MVO Verslag 2007 Essent N.V. Duurzaamheid samen doen. Dilemma s durven delen

MVO Ve r s l a g 20 07 E s s e n t N.V.

Duurzaamheid samen doen. Dilemma’s durven delen.

MVO Verslag 2007

INHOUD

Ondernemen doen we samen 4 De maatschappij dat zijn wij

06 Essent als werkgever Diversiteit in ontwikkeling 50 Interviews

Profiel 6

Monic Bührs, Marie-Christine Osterop Anouk Rasenberg, Margo van Berkel

01 Omzien en vooruitkijken De terugblik 10 De vooruitblik 18

07 Essent als bedrijfsburger Regionale betrokkenheid 62 Interviews

02 Corporate governance van MVO 20

Marco Grob, René Savelsberg Annemarie Moons, Gijsje van Honk

03 Opbouw en verantwoording van het verslag 24 08 Duurzaamheid gemeten 74 04 Essent als bedrijfsvoerder De energie van morgen 26

09 Assurance Report 78

Interviews Paymon Aliabadi, Gerard Hirs Johan van de Gronden, Richard Schmölzer 05 Essent als marktspeler Duurzaamheid gewogen 38 Interviews Johan Maris, Helma Kip Kornelis Blok, Nico Roozen

Essent N.V.

w w w. e s se n t . e u

>

Ondernemen doen we samen

De maatschappij dat zijn wij

Vanuit die overtuiging hebben we ons in 2007 ingezet om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) nog meer in te bedden in ons bedrijfsbeleid en onze bedrijfsvoering. Het Ondernemingsplan, met daarin een aantal expliciete MVO-doelstellingen, was daarbij een belangrijk instrument. In 2008 zullen we deze doelstellingen verder vertalen in concrete maatregelen per business unit, compleet met KPI’s (key performance indicators) en streefwaarden. Ook voor MVO geldt dat aankondiging van nieuw beleid niet volstaat. Een onderneming dient ook verantwoording af te leggen over de mate waarin dat beleid tot uitvoering is gebracht. Om die reden hebben wij in 2007 ons eerste, separate MVO Verslag (over 2006) gepubliceerd. Deze expliciete rapportage over onze inspanningen op gebied van MVO maakte het mogelijk om zeer concrete gesprekken te starten met in- en externe stakeholders over onze ambities. Bovendien zorgde het uitbrengen van het verslag voor een verheugende stijging van Essent in de jaarlijkse transparantiebenchmark van het ministerie van Economische Zaken. Ons MVO-beleid krijgt telkens nieuwe impulsen vanuit de dialoog met onze stakeholders. Door te luisteren naar hun adviezen en kritiek proberen wij ons beleid zo goed mogelijk te laten aansluiten op hun verwachtingen. Zestien in- en externe stakeholders hebben in dit verslag hun mening gegeven over voor Essent belangrijke thema’s als energietechnologie, gebruik van biobrandstoffen, diversiteit van het personeelsbestand en regionale verankering van de onderneming. Hun opmerkingen zullen wij ons zoveel mogelijk ter harte nemen bij het zetten van volgende stappen. Voor het welslagen van het MVO-beleid van Essent is de betrokkenheid van onze medewerkers een absolute voorwaarde. Het zijn de medewerkers die gezamenlijk de ambities van Essent realiseren. In 2008 zullen wij een interne campagne lanceren met als doel de inspiratie en motivatie van de medewerkers verder te versterken. Uitgedaagd door het campagnemotto ‘How on Earth’, zal iedere medewerker betrokken worden bij acties om het (letterlijke) leefklimaat binnen en buiten de onderneming te verbeteren. 2008 belooft een aard-ig enerverend jaar te worden! Arnhem, 27 februari 2008 Michiel Boersma voorzitter Raad van Bestuur

4 Essent N.V. MVO Verslag 2007


>

Profiel

Essent is een Nederlands energiebedrijf dat elektriciteit, gas en warmte levert aan huishoudelijke en zakelijke klanten. Wij beschouwen Nederland als onze thuismarkt en zijn ook in toenemende mate actief in Duitsland en België. Essent is aanwezig in de gehele energieketen, van de productie van energie – uitgezonderd exploratie en winning – tot en met de levering aan eindverbruikers: grootzakelijk, kleinzakelijk en consumenten. Daarnaast leveren wij diverse

Energieketen

productie

handel

elektriciteit

SURGXFWLH

KDQGHO

WUDQVPLVVLH

GLVWULEXWLH

gas

H[SORUDWLH HQZLQQLQJ

KDQGHO

RSVODJ

WUDQVPLVVLH

DDQZH]LJ QLHWGHHOVDDQZH]LJ


infrastructuur

verkoop OHYHULQJ

GLVWULEXWLH

OHYHULQJ


verwante producten en diensten, zoals het onderhoud van

De gegevens over 2007 laten zien dat Essent in Nederland:

apparatuur, energieadviesdiensten, warmte, de exploitatie

■

van duurzame energievoorzieningen en micro warmte-

■

krachtkoppeling. Tevens verrichten wij een drietal milieu-

marktleider is met een netto-omzet van EUR 7,4 miljard in duurzame energie koploper is, als producent en leverancier

activiteiten: de verbranding en compostering van afval en

■

het beheer van stortplaatsen. Essent Kabelcom, leverancier van kabel- en telecomproducten, maakt per 1 februari 2007 geen deel meer uit van de onderneming.

met Energie:Direct eigenaar is van één van de snelst groeiende energie-startups

■

toonaangevend is met haar milieubedrijf, waar elk jaar zo’n 2,9 miljoen ton afval wordt verwerkt.

Essent is een niet-beursgenoteerde N.V., opgericht in 1999, met het hoofdkantoor in Arnhem. Haar aandeelhouders zijn Nederlandse provincies en gemeenten. De onderneming heeft tien business units. Zeven daarvan vormen de Energiewaardeketen voor Nederland, Duitsland en België. De overige activiteiten in Duitsland vinden plaats bij swb AG. Het Netwerkbedrijf is financieel, organisatorisch en juridisch afgescheiden van de overige activiteiten. Bij Essent werkten ultimo 2007 ruim 10.000 mensen.

+RRIGNDQWRRU

(QHUJLHZDDUGHNHWHQ

7 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Profiel

0LOLHX

.DEHOFRPWRWIHEUXDUL

VZE

1HWZHUN

'HXWVFKH(VVHQW

7RHJHYRHJGH:DDUGH'LHQVWHQ

6HUYLFH 9HUNRRS

(VVHQW7UDGLQJ

3URGXFWLH

3URMHFWHQ

%XVLQHVV'HYHORSPHQW

Organogram Essent N.V.

6WDIGLHQVWHQ(VVHQW6XSSRUW*URXS


Profiel

>

Netto-omzet per segment - doorlopende activiteiten Í LQPLOMRHQHQHXURÂV 7RWDDO

2007

7.377,5

(QHUJLHZDDUGHNHWHQ

5.671,8

(QHUJLHGLVWULEXWLH

1.216,8 378,0

0LOLHX

1.001,6

VZE$* (OLPLQDWLH %HWUHIWHOLPLQDWLHVLQWHUVHJPHQW OHYHULQJHQ9RRUYHUGHUHLQIRUPDWLH ]LHKHW(VVHQW-DDUYHUVODJ

– 890,7 2006

6.441,6 4.588,4 1.241,6 380,2 1.055,6 – 824,2

2005

5.889,6 3.543,8 1.276,2 362,4 993,0 – 285,8

Netto-omzet per land - doorlopende activiteiten Í LQPLOMRHQHQHXURÂV 7RWDDO

2007

7.372,7

1HGHUODQG

5.826,5

'XLWVODQG

1.190,5 355,7

2YHULJ

2006

6.431,4 4.954,8 1.316,5 160,1

2005

5.875,9 4.621,7 1.133,0 121,2

([FOXVLHIRP]HW(VVHQW.DEHOFRPWRWIHEUXDUL



People Aantal medewerkers1

2007

2006

10.223

9.832

27

27

% vrouwen % vrouwen in leidinggevende functies

14

14

% ziekteverzuim

4,3

4,2

0,97

1,09

DART-score

Planet

2007

Aantal ondertekende leverancierscodes Donaties (in euro’s, circa)

Profit

2006 88

15

300.000

300.000

2007

2006

bedragen in miljoenen euro’s

Netto-omzet

7.378

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Essent N.V.

2.594

761

Totaal eigen vermogen

5.175

3.414

724

1.620

8.204

6.559

Totaal rentedragende verplichtingen Geïnvesteerd vermogen

Power Totale duurzame productiecapaciteit (MW) % duurzame energie in totale productie

2007

6.442

2006

1.042

1.065

10,0

15,2

Aantal Groene Stroomklanten in Nederland

927.000

936.000

Aantal Groen voor Gasklanten in Nederland

25.000

15.300

CO²-uitstoot (Kton)2

14.625

14.496

48

33

% vaste biomassa met EGGS-label

1

FTe’s exclusief Essent Kabelcom

2

Emissies voortkomende uit de productie van elektriciteit en warmte naar rato Essent-aandeel, exclusief emissies afkomstig van Essent Milieu en Essent Netwerk

9 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Profiel

01 De terugblik w w w. e s se n t . e u

>

Omzien en vooruitkijken

de eerste resultaten zijn binnen

gemeten naar internationale maatstaven

Het jaar 2007 was – na de grondige verkenning in 2006 – ons

De weg waarlangs we de MVO-doelen willen bereiken is in

eerste echte beleidsjaar op het gebied van maatschappelijk

2006 beschreven in zeven strategische uitgangspunten:

verantwoord ondernemen. Het werd menens met People,

■

stimuleren van duurzame ontwikkelingen en beperken van

■

versterken van onze concurrentiekracht in de landen waar

■

in acht nemen van internationale mensenrechten door

■

versterken van de arbeidsparticipatie van in Essent

adviesraad en de benoeming van MVO-ambassadeurs in de

■

vergroten van de kwaliteit van de arbeid binnen Essent

verschillende business units. Daarmee konden we aan de

■

vergroten van de leefbaarheid van onze omgeving

slag met de uitvoering van het MVO-beleidsplan 2007-2010.

■

vergroten van de veiligheid.

Planet, Profit en de door Essent toegevoegde vierde P van Power.

klimaataantasting

MVO kreeg een stevige verankering binnen het bedrijf; op de werkvloer en in het bestuur.

we zijn gevestigd

Zo stond er in het Ondernemingsplan 2007 voor het eerst een MVO-paragraaf. Twee belangrijke stappen volgden

toeleveranciers

direct aan het begin van het jaar: de instelling van de MVO-

ondervertegenwoordigde groepen

Centraal in het plan staan drie aandachtsvelden, te weten energiebesparing, innovatie en employability. Het is be-

In juni 2007 hebben we deze uitgangspunten tegen het licht

moedigend dat er in 2007 op deze drie terreinen meteen al

gehouden. Wij wilden weten of ze voldoende ondersteuning

voortgang kon worden geboekt. Zoals de introductie van het

gaven aan de ambitie van Essent om een leidend duurzaam

Essent BespaarPlan in samenwerking met de aandeelhou-

energiebedrijf te zijn. De conclusie was dat wij – om een

ders, de goedgekeurde innovatiestrategie en de bereidheid

goede vergelijking te kunnen maken met andere bedrijven –

van Essent – traditioneel toch een mannenbolwerk – om werk met onze MVO-strategie meer aansluiting zouden moeten te gaan maken van ‘vrouwen in de top’.

zoeken bij internationale standaards. Daarom hebben we

Een paar opmerkelijke voorbeelden, die elders in het verslag

de zeven uitgangspunten veranderd in negen speerpunten,

uitvoeriger terugkeren.

die nu de kern vormen van het MVO-beleid:



samen op zoek naar het beste: landelijk en mondiaal

Wij kiezen welbewust en enthousiast voor het pad van de duurzaamheid, maar dat betekent niet dat wij ook elke route zelfstandig willen uitstippelen. De uitdagingen zijn immers zo groot dat het bundelen van krachten noodzakelijk is. Bovendien kun je met samenwerking een krachtig signaal afgeven in de markt, richting geven aan ontwikkelingen en de samenleving tonen waar je voor staat. Een belangrijke gebeurtenis in dat opzicht was het zogeheten Akkoord van Schokland. Op 5 juli 2007 tekende onze bestuursvoorzitter Michiel Boersma op het voormalige Zuiderzee-eiland Schokland, namens een consortium van twintig bedrijven, kennisinstituten en niet-gouvernementele organisaties, dit akkoord met de overheid. De samenwerkende partijen verplichten zich om duurzaamheidscriteria uit te werken voor ingevoerde biomassa, inclusief een certificatiesysteem. Waarborgen dat de biomassa, die wij in onze centrales gebruiken, langs duurzame weg wordt geproduceerd en verhandeld in het land van herkomst, daar gaat het om. Daarmee kunnen we een bijdrage leveren aan het uitbannen van extreme armoede en honger. En we kunnen er een duurzaam leefmilieu en eerlijke handel mee bevorderen. Het akkoord is onderdeel van Project 2015, het door de regering ingestelde programma om de achterstand in te lopen bij het realiseren van de acht Millennium Ontwikkelingsdoelen. De deelnemers hebben er voor getekend binnen zes jaar een goed certificatiesysteem te realiseren. In die periode zullen er in de exportlanden ook proefprojecten worden opgezet om ter plaatse de expertise op gebied van de productie van duurzame biomassa te bevorderen. ■

emissiereductie

■

aandeel duurzame energie in de brandstofmix

regionale verankering, regionale verantwoordelijkheid

■

energiebesparing, inclusief efficiënt omgaan met

Sinds mensenheugenis heeft Essent wortels in de regio. Wij

basismateriaal en brandstoffen

komen er uit voort en nog steeds zijn de provincies en de

■

innovatie en kennismanagement

gemeenten in het oorspronkelijke werkgebied onze aandeel-

■

klanttevredenheid en kwaliteitslabels

houders. Verantwoordelijkheid nemen voor die regio past

■

goed werkgeverschap

daarom bij Essent en dat bij voorkeur in samenwerking met

■

mensenrechten

de aandeelhouders.

■

bedrijfsburgerschap

Samen hebben we begin 2007 het Essent BespaarPlan

■

veiligheid van werken.

Aandeelhouders ontwikkeld. De doelstelling is tweeledig. Terugdringen van de CO2- uitstoot met energiebesparing en

In een benchmark die eind 2007 plaatsvond, is Essent inmid-

verduurzaming. En verlagen van de maandlasten bij klanten

dels vergeleken met andere grote energiebedrijven in

door energiebesparing. We richten ons daarbij op drie doel-

Europa. Daarbij is gebruik gemaakt van de Dow Jones Sus-

groepen: de huishoudens, de aandeelhouders zelf (met hun

tainability Index (DJSI). Dit is de leidende mondiale index

gebouwen, voorzieningen en aanverwante non-profit instel-

voor het meten van de duurzaamheidprestaties van beurs-

lingen) en de zakelijke markt.

genoteerde ondernemingen. Essent is het eerste Neder-

Met iedere aandeelhouder maken we een eigen Bespaar-

landse energiebedrijf dat zich laat doorlichten aan de hand

Plan, maar graag bieden we vervolgens – met het oog op

van de DJSI.

schaalvoordelen – de mogelijkheid voor gezamenlijke

De uitkomsten, die de basis zullen vormen voor het beleid in

uitvoering.

2008, geven een gemengd beeld. De belangrijkste conclu-

Essent stelt een meerjarig budget ter beschikking: EUR 5

sies zijn dat Essent op economische en sociale dimensies de

miljoen in 2007 en EUR 10 miljoen in 2008. Het budget voor

vergelijking met andere Europese energiebedrijven goed kan 2009 wordt na de evaluatie in 2008 vastgesteld (zie verder doorstaan, maar op de milieudimensie nog een paar stappen

hoofdstuk 7).

moet maken. Vooral onze klimaatstrategie moet nog worden aangescherpt (zie verder hoofdstuk 8).

11 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Omzien en vooruitkijken › De terugblik


Een ongemakkelijke waarheid. Maar ook een uitdagende.

