspraak te geven in buurtvervlechting, zodat ze achter de idee en de methodiek staan en ze effectief geïnteresseerd zijn. TIP: Wanneer je werkt met de doelgroep ‘personen met een verstandelijke beperking’ zullen ondersteuners (i.c. begeleiders) een belangrijke actor zijn. Het is aan hen om de wensen rond buurtvervlechting te verhelderen voor cliënten die dit moeilijk zelf kunnen aangeven. Idealiter vloeit dit voort uit de beeldvorming en de individuele ondersteuningsplannen waarin buurtvervlechting een vast onderdeel is. Bevraag hierbij niet enkel de mogelijkheden van de cliënt, maar ook hun goesting om iets te doen voor anderen.
d. De buurt Een voorwaarde is ook dat je de buurt gaat afbakenen. Waar of binnen welke buurt wil jij met jouw doelgroep aan buurtvervlechting doen? Dit kan bijv. 1 straat zijn (is vaak wat cliënten aangeven als hun buurt), een wijk of een volledige stad6. Wij kozen ervoor om ons tijdens de opstart te richten tot verschillende wijken of een ‘buurt-op-maat’. Bij een buurt-op-maat is een woning van cliënten het centrale punt. Rond deze woning wordt een cirkel getrokken die, afhankelijk van de aanwezige mogelijkheden of natuurlijke grenzen, kleiner/groter wordt. Na een opstartfase werden deze buurtgrenzen verlaten. We merkten dat vele buurtvervlechters ‘elkaar’ belangrijker vonden dan het buurtelement. Buurtvervlechting is dus mogelijk voor en tussen elke inwoner van Torhout. Toch heeft de buurt een invloed op buurtvervlechting. Zo zagen we via het onderzoek dat bepaalde buurten meer openstaan voor buurtvervlechting dan andere. Dit werd zichtbaar aan de hand van verschillende onderzoeksdelen. Zo bleek uit de observatieschema’s dat er in bepaalde groepen, gelegen in bepaalde buurten, veel meer activiteiten doorgingen in het kader van buurtvervlechting dan bij andere groepen. Uit interviews met begeleiders en buurtvervlechters blijkt dat sommige buurten zeer gesloten zijn en dat er een minimum aan contact is tussen buurtbewoners onderling. In deze buurten was het dan ook zeer moeilijk om contacten op te starten tussen cliënten van Tordale en de buurtbewoners.
Stap 2: Bepaal het doel van buurtvervlechting a. Bepaal je doel Wat wil je met buurtvervlechting bereiken voor jouw doelgroep(en)? Afhankelijk van de gekozen doelgroep en de schaalgrootte van buurtvervlechting heeft dit een invloed op je doelstelling. Denk goed na bij wie Voor cliënten met specifieke ondersteuningsnoden kan het beter zijn om contacten buiten de directe omgeving te zoeken. Sommigen hebben specifieke vrijheidsbeperkende maatregelen waarvan de buurt niet op de hoogte is. Bij een buurtvervlechtingscontact dienen deze maatregelen meegedeeld te worden. Bij contacten met directe buurtbewoners zou deze persoonlijke informatie mogelijks een negatieve invloed kunnen hebben op de acceptatie van en de omgang met cliënten in het dagelijkse leven. 6
22
23
en waar je de klemtoon legt. Het doel kan omschreven worden op individueel niveau (op maat van de doelgroep) of vanuit het organisatieniveau. Op individueel niveau zal de verhoging van de kwaliteit van bestaan voorop staan. Op organisatieniveau zal de ondersteuning centraal staan. Hierbij zal de aard van de organisatie invloed hebben op het doel. Bij organisaties die er zijn voor mensen met een beperking zal ‘inclusief wonen’ de doelstelling zijn. Bij andere organisaties (bijv. een OCMW, buurtwerk) zal ‘het creëren van een warme buurt’ de doelstelling zijn. In onze organisatie werd het doel omschreven als: Inclusief wonen meer en langer haalbaar en betaalbaar maken via de kracht van een solidaire samenleving waarin zowel de zorgvrager als de buurtbewoners van de zorgvrager zo organisch mogelijk betekenisvolle rollen opnemen in een warm ‘buurtspinnenweb’.
- Deelname aan het maatschappelijk leven kan voor een aantal bewoners een uitbreiding van hun netwerk opleveren, hun netwerkkaart zal niet meer hoofdzakelijk uit professionelen bestaan - Sociale vaardigheden worden gestimuleerd • Op vlak van zelfbepaling: - De bewoners worden aangespoord om eens stil te staan bij zichzelf: wie ben ik? Waar liggen mijn interesses? Wat wil ik doen? Wat wil ik betekenen voor de gemeenschap? • Op vlak van zelfvertrouwen - Zelfvertrouwen verhogen: ik word gewaardeerd buiten de muren van mijn beschermende instelling • Algemeen welzijn
Buurtvervlechting moet er dus voor zorgen dat buurtvervlechters: • zo lang mogelijk kwalitatief en betaalbaar binnen de samenleving kunnen leven • zo volwaardig mogelijk aan de samenleving kunnen participeren • een beroep kunnen doen op maatondersteuning waar nodig • hun ‘kwaliteit van bestaan’ verhoogd zien In Huize Rozenwingerd werd het doel als volgt omschreven: Met dit project willen we bereiken dat onze bewoners en hun medemensen uit de gewone samenleving op een positieve manier in contact komen met elkaar en onze bewoners een betekenisvolle rol kunnen opnemen voor hen. We zoeken het vooral in de kleine dingen zoals samen in de tuin werken, met de hond gaan wandelen of een leuke bak-activiteit. Elkaar ontmoeten is vooral belangrijk.
Uit gesprekken met begeleiders, gevoerd binnen het onderzoek, blijkt dat buurtvervlechting voor hen niet altijd heel groots moet zijn. Het zijn de kleine extra momenten, de positieve ervaringen die cliënten kunnen opdoen die buurtvervlechting voor hen de moeite waard maken. Volgend citaat van een begeleider kan dit illustreren: “Buurtvervlechting, dat is eigenlijk een heel positief verhaal. Iedere kleine stap die in die richting gezet wordt kan voor onze cliënten beschouwd worden als een grote vooruitgang. Het biedt hen de kans om eens in contact te komen met andere mensen, zonder de constante aanwezigheid van de begeleiding. Maar wat belangrijker is, is dat ze eens kunnen tonen wat ze kunnen en wat ze waard zijn, wat voor velen onder hen een enorme boost betekent voor hun zelfvertrouwen.” Huize Rozenwingerd bevestigt dit: ook zij merken dat de cliënte die aan buurtvervlechting doet heel erg geniet van het contact met de buurtvervlechter en voldoening haalt uit de waardering van de buurtvervlechter.
Een sociaal uitgebreid netwerk is op tal van vlakken van belang voor onze bewoners: • Op vlak van sociale contacten: 24
25
b. Concretiseer je doel en definieer buurtvervlechting
• X aantal activiteiten per week/maand
Ook hier kan je een onderscheid maken tussen het doel op individueel of op organisatieniveau.
• … Enkele voorbeelden op organisatieniveau: • X aantal nieuwe buurtvervlechters via de samenwerking met en toeleiding van partners
In onze organisatie formuleerden we dit als volgt:
• Nagaan in hoeverre buurtvervlechting een vast item op teamvergaderingen is
• op individueel niveau: Buurtvervlechting wil de participatie in de maatschappij bevorderen en de zorgbehoeften op de minst ingrijpende manier invulling geven. Via actieve participatie wil buurtvervlechting de kwaliteit van bestaan bevorderen.
• Buurtvervlechting evalueren via de opvolging van de individuele ondersteuningsplannen
• op organisatieniveau: Buurtvervlechting wil buurtvervlechtingsknooppunten uitbouwen rond de woningen van mensen met een ondersteuningsnood. Het vormt een spinnenweb aan wederkerige relaties waarbij personen met een ondersteuningsnood (samen met hun ondersteunende dienstverleners) in de eerste plaats kijken welke betekenisvolle rollen zij kunnen opnemen in hun buurt. Pas in de tweede plaats kijken we hoe buurtbewoners bepaalde stukken van een ondersteuningsnood mee op kunnen nemen.
• …
Natuurlijk wil je jouw doelstellingen ook effectief bereiken. Daarom moet je het doel niet alleen zo concreet mogelijk maken, maar ook meetbaar. Dit is nodig om goed te kunnen opvolgen, bijsturen en evalueren. Bepaal wat je wilt bereiken binnen welke tijdspanne. Enkele voorbeelden op individueel niveau: • x aantal nieuwe contacten voor 1 cliënt na x aantal maanden • 15 buurtvervlechters na 1 jaar 7
• Een hogere kwaliteit van bestaan op lange termijn (POStesten ) 7
Dankzij het formuleren van concrete meetbare doelstellingen kun je buurtvervlechting evalueren. Deze resultaten kunnen een grote motiverende factor zijn voor medewerkers en buurtvervlechters. In Torhout kunnen we enkele objectieve resultaten voorleggen dankzij het onderzoek van de Hogeschool Gent. Een syntheserapport van dit onderzoek vind je terug in bijlage 3.
c. Maak je doel meetbaar
26
• Medewerkers mee krijgen en warm maken voor de ideeën van buurtvervlechting door het organiseren van vorming
TIP: indien je werkt met een onderzoek, zorg er dan voor dat begeleiders en andere (niet-) professionelen zo weinig mogelijk moeten registreren. persoon op basis van specifieke indicatoren. Deze indicatoren zijn verbonden aan de acht kerndomeinen van kwaliteit van bestaan: persoonlijke ontwikkeling en zelfbepaling, persoonlijke relaties, sociale inclusie, rechten, emotioneel, fysiek en materieel welbevinden. De POS bestaat uit twee vragenlijsten waarmee subjectieve en objectieve factoren m.b.t. kwaliteit van bestaan vastgesteld kunnen worden. Het betreft een interview met de persoon zelf (zelfbeoordeling) plus een interview met een ouder of professional op basis van harde gegevens (geobjectiveerde beoordeling). De vragen in deze twee vragenlijsten hebben betrekking op dezelfde indicatoren. http:// www.poswebsite.org
POS staat voor de Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal. Deze schaal meet de kwaliteit van bestaan van een
27
Stap 3: Wie heb je nodig?
Een cliënt vertelt aan zijn ondersteuner dat hij/zij graag eens met een hond wil gaan wandelen. De begeleider contacteert enkele hondeneigenaars uit de buurt. Een buurtbewoner wil graag eens gaan wandelen met iemand en spreekt in de winkel enkele mensen aan die hij soms te voet ziet passeren. Een buurtbewoner wil een zwerfvuilactie organiseren en vraagt aan de voorzitter van een wijkcomité of hij mee wil helpen…. Dit zijn enkele voorbeelden van hoe buurtvervlechting in de praktijk op een spontane manier kan opstarten.
Schematische weergave:
Simpel toch? Meer dan personen met een concrete vraag/idee en personen die contacten leggen heb je niet nodig. Maar wat doe je als het niet spontaan opstart en een organisatie of dienst het initiatief neemt om buurtvervlechting op te starten?
Zelfstandige BV’s
Absoluut noodzakelijk bij elke vorm van buurtvervlechting zijn een spilfiguur en buurtvervlechters. Indien jouw doelgroep weinig/geen ondersteuningsnoden heeft, kunnen de spilfiguur en de buurtvervlechters zelfstandig samenwerken en aan buurtvervlechting doen. Indien jouw doelgroep echter een duidelijke ondersteuningsnood heeft (bijv. anderstalig, verstandelijke beperking…) zal je ook nood hebben aan tussenpersonen. Dit zijn de ondersteuners van jouw doelgroep(en).
Spilfiguur met steun van: - sleutelfiguren - medestanders
Met andere woorden: wie heb je zeker nodig om buurtvervlechting op te starten? En wie doet wat?
Om een draagvlak voor buurtvervlechting te creëren, zal je ook op zoek moeten gaan naar medestanders en sleutelfiguren (zie infra).
Niet zelfstandige BV’s Tussenpersonen
a. Een spilfiguur De spilfiguur is de centrale figuur die (samen met anderen) buurtvervlechting opstart en draaiende houdt. Hij/zij heeft buurtvervlechting als opdracht en hoeft geen ondersteuner-zorgverlener voor personen met een ondersteuningsnood te zijn. Wel geeft de spilfiguur ‘steun aan’ buurtvervlechters en tussenpersonen. De spilfiguur is dus een facilitator die hoofdzakelijk boven het individuele niveau buurtvervlechting vorm geeft. • Wie wordt spilfiguur? Dit is in eerste instantie afhankelijk van de initiatiefnemer, de setting (al dan niet binnen een
28
29
organisatiecontext) en de beschikbare middelen en mogelijkheden. Er zijn diverse mogelijkheden om een spilfiguur aan te stellen. Wij benoemen er 3: • Iemand die zich wil engageren om deze taak op te nemen Dit kan een professionele kracht zijn, maar dat is geen voorwaarde. Ook een buurtbewoner kan spilfiguur zijn. Bijv. de ondersteuner van een cliënt die zich de taak van spilfiguur toe-eigent bovenop zijn taak als ondersteuner, een buurtbewoner die zich hiervoor vrijwilliger engageert of de plaatselijke gemeenschap die zich hiervoor inzet. • Iemand die deze taak toegewezen krijgt Een huidige medewerker wordt verantwoordelijk gesteld voor buurtvervlechting. Bijv. een medewerker die al werkt met vrijwilligers, de ondersteuner van de cliënt(en) waarvoor je buurtvervlechting opstart… • Een extra medewerker Dit kan een tijdelijke kracht zijn, of een nieuwe functie binnen jouw organisatie/dienst. Bijv. een projectmedewerker, een nieuwe collega op de sociale dienst, een extra begeleider met buurtvervlechting als specifieke opdracht. Het aanstellen van een spilfiguur kan ook een combinatie zijn van bovenstaande pistes. TIP: Het kan interessant zijn om het aanstellen van de spilfiguur te bespreken met je medestanders. Misschien heeft een van je medestanders een medewerker die deze taak graag op zich wil nemen? Of werkt er bij jouw medestander iemand die zich hiervoor vrijwillig wil engageren?
Dankzij middelen van de Provincie West-Vlaanderen en het VAPH werden 2 projectmedewerkers aangeworven. Binnen Tordale was de spilfiguur een fulltime medewerkster, binnen Stad Torhout een deeltijds medewerkster.
30
Het onderzoek toont aan dat een spilfiguur een cruciale rol speelt. In Torhout worden de projectmedewerkers beschouwd als ‘de drijvende motor’ achter het project. Hun rol bestaat voornamelijk uit het motiveren en stimuleren van de verschillende betrokken partijen, maar ze bekleden eveneens een belangrijke functie als tussenpersoon tussen buurtvervlechters onderling, tussen buurtvervlechters en cliënten en tussen begeleiders en buurtvervlechters. Een aantal buurtvervlechters geeft aan dat ze de drempel om rechtstreeks contact op te nemen met een andere buurtvervlechter in functie van een activiteit te hoog vinden. Ze kiezen er daarom voor om dit via de projectmedewerkers te laten verlopen. Begeleiders vrezen dat zonder de aanwezigheid van de projectmedewerkers buurtvervlechting naar het achterplan zou verschuiven. Ze merkten dit op tijdens een periode dat de projectmedewerker afwezig was. Ze denken dat buurtvervlechting eerst nog meer tijd nodig heeft om door alle medewerkers gedragen te worden, alvorens dit zonder de steun van de projectmedewerkers kan verder gezet worden. De onderzoeksresultaten tonen echter ook aan dat de attitude van medewerkers ten aanzien van taken met betrekking tot sociale inclusie veranderd is naar aanleiding van hun betrokkenheid bij buurtvervlechting. Zij hechten nu meer belang aan sociale inclusie taken dan voor hun betrokkenheid bij het project.
Binnen Huize Rozenwingerd nemen een begeleidster en de pedagoge de rol van spilfiguur op zich. • De taken van een spilfiguur De spilfiguur is een netwerker die in dienst staat van het project. Hij/zij voert algemene en overkoepelde taken uit die gericht zijn op het creëren of versterken van netwerken in buurten. We kunnen hierbij verschillende functies onderscheiden die je als spilfiguur inneemt op mesoniveau. Deze functies lopen in elkaar over en zijn afhankelijk van jouw schaalgrootte. Als netwerkmonteur of –beheerder zal je actief taken opnemen waarbij je zelf initiatief neemt. Als netwerkcoach zal je eerder taken uitvoeren nadat buurtvervlechters, medestanders of tussenpersonen een beroep doen op je.
31
1.
De spilfiguur is een netwerkmonteur Dit heeft betrekking op het ‘doe-werk’: als spilfiguur maak je een buurtvervlechtingsnetwerk. Je gaat op zoek naar mensen die interesse hebben in buurtvervlechting. Hiervoor zoek je zowel binnen jouw doelgroep als binnen de buurt van jouw doelgroep. Je denkt ook na over hoe je meer buurtvervlechters kunt aantrekken en hoe partners je hierin kunnen ondersteunen. Methodische voorbeelden: • Reclame maken via algemene of specifieke communicatie • Buurtvergaderingen of laagdrempelige ontmoetingsmomenten organiseren • Specifieke promo-acties voeren/organiseren (markt, rommelmarkt…) • Capaciteitenvragenlijsten uitdelen en verwerken • Buurtvervlechters met een specifieke vraag helpen zoeken naar een buurtvervlechter die kan helpen • Het zoeken naar nieuwe medestanders • Kenbaar maken van praktijkervaringen • Buurtbewoners opbellen, contacten leggen… • Algemene ontmoetingsmomenten organiseren (bijv. een buurtvervlechtingscafé8) • Het netwerk stimuleren om actief aan buurtvervlechting te doen • …
2. De spilfiguur is een netwerkbeheerder Als netwerkbeheerder ben je een facilitator die de randvoorwaarden van buurtvervlechting realiseert. Je zorgt ervoor dat buurtvervlechters elkaar en het aanbod kennen en je geeft adviezen om aan buurtvervlechting te doen. Je stimuleert de buurtvervlechters, de tussenpersonen, medestanders en je collega’s om initiatief te nemen. Je versterkt het netwerk, zodat het zoveel mogelijk zelfstandig kan functioneren. Methodische voorbeelden: • Contacten onderhouden met de maatschappij, de buurt, de gemeente. O.a. om zicht te krijgen op het activiteitenaanbod binnen de buurt. • Beheer van capaciteitenvragenlijsten 8
32
Meer info over onze Buurtvervlechtingscafés vind je op p. 22
• Opmaken talentenmarkten (zie infra Stap 5a) • … 3. De spilfiguur is een netwerkcoach Als netwerkcoach bied je ondersteuning aan buurtvervlechters, medestanders of tussenpersonen. Het gaat echter niet over zorg-ondersteuning voor personen met een duidelijk ondersteuningsnood, maar om een aanspreekpunt bij vragen of onduidelijkheden. Enkele methodische voorbeelden: • Buurtvervlechting opvolgen • Ervaringen van contacten en activiteiten terugkoppelen aan buurtvervlechters • Buurtvervlechters een duwtje in de rug geven om nieuwe buurtvervlechters te contacteren • Ondersteuning bieden bij buurtvervlechters die een BV-Café organiseren • … TIP: Wanneer je werkt met een doelgroep met een specifieke ondersteuningsnood komt hier ook de taak ‘ondersteuning bieden aan tussenpersonen’ bij (zie infra stap 3e). Denk na over de invloed die buurtvervlechting heeft op de relatie tussen cliënten en ondersteuners en wat buurtvervlechting voor deze ondersteuners betekent.
• Profiel van de spilfiguur9 De spilfiguur speelt een belangrijke rol bij (de opstart van) buurtvervlechting. De spilfiguur moet daarom in staat zijn om goed en gepast te communiceren met verschillende doelgroepen, buurtgericht te handelen, te organiseren, samen te werken en vooral te stimuleren en motiveren.
9
Zie competentieprofiel in bijlage 4.
33
b. Sleutelfiguren
d. Buurtvervlechting met zelfstandige buurtvervlechters
Sleutelfiguren zijn geen voorwaarde om aan buurtvervlechting te doen, maar zij kunnen wel een belangrijke rol spelen. Sleutelfiguren zijn personen met veel contacten in of kennis over een bepaalde wijk/buurt. Zij zijn zelf geen ‘actieve buurtvervlechter’, maar bouwen bruggen tussen de spilfiguur en buurtbewoners. Bijvoorbeeld: • Een voorzitter van een vereniging die zijn leden aanspoort om aan buurtvervlechting te doen • Een buurtbewoner die perfect weet wie je voor een bepaald klusje kunt contacteren, maar die zelf geen tijd heeft om nieuwe mensen te leren kennen • Een collega die in zijn vrije tijd folders verspreidt • Een buurtbewoner die nieuwe inwoners verwelkomt en vertelt over buurtvervlechting • …
De spilfiguur en de buurtvervlechters kunnen samen aan buurtvervlechting doen. De spilfiguur ondersteunt de buurtvervlechters die zelfstandig contact opnemen met elkaar (a.d.h.v. een talentenmarkt10).
Dat sleutelfiguren belangrijk zijn, wordt ook bevestigd door Huize Rozenwingerd. Tot nu toe hebben zij nog geen sleutelfiguren gecontacteerd. Maar ze merken dat dit wel nodig is. Na 7 maanden konden ze geen verdere contacten meer opstarten. Ondertussen hebben ze al enkele potentiële sleutelfiguren in hun hoofd die ze binnenkort zullen contacteren.
c. Buurtvervlechters De buurtvervlechters zijn de leden van jouw doelgroep(en) die actief aan buurtvervlechting doen. Zij doen dingen met anderen, of helpen elkaar (zie stap 1 ‘doelgroep’). We hebben al benadrukt dat iedereen buurtvervlechter kan worden. Toch kan het belangrijk zijn om enkele competenties te bepalen waarover een buurtvervlechter best beschikt. Hierbij moet je natuurlijk rekening houden met jouw doelgroep.
BV Petra getuigt over haar eerst BV-ontmoeting: “ De Blind date”:
Via een krantje ontdekte ik buurtvervlechting. Ik nam contact op met de verantwoordelijke van buurtvervlechting nl. Joke. Er werd een afspraak gemaakt om eens langs te gaan. Op die manier kwam mijn profiel in het boekje Talentenmarkt te staan. Ik had zin om eens iets te gaan drinken met iemand die in het boekje stond. Ik botste op de naam van Hilde, ook een buurtvervlechter die in het boekje vermeld stond met als aanbod ‘ ik ga graag eentje gaan drinken met iemand ‘. Zo gezegd zo gedaan, ik belde Hilde op. We hadden elkaar nog nooit gezien en spraken af op een bepaald uur aan de fortisbank in Torhout. We zouden ene gaan drinken naar de beiaard. In het begin was het wat onwennig want ik wist niet wie er zou komen. Het ging allemaal vlot, Hilde kwam af, vroeg me “ Ben jij Petra ? “ En zo gingen we ene drinken. Hilde vertelde dat ze dacht dat het een ouder iemand zou zijn omdat de beiaard blijkbaar volgens een vriendin van haar vooral wordt bezocht door ouderen. We waren allebei aangenaam verrast dat we helemaal niet oud waren. Het klikte eigenlijk wel meteen, wat erg fijn was. En na onze eerste afspraak volgde snel een tweede. Nu hebben we nog steeds contact met elkaar. Meer nog, Hilde is een echte vriendin geworden. Na deze eerst “blind date” met Hilde had ik nog andere BV-contacten. Ik spreek ook vaak af met BV Christine om samen te wandelen, iets te drinken… En als ik kan, dan kom ik naar de BV-Café’s!
10
34
Zie infra en bijlage 4.