:hhZcihX]ZcìZZga^_`Z`d[ÒZ 3TZÛ TdXcSTPdc^\PcT]eP]4bbT]cXbe^âcPP]eP]aXVX]P[T]Dci:P_TW3^dfT4VQTacb3PcbcPPce^â TT]TTa[XYZTQTWP]ST[X]VeP]STQ^TaT]SXTSTZÛ T_a^SdRTaT] 5PXacaPSTSdb 3TZTda\TaZT]iXT]c^T^_iâVed[SXVfPcTaVTQadXZQXYST_a^SdRcXT ^_V^TSTVTi^]SWTXSbiâVe^âSTfTaZ]T\TabT]^]STafXYbe^â Wd]ZX]STaT]0[[T\PP[iPZT]SXTfTQXY4bbT]cTT]fPa\WPac c^TSaPVT]4]fPPafTPP]fX[[T]QXYSaPVT] ?Tab[^ceP]aTZT]X]V)P[bYTz\PPcbRWP__T[XYZeTaP]cf^âS^]STa ]T\T]{]PSadZZT[XYZdXcSaPPVc\^TcYTSPPa^^ZX]TXVT]WdXbX]W^dS PP]VTeT]7TcbRWT]ZT]eP]SddaiP\TZÛ TXbSPPaX]TT]bcP_ 4T]Z[TX]T\PPafTiT][XYZTbcP_SXTfTiTccT]\Tc_^fTa E^[êTacdXVX]VT]_PbbXT

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

de mensen van Essent doen mee

kilometers, een milieuvriendelijker wagenpark, dubbelzijdig

MVO-beleid kan in een onderneming alleen gedijen als de

printen en het gebruik van Max Havelaar koffie. Ook deed

top het uitdraagt en de medewerkers zich erbij betrokken

men de suggestie medewerkers op te roepen om als energie-

voelen. Over MVO moet gesproken worden. Over de nood-

besparingsambassadeur actief te worden in de eigen woon-

zaak van verduurzaming en over de keuzes die daarbij aan de en leefomgeving. orde komen. Om dat gesprek op gang te brengen heeft

Het enthousiasme onder de medewerkers rechtvaardigt

Essent alle medewerkers in maart 2007 de dvd toegestuurd

een aantal vervolgstappen. Allereerst is een analyse gemaakt

met de film ‘An inconvenient truth’ van Al Gore. Naar aanlei-

van de resultaten van de bijeenkomsten, die vervolgens werd

ding van die film is er volop gediscussieerd binnen het bedrijf gecommuniceerd binnen het bedrijf. Verder is besloten twee en nam het besef toe dat wij – actief in de energiesector – in

programma’s te ontwikkelen, namelijk: ‘Binnengoed’ (gericht

het centrum staan van een ongekend veranderingsproces.

op de interne MVO-huishouding) en ‘Essent CO2-neutraal’

Aan dat proces zullen we actief vorm moeten geven.

(gericht op eigen energieverbruik en mobiliteit).

verantwoord eten en indringend praten

niet alleen buiten, maar ook Binnengoed

over geloofwaardigheid

Het programma Binnengoed, waarmee Essent de eigen

Om MVO verder te verankeren in de organisatie en in het

MVO-huishouding op orde brengt, kent een twee-stappen

dagelijkse werk hebben we tussen 10 mei en 25 juni een tien- aanpak. tal lunchbijeenkomsten georganiseerd met medewerkers op

De eerste stap was een quick-win programma, gericht op

verschillende Essent locaties.

bewustwording en tamelijk eenvoudig te behalen resultaten.

Tijdens deze lunches, uiteraard een verantwoorde maaltijd,

De maanden september, oktober en november van

gaven medewerkers hun visie op MVO. De belangrijkste

2007 werden actiemaanden en kregen ieder een thema.

conclusie uit de bijeenkomsten was: Essent moet ook intern

September werd de maand van de keurmerken.

de daad bij het woord voegen en dus zorgen dat het de eigen

Essent introduceerde o.a. Max Havelaar koffie en FSC papier.

MVO-huishouding op orde krijgt. Daarbij werden voorbeel-

Oktober werd de maand van het hergebruik, waarin onze

den aangedragen als het terugdringen van het aantal auto-

speciale aandacht uitging naar hergebruik van computers,


w w w. e s se n t . e u Tamme Wierenga (manager Informatie Management, Essent), Marga Edens (manager MVO, Essent) en Olivier Vanden Eynde (general manager Close the Gap) reiken de 50.000e computer uit aan bisschop Desmond Tutu.

mobiele telefoons, kantoormeubelen e.d.

CO2-neutraal, aan onze stand verplicht

November werd de maand van de vitaliteit. In een proef-

Willen we als Essent erkend worden als voortrekker in de

project in de grote Essent-vestiging in Den Bosch deden we

verduurzaming van de samenleving, dan zullen we onze

ervaring op met gezonde voeding en bedrijfsfitness.

eigen zaken goed moeten hebben geregeld. CO2-reductie

De tweede stap is gericht op de langere termijn en kent vier fasen. Eerst nemen we de stand van zaken op (welke

en -compensatie zijn daarbij belangrijke thema’s, met het oog op het milieu en ons imago. Alleen als wij actief aan de

producten en activiteiten kent de Essent-huishouding),

slag gaan met het CO2-neutraal maken van ons wagenpark

daarna worden de besparingsmogelijkheden (milieu en

en onze gebouwen, mogen we verwachten dat onze klanten

kosten) vastgesteld, vervolgens kijken we waar de vervan-

zich aangesproken voelen door onze verduurzamingsbood-

gingsmogelijkheden liggen door duurzame producten en

schap. Ook de medewerkers rekenen op het goede voor-

tenslotte bepalen we welke zaken in aanmerking komen voor beeld. Het is een kwestie van geloofwaardigheid. hergebruik. Het gehele programma loopt van 2007 tot 2009

Daarom zijn er twee actieplannen ontwikkeld. Het eerste

en streeft naar een optimaal milieuresultaat in combinatie

gericht op CO2-compensatie van het brandstofverbruik van

met kostenbesparing.

ons wagenpark en het tweede op het energieverbruik van

In 2007 zijn er, behalve de introductie van Max Havelaar

onze gebouwen.

koffie, nog een paar aansprekende resultaten geboekt. Zo werd een begin gemaakt met standaard dubbelzijdig en

naar een CO2-neutraal wagenpark

zwart-wit printen. Een andere opmerkelijke activiteit in het

De totale CO2-uitstoot van het Essent-wagenpark (be-

najaar was het aanbieden van gebruikte pc’s aan de Zuid-

drijfsauto’s, lease-auto’s en gedeclareerde kilometers van

Afrikaanse bisschop Desmond Tutu in het kader van het

privé-auto’s) bedroeg in 2007 zo’n 16.000 ton. Het al eerder

armoedebestrijdingproject Close the Gap (gericht op het

geïntroduceerde beleid om voor elke nieuwe lease-auto een

dichten van de digitale kloof met ontwikkelingslanden).

boom te planten is een goed symbolisch middel om blijvend

In 2008 gaan we onder meer aan de slag met de verduur-

aandacht te vragen voor de noodzaak tot vergroening en

zaming van de productgroepen catering en schoonmaak.

wordt daarom nu geruggensteund door een massief compensatieprogramma gericht op het gehele wagenpark.



Voor 2007 is besloten de uitstoot van 16.000 ton CO2 geheel te compenseren. Hiermee is een bedrag gemoeid van EUR 350.000 aan groencertificaten. In 2008 en volgende jaren zetten we dit beleid voort. Uiteraard zullen wij daarbij ook alles in het werk stellen om het aantal autokilometers terug te dringen. We verwachten dat verdere stimulering van het treingebruik een besparing van 6,5% op het aantal kilometers zal opleveren. Een nog grotere besparing lijkt haalbaar met aanvullende maatregelen gericht op het beperken van reizen door gedragsverandering en het op grotere schaal beschikbaar stellen van voorzieningen als videoconferencing. Hiervoor zijn plannen in ontwikkeling. In 2008 worden de kosten van CO2-compensatie voor het wagenpark opgenomen in de gewone bedrijfsvoering van iedere business unit. Daarmee is een belangrijk stuk MVO-beleid onderdeel geworden van de reguliere bedrijfsactiviteiten. naar een CO2-neutrale huisvesting

Voor de vergroening van de kantoorgebouwen van Essent wordt dezelfde methodiek gebruikt als bij het project Binnengoed. Eerst nemen we de stand van zaken op per vestiging (verbruik, contracten, aard van de gebouwen e.d.), vervolgens stellen we vast waar de mogelijkheden liggen voor energiebesparing en beperking van de CO2-uitstoot,



maal milieuresultaat gecombineerd met kostenbesparing. Dit is niet alleen goed voor de huishoudportemonnee van Essent zelf, maar levert ook aantrekkelijke voorbeelden op voor externe campagnes. Klanten investeren immers sneller in milieuzorg als de maatregelen rendabel zijn. wat anderen ervan vinden

Hoezeer je ook je best doet een goed MVO-beleid gestalte te geven, het is zeker niet uitgesloten dat je iets over het hoofd ziet of een verkeerde indruk hebt van andermans verwachtingen. Daarom onderzoeken we regelmatig wat de relevante partijen in het MVO-werkveld vinden van ons beleid en wat ons betreft staat de dialoog met de stakeholders daarin centraal. Wij hebben ervoor gekozen om ons in 2007 op vier thema’s te richten, te weten palmolie, emissiereductie, energiebesparing en mensenrechten. De eerste stap was een onderzoeksopdracht aan het bureau Good Company om een uitvraag te doen bij een vijftal invloedrijke stakeholders, namelijk het Wereld Natuur Fonds, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Natuur & Milieu en Amnesty International. Om een zo groot mogelijke objectiviteit te waarborgen, kregen deze stakeholders alleen te horen dat het ging om hun visie op het duurzaamheidsbeleid van energiebedrijven. Zij wisten niet dat de vragen namens Essent werden gesteld. De vier milieugerelateerde stakeholders hadden – zo bleek uit de uitkomst – waardering voor de grotere openheid van de energiesector. Ook zag men bij sommige bedrijven bemoedigende ontwikkelingen op het gebied van duurzaamdaarna bekijken we waar we gewone energie kunnen ver-

heid.

vangen door duurzame vormen en tenslotte gaan we over

Toch was de kritiek overheersend. Zo werd bijvoorbeeld

tot het compenseren van de overblijvende CO2-uitstoot.

opgemerkt dat de energiebedrijven met hun hoge winsten

In het vierde kwartaal van 2007 zijn we begonnen met

meer zouden moeten investeren in innovatie, duurzaamheid

fase één en twee van het plan door het invoeren van een

en energiebesparing en zeker niet in kolencentrales. Gebruik

energiemanagementsysteem. Daarmee inventariseren we

van palmolie als biomassa vond men niet duurzaam en het

onder meer het energieverbruik in de Essent-gebouwen en

aanprijzen van groen gas werd window dressing genoemd.

brengen we de besparingsmogelijkheden in beeld. We gaan

Energiebedrijven zouden ook een verantwoordelijkheid voor

ervan uit dat het energieverbruik met 10 tot 20% omlaag

de gehele energieketen moeten nemen en meer aandacht

kan en dat we daarnaast de CO2-uitstoot met aanvullende

schenken aan zaken als kleinschalige energieopwekking en

maatregelen verder kunnen beperken.

energiebesparingadvies. Ook zouden energiebedrijven meer

Een gedetailleerde uitwerking is voorzien in de eerste helft

werk moeten maken van hun sociale rol, bijvoorbeeld bij

van 2008.

betalingsachterstanden.

Men zou kunnen beweren dat fase vier van het plan helemaal

Op basis van de uitkomsten hebben wij eind 2007 een

niet nodig is. Als Essent immers fase drie serieus neemt en

begin gemaakt met de dialoog met een aantal van deze

overal groene energie inzet, hoeft er helemaal geen CO2-

stakeholders om over en weer de standpunten en ideeën

uitstoot meer gecompenseerd te worden. De werkelijkheid

toe te lichten. Maar ook om te bezien op welke gebieden

is echter iets weerbarstiger. Biogas is slechts op zeer

gezamenlijk stappen voorwaarts gezet kunnen worden.

beperkte schaal beschikbaar, groen gas is al een vorm van

Zo zullen Essent en Staatsbosbeheer nader onderzoeken

compensatie en de opwekkingscapaciteit voor Groene

of zij hun bestaande samenwerking kunnen uitbreiden met

Stroom in Nederland houdt geen gelijke tred met de vraag.

kleinschalige initiatieven, die ‘duurzaamheid’ dichter bij de

Het stimuleren van nog meer import is geen doelstelling van

mensen brengen. Op het gebied van palmolie gebruiken wij

Essent. Daarom lijkt het waarschijnlijk dat er toch een res-

de uitkomsten van het onderzoek van de commissie Blok, die

tant aan CO2-uitstoot zal moeten worden gecompenseerd.

een (gefaseerde) certificering van palmolie als haalbare

Net als bij Binnengoed geldt hier het streven naar een opti-

mogelijkheid ziet (zie hoofdstuk 5).



In het vraaggesprek over het thema mensenrechten vroeg Amnesty International de energiebedrijven om aandacht voor problemen als de arbeidsomstandigheden op plantages waar palmolie wordt gewonnen, het aanplanten van CO2compensatiebossen in gebieden waar mensen gedwongen zijn ontheemd en de verdringing van biomassa uit de voedselketen. De door ons gehanteerde Supplier Code of Conduct (zie hoofdstuk 5), die eisen stelt aan alle toeleveranciers, blijkt echter afdoende waarborgen te bieden. Op basis van die conclusie hebben wij besloten het thema mensenrechten voorlopig geen extra aandacht te geven. Uiteraard beperkt de stakeholderdialoog over MVO zich niet tot de NGO’s. Regelmatig uitgevoerde klantenonderzoeken (huishoudens en zakelijke klanten) en klantenfora houden ons op de hoogte van de mening van onze afnemers. Verder praten we met onze aandeelhouders; in de reguliere bijeenkomsten, maar zeker ook in het kader van het BespaarPlan Aandeelhouders. De mening van de medewerkers van Essent telt natuurlijk zwaar mee in het MVO-beleid. Daarom stellen we er ook vragen over in het jaarlijkse medewerkersonderzoek. En

Enkele leden van Impulse!

daarom spreken we veel met elkaar, zoals in de al genoemde

aangesloten bij

lunchbijeenkomsten en tijdens de Pieterpadwandelingen.

Young Leaders for Nature

wandelen op weg naar duurzaamheid

Het Pieterpad, een legendarische wandelroute van het Groninger Pieterburen naar de Pietersberg bij Maastricht, karakteriseert het oorspronkelijke Essent-werkgebied. Omdat wandelen de geest vrij maakt en de tongen los, organiseert Essent wandelingen met groepen medewerkers

was dat we vooral vertrouwen moeten hebben in onze eigen

op het Pieterpad (dagetappes) om met elkaar belangrijke

mogelijkheden.

thema’s te bespreken. In 2007 stonden de wandelingen in

Tijdens de wandelingen worden ook de handen uit de mou-

het teken van MVO. Voor veel deelnemers was MVO aanvan-

wen gestoken. Als groep aan de gang en je nuttig maken.

kelijk een zeer breed en daardoor ook wat ongrijpbaar be-

Zo is er in de vroege herfst van 2007 een pad aangelegd

grip. Maar gaandeweg de wandelingen kwam het dichterbij.

in het natuurgebied Goudplevier in Drenthe en in Maastricht

Daarbij bleek al snel een grote bereidheid om een steentje

wisten de wandelaars het voor elkaar te krijgen dat er

bij te dragen aan MVO, maar ook dat velen hun eigen mo-

HR-ketels geplaatst konden worden in het Toon Hermans-

gelijkheden op dat gebied onderschatten. Veel gehoorde

huis (voor patiënten met terminale kanker).

opmerkingen waren: “ik wil wel, maar mijn chef vindt het vast Verder zijn er vrijwillig verplichtingen aangegaan door wanonzin” en vooral ook “dan moet het wel iets mogen kosten”.

delaars. Een groep gaat bijvoorbeeld het Arboretum in het

De wandelaars hebben echter tijdens de verschillende wan-

Groningse Eenrum in 2008 voorzien van zonne-energie.

delingen zelf bewezen dat hun invloed groter is dan ze eerst

Een andere groep gaat proberen kleinschalige waterkracht

dachten. Dat resulteerde in een aantal mooie projecten en

te realiseren bij een restaurant in Denekamp.

verbetertips.

De wandelingen leverden ook veel bruikbare tips op voor de

Tijdens één van de wandelingen liep professor Arjo Klamer

interne campagne Binnengoed.

(hoogleraar economie van kunst en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam) mee om de relatie tussen MVO en

jong geleerd….

gedrag op een filosofische manier tegen het licht te houden.

MVO gedijt het best als het door de mensen in het bedrijf

Daar kwam uit dat we het beste presteren als we ons als

enthousiast wordt omarmd. Dat gebeurde bij ons onder meer

groep verbonden voelen en het onderwerp na aan het hart

door Impulse!, de vereniging van Management Trainees

dragen. Een bezoek tijdens een wandeling aan het als ‘echt

van Essent. De jongeren van Impulse! sloten zich aan bij de

MVO-bedrijf’ bekend staande Ben & Jerry’s toonde aan dat

Young Leaders for Nature, die waren ontstaan als reactie op

Essent zich niet hoeft te schamen voor haar vorderingen.

een open brief van de top van het Nederlandse bedrijfsleven

De overkoepelende conclusie van de 18 wandelingen in 2007 aan het – nieuw te vormen – kabinet (december 2006). Deze


open brief was een initiatief van Leaders for Nature en bood

MVO is business as usual

het kabinet steun aan voor een actief overheidsbeleid op

Dat 2007 het eerste echte MVO-beleidsjaar was, mag ook

het gebied van duurzaam ondernemen.

blijken uit het feit dat MVO nu een vast element is geworden

De Young Leaders for Nature gaven vervolgens in een eigen

bij het opstellen van onze business plannen. In het over-

open brief aan zelf ook een bijdrage te willen leveren aan

koepelende Ondernemingsplan 2008 staat voor het eerst een

het MVO-beleid van hun bedrijf. In november 2007 werd

MVO-paragraaf en de business units zijn uitgenodigd in hun

deze brief overhandigd aan de bestuursvoorzitters van

eigen business plannen ook een MVO-paragraaf op te ne-

23 grote Nederlandse bedrijven, waaronder Essent. Als

men waarin ze aangeven welke beleidsmatige en praktische

vervolgstap organiseerden de Young Leaders for Nature

bijdrage ze leveren aan het gezamenlijke MVO-beleid.

begin januari 2008 een forum in Utrecht waar ze in discussie

Met deze ontwikkeling is MVO ingebed in de formele orga-

gingen met de bestuurders van hun bedrijven. Een vijftiental

nisatie en onderdeel geworden van de reguliere planning en

Essent-leden van Young Leaders for Nature maakte van

controlecyclus. MVO is niet langer een buitenbeentje,

de gelegenheid gebruik om vier gedegen afspraken te

maar behoort tot het gewone denken, doen en rapporteren

maken met de Raad van Bestuur, aanwezig in de persoon

binnen Essent.

van Rinse de Jong en met MVO-manager Marga Edens. De eerste afspraak is dat de Essent Young Leaders for Nature gaan helpen het MVO-bewustzijn binnen Essent te vergroten (People). De tweede is dat er een MVO-ideeënfuik wordt opgezet om ideeën van Essenters effectief om te zetten in besluiten en acties (Planet). De derde is dat Essent investeringen behalve op winstgevendheid ook toetst op MVO-gehalte (Profit). De vierde is dat de Essent Young Leaders for Nature gaan werken aan een voortrekkersrol van Essent bij het op groene stroom laten rijden van de (elektrische) auto van de toekomst (Power).


01 De vooruitblik w w w. e s se n t . e u

Omzien en vooruitkijken

mag het een onsje meer worden?

De belangrijkste projecten zijn: het vergroten van de in- en

Hoezeer het ook tot tevredenheid stemt dat MVO een vol-

externe zichtbaarheid van ons MVO-beleid, het versterken

waardig deel van het beleid en het dagelijkse werk bij Essent

van het draagvlak bij diverse stakeholders en het opzetten

is geworden, er is geen enkele reden om voldaan achterover

van in- en externe projecten die een aanjaagfunctie hebben.

te leunen. De uitdagingen – regionaal, landelijk en mondiaal

Een praktische vertaling van de strategie is zichtbaar in het

– nemen immers alleen maar toe. Bovendien reikt de ambitie

activiteitenplan van de afdeling MVO:

van Essent op MVO-gebied verder dan wat er nu is bereikt en daarom is er ook in 2008 veel werk aan de winkel. de strategie aangescherpt

energiemarkt ■

43% van de klanten gaan Groene Stroom gebruiken

■

35.000 klanten gaan Groen voor Gas gebruiken

De hoofddoelstelling van de MVO-strategie voor 2008 is ook het versterken van MVO als een leidend principe in de

duurzaamheid

Essent-strategie, in het bedrijfsbeleid en in de dagelijkse

■

stimuleren van torrefactie* en Essent inrichten voor het

■

nieuwe compensatieprojecten ten behoeve van Groen voor

operaties om daarmee zeker te stellen dat Essent een leidend duurzaam energiebedrijf wordt.

gebruik ervan

De in het begin van dit hoofdstuk genoemde negen speer-

Gas

punten blijven daarbij onverminderd van kracht. De afdeling MVO vervult de rol van inspirator, gangmaker en coördina-

bewustwording

tor, gericht op het verder borgen van MVO in de organisatie

■

door: ■

bewustwording en actieve participatie van medewerkers

■

het door de business units ontwikkelen van commerciële

opzetten van een MVO-campagne ten behoeve van de medewerkers

producten en diensten uit het MVO-beleid.


* Zie figuur op blz. 36

wij zetten de wereld centraal

Medio 2008 starten we met een interne campagne. Dit om een bijdrage te leveren aan de verdere bewustmaking van medewerkers op duurzaamheidsgebied en aan de inbedding van de nieuwe kernwaarden van Essent. Deze kernwaarden – pro-actief verantwoordelijkheid nemen en samen waarmaken – moeten we nu met nadere betekenis gaan laden om ze werkzaam te laten zijn. Van kernwaarden verwachten we immers een richtinggevende impuls voor ons denken en doen. Als we duurzaamheid hoog in ons vaandel hebben, moeten we de kernwaarden ook durven ‘vergroenen’. Alleen dan mogen we verwachten dat wij de duurzaamheidselementen in onze strategie ook op waarde weten te schatten en beter toegerust zijn om dienovereenkomstig te handelen. De campagne die wij voor ogen hebben, zet de wereld centraal. De overkoepelende vraagstelling is wat we gaan doen tegen de klimaatverandering. Daarom hebben we deze medewerkerscampagne ‘How on Earth’ genoemd. De campagne kent twee kernthema’s: energiegebruik en mobiliteit. We gaan aan de slag met kennisuitwisseling en daarna met gedragsverandering, waarbij het er soms serieus aan toe zal gaan en soms ook met feestelijk plezier. Met goede moed op pad om samen aan de toekomst te bouwen.

19 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Omzien en vooruitkijken › De vooruitblik

‘How on earth’

02 w w w. e s se n t . e u

Corporate governance van MVO

Enkelen van de ongeveer zeventig MVO-ambassadeurs

MVO is een gewoon onderdeel van onze bedrijfsactiviteiten

Onze handelwijze:

en kent daarom dezelfde wijze van besturen (corporate go-

5 Wij handelen integer

vernance) als Essent in het algemeen. Wetgeving en de Code

6 Wij zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving

Tabaksblat zijn bepalend voor deze corporate governance,

7 Wij dragen zorg voor een zorgvuldig ondernemingsbestuur

die nader wordt beschreven in ons financieel jaarverslag.

8 Wij staan voor vrij ondernemerschap en eerlijke

Goed ondernemerschap en goed bestuur vormen het fundament onder een goede corporate governance. Bij Essent zeggen we vervolgens: goed ondernemerschap

concurrentie 9 Wij stellen aan onze zakelijke relaties dezelfde eisen als aan onszelf

is maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. En: goed bestuur is maatschappelijk verantwoord bestuur.

In het zakelijke verkeer hanteren wij een set aan MVO gere-

Dat zijn onze beginselen.

lateerde inkoopvoorwaarden; de Supplier Code of Conduct. Hiermee willen wij waarborgen dat ook onze toeleveranciers

bedrijfscode

maatschappelijk verantwoord opereren.

Hiervan afgeleid is de leidraad voor ons dagelijks handelen: de Essent Bedrijfscode:

klokkenluidersregeling

Met de Klokkenluidersregeling bieden wij iedere medeOnze verantwoordelijkheden:

werker die een misstand vermoedt de mogelijkheid dit veilig

1 Onze klanten kunnen altijd op ons vertrouwen

te melden. Een vertrouwenspersoon ziet erop toe dat de

2 Wij bieden onze aandeelhouders een optimale

identiteit van de medewerker geheim blijft en dat deze

waardeontwikkeling 3 Onze medewerkers mogen rekenen op respect en vertrouwen 4 Wij tonen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid


medewerker niet benadeeld wordt in de arbeidsrelatie. In 2007 zijn er geen meldingen geweest die onder de Klokkenluidersregeling vallen.

nieuwe positionering, nieuwe kernwaarden

business unit directeuren, stafdirecteuren en specialisten,

In het najaar van 2007, na het beëindigen van de fusiebe-

wordt voorgezeten door de voorzitter van de Raad van

sprekingen met Nuon, hebben wij ons beraden op onze

Bestuur. De adviesraad ondersteunt de Raad van Bestuur

positionering in de markt. Eén van de belangrijke uitkomsten

met aanbevelingen over beleid en uitvoering op het gebied

was dat we beter herkend willen worden als een bedrijf dat

van MVO.

echt werk maakt van duurzaamheid en innovatie. Essent is

De belangrijkste onderwerpen waar de adviesraad zich over

daarmee ook in de positionering verder opgeschoven naar

boog in 2007 waren het borgen van MVO in de bedrijfsvoe-

de maatschappelijke verantwoordelijkheid waar het invulling ring, de dialoog met de stakeholders, de vraag in welke mate aan wil geven.

Essent betrokken wil zijn bij projecten in ontwikkelingslan-

Om onszelf nauwgezet te richten op de nieuwe uitdagingen,

den en de positie van Essent op de CO2-emissiemarkt. De tweede stap is dat wij begin 2007 MVO-ambassadeurs

zijn de kernwaarden van Essent aangescherpt tot: pro-actief, verantwoordelijkheid nemen en samen waarmaken.

hebben benoemd. De ongeveer zeventig ambassadeurs,

Deze kernwaarden staan ons en iedereen die met ons

vrijwilligers en voortkomend uit alle geledingen van het be-

samenwerkt dagelijks ter beschikking als stimulerende

drijf, vormen de voorhoede van MVO binnen Essent. Ze zijn

krachtbron. Hoe doen wij ons werk? Nou zo!

aanspreekpunt in de organisatie. Verder bestaat hun functie uit signaleren en inspireren. Ze komen een viertal keren per

zonder inbedding geen MVO

jaar voltallig bijeen om informatie uit te wisselen en aanbe-

Met het MVO-beleid willen we – zoals gezegd – er voor zor-

velingen doen. Ook treden ze op als gespreksleiders bij de

gen dat Essent een leidend duurzaam energiebedrijf wordt.

Pieterpadwandelingen. In het voorjaar van 2007 waren ze

Uiteraard is de beleidsbepalende rol hierbij weggelegd voor

nauw betrokken bij de MVO-lunches.

de Raad van Bestuur, maar zonder brede inbedding in het

Het gevolg van deze twee-stappenaanpak is dat de veran-

bedrijf zou er weinig van terecht komen. Daarom zijn er een

kering van MVO binnen Essent al behoorlijk gestalte heeft

tweetal stappen gezet.

gekregen. MVO begint als een ‘groene draad’ door het bedrijf

De eerste is dat we begin 2007 een MVO-adviesraad in het

te lopen.

leven hebben geroepen. Deze raad, samengesteld uit

21 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Corporate governance van MVO


in het Ondernemingsplan van Essent

gekeken naar elementen in de bedrijfsvoering waar MVO

Om MVO verder te borgen binnen de bedrijfsvoering van

een rol speelt en waaruit risico’s kunnen ontstaan. Eén van

Essent hebben we in het Ondernemingsplan 2008 – dat in

de conclusies is dat de verankering van MVO in de gewone

het najaar van 2007 werd opgesteld – een aparte MVO-

bedrijfactiviteiten bijdraagt aan het inzichtelijk maken en

paragraaf opgenomen met bedrijfsbrede doelstellingen.

verkleinen van mogelijke risico’s. Veel wordt al gewonnen

Daarnaast zijn alle business units gevraagd om in hun

met goed geformuleerde doelstellingen en het borgen van

afzonderlijke ondernemingsplannen voor 2008 ook MVO-

interne processen.

doelstellingen op te nemen. Hierbij zijn we uitgegaan van een vertaling van de negen speerpunten uit ons MVO-beleid

internationaal verbond

naar de activiteiten van de afzonderlijke business units.

Geen corporate governance, maar wel een stap die Essent

De uitvoering van het plan volgen we in 2008 op de voet.

nog steviger verbindt met MVO is het lidmaatschap van UN

Waar nodig sturen we het bij.

Global Compact, een internationaal verbond van de Verenig-

Door het breed te positioneren binnen Essent wordt MVO

de Naties, bedrijfsleven, arbeidsorganisaties en maatschap-

nog meer een regulier onderdeel van de bedrijfsvoering,

pelijke instellingen. Doelstelling is het ondersteunen van tien

inclusief de planning- en controlecyclus.

universele beginselen op het gebied van mensenrechten,

Het wordt business as usual.

arbeidsomstandigheden, milieu en de bestrijding van corruptie.

ook in Corporate State of the Risk

Direct na de oprichting zijn wij in de loop van 2007 toegetre-

Enkele keren per jaar stelt Essent de Corporate State of the

den tot de Dutch Chapter van Global Compact. Tot dusver is

Risk op. Het is een onderdeel van het risicomanagement-

Essent het enige Nederlandse energiedistributiebedrijf dat

beleid waarmee we inzicht verkrijgen in de voornaamste

lid is van Global Compact.

risico’s die het bedrijf kunnen raken en de mogelijkheden

Over het jaar 2008 zullen we voor de eerste keer een Commu-

om ze te beperken.

nication on Progress uitbrengen, een MVO Verslag conform

Alle business units en stafafdelingen geven hierin een

de Global Compact methodiek.

inschatting van de risicokansen en de mogelijke consequenties ervan. Daarbij gaat het ondermeer om operationele risico’s, veiligheidsrisico’s, economische risico’s, risico’s door veranderende wetgeving en reputatierisico’s. In lijn met de gedachte dat MVO onderdeel is van de reguliere bedrijfsvoering, zijn we in 2007 begonnen met de MVO-inbreng bij deze risicobeoordeling. Daarbij is



Opbouw en verantwoording van het verslag opbouw

verantwoording

De structuur van dit verslag weerspiegelt de voortgang die

Dit MVO Verslag is samengesteld volgens de algemene uit-

Essent heeft gemaakt met de inbedding van MVO. Waar het

gangspunten van het Global Reporting Initiative (GRI).

verslag over 2006 vooral een brede en diepgaande inventa-

Wij maken daarbij gebruik van de G3-richtlijn voor de vast-

risatie was van het gehele aandachtsveld, is dit verslag over

stelling van de belangrijkste GRI-indicatoren. Een overzicht

2007 veel meer toegespitst op de wezenlijke vraagstukken en van de gebruikte indicatoren en de toepassing van de GRI de daaruit voortvloeiende dilemma’s.

Application Level Criteria is te vinden op onze internetsite.