35
e. Tussenpersonen (buurtvervlechting met niet-zelfstandige buurtvervlechters) • Wie zijn tussenpersonen? Wanneer jouw doelgroep (deels) uit personen met een specifieke ondersteuningsnood bestaat, zullen er ook tussenpersonen nodig zijn. Dit zijn ondersteuners van mensen die wegens een specifieke ondersteuningsnood niet zelfstandig aan buurtvervlechting kunnen doen. De tussenpersonen staan tussen de buurtvervlechter die niet zelfstandig aan buurtvervlechting kan doen en de spilfiguur. De tussenpersoon kan een professioneel zijn, maar evengoed iemand uit een natuurlijk/sociaal netwerk. PAS OP: Tussenpersonen zijn niet hetzelfde als sleutelfiguren. Al kan een sleutelfiguur ook een tussenpersoon zijn en omgekeerd. Bijv.: een begeleider is een tussenpersoon wanneer het gaat om cliënt X, maar speelt in zijn buurt een rol als sleutelfiguur door buren aan te spreken over buurtvervlechting. Meer nog: wanneer buurtvervlechting kleinschalig wordt opgestart kan 1 iemand zowel sleutelfiguur, als tussenpersoon, als spilfiguur zijn. Bijv.: buurtvervlechting wordt opgestart voor cliënt X, de ondersteuner van cliënt X stelt zich kandidaat om spilfiguur te worden (of wordt hiervoor aangeduid) en speelt in de eigen buurt een rol als sleutelfiguur. • Welke taken hebben tussenpersonen? Tussenpersonen coördineren de praktische uitwerking/samenwerking om aan buurtvervlechting te doen. Ze vertalen de talenten en wensen van de niet-zelfstandige buurtvervlechters en geven dit door aan de spilfiguur. En ze contacteren andere buurtvervlechters (i.c. zelfstandige buurtbewoners of de tussenpersonen voor andere buurtvervlechters die ook niet-zelfstandig aan buurtvervlechting kunnen doen).
36
• Enkele methodische voorbeelden: • Zicht krijgen op de interesse tot buurtvervlechting van de personen die ze ondersteunen • Afnemen van capaciteitenvragenlijsten en de talenten en wensen afwegen tegenover de beperkingen • Buurtvervlechting een plaats geven binnen de organisatie (bijv. buurtvervlechting als onderdeel van een ondersteuningsplan) • Opvolgen van contacten • … Voor veel ondersteuners zijn dit ‘nieuwe taken’. Ze moeten nog wennen aan deze nieuwe manier van ondersteunen en dat vraagt een veranderingsproces. Het is belangrijk dat een organisatie hieraan aandacht besteedt en er ruimte voor creëert. Een organisatie kan de tussenpersonen ook ondersteunen door het aanreiken van specifieke ondersteuningstools, zoals capaciteitenvragenlijsten, een individueel ondersteuningsplan of een netwerkkaart. Deze ervaringen inspireerden ons tot de samenwerking met de Hogeschool Gent en VSPW Kortrijk. Op die manier willen we toekomstige professionelen al tijdens hun studie bewust maken van deze nieuwe ondersteuningstaken. Afhankelijk van de ondersteuningsnood en de mogelijkheden van een cliënt zal de tussenpersoon de buurtvervlechter meer of minder ondersteunen. Het initiatief en de beslissing blijven wel altijd bij de buurtvervlechter. Ook bij de tussenpersonen onderscheiden we de functies ‘coach’, ‘monteur’ en ‘beheerder’, maar op microniveau. 1. De tussenpersoon coacht de buurtvervlechter met een ondersteuningsnood. Als coach geeft de tussenpersoon de cliënt (i.c. een buurtvervlechter met een ondersteuningsnood) inspraak en laat hij hem zoveel mogelijk zelf beslissingen nemen i.v.m. buurtvervlechting. De tussenpersoon staat achter de cliënt en geeft hem een duwtje in de rug of een klopje op de schouder. Bijv.: vragen aan de cliënt of hij iets in de talentenmarkt zag staan dat hij wil doen. 37
2. De tussenpersoon is een monteur voor een buurtvervlechter met een ondersteuningsnood. Als monteur zal de tussenpersoon zelf actieve stappen moeten zetten om buurtvervlechting op te starten voor de cliënt. Bijv.: samen in de talentenmarkt kijken en bellen naar een buurtvervlechter. 3. De tussenpersoon is een beheerder voor een buurtvervlechter met een ondersteuningsnood. In functie van de ondersteuningsnood zal de tussenpersoon enkele praktische taken overnemen. De inhoud van buurtvervlechting wordt steeds bepaald door de buurtvervlechter die ook beslist of een afspraak plaatsvindt of niet. Bijv.: De beheerder contacteert een buurtvervlechter uit de talentenmarkt en maakt in naam de cliënt een afspraak. • Profiel van tussenpersonen11 Tussenpersonen moeten communicatief zijn. Zij moeten op een duidelijke manier communiceren met de persoon die ze ondersteunen, maar ze moeten ook op een gepaste manier communiceren met andere buurtvervlechters en de spilfiguur. Luisteren en samenwerken zijn hierbij ook belangrijk: wat is de (veranderde) nood van de cliënt, wat ziet een buurtbewoner zitten… Dit hangt samen met een goede opvolging. Tussenpersonen moeten ook alert zijn voor signalen dat de relatie tussen de buurtvervlechters niet meer in evenwicht is.
De onderzoeksresultaten tonen aan dat het voor de tussenpersonen, in dit geval de begeleiders van Tordale, niet altijd evident is om de nodige tijd en energie te investeren in buurtvervlechting. Attitudevragenlijsten werden op twee verschillende tijdstippen afgenomen bij de medewerkers van Tordale. Daarbij werd nagegaan aan welke taken medewerkers de hoogste prioriteit verlenen. Taken werden ingedeeld in twee verschillende groepen: zorgtaken en sociale inclusie taken. Uit deze vragenlijsten bleek dat zorgtaken veel vaker gezien worden als prioritaire taken dan taken met betrekking tot het ondersteunen van sociale inclusie. Het betreft echter veeleer een praktische keuze, gebaseerd op beschikbare tijd, dan een principiële keuze. Alle medewerkers zijn overtuigd van het belang van sociale inclusie taken en vinden het nodig dat cliënten hierin ondersteund worden, maar vaak ervaren ze hiervoor een tekort aan tijd en middelen. Er is echter wel een evolutie merkbaar. Naargelang medewerkers langer bij buurtvervlechting betrokken worden, hechten zij meer belang aan sociale inclusietaken.
f. Medestanders Het is belangrijk dat jouw idee over buurtvervlechting vorm krijgt in samenspraak met anderen en gebaseerd is op samenwerking. Medestanders kunnen belangrijke partners worden (belang van toeleiders). Enerzijds kunnen zij buurtvervlechting mee vorm geven, opvolgen, bijsturen en evalueren (klankbordfunctie). Anderzijds kunnen ze bruggen slaan tussen diensten en klanten van diensten, over de verschillende sectoren en doelgroepen heen. Medestanders kunnen dus de rol innemen van sleutelfiguren. Wanneer deze partners zicht hebben op andere doelgroepen met een specifieke ondersteuningsnood die niet zelfstandig aan buurtvervlechting kunnen doen (bijv. anderstaligen, niet mobielen, kansarmen…) vervullen ze een belangrijke rol als tussenpersoon.
Zo treedt de begeleidster van de vzw het 4veld op als tussenpersoon voor de buurtvervlechters met een psychische kwetsbaarheid. 11
38
Zie competentieprofiel in bijlage 4.
39
• Medestanders binnen een organisatiecontext: Sta stil bij wie vanuit jouw organisatie mee kan denken, wie op de hoogte moet zijn en wie het project mee kan uitschrijven of ondersteunen. Medewerkers kunnen o.b.v. hun professionaliteit betrokken worden (bijv. o.b.v. hun functie, team) of vanuit hun persoon (bijv. iemand die in de buurt woont waar je buurtvervlechting wil opstarten en die er de rol van sleutelfiguur opneemt). De steun van medewerkers is onmisbaar om buurtvervlechting te ontwikkelen tot een methodiek die binnen de organisatie gedragen en gesteund wordt. • Medestanders buiten een organisatiecontext: In sommige gevallen, afhankelijk van jouw schaalgrootte, doelgroep en doelstelling zal ook externe verankering nodig zijn. Zoek medestanders en denk ruim: welke diensten, organisaties of zelfs nietprofessionelen zijn eventueel geïnteresseerd om (samen) buurtvervlechting op te starten? Kunnen lokale bestuurders/lokale ambtenaren een rol spelen binnen buurtvervlechting?
In Torhout kaderde buurtvervlechting binnen een woonzorgproject dat de steun kreeg van een 20-tal partners uit het lokale welzijnsveld, zoals mutualiteiten, thuiszorgdiensten, het woon- en zorgcentrum… Deze partners ondertekenden een engagementsverklaring, maar dit protocol bevatte geen concreet meetbaar engagement noch een duidelijke samenwerking. Al snel bleek dan ook dat onze partners hun engagement niet omzetten naar de praktijk. Het bleek allesbehalve evident om de toeleiding te realiseren. Gedurende de projectperiode organiseerden we workshops, werkgroepen en individuele gesprekken. Ondanks het feit dat onze partners de ideeën van buurtvervlechting erg waardevol vonden voor hun specifieke doelgroepen, merkten we dat dit ook bij hen een grote mentaliteitsverandering vroeg. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad, maar uiteindelijk slaagden we erin om met enkele partners een proeftraject tot samenwerking op te starten. Dit resulteerde in de toeleiding van enkele nieuwe buurtvervlechters (zie p. 7). TIP: Zorg ervoor dat je medestanders geen algemeen protocol nastreven, maar een concreet meetbaar engagement. Bijvoorbeeld:
Binnen Tordale werd een werkgroep opgesteld rond buurtvervlechting/vrijwilligerswerk. Deze werkgroep denkt samen met de spilfiguur na over de toekomst van buurtvervlechting.
Binnen Huize Rozenwingerd kan ‘buurtvervlechting’ op de steun rekenen van de werkgroep ‘inclusief werken’. Binnen deze werking gaan de deelnemers actief op zoek naar partners binnen de gemeente Koksijde. Ze denken hierbij aan het OCMW en de talrijke vrijetijdsorganisaties die Koksijde te bieden heeft. TIP: Ook wie niet werkt binnen een organisatiecontext zal medestanders nodig hebben. Dit kunnen zowel kennissen, vrienden, buurtbewoners of (niet-)professionelen uit je omgeving zijn.
40
• een thuisverpleger die op verschillende locaties mensen contacteert en doorverwijst • buurtvervlechting opstarten voor alle cliënten van het OCMW • een dienst die x aantal personen motiveert om buurtvervlechter te worden TIP: Stel een projectgroep samen Stel een groep samen die nauw samenwerkt met de spilfiguur en die bestaat uit buurtvervlechters, medestanders, tussenpersonen, sleutelfiguren en medewerkers. Deze groep dient als klankbord voor de spilfiguur en speelt ook een actieve rol gedurende de verschillende projectstappen. De projectgroep kan de spilfiguur ondersteunen bij al zijn/haar taken. Bijv.: het leggen van nieuwe contacten in een buurt/wijk, meedenken over het verloop, helpen om praktijkervaringen kenbaar te maken… Dankzij de projectgroep krijgen buurtvervlechters een stem wat zorgt voor meer gedragenheid van buurtvervlechting. Daarnaast zal deze groep ook een belangrijke rol spelen m.b.t. de inbedding in de maatschappij (zie infra). 41
Stap 4: Krijg zicht op de assets In Torhout werd een denktank van buurtvervlechters opgericht. Tijdens deze bijeenkomst dachten de buurtvervlechters na over de verdere uitbouw van buurtvervlechting, de verwachtingen tegenover de projectmedewerkers, de nood aan activiteiten…De buurtvervlechters gaven ook enkele drempels aan: • moeilijk om zelf het initiatief te nemen • ondanks het feit dat sommige buurtvervlechters zelf al contact opnamen met andere buurtvervlechters, werden ze zelf nog nooit gecontacteerd • de buurtvervlechters geven aan dat de spilfiguur een belangrijke rol speelt in het tot stand brengen van contacten TIP: Een gelijkaardige denkoefening kun je ook maken met medewerkers, sleutelfiguren of partners.
Een getuigenis van BV Christa:
Ik vond het goed om een buurtvervlechter te worden omdat je zo contact krijgt met mensen van begeleid wonen en ook andere mensen van Tordale. Je gaat met een heel ander oog kijken naar mensen met een beperking. Ik vind begeleid wonen een prachtig werk. Zo zie je ook eens hoe mensen met een beperking toch een gevoel krijgen van zelfstandigheid. Als buurtvervlechter wil ik daar ook een steentje bijdragen door bv. Iemand mee te nemen naar een rommelmarkt, stoffenbeurs of gewoon een terrasje. De inspanningen komen niet alleen van de buurtvervlechter, maar ook van de mensen van begeleid wonen die hun talenten aanbieden via de talentenmarkt. Zo heb ik het geluk dat er iemand op geregelde basis in mijn tuin komt werken omdat ik het daarmee wat moeilijk heb. Laatst kreeg ik een telefoontje van een andere buurtvervlechtster die met mij eens een terrasje wil doen. Dit alles geeft je een aangenaam gevoel en zo weet je dat je nog van betekenis kan zijn voor iemand anders. Dus…….een aanrader!
a. Voer een capaciteitenonderzoek bij buurtvervlechters Krijg zicht op de capaciteiten, talenten en wensen van buurtvervlechters d.m.v. een capaciteitenvragenlijst12. Deze vragenlijst polst naar de interesse voor en vaardigheden m.b.t. verschillende thema’s zoals sport, muziek, ontspanning, ontmoeting… . Aan de hand van de capaciteitenvragenlijst krijg je zicht op de individuele talenten van de buurtvervlechters, maar ook op hun wensen (bijv. ‘wat kan iemand doen voor jou’, ‘wat wil je leren’). Het invullen van deze vragenlijst kan gezien worden als de inschrijving om deel te nemen aan buurtvervlechting. De vragenlijst van individuele buurtvervlechters wordt daarna samen met de spilfiguur overlopen en besproken tijdens een intakegesprek. Dit intakegesprek is nodig om de capaciteiten te verduidelijken en om zicht te krijgen op de specifieke verwachtingen van de buurtvervlechter. Tijdens dit gesprek ziet de spilfiguur mogelijke matches tussen buurtvervlechters. Zo kan de spilfiguur enkele voorstellen tot buurtvervlechting formuleren en de buurtvervlechter begeleiden en ondersteunen bij het leggen van een contact. Enkele voorbeelden: • Een buurtvervlechter geeft in de vragenlijst aan dat hij/zij graag knutselt of iets verzamelt, maar zegt er niet wat hij/zij graag knutselt of verzamelt. • Een buurtvervlechter zoekt een looppartner: hoeveel kilometer wil hij lopen? • De nieuwe buurtvervlechter speelt graag spelletjes. In de talentenmarkt staan enkele namen van andere buurtvervlechters die dit ook leuk vinden. De spilfiguur kan extra info geven over die mensen, zodat hij kan beslissen wie hij contacteert. • Er is een duidelijk match met een andere BV, maar de nieuwe BV vindt het moeilijk om de eerste stap te zetten. De spilfiguur kan de andere BV contacteren in naam van de nieuwe BV en zo de drempel verlagen. • … 12
42
Zie bijlage 5.
43
Voor personen met een verstandelijke beperking vertaalden wij de vragenlijst in beeldtaal. Hierbij worden de vragen aangevuld met pictogrammen. Bijv.: help je soms iemand uit de buurt? Niet alle cliënten kunnen dit zelfstandig invullen of hun eigen vaardigheden inschatten en benoemen. Daarom wordt de vragenlijst afgenomen door een ondersteuner en/of de spilfiguur. Idealiter wordt deze vragenlijst gekoppeld aan het bevragen van de behoefte om aan buurtvervlechting te doen (tijdens het opstellen van het ondersteuningsplan). TIP: Maak bij de uitkomsten van de capaciteitenvragenlijst van cliënten een afgewogen combinatie van hun wensen t.o.v. hun mogelijkheden en beperkingen. Cliënten zullen zichzelf soms overschatten en niet altijd realistisch weergeven wat hun talenten of mogelijkheden zijn.
Bij de opstart van hun buurtvervlechting nam Huize Rozenwingerd onze capaciteitenvragenlijst over. Zo kregen ze al een eerste zicht op de talenten van de cliënten zodat ze konden starten met het project. Later bleek echter dat deze lijst te uitgebreid was voor hun kleinschalig project. Ze wijzen erop dat het belangrijk is om de lijst af te stemmen op de eigen cliënten van een organisatie of de doelgroep.
b. Breng de assets van de buurt in kaart Ga na welke instanties, organisaties of diensten er actief zijn in jouw buurt, welke buurtinitiatieven er zijn (bijv. rommelmarkt, wijkfeesten) en door wie ze worden georganiseerd. Zo kom je te weten wat de buurt te bieden heeft, wie de bewoners zijn, m.a.w. wat de assets van de buurt zijn. Ga ook na wie de buurt goed kent, wie in de buurt actief is en wie veel contacten heeft. Deze mensen kunnen later misschien ingezet worden als sleutelfiguren (Zie stap 3 b).
44
Dit is geen makkelijke oefening. Zeker niet als de spilfiguur zelf niet in de buurt woont. In dit geval is het belangrijk om tussenpersonen en medestanders te hebben die wel in de buurt wonen. Zij kunnen jou helpen om toegang te krijgen tot sleutelfiguren. TIP: Houd hier rekening mee bij de aanstelling van de spilfiguur of bij het zoeken naar medestanders.
Onze projectmedewerkers woonden niet in Torhout. Via verschillende pistes, o.a. de parochie en verenigingen, werd geprobeerd om sleutelfiguren aan te trekken. Dit was niet evident. Zo zag de parochie buurtvervlechting als concurrent van hun buurtwerking en voelden leden van verenigingen zich snel ‘overvraagd’. Zoek ook binnen de organisatie van de spilfiguur. Zo werden alle medewerkers van Tordale vzw die in Torhout wonen door de spilfiguur uitgenodigd voor een informele babbel over hun buurt. De bedoeling was om meer zicht te krijgen op assets van buurten en om te kijken of er medewerkers bereid waren om de rol van sleutelfiguur op te nemen. Helaas was de opkomst voor deze gesprekken erg laag. De medewerkers die wel kwamen, vertelden met plezier over hun buurt, maar konden niet echt nieuwe assets of sleutelfiguren aanbrengen. Dit blijkt dus ook voor buurtbewoners geen makkelijke oefening te zijn. Ook de buurt zelf speelt hierbij een rol. Een jonge buurt met een speelplein waar veel kinderen spelen en mensen samen komen, zal makkelijker toegankelijk zijn dan een buurt met veel appartementsgebouwen zonder ontmoetingsruimte. Bij Huize Rozenwingerd waren ze in de veronderstelling dat de buurt zich leende tot het opstarten van buurtvervlechting. Het merendeel van de buurtbewoners is eerder ouder waardoor ze meer tijd ter beschikking zouden hebben om een sociaal engagement aan te gaan. Blijkbaar worstelden een aantal personen uit deze doelgroep echter het meest met de minder aangename aspecten van een dergelijke organisatie binnen hun residentiële wijk, zoals parkerende auto’s in de straat, meer verkeer, meer lawaai enz.
45
Stap 5: Start effectieve contacten en activiteiten binnen buurtvervlechting Dit bleek ook uit het onderzoek: bepaalde buurten staan meer open voor buurtvervlechting dan andere (zie p. 8)
Buurtvervlechting matcht talenten en wensen en brengt buurtvervlechters met een gedeelde interesse samen. Om te kunnen matchen, moet een buurtvervlechter natuurlijk weten wat de talenten en wensen van de andere buurtvervlechters zijn. Daarom maakt de spilfiguur een document op dat alle capaciteiten van alle buurtvervlechters bundelt en opsomt. Op basis van dit document contacteren buurtvervlechters elkaar. Buurtvervlechters (al dan niet samen met een tussenpersoon) nemen dus zelf, zonder tussenkomst van de spilfiguur, het initiatief en doen spontaan aan buurtvervlechting. Zo kiest elke buurtvervlechter wat hij wil doen, maar ook met wie. Hierbij is het belangrijk dat buurtvervlechters goede afspraken maken met elkaar (wie, wat, waar, wanneer) en dat ze hun verwachtingen op elkaar afstemmen (hoe, hoe lang/ver) is hierbij belangrijk. Bij niet-zelfstandige buurtvervlechters is dit een belangrijke taak voor de tussenpersoon.
Buurtvervlechten = kinderspel A
C
T
I
E
F
IJ
N
T
O
B
O
U
R
N
E
O
D
N
U
N
N
R
T
E
V
E
T
E
S
E
T
R
V
D
I
M
L
L
A
T
A
N
E
N
O
Z
C
A
M
E
C
E
H
E
T
R
E
T
E
I
T
L
T
I
P
U
R
L
N
N
E
I
N
R
L
U
O
O
P
E
N
U
K
V
U
V
L
A
M
G
M
R
E
B
H
T
J
O
U
a. Vervlecht
In Torhout worden alle talenten en wensen door de spilfiguur gebundeld in een ‘talentenmarkt’ Dit is een boekje met per thema (dezelfde als uit de vragenlijst) een overzicht van wat alle buurtvervlechters (los van wijken/buurten) vragen of willen doen. Achteraan staan de contactgegevens. Voor niet-zelfstandige buurtvervlechters worden de contactgegevens van de tussenpersonen vermeld. Deze talentenmarkt verschijnt periodiek en moet up-to-date zijn. De talentenmarkt wordt aangepast als er nieuwe BV’s zijn, er duidelijke veranderingen zijn m.b.t. talenten en wensen of n.a.v. specifieke vragen of aanbiedingen. Alle buurtvervlechters ontvangen deze talentenmarkt tijdens hun intakegesprek, dus na het invullen van hun capaciteitenvragenlijst.
ontmoeting - buurt - samen - genieten - ruilen - vrienden - actief - vuur - vlam - contact - talent hulp - plezier - doen - fijn De overgebleven letters vormen een boodschap: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _, _ _ _ _ _ _ _ _ _ ?
Het onderzoek bevestigde dat de talentenmarkt een belangrijke tool is voor het realiseren van buurtvervlechtingsactiviteiten en –contacten. Begeleiders en cliënten geven aan hier regelmatig samen in te kijken en op basis daarvan af en toe nieuwe buurtvervlechtingscontacten aan te gaan. Ook buurtvervlechters gebruiken de talentenmarkt om ideeën op te doen voor nieuwe activiteiten. Allen geven ze echter ook aan dat ze graag hebben dat de projectmedewerker hen op de hoogte houdt van andere mogelijkheden binnen buurtvervlechting.