We handhaven daarbij wel de benaderingswijze vanuit de vier Voor het vaststellen van de reikwijdte van dit verslag is het rollen die Essent speelt in de samenleving: de bedrijfsvoerder, GRI Boundary Protocol – een referentiedocument over het de marktspeler, de werkgever en de bedrijfsburger.

vaststellen van de grenzen van rapportages – ons uitgangs-

Bij iedere rol behandelen wij het meest dringende dilemma.

punt. Bij de beschrijving van onze prestaties en de opname van gegevens is gekeken naar de relevantie van de bedrijfs-

de bedrijfsvoerder

de energie van morgen

activiteiten, de mate van zeggenschap van Essent en de materialiteit van de gegevens.

wat wel en wat niet? reikwijdte de marktspeler

Het verslag gaat over de MVO-activiteiten van Essent N.V.

duurzaamheid gewogen

in 2007. Centraal staat hierbij dat wij een energiebedrijf zijn.

hoe duurzaam is palmolie?

Om die reden zijn de activiteiten van Essent Milieu – een onderneming primair gericht op de verwerking van afval-

de werkgever

stromen – beperkt meegenomen. Ook zijn onze minderheids-

diversiteit in ontwikkeling

deelnemingen (kleiner dan of gelijk aan 50%) niet opgeno-

waar blijven de vrouwen?

men in het verslag. En we richten ons hoofdzakelijk op Nederland. Wel rapporteren we gedeeltelijk over onze Duitse

de bedrijfburger

51% deelneming swb AG. Ook zijn onze windactiviteiten in

regionale betrokkenheid

Duitsland vermeld.

suikeroom of partner?

De samengevatte financiële gegevens hebben betrekking op de gehele Essent-organisatie, inclusief deelnemingen en

Daarnaast beschrijft dit verslag een paar opmerkelijke ont-

activiteiten in de landen waar wij actief zijn.

wikkelingen en biedt, waar relevant, alvast een vooruitblik op Maar er zijn natuurlijk uitzonderingen. Als energiebedrijf rap2008. Qua vorm kiezen we eigenlijk voor twee verslagen, een

porteer je over energie. Daarom nemen wij de elektriciteitsproductie van onze deelnemingen, pro rata ons belang, mee.

gedrukte versie en een versie op internet. Via internet kun je

Evenals van Essent Milieu, dat uit afval ook energie opwekt.

immers het gehele jaar door de ontwikkeling van je presta-

Omdat het zo’n bijzondere deelneming is, staan we ook stil bij

ties laten zien en er ook veel meer achtergronden bij geven.

ons 50% belang in EPZ N.V., exploitant van onder andere de

Alle informatie over Essent, onze centrales, windparken en

kerncentrale Borssele.

activiteiten is daar terug te vinden, evenals de bijbehorende

Bij energieproductie komen emissies vrij. Daarom rappor-

cijfers. Uiteindelijk bewijzen cijfers de ambitie, de voortgang

teren wij de belangrijkste – CO2 – voor al onze deelnemingen.

en de mate van het succes. In dit gedrukte verslag staan de

Niet opgenomen zijn de, beperkte, emissies die vrijkomen

belangrijkste. Alle detailinformatie stellen we via internet ter

bij het transport van gas of de compensatie van de weer-

beschikking: www.essent.eu.

standsverliezen, die ontstaan bij transport van elektriciteit, van Essent Netwerk. Ook zijn de emissies die vrijkomen bij afvalverbranding en -opslag door Essent Milieu niet opgenomen.



Veiligheid is iets dat bij Essent voor iedereen geldt. Onze

dilemma’s die wij tegenkwamen. Hiervoor is veel overleg

veiligheidsprestatie, uitgedrukt in de DART-score, omvat

geweest tussen alle lagen van de onderneming en met

alle bedrijfsonderdelen van Essent en swb AG. De financiële

diverse stakeholders. Open interviews geven weer hoe

minderheidsdeelnemingen, waar Essent geen controlerende

belanghebbenden kijken naar onze omgang met dilemma’s.

invloed heeft op de dagelijkse gang van zaken, zijn hierin niet En voor het beleid spraken wij met medewerkers, gespeciameegenomen.

liseerde stafmedewerkers, business unit directeuren en de

Onze medewerkers zijn misschien wel onze belangrijkste energiebron. Naast het aantal (in FTe) mensen werkzaam

Raad van Bestuur. De uitkomsten hiervan vormen het meer kwalitatieve gedeelte van het verslag.

bij Essent, kijken we ook specifiek naar de leeftijdsopbouw,

Ook cijfers en trends hebben we opgenomen en in veel ge-

ziekteverzuim, man/vrouw verhoudingen en diverse andere

vallen vergelijkende data. Deze meer kwantitatieve gegevens

zaken. Deze analyses hebben betrekking op ons eigen

zijn afkomstig uit reguliere bronnen en rapportagesystemen.

personeel, maar ook op bijvoorbeeld uitzendkrachten.

En voor de samenvatting van de financiële data is aansluiting

Personeel van het Duitse swb AG, Essent België en Ener-

gezocht bij ons financiële jaarverslag. Dit verslag wordt apart

gie: Direct (beide onderdeel van de business unit Service &

gepubliceerd.

Verkoop), onze nieuwe acquisitie Westland Energie Services, onze minderheidsdeelnemingen en stagiaires zijn niet

externe validatie

meegenomen in deze analyses.

Het gaat er om dat de informatie volledig is, dat het klopt en dat er transparant verslag van gedaan wordt. Daarom heb-

gegevensverzameling

ben wij Ernst & Young Accountants gevraagd een Assurance

Met ons verslag laten we zien wat wij in 2007 gedaan

Report op te stellen bij dit verslag. Onderzocht wordt of

hebben. De meeste informatie gaat over de manier waarop

(delen van) het verslag op internet ook een Assurance

wij MVO een vaste plek gaven in de onderneming en de

Report kunnen krijgen.

)LQDQFL OHZDDUGHQ +HDOWKDQGVDIHW\JHJHYHQV 3URGXFWLHHQHPLVVLHJHJHYHQV

Keuze opname gegevens per business unit

.ODQWSURGXFWHQPDUNWJHJHYHQV

3HUVRQHHOVJHJHYHQV

1LHWYDQWRHSDVVLQJ 1 2 3 4 5 6 7 8

0LOLHX

.DEHOFRPWRWIHEUXDUL

VZE

1HWZHUN

'HXWVFKH(VVHQW

7RHJHYRHJGH:DDUGH'LHQVWHQ

6HUYLFH 9HUNRRS

(VVHQW7UDGLQJ

3URGXFWLH

3URMHFWHQ

%XVLQHVV'HYHORSPHQW

0DDWVFKDSSHOLMNUHOHYDQWHDFWLYLWHLWHQ

(QHUJLHZDDUGHNHWHQ

Veiligheidsgegevens hebben betrekking op eigen Essent-personeel en gecontracteerde derden. Energieproductie Essent Groep, CO2-emissies exclusief emissies Essent Netwerk en Essent Milieu. Deelneming naar rato Essent-belang. Personeel actief in deelnemingen, alleen opgenomen indien belang >50%. Maatschappelijke activiteiten zijn maar beperkt toe te schrijven aan afzonderlijke business units. Activiteiten van swb AG zijn niet opgenomen. Betreft de CO2 uit energieproductie emissies van deelnemingen waar de business unit Business Development, namens Essent, de belangen behartigt. Betreft alleen de windactiviteiten in Nederland en Duitsland. Inclusief activiteiten van Essent België en Energie:Direct. Betreft de producten Groene Stroom, Groen Zakelijk en Groen voor Gas. Opgenomen in totale aantallen FTe werkzaam bij Essent. Niet opgenomen in overige personeelsgegevens.

25 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Opbouw en verantwoording van het verslag


Essent als bedrijfsvoerder

De energie van MORGEN continu in bedrijf

iedere centrale een buitenbeentje

Elektriciteitscentrales en windparken, ze spreken tot de

Hoe imposant en ingewikkeld het ook mag lijken, in principe

verbeelding. Imposante bouwwerken. Staaltjes van tech-

is elektriciteitsopwekking simpel. Iedere centrale, elke wind-

nisch vernuft. Maar ook de krachtbron van de samenleving.

molen is eigenlijk een fietsdynamo, maar dan in het groot.

De plek waar elektriciteit wordt gemaakt. Waar vuistdikke

Bijzonder wordt een centrale door de gebruikte brandstoffen

kabels vertrekken om die elektriciteit bij de mensen te

en de milieumaatregelen.

brengen.

Wij kennen binnen Essent drie soorten grote elektriciteitscentrales: conventionele kolen- en gascentrales en zeer

de plek van de Power

De power om het licht aan te steken, machines op te starten,

efficiënte warmtekrachtcentrales (WKC’s). De Amercentrale en de Clauscentrale zijn gebouwd als

computers te laten werken, de power om dat betaalbaar te

traditionele centrales, maar inmiddels hebben we de duur-

houden en de power om het zo duurzaam mogelijk te doen.

zaamheid ervan al flink verbeterd.

Essent is een koploper in Nederland als duurzame energie- In de Amercentrale bij Geertruidenberg stoken we bijvoorproducent. Die positie gaan we zorgvuldig verder verbreden.

beeld naast steenkolen een flinke hoeveelheid vaste

We willen immers een leidend duurzaam energiebedrijf zijn.

biomassa (hout) mee. Bovendien leveren we een belangrijk

Dat betekent hard werken, want het stelt hoge eisen aan

deel van de overblijvende warmte aan huizen en bedrijven.

onze bedrijfsvoering. We moeten de bestaande centrales

Bij de centrale is een DeNOx-installatie in aanbouw. Hiermee

duurzamer maken. We moeten nieuwe centrales bouwen met worden de schadelijke stikstofoxiden (NOx) uit de rookgastechnologie die het klimaat minder belast. We moeten maxi-

sen gehaald. De capaciteit van de Amercentrale is 1.240 MW

maal rendement halen uit onze windparken.

aan elektriciteit en 600 MW aan warmte.

En bovendien moeten we daarbij goed opletten dat de

De Clauscentrale in Maasbracht is een aardgascentrale die

leveringszekerheid intact blijft en dat onze klanten het nog

geschikt is gemaakt voor het bijstoken van bio-olie.

kunnen betalen.

De capaciteit van de Clauscentrale is 1.280 MW.


raspaardje onder de centrales

capaciteit van 25 MW. In deze centrale wordt vaste biomassa

Een bijzonder type is de WKC. Wij hebben er zelf – of met in-

gestookt in de vorm van snoeihout en houtpellets.

dustriële partners samen – diverse en de grootste van Essent

Warmtekrachtkoppeling (WKK) is belangrijk. Het zijn eigen-

staat in Moerdijk.

lijke kleine warmtekrachtcentrales. We hebben er gelukkig

WKC’s zijn uitermate gunstig voor het milieu, want ze wek-

veel van, want WKK’s zijn net als hun grote broers erg goed

ken tegelijkertijd elektriciteit en warmte op. Warmtekracht-

voor het milieu. Daarom willen we ook flink uitbreiden. Een

centrales geven daarom een hoog rendement tegen een lage

mooie impuls in die richting was de overname, begin 2007,

uitstoot van CO2. Bij de huidige stand van de techniek is de

van het bedrijf Westland Energie Services, gespecialiseerd

WKC zonder meer de meest effectieve manier om grootscha- in de energielevering aan glastuinders. WKK is in deze sector lig elektriciteit op te wekken.

zeer aantrekkelijk omdat glastuinders zowel elektriciteit

Om de WKC rendabel in te zetten is het wel een voorwaarde

(licht) en warmte nodig hebben alsook CO2 voor de groei van

dat de gasprijs gunstig is ten opzichte van andere brandstof-

hun gewassen. De opgestelde capaciteit van alle WKK’s is

fen. En dat was de laatste jaren niet altijd het geval.

zo’n 160 MW.

In totaal beschikken we nu over 1.560 MW aan warmte-

Een andere ontwikkeling op dit gebied is de zogenaamde

krachtcentrales, pro rata eigendom Essent. Op het gebied

micro-WKK; een CV-ketel waarmee je in een woning zo-

van WKC’s is Essent een koploper in Noordwest-Europa.

wel warmte als elektriciteit opwekt. Op dit moment worden

Onze ervaring met en kennis van deze technologie zijn van

micro-WKK’s vooral nog geplaatst in proefprojecten.

groot belang voor de komende jaren als de weerbarstige

Ook in de afvalverbrandingsinstallaties in Wijster en de

overgang naar een duurzame energievoorziening moet wor-

vergistingsinstallatie in Groningen wordt elektriciteit opge-

den gemaakt en verdere stappen moeten worden gezet op

wekt. De gezamenlijke capaciteit is zo’n 60 MW. De Afval-

het gebied van energiebesparing.

verbranding Zuid-Nederland N.V. (AZN) levert verder stoom aan de WKC Moerdijk. Het zou immers zonde zijn de verbran-

alle beetjes helpen

dingswarmte van het afval niet optimaal te benutten.

Wij kennen natuurlijk ook elektriciteitsopwekking op kleinere schaal. Zo heeft de biomassacentrale in Cuijk een

27 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Essent als bedrijfsvoerder › De energie van morgen


een beetje water en…

Eén van de nieuwe projecten is de vervanging van 134

Aan waterkracht biedt het vlakke Nederland niet al te veel

bestaande windturbines in de Eemshaven door 52 nieuwe

mogelijkheden. Essent heeft twee kleine waterkrachtcen-

molens van elk 3 MW, waardoor de capaciteit daar bijna

trales. Eentje van 11,5 MW in de Maas bij Linne en een heel

verviervoudigt tot 156 MW.

kleintje (100 kW) in de Vecht bij Gramsbergen. Maar ook hier

In 2008 verwachten wij onze windcapaciteit met 70 MW

geldt: ‘wie het kleine niet eert…’ Bovendien doen we er op

te vergroten, waarvan zo’n 44 MW in eigendom blijft. Het

deze manier ervaring mee op.

resterende deel bouwen we om aan anderen te verkopen. We hebben onze expertise immers niet voor niets.

…veel wind

Windenergie is daarentegen wel een factor van belang in het

windenergie geen oplossing voor alles

totaal van onze elektriciteitsproductie. Om zoveel mogelijk

Windenergie mag dan belangrijk zijn en succesvol, het

kennis en ervaring te verzamelen op één plek, hebben we

heeft ook nadelen. Hoe meer windturbines, hoe lastiger

onze activiteiten op het gebied van windenergie in Neder-

de landschappelijke inpassing. En offshore is het tamelijk

land en Duitsland gebundeld in Essent Wind.

prijzig. Verder is er het algemene probleem dat je voor elke

In 2007 konden we 42 MW toevoegen aan de bestaande

megawatt windenergie bijna dezelfde capaciteit aan andere

capaciteit. Maar ook verkochten we bijna 65 MW aan be-

opwekking achter de hand moet houden. Want het waait

staande windparken in Duitsland. En hebben we één van

nu eenmaal niet altijd. Terwijl er wel altijd elektriciteit wordt

onze twee windparken in het Eemhavengebied afgebroken

gevraagd.

zodat er ruimte is voor nieuwbouw. De 40 kleine windmolens

Bovendien kan er omgekeerd op zeer windrijke nachten wel

waren samen 10 MW en worden vervangen voor grotere,

eens een elektriciteitsoverschot ontstaan in de stille uren en

moderne, windturbines. In totaal hebben we nu in Neder-

dan moet je misschien warmtekrachtcentrales uitschakelen.

land en Duitsland bijna 424 MW aan windenergie staan. Een

Wat weer ten koste gaat van energiebesparing en warmte-

respectabele hoeveelheid, maar iets minder dan vorig jaar,

levering.

dus stilstaan is er niet bij. Aan projecten op de vaste wal (onshore) hebben we in Nederland voor de komende jaren

biomassa onder vuur

250 MW in voorbereiding, terwijl we in Duitsland rekenen op

Een flink aantal jaren geleden trokken we daarom al de

maar liefst 1.150 MW.

conclusie dat we niet alle kaarten op windenergie moesten

Aan projecten in zee (offshore) denken we 400 MW te reali-

zetten als het ons menens was met de verduurzaming

seren in Duitsland.

van de energieproductie. Er moest in elk geval een tweede

CO2-emissies energieproductie Í LQNWRQ 7RWDDO

2007

14.625

*HHUWUXLGHQEHUJ

5.320

0DDVEUDFKW

1.715 589

0RHUGLMN

1.782

2YHULJ(VVHQW

5.218

HQHUJLHNHWHQ 'HHOQHPLQJHQ

2006

14.496 5.495

HQHUJLHNHWHQ

1.435 525 1.582 5.458 2005

14.706 5.915 1.262 648 1.631 5.250



manier van duurzame energie-opwekking ontwikkeld

De wenselijkheid van kernenergie dient echter eerst in een

worden. Eentje met groeiperspectief. In het streven naar

maatschappelijk debat te worden vastgesteld.

verdere vergroening hebben we daarom veel werk gemaakt

Wel blijven we ons oriënteren op de technologie en de veilig-

van biomassa als brandstof in centrales.

heidsvraagstukken om geen kennisachterstand op te lopen.