(oplossing: buurtvervlechten, ook met jou)
46
47
Huize Rozenwingerd gebruikte geen talentenmarkt, maar een info-brochure. Zo stelden ze het project voor en gaven ze een aantal talenten weer. Gezien het tot op heden bij één contact bleef merken ze dat ze de talenten veel gerichter moeten benoemen. In Torhout gebruiken we ook een anonieme talentenmarkt. Deze versie bevat geen namen, noch adresgegevens. We gebruiken dit ter illustratie en promotie van buurtvervlechting. Bijv. tijdens informatieve momenten met mogelijke partners of buurtvervlechters, of ter illustratie tijdens presentaties. Dit capaciteitendocument kan ook een digitale nieuwsbrief of een website zijn. De keuze van hoe je dit document vorm geeft, zal afhankelijk zijn van jouw doelgroep. In Torhout werd ook een website gemaakt als digitale databank. Uiteraard was deze website enkel toegankelijk voor geregistreerde buurtvervlechters met een wachtwoord. We merkten al snel dat onze buurtvervlechters toch eerder een beroep doen op de papieren talentenmarkt dan op de website. Enkele redenen hiervoor vinden we bij de samenstelling van onze buurtvervlechters:
• Buurtvervlechters helpen elkaar: de bereidheid om elkaar te helpen is absoluut aanwezig. Concrete vragen leiden meestal tot een oplossing en contact. Meer nog: uit het onderzoek blijkt dat juist het helpen van andere mensen een belangrijke reden is om deel te nemen aan buurtvervlechting. Dit is zeker het geval bij cliënten. Een van onze buurtvervlechters formuleert het als “het plezier van iemand anders een plezier te doen”. • Zelfredzaamheid: veel buurtvervlechters vinden het moeilijk om hulp te vragen aan iemand. Ze vinden het moeilijk om toe te geven dat ze iets niet meer (alleen) kunnen. • Belang van live matching: tijdens de infomomenten waren er niet elke keer cliënten aanwezig. Dit werd door sommigen als een gemis ervaren. Ook hieruit blijkt het belang van een eerste contact. Het is makkelijker om aan buurtvervlechting te doen als je weet welk gezicht er achter een talent en wens zit (zie infra stap 5b).
• Sommige buurtvervlechters hebben geen computer, o.a. ouderen of mensen die het financieel niet breed hebben.
Tijdens ontmoetingsmomenten hebben we ook een ‘fotoboek’ mee van onze buurtvervlechters. Per buurtvervlechter vind je er een foto en een overzicht van zijn/haar talenten en wensen.
• Tussenpersonen vinden het makkelijker om samen met een buurtvervlechter in een boekje te kijken dan op een website.
Tijdens ontmoetingsmomenten zetten we de jarigen in the picture.
De website werd ondertussen afgeschaft.
TIP: Ook hier speelt de schaalgrootte en definiëring van je project een grote rol. Je kan er bijv. voor kiezen om de talentenmarkt op te splitsen per wijk/buurt. Wij deden dit ook tijdens onze opstart en maakten toen 2 ‘nieuwsbrieven’, telkens gekoppeld aan 1 groep deelnemende cliënten. 48
Enkele leerervaringen m.b.t. de matching:
• Privacy: welke persoonlijke informatie over een cliënt geef je door bij een eerste contact? Het is enerzijds belangrijk om te weten met wie je afspreekt, anderzijds is deze informatie niet altijd relevant en kan dit afschrikkend werken (bijv. cliënten met seksueel grensoverschrijdend gedrag of een medische problematiek bijv. epilepsie). Idealiter wordt dit besproken op een multidisciplinair overleg waarbij alle ondersteuners samen bepalen wat een buurtvervlechter zeker moet weten.
49
• Privacy in de buurt: voor cliënten met specifieke ondersteuningsnoden is het soms beter om contacten buiten de directe omgeving te zoeken. Sommige cliënten leven immers met specifieke vrijheidsbeperkende maatregelen waarvan de buurt niet op de hoogte is. Bij een buurtvervlechtingscontact dienen sommige maatregelen meegedeeld te worden. Wanneer er contacten zijn met directe buurtbewoners, zou deze persoonlijke informatie en maatregelen een negatieve invloed kunnen hebben op de acceptatie van en omgang met cliënten in het dagdagelijkse leven. Daarom is het voor deze specifieke groep wellicht een optie om contacten in de ruimere omgeving te zoeken, zodat directe buurtbewoners niet geconfronteerd worden met de vrijheidsbeperkende maatregelen – en de achterliggende redenen voor deze regels. • O.b.v. capaciteiten: omdat wij willen dat buurtvervlechters elkaar contacteren o.b.v. capaciteiten vermeldt onze talentenmarkt geen leeftijd of andere achtergrondkenmerken.
b. Maak ontmoeting mogelijk Vanuit de vaststelling dat nieuwe contacten moeizaam tot stand komen en dat live matching belangrijk is, is het goed om laagdrempelige ontmoetingsmomenten te voorzien. Je kan dit eenmalig organiseren in een bepaalde buurt (bijv.: kort na de infoavond, tijdens een buurtfeest) of gecentraliseerd. Je kan het eventueel ook koppelen aan een activiteit zoals een workshop (al dan niet gebracht door een buurtvervlechter), een denktank (zie tip bij Stap 3 f), een verjaardagsfeestje, een receptie…
50
51
In Torhout wordt maandelijks een buurtvervlechtingscafé (BV-café) georganiseerd. Alle buurtvervlechters zijn welkom. Op die manier kunnen ze elkaar leren kennen op een laagdrempelige manier. Meestal vinden deze ontmoetingsmomenten plaats in het cultureel centrum. Maar soms gaat het ook door bij buurtvervlechters thuis. Dit omdat we merken dat sommige buurtvervlechters zich steeds richten tot de projectmedewerkers en niet tot de andere buurtvervlechters. Zo vroeg een van onze buurtvervlechters wat de capaciteiten van de buurtvervlechter naast hem waren aan de projectmedewerker en niet aan de buurtvervlechter zelf… Wanneer buurtvervlechters ons ontvangen bij hen thuis krijgen zij de kans om gastvrouw/gastheer te zijn en zorgen zij voor de juiste dynamiek binnen en tussen de buurtvervlechters. De buurtvervlechters leren de gastvrouw zo op een andere manier kennen en de gesprekken komen spontaner op gang. Bijv. door foto’s aan de muur. Carmen was gastvrouw tijdens een van onze BV-Café’s en zegt daarover het volgende: “zaterdag 19 januari was er een BV-café bij mij thuis. Er was koffie of frisdrank en ik had taart en cup cakes gebakken. Paula en Maria kwamen met Joke mee; Hilde en haar partner; Peter en Bjorn van Elbje en Vanessa die ik opgehaald had; kwamen op bezoek. De vader van Bjorn kwam ook nog even langs. Het was gezellig en het gebak viel bij iedereen in de smaak. We maakten kennis met elkaar en deelden wat ervaring met buurtvervlechting uit. Op de achtergrond stond de TV op met de komische film “Beethoven”. Daarna hebben Vanessa, Bjorn en Peter, die elkaar al goed kennen, gezelschapspelletjes gespeeld. Het was fijn andere buurtvervlechters op bezoek te krijgen en gedachten en ideeën uit te wisselen. Ik had graag wel wat meer mensen op bezoek gehad. Het is soms moeilijk een beeld te vormen wie er allemaal deel neemt aan buurtvervlechting of wat er allemaal gebeurd in kader ervan. Daarom is het jammer dat ik niet meer mensen heb leren kennen. Maar het BV café was zeker voor herhaling vatbaar.”
52
Zorg er ook voor dat de ontmoetingsmomenten op maat van jouw doelgroep zijn. Denk goed na over je locatie, want ook dit kan een drempel zijn voor sommige buurtvervlechters. Daarnaast speelt ook het tijdstip een grote rol. Sommige buurtvervlechters komen liever overdag, anderen ’s avonds of in het weekend. Probeer dus een gevarieerd programma op te stellen. TIP: Je kan de BV-café’s ook koppelen aan een activiteit zoals workshops, een partijtje petanque…
Tijdens het onderzoek bleek dat deze BV-café’s gemengde ervaringen oproepen bij buurtvervlechters, begeleiders en cliënten. Enerzijds worden deze momenten met enthousiasme onthaald, omdat ze mensen de kans bieden om elkaar in een ontspannen sfeer te leren kennen en afspraken te maken voor nieuwe buurtvervlechtingsactiviteiten. Anderzijds is er ook de ervaring dat het veelal dezelfde buurtvervlechters zijn die naar de BV-café’s komen, waardoor deze momenten hun oorspronkelijke doel wat voorbijschieten. In ieder geval leiden de BV-café’s tot gezellige bijeenkomsten waar mensen de kans krijgen elkaar beter te leren kennen en op die manier het eigen netwerk verder uit te breiden. Je hoeft ook niet alle ontmoetingsmomenten zelf te organiseren. Stimuleer buurtvervlechters om bijkomende BV-café’s te organiseren bij hen thuis bijvoorbeeld n.a.v. hun verjaardag, een concert… Als spilfiguur kan je de buurtvervlechter coachen in het contacteren van de mensen, het versturen van de brieven, het voorzien van eten of drank…
53
c. Pak uit met praktijkervaringen13 Pak zowel intern als extern uit met succesverhalen en voorbeelden. Bijv. iemand interviewen voor een artikel, foto’s plaatsen bij artikels en in je talentenmarkt, enkele voorbeelden geven op de website, spreken over gebeurde activiteiten met buurtvervlechters en relevante anderen. Het benoemen van succesverhalen doet mensen geloven in buurtvervlechting. Zeker als je ook kan meegeven wat een bepaald contact nu echt heeft betekend voor de buurtvervlechter in kwestie. Laat een buurtvervlechter getuigen! Dankzij deze ervaringen krijg je een verbreding van het inclusieverhaal.
Stap 6: Creëer een draagvlak a. Inventariseer good practices Wanneer je de assets van je buurt en je buurtvervlechters in kaart brengt, zal je zeker ontdekken dat er al waardevolle contacten zijn. Deze spontane voorbeelden van buurtvervlechting spelen niet enkel een belangrijke rol bij het werven van nieuwe buurtvervlechters, maar creëren ook een draagvlak. • Good practices buiten een organisatiecontext Welke contacten en activiteiten vinden er al spontaan plaats in de buurt? Welke activiteiten worden er georganiseerd? Dit kan gaan van buurtfeesten tot receptie of gewoon een drink bij enkele buren. Hoe kwamen contacten tot stand en wat zijn de ervaringen? • Good practices binnen een organisatiecontext Bekijk welke spontane ervaringen er al zijn tussen cliënten en buurtbewoners. Wat kun je uit deze praktijkervaringen leren? Hoe kwamen contacten tot stand, welke rollen worden opgenomen, wat werkt, wat niet…? Je kan dit in kaart brengen door observaties, door gesprekken met begeleiders, persoonlijke coaches… TIP: Als je als spilfiguur binnen een organisatie niet vertrouwd bent met de werking, is het aan te raden om enkele dagen mee te draaien in de groep waarvoor je buurtvervlechting opstart. Zo krijg je zicht op de werking, op de samenwerking met je medestanders, op mogelijke aanknopingspunten en op spontane contacten.
Bekijk een filmpje met Annie en Paula op www.tordale.be
13
54
Inspirerende voorbeelden uit Torhout vind je in bijlage 7.
55
TIP: Het kan ook handig zijn om bij individuele cliënten die interesse hebben in buurtvervlechting een netwerkkaart14 op te stellen. Zo krijg je zicht op bestaande sociale contacten, maar ook op behoeften aan (extra) sociale contacten.
b. Maak buurtvervlechting bekend en leer nieuwe buurtvervlechters kennen • Algemene communicatie Maak buurtvervlechting algemeen kenbaar, zowel intern als extern, op basis van de kanalen waarover je beschikt. Maak een duidelijke folder en verspreid die in je buurt15. Wij communiceerden intern via de website, intranet, teamvergaderingen, brieven, folders, artikels in het huiskrantje…Extern gebeurde dit via de eigen website en die van partners, artikels in het stedelijk infokrantje, door het organiseren van een persmoment, het verspreiden van folders, de voorstelling van het project bij adviesraden en andere diensten… • Ga naar de buurt Organiseer laagdrempelige infomomenten waarbij je buurtvervlechting voorstelt. Pak het kleinschalig aan: contacteer een bepaalde buurt of wijk en kom samen in een vertrouwde omgeving (bijv. parochiezaal). Kondig deze infoavond aan met een folder en uitnodigingsbrieven en hang affiches op centrale plaatsen of bij lokale handelaars.
TIP: Zijn er al buurtvervlechters (geselecteerd of uit andere buurten)? Of ken je sleutelfiguren in de buurt? Kijk dan of ze een actieve rol kunnen spelen door bijvoorbeeld brieven uit te delen, mensen uit hun netwerk uit te nodigen of een cake te bakken voor de bijeenkomst. • Gerichte communicatie Kijk welke andere communicatiekanalen – bijv. voor een bepaalde doelgroep of buurt - er zijn en speel erop in. Zo kreeg buurtvervlechting een plaatsje in het krantje voor ‘ontbijt op de markt’ (een stadsactiviteit), in het parochiale wijkkrantje, in het krantje van het rusthuis… • Sluit aan op bestaande initiatieven of activiteiten Maak promotie tijdens de wekelijkse markt, op een buurtrommelmarkt, op ontmoetingsdagen van partners (bijv. onthaaldag voor nieuwe inwoners)… In Torhout helpen enkele buurtvervlechters mee tijdens het evenement ‘Ontbijt op de Markt’. De buurtvervlechters vinden dit enorm leuk en waardevol om te doen. • Herkenbaarheid Maak buurtvervlechting herkenbaar. Werk je met een foto of een logo op je folder? Gebruik dit dan bij elke communicatie of promotie. Denk ook na over het verspreiden van gadgets van buurtvervlechting.
14 Een netwerkkaart brengt het netwerk van een persoon in beeld. Er zijn verschillende modellen. Voor cliënten van Tordale werken wij met de kaart van Gennep. Hierin staat de cliënt centraal en worden de personen in zijn/haar netwerk in cirkels weergegeven over 4 domeinen: familie, samenleving (vrienden, buren, kennissen), deelnemers/cliënten (bv. mensen die ook cliënt/deelnemer zijn in een voorziening), professionelen. De afstand op de cirkels tussen de centrale persoon en de persoon in zijn netwerk staat voor de mate van intimiteit die in die relatie door de centrale persoon ervaren wordt. 15 Zie bijlage 8: de folders van ‘buurtvervlechting’ en ‘voel je rijk in je wijk’.
56
57
In Torhout wordt steeds hetzelfde beeld gebruikt in artikels e.d. Ook alle uitnodigingen voor de BV-café’s hebben elke keer dezelfde lay-out. Daarnaast maakten we ook stickers, maar deze hebben weinig succes. Wel succesvol waren enkele badges die we verdeelden n.a.v. onze medewerking aan ‘Ontbijt op de Markt’.
Probeer de buurtvervlechters en de buurtbewoners zoveel mogelijk te stimuleren om zelf de touwtjes in handen te nemen. Buurtvervlechting kan een activiteit opstarten, maar het is goed om de activiteit nadien weer los te laten. Op die manier moeten de buurtbewoners zelf het initiatief nemen en contacten onderhouden. In Torhout waren alle deelnemers van de garageverkoop na afloop erg lovend. Toch werd beslist dat buurtvervlechting dit niet opnieuw zou organiseren. We legden de verantwoordelijkheid bij de buurtbewoners zelf. En ja, in 2014 organiseren de buurtbewoners een 2e editie van de garageverkoop!
• Organiseer iets (en laat los) Luister naar tips van buurtvervlechters. Hebben zij een leuk idee om iets te organiseren in hun buurt? Doe dat dan en probeer het zo laagdrempelig mogelijk te houden. Geef de buurtvervlechters en de buurt inspraak. En pols vooraf of er interesse is in een activiteit. Ook hier kan de buurtvervlechter zelf bepalen wat hij/zij wil organiseren, bijvoorbeeld een barbecue, een receptie, een rommelmarkt… In Torhout kwamen enkele buurtvervlechters op het idee om een rommelmarkt te organiseren. Om het op maat van de buurt aan te pakken, werd eerst gepolst naar de interesse van de buurtbewoners. Daarna werd beslist om een garageverkoop te organiseren. Alle buurtbewoners werden hiervan op de hoogte gebracht en konden zich inschrijven. Via de lokale pers en affiches maakten we promotie. Meer dan 20 deelnemers stelden hun garage open en de ganse namiddag was het een gezellig komen en gaan van mensen op zoek naar tweedehandsspulletjes. Nadien konden alle standhouders tot rust komen op een buurtreceptie waar ook de buurtvervlechters aanwezig waren.
58
c. Steek je licht op en inspireer (Workshops, presentaties en informatie-uitwisseling) • Steek je licht op bij andere diensten/organisaties die in de lijn liggen van het gedachtegoed van buurtvervlechting. De kans is groot dat ze gelijkaardige praktijkervaringen hebben of moeilijkheden ondervinden, maar misschien hebben ze ook bruikbare tips. • Inspireer: door presentaties/workshops te geven op studiedagen of bij andere organisaties/diensten maak je buurtvervlechting kenbaar bij mensen uit het brede maatschappelijke veld.
59
We merken een groeiende interesse in buurtvervlechting. Op basis van dit draaiboek zullen sommige andere instellingen ook opstarten met buurtvervlechting. Bij de Rozenwingerd in Oostduinkerke werden in de loop van 2013 al de eerste buurtvervlechtingsstapjes gezet met coaching van Tordale. Hopelijk schieten de buurtvervlechtingsactiviteiten de komende jaren her en der uit de grond! Tordale werd o.b.v. de positieve buurtvervlechtingservaringen door het VAPH benoemd tot ‘ambassadeur Community Building’. Deze ambassadeursrol wordt samen met Mariënstede vzw uit Dadizele opgenomen. Hierdoor kunnen we vanaf december 2013 nog meer instellingen inspireren en coachen tijdens de opstart van hun buurtvervlechting.
TIP: Maak goede afspraken met medewerkers en buurtbewoners over de opvolging: regelmatige contacten vastleggen, wederzijds feedback geven over contacten, doorgeven van nieuwe verwachtingen… In het kader van het onderzoek gaven zowel buurtvervlechters als begeleiders aan dat ze er nood aan hebben om hun problemen, bedenkingen en positieve ervaringen te delen met een spilfiguur. Buurtvervlechters wensen ook terugkoppeling over de ervaringen van cliënten, omdat het voor een buurtbewoner niet evident is om in te schatten hoe een cliënt een contact ervaart.
Stap 8: Zorg voor inbedding binnen jouw organisatie Stap 7: Volg buurtvervlechting op Onafhankelijk van de schaalgrootte is de beschreven methodiek geen lineair proces, maar een groeiproces waarbij je soms moet terugkeren op verschillende stappen in de methodiek (projectmatig werken). Stemt de praktijk van buurtvervlechting overeen met het vooropgestelde concept? Zijn we goed bezig? Wat moet eventueel bijgestuurd worden? Volg de praktijkervaringen op. Vervlechten buurtvervlechters spontaan? Zijn contacten duurzaam en zijn ze nog steeds afgestemd op de talenten en wensen? Zijn de talenten en wensen van buurtvervlechters veranderd? Zijn er nieuwe verwachtingen (t.o.v. de spilfiguur, begeleiders of anderen)? Is het nog plezant? Het is een aandachtspunt te luisteren naar de ervaringen en signalen dat de relatie tussen de buurtvervlechters niet meer in evenwicht is. M.a.w.: blijft buurtvervlechting afgestemd op het doel, de doelgroep en op de actuele talenten en wensen? En kennen alle buurtvervlechters het actuele aanbod? Zorg ervoor dat de talentenmarkt en de website overeenstemmen met de actuele verwachtingen van de buurtvervlechters. Zorg er eveneens voor dat ook andere medewerkers of partners de actuele stand van zaken kennen (bijv. door het opmaken van een nieuwsbrief). 60
a. Organisatorische inbedding. Als organisatie is het belangrijk dat je een duidelijke keuze maakt voor buurtvervlechting. Buurtvervlechting vraagt immers een investering van de organisatie. • Investeren in mentaliteit en ingesteldheid Werken aan/met buurtvervlechting is werken aan een warme en inclusieve samenleving. Voor professionele medewerkers ligt het vaak niet voor de hand om de buurt te zien als een middel om voor hun cliënten een goede kwaliteit van bestaan te realiseren. Een voorziening die kiest voor buurtvervlechting zal via vorming en bewustmaking moeten werken aan de mentaliteit en ingesteldheid van de medewerkers. Dergelijk veranderingsproject vraagt tijd en ruimte om te ontwikkelen. Het is belangrijk dat de spilfiguur hierbij coacht en openstaat voor vragen. • Investeren in personeel Om buurtvervlechting een kans op slagen te geven, zijn een aantal acties noodzakelijk. Daarin dient de voorziening tijd te investeren. Afhankelijk van de schaalgrootte kunnen deze opdrachten opgenomen worden door de begeleiders of kan een medewerker vrijgesteld worden voor buurtvervlechting.
61
b. Inbedding op individueel niveau. O.b.v. de onderzoeksresultaten en praktijkervaringen besliste Tordale om verder te investeren in een spilfiguur. Vanaf 2014 wordt er een netwerkcoach aangesteld die zowel buurtvervlechting als vrijwilligerswerk binnen Tordale coördineert. Ook in de Stad Torhout groeide dit besef. Buurtvervlechting wordt daar meegenomen in de opstart en realisatie van een vrijwilligerspunt. Enkele taken waarin moet geïnvesteerd worden: • Verkenning van de plaatselijke buurt en samenleving. Welke zijn de belangrijke personen in functie van de sociale omgang en contacten in de buurt? Welke organisaties (mogelijke partners in de uitwerking van een project buurtvervlechting) zijn er aanwezig? Welke initiatieven leven er in de wijk? Enz. • Contacten leggen in de buurt met personen en organisaties die kunnen meewerken aan het opstarten en realiseren van buurtvervlechting. • De eigen groep vertegenwoordigen in de buurt tijdens zowel informeel als georganiseerd overleg. Tijdens deze momenten kunnen de concrete mogelijkheden tot buurtvervlechting ingeschat worden. • De vragen naar buurtvervlechting centraliseren en behartigen. Hierbij is het belangrijk dat de medewerker ervoor zorgt dat vraag en aanbod met elkaar verbonden kunnen worden. • Vorming geven over buurtvervlechting, zowel intern voor de eigen medewerkers als extern in de buurt.
Om buurtvervlechting te laten slagen in het leven van een individu is het nodig om een bepaalde methode te volgen. • Inschatten van de capaciteiten Vooreerst is het belangrijk om na te gaan welke mogelijkheden kunnen ingezet worden voor anderen. Dit is niet alleen een zaak van de aanwezigheid van de mogelijkheden maar tevens van de individuele wens hiertoe die door de persoon zelf wordt aangegeven. • Nagaan in welke mate er momenteel een netwerk is en in welke mate de mogelijkheden hierin worden ingezet. • Opmaken van een netwerkkaart met de niet-professionele contacten die de cliënt heeft. Op de netwerkkaart wordt tevens ingevuld bij welke personen de cliënt met zijn mogelijkheden aan de slag gaat. • Een onderdeel van de beeldvorming is het in kaart brengen van de mogelijkheden van de cliënt. Waarin is de cliënt goed en wat kan hij ter beschikking stellen van anderen? • Nagaan in welke mate er nieuwe contacten nodig zijn. • Eigen vraag en aanbod kenbaar maken en ter beschikking stellen bij de spilfiguur en andere buurtvervlechters. In Tordale vertrekt de inbedding vanuit de werking. Buurtvervlechting werd er opgenomen in het individueel ondersteuningsplan. Huize Rozenwingerd zette de inbedding binnen de organisatie alvast op het programma. TIP: Zorg ook voor inbedding in de maatschappij. De verankering kan plaatsvinden op verschillende plaatsen en niveaus; bijv. inbedding in een stedelijke vrijwilligerscentrale. Bij de maatschappelijke inbedding krijgt buurtvervlechting best een plaats in het lokaal sociaal beleid.
62
63
Stap 9: Evalueer en stuur bij Opvolging gaat hand in hand met evaluatie. Koppel de praktijk aan de vooropgestelde doelen en ‘meet’ waar je staat. Wees kritisch voor jezelf, maar geef de moed niet op. Indien nodig moet je de methodiek, de doelstellingen, de definities… bijsturen. Enkele bijsturingen en onderzoeksresultaten: • Wederkerigheid is gevoelsmatig en vraagt geen materieel bewijs. Zie p. 2-3.
• Drempelvrees: veel buurtvervlechters vinden het moeilijk om iemand te contacteren die ze (nog) niet kennen. Vaak vrezen ze ook dat ze de andere buurtvervlechter zullen lastigvallen met hun voorstel of vraag. Nochtans vinden ze het zelf plezant om gecontacteerd te worden, zelfs al leidt dit contact niet tot een ontmoeting. • Ondersteuningsnoden: Ook buurtbewoners hebben noden. Niet zelden wensen ze meer sociale contacten.
• Het Lets-systeem van de vlechtjes werd afgeschaft.
• De website wordt zelden gebruikt. Enkele redenen: niet alle buurtvervlechters hebben een computer, inloggen is nodig, een boekje is sneller bij de hand, e-mail is onpersoonlijk…
• Duurzaamheid (vriendschappelijke relaties) is een proces van lange adem. De contacten die bestaan via buurtvervlechting worden langzaam opgebouwd. Positieve ervaringen en buurtvervlechtingsexperimenten die op een continue manier blijven bestaan, kunnen de aanzet zijn voor een relatievorming op lange termijn.
• De ondersteuningsmethodiek van de organisatie. Bij de opstart was buurtvervlechting niet verankerd in de ondersteuningsmethodiek. Dit is nochtans wenselijk om de methodiek duurzaam en organisch te integreren binnen de werking van de organisatie.
• ‘De buurt’: ondanks de oorspronkelijke indeling en opstart per wijk/buurt richt buurtvervlechting zich nu tot Torhout algemeen. We merkten namelijk dat buurtvervlechters een ander graag helpen, blij zijn dat ze iemand kunnen helpen en er niet mee inzitten om zich naar een andere wijk/buurt te verplaatsen. Hierdoor is buurtvervlechting nog meer maatwerk geworden. Want nu kan elke buurtvervlechter zelf kiezen wie hij/zij wil contacteren en heeft ieder dus de kans zelf te bepalen wat ‘buurt’vervlechting is. • In Tordale werd het doel bepaald op organisatieniveau. Hierdoor beleefden medewerkers buurtvervlechting soms teveel als ‘iets van bovenaf’.
TIP: Het lijkt ons aan te raden om zoveel mogelijk op te starten vanuit de praktijk en de bestaande werkingen.
64
• Sociale contacten: dankzij buurtvervlechting hebben cliënten meer contacten. Het gaat voornamelijk over contacten van sociale aard (een spelletje spelen, op bezoek gaan, koffie drinken). Dankzij deze contacten participeren ze meer binnen de maatschappij.
• Mentaliteitsverandering bij ondersteuners: Veel ondersteuners denken nog erg ‘zorgend’ en vinden het moeilijk hun verantwoordelijkheid af te geven aan buurtbewoners. • Bij het opstarten/stimuleren van nieuwe contacten is de spilfiguur erg belangrijk. • Timing: Tordale startte op met een te grote doelgroep binnen een te krap tijdsbestek. Zorg ervoor dat je doel realistisch is. • Ontmoetingsmomenten blijken erg belangrijk. Ontmoetingsmomenten organiseren bij buurtvervlechters thuis geeft de buurtvervlechters een ander, meer ontspannen gevoel. • Het engagement van de partnerorganisaties van het woonzorgproject werd slechts moeizaam en na individuele coaching omgezet in de toeleiding van enkele nieuwe buurtvervlechters. • Begeleiders geven aan dat o.a. luisteren naar de noden van de cliënt, plannen van activiteiten en ondersteunen van contacten, overleg met en ondersteuning van collega´s, belangrijk zijn voor een ondersteuning richting sociale inclusie. Begeleiders geven ook aan dat ze een beroep willen doen op 65
vrijwilligers om te werken richting sociale inclusie, omdat ze vaak te weinig tijd hebben om deze op inclusie gerichte taken ten volle op zich te kunnen nemen.
Bijlagen
• Via een denktank of een werkgroep zorg je ervoor dat de verschillende personen uit je doelgroep meewerken met de spilfiguur en zo buurtvervlechting ‘op maat’ vorm geven. buurtvervlechting voor en door buurtvervlechters. • Samenwerking met andere organisaties en diensten: hoe krijg je zicht op interesses van mensen wanneer je de buurt niet kan afbakenen, wanneer je geen beroep kan doen op sleutelfiguren of medestanders?
Bijlage 1: Buurtvervlechting als woonzorg- en zorgvernieuwingsproject •
• Opvallend in het onderzoek is dat buurtvervlechters bij de laatste interviews een aantal van de aangegane contacten met cliënten omschrijven als een (h)echte vriendschap.
Buurtvervlechting als onderdeel van het woonzorgproject ‘****wonen in Torhout, een levende stad’16: Het woonzorgproject is een samenwerking tussen de Stad Torhout, het OCMW Torhout en Tordale vzw, met steun van de provincie West-Vlaanderen en het VAPH. De 4 sterren in de titel verwijzen naar de 4 speerpunten van het project.
• Buurtvervlechting kan een verbreding betekenen van het begrip inclusie, in de zin van participeren.
* Speerpunt 1 - ‘kwalitatief wonen’ Een van de hoofdpunten binnen dit luik is het uitwerken van een woonvisie voor het woonuitbreidingsgebied ‘De Moertjes’ en gans Torhout. Binnen deze woonvisie gaat er ruime aandacht naar ‘zorg’ en kwalitatief en duurzaam wonen. De koppeling wonen-zorg wordt ook opgenomen in het ruimtelijk uitvoeringsplan. Deze woonvisie wordt gekoppeld aan een toewijzingsreglement. Binnen dit speerpunt wordt ook de realisatie van 2 doorgangshuizen en crisisopvang meegenomen.
• …
* Speerpunt 2 - het opstarten van buurtvervlechting
• Buurtvervlechters vinden het leuk om nieuwe mensen te leren kennen en iemand te helpen. Maar ze vinden het minder leuk dat ze weinig gecontacteerd worden door andere buurtvervlechters. Ze beklemtonen hierbij het belang van een spilfiguur.
* Speerpunt 3 – ‘een fijne vrije tijd voor alle inwoners van de stad’ Via dit speerpunt worden verschillende trajecten opgestart om meer mensen te laten participeren aan het bestaande vrijetijdsaanbod in Torhout. Zo wordt er toeleiding op maat voorzien voor specifieke doelgroepen en worden brochures en affiches laagdrempelig vertaald. Mensen vanuit verschillende doelgroepen (o.a. kansarmoede) maken samen ook vrijetijd d.mv. een theaterstuk. Om de toegankelijkheid van en participatie aan vrijetijd te realiseren, komt er een laagdrempelig vrijetijdshuis. * Speerpunt 4 – ‘een dienstenmaatwerkpunt opstarten’ Om alle dienstverlening in Torhout laagdrempelig te ontsluiten, wordt IPDC (Interbestuurlijke Producten- en DienstenCatalogus) gelanceerd. Binnen het speerpunt dienstenmaatwerkpunt zijn er thema-werkgroepen rond mobiliteit en permanentie. 16
66
Voor meer info zie: http://www.torhout.be/wonen-torhout-een-levende-stad
67
•
Buurtvervlechting als zorgvernieuwingsproject van het VAPH Vanuit het VAPH werden projecten goedgekeurd om invulling te geven aan ‘de zorgvernieuwing’17. De zorgvernieuwing heeft tot doel de mogelijkheden van personen met een handicap te optimaliseren, met het oog op een kwaliteitsvol leven, meer zelfbeschikking en een betere participatie in de samenleving. De zorgvernieuwing wil de zorgaanbieders meer vrijheid bieden om zorg op maat te realiseren en het aanbod beter te kunnen afstemmen op de vragen van de persoon met een handicap. Het is binnen deze context dat Tordale buurtvervlechting opstartte. - Huize Tordale vzw18 richt zijn ondersteuning naar jongeren (vanaf 12 jaar) en volwassenen met een verstandelijke beperking. De doelgroep varieert van personen die de regie van hun ondersteuning sterk in eigen handen nemen tot personen met een zeer hoge ondersteuningsnood. Binnen deze doelgroep richt Tordale een belangrijk deel van zijn infrastructuur en werking naar personen met een verstandelijke beperking en bijkomende psychische of gedragsproblemen. Tordale werkt vanuit de ondersteuningsvisie en bejegent elke cliënt op maat, met als leidraad zijn specifieke mogelijkheden en beperkingen. De concrete ondersteuningsplannen worden in belangrijke mate gestuurd door de eigenheid, de wensen en de toekomstplannen van elke cliënt. Vanuit de inclusiegedachte wordt actief gezocht naar de individuele kwaliteiten en mogelijkheden van de cliënt om die zo breed mogelijk in te zetten in de samenleving.
17 18
68
Bijlage 2: Huize Rozenwingend en ‘voel je rijk in je wijk’ Huize Rozenwingerd Huize Rozenwingerd is een voorziening erkend door het Vlaams Agentschap voor personen met een Handicap. De erkenning bestaat uit residentiële opvang voor 46 cliënten, 13 voltijdse plaatsen voor dagcentrum en 7 plaatsen voor beschermd wonen. De behoeften en wensen vormen het uitgangspunt van de zorg voor de cliënten en de opdracht van Huize Rozenwingerd bestaat er dan ook in om een ondersteunings- en begeleidingsaanbod te ontwikkelen dat vertrekt vanuit de noden van de cliënt en zo de cliënt helpt bij het ontwikkelen van een eigen identiteit. Hoe kwamen we terecht bij buurtvervlechting? Een leefgroepsbegeleidster volgt de opleiding graduaat ortho aan het vspw Kortrijk. In het kader van deze opleiding maken studenten een sterkte-zwakte analyse. Uit deze analyse bleek dat we de voorbije jaren steeds meer geconfronteerd werden met bewoners waarvan hun ouders door hun leeftijd niet meer in staat zijn om de zorg voor hun kind op zich te nemen. Heel wat bewoners zijn ondertussen ook hun ouders verloren wat betekent dat ze nu steeds bij ons verblijven en nog maar weinig contact hebben met hun vroegere vertrouwde omgeving en bijhorende sociale contacten. Gezien we binnen onze werking niet over voldoende personeelsbestand beschikken om in te staan voor vervoer en individuele begeleiding om waardevolle contacten van vroeger te blijven onderhouden, zien we dat het netwerk van deze bewoners steeds kleiner wordt en hoofdzakelijk uit lotgenoten en professionelen bestaat. Onze bewoners willen echter net als iedereen gezien worden, meedoen en meetellen. Dit is echter pas mogelijk als onze bewoners een betekenisvolle rol kunnen opnemen binnen de samenleving. Dit gegeven zorgde ervoor dat we kozen om een project op te starten rond het actief op zoek gaan naar waardevolle contacten voor onze bewoners. Via een leerkracht van het VSPW kwamen we bij Tordale terecht waar we heel wat inspiratie opdeden voor de uitwerking van ons project rond buurtvervlechting. Het project kreeg de naam ‘Voel je rijk in je wijk’. (tekst: Tanja Spielberg)
Meer info? www.vaph.be Zie www.tordale.be
69
Bijlage 3: Syntheseverslag van het onderzoek buurtvervlechting, door de Hogeschool Gent 1. Context van het onderzoek Het project buurtvervlechting werd wetenschappelijk opgevolgd en kritisch geëvalueerd door de Hogeschool Gent, faculteit Mens en Welzijn, expertisecentrum E-QUAL. Het onderzoek werd geleid door dr. Claudia Claes, projectmedewerkers waren achtereenvolgens Tina Goethals, Anne Dekkers en Nele Van Hecke. Op regelmatige basis werd een evaluatorenoverleg gehouden, waarbij er ruimte was om zowel de praktijk van buurtvervlechting als de onderzoeksresultaten te bespreken, en op basis daarvan het project en het onderzoek bij te sturen. Voorzitter van dit overleg was Griet Pitteljon, leden waren Joke Roels, Bea Jonckheere, Patriek Prinsie, Erik Peleman, Claudia Claes en Nele Van Hecke (voorheen Tina Goethals en Anne Dekkers). Het onderzoek zou oorspronkelijk lopen vanaf 1 maart 2011 tot en met 31 december 2012, maar werd gedurende tien maanden verlengd, tot en met 31 oktober 2013. Tijdens het oorspronkelijke onderzoek werden verschillende onderzoeksmethodes aangewend om het project buurtvervlechting wetenschappelijk op te volgen. Het ging onder andere om semi-gestructureerde interviews, observatieschema’s, attitudevragenlijsten, afname van de Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal (POS), en opvolging van individuele ondersteuningsplannen. Gaandeweg werd er beslist om de individuele ondersteuningsplannen niet langer in aanmerking te nemen voor het onderzoek, omdat deze onvoldoende antwoord konden bieden op de onderzoeksvragen. Tijdens de verlenging van het onderzoek werden nog twee bijkomende onderzoeksmethoden aangewend, namelijk critical incident interviews en participerende observaties.
Aan de hand van al deze verschillende onderzoeksmethodes werd geprobeerd om een antwoord te bieden op volgende onderzoeksvragen: • Welke lering kan getrokken worden uit de implementatie van de methodiek buurtvervlechting? • In hoeverre neemt ondersteunend personeel inclusief gerichte taken op zich? Is er een evolutie? • Wat zijn kritische succesfactoren van buurtvervlechting? • Wat is het effect van de buurtvervlechtingsmethodiek op de frequentie van het opnemen van een sociale rol voor de cliënt? • Wat is de relatie van de methodiek met de kwaliteit van bestaan?
2. De onderzoeksvragen Onderstaand wordt op schematische wijze weergegeven welke onderzoeksmethoden een antwoord bieden op welke onderzoeksvragen. Hier wordt duidelijk dat de onderzoeksvragen kunnen ingedeeld worden in twee grote thema’s. Deze thema’s worden kort toegelicht: (A) Het implementatieproces van de methodiek evalueren. Het gaat om kritische succesfactoren van buurtvervlechting, randvoorwaarden die een rol spelen binnen buurtvervlechting – onder andere persoonskarakteristieken, omgevingskarakteristieken, rol van communicatie, … . Het gaat eveneens over mogelijke knelpunten en valkuilen bij het project buurtvervlechting, en over voorstellen tot oplossingen hiervoor. (B) Het effect tot de kwaliteit van bestaan evalueren. Het gaat onder meer over de veranderende rol van cliënten en begeleiders, mogelijke veranderingen op het vlak van sociale inclusie, interpersoonlijke relaties en emotioneel welbevinden. Er wordt eveneens aandacht geschonken aan de kansen die cliënten ervaren tot het opnemen van een sociale rol, en mogelijke veranderingen die hierin te zien zijn.
70
71
POS
Semigestructureerde interviews
Observatieschema’s
Critical Attitude Participerende incidents vragenlijst observatie interviews
ONDERZOEKSVRAGEN
(A) Het implementatie-proces van de methodiek evalueren
(1) Procesevaluatie: welke lering kan getrokken worden uit de implementatie van de voorgestelde methodiek?
X
(2) In hoeverre neemt ondersteunend personeel inclusief gerichte taken op zich? Is er een evolutie?
X
(3) Wat zijn kritische succesfactoren van buurtvervlechting?
X
X
X
3. De onderzoeksmethoden X
X
Onderstaand worden de verschillende onderzoeksmethodes kort uitgelegd. Vervolgens worden de onderzoeksvragen beantwoord aan de hand van de verschillende onderzoeksdelen.
3.1. Personal Outcomes Scale (POS) X
X
X
X
X
X
(B) Het effect op kwaliteit van bestaan bij de persoon evalueren (4) Effectonderzoek: wat is het effect van de buurtvervlechtingsmethodiek op de frequentie van het opnemen van een sociale rol voor de cliënt? (5) Wat is de relatie van de methodiek op kwaliteit van bestaan?
Aangezien iedere onderzoeksvraag kan beantwoord worden aan de hand van verschillende onderzoeksmethodes, wordt ervoor gekozen om de resultaten van het onderzoek in dit rapport te bespreken op basis van de onderzoeksvragen. Per onderzoeksvraag wordt bekeken welke resultaten afgeleid kunnen worden uit de verschillende gebruikte methodes. Op die manier ontstaat een vorm van triangulatie, waarbij gevonden informatie op geldigheid wordt getoetst door het gebruik van meerdere onderzoeksmethodes, zowel kwalitatieve als kwantitatieve, en dit vanuit meerdere perspectieven. Zowel het perspectief van cliënten, begeleiders, persoonlijke coaches, de projectmedewerker als een aantal buurtvervlechters komt aan bod. Dit biedt een gedifferentieerd beeld van de manier waarop buurtvervlechting wordt ervaren door verschillende betrokkenen en welke knelpunten en kritische succesfactoren onderkend worden.
X
X
X
X
De POS bestaat uit twee vragenlijsten waarmee subjectieve en objectieve factoren met betrekking tot de kwaliteit van bestaan worden vastgelegd. De POS meet de kwaliteit van bestaan aan de hand van specifieke indicatoren. Deze indicatoren zijn verbonden aan acht kerndomeinen: persoonlijke ontwikkeling, zelfbepaling, interpersoonlijke relaties, sociale inclusie, rechten, emotioneel welbevinden, fysiek welbevinden en materieel welbevinden. Uiteindelijk kan ook een totale score voor kwaliteit van bestaan worden berekend. De POS wordt afgenomen bij zowel de persoon zelf – zelfbeoordeling – als bij een ouder of professional, de zogenaamde geobjectiveerde beoordeling. Op die manier ontstaat een genuanceerd beeld over de kwaliteit van bestaan van een persoon, met aandacht voor alle aspecten van het leven en bekeken vanuit verschillende perspectieven. De POS bestaat uit acht domeinen, waarvan ieder domein zes items omvat. Per item kan er steeds een score gegeven worden van 1 tot 3, waarbij 1 aangeeft dat er geen of nauwelijks sprake is van een bepaald item, en waarbij 3 aangeeft dat een item optimaal aanwezig is in het leven van een cliënt. De maximumscore per domein is dus 18 (6 x 3). De maximumscore voor de totale kwaliteit van bestaan is 144 (18 x 8).
Tabel 1: Koppeling onderzoeksvragen en onderzoeksmethodes
72
73
Om na te gaan wat de invloed is van het project buurtvervlechting tot de kwaliteit van bestaan van cliënten werd de POS op twee verschillende tijdstippen afgenomen. De eerste afname gebeurde op het moment dat het project buurtvervlechting werd opgestart. De tweede afname gebeurde na ongeveer anderhalf jaar deelname aan het project. Cliënten werden daarbij ingedeeld in een experimentgroep en een controlegroep, waarbij de experimentgroep bestond uit die cliënten die deelnemen aan het project buurtvervlechting, en de controlegroep uit cliënten die hier niet aan deelnemen maar wel op dezelfde momenten wetenschappelijk werden opgevolgd. De cliënten werden bovendien ook ingedeeld in twee fasen: fase 1 bestond uit cliënten die in het voorjaar van 2011 startten met buurtvervlechting, fase 2 startte een aantal maanden later. In totaal namen 32 cliënten deel aan de pre- en de postmetingen van de POS.
3.2. Semigestructureerde interviews Semigestructureerde interviews werden afgenomen op twee verschillende momenten tijdens het onderzoek, de eerste keer bij de start van het project buurtvervlechting en de tweede keer ongeveer anderhalf jaar later. Interviews werden afgenomen bij tien cliënten, twee begeleiders, twee persoonlijke coaches en drie buurtbewoners. De interviews vonden plaats aan de hand van vooraf opgestelde open vragen die de leidraad vormden voor een gesprek over buurtvervlechting. Respondenten kregen de ruimte om hun ervaringen met buurtvervlechting uitvoerig te bespreken, met inbegrip van positieve ervaringen, maar eveneens knelpunten en aanbevelingen naar de toekomst toe. De interviews duurden 30 tot 65 minuten. Alle interviews werden letterlijk getranscribeerd en de tekstbestanden werden gecodeerd met behulp van Nvivo 10.
3.3. Observatieschema’s Aan de hand van observatieschema’s werd in de groepen de frequentie bijgehouden waarmee cliënten van Tordale en buurtbewoners een actieve, sociale rol opnemen. Deze observaties werden uitgevoerd door wekelijkse opvolging van 9 cliënten uit de experimentgroep, en 9 cliënten uit een willekeurige controlegroep, die dus niet betrokken waren bij het project buurtvervlechting. Activiteiten konden telkens geplaatst worden binnen een bepaalde categorie, om een beeld te verkrijgen van de aard van de ondernomen activiteiten. Mogelijke categorieën daarbij waren: cultureel, reguliere faciliteiten, sportief, sociaal, inclusieve ontmoeting en erop uit. Op basis van de observatieschema’s kon een beeld geschetst worden van de aard en de frequentie van de ondernomen activiteiten. 74
3.4. Attitudevragenlijst Een online vragenlijst werd opgesteld met behulp van het programma Limesurvey. Deze vragenlijst werd eveneens afgenomen op twee verschillende tijdstippen, om de invloed van het project buurtvervlechting op de attitude van medewerkers ten aanzien van sociale inclusie na te gaan. Er is dus opnieuw sprake van een pre- en een postmeting. Er werd bovendien gewerkt met een experimentgroep, bestaande uit medewerkers van Tordale die betrokken waren bij het project buurtvervlechting, en een controlegroep, bestaande uit medewerkers die hier niet bij betrokken waren. Aan de respondenten werd gevraagd om 16 taken met betrekking tot sociale inclusie en 16 zorgtaken te beoordelen naar hun prioriteit. Deze lijst was gebaseerd op onderzoek van McConkey & Collins (2010). De taken werden in willekeurige volgorde aan de respondenten voorgelegd, met daarbij antwoordmogelijkheden op een vierpunts Likertschaal, waarbij 1 staat voor ‘hoge prioriteit’, 2 voor ‘gemiddelde prioriteit’, 3 voor ‘lage prioriteit’ en 4 voor ‘niet van toepassing op de job’. Bovendien werden er zowel bij de pre- als de postmeting twee open vragen gesteld. In de eerste vraag werd nagegaan wat volgens medewerkers de belangrijkste aspecten in hun functie zijn om cliënten te ondersteunen in het streven naar sociale inclusie. In de tweede vraag werd nagegaan wat daarbij ondersteunend is of kan zijn.
3.5. Participerende observaties De participerende observaties maken samen met de critical incident interviews deel uit van de verlenging van het onderzoek, waarbij de voornaamste doelstelling is om kritische succesfactoren van buurtvervlechting te achterhalen. Om dit te doen werd er in samenspraak met de projectmedewerker, de onderzoeker van de Hogeschool Gent en de begeleiders bekeken welke cliënten succesvolle buurtvervlechtingscontacten hadden opgebouwd en daarbij regelmatig activiteiten ondernamen met andere buurtvervlechters. Vier van deze activiteiten werden geobserveerd. Daarbij werd geprobeerd om de activiteiten en de actoren die eraan deelnamen zo uiteenlopend mogelijk te kiezen. Op die manier kan ook bekeken worden welke invloed bepaalde randvoorwaarden of eigenschappen hebben op het verloop van een activiteit of op de aard van de relatie tussen de buurtvervlechters. Er werd een kookactiviteit, een wandelactiviteit, een buurtvervlechtingscafé en een spelletjesvoormiddag geobserveerd. De nadruk tijdens de activiteit lag voornamelijk op het participeren, om de buurtvervlechters zo weinig mogelijk te hinderen in hun gewone doen. Achteraf werden observaties aan de hand van de observatiematrix van Spradley (1980) zo gedetailleerd mogelijk uitgeschreven. Deze matrix combineert negen categorieën 75
telkens op een andere manier met elkaar zodat uiteindelijk 81 vragen kunnen afgeleid worden die een zeer gedetailleerd beeld schetsen van alle aspecten van een geobserveerde activiteit/ contact. Er werd gekozen voor een open participatie, waarbij de onderzoeker aan de participanten vertelt wat zijn rol is en wat hij komt onderzoeken. Om een betrouwbaar beeld te krijgen tijdens een participerende observatie is het nodig dat deelnemers zich op hun gemak voelen bij de onderzoeker. Om dit te bewerkstelligen, werden de observaties steeds vooraf gegaan door een kennismakingsbezoek.