Vaste biomassa in de vorm van houtsnippers en pellets als brandstof in de speciale centrale bij Cuijk en als bijstook in de Amercentrale bij Geertruidenberg. En vloeibare biomassa in de vorm van bio-olie en vetzuren als bijstook in de Clauscentrale bij Maasbracht. Helaas is na een aantal zeer succesvolle jaren de eigen productie van duurzame energie in 2007 gedaald. De oorzaken hiervan worden toegelicht in hoofdstuk 5. ook nog kernenergie

Samen met Delta Nutsbedrijven in Zeeland is Essent aandeelhouder (50%) van de kerncentrale in Borssele. Deze centrale heeft een capaciteit van 485 MW. Met de rijksoverheid hebben Essent en Delta in 2006 een convenant gesloten. De kerncentrale, die technisch nog een flinke tijd mee kan, mag openblijven tot 2033. Daarmee wordt kapitaalvernietiging voorkomen. Essent en Delta stellen – als tegenprestatie – elk een bedrag van EUR 125 miljoen beschikbaar voor de overgang naar een duurzame energievoorziening in Nederland. De rijksoverheid legt er EUR 250 miljoen bij. Essent en Delta brengen een gedeelte van hun inbreng onder in een apart fonds, dat wordt toegelicht in hoofdstuk 7. Essent ziet kernenergie als één van de mogelijke tussenstappen op weg naar een geheel duurzame energievoorziening.

CO2-trends belangrijkste Essent-centrales Í LQNJ0:K *HHUWUXLGHQEHUJ

2007

738 521

0DDVEUDFKW

320

0RHUGLMN

2006

760 340 330

2005

743 355 343


CO2

04 w w w. e s s e n t . e u

DILEMMA

[ 4:1 ]

Maar nu ons dilemma als bedrijfsvoerder Wij moeten afwegingen maken tussen duurzaam, betaalbaar en beschikbaar, immers de prioriteiten van onze stakeholders zijn niet altijd dezelfde. Kunnen we desondanks een goede bijdrage leveren aan de energie van morgen?

Bedrijfsvoerder/Power

[ 30/31 ]

hoe groen zijn we als investeerder?

met import?

Centrales hebben niet het eeuwige leven. Met renovatie kun

Veel meer import lijkt ons niet haalbaar en niet wenselijk.

je weer een flinke tijd vooruit, zoals we zien bij de Clauscen-

De landen op de Noordwest-Europese energiemarkt kam-

trale in Maasbracht en de WKC in Moerdijk. Maar het is als

pen in feite allemaal met hetzelfde probleem. Overal staan

met een auto. Hoe je ook poetst en sleutelt, op een gegeven

oude centrales die binnenkort uit bedrijf gaan. In Duitsland

moment is de techniek definitief verouderd. En het brand-

worden ook nog kerncentrales gesloten. In Noorwegen mag

stofverbruik niet meer aanvaardbaar.

geen waterkracht meer worden bijgebouwd. En bovendien

Voor het zover is moet je nagedacht hebben over vervanging. zijn langjarige contracten om internationale transportcapaEn over aanvulling, want het energieverbruik zal in de toe-

citeit te reserveren niet mogelijk binnen de regels van de EU.

komst blijven stijgen. Natuurlijk gaan we veel werk maken

Uit een oogpunt van afhankelijkheid is import ook minder

van energiebesparing. Als het aan ons ligt halen we de ambi- aantrekkelijk. En het schakelt de eigen invloed op energiebetieuze kabinetsdoelstelling van 2% besparing per jaar. Maar

sparing en verduurzaming uit.

de verwachting is dat de vraag naar energie desondanks de

Daarom zullen we - om de zekerheid en de verduurzaming

komende 10 jaar tenminste met 1% per jaar stijgt.

van de energievoorziening te garanderen – zelf de productie-

Daar komt nog bij dat de Nederlandse elektriciteitsvoor-

capaciteit in Nederland moeten uitbreiden.

ziening in vergelijking met andere Europese landen mager scoort op de doelstellingen betrouwbaar, betaalbaar en

met duurzame energie?

schoon. Dit stelt de Energieraad vast in het onlangs versche-

Zonne-energie is voorlopig nog te duur en te ongewis om

nen rapport ‘Brandstofmix in beweging; Op zoek naar een

zo’n belangrijke rol te vervullen. Een doorbraak in de ont-

goede balans’. De oorzaak zit vooral in een overmaat aan

wikkeling van betaalbare zonnecellen is wel te verwachten,

gasgestookte centrales (wat natuurlijk terug te voeren is op

maar niet op korte termijn.

‘Slochteren’) aangevuld met kolencentrales. En wij kunnen nauwelijks beschikken over waterkracht en kernenergie. Alle reden om eens goed na te denken over de vraag hoe we dat capaciteitsvraagstuk straks gaan oplossen.


En die biomassa waar we als Essent al zoveel ervaring mee hebben? In toenemende mate wordt de duurzaamheid van biomassa in de gehele waardeketen van belang. De stijgende vraag naar biomassa moet niet zorgen voor extra houtkap

of verdringing van de lokale voedselproductie. Biomassa zal

is bij een opslagsysteem voor energie. Daar moeten we in

daarom vooral als bijstook-brandstof een rol blijven spelen.

Nederland hard aan werken. Het tweede is dat we ook in de

Geen hoofdrol, maar een dragende bijrol. We zullen het zeker toekomst in Nederland voorlopig nog een mix nodig hebben niet buiten beschouwing laten. Met windenergie ligt het anders. Op zichzelf is het wel

van verschillende soorten energieproductie. Alleen inzetten op duurzame energie duwt energiebesparing en energie-

denkbaar dat we daarmee de benodigde capaciteit volledig

efficiëntie naar de achtergrond. Het zou bijvoorbeeld ook ten

realiseren. Vooral in zee liggen er nog grote mogelijkheden.

koste kunnen gaan van warmtekrachtcentrales en de meer

Er kleven echter een paar bezwaren aan die we pas kunnen

kleinschalige warmtekrachtkoppeling. Maar uiteindelijk is

oplossen als we in staat zijn energie op te slaan.

energiebesparing de meest duurzame oplossing.

Het ene probleem is de wisselvalligheid van het windaanbod. Als het hard waait, zou je energie moeten kunnen opslaan

energieopslag moet er komen

voor de windstille dagen.

Aan de ontwikkeling van een energie-opslagsysteem be-

Het andere probleem is de opbrengst van windenergie in

steden we als Essent veel innovatieve aandacht. Zo zijn we

de nachtelijke uren. Omdat we het nu niet kunnen opslaan,

betrokken bij het idee voor een energieopslag-eiland in de

moet alles – ook in windrijke nachten – direct op het elek-

Noordzee; de variant op het oude ‘Plan Lievense’ voor het

triciteitsnet worden gezet. Het energieverbruik is ’s nachts

IJsselmeer. En bovendien studeren we in Limburg op de

echter aanzienlijk lager. Het gevolg is dat windenergie in zo’n opslag van energie in ondergrondse reservoirs (water opgeval warmtekrachtcentrales kan verdringen, terwijl die er

pompen met goedkopere nachtstroom en weer naar beneden

vanwege de warmtelevering en de energiebesparing juist

laten lopen – door turbines – op de duurdere tijden overdag).

belang bij hebben om zo continu mogelijk te draaien. Dag

Toch zal het nog de nodige tijd duren voor we een goed en

en nacht. Draaien op ‘basislast’ noemen we dat. Ter vergelij-

betaalbaar opslagsysteem hebben.

king: het maken van extra energie voor overdag noemen we draaien op ‘pieklast’.

vooral basislast nodig

Dit betekent in elk geval twee dingen. Het eerste is dat de

Essent heeft in verhouding relatief veel aardgasgestookte

verdere ontwikkeling van duurzame energie bijzonder gebaat opwekkingscapaciteit. Geen wonder. Als Nederlands bedrijf


zaten we destijds immers bovenop de gasbel.Zo’n aardgascentrale is bij uitstek geschikt om overdag op pieklast te draaien, want je kunt hem precies aanpassen aan de vraag. Zoals een gasfornuis. Je draait hem een beetje hoger als het nodig is en even later weer terug naar de sudderstand. Onderzoek leert echter dat er in de toekomst eerst behoefte zal zijn aan basislast. Zeker ook om daarmee de energievoorziening betaalbaar en betrouwbaar te houden. Natuurlijk gaan we door met het succesvolle warmtekrachtbeleid. Ook al omdat we daarmee bijdragen aan de noodzakelijke energiebesparing. Maar we kunnen er niet mee volstaan. Bij warmtekracht is gelijktijdige warmteafzet immers steeds een noodzakelijke, maar niet altijd invulbare voorwaarde. En bovendien heeft de gasprijs een flinke invloed op de haalbaarheid. hybride centrale

Daarom hebben wij ons voorgenomen een hybride centrale te bouwen waarin biomassa en poederkool worden gestookt. Op deze manier kunnen we onze expertise op het gebied van biomassa goed combineren met de nieuwste kolentechnologie. Zo’n centrale leent zich vooral voor continubedrijf en dus voor basislast. We denken aan een capaciteit van ongeveer 800 MW. Steenkool is volop beschikbaar en wordt gewonnen in politiek stabiele regio’s, waardoor ook de prijs tamelijk stabiel is. Uiteraard hebben we ook een kolenvergasser



overwogen, maar deze blijkt thans duurder in de bouw en

de pieklast. Dat zou bijvoorbeeld kunnen met een nieuwe

minder betrouwbaar in bedrijf dan een centrale met poeder-

gasgestookte centrale in Moerdijk.

koolverbranding.

Met al deze uitgangspunten gaan we nu aan het werk.

Rendement en CO2-uitstoot verschillen onderling nauwelijks. En dan moet blijken of zo’n nieuwe centrale ook echt haalDe nieuwe centrale krijgt een rendement van zo’n 46% –

baar is. Omdat we niet de enige zijn in de energiewereld die

tegen maximaal ongeveer 40% van de bestaande kolen-

aan nieuw productievermogen denkt, wordt het niet eenvou-

centrales – waardoor de CO2-uitstoot zo’n 20% lager is.

diger. Het aantal bouwers van nieuwe centrales is beperkt

Omdat de centrale zeker 30% biomassa als brandstof gaat

en vooral door de snelle ontwikkelingen in China, lopen de

gebruiken, neemt de CO2-uitstoot verder af met datzelfde

prijzen nu sterk op. En daarmee is de betaalbaarheid van de

percentage. Daarnaast worden de rookgassen ontdaan van

energievoorziening weer in het geding. Ook dat betrekken

NOx, SO2 en fijnstof.

we bij onze besluitvorming.

We willen de centrale technisch al voorbereiden op het

Moeten we dan toch niet ook aan kernenergie denken?

afvangen en daarna opslaan van CO2. Naar de mogelijkheden Basislast! Betaalbaar, betrouwbaar, schoon als het om daarvan zullen we een studie verrichten. Bovendien gaan

uitstoot gaat.

we onderzoeken of het aandeel biomassa in de brandstof-

In Nederland wordt er voorzichtig weer over gesproken.

samenstelling nog vergroot kan worden.

Maar onomstreden is het beslist nog niet. De milieuorga-

De nieuwe hybride centrale willen we gaan bouwen in Geer-

nisaties zien kernenergie niet als duurzaam en vestigen de

truidenberg, als onderdeel van de bestaande Amercluster.

aandacht op veiligheidsvraagstukken als opslag van het

Het terrein heeft al een infrastructuur voor de verwerking

radioactief afval en non-proliferatie.

van steenkool en biomassa. Verder is de benodigde trans-

Essent wijst kernenergie niet op voorhand af. In de brand-

portcapaciteit voor de afzet van de opgewekte elektriciteit

stofmix zou het tot een betere balans kunnen leiden. Maar

daar aanwezig. En er is een warmtenet (naar woningen en

het vraagt ook om een enorme investering.

bedrijven in de ruime omgeving) waar we de restwarmte uit

Daarom dient eerst het politieke en maatschappelijke debat

de centrale in kwijt kunnen. Hierdoor zal het rendement nog

gevoerd te worden. Want voor de toekomstige energievoor-

verder verbeteren.

ziening geldt: de uitdagingen zijn groot. Daarom moet de samenleving er wel de schouders onder zetten.

vervolgstappen

Overigens denken we nu eerst aan het invullen van de basislast, maar we willen in de toekomst zeker ook aan de slag met


>

Torrefactie en biomassa Verbetermogelijkheden voor biomassa inzet

lucht

brandstof

Drogen

drogend rookgas

Biomassa


Verbranding

rookgas

Torrefactie

Koeling

Ge-torrificeerde biomassa

drogend rookgas

Torrefactie

Warmtewisseling

Torrefactie is een thermisch

tentiële schakel in de biomassa

proces waardoor vaste bio-

waardeketen. Op deze manier

massa – hout, afval en reststro-

kan de hoeveelheid biomassa

men uit de houverwerkende

als vervangende brandstof voor

en agrarische industrie – een

steenkool sterk toenemen en

hogere energiedichtheid en

kan in de hybride centrale nog

minder chemische verontreini-

meer biomassa gebruikt wor-

gingen krijgt. In de verwerking

den. Zo wordt de CO2-uitstoot

– aanvoer en verbranding – in

van de hybride centrale nog ver-

de centrale is het sterk verge-

der beperkt. Essent onderzoekt

lijkbaar met kolen. Torrefactie

de praktische mogelijkheden

is daarmee een belangrijke po-

voor torrefactie dan ook actief.

Interviews Paymon

Aliabadi directeur Essent Trading


Genève

Gerard

Hirs emeritus hoogleraar energietechnologie Universiteit Twente

H E T S P R E E K T V O O R Z I C H DAT D E K O S T E N V O O R C O 2 I N TO E N E M E N D E M AT E O N D E R D E E L G A A N

worden van de prijs die onze klanten betalen voor energie. Tot op heden is er echter op internationaal niveau nog geen consensus over de hoogte van die kosten. Het tweede probleem hier is dat onze bedrijfstak geen duidelijk beeld heeft van de markt na afloop van het Kyoto-protocol in 2012. Gegeven de investeringsomvang van een hybride centrale is het noodzakelijk om te weten hoe de kosten van CO2 zich gaan ontwikkelen; niet slechts voor de komende jaren, maar voor de komende tientallen jaren. O M DAT H E T G E B R U I K VA N B I O B R A N D S TO F F E N V R A A GT O M D E I N Z E T VA N N O G I N O N T W I K K E L I N G

zijnde technologieën, zijn startsubsidies noodzakelijk. Dit is ook het geval met andere grote duurzame energietechnologieën, zoals wind en zonne-energie. Voor al deze toepassingen geldt dat, als de techniek maar breed genoeg wordt toegepast, er schaalvoordelen ontstaan waardoor kosten lager worden. Tot die tijd vormt het inconsistente subsidiebeleid van de diverse nationale overheden een hobbel die niet eenvoudig te nemen is. In de VS en Europa lijken lokale politieke belangen of de invloed van lobbygroepen het gewonnen te hebben van gezond ecologisch en economisch verstand. Het resultaat is een lappendeken van verschillende subsidieregimes en wetgeving, waardoor er geen echte marktwerking ontstaat. En dit ontmoedigt investeerders. H E T L I E F S T Z A G I K DAT N AT I O N A L E O V E R H E D E N S A M E N W E R K E N I N D E O N T W I K K E L I N G VA N E E N

subsidiestelsel, dat op een eenduidige manier wordt toegepast en vooral kijkt naar de lange termijn. Opkomende biobrandstoftechnieken zijn als jonge planten; ze hebben verzorging nodig en een zekere bescherming tegen de tucht van de internationale energiemarkt. De enorme prijsvolatiliteit die je ziet bij conventionele, fossiele brandstoffen kan een succesvol project van de ene op de andere dag veranderen in een onverantwoorde verliespost. Als handelaar kun je deze marktvolatiliteit wel beheersen, maar het kan desastreus zijn voor lange termijn investeringen in duurzame waardeketens. Subsidies zouden rekening moeten houden met deze marktvolatiliteit en voor een langere periode moeten gelden. Een gebrek aan consistentie in de subsidiesystemen voor biobrandstoffen en duurzame technologie is nu de grootste bedreiging voor investeringen door de private sector. En die onzekerheid heeft ook voor ons consequenties bij het nemen van beslissingen over lange termijn investeringen die onze aandeelhouders en het milieu ten goede moeten komen. E S S E NT H E E FT E E N VE R GAAN DE VE R BI NTE N I S M ET DU U R ZAAM H E I D. MAAR H ET LU KT N I ET OM volledig op eigen kracht tot economisch verantwoorde oplossingen te komen. Samenwerking met overheden is nodig, net als consistente wetgeving en subsidiebeleid. Ik denk dat we dan zoveel meer kunnen doen aan duurzame energie. En die samenwerking is om te beginnen echt nodig voor de investering in een hybride centrale.”