3.6. Critical incident interviews Verbonden aan de participerende observaties werden er ook telkens twee critical incident interviews afgenomen per geobserveerde cliënt. Er werd gekozen om telkens één interview af te nemen van de individuele begeleider van de cliënt en één interview van de buurtvervlechter die aan de activiteit deelnam. Het gaat om een specifieke interviewmethodiek, oorspronkelijk ontwikkeld door Flanagan (1954), waarbij participanten gestimuleerd worden om na te denken over succesvolle incidenten en om deze vervolgens zo gedetailleerd mogelijk te beschrijven. Op die manier wordt geprobeerd de kernelementen en kritische succesfactoren van buurtvervlechting te achterhalen. Bovendien wordt een groter inzicht verkregen in de rol die begeleiders, buurtvervlechters en projectmedewerkers spelen binnen buurtvervlechting. Interviews werden afgenomen met behulp van een interviewleidraad, waarbij enerzijds gepeild werd naar algemene ervaringen in verband met buurtvervlechting, en anderzijds naar specifieke buurtvervlechtingservaringen die zeer geslaagd waren of net niet geslaagd. De interviews duurden 19 tot 47 minuten (met een gemiddelde van 35 minuten) en werden allen opgenomen met behulp van een dictafoon en nadien getranscribeerd. De verwerking gebeurde met behulp van het programma Nvivo 10, een softwarepakket dat hulp biedt bij het coderen en analyseren van kwalitatief onderzoeksmateriaal.
4. De onderzoeksresultaten per onderzoeksvraag Onderzoeksvraag 1. Welke lering kan getrokken worden uit de implementatie van de methodiek buurtvervlechting? Deze vraag kan zowel beantwoord worden aan de hand van de semigestructureerde interviews, de participerende observaties als de critical incident interviews. Eerst worden de resultaten van de semigestructureerde interviews besproken, nadien worden deze ook aangevuld met de onderzoeksresultaten van de critical incident interviews en de participerende observaties. Uit de resultaten van de baseline interviews blijkt dat de buurt door de meeste respondenten wordt ervaren als de straat waarin men woont. Uit de follow-up bevraging blijkt echter dat contacten ook kunnen ontstaan over buurt- en straatgrenzen heen, daar waar gedeelde interesses zijn. Buurtvervlechting gaat voornamelijk over het verbinden van mensen op basis van gemeenschappelijke interesses en talenten. Dat kan ook over straat- en buurtgrenzen heen. Beweegredenen om deel te nemen aan het project buurtvervlechting worden veelal benoemd als ‘uit nieuwsgierigheid’, ‘om anderen te helpen’, ‘omdat het plezant is’ en ‘om nieuwe mensen te leren kennen’. De follow-up bevraging toont aan dat deze verwachtingen niet altijd ingevuld werden, wat voor sommigen aanleiding was om niet langer deel uit te maken van buurtvervlechting. De buurtvervlechtingsbijeenkomsten worden door de meeste buurtvervlechters positief geëvalueerd. Deze momenten bieden kansen om elkaar te leren kennen, en de drempel tot het aangaan van nieuwe contacten wordt lager door de mogelijkheid om elkaar face-to-face te leren kennen en op basis van die ontmoeting afspraken te maken voor verdere buurtvervlechtingsactiviteiten. Voor begeleiders blijft het aspect ‘tijd’ een belangrijk struikelblok bij het implementeren en continueren van buurtvervlechting in de dagelijkse werking. Het opstarten van nieuwe contacten vergt veel tijd en energie van begeleiders, tijd die ze eigenlijk niet te veel hebben. Sommige begeleiders stellen voor om te werken met ‘buurtvervlechtingsuren’, uren waarbij de begeleider zou vrijgesteld worden van andere taken. Begeleiders hebben nood aan succesvolle buurtvervlechtingsverhalen, omdat deze hen enerzijds motiveren om te werken rond buurtvervlechting, en omdat ze anderzijds merken dat ze zelf weinig moeten investeren in buurtvervlechtingscontacten die vlot verlopen.
76
77
Begeleiders en persoonlijke coaches uiten hun bezorgdheid over de koppeling tussen de capaciteiten van cliënten en de aangeboden buurtvervlechtingsactiviteiten. Zij vrezen dat cliënten zichzelf soms overschatten en dat hier binnen het project buurtvervlechting te weinig rekening mee gehouden wordt. Een andere bedenking is dat buurtvervlechting te kunstmatig zou overkomen. Deze bedenking werd echter voornamelijk geuit toen er nog gebruik werd gemaakt van de vlechtjes. Intussen worden de vlechtjes niet meer gebruikt omdat het voor veel mensen te gekunsteld overkwam. Uit de bevraging van de cliënten blijkt dat zij zelf nauwelijks problemen ervaren met buurtvervlechting. Daar waar er toch problemen gesignaleerd worden, gaat het voornamelijk over de wens om meer buurtvervlechtingscontacten uit te bouwen, en over een ervaren nood aan meer informatie over mogelijke activiteiten. Cliënten willen vaker op de hoogte gebracht worden van eventuele vragen van andere buurtvervlechters, zodat zij hier sneller kunnen op reageren. Wat de toekomst betreft zijn bijna alle respondenten het erover eens dat buurtvervlechting zou moeten blijven bestaan. Ze achten het hiervoor wel noodzakelijk dat dit gecoördineerd wordt door bijvoorbeeld de projectmedewerker. Zonder deze coördinatie zou buurtvervlechting te omslachtig zijn en te veel tijd in beslag nemen, waardoor het enthousiasme ervoor zou uitdoven. Bij de critical incident interviews en participerende observaties werd er voornamelijk op zoek gegaan naar kritische succesfactoren van buurtvervlechting. Bij onderzoeksvraag 3 zullen deze resultaten uitgebreid besproken worden. In wat volgt worden nog een aantal aanvullingen weergegeven vanuit de critical incident interviews en de participerende observaties.
mensen een reden om samen te komen, een veilig kader waarbinnen de sociale doelstellingen van buurtvervlechting kunnen bereikt worden. Een aspect dat gedurende alle interviews terug komt is dat buurtvervlechting veel tijd vraagt en nodig heeft. Het uitbouwen van duurzame relaties vergt de nodige tijd en energie van zowel buurtvervlechters, begeleiders als cliënten. Het is dan ook belangrijk om geduld aan de dag te leggen bij het opstarten van nieuwe buurtvervlechtingscontacten en hierbij geen onrealistische verwachtingen te koesteren. Mensen hebben tijd nodig om elkaar te leren kennen en om te wennen aan elkaar. Wanneer buurtvervlechters het gevoel krijgen dat er te veel van hen verwacht wordt, hebben zij de neiging om af te haken. Voor buurtvervlechters is het wel belangrijk dat ze kunnen rekenen op voldoende begeleiding in het omgaan met cliënten. Veel buurtvervlechters voelen zich hier in het begin nogal onzeker over. Aan de hand van de interviews kon ook zicht verkregen worden op een aantal factoren die buurtvervlechting kunnen bemoeilijken. Zo blijkt niet iedere buurt even veel open te staan voor buurtvervlechting. Voor cliënten die zich niet zelfstandig kunnen verplaatsen blijkt buurtvervlechting bovendien geen evidentie te zijn. Zij zijn immers steeds afhankelijk van anderen om ergens te kunnen geraken. Buurtvervlechtingsactiviteiten kunnen bij deze groep soms niet doorgaan omwille van de praktische haalbaarheid. Uit de interviews blijkt ook dat begeleiders een meer beschermende houding aannemen naarmate cliënten een grotere ondersteuningsnood hebben. Het wantrouwen naar de buurtvervlechter toe is groter. Dit wordt voornamelijk ingegeven door een verantwoordelijkheidsgevoel ten aanzien van de cliënt en door de vraag ‘is deze situatie wel veilig voor de cliënt?’.
Uit gesprekken met buurtvervlechters, begeleiders en cliënten blijkt dat het sociale aspect bij buurtvervlechting zeer belangrijk is. Buurtvervlechters willen voornamelijk nieuwe mensen leren kennen, willen van betekenis zijn voor anderen, willen een luisterend oor bieden aan anderen en er zelf ook één krijgen. Tijdens de participerende observaties viel op dat de buurtvervlechtingsactiviteiten veelal opgebouwd zijn rond een bepaalde concrete activiteit, bijvoorbeeld koken. Wanneer de acties die buurtvervlechter en cliënt ondernemen tijdens deze contactmomenten geobserveerd worden, blijkt echter dat er minstens even veel sociaal gerichte acties kunnen onderscheiden worden dan acties die gaan over de activiteit op zich. Gezelligheid speelt een zeer belangrijke rol binnen elk van de geobserveerde activiteiten. De activiteit op zich kan daarbij gezien worden als een veilig middel om het onderliggende doel, namelijk elkaar beter leren kennen en een band opbouwen, te kunnen bereiken. De activiteit geeft 78
79
Onderzoeksvraag 2. In hoeverre neemt ondersteunend personeel inclusief gerichte taken op zich? Is er een evolutie merkbaar? Deze vraag kan voornamelijk beantwoord worden aan de hand van de attitudevragenlijsten, maar ook tijdens de interviews, zowel de semigestructureerde als de critical incident interviews, werd dit thema regelmatig aangehaald. Uit de vergelijking van de pre- en postresultaten van de attitudevragenlijsten bij de experimentgroepen kan afgeleid worden dat er een evolutie merkbaar is in de prioriteit die medewerkers toekennen aan sociale inclusie taken. Bij de pre-meting werd geen enkele taak met betrekking tot sociale inclusie door de helft of meer van de medewerkers uit de experimentgroep gescoord als ‘hoge prioriteit’. Bij de postmeting worden drie taken met betrekking tot sociale inclusie met ‘hoge prioriteit’ gescoord. Het gaat daarbij over volgende taken: • Verhogen en versterken van de keuzemogelijkheden van de cliënten over wat ze willen doen gedurende de dag. • Zorgen dat cliënten hun familie kunnen bezoeken of dat familie bij hen op bezoek kan komen. • Cliënten ondersteunen in het telefoneren, schrijven of e-mailen met vrienden. De prioriteit die medewerkers uit de experimentgroepen toekennen aan taken is niet enkel gestegen voor taken met betrekking tot sociale inclusie, maar eveneens voor zorgtaken. Er wordt bij de postmeting dus zowel aan de zorgtaken als aan de taken met betrekking tot sociale inclusie een hogere prioriteit toegekend. Waar we bij de experimentgroep zien dat er aan zowel zorg- als sociale inclusietaken een hogere prioriteit wordt toegekend bij de postmeting dan bij de premeting, kunnen we bij de controlegroep een omgekeerde trend waarnemen. Het is uit deze gegevens echter moeilijk af te leiden wat er precies aan de basis ligt van dit fenomeen. Met behulp van een statistische toets voor het vergelijken van twee onafhankelijke steekproeven, de Mann-Whitney U Test, werd bekeken of de prioriteit die door beide groepen aan zorgtaken en sociale inclusietaken wordt toegekend, veranderd is bij de post-meting ten opzichte van de pre-meting. Opvallend is dat de experimentgroep bij alle vier de toetsen, zowel pre- als post en voor zorgtaken zowel als voor 80
sociale inclusietaken, de bevraagde items telkens als meer prioritair beoordeelde dan de controlegroep. Dit gegeven was al merkbaar bij de pre-meting, met 2 statistisch significant verschillende items bij de sociale inclusietaken, en 9 bij de zorgtaken. Het verschil wordt echter nog duidelijker bij de postmeting, met 10 significant verschillende items bij de sociale inclusietaken en 15 significant verschillende items bij de zorgtaken. Er kan dus geconcludeerd worden dat er door de experimentgroep al vanaf de pre-meting een hogere prioriteit verleend werd aan zowel zorgtaken als sociale inclusietaken dan door de controlegroep. Het verschil tussen beide groepen is bij de postmeting echter nog groter geworden dan bij de pre-meting. Mogelijks werd deze evolutie bij de experimentgroep mede beïnvloed door de betrokkenheid van deze personen bij het project buurtvervlechting. Bij de open vragen wordt er gepeild naar wat volgens medewerkers de belangrijkste aspecten zijn in hun job om cliënten te ondersteunen in sociale inclusie. Thema’s die hier vaak terugkomen zijn redelijk gelijklopend voor de experiment- en controlegroep en bij de pre- en postmeting. Begeleiders halen onder meer aan dat ze het belangrijk vinden om te luisteren naar de noden en behoeftes van de cliënt, en daarbij ook rekening te houden met diens eigen mogelijkheden en beperkingen. Een belangrijke taak voor zichzelf zien zij weggelegd in het ondersteunen van cliënten bij het onderhouden van sociale relaties, en eveneens het aanleren en verfijnen van vaardigheden om nieuwe sociale relaties aan te gaan. Medewerkers zien het eveneens als hun taak om ervoor te zorgen dat cliënten buiten de muren van de voorziening kunnen treden. Om dit te doen plannen zij soms activiteiten ‘in de gewone samenleving’. Er wordt echter telkens ook gewezen op een gebrek aan tijd en middelen, waardoor al deze goede voornemens vaak niet in praktijk kunnen gebracht worden. Het aspect ‘werken aan sociale inclusie’ blijkt voor heel wat medewerkers belangrijk te zijn, maar omwille van een gebrek aan tijd komt men hier niet aan toe. Medewerkers geven aan dat de zorggerichte taken al te veel tijd in beslag nemen om er ook de rest te kunnen bij nemen. Concluderend kan gesteld worden dat wanneer medewerkers een hogere prioriteit verlenen aan de zorggerichte taken dan aan taken met betrekking tot sociale inclusie, dit eerder een praktische keuze betreft dan een principiële. Men is zich wel degelijk bewust van het belang van sociale inclusie. Begeleiders geven ook nog aan dat het thema vaker aan bod zou mogen komen op teamvergaderingen of tijdens vormingsmomenten, zodat iedereen er alert voor blijft.
81
Onderzoeksvraag 3. Wat zijn kritische succesfactoren van buurtvervlechting? Kritische succesfactoren van buurtvervlechting werden voornamelijk opgespoord gedurende de verlenging van het onderzoek, bij de afname van de critical incident interviews en de participerende observaties. Deze kritische succesfactoren worden besproken aan de hand van een schematisch overzicht, gemaakt op basis van de critical incident interviews. Deze bevindingen werden eveneens bevestigd tijdens de semigestructureerde interviews en de participerende observaties. Volgens eigen interesses en talenten
Wederkerigheid
Dankbaarheid
Tweerrichtingsverkeer
Op tempo van de cliënt
Gezelschap
Merkbaar resultaat
Leren van elkaar
Komen spontaan tot stand/vast tijdstip Relatie BVV - cliënt
Buurtvervlechting
Afspraken
Aanvoelen vanwege BVV
Begeleiding moet niet ‘pushen’
Komt tegemoet aan wezenlijke nood
Mensen met zelfde interesse
Voor wie er meest nood aan heeft
82
Samen iets doen
Iets doen voor anderen
Netwerk uitbreiden Vriendschap
Succesvolle buurtvervlechting is tweerichtingsverkeer. In succesvolle buurtvervlechting zit steeds een aspect van wederkerigheid vervat. Deze wederkerigheid mag niet strikt praktisch geïnterpreteerd worden. Wederkerigheid kan bij buurtvervlechtingscontacten verschillende vormen aannemen. Het kan gaan over elkaar gezelschap bieden, klusjes doen voor elkaar, wederzijdse sympathie voelen, een luisterend oor bieden, … . Buurtvervlechting betekent voor beide partijen een reële meerwaarde, hetzij op emotioneel, hetzij op praktisch vlak. Succesvolle buurtvervlechting is eveneens verbonden met het tonen van respect voor elkaar en op één of andere manier dankbaarheid uiten voor hetgeen de ander doet / betekent. Succesvolle buurtvervlechting hangt nauw samen met de relatie tussen beide buurtvervlechters of tussen buurtvervlechter en cliënt. Een kritisch aspect binnen deze relatie is dat het klikt tussen de buurtvervlechter(s) en de cliënt. Sommige buurtvervlechters geven aan dat ze iets geleerd hebben door hun deelname aan het project en het contact dat ze hebben met cliënten van Tordale. Ze hebben geleerd om op een andere manier naar het leven te kijken. Hun eigen referentiekader is er breder door geworden. Omgekeerd leren cliënten vaak ook iets van buurtvervlechters, meestal op praktisch gebied (een taart leren bakken, beter leren zwemmen), maar ook sociale vaardigheden worden door middel van buurtvervlechting aangescherpt en onderhouden. Voor begeleiders is buurtvervlechting pas geslaagd wanneer zij merken dat de buurtvervlechter over een zekere mate van aanvoelen beschikt om op een veilige manier met de cliënt om te gaan. Buurtvervlechters zien een activiteit / contact als geslaagd wanneer ze iets kunnen doen of betekenen voor anderen. Zij vinden het belangrijk dat ze kunnen tegemoet komen aan de noden die anderen ervaren. Buurtvervlechters ervaren de grootste mate van voldoening wanneer ze iemand kunnen helpen of gezelschap houden die hier veel nood aan heeft. Geslaagde buurtvervlechting gaat over ‘samen iets doen’. Een belangrijk aspect hierbij is dat het tempo van buurtvervlechter en cliënt gevolgd wordt, en dat nieuwe sociale relaties niet geforceerd worden, maar de tijd krijgen om spontaan te groeien. Wanneer buurtvervlechters samen iets ondernemen, is het belangrijk dat het een activiteit betreft die de eigen interesses van de betrokkenen prikkelt. Begeleiders vinden buurtvervlechting vooral geslaagd wanneer cliënten worden aangesproken op hun talenten, wanneer ze iets kunnen doen voor anderen. Buurtvervlechting wordt eveneens als geslaagd omschreven wanneer de activiteit een merkbaar resultaat opleverde, bijvoorbeeld groentjes die je kunt zien groeien, een lekkere taart, de cliënt die ontspannen terug keert, een sociaal netwerk dat merkbaar groter is geworden, … . 83
De manier waarop afspraken verlopen is zowel voor begeleiders als buurtvervlechters een belangrijk aspect wanneer ze spreken over geslaagde buurtvervlechting. De meest ideale situatie is wanneer afspraken spontaan tot stand komen en wanneer dit rechtstreeks gebeurt tussen beide buurtvervlechters, zonder tussenkomst van projectmedewerkers of begeleiders. Soms is het echter noodzakelijk dat er tussenkomst is van de begeleiding, bijvoorbeeld wanneer de cliënt zelf niet in staat is om afspraken te maken. Voor begeleiders is het dan belangrijk dat buurtvervlechters zelf initiatief nemen om nog eens af te spreken met de cliënt, of dat afspraken op een vast tijdstip doorgaan. De reden hiervoor is dat begeleiders niet graag het gevoel hebben dat ze de buurtvervlechters moeten ‘pushen’, of dat ze zich opdringen. De belangrijkste doelstelling die deelnemers en begeleiders van buurtvervlechting hopen te bereiken is het uitbreiden van het sociale netwerk. Buurtvervlechting is geslaagd wanneer er nieuwe duurzame contacten uit ontstaan zijn, die voor beide partijen betekenisvol zijn. De contacten die als geslaagde buurtvervlechting worden besproken door buurtvervlechters zijn contacten die uitgegroeid zijn tot een vriendschap. Vaak zijn deze contacten ontstaan vanuit een gemeenschappelijke interesse of hobby. Een verbindend kenmerk tussen beide personen lijkt met andere woorden een goede basis te zijn tot een diepgaande sociale relatie.
Onderzoeksvraag 4. Wat is het effect van de buurtvervlechtingsmethodiek op de frequentie van het opnemen van een sociale rol voor de cliënt? Deze onderzoeksvraag kan voornamelijk beantwoord worden op basis van de observatieschema’s die gedurende het project werden ingevuld. Ook de semigestructureerde interviews, de critical incident interviews en de participerende observaties bieden echter informatie over deze onderzoeksvraag. Uit de observatieschema’s blijkt dat cliënten binnen de experimentgroep duidelijk gegroeid zijn in het aantal contacten dat zij hebben, en dit in tegenstelling tot cliënten uit de controlegroep. Het aantal keren dat activiteiten plaatsvonden kende een duidelijke stijging de eerste maanden na de opstart van het project buurtvervlechting. De frequentie waarmee activiteiten doorgingen kende nadien wel opnieuw een daling, gevolgd door een stabilisatiefase. In vergelijking met deelnemers uit fase 1 hebben er bij deelnemers uit fase 2 opvallend minder activiteiten en contacten plaatsgevonden. De reden hiervoor zou kunnen zijn dat de opstart, implementatie en consolidatie van buurtvervlechting tijd kost. Contacten moeten gemaakt, onderhouden en verstevigd 84
worden, en uiteindelijk op zichzelf blijven bestaan. Dit kost tijd en het kan gebeuren dat dit proces herhaaldelijk moet doorlopen worden om uiteindelijk tot frequente contacten te komen. Het herhaaldelijk doorlopen van het proces kan de schommelingen in frequenties verklaren. Mogelijks hebben de cliënten in fase 2 op het ogenblik van de observaties nog niet voldoende tijd gehad om dit hele proces te doorlopen. Anderzijds zouden er ook andere redenen te noemen kunnen zijn voor de verschillen in activiteitenfrequentie bij fase 1 en 2. Een reden voor dit verschil in frequentie zou kunnen zijn dat de buurt waarin cliënten binnen fase 1 wonen meer openstaat voor activiteiten vanuit buurtvervlechting. De frequentie van activiteiten kan gekoppeld zijn aan de inbedding van de cliënten in hun buurt, maar ook de bereidheid van de buurt om in dit initiatief mee te stappen kan van belang zijn. Verder zou een reden voor het verschil gezocht kunnen worden in de specifieke groep van cliënten. De cliënten uit fase 1 en fase 2 zijn zeer verschillend ten opzichte van elkaar. Zo hebben cliënten uit fase 2 veelal vrijheidsbeperkende maatregelen en schouder-aan-schouderbegeleiding. Dit zou van invloed kunnen zijn op en eventueel een belemmering kunnen vormen voor de implementatie van buurtvervlechting. Opvallend is dat de activiteiten die in de observatieschema’s geregistreerd werden voornamelijk te plaatsen zijn binnen de categorie “sociale activiteiten”. Zowel binnen fase 1 als binnen fase 2 en zowel voor cliënten als voor buurtbewoners vallen de meeste activiteiten en contacten binnen deze categorie. Buurtvervlechting lijkt dus voornamelijk te gaan om dingen met elkaar doen en contacten aangaan, eerder dan dingen voor elkaar doen. Het kan gaan om één op één contacten maar evengoed vinden er contacten plaats tussen meerdere cliënten en één of meerdere buurtbewoners. Dit aspect werd ook tijdens de interviews met verschillende betrokkenen meermaals aangehaald. Aan de hand van de observatieschema’s valt op dat het aantal activiteiten, ondernomen door cliënten uit de experimentgroep, een gevoelige stijging kent dankzij het project buurtvervlechting. Hierbij dient echter wel volgende kanttekening gemaakt te worden. Tijdens de geobserveerde activiteiten viel op dat sommige buurtvervlechters zich eerder dominant opstellen ten aanzien van cliënten. Dit gebeurt voornamelijk vanuit welbedoelde overwegingen en vanuit een groot verantwoordelijkheidsgevoel tegenover de cliënt. Sommige cliënten laten zich deze zorgen welgevallen, voor hen staat buurtvervlechting gelijk aan een moment om ‘vertroeteld’ te worden. Af en toe blijkt echter dat deze zorgende houding eerder neigt naar betutteling, en dat dit door cliënten niet altijd als prettig ervaren wordt. Eén van de uitgangspunten van buurtvervlechting, namelijk de gelijkwaardige relatie van waaruit buurtvervlechter en cliënt met elkaar in contact treden, komt door deze houding in het gedrang. Waar buurtvervlechter en cliënt op een 85
andere, meer open en gelijkwaardige manier met elkaar omgaan, valt op dat de activiteit zowel voor de buurtvervlechter als voor de cliënt meer ontspannen verloopt. Bij deze activiteiten krijgen beide partijen, zowel buurtvervlechters als cliënten vaker de kans om een actieve en sociale rol op te nemen ten aanzien van de andere. Uit de interviews en observaties bleek tevens dat buurtvervlechting een spinnenweb geworden is van relaties, waarbij cliënten en buurtvervlechters afwisselend sociale rollen opnemen voor en met elkaar. Onderstaande figuur schetst een beeld van de manier waarop de participanten van de critical incident interviews en de participerende observaties op allerlei manieren met elkaar verbonden zijn door buurtvervlechting. Uit deze figuur blijkt duidelijk dat buurtvervlechting een netwerk van relaties kan opzetten, waarbij mensen elkaar via anderen leren kennen. De cirkels stellen de cliënten van Tordale voor, de vierkantjes zijn buurtvervlechters die geen cliënt zijn van Tordale. De rode dubbele pijl duidt aan dat mensen wederzijds dingen voor elkaar doen, of in het verleden al gedaan hebben. De stippellijnen tonen aan welke mensen verbonden zijn doordat ze elkaar al ontmoet hebben op buurtvervlechtingscafé’s. Dit is slechts een greep uit het buurtvervlechtingspakket. Uiteraard zijn er nog veel andere contacten en relaties ontstaan waar binnen het bestek van het onderzoek geen zicht op verkregen werd. V. C.