0


Paymon

Aliabadi

01

“ E S S E NT I S M A R K TLE I D E R I N D E O N T W I K K E L I N G VA N D U U R Z A M E B R A N D S TO F F E N E N I N V E S T E E R D E R in technologie die deze brandstoffen benut. Wat er op de energiemarkten gebeurt, heeft effect op elke investeringsbeslissing die we nemen. Jammer genoeg zien we nu een opeenstapeling van marktverstoringen op regionaal, nationaal en mondiaal niveau. Deze ontwikkelingen verslechteren de mogelijkheden om onze duurzame energieproductie te vergroten. Laat ik een aantal punten noemen die wij tegenkomen in de ontwikkeling van een op kolen en biomassa gestookte hybride centrale. Van bijzonder belang bij een dergelijke investering zijn emissies en biobrandstoffen. D E H U I D I G E M A R K T V O O R C O 2 S C H I E T O P V E R S C H I L L E N D E G E B I E D E N T E K O R T . D I T I S O N T S TA A N tijdens de invoering van het allocatiesysteem voor emissierechten door de Europese Unie. Industriële bedrijfstakken hebben via dit systeem een hoeveelheid CO2-emissierechten toegewezen gekregen. Als zij meer CO2 uitstoten dan ze toegewezen emissierechten hebben, moeten ze aanvullende rechten kopen op de markt. In plaats van toewijzing, geef ik echter de voorkeur aan een veiling van deze rechten. Een veiling werkt namelijk niet in het voordeel van de traditionele, grote uitstoters van CO2. Hierdoor ontstaat écht een marktprijs voor CO2-emissies. Mocht dit wereldwijd niet zo maar in te voeren zijn - bijvoorbeeld als gevolg van een verlenging van de mechanismen die zijn ontstaan uit het Kyoto-protocol - dan is het wel iets waar de Europese Unie naar moet streven!

Gerard

Hirs

02

“ A L S J E K I J K T N A A R N I E U W E E N E R G I E C E N T R A L E S , DA N S P E L E N D E K E U Z E S V O O R B R A N D S TO F E N techniek een grote rol. Er wordt in de maatschappij kritisch gekeken naar steenkool als brandstof. Toch zijn de wereldvoorraden van steenkool voldoende voor zo’n 1.000 jaar. Steenkool is ruimschoots voorhanden, kent een stabiele prijs en het benodigde energieverbruik bij winning en vervoer is gering. Een bijkomend voordeel is dat je vergelijkingsbasis voor energiebesparing of CO2-reductie bij steenkool redelijk constant blijft. Je hoeft niet steeds meer inspanningen te doen om kolen te winnen. Wat dat betreft maakt steenkool een ‘omgekeerde’ ontwikkeling door: de winning van steenkool is in de loop van de tijd steeds gemakkelijker geworden. B I J A N D E R E B R A N D S TO F F E N M O ET J E STE E D S M E E R E N E R G I E S TE K E N I N H E T V I N D E N VA N N I E U W E

bronnen. En die bronnen worden steeds lastiger te bereiken. Zo is voor de winning en transport van olie of aardgas steeds meer energie nodig. Tussen bron en consumptie gaat per eenheid product steeds meer verloren. Immers, gas komt in de toekomst niet meer uit Slochteren, maar misschien wel als vloeibaar gas uit de Barentszee of Qatar. Het winnen, het comprimeren van gas en het transport kost ook veel energie; misschien ben je al wel 30% kwijt voordat het hier is. Trouwens, in Slochteren komt gas in de toekomst niet meer vanzelf uit de grond, het elektriciteitsgebruik stijgt. Ook in Schoonebeek is 30% van de olie-opbrengst nodig om het product naar boven te krijgen. Ter vergelijking: met kolen is dit minder dan 10%. De energiebesparing die je bereikt met een gasgestookte HR-ketel en het lager zetten van de thermostaat, wordt zo direct teniet gedaan door alle energie die nodig is bij de winning. Gas en olie uit nieuwe bronnen betekent dan ook veel minder energiebesparing en CO2-reductie dan politici en beleidsmakers hopen. Als je zo kijkt naar de verschillen in milieubelasting tussen olie en aardgas enerzijds en steenkool anderzijds, dan zijn deze klein. Dergelijke over wegingen moet je ook meenemen in je brandstofkeuze voor een nieuwe centrale. B I O M A S S A A L S B R A N D S TO F I S H I E R E E N V E R H A A L A PA R T . B I O M A S S A S L A AT , D O O R fotosynthese, CO2 op en is dus een manier om CO2 buiten de atmosfeer te houden. En als het maar lang genoeg onder de grond ligt wordt het bijvoorbeeld steenkool. Aardgas, aardolie en steenkool zijn zo onderdeel van een CO2-kringloop van miljoenen jaren. Biomassa die bovengronds vergaat of als brandstof wordt ingezet laat de opgeslagen CO2 in feite direct weer los. Hout in een bos weg laten rotten is dus zonde. Moedwillig composteren is nog erger. Beter is het om die biomassa te bewaren en de CO2 in de biomassa dus opgeslagen te houden.

PAYMON ALIABADI

B I O M A S S A A L S V E R VA N G E R V O O R F O S S I E L E B R A N D S TO F B E T E K E N T DA N O O K DAT D E Z E

opgeslagen CO2 weer in de lucht komt. Als brandstof staat biomassa nog in de kinderschoenen. Vergassing lukt nog niet echt en verbranding in een centrale met alleen biomassa, zoals in Cuijk, laat een erg laag rendement zien van zo’n 20%. Het merendeel van je verbranding is dan een soort gecontroleerde bosbrand! Dan kun je het dus beter opslaan en is het efficiënter om kolen te stoken. Alleen in een moderne, grootschalige kolengestookte centrale kun je biomassa efficiënt bijmengen en ontstaat een goed rendement, het dubbele van Cuijk. Er komt dan nog steeds CO2 vrij, de helft. Maar je benut de energiewaarde van de biomassa wel beter. En dat is winst. Een hybride centrale als de Amer 10 is dus een goed plan. N A A S T B R A N D S TO F I S T E C H N I E K N AT U U R L I J K N E T Z O B E L A N G R I J K . M E T D E I N D E JA R E N ’90 gestarte techniek van kolenvergassing is onderhand veel kennis opgedaan. Deze techniek had veel opstartproblemen, maar functioneert nu goed. Medewerkers van Essent hebben aan dit succes een grote bijdrage geleverd. Ik kan mij voorstellen dat naast vergassing van kolen, je ook naar verbranding in moderne kolencentrales wil kijken en dat beide opties naast elkaar staan. De milieuregels zou je met beide technieken goed moeten kunnen naleven, maar ik verwacht dat het rendement van kolenvergassing toch hoger ligt en dat ook aan andere milieu-eisen beter wordt voldaan. Dit moet je natuurlijk wel afwegen tegen de bouwkosten. Maar een hoger rendement is natuurlijk wel een rechtvaardiging voor een hogere investering.”

GERARD HIRS

JOHAN VAN DE GRONDEN

Johan

van de Gronden

03

0

“ H E T W E R E L D N AT U U R F O N D S ( W N F ) S TA AT V O O R B I O D I V E R S I T E I T E N V E E LV O R M I G H E I D van leven. En die biodiversiteit staat onder enorme druk door de klimaatverandering. Hoewel klimaatverandering veroorzaakt wordt door menselijk handelen, is het goede nieuws dat wij dit dan ook kunnen veranderen. Door ons gedrag te veranderen en door techniek verstandig toe te passen. D E B A S I S V O O R O N Z E S A M E N W E R K I N G M E T E S S E N T L I GT I N E E N A A N TA L S T R AT E G I S C H E

hoofddoelen. Samen zijn wij het eens dat de gemiddelde temperatuur met niet meer dan twee graden mag stijgen deze eeuw. Ook onderschrijven we de ambitieuze Europese en Nederlandse klimaatdoelen, namelijk 20% reductie van de CO2-uitstoot in 2020. Maar het liefst natuurlijk meer. In de uitvoering wringt dat soms wel. Je moet als bedrijf geen korte termijn gewin laten prevaleren boven wat wij als samenleving moeten doen om het klimaatvraagstuk op te lossen. In dat debat speelt het WNF een rol naar overheden, burgers, bedrijven en aandeelhouders om samen tot verstandige afwegingen te komen. H E T E N E R G I E V R A A G S T U K H A N GT S T E R K S A M E N M E T H E T K L I M A AT . H E T W N F H E E F T G E E N verstand van energieopwekking, maar wel van biodiversiteit. Daarom moeten we samen naar oplossingen zoeken en een ambitieuze klimaatstrategie ontwikkelen. Als we kijken naar techniek moeten we een goed beoordelingskader hebben. Helaas zijn we in Nederland nog sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen. Maar stel, je neemt de uitstoot van een efficiënte gasgestookte centrale als norm, dan maakt het eigenlijk niet uit hoe je dan de energievraag van de toekomst invult. Als je maar beneden die norm blijft en je CO2-voetafdruk dus kleiner wordt. Voor een hybride centrale zou je dus moeten kijken of die hieraan voldoet. Wel is het voor ons ondenkbaar dat Essent een conventionele kolencentrale bouwt. Je haalt dan direct het groene beleid van de regering onderuit. Dit past naar mijn idee ook niet bij de verantwoordelijkheden van Essent en haar aandeelhouders. H ET B O U W E N VA N C O N V E NTI O N E LE K O LE N C E NTR A LE S I S N ATU U R LIJ K O O K F I N A N C I E E L R U S S I S C H E

roulette. Weliswaar is de prijs van kolen nu laag, maar je moet ook aannames maken over de toekomstige kosten van CO2. Het WNF is dus een voorstander van een CO2-markt waar een handel in emissierechten ontstaat. Door beprijzing van CO2 wordt rekening gehouden met de echte milieuschade. Dit is misschien wel belangrijker dan de prijs van kolen. Als je naar de kosten van energie kijkt, moet je naar het hele plaatje kijken. O O K M O E T E N W E H E T D E N K E N O V E R D E TO E K O M S T I G E E N E R G I E V O O R Z I E N I N G N I E T A L L E E N

RICHARD SCHMÖLZER

binnen de dijken van de polder bezien. Buiten Nederland is een nog veel grotere milieuwinst te halen! De komende jaren worden er in opkomende economieën, zoals China en India, honderden eenvoudige kolencentrales gebouwd zonder faciliteiten voor afvang en opslag van CO2. We hebben dus een dubbel motief om goed naar alle technische opties te kijken. Onze innovaties moeten ook buiten Nederland van waarde zijn, dus moeten we kennis kunnen exporteren. Als rijk land hebben we die verantwoordelijkheid. Op de klimaattop in Bali hoorde je: niet andere landen de wet voorschrijven, maar helpen met het vinden van oplossingen. D E O P S L A G VA N C O 2 I S Z O ’ N M O G E L I J K E O P LO S S I N G . N AT U U R L I J K , E R Z I J N N O G V E E L V R A G E N rondom CO2-afvang en opslag. We moeten nog goed kijken naar de beschikbaarheid van deze techniek, de mate van duurzaamheid, de veiligheid en de kosten. Ik geloof dat Nederland de juiste kennis in huis heeft voor de technische haalbaarheid. Maar een enkel bedrijf kan al die afwegingen niet alleen maken. Hiervoor is overleg nodig tussen bedrijven, de overheid en maatschappelijk organisaties zoals het WNF. Het WNF schrijft hier natuurlijk niet de wet voor en kiest ook niet voor een techniek, maar wij moeten wel het debat voeren over hoe we die klimaatdoelen halen. U I T E I N D E L I J K I S O O K C O 2- O P S L A G E E N T R A N S I T I E T E C H N I E K O P W E G N A A R E E N E C H T D U U R Z A M E energievoorziening. Helaas is die ene perfecte oplossing er nu nog niet en is veel experimenteren met techniek noodzakelijk. Hierin moeten we niet dogmatisch zijn en geen technische opties op voorhand uitsluiten. Of we nu met bijstook van biomassa in een hybride centrale, warmteterugwinning of CO2-opslag een lagere uitstoot realiseren maakt niet uit, als we dat doel maar halen. Maar uiteindelijk denk ik dat wind, biomassa en zonne-energie de echte duurzame energiebronnen zijn.”

WAT M I J B E T R E F T Z O U E S S E N T N O G A C T I E V E R E E N V O O R T R E K K E R S R O L M O E T E N V E R V U L L E N

bij de verduurzaming. Essent biedt consumenten al wel Groene Stroom aan voor de prijs van grijs, en dat is ook goed, maar zou natuurlijk pas écht een statement maken als alle consumenten standaard groen zouden krijgen; al weet ik niet of daarvoor voldoende elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. D E P L A N N E N V O O R E E N N I E U W E K O L E N G E S TO O K T E C E N T R A L E V I N D I K M O E I L I J K T E R I J M E N

met het streven naar duurzaamheid. Een keuze voor kolen is een keuze voor geld. Ik begrijp het dilemma van de energiebedrijven, maar wat vinden we nu belangrijker: duurzaamheid of betaalbaarheid? Persoonlijk zie ik liever een windpark aan de horizon, dan luchtvervuiling door CO2. Betaalbaarheid is bovendien een relatief begrip. Je kunt als afnemer wel klagen dat de energiekosten zijn gestegen, maar je kunt jezelf daarop ook aanpassen door je verbruik terug te dringen of het productieproces te veranderen. Dat heeft de Kollo Groep laten zien. I K V I N D N I E T DAT B E TA A L B A A R H E I D M O E T P R E VA L E R E N B O V E N D U U R Z A A M H E I D . DAT K U N J E richting toekomstige generaties niet maken. Je zult een mix moeten vinden, waarin de natuurlijke energiebronnen zon, water, wind en biomassa maximaal worden benut, ofschoon duurzame energie momenteel per MWh meer kost dan elektriciteit uit een kolencentrale. Kernenergie is ook een goedkope en CO2-neutrale oplossing, maar heeft in ons land een negatief imago. Toch heb ik liever híer een kerncentrale, onder Nederlandse controle, dan in één of ander land met een twijfelachtig regime. U ITE I N DE LIJ K ONTKOM E N WE E R N I ET AAN OM VOLLE DIG TE VE R DU U R ZAM E N. I K ZI E VE E L I N de Cradle-to-Cradlestroming: produceer zò, dat je aan het milieu een positieve bijdrage levert (afval = voedsel). Zo moet het ook met energie zijn. Afnemer en aanbieder nemen beiden de verantwoordelijkheid. Voor de energiesector is dat best lastig: moeten ze de vraag afwachten of deze zelf creëren? Niemand wil méér betalen, zie onszelf. Ik denk dat Essent, als grootste Groene Stroom producent, Nederland bij de hand moet nemen. Wij lopen wel mee.”