H.
H.E. B.
M.
Ch. J. P.
C.
A.
Samenvattend kan gesteld worden dat het sociale netwerk van alle cliënten die tijdens de interviews besproken werden in belangrijke mate is uitgebreid. Zij hebben nieuwe mensen leren kennen, sommigen onder hen zijn nieuwe vriendschappen aangegaan en hun vrijetijdsbesteding is meer gevarieerd geworden door buurtvervlechting. Bovendien zijn de buurtvervlechtingsactiviteiten bij een aantal cliënten sterk bevorderlijk voor hun zelfbeeld. Door met hun eigen interesses en talenten iets te kunnen doen en / of betekenen voor anderen, bouwen ze succeservaringen op.
Onderzoeksvraag 5. Wat is de relatie van de methodiek tot kwaliteit van bestaan? Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schalen (POS) werden afgenomen op verschillende tijdstippen, om de invloed na te gaan van het project buurtvervlechting op de kwaliteit van bestaan van cliënten. Verwacht werd dat buurtvervlechting bij de experimentgroep voornamelijk een positief effect zou hebben op de levensdomeinen ‘interpersoonlijke relaties’, ‘sociale inclusie’ en ‘emotioneel welbevinden’. Bij de controlegroep was de verwachting dat de score voor de verschillende levensdomeinen ongeveer gelijk zou blijven, aangezien deze personen geen deel uitmaken van het project buurtvervlechting. De resultaten van de POS-afnames tonen aan dat er bij de zelfbeoordeling van de experimentgroepen voor bijna ieder levensdomein een lichte stijging merkbaar is bij de postmeting tegenover de pre-meting. Deze stijging is echter enkel statistisch significant voor het domein ‘zelfbepaling’. Om dit te bepalen werd een paired samples t-test uitgevoerd op de data. Wanneer we kijken naar de geobjectiveerde beoordelingen van de experimentgroepen uit fase 1 en 2, dan valt een meer gedifferentieerd beeld te onderscheiden waarbij de scores voor de verschillende levensdomeinen afwisselend gestegen dan wel gedaald zijn. Geen enkele verandering blijkt statistisch significant te zijn. Het feit dat het domein ‘zelfbepaling’ significant is gestegen bij de cliënten uit de experimentgroep, althans wat de zelfbeoordeling betreft, kan een gevolg zijn van het project buurtvervlechting. Dankzij buurtvervlechting worden cliënten immers vaker in staat gesteld om activiteiten te ondernemen naar eigen keuze, met mensen die ze zelf uitgekozen hebben, los van de leefgroep of de voorziening. Bovendien worden ze daarbij ook vaker in staat gesteld om hun eigen talenten te benutten en in te zetten in de contacten met buurtvervlechters. Bij de controlegroep zien we dat de resultaten van de zelfbeoordeling zowel voor fase 1 als fase 2 bij de meeste levensdomeinen gestegen zijn. Voor de controlegroep van fase 1 is deze stijging voor geen enkel
Figuur 1: Buurtvervlechting als een spinnenweb van wederkerige relaties
86
87
levensdomein apart groot genoeg om statistisch significant te zijn. De totale kwaliteit van bestaan kende echter wel een significante stijging ten opzichte van de pre-meting. Dit is een eerder verrassend resultaat aangezien de verwachting was dat de kwaliteit van bestaan van de cliënten uit de controlegroepen ongeveer gelijk zou blijven. Bij de zelfbeoordeling van de controlegroep uit fase 2 valt op dat geen enkel levensdomein een statistisch significante stijging of daling in levenskwaliteit kende. Uit de geobjectiveerde beoordeling van beide controlegroepen blijkt eveneens dat geen enkel levensdomein een significante verandering kende van de pre- naar de post-meting. Wanneer beide experimentgroepen vergeleken worden met de controlegroepen blijkt dat de gevonden verschillen tussen de post-scores van beide groepen slechts voor drie levensdomeinen significant zijn. De experimentgroep behaalde een significant hogere score voor het levensdomein ‘fysiek welbevinden’ (zelfbeoordeling) en voor het levensdomein ‘emotioneel welbevinden’ (geobjectiveerde beoordeling). Uit de POS-afnames blijkt dus dat er bij de experimentgroepen van fase 1 en fase 2 een significante stijging plaatsvond van de pre- naar de postmeting voor het domein ‘zelfbepaling’. Deze resultaten werden teruggevonden bij de zelfbeoordelingen, maar niet bij de geobjectiveerde beoordelingen. Hieruit zou afgeleid kunnen worden dat het project buurtvervlechting een invloed heeft op het welbevinden van de cliënten uit de experimentgroepen, maar dat deze invloed voor de personen die de geobjectiveerde beoordeling hebben ingevuld, nog onvoldoende merkbaar is. Bovendien bleken de post-scores voor de domeinen ‘emotioneel welbevinden’ en ‘fysiek welbevinden’ ook significant hoger te zijn bij de experimentgroep dan bij de controlegroep. De invloed van de methodiek buurtvervlechting op de kwaliteit van bestaan van deelnemende cliënten kan ook afgeleid worden uit de critical incident interviews en de participerende observaties. Hierbij dient weliswaar de bedenking gemaakt te worden dat er expliciet op zoek gegaan werd naar succesverhalen, en dat de kans daardoor dus groter is dat er een positieve invloed op de kwaliteit van bestaan kan afgeleid worden. Uit de interviews en participerende observaties kan afgeleid worden dat buurtvervlechting een wezenlijke invloed heeft op de kwaliteit van bestaan van wie bij het project betrokken is. Voor de cliënten van Tordale betekent buurtvervlechting een uitbreiding van hun kennissen- en vriendenkring. Zij zijn nu in de mogelijkheid om contacten aan te gaan met mensen die niet op professionele wijze bij hen betrokken zijn. Sommige van die contacten zijn zelfs uitgegroeid tot hechte vriendschappen. Het sociale netwerk 88
dat door middel van buurtvervlechting verder wordt uitgebreid heeft vermoedelijk de grootste invloed op hun kwaliteit van bestaan, evenals de mogelijkheid om van betekenis te kunnen zijn voor anderen. Een ander belangrijk aspect dat de kwaliteit van bestaan van mensen de hoogte kan injagen is dat vrije tijd op een aangename en soms zelfs nuttige manier kan besteed worden, met mensen die de buurtvervlechters zelf leuk vinden en op momenten dat zij dat willen. Zowel voor de cliënten van Tordale als voor de andere buurtvervlechters biedt dit een grote meerwaarde. Tijdens de observaties werd duidelijk dat buurtvervlechting belangrijk is geworden in het leven van de cliënten. De contacten die ze hebben opgebouwd en de activiteiten die ze op regelmatige basis ondernemen worden door hen als zeer waardevol beschouwd. Een aantal observaties toonden dit duidelijk aan. Het zijn die kleine verhalen die van buurtvervlechting een succesverhaal maken, en die het vermoeden doen rijzen dat buurtvervlechting, ook al is het enkel op een aantal specifieke momenten, de levenskwaliteit van cliënten echt wel kan beïnvloeden.
5. Conclusie van het evaluatie onderzoek buurtvervlechting Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat het project buurtvervlechting, na een eerder moeizame start, uiteindelijk toch heeft geleid tot een netwerk van waardevolle en wederkerige relaties tussen buurtvervlechters, zowel cliënten van Tordale als buurtbewoners. Dit netwerk wordt ook nog steeds verder uitgebreid. Er is sprake van een aantal duidelijke succesverhalen van buurtvervlechting, en ook cijfermatig is er een positieve invloed merkbaar. Zo blijkt dat medewerkers, die bij buurtvervlechting betrokken waren, een positievere houding aannemen ten opzichte van sociale inclusietaken dan medewerkers die niet bij het project betrokken zijn. De POSsen wijzen daarenboven uit dat buurtvervlechting een positieve invloed kan hebben op het levensdomein ‘zelfbepaling’ zoals ervaren door de deelnemende cliënten zelf. Overschouwend kan besloten worden dat buurtvervlechting voor de deelnemers voornamelijk gaat over samen iets doen en over nieuwe contacten aangaan en opbouwen, eerder dan over klusjes doen voor elkaar. Het sociale aspect speelt een cruciale rol binnen buurtvervlechting. Een geslaagd sociaal contact lijkt dan ook een minimale vereiste te zijn voor de deelnemers om te spreken van geslaagde buurtvervlechting. Dit bereiken vraagt echter de nodige tijd en inspanning van verschillende betrokken partijen.
89
Bijlage 4: Competentieprofielen Hieronder hebben we de belangrijkste competenties waarover je als spilfiguur of tussenpersoon best beschikt even op een rijtje gezet. Onderstaande competenties zijn specifiek opgesteld met het oog op samenwerking met of werken met personen met een beperking. Een competentie slaat op een geïntegreerd geheel van kennis, vaardigheden en attitudes. • Kennis is wat je weet en kent vanuit opleiding, vorming, ervaring, enz. • Vaardigheden stellen je in staat jouw kennis aan te wenden om te handelen. • Je attitude is je houding en instelling waarmee je handelt.
Competentieprofiel van een spilfiguur Bevorderen van participatie Vanuit een goede kennis van de cliënt trajecten kunnen uitwerken die de cliënt ondersteunen bij het verwerven van meer autonomie in een of meerdere domeinen van het leven. Actief zoeken, samen met cliënten en collega’s naar realistische mogelijkheden om de cliënt te betrekken bij activiteiten in de samenleving. Op het vlak van wonen, werken, ontspannen en leren mogelijkheden zoeken in de samenleving waardoor de cliënt beter kan participeren. Opvolgen van het resultaat van de integratie op de cliënt zelf en bij de persoon of dienst waarbij de cliënt participeert. Communiceren Maakt feiten, ideeën en meningen in toepasselijke en begrijpelijke taal zowel mondeling als schriftelijk duidelijk, gebruik makend van de nodige ondersteunende middelen. Kan zich in presentaties goed richten tot een specifieke doelgroep zowel van cliënten als van medewerkers. Kan ideeën en info in heldere taal, functioneel en beknopt registreren.
90
Innoveren en vernieuwen Vernieuwende en creatieve ideeën aanbrengen die niet alleen voortkomen uit reeds bestaande concepten maar ook radicaal vernieuwend zijn in deze werkomgeving. Creatief werken door niet voor de hand liggende patronen, perspectieven of originele combinaties uit te denken. In staat zijn deze ideeën ook in de praktijk te brengen en aan de hand van concrete ervaringen bij te sturen. Plannen, organiseren en voortgang bewerkstelligen Organiseert het eigen werk, kan een veelheid aan taken ordenen om deze op een efficiënte wijze uit te voeren. Bepaalt acties en stelt prioriteiten om op een effectieve en gestructureerde wijze doelen te bereiken. Maakt een planning van activiteiten om mensen, tijd en middelen optimaal in te zetten in functie van de geformuleerde doelstellingen. Zoekt uit welke mensen en middelen voor een plan of actie nodig zijn en zet deze zodanig in dat de beoogde resultaten bereikt worden. Kan doelgerichte acties op gang brengen en houden. Vertrekt hierbij van een duidelijke gerichtheid op het realiseren van de doelstellingen. Luisteren Haalt belangrijke info uit mondelinge communicatie; geeft aandacht en ruimte aan gesprekspartners; gaat in op reacties en stelt waar nodig vragen. Is bereid én in staat om (non-)verbale boodschappen van anderen op te nemen en te begrijpen. Samenwerken Kan met anderen een opdracht uitvoeren, draagt bij aan een gezamenlijk resultaat. Zich identificeren met het team. Kennis en informatie op een transparante manier delen. Een actieve bijdrage leveren in het formuleren van de gemeenschappelijke doelstellingen.
91
Stimuleren en motiveren Stimuleert en inspireert anderen en zet anderen aan tot medewerking. Weet anderen ertoe te bewegen zich optimaal in te zetten en het beste uit zichzelf te halen. Zet anderen aan tot actie. Draagt de eigen positieve houding over op anderen.
Competentieprofiel van een tussenpersoon Bevorderen van participatie van cliënten in de maatschappij Vanuit een goede kennis van de cliënt trajecten kunnen uitwerken die de cliënt ondersteunen bij het verwerven van meer autonomie in een of meerdere domeinen van het leven. Actief zoeken, samen met cliënten en collega’s naar realistische mogelijkheden om de cliënt te betrekken bij activiteiten in de samenleving. Op het vlak van wonen, werken, ontspannen en leren mogelijkheden zoeken in de samenleving waardoor de cliënt beter kan participeren. Opvolgen van het resultaat van de integratie op de cliënt zelf en bij de persoon of dienst waarbij de cliënt participeert. Cliëntgerichtheid Onderzoekt wensen en behoeften van de cliënt en handelt hiernaar; leeft zich in, in de behoefte en de positie van de cliënt en houdt daar rekening mee; geeft hoge prioriteit aan cliënttevredenheid. Speelt in op wensen van de cliënt. Neemt de cliënt te allen tijde ernstig en benadert alle cliënten steeds op een duidelijke, integere en objectieve wijze.
gaat in op reacties en stelt waar nodig vragen. Is bereid én in staat om (non-)verbale boodschappen van anderen op te nemen en te begrijpen. Omgevingsbewustzijn Heeft een helder overzicht over wat maatschappijbreed leeft en direct of indirect de professionele opdracht kan beïnvloeden en is in staat zich hierover gefundeerd een oordeel te vormen. Samenwerken Kan met anderen een opdracht uitvoeren, draagt bij aan een gezamenlijk resultaat. Zich identificeren met het team. Kennis en informatie op een transparante manier delen. Een actieve bijdrage leveren in het formuleren van de gemeenschappelijke doelstellingen. Stimuleren, motiveren Stimuleert en inspireert anderen en zet anderen aan tot medewerking. Weet anderen ertoe te bewegen zich optimaal in te zetten en het beste uit zichzelf te halen. Zet anderen aan tot actie. Draagt de eigen positieve houding over op anderen.
Flexibiliteit, aanpassingsvermogen Merkt de nood op om zich aan te passen aan veranderende eisen en omstandigheden en is in staat dit ook op een adequate wijze te doen. Kan verschillende gedragingen stellen ten einde goed te blijven functioneren en de gestelde doelen te bereiken. Kan doelen via verschillende wegen bereiken. Luisteren Haalt belangrijke info uit mondelinge communicatie; geeft aandacht en ruimte aan gesprekspartners; 92
93
Bijlage 5: Capaciteitenvragenlijst Wat zijn jouw talenten? Wat kun jij doen voor een andere buurtvervlechter? Met deze vragenlijst willen we je beter leren kennen en zicht krijgen op jouw persoonlijke capaciteiten en interesses. 1. Administratie en computer • Heb je ervaring met administratie? • Kan je goed met een telefoon of GSM werken? • Kan je met een computer werken? • Surf je op internet? • Speel je computerspelletjes? • Kan je iemand uitleg geven over een computer / met een computer leren werken? • Andere/opmerkingen?
Ja
2. Creativiteit • Wat knutsel je? • Bloemschik je? • Teken of schilder je? • Speel je toneel? • Kan je naaien? • Kan je breien? • Andere/opmerkingen?
Ja
Dieren • • •
Ja
Heb je huisdieren? Zorg je graag voor huisdieren? Andere/opmerkingen?
Fotografie • Maak je graag foto’s? • Verwerk je foto’s op de computer? • Andere/opmerkingen?
94
Ja
Neen
Neen
Neen
Neen
Goederen • Kan je anderen iets aanbieden? - opslagruimte - tuin - garage - groenten uit de moestuin, fruit uit de boomgaard • - een aanhangwagen • Andere/opmerkingen?
Ja
Neen
Handigheid • Welke klusjes doe je graag? • Ben je goed in het herstellen van: - fietsen - toestellen - andere dingen? • Klus je wel eens bij iemand anders? • Andere/opmerkingen?
Ja
Neen
Huishoudelijk / helpende handen • Help je graag anderen met de afwas? • Help je graag anderen met poetsen? • Help je graag anderen met opruimen? • Werk je graag in de tuin? • Kan je hulp gebruiken in je tuin? • Help je graag dingen klaarzetten voor een feestje? • Ben je graag bezig met het versieren/inrichten van etalages, lokalen… • Was je graag auto’s? • Andere/opmerkingen?
Ja
Neen
Info, advies en kennis • Heb je al eens iets geleerd aan iemand? Wat? • Wat zou je graag leren? … • Naar welke informatiesessies, presentaties, vertellingen ga je graag?
Ja
Neen
•
Andere/opmerkingen?
95
Koken • • • • • • • •
96
Ja
Neen
Leefbaarheid • Ben je milieubewust? • Ruim je soms zwerfvuil of bladeren op in jouw buurt? • Zou je graag samen met anderen zwerfvuil/bladeren ruimen? • Andere/opmerkingen?
Ja
Neen
Muziek • • • • • • • • • •
Ja
Kook je graag? Kook je graag samen met anderen? Help je graag in de keuken? Eet je graag samen met anderen? Ga je graag eten op restaurant of in een tearoom? Kan je iemand anders leren koken? Sta je graag achter een bar om te helpen? Andere/opmerkingen?
Welk genre muziek hoor je graag? Kan je een instrument bespelen? Maak je samen met anderen muziek? Zou je graag in groep muziek maken? Zing je graag? Zing je in groep of in een koor? Zou je graag in groep zingen? Naar welke optreden ga je wel eens? Draai je muziek / DJ je? Andere/opmerkingen?
Neen
Ontspanning • Wat verzamel je? … • Wat vind je leuk? … • Heb je hobby’s? … • Welke gezelschapsspelletjes speel je graag? … • Waar ga je graag naartoe? … • Waar zou je graag eens naartoe gaan? … • Ga je soms naar een tentoonstelling of voorstelling? • Andere/opmerking?
Ja
Neen
Sociaal en ontmoeting • Ga je graag om met: - kinderen - tieners - pubers - volwassenen - ouderen • Heb je veel contact met mensen uit je buurt? • - Zo ja: hoe kwam dit contact tot stand? … - Zo neen: hoe komt dit? Wat zou buurtvervlechting daaraan kunnen doen? … • Wil je meer mensen leren kennen? • Leg je makkelijk nieuwe contacten? • Ga je vaak naar feestjes, opendeurdagen, evenementen, optredens… ? • Ga je graag iets gaan drinken? • Ben je lid van een vereniging? - Kan jouw vereniging wat hulp gebruiken? - Wil je graag helpen bij een vereniging? • Zou je willen meewerken aan een ‘buurtvervlechtingskrantje’? • Andere/opmerkingen?
Ja
Neen
97
Sport en beweging • Ga je graag wandelen? • Sport je? • Sport je in groep? • Zoek je een sportpartner? Voor welke sport(en)? … • Welke sport(en) boeien je? • Ga je soms naar een wedstrijd kijken? • Andere/opmerkingen?
Ja
Vervoer • • • • •
Ja
Heb je een rijbewijs? Heb je een eigen auto? Zou je iemand een lift geven? Zoek je soms iemand om je een lift te geven? Andere/opmerkingen?
Zorgzaamheid • Zorg je graag voor anderen? • Hou je van gezelschap? • Waarmee help je soms iemand anders? • • •
98
Kan je zelf wat hulp gebruiken (vb. boodschappen, containerpark, huishoudelijk…) Maak je jezelf of anderen graag mooi? Hoe?: kleding, nagels, haar, make-up… Andere/opmerkingen?
Neen
Jouw capaciteit top 3 Welke 3 dingen kan je het best / doe je het liefst? • • • Wat wil je samen met anderen doen?
Neen
• • Waarmee kan iemand jou helpen? •
Ja
Neen
• Wat wil je aan anderen leren? • • Wat wil je zelf leren? • •
99
Persoonlijke gegevens (in drukletters aub): Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adres:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................... ........................................................................................... Telefoonnummer: Emailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geslacht: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geboortedatum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . U kunt deze vragenlijst afgeven aan de projectmedewerkers: Joke Roels, Bruggestraat 39 aan de receptie Bea Nollet, Huis Bekaert - Markt 23 vragen?
[email protected] - 0491 15 73 76
Bijlage 6: Anonieme talentenmarkt Beste Buurtvervlechter (BV), Hier is hij dan: onze 3de talentenmarkt! Je vindt er alle talenten en wensen van onze BV’s! Neem gerust de tijd om te snuisteren in het aanbod… Misschien vind je onze nieuwe buurtvervlechters?! We zijn er van overtuigd dat mensen elkaar vinden door hun talenten en vragen te koppelen aan elkaar. De boodschap is dus: neem je telefoon, bel een BV en beleef samen plezier!
a.Nieuws vanuit buurtvervlechting: In vlam en vuur voor je buur(t)? Uit een onderzoek binnen buurtvervlechting bleek dat velen deelnemen aan dit project om meer mensen in de buurt te leren kennen. Daarom willen we er werk van maken om meer buurtgericht contacten te leggen. Ben jij een buurtvervlechter die meer ‘leven’ in de straat wil brengen of je buren beter wil leren kennen? Graag helpt buurtvervlechting dit mee realiseren, samen met jou! Aarzel niet om Joke te contacteren! BV-Café Onze maandelijkse ontmoetingsmomenten zijn ondertussen een vaste waarde geworden. Het is steeds een gezellig samenzijn en een leuke ontmoeting met nieuwe BV’s. De laatste maanden gingen we ook op tournee en waren we welkom bij enkele BV’s thuis. Dit werd erg gesmaakt door de aanwezigen! → Heb jij ook zin om eens gastvrouw/gastheer te zijn voor ons BV-Café? Dat kan! Contacteer Joke via 0491/15 73 76 –
[email protected] TIP: XXX, onze ‘ervaringsdeskundige’ helpt je graag met de voorbereiding.