Richard

Schmölzer

04

“ B I J O N Z E Z U S T E R O N D E R N E M I N G K O L LO S I L I C O N C A R B I D E I N D E L F Z I J L M A K E N W E siliciumcarbide (SiC), een zeer hard materiaal dat wordt gebruikt in roetfilters, slijpmiddelen en verbrandingsovens. Siliciumcarbide ontstaat door een mengsel van zand en cokes te verhitten Werkgever/People tot boven de 1.700 graden Celsius. Dat proces kost veel elektriciteit; wij staan in de top-20 van grootverbruikers. Door de gestegen energiekosten zouden we in 2006 in de problemen gekomen zijn als we niets hadden gewijzigd. Omdat we met de duurste stroom overdag niet kunnen overleven, brengen we het reactieproces nu in de goedkopere daluren op gang. Eind 2007 heeft Kollo Energie hiervoor een passend maatwerkcontract met Essent getekend: tot en met 2018 krijgen wij drie miljoen MWh geleverd. Kollo is hier zeer tevreden mee. H E T G A AT O M G R I J Z E S T R O O M . N AT U U R L I J K H E B B E N W E L I E V E R G R O E N E S T R O O M , A L Z I J N W E nu al de schoonste en meest energiezuinige siliciumcarbidefabrikant ter wereld. We beseffen dat we met ons grootverbruik bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen, maar groene stroom is voor ons in dit stadium nog te duur. Het kost per MWh 1 tot 2 euro, en onze concurrenten zitten in landen als Zuid-Afrika, Oekraïne en China. Ik hoop en verwacht dat we binnen vijf jaar onze stroom alsnog kunnen vergroenen.

0 Johan

van de Gronden algemeen directeur Wereld Natuur Fonds Zeist

Richard

Schmölzer managing director Kollo Energie B.V. Appingedam


Essent als marktspeler

DUURZAAMHEID gewogen winst: word je er rijk van of groen?

een medewerker die alleen het hoognodige doet, word je

Een energiebedrijf moet zorgen voor een betrouwbare en

immers niet rijk.

een betaalbare energievoorziening. Een energiebedrijf

Om een goed rendement te halen moet je dus in elk geval

moet ook werk maken van duurzaamheid. Anders neem je

zorgen dat je klanten tevreden en je medewerkers betrokken

je maatschappelijke verantwoordelijkheid niet voldoende

blijven.

serieus. Allemaal waar, die doelstellingen. Maar zijn ze

Nou hebben niet alle mensen dezelfde wensen. Ook onze

ook te verenigen?

klanten en medewerkers niet. Sommigen hechten het meest

Zeker! Een goed energiebedrijf maakt namelijk winst en

aan een betrouwbare energievoorziening. Anderen vinden

slaagt er daarom in een betrouwbare, betaalbare en duur-

dat de betaalbaarheid voorop moet staan. En weer anderen

zame energievoorziening aan te bieden.

kiezen voor duurzaamheid. Een toenemende groep vindt dat

Van een goed financieel rendement wordt iedereen beter.

we alle drie goed moeten doen.

Ook onze (publieke) aandeelhouders. Van onze winst keren

Daarmee is de cirkel rond. Om voldoende geld te verdienen

wij jaarlijks 50% rechtstreeks aan hen uit in de vorm van

om te opereren als betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam

dividend.

energiebedrijf, moeten we juist op al die terreinen heel actief

Rendement is een voorwaarde om je doelstellingen te

zijn.

realiseren.

Zo werkt dat als marktspeler. Tamelijk simpel eigenlijk als je

Moet je dan elke stap die je zet meten met de rendements-

er even bij stilstaat.

meter?

Gaan betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam dan simpel-

Jazeker, want stappen die geen rendement opleveren, moet

weg altijd hand in hand?

je zien te vermijden. Het is daarom van het grootste belang

Niet automatisch. Daar moet je wel je best voor doen.

een fijne neus te ontwikkelen voor rendement. Bij Essent

En soms heb je steun van buiten nodig.

zijn we daar druk mee bezig. Een paar dingen hebben we al uitgevonden. Bijvoorbeeld, dat een tevreden klant goed is voor het rendement. En ook dat een betrokken medewerker goed is voor het rendement. Van een klant die wegloopt of



HOE GROEN ZIJN WE BEZIG OP DE MARKT?

plantsoenen, onbehandeld resthout uit de houtverwerkende industrie en palmolie. Dus geen stroom die wordt opgewekt met minder schone producten zoals GFT-afval of zuiverings-

met Groene Stroom

slib. Bovendien verkopen wij niet meer Groene Stroom dan

Essent is de uitvinder van Groene Stroom. Ruim tien jaar

we kunnen opwekken of van anderen inkopen. En dat laten

geleden hebben we het geïntroduceerd. In samenwerking

we controleren, omdat we zeker willen weten dat we voor de

met het Wereld Natuur Fonds. Groene Stroom is elektriciteit

verkochte hoeveelheid Groene Stroom wel beschikkent over

die wordt opgewekt uit natuurlijke bronnen als wind, water,

de benodigde ‘Garanties van Oorsprong’.

zon en schone biomassa. Groene Stroom is CO2-neutraal en

In november 2007 heeft de Roundtable on Sustainable Palm

veroorzaakt daarom geen klimaatverandering.

Oil (RSPO) de definitieve criteria voor de duurzame productie

Groene Stroom kost bij Essent niets extra.

van palmolie vastgesteld. Aan de hand hiervan wordt nu een

Eind 2007 hadden we 872.000 Groene Stroomklanten. Dat

certificatiesysteem gemaakt. Eind 2007 hebben wij besloten

is maar liefst 43% van al onze elektriciteitsklanten. Het aantal uitsluitend 100% gecertificeerde palmolieresiduen als bioGroene Stroomklanten is, vergeleken met 2006, stabiel ge-

massa te gebruiken voor de productie van duurzame energie.

bleven. Speciaal voor bedrijven heeft Essent Groen Zakelijk op de

met Groen voor Gas

markt gebracht; groene stroom voor ondernemers die hun

Het milieuvriendelijke alternatief voor aardgas – Groen

maatschappelijke verantwoordelijkheid willen nemen. Eind

voor Gas – hebben we samen met het Wereld Natuur Fonds

2007 hadden we voor Groen Zakelijk 55.000 klanten.

ontwikkeld. Aan de hand van zijn gasverbruik berekenen wij

Vanaf het begin was ons uitgangspunt dat we de Groene

hoeveel kilo CO2 er door de schoorsteen van de klant wordt

Stroom zoveel mogelijk in eigen land moesten produceren.

uitgestoten. Voor een kleine meerprijs zorgen wij er voor dat

Met import verlaag je de uitstoot van CO2 immers nauwelijks,

die uitstoot 100% wordt gecompenseerd. Dat gebeurt

omdat het in de landen van herkomst bijna nooit tot extra

bijvoorbeeld door bomen te planten, want bomen zetten CO2

productie van duurzame elektriciteit leidt.

om in zuurstof. De bomen worden gepland met het Forest

Door het gebruik van fossiele brandstoffen daadwerkelijk te

Stewardship Council-keurmerk (FSC). Een andere manier

verminderen, dragen we bij aan een duurzame toekomst.

van compenseren is geld steken in een efficiëntere opwek-

Wij garanderen Groene Stroom uit volledig duurzame ener-

king en de verduurzaming van de elektriciteitsproductie,

giebronnen: wind, water, stortgas en schone biomassa.

zoals de ontwikkeling van een windpark in Nieuw-Zeeland.

Onder schone biomassa verstaan wij snoeihout uit bossen en Alle projecten voldoen aan de richtlijnen van de Verenigde

Contracten Elektriciteit Groene Stroom 31-12-2007

872.004

31-12-2006

881.253

Contracten Elektriciteit Groen Zakelijk 31-12-2007

55.100

31-12-2006

53.292

39 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Essent als marktspeler › Duurzaamheid gewogen


Naties en de Gold Standard van het Wereld Natuur Fonds.

immers realistisch zijn, het zal helemaal niet meevallen in de

Een onafhankelijke accountant controleert elk jaar of de

komende twaalf jaar zo’n 20% van het energieverbruik in Ne-

totale CO2-uitstoot van alle consumenten is gecompenseerd. derland te verduurzamen – zoals het kabinet wil – als we met Groen voor Gas blijkt aan te slaan bij klanten. Hun aantal

z’n allen alleen maar meer gaan verbruiken. In het onlangs

steeg in 2007 met 9.600 tot 25.000.

verschenen rapport van de Energieraad (over de brandstof-

Begin 2007 brachten wij voor bedrijven Groen voor Gas

mix) wordt de noodzaak tot energiebesparing nog weer eens

Zakelijk op de markt.

benadrukt.

met DubbelGroen

sumenten het BespaarPlan van Essent ontwikkeld en voor

Om energiebesparing te stimuleren hebben wij voor conDe logische optelsom van Groene Stroom en Groen voor Gas. zakelijke klanten de Besparingsservice. Daarmee stelt Essent de klanten in de gelegenheid om hun totale energieverbruik CO2-neutraal te maken.

Met het BespaarPlan willen we energiebesparing door onze klanten een flinke steun in de rug geven. Omwille van het milieu, maar ook om de maandelijkse lasten van onze

met een terugleververgoeding

klanten te beperken. Betaalbaar is immers ook een doel-

Ook onder de klanten heb je koplopers. Bijvoorbeeld klanten

stelling.

die zelf hun duurzame elektriciteit opwekken met zonne-

Essent is klanten behulpzaam bij het zoeken naar mogelijk-

panelen. Voor hen hebben wij de terugleververgoeding, want heden voor een verstandig en spaarzaam energieverbruik. soms wordt er meer elektriciteit opgewekt dan de klant op

Het begint met een concreet inzicht in het verbruik. Dan

dat moment zelf kan gebruiken. Het teveel stroomt dan terug

komen de besparingsvoorstellen. Waar nodig en mogelijk

naar het elektriciteitsnet en Essent biedt er een vergoeding

nemen wij de drempels weg voor investeringen in bespa-

voor. Hiermee stimuleren we ook de kleinschalige verduur-

rende maatregelen. En wij leveren handige hulpmiddelen om

zaming van het elektriciteitsverbruik.

daarna het verloop van het verbruik te volgen. Op die manier is het Essent BespaarPlan goed voor het milieu

met energiebesparing

en voor de portemonnee van de klant.

Naast duurzame energie is energiebesparing een speerpunt

Zakelijke klanten helpen wij op een soortgelijke manier met

van Essent. Want de energie die je niet verbruikt, hoef je

de Essent Besparingsservice.

ook niet te vervangen door een duurzame variant. Laten we

In 2007 hebben we in de consumentenmarkt en in de klein-

Contracten Groen voor Gas 31-12-2007

24.944

31-12-2006

15.345



zakelijke markt via campagnes veel aandacht geschonken

Met als gevolg – zoals ook al elders in dit verslag is gemeld –

aan energiebesparing. Zo was de stopcontactmodule, die

dat nieuwe projecten met deze biobrandstoffen niet meer

inzicht geeft in het sluipverbruik van diverse huishoudelijke

rendabel te maken waren.

apparaten, een groot succes.

Jammer, want daardoor stagneerde een veelbelovende ontwikkeling die nog in de kinderschoenen stond en waarvoor

en met partners

het nodige aanvullende onderzoek moest worden verricht.

Staatsbosbeheer is, net als het Wereld Natuur Fonds, een

En dat terwijl Essent al een flinke tijd aandacht vraagt voor

belangrijke partner van Essent. Een zeer praktische partner

agrarische reststoffen. Wij vinden dat het gebruik hiervan

ook, want je kunt wel praten over biomassa, maar het moet

als biobrandstof juist gestimuleerd moet worden. Er kleven

ook nog beschikbaar zijn. Samen met Staatsbosbeheer

immers weinig nadelen aan. Het zijn echte reststoffen. Ze

verrichten we pionierswerk op het gebied van snoei- en

worden niet om zichzelf verbouwd en dus verdringen ze ook

resthout als duurzame energiebron. Staatsbosbeheer wil

geen belangrijker gewassen van de akkers. Dat is heel an-

het gebruik van Nederlands hout stimuleren als duurzame

ders dan de maïsteelt voor biodiesel, waarvoor hele percelen

brandstof. Samen hebben we de rondreizende tentoonstel-

aardappelen, tarwe of rijst het veld moeten ruimen of waarbij

ling ‘Bos vol Spanning’ ontwikkeld, waarin we de gehele

de diervoederproductie in gevaar komt. Agrarische reststof-

keten van boom tot groene stroom laten zien en aandacht

fen concurreren niet met de voedselproductie, maar trekken

vragen voor de milieuvoordelen.

er hand in hand mee op. Een mooi voorbeeld zijn de schillen van koffiebonen. Als je ze niet gebruikt als biobrandstof wor-

wat doet de overheid ondertussen?

den ze weggegooid. En dat is jammer. Natuurlijk konden we

Eind 2005 kwam het bericht dat de rijksoverheid zich wilde

nog even verder met de bestaande projecten, waarvoor de

bezinnen op de MEP-subsidieregeling (Milieukwaliteit

MEP-toezeggingen gewoon van kracht bleven. Maar omdat

ElektriciteitsProductie).

de aangekondigde nieuwe regeling, de SDE (Stimulering

Vooral de subsidie voor projecten met biomassa zou kritisch

Duurzame Energieproductie), nog op zich liet wachten, lag

onder de loep worden genomen. Medio 2006 besloot het rijk

het onderzoek naar en de vernieuwing van duurzame bio-

tot het verlagen van sommige subsidiebedragen. De over-

massastromen in feite stil. We verwachten nu dat de minister

heidsbijdragen aan het meestoken van plantaardige olie en

van Economische Zaken in de eerste maanden van 2008 met

agrarische reststoffen (anders dan hout) daalden fors.

nieuwe voorstellen zal komen. Ondertussen is er door de energiebedrijven en andere betrokkenen bij het gebruik van biomassa wel naarstig doorgewerkt aan het invoeren van duurzaamheidcriteria. Zoals de criteria voor de productie van duurzame palmolie, die in november 2007 zijn vastgesteld door de Roundtable on Sustainable Palm Oil. terugval productie Groene Stroom

De wegvallende subsidie had voor ons tamelijk verstrekkende gevolgen. Subsidies zijn nodig voor het vinden en testen van nieuwe vormen van biomassa. En voor het uitvinden van schonere of alternatieve technieken. Maar ook voor het ondersteunen van duurzame elektriciteitsproductie. Het wegvallen van de subsidie vormde namelijk de ene helft van de oorzaak waarom we in 2007 minder Groene Stroom hebben kunnen maken dan we wilden. Zodanig minder dat we zelfs hebben moeten importeren om onze klanten te kunnen blijven bedienen. En importeren – zo hebben we al aangegeven – is voor de verduurzaming nauwelijks van nut. De andere helft van de oorzaak was dat we – in afwachting van de uitkomsten van het onderzoek van de Commissie Blok – geen palmolie hebben gebruikt als biobrandstof voor de bijstook in de Clauscentrale. Verderop in dit hoofdstuk staan we daar nog uitvoerig bij stil. Duidelijk is wel dat de ontwikkeling van de duurzame energieproductie gebaat is bij stabiel overheidsbeleid, waarbij een uitgezette koers ook vele jaren kan worden gevolgd. Beleid en regelingen die om de paar jaar wijzigen, zetten een rem op de investeringsbereidheid.



in GWh

2007

2006

2005

Duurzame energieproductie Essent Groep Windenergie

753

696

Waterkracht

34

33

29

0,01

0,05

0,05

Zonne-energie Stortgas en biogas Standalone schone biomassa Fossiel vervanging door schone biomassa

672

48

50

65

158

162

174

1.135

2.476

2.525

Waarvan Vaste biomassa Vloeibare biomassa Overige biomassa (o.a. afvalverbranding) Totaal

1.069

946

1.236

66

1.530

1.290

386

341

285

2.514

3.757

3.750

NB: Deelnemingen naar rato Essent-eigendom

duurzame productie: wat en hoeveel?

aanbod naar verwachting niet enorm gaat toenemen.