100
101
Zin in een filmavond? BV Carmen heeft een leuk idee: een filmavond! Samen naar de cinema in Brugge of Roeselare. Wil je graag mee? Geef een seintje aan Carmen of Joke. Een kledingruilbeurs, een workshop bloemschikken… In december geven we een heus buurtvervlechtingsfeest! We hebben alvast enkele leuke ideetjes om er een toffe dag van te maken. Heb jij ook een voorstel voor een workshop of een activiteit? Laat maar weten! Meer info en een datum volgen. Ben je zelf lid van een vereniging en kunnen jullie ook wat hulp gebruiken bij activiteiten? Misschien kan buurtvervlechting jullie helpen!
b.De talenten en wensen van onze BV’s: Administratie Ik breng graag orde in je papieren en rekeningen Ik heb een mooi handschrift en schrijf graag kaartjes of uitnodigingen Ik help je graag met administratie, facturen, rekeningen of bestellingen Ik kan blind typen. Kan ik een tekstje uittypen voor je? Kan ik je helpen met kantoorwerk zoals brieven plooien, enveloppen steken, post bedelen…? Boodschappen Als ik boodschappen doe, breng ik graag iets mee voor jou Door een ongeval ben ik niet meer zo goed te been. Doe jij af en toe kleine boodschappen voor me? Ik doe met plezier kleine boodschappen voor je? Ik help graag mensen met boodschappen doen Ik kan wat hulp gebruiken om mijn boodschappen te doen of om naar het containerpark te gaan Ik kan boodschappen doen voor je Ik kan boodschappen meebrengen voor iemand Ik wil graag boodschappen doen voor andere buurtvervlechters Ik wil met de auto boodschappen doen of kleine dingen meebrengen voor iemand Kan ik kleine boodschappen doen voor je? Kan je wat hulp gebruiken met je boodschappen? Wie kan mij helpen met zware boodschappen, zoals kattenbakvulling?
102
103
Computer
Creativiteit, naaien of breien
Ervaring uitwisselen rond het werken met ‘joomla!’
Bloemschikken doe ik graag
Geef jij me wat uitleg over facebook en/of photoshop?
Bloemschikken vind ik erg leuk, jij ook?
Het lukt me niet om mijn computer aan te sluiten
Bloemschikken, tekenen en schilderen doe ik graag
Ik heb heel wat computerkennis en wil dit delen met anderen.
Goesting om samen te knutselen? We kunnen bijv. een ketting maken?
Ik help je graag met computerwerk (iets aansluiten, je met internet leren werken, programma’s installeren, emailaccount aanmaken…)
Heb je zin om samen te knutselen?
Ik kan je met een computer leren werken Ik leer je graag met een computer werken
Het lukt me niet meer zo goed om de slotjes te bevestigen aan zelfgemaakte juwelen. Kan je me daarbij helpen?
Ik wil je met de computer leren werken
Ik ben vergeten hoe ik hielen moet breien, wie kan me daarbij helpen? Of heb je zin om samen te breien?
Ik wil met Excell leren werken
Ik doe graag bloemschikken
Ik wil vlotter leren werken met Smartschool
Ik doe graag bloemschikken, maar ik kan wel tips gebruiken. Maken we samen een mooi bloemstukje?
Ik zou graag met de computer leren werken
Ik doe graag kleine naaiwerkjes
Ik zou graag met een computer leren werken
Ik hou van bloemschikken. Ik kan het je leren. Of maak ik misschien een bloemstukje voor je?
Kan ik je helpen met computerwerk?
Ik kan goed breien en wil wel iets maken voor je. Of wil je samen breien?
Kan ik je helpen met wat computerwerk (Word of Excell)?
Ik kan je juwelen herstellen
Kun je me leren hoe ik foto’s op mijn computer zet?
Ik knutsel erg graag: kaarten maken, kettinkjes maken, smirna… Zin om samen creatief bezig te zijn?
Kun je wat uitleg gebruiken over hoe je moet werken met je gsm/ tv of een ander toestel?
Ik maak graag figuren met strijkparels
Leer jij me met de computer werken?
Ik maak graag modelbouwauto’s
Met de computer leren werken
Ik maak graag tekeningen en schilderijen, vooral tribals. Ik maak graag iets voor je, of tekenen/schilderen we eens samen?
Wil jij mij leren werken met een GSM?
Heb jij leuke tips over figuurzagen? Of kan ik iets maken voor je?
Ik naai graag en stik bijv. graag namen in kleren. Kan ik jou daarmee een plezier doen? Ik schilder graag
104
105
Ik zou graag eens iets maken in keramiek. Kun jij mij dat leren? Kaartjes maken en breien doe ik graag en kan ik goed. Naaien wil ik graag beter leren Kantklossen is mijn favoriet bezigheid! Zin om samen te kantklossen? Of wil je het leren? Naaien, breien of haken we eens samen? Om iets te naaien of voor herstelwerk kan je bij mij terecht Samen schilderen Samen tekenen of schilderen Wie leert mij hoe ik een rok naai? Zin om eens te komen naar een naai- en breinamiddag? Liefst op een vrijdagnamiddag Zin om samen naar een workshop te gaan bij ‘Crea Huys’? Zin om samen te bloemschikken of samen iets te maken van afval- of natuurmateriaal Zin om samen te handwerken (patchwork)
Ik zorg graag voor dieren Ik zorg graag voor dieren, zelf heb ik een hondje Kan ik je een plezier doen door eens met je hond te gaan wandelen? Wie wil er mijn hondje Charlie nu en dan eens meenemen voor een wandeling? Wil jij op onze hond letten als wij weggaan? Zou je graag eens helpen met het verzorgen van mijn 2 paarden? Foto’s Digitale videoverwerking doen of aanleren Heb je een feestje? Ik kom graag filmen
Zin om samen te knutselen?
Ik fotografeer graag. Ik kan al aardig werken met mijn digitaal fototoestel, maar misschien kun jij me nog extra uitleg of goeie tips geven?
Zin om samen te naaien, breien, borduren of haken?
Ik maak graag mooie foto’s. Zoek jij een (hobby-)fotograaf?
Dieren Gaan we eens samen met mijn hond gaan wandelen? Heb je zin om eens met mijn hond te gaan wandelen? Ik ben astmapatiënt en wandelen is moeilijk. Wil jij mijn hond eens uitlaten? Ik houd erg veel van poezen
106
Ik zie graag dieren, vooral paarden en honden. Kan ik eens komen helpen met het verzorgen van jouw dieren?
Ik zou graag leren werken met fotoshop Leer jij me hoe ik foto’s kan bewerken of iets over fotografie in het algemeen? Leer jij mij hoe ik foto’s op mijn computer zet? Opfrissen hoe ik foto’s moet bewerken Goederen
Ik kom graag eens voor je huisdieren zorgen als je op reis gaat
Ik zoek een ruimte (garage, kamer, zolder…) om te schilderen op doek
Ik zie graag dieren en wil bijv. met je hond gaan wandelen, of je dieren verzorgen als je op reis gaat
Om kerststukjes te kunnen maken, zoek ik bladeren van witte abelen. Heb jij een witte abeel in de tuin? Verzamel je de gevallen blaadjes voor me? 107
Handigheid Ik ben goed in het herstellen van elektrische toestellen
Ik strijk heel graag en kom met plezier helpen met jouw strijk
Ik ben goed in het herstellen van toestellen
Ik was graag auto’s
Ik doe kleine klusjes: elektriciteit, sanitair of het opknappen van de woning/tuin
Ik wil je spullen naar het containerpark brengen
Ik kan je helpen met timmerwerkjes
Ik zet mij graag in voor een vereniging
Ik kan kleine fietsherstellingen doen
Ik zit in verschillende verenigingen en soms kunnen we helpende handen gebruiken
Kleine fietsherstellingen doen
Kan jij enkele van mijn spulletjes naar het containerpark brengen?
Platte band? Ik pomp graag je fietsbanden op!
Kom ik eens jouw auto wassen?
Huishoudelijk of helpende handen Blijft je mand met strijk staan? Laat het me weten, ik kom je graag een handje helpen met je strijk! Feestjes helpen voorbereiden, of hulp bieden tijdens een feestje Ga je op reis? Ik kom graag je huis verluchten, postbus legen, planten water geven… Helpen opruimen Helpende handen nodig, bijv. om iets klaar te zetten of om achter de bar te staan? Ik help je graag. Hulp nodig? Ik steek graag een handje toe Ik ben lid van verschillende verenigingen en we kunnen vaak helpende handen gebruiken. Wil jij ons eens helpen? Ik help graag met barbediening Ik help graag met de afwas, of sta ook graag achter een bar Ik help graag met het klaarzetten voor een zaal of zo Ik help je graag bij het organiseren/klaarzetten van/voor een feestje Ik help je graag tijdens een feestje of een evenement. Ook met opruimen wil ik je helpen. 108
Ik kan helpen wanneer je naar het containerpark gaat om dingen uit je auto te halen
Kom jij 2/3-maandelijks helpen met het onderhouden van mijn oprit en het voetpad? Kun jij me leren werken met mijn Ipod? Moeten jouw spullen naar het containerpark? Ik kan je helpen Ruimen we samen mijn garage op? Wie heeft zin om mijn auto een wasbeurt te geven? Wie kan mijn zware vuilzakken buitenzetten Zin om samen mijn grote ramen te wassen? Zoek je hulp om iets klaar te zetten of te versieren? Info, advies en kennis Astrologie, pendelen en kaartleggen boeien mij Graag geef ik je enkele tips over medicatie bij medische problemen Helpen met lezen Iemand leren koken
109
Iemand mooi leren strijken
Koken en eten
Ik besteed veel aandacht aan mijn uiterlijk en kledij. Gaan we samen shoppen?
(samen) koken doe ik graag!
Ik geef je graag advies over administratieve zaken mbt handicap en kortingen
Bij mij thuis samen koken en eten
Ik help je bij een cursus Frans of Duits
Gaan we eens samen op restaurant?
Ik help je graag bij het organiseren van je feestjes
Goesting om samen te eten, te koken of uit eten te gaan?
Ik weet veel over kruiden en hun werking
Graag geef ik kooktips over vergeten groenten
Ik zou graag Engels of Spaans (voor beginners/toeristen) leren (lezen en spreken)
Help jij me om iets lekkers klaar te maken voor een avondje gezellig onder vrienden (gecombineerd met een gezelschapsspel)?
Ik zou graag Frans, Engels of Duits leren spreken en schrijven Ik zou graag gebarentaal leren Ik zou graag mijn Frans onderhouden. Zin in een Franse koffieklets? Je leren hoe je dingen kan plannen Kledijadvies (eventueel terwijl we samen shoppen?) Kledingadvies geven Wicca en paganisme boeien mij Kinderen
Ik ben graag bezig in de keuken Ik ben wel eens op zoek naar mensen die graag bakken Ik ga elke zondag eten in ‘De Verleiding’. Wie wil mee? Ik ga graag eens gaan eten met of bij iemand Ik kom je graag helpen wanneer je kookt Ik kook graag samen met anderen Ik kook graag! Voor mezelf, maar ook voor anderen. Misschien kunnen we eens samen koken? Ik maak met plezier soep voor je
Ik ga graag om met kinderen en jongeren
Ik sta graag in de keuken. Misschien kunnen we samen koken
Ik wil wel eens op je kinderen passen
Ik vind het leuk om samen te koken. Zelf maak ik graag desserts
Woon jij in mijn buurt (Keibergstraat)? Mogen mijn kinderen eens langskomen op de middag of na school als wij eens weg moeten.
Ik wil graag vegetariër worden. Kun jij me wat tips geven? Of misschien kunnen we eens samen vegetarisch koken? Ik wil simpele dingen leren koken Koken we eens samen? Samen koken
110
111
Samen koken en eten?
Ik heb ervaring met DJ’en en wil het je graag leren
Sta jij ook graag in de keuken? Koken we eens samen?
Ik hoor graag accordeonmuziek
Wafels bakken, dat doe ik graag!
Ik houd van Dance-muziek en zou graag muziek draaien op een feestje
Wil je leren koken? Of kook je graag samen met anderen? Ik leer je dagelijkse kost maken, incl. gebak!
Ik kan je muziekpartituren (voor gitaar of accordeon) lenen
Wil jij me helpen met confituur maken?
Ik kom graag DJ’en op jouw feestje
Zin om samen een snack te gaan eten?
Ik kom graag muziek draaien
Zin om samen in groep te koken!
Ik speel accordeon
Zin om samen te koken en te eten?
Ik speel djembé
Zullen we eens samen koken?
Ik speel piano
Zullen we eens samen koken?
Ik zou graag djembé leren spelen
Zullen we eens samen Oosters koken? Ik probeer graag nieuwe recepten uit van de Indische, Chinese of Afrikaanse keuken?
Ik zou graag gitaar leren spelen
Leefbaarheid en omgeving Ik wil wel meedoen aan een zwerfvuilactie Ik wil zwerfvuil ruimen Samen zwerfvuil opruimen Muziek
112
Ik zou graag leren DJ’en of liedjes mixen Ik zou graag leren drummen Ik zou graag piano leren spelen Ik zou graag samen met anderen djembé spelen Leer jij me gitaar spelen? Luisteren we samen naar muziek? Muziek ik mijn grote passie! Gaan we eens samen naar een optreden?
Ben jij ook zot van muziek (hiphop, dance, pop). Spreken we eens af om naar muziek te luisteren?
Radiomaken en Dj’en zijn mijn grootste hobby
Gaan we eens samen naar een optreden?
Samen gitaar spelen / beter gitaar leren spelen
Gaan we eens samen naar een optreden? Genre schlagermuziek
Vroeger zong ik in een koor, maar nu niet meer. Jammer, ik zou graag opnieuw lid worden van een koor
Ik draai graag muziek
Wij willen graag met mengpanelen leren werken om te DJ-en 113
Zin om mee te gaan naar een optreden, vb. van Will Tura? Ontspanning Denksport doe ik graag: vnl. kruiswoordraadsels en cijfercodes Ga je eens een namiddag mee op uitstap? Bijv. naar Oostende, Brugge of Loppem. Gaan we eens samen naar de cinema? Liefst naar een actie- of kung fu-film Gezelschapsspelletjes spelen Help jij me een leuke avond organiseren waarbij we samen gezelschapsspelletjes spelen? Ik ben zot van auto’s en zou graag eens naar het autosalon of een andere autohappening gaan Ik doe graag volkssporten zoals petanque, boltra… Ik geniet ervan om te kijken naar mensen die een spel spelen, babbelen, zich amuseren… maar zelf blijf ik liever op de achtergrond Ik lees graag voor, of wil je helpen oefenen met lezen Ik luister graag naar iemand die een verhaal vertelt of voorleest Ik speel graag een gezelschapsspel, ook denksport vind ik leuk Ik speel graag gezelschapspelletjes (o.a. rumikub, scrabble, uno, paardenspel, 4 op een rij…) Ik speel graag Rummikub of Uno Ik wil me graag eens laten verwennen in een relaxcentrum, maar alleen durf ik niet zo goed. Zin om mee te gaan?
Om te kaarten moet je met 4 zijn… Zin om samen te kaarten? Pretparken vind ik echt leuk! Gaan we eens samen? Samen een gezelschapsspelletje spelen? Speel jij ook graag racespelletjes op een playstation 2? Spelen we samen een gezelschapsspel? Liefst Uno, Monopoly, 4 op een rij of manillen Wie wil er met mij gezelschapsspelletjes spelen op donderdagvoormiddag tussen 10u en 11u? Wie wil samen met mij naar de film gaan? Zin om eens samen uit te gaan? Zin om maandelijks te gaan snookeren? Liefst op donderdagsnamiddag, maar vrijdagavond, zaterdag- of zondagsnamiddag past ook. Zin om samen een gezelschapsspelletje te spelen? Zin om samen een spelletje te spelen? Zin om samen naar een workshop te gaan over knutselen, bloemschikken…? Zin om samen playstation 2 te spelen? Zin om samen te bowlen? Als je het niet goed kan, wil ik je het wel leren Zoek je een 4e vrouw om te kaarten? Ik doe graag mee! Sociaal en ontmoeting
Ik wil wel eens playstation spelen
2-wekelijks iets gaan drinken
Kijk jij ook graag naar actiefilms?
Als ik op ergens naartoe ga, neem ik je graag mee. Misschien kunnen we eens samen naar een rommelmarkt?
Leer jij mij schaken of pokeren? Of wil je samen dammen?
114
Maken we samen een uitstapje?
115
Ben jij ook supporter van Club Brugge, Kan ik eens met jou mee naar een match? Of kijken we eens samen vanuit de zetel?
Ik ga graag naar rommelmarkten
Doen we samen een terrasje?
Ik houd ouderen graag gezelschap
Doen we samen iets prettigs? Een spelletje spelen, koffieklets, kaarten… Een luisterend oor bieden Gaan we eens iets drinken op de markt? Gaan we eens naar de cinema? Gaan we eens samen een pannenkoek eten? Gaan we eens samen iets gaan drinken? Gaan we eens samen naar de kringloopwinkel, een rommelmarkt of een braderie? Gaan we eens samen naar de woensdagmarkt? Gaan we eens samen uit? Bijv. naar de cinema of iets gaan drinken? Of doen we samen een uitstapje? Gaan we samen een dagje weg naar een rommel- of avondmarkt? Gaan we samen naar de markt? En misschien ook iets gaan drinken? Gezelschapsspelletjes spelen vind ik leuk Heb je zin om eens Blokus te komen spelen? Ik ben aangenaam gezelschap Ik ben aangenaam, maar stil gezelschap Ik ben erg sociaal en kom graag eens bij langs (om tv te kijken, een spel te spelen, wat te babbelen, koffie te drinken of om je gezelschap te houden) Ik bied je een luisterend oor en gezelschap Ik bied je graag een luisterend oor Ik ga graag met mensen om en biedt steeds een luisterend oor 116
Ik help je graag! Ik kan goed luisteren, ik ga ook graag naar een voorstelling of een voordracht Ik luister graag en babbel graag over psychologie, actualiteit, spiritualiteit… Ik speel graag toneel Ik speel graag Uno of Manillen Koffieklets Kom ik eens langs om je gezelschap te houden, samen een gezelschapsspel te spelen, koffie te drinken… Kom je eens Uno, ganzenbord of rummikub spelen? Kun je wat gezelschap gebruiken? Ik kom graag eens bij je langs Luisteren naar elkaar en babbelen met elkaar Ondanks het feit dat ik sociaal ben, ken ik nog niet zoveel mensen in Torhout. Zin om eens af te spreken? Ontspannen samen mensen ontmoeten of leuke activiteiten doen Op visite komen bij je en een potje koffie drinken Spring je eens binnen voor een babbeltje en een drankje? Uno, rummikub, monopoly en ganzenspel speel ik graag Zin in bezoek? Ik kom graag langs voor wat gezelschap en een babbeltje Zin in een babbel en samen iets gaan drinken? Zin in een gezellige koffieklets? Zin om eens op bezoek te komen? Zin om eens op visite te komen?
117
Zin om samen naar een (toneel)voorstelling te gaan?
Ik dans erg graag
Zin om samen Scrabble of Rumicub te spelen?
Ik doe aan yoga, wil je het ook leren of eens meegaan met me?
Sport en beweging Dansen Dansen is mijn passie: stijldans, volksdans, puurdans… Graag geef ik je een workshop! Of dansen we eens samen? Een uitstapje doen, naar een terrasje, de winkelstraten, een tearoom… Een wandeling maken met mijn rolwagen Fietsen en wandelen Ga je mee met mij naar de ‘fitclass’? Ga jij graag fitnessen? Misschien kan ik eens mee? Gaan lopen Gaan wandelen Gaan wandelen Gaan we eens samen fietsen? Gaan we eens samen naar de judo of de autocross kijken? Gaan we eens samen wandelen? Gaan we eens samen wandelen? Of op uitstap? Gaan we samen fietsen? Gaan we samen fietsen? Gaan we samen gaan wandelen en daarna iets gaan drinken? Gaan we samen wandelen? Tussendoor kunnen we even uitblazen bij een kopje koffie 118
Ik ga graag wandelen Ik ga graag wandelen in de rustige natuur of op de zeedijk Ik ga vaak lopen, zin om samen 40minuten te joggen? Ik kan niet zwemmen, maar zou dat wel graag leren Ik wil graag een turnsessie (fitnesssessie) geven/organiseren Ik wil graag eens samen wandelen Ik wil graag mee gaan wandelen met je Ik zit in een rolwagen. Wil jij met mij een wandeling maken in de buurt? Liefst in de namiddag. Ik zou graag eens gaan wandelen in Oostende Ik zou graag samen met iemand een beetje gaan fietsen of wandelen, daarna kunnen we iets drinken Ik zou graag yoga doen, of samen dansen (misschien salsa?) Maken we samen een fietstochtje? Maken we samen een korte wandeling? Meditatieles geven, of samen mediteren Samen 10 km joggen in Groenhovebos? Samen gaan fietsen Samen gaan wandelen Samen gaan wandelen vind ik leuk Samen gaan zwemmen Samen naar de koers (gaan) kijken
119
Samen sporten (turnen, aerobic, yoga, fietsen)?
Ik zoek hulp bij kleine tuinklusjes zoals het onderhouden van mijn kruiden en wat opruimwerk
Wil je eens met mij gaan wandelen? Ik zit in een rolstoel en alleen gaan wandelen lukt niet meer
Kruiden, cactussen en andere planten boeien mij
Yoga (voor volwassenen of kinderen) aanleren
Kom jij me wat helpen in de tuin?
Zin om eens te gaan wandelen?
Zin om mijn gras eens te komen afrijden?
Zin om samen in het bos te gaan wandelen?
Zin om samen te tuinieren?
Zin om samen petanque te spelen?
Zin om samen te tuinieren?
Zin om samen te gaan fietsen? Of samen lid te worden van een fietsclub? Zin om samen te gaan zwemmen, fietsen of wandelen? Zwem jij graag? Ik ook! Spreken we eens af om samen te zwemmen? Zwemmen, wandelen en fietsen doe ik graag Tuin
Iemand vervoeren Iemand vervoeren met mijn wagen Iemand vervoeren of naar het containerpark gaan Iets vervoeren met wagen en aanhangwagen
Door mijn astma kan ik geen gras maaien. Daarom zoek ik iemand om 2wekelijks mijn gras af te rijden
Ik kan je vervoeren/een lift geven met mijn auto
Heb je hulp nodig in je tuin? Ik kom graag helpen
Ik wil je wel een lift geven met mijn wagen
Help ik je wat met tuinwerk?
Lift nodig?
Help jij me om onkruid te wieden in mijn tuin?
Mensen helpen met vervoer
Ik ben niet meer van de jongste en kan wat hulp gebruiken in mijn tuin
Passagier meenemen voor motorrit
Ik kan moeilijk mijn tuin onderhouden en zoek er helpende handen voor (gras afrijden, hagen/buxus snoeien)
Personen vervoeren
Ik kom graag een handje helpen in je tuin
Verzamelen
Ik kom je graag een handje helpen in je tuin (onkruid trekken, gras maaien)
Alles ivm met tuningauto’s interesseert me
Ik werk graag buiten of in de tuin, bijv. fruit plukken, bladeren vegen, tuinhuis opruimen…
Heb jij nog briefpapier liggen dat je niet meer gebruikt? Ik kan dat goed gebruiken voor mijn pennenvrienden!
Ik werk graag in de tuin. Misschien kunnen we samen in de tuin werken bij jou en bij mij? 120
Vervoer
121
Bijlage 7: Inspirerende voorbeelden en getuigenissen
Help je mij met mijn postzegelverzameling? Ik ben lid van een postzegelclub en verzamel voornamelijk Belgische postzegels. Zin om te ruilen? Ik verzamel beeldjes van kippen, maar ook borduursels en schilderijtjes
Enkele buurtvervlechters op de praatstoel: We zitten aan tafel met Annie, Christine, Katrien, Daniël en Dirk: vijf mensen die actief meewerken in het project buurtvervlechting van Tordale en stad en OCMW Torhout. Via dit project gebeurt er een uitwisseling van vraag en aanbod van allerlei taken die buurtbewoners kunnen opnemen. Het project richt zich naar iedereen en heeft ondermeer als doel om ook mensen met een beperking in de lokale gemeenschap te integreren. De gesprekspartners kwamen via verschillende kanalen in contact met buurtvervlechting. Katrien en Annie werden aangesproken door de projectmedewerker, Christine kreeg een tip van haar dochter die erover gelezen had in het stedelijk infoblad ‘Sparresprokkels’, Daniël ging in op een uitnodiging in zijn brievenbus voor een contactvergadering in zijn buurt en Dirk volgde een buurtvergadering nadat zijn gezinshelpster hem hiervan op de hoogte bracht. Ook hun engagement binnen het project is verschillend:
Ik verzamel boeken Ik verzamel champagnecapsules Ik verzamel dingen met/over draken Ik verzamel postkaarten uit de hele wereld Ik verzamel sjaals en beeldjes van engeltjes Mijn verzameling postzegels zou eens geordend moeten worden Zorgzaamheid
Dirk: “Ik heb zelf geen vragen of nood aan hulp of contact. Maar omgekeerd stel ik mij wel graag ter beschikking. Ik ben chronisch ziek, maar voldoende mobiel en wil dus gerust wel eens samen met iemand een terrasje doen, een uitstap maken, enz.”
Ik geef graag een handverzorging Ik geef je graag een mini-manicure: nagels verzorgen en nagels lakken
Daniël: “Ik help een buur met een verstandelijke beperking bij het ordenen – op zijn heel eigen wijze - van zijn postzegelverzameling. Ik bezorgde m’n zelfs reeds een catalogus. Een andere persoon hielp ik reeds bij zijn verhuizing en ik ga steevast naar de bv-café’s.”
Ik help je om je haar te kleuren Ik verzorg graag haar. Ik help je graag om je haar te wassen, in te leggen of te kleuren Ik zou deugd hebben van een handverzorging (ik heb artrose)
Katrien: “Ik heb CVS en ging via dit project op zoek naar lotgenoten.”
Ik zou graag eens genieten van een voetverzorging of een pedicure Kan ik je helpen om je haren te kleuren? Mijn haar kan een knipbeurt gebruiken
c. De buurtvervlechters (Uit respect voor onze buurtvervlechters werden hun namen en contactgegevens verwijderd.) Heb je vragen of opmerkingen? Zijn je talenten en vragen veranderd? Contacteer ons!
Joke Roels - Bruggestraat 39 - 0491 15 73 76 -
[email protected] -
[email protected]
Christine: “Ik heb een ¾ job als verzorgende maar engageerde mij toch in dit project. Op een bijeenkomst leerde ik Nicole kennen. Ik hielp al eens bij het onderhoud van haar woning en we maakten samen ook een wandeling. Achteraf hadden we echter geen contact meer. Met Petra ga ik wel regelmatig op stap. In feite heb ik er via buurtvervlechting een vriendin bij! Ik ging ook al een paar samen met enkele jongeren van Biels 2 (een van de woningen in Tordale) koken. Dat was heel leuk, ze vragen me wanneer ik het nog eens doe!” Annie: “Ik hielp al bij het ronddragen van uitnodigingen voor een buurtvergadering, ga éénmaal per week samen met een buur wandelen en stak ook de handen uit de mouwen bij het ‘ontbijt op de markt’.”
Veel BV-plezier!
122
123
Deze buurtvervlechters zijn actief betrokken en formuleren zowel positieve zaken als bedenkingen bij het project: Daniël: “Er staan heel wat namen op de ‘ledenlijst’ maar het is jammer dat niet méér mensen naar de bijeenkomsten komen.” Die zijn volgens mij nochtans belangrijk om elkaar te leren kennen. Zo blijf je geen vreemde voor elkaar.”
Een initiatief als het buurtvervlechtingscafé is bijvoorbeeld belangrijk. Ook moeten we blijven bewaken dat mensen met een beperking in het geheel betrokken blijven.” Katrien: “Er komen ongetwijfeld nog meer mensen op af. Ik heb alvast mijn nicht uitgenodigd.”
Dirk: “Het is inderdaad niet vanzelfsprekend om zomaar in te gaan op de vraag van iemand die je totaal niet kent. Als mijn buur me vraagt om zijn hond dagelijks even uit te laten terwijl hij op reis is, doe ik dat zonder probleem. Maar bij iemand die ik niet ken en mij vraagt om een avond samen te kaarten of zo, ligt de drempel al hoger. Zelf ga ik bv. tweemaal per week zwemmen. Ik wil dit gerust samen met iemand anders doen maar zal niemand vragen waarvan ik enkel de naam en het telefoonnummer ken.” Christine: “Ik kreeg éénmaal te maken met een nogal opdringerige dame. Ik heb haar vraag dan maar afgewezen.” Daniël: “Het is ook belangrijk dat vraagstellers in de buurt wonen. Als de fysieke afstand té groot is vormt dit een extra drempel. Je gaat makkelijker iemand helpen in de straat om de hoek dan aan de andere kant van de stad”. Op de vraag naar de meerwaarde van buurtvervlechting, reageert de groep alvast enthousiast: Daniël: “Ik ben gepensioneerd en heb al wat jaartjes op m’n teller… Onze samenleving is de jongste decennia in sneltempo gewijzigd. Spontane burendienst en sociaal contact zijn afgenomen, ook de communicatie tussen de mensen verloopt heel anders dan vroeger.” Christine: “Tegenwoordig weet je niet of iemand in je buurt eenzaam is. Mensen kennen elkaar niet meer.” Daniël: “Vroeger ging de (onder)pastoor op huisbezoek… Een niet te onderschatten schakel. Vandaag is in die zin de rol van gezinshelpsters, thuisverpleegkundigen, enz. cruciaal. Zo’n project als buurtvervlechting is dus zeer zinvol. Maar er zijn nog té weinig mensen bij betrokken. Het moet nog groeien.”
Foto: v.l.n.r.: Dirk, Katrien, Christine, Annie en Daniël zijn actieve buurtvervlechters Interview: Alain Cloet
Dirk: “Je moet ermee rekening houden dat een vraag stellen of kenbaar maken, niet evident is. Je stelt je kwetsbaar op en je weet vooraf niet wie erop zal afkomen…” Daniël: “Anderzijds mag dit ook niet te groot worden. We moeten met kleine, lokale groepjes kunnen werken. 124
125
Een interview met BV Hilde: Hilde, kun je vertellen waarom jij BV werd? In de eerste plaats ben ik een zeer sociaal persoon en Buurtvervlechting gaat om het leggen van contacten en het opbouwen van netwerken. Ik woon nog niet zo lang in Torhout dus deze methodiek is een ideaal middel om buurtbewoners te leren kennen. Contacten leggen is geen makkelijke klus. Ik ben een super enthousiaste persoon en ik zet me in voor allerlei engagementen en ondanks dit alles, merk ik dat het contact leggen niet zo simpel is. Dit al zeker niet voor personen met een beperking. Hun sociaal netwerk is dikwijls veel kleiner, t gaat om ouders, hulpverleners en misschien hier en daar nog iemand die ze kennen. Ondanks het klein netwerk vinden ze het fijn om andere mensen te leren kennen. Ten tweede help ik graag anderen. Als je iets kan doen voor een ander dan voel je je belangrijk, dat komt alleen ten goede van ons zelfbeeld. Als ik zie naar personen met een beperking dan is het erg mooi dat met buurtvervlechting de beperking van de personen minder gezien worden, maar vooral de mogelijkheden. Het hoeven geen grootse dingen te zijn. Soms eens helpen in de keuken van een oudere dame, kan al heel veel betekenen voor de dame maar alsook voor de persoon met beperking. Ik hoor dat je ook contact hebt met mensen met een verstandelijke beperking, verloopt dat vlot? Misschien eerst zeggen dat de contacten zelf vlot lopen en dat ik die contacten waardevol vind, maar ik merk bij begeleiders dat het niet altijd eenvoudig is om de zorg voor personen met een beperking uit handen te geven. Met buurtvervlechting is dat wel nodig en dat zie ik als een uitdaging voor alle begeleiders die werken met de doelgroep. Verder wil ik zeggen dat we leven in een ieder-voor-zich-wereld. Er zijn voor alle zaken diensten, is er iets aan je gootsteen, kan je een loodgieter bellen, is de tafel stuk, je contacteert een timmerman, en wetende dat er misschien een buurman is die erg graag timmert...Vaak is het niet ernstig genoeg en dan blijf je maar in de kou staan. De methodiek buurtvervlechting is schitterend want het doorbreekt het individualistisch denken. Want zoals Jef Vanuytsel zingt “ we kunnen niet zonder de andere “
126
Wat doe je als BV/welke contacten heb je ? Ik ben in februari 2012 gestart en ondertussen deed ik al heel wat: • er zijn de maandelijkse contacten, de bv-cafés waar je telkens andere bv’s ziet en zo kennis kan maken. Op een van de bv-cafés gaf ik een workshop meditatie. • Ik ga wandelen met de hond van een jonge vrouw die weinig thuis is in de week • Ik sta ook in het boekje de talentenmarkt als iemand die graag een koffieklets doet, daar krijg ik regelmatig wel reactie op. • Winkelen met een jong meisje • Ik gaf een dansavond voor de jongeren van het MPI • Ik ga wandelen met een groepje die zich wil voorbereiden op de tocht naar compostella. • Ik heb es een ganse groep uitgenodigd voor een kaasplank. Verder ben ik altijd bereid te helpen in de werking van bv. Je bent vooral iemand die graag anderen helpt, heb je zelf al eens hulp gevraagd ? Ik ben vooral een persoon die graag helpt en geeft, dus hoor je hier vooral interesses maar soms heb ik wel eens een vraag: namelijk iemand die wil zorgen voor de opvang van mijn dochtertje. Ik heb de hulp nog niet nodig gehad, maar er is al zeker een dame die graag wil zorgen voor Mien, Ik neem mijn dochter soms mee naar bv-momenten dus de mensen hebben de kleinste BV al gezien ;-). Wat is jouw mooiste ervaring? Op 28 september organiseerde ik een kaasplank. Ik wou graag eens een grotere groep thuis uitnodigen om iets leuks te doen. T zou eerst een BBQ worden, maar door tijdsgebrek door allerlei andere vrijwilligerswerken en het werk en de dochter enz kwam het wat later op het jaar. De mooie dagen waren voorbij wat het weer betreft dus een BBQ zou niet gaan. Het werd een kaasplank, het kon binnen en ik als gastvrouw zou niet de ganse tijd moeten koken maar kon bij de gasten zitten. Samen met Joke bekeek ik wie ik het best zou uitnodigen want er zijn zoveel bv’s, ik wou zeker niemand uitsluiten. Het werd een groep mensen die in de talentenmarkt stonden onder de rubriek ‘ eten en drinken ‘ Mijn dochtertjeshand, de onschuldige hand trok twaalf naampjes. Zo nu kon ik aan de slag, uitnodigingen maken. Twee dames lieten weten dat ze graag wilden komen maar ze konden er niet geraken. Ik wou ze er zeker bij en ben ze een halfuur voordien gaan halen thuis. In het totaal waren we met acht, oudere mensen, jonge mensen, mensen met een beperking. Het was een erg gezellige avond. Ik vond het vooral fijn toen ik me letterlijk even achteruitzette en keek naar de mensen en luisterde naar hun verhalen, iedereen vond het fijn, er werd ook een groepsfoto genomen. Een leuke herinnering voor achteraf. 127
Wat is voor jou de meerwaarde van buurtvervlechting? Het leuke aan de contacten is dat die erg verscheiden zijn, contacten met personen met een beperking en met personen van alle leeftijden, ouderen, jongeren. Ik zou het iedereen aanraden, het kan voor iedereen iets betekenen…!
Bernice: Ik vind het heel leuk dat er regelmatig iemand langskomt om een spelletje te spelen, te naaien of samen koffie te gaan drinken. Maria D: Het wekelijkse kaartmomentje met Elke is altijd plezant. Daarnaast komt Carlos me helpen spitten in mijn moestuintje.
De leukste BV-ervaring: Maria V: Nieuwe mensen ontmoeten en leren kennen. Eens iemand thuis ontvangen. Francine: Deze winter kwamen enkele buurtvervlechters sneeuw ruimen van mijn oprit in ruil voor koffie, versnaperingen en een leuke babbel. Paula: Het is leuk om te babbelen met de andere buurtvervlechters. Maar het is vooral leuk om te zien hoe Annie uitkijkt om bij mij op bezoek te komen en te zien hoe ze daarvan geniet. Elke: Ik vind het leuk om wekelijks te kaarten met Maria. Ook de wandelingen die samen met buurtvervlechters maken om onze tocht naar Compostella voor te bereiden vind ik tof!
128
⟶ Wie graag enkele buurtvervlechters aan de slag ziet, kan op de website van Tordale zien hoe Paula en Annie samen naaien: www.tordale.be
129
Bijlage 8: Folders ‘Buurtvervlechting’ en ‘Voel je rijk in je wijk’
‘IN VLAM EN VUUR VOOR JE BUUR, WAT IS DAT?‘ Ik doe iets voor jou, jij doet iets voor een ander en een ander doet iets voor mij. Buurtvervlechting gaat over het uitwisselen en ruilen van goederen, diensten, activiteiten, zorg, gezelschap,…
©CHHector
g
130
IN VLAM EN VUUR VOOR JE BUUR(T)
Buurtvervlechting is niet moeilijk. Het gaat over kleine, simpele dingen die veel kunnen betekenen voor iemand. Bovenop de leuke ervaringen krijgen BV’s (BuurtVervlechters) een symbolische waardering: wie iets doet voor iemand anders krijgt 60 vlechtjes per uur. Wie iets vraagt aan iemand anders geeft 60 vlechtjes per uur.
Bu Ie • • • • • • •
Samen Naar Buurtvervlechting 22/09/11 15:24
2011_buurtvervlechting_2deversie.indd 3-4
131
Heb je een idee? Word BV!
Buurtvervlechting is er voor iedereen. Iedereen bepaalt zelf, volgens zijn/haar interesse, wat men wil doen:
IK BEN BV!
CHT R E
BU
LE
SE
T
veel
Samen gezelschapspelen spelen Samen naar een film (gaan) kijken Samen een koffie gaan drinken op de woensdagmarkt Een klusje voor een ander doen Je ladder/ computer/ kruiwagen,… uitlenen Een taart bakken voor de verjaardag van je buur … Alles is mogelijk, jij beslist!
TORHOU
n,
• • • • • • •
Wil je deelnemen? Heb je een voorstel? Heb je vragen? Contacteer ons via mail op
[email protected] of via onderstaande gegevens!
URTVE
RV
Contactgegevens: BEA NOLLET Projectmedewerker woonzorgproject OCMW Torhout - Huis Bekaert Markt 23, 8820 Torhout 0474 74 21 17
JOKE ROELS Projectmedewerker buurtvervlechting Huize Tordale vzw Bruggestraat 39, 8820 Torhout 0491 15 73 76
©CHHector
Dit project kadert binnen het woonzorgproject '****wonen in Torhout'
22/09/11 15:24
132
2011_buurtvervlechting_2deversie.indd 1-2
133
Voel je rijk in je wijk Beste inwoner van Oostduinkerke, Stel u eens voor… u bent een fervente tuinier of een vrolijke hobbykok of een echte dierenvriend. En de gedachte komt soms naar boven ‘dit zou ik wel graag delen met iemand…’ Wel, lees dan met veel plezier verder! Misschien wel een beperking, maar talenten….ONBEPERKT ! U heeft misschien in de loop der jaren reeds kennis met ons gemaakt, de bewoners van Huize Rozenwingerd. Wij wonen en werken in de Bitterzoetlaan en hoewel onze bewoners een verstandelijke beperking hebben, proberen ze – net als iedereen - zo veel mogelijk van het leven te ontdekken en hun talenten te ontplooien. Binnen onze ateliers zijn ze al vaardig geworden in brood bakken, choco of advocaat maken, creatieve kaarten en bloemstukjes maken, naaien en breien, noem maar op. Sinds vele jaren waait binnen de zorgsector de wind van ‘volwaardig burgerschap’ en worden we om de oren geslagen met termen als inclusie, gelijkwaardigheid en kwaliteit van leven. Dit komt er eigenlijk op neer dat we er naar streven om alle personen met een handicap te laten deelnemen aan het gewone leven. Maar wat betekent dit echt? Met alle inspanningen is er iets wat professionele begeleiders niet ten volle kunnen invullen, namelijk: personen met een handicap voelen pas dat ze er echt bij horen als ze in de samenleving ook een betekenisvolle rol kunnen opnemen. en daarbij hebben wij u nodig… Buurtvervlechting: was da? Buurtvervlechting is een methodiek waarbij mensen in een buurt gestimuleerd worden om de eigen capaciteiten in te zetten voor andere buurtbewoners. We vertrekken dan ook van de talenten en capaciteiten van onze bewoners. Om deze te achterhalen overlopen we een vragenlijst met bewoners die hieraan wensen deel te nemen. De vragenlijst is vooral gericht op het achterhalen wat de betreffende bewoner graag doet en is onderverdeeld in verschillende categorieën zoals onder andere ontspanning, huishoudelijke taken, interesse voor dieren of muziek. We zijn overtuigd dat iedereen over vaardigheden beschikt die voor iemand anders van betekenis kunnen zijn. De interesses die hieruit voort komen bepalen welke betekenisvolle rol de bewoner wil opnemen binnen zijn buurt. Het is maatwerk: iedereen beslist 134
zelf wat hij of zij wil doen. De talenten van de deelnemende bewoners worden opgenomen in deze folder. Voor de opstart van dit project richten we ons tot personen die in Oostduinkerke wonen. Personen die zich aangesproken voelen door het talent van één van onze bewoners kunnen dan een afspraak maken met deze bewoner om samen iets te doen. Een win-win situatie Doen wij met deze brochure een oproep naar vrijwilligerswerk? Ja, maar op een volledig vernieuwde manier! Wij vragen niet om u te engageren om op vaste tijdstippen iets met onze bewoners te doen. We gaan er van uit dat onze bewoners iets voor u kunnen betekenen. En is dit een keer een middag, of af en toe eens een kwartiertje,…daar bent u helemaal vrij in. We willen vooral de buurt beter leren kennen, de mensen, onze horizon verbreden door die ongebonden contacten die zoveel betekenis hebben…je deel voelen uitmaken van een gemeenschap. We realiseren ons dat dit project nog in zijn kinderschoenen staat maar we hopen op een positieve reactie zodat we het project kunnen voortzetten en uitbreiden. Het zit ‘m in de kleine dingen We zoeken het vooral in de kleine dingen: elkaar ontmoeten is het belangrijkste. Samen in de tuin werken, met de hond gaan wandelen of een leuke bak-activiteit. Misschien zijn er ook mensen die onze bewoners iets willen bijbrengen? Ook dit kan een aspect van buurtvervlechting zijn. De frequentie van de contacten wordt telkens individueel afgestemd op de wens van de betrokken partijen. Enkele voorbeelden om te illustreren: - Ik heb een grote tuin maar niet altijd de tijd of de kracht om de gevallen bladeren te rapen. Ik zie het wel zitten dat er iemand van Rozenwingerd langskomt die dit graag doet en goed kan; veel handen maken licht werk. Ik sta open voor contact met mensen met beperkingen en vind het leuk om samen eens iets te doen. - Ik ben slecht ter been en het is een hele inspanning om naar de bakker te gaan. Ik zou het leuk vinden als iemand van Rozenwingerd dit voor mij zou willen doen. Op die manier ben ik geholpen en geef ik op mijn beurt iemand de kans om een nieuw sociaal contact te creëren.
135
Veel gestelde vragen:
- Michèle: deze spring in’t veld krijgt maar niet genoeg van dansen en muziek
- Is dit een vast engagement op vaste tijdstippen? Nee, u kan uw moment volledig zelf invullen. Het is ook afhankelijk van de ‘opdracht’ waar u zich het beste bij voelt. Vb. U kan er voor kiezen om iemand twee keer per week een brood laten brengen of u ziet het wel zitten om één keer per maand twee uur een bakof tuinactiviteit te doen.
Een klein gebaar kan iets groots teweeg brengen!
- Moet dit altijd bij mij thuis doorgaan? Nee, indien u geïnteresseerd bent, kunnen er gerust activiteiten doorgaan in de voorziening.
Vindt u een ‘match’ tussen uw noden of hobby’s en één van de talenten van onze bewoners? Of kent u iemand die openstaat voor dit initiatief, dan bent u bij ons aan het juiste adres.
- Komt er dan een begeleider mee? In het begin wel om te verzekeren dat de contacten vlot verlopen. Maar als er vragen zijn, kan je altijd bij ons terecht. - En als ik het wil proberen en na verloop van tijd vind ik het niet meer haalbaar? Dit is geen enkel probleem. We zullen hoe dan ook blij en trots zijn op uw inspanning!
- Jessica: gaat graag op stap. Een cinema- bezoek, een terrasje of een pretpark kunnen haar altijd bekoren.
DUS…
Voor vragen en/of interesse, neem dan met alle plezier contact op… Huize Rozenwingerd Bitterzoetlaan 7, 8670 Oostduinkerke Bel naar 058 53 38 50 en vraag naar Tanja Spielberg of Maaike Muyssen
Uit onze overtuiging dat we heel wat in huis hebben, willen we ook uitpakken met onze talenten.
Mailen kan ook naar
[email protected] of
[email protected]
Hier vindt u een alvast een kleine greep uit ons aanbod: - Vincent: iemand om een gezellige koffieklets mee te houden - Cynthia : een creatieve ziel met interesse voor sieraden - Patricia: petanque is haar ding - Jan: voor een lange wandeling is Jan niet te vinden maar een kleine wandeling in het bos zal hij nooit afslaan - Anne: zoek je aan waardige tegenstander in een partijtje snooker dan is Anne de geknipte persoon - Suzanne: zal met plezier je naaikransje vervoegen - Magaly: is gek op dieren en helpt graag bij de verzorging - Roger: onze kunstenaar Roger heeft zijn eigen atelier en een creatieveling met talent voor boetseren en tekenen is altijd welkom 136
137
Colofon Met dank aan: Provincie West-Vlaanderen, het VAPH, Huize Tordale vzw, onze medewerkers, onze cliënten, Hogeschool Gent, VSPW Kortrijk, Stad Torhout, OCMW Torhout, de buurtvervlechters, Huize Rozenwingerd, de partners van het woonzorgproject en Bea Nollet medewerker woonzorgproject Tekst: Joke Roels In opdracht van: Huize Tordale vzw - Bruggestraat 39 - 8820 Torhout Grafisch ontwerp: Mieke Dekoninck Druk: drukkerij Verstraete Met steun van:
Voor reacties en informatie kan je contact opnemen met Joke Roels: 0491 15 73 76 of
[email protected] © September 2013 D/2013/13.014/1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
138
139
Buurtvervlechting: het inzetten van individuele talenten van mensen om zo te werken aan een warme en inclusieve samenleving.