Voor de productie van duurzame energie gebruiken we ver-

Dat betekent dat ook de ontwikkeling van biomassa z’n

schillende bronnen. De grootste hoeveelheid wordt – naast

grenzen zal kennen. En dus zoeken we onvermoeibaar verder

de opbrengst van de windparken – geproduceerd in onze

naar nieuwe duurzame brandstoffen. De uitdagingen in de

centrales met verschillende soorten biomassa.

verduurzaming van onze energiehuishouding zijn immers

Zo heeft de Amercentrale in 2007 maar liefst ruim een half

groot. Terwijl de tijd en de beschikbare mogelijkheden om

miljoen ton biomassa bij gestookt. Hiermee hebben we zo’n

snel veel duurzame energie te maken juist aan de krappe

935 GWh Groene Stroom opgewekt. En dat is goed voor

kant zijn. Dat betekent dat je alle denkbare kansen moet

ruim 265.000 huishoudens. Het grootste deel van de in 2007

onderzoeken. Dat je inventief moet zijn. Innovatief. En dat je

gebruikte biomassa in de Amercentrale bestond uit samen-

veel moet proberen. Ook hier geldt: onderzoekt alle dingen

geperste houtsnippers (pellets) en zaagsel.

en behoudt het goede. Zo is een mogelijkheid die we onder-

Van de vaste biomassa – alle genoemde vormen van biomassa met uitzondering van bio-olie – is 48% Green Gold

zoeken de inzet van algen. Dat zit nog in de studiefase, maar het zou aantrekkelijk kunnen zijn.

Standard Label gecertificeerd (zie figuur blz 48). op de koffie? onvermoeibaar zoeken

Een andere, al meer concrete mogelijkheid, is het gebruik

We zijn voortdurend op zoek naar rendementsverbetering

van koffieschillen: de schillen van koffiebonen, die als rest-

van de gebruikte biomassa. Zo wijst technologisch onder-

product overblijven bij de koffieteelt. Ze lijken zeer geschikt

zoek uit dat een thermische voorbewerking van de biomassa

om deels fossiele brandstoffen te vervangen in energie-

(zogenaamde torrefactie) leidt tot een hogere verbrandings-

centrales. Aan deze vorm van biomassa kleven geen bezwa-

waarde. Met andere woorden: meer rendement, dus meer

ren of verdenkingen. Er hoeven geen bomen voor te worden

Groene Stroom.

gekapt. De koffieschillen worden verantwoord geprodu-

Een ander aspect van biomassa is dat er de laatste tijd twijfel

ceerd. En ze maken geen deel uit van de voedselketen. Het

is ontstaan over een ruime beschikbaarheid in de toekomst.

is regelrecht biologisch afval, maar met een aantrekkelijke

De vraag zal internationaal behoorlijk stijgen, terwijl het

verbrandingswaarde.



Essent biomassa portfolio Í LQ0:K 2007

7RWDDO

1.432.132 68.440

%LRROLH

37.051

&DFDRERRQGRSSHQ +RXWRYHULJ

260.404

+RXWSHOOHWV

1.065.180 1.057

2YHULJ

2006

2.601.491 1.496.040 60.227 172.144 750.680 112.400

Samen met de ontwikkelingsorganisatie Solidaridad zijn we

Voor onze leveranciers is dat verder uitgewerkt in de zoge-

inmiddels begonnen met de toepassing van koffieschillen

naamde Supplier Code of Conduct (SCoC). Respecteren van

als biomassa. Wij kopen die koffieschillen bij Braziliaanse

wetten, regels en mensenrechten, zorgvuldig omgaan met

boeren, die er een eerlijke prijs voor krijgen, gebaseerd op de het milieu, integer handelen en openheid van zaken geven, Fair-Trade principes.

dat zijn de belangrijkste elementen ervan.

Na een intensieve voorbereidingsperiode in 2007 is het eer-

Deze ketenverantwoordelijkheid geldt ook in de volle breed-

ste schip met koffieschillen begin 2008 in Nederland aan-

te voor onze duurzaamheidsactiviteiten. De plannen die we

gekomen. Ze zullen als bijstook in de Amercentrale worden

ontwikkelen, de brandstoffen die we kopen, wij staan er voor.

ingezet bij de productie van duurzame energie. Hoe groot die De Supplier Code of Conduct (SCoC) is een standaard onrol precies wordt, zal in de loop van 2008 blijken.

derdeel geworden van ieder contract dat wij met een leverancier afsluiten. In 2008 gaan we een nieuwe SCoC ontwik-

ketenverantwoordelijkheid

kelen. Eentje die nog beter aansluit bij ons beleid. We gaan

MVO betekent verantwoording afleggen. Voor onze handel

aanvullende eisen stellen op het gebied van CO2-reductie

en wandel. Voor onze diensten en producten. Van het begin

en energiebesparende maatregelen. En in die SCoC wordt

tot het eind. Over de gehele keten. De kop in het zand steken

ook vermeld dat Essent het recht heeft om te checken of een

is er niet bij.

leverancier de code naleeft.

Dat betekent dat onze klanten, onze medewerkers, onze aandeelhouders, maar ook belangenorganisaties en overheden ons altijd mogen aanspreken. Op de herkomst, op de milieueffecten, op de betaalbaarheid, de betrouwbaarheid en de veiligheid van onze diensten en producten. Om die verantwoordelijkheid goed te kunnen invullen, stellen wij op onze beurt eisen aan onze leveranciers. In onze bedrijfscode staat niet voor niets dat wij aan onze zakelijke relaties dezelfde eisen stellen als aan onszelf.



DILEMMA

[ 5:1 ]

MVO betekent dilemma’s oplossen Hoe geven wij in onze rol als marktspeler onze ketenverantwoordelijkheid gestalte bij het gebruik van palmolie als biomassa? Een afweging tussen economie en duurzaamheid.

Marktspeler/Profit

[ 44/45 ]


palmolie, een verhaal apart

van oerbos, het ongebreidelde beslag op het beschikbare

Toen we tegen het eind van de vorige eeuw biomassa – eerst

land, palmplantages op veengrond, kinderarbeid en onder-

vooral houtresten – gingen gebruiken bij de productie van

betaling kwamen aan de orde.

Groene Stroom, hebben we meteen een track & trace sys-

Wij voelden ons aangesproken. De biomassa die wij als wes-

teem opgezet. Om zeker te zijn van de herkomst van de bio-

terse landen importeren moet duurzaam zijn geproduceerd.

massa. En om eisen aan de duurzaamheid te kunnen stellen.

Of het nu wordt gebruikt voor de productie van medicijnen,

Zo ontstond ook het Essent Green Gold Standard Label.

shampoo, voedsel, veevoer, chemicaliën of brandstof, het

De samenleving keek welwillend toe. De nieuwe technolo-

mag in het land van herkomst niet ten koste gaan van mens,

gie sprak tot de verbeelding. De speciale biomassacentrale

natuur en milieu.

in Cuijk werd regelmatig opgevoerd als een voorbeeld van

Unilever heeft dat ook goed beseft. Dat bedrijf voert al vele

gewenste ontwikkeling.

jaren grote hoeveelheden oliën en vetten in uit diverse lan-

Die stemming veranderde toen we in de Clauscentrale

den. Samen met het Wereld Natuur Fonds is Unilever daarom

palmolie gingen gebruiken voor de opwekking van Groene

enige jaren geleden gestart met de Roundtable on Sustaina-

Stroom.

ble Palm Oil (RSPO).

Palmolie was een prima biobrandstof en tamelijk gunstig te

Wij hebben ons aangesloten bij die Roundtable toen wij op

koop op de wereldmarkt. Wij meenden daarmee een goede

grotere schaal palmolie gingen gebruiken als biomassa.

bijdrage te leveren aan het handhaven van ons uitgangspunt

Onze voorkeur gaat overigens altijd eerst uit naar het inzet-

‘groene stroom voor de prijs van grijs’.

ten van reststoffen. Schillen, doppen, pulpresten, schalen,

Maar het gebruik van plantaardige olie als biobrandstof voor

vliesjes, zaagsel, snoeihout etc. Allemaal restproducten

auto’s en elektriciteitscentrales riep hier en daar veront-

afkomstig uit bestaande (agro)ketens. Het is economisch

waardiging op.

meer verantwoord en vermijdt ook mogelijke concurrentie

Sommigen vonden dat je eetbare biomassa, zoals pinda-,

met hoogwaardiger ketens als de voedselproductie.

soja- en palmolie, nooit mag gebruiken voor de energie-

Eind 2006 is Essent gestopt met de inkoop van palmolie-

productie. Het hoort bij de voedselketen en mag uitsluitend

producten voor bijstook in de Clauscentrale. De duurzaam-

worden ingezet bij de hongerbestrijding onder arme bevol-

heid van de palmolieproductie bleek moeilijk aantoonbaar en

kingsgroepen in de wereld.

er was toen te weinig zicht op een succesvolle afronding van

Anderen waren van mening dat het meer draait om de vraag

het werk van de Roundtable on Sustainable Palm Oil.

of er blijvende schade wordt toegebracht aan de samenle-

Toch wilden we palmolie niet zomaar afschrijven. Ook hier

ving, de natuur en het milieu. Vraagstukken als het kappen

gold weer dat je alle – schaarse – mogelijkheden om stappen



vooruit te komen op het gebied van de duurzame energie-

Dat willen we liever niet. Import is bijna nooit een bijdrage

voorziening zorgvuldig moet bekijken.

aan verdere verduurzaming.

Om de patstelling te doorbreken vroegen we een externe

Om over 12 jaar toch op de door de overheid gewenste 20%

commissie onder leiding van professor Blok van de Universi-

duurzame energie terecht te komen moet er ongelooflijk

teit van Utrecht ons te adviseren.

hard worden gewerkt. We zullen vele nieuwe mogelijkheden

De Commissie Blok kwam in juni 2007 met conclusies.

onderzoeken en testen. Op energiegehalte. Op de technische Men vond dat wij niet uit de palmoliemarkt moesten stappen, toepassing. Op duurzaamheid. En op betaalbaarheid. omdat juist partijen als Essent certificering van duurzame Want er moet ook geld verdiend worden. Winst maken. Winst palmolie kunnen afdwingen. Volgens de commissie was het

stelt je in staat duurzaam te opereren. Als je rechterhand

mogelijk om binnen vijf jaar een compleet certificerings-

duurzaamheid predikt, mag je linker daar immers niet bij

systeem op te zetten. Essent zou in de jaren er naar toe

achterblijven.

stapsgewijs meer duurzame palmolie en palmoliederivaten kunnen inkopen. De commissie stelde voor dat we in 2008 minimaal 20% gecertificeerde palmolie zouden inkopen en dit percentage elk jaar ophogen met 20%. In 2012 zouden we dan op 100% uitkomen. Essent heeft echter onlangs besloten een stap verder te gaan. Wij gaan in de overgangsfase naar 100% certificering geen ongecertificeerde palmolieproducten gebruiken. We kopen alleen nog palmolieproducten die volledig gecertificeerd zijn. De uitspraak van de Commissie Blok leek ook meteen een kantelpunt in de voortgang. Er werden flinke stappen vooruit gezet. De RSPO stelde in november 2007 de criteria vast voor certificeringen. Inmiddels zijn er diverse instanties bezig een wereldwijde certificering en verificatie op te zetten. We verwachten dat in de loop van 2008 de eerste certificaten op basis van de RSPO-criteria worden afgegeven. Dat betekent dat we voorlopig nog geen palmolie bijstoken in de Clauscentrale. Maar in het najaar van 2008 kunnen we wellicht geleidelijk starten met de inkoop van RSPO-gecertificeerde palmolieproducten. Palmolie is pas de eerste vloeibare biomassastroom waarvoor certificering in de maak is. Voor andere oliën zoals sojaolie, koolzaadolie, zonnebloempitolie etc. maar ook voor bijvoorbeeld suikerriet en maïs bestaat nog geen certificering op duurzaamheid. Samen met andere bedrijven zijn we daar hard mee bezig. We zullen ons Green Gold Standard Label op afstand van Essent zetten en daarmee openstellen voor andere bedrijven. Verder hebben we als energiebedrijf samen met andere energiebedrijven en oliemaatschappijen de certificering van verschillende andere biomassastromen ter hand genomen. Een ingewikkelde klus. Het liefst zouden we toe willen naar een internationale standaard, maar voorlopig zijn er nog geen Europese, laat staan universele systemen. De Nederlandse overheid, die het belang van duurzame biomassa benadrukt, steunt ons in dit proces. Het verhaal van de palmolie had – met ook het wegvallen van de subsidie op palmolie, het is elders in het verslag ook al aangestipt – wel tot gevolg dat we in 2007 minder Groene Stroom hebben kunnen produceren. We hebben dat – om de klanten toch te bedienen – gecompenseerd met import van Groene Stroom.


>

Green Gold Standard Label Controle op duurzaamheid in de waardeketen van producten uit land-/bosbouw

transport Bron

Biomassaproducent

Land-/bosbouw

Verwerking

transport

Certificaten Checklist(s) duurzame bron en productie Voor totale levering/partij: alle checklists

transport

voor als Green Gold Standard Label goedgekeurde duurzame bron en productie.

Opslag

Laadhaven

Zeeschip

Opslag in land van herkomst

Laden in zeeschip

Zeereis

[ja]

Tracking & tracing Checklist duurzaam transport Is gecontracteerde lading verscheept en ontvangen in goede en schone staat? [ja] Zijn de monsters van overeenkomstige chemische samenstelling? [ja]

Marktspeler/Profit

In 2002 heeft Essent een me-

48% van de door Essent in 2007

thode opgezet om de duurzame

gebruikte biomassa is gecertifi-

herkomst van vaste biomassa

ceerd. Het Green Gold Standard

– zoals hout, afval en reststro-

Label is goed vergelijkbaar

men uit de houtverwerkende

met andere duurzaamheids-

en agrafische industrie – te

certificeringen zoals het Forest

waarborgen; het Green Gold

Stewardship Council (FSC) keur-

Standard Label. Hiermee

merk. Om de acceptatie van het

wil Essent voorkomen dat de

Label bij de andere gebruikers

biomassa nodig voor de pro-

van biomassa te vergroten

ductie van Groene Stroom heeft

wordt het gebruik van het Label

bijgedragen aan het verdwijnen

voor nog meer bedrijven moge-

van bossen of aantasting van

lijk gemaakt.

het leefmilieu.

Kwaliteitssysteem Zeeschip

Green Gold Standard Label-certificaat

Loshaven

toegekend? Lossen in Nederland

Overslag naar energiecentrale

[ja]

Energiecentrale

Klant

Opwekking Groene Stroom

Gebruik Groene Stroom

Interviews Johan

Maris managing director Control Union Certifications

Marktspeler/Profit

Zwolle

Helma

Kip manager Duurzame Energie, Essent N.V. Arnhem

C E R T I F I C E R I N G I S N AT U U R L I J K B E L A N G R I J K O M T E W E T E N O F E E N P R O D U C T E C H T D U U R Z A A M I S . En de energiesector speelt hierbij een aparte rol. Om de duurzaamheidsclaim van biobrandstoffen te staven is de CO2-balans belangrijk. Komt er bijvoorbeeld door het grondgebruik en de manier van produceren niet veel meer CO2 vrij dan dat je bespaart door de inzet van biomassa als alternatief voor kolen? Zo speelde het gebruik van veengronden voor palmolieplantages eerst geen rol. Maar juist door veengronden te gaan gebruiken komt er meer CO2 vrij dan dat er wordt bespaard. Nu is het soort grond een criterium binnen de duurzaamheidscertificering. Dergelijke vragen leven bij andere gebruikers van palmolie, zoals de voedselindustrie, geheel niet. Er is iets toegevoegd aan wat duurzaam is wat er eerst niet was. En dat is aan de energiesector te danken. V E E L C E R T I F I C E R I N G S P R O G R A M M A ’ S Z I J N P R O D U C TG E R I C H T E N K I J K E N N I E T S P E C I F I E K N A A R duurzaamheid in de gehele keten. De locale boeren kijken veldgericht en niet naar de bestemming van het product; hoe kan ik het meeste verdienen met mijn grond? Duurzaamheid speelt daar gewoon minder. Er zijn immers tussenhandelaren en vele mogelijke toepassingen voordat een product de eindgebruiker bereikt. Hun product kan gebruikt worden als biobrandstof maar net zo goed in cosmetica of in de voedselindustrie. Daarom kun je ook niet zomaar zeggen dat de vraag naar biobrandstof de voedselproductie verdringt. Door de gehele keten te certificeren heb je in beeld waar producten vandaan komen, wie de producenten zijn en welke tussenhandelaren wat doen. N AT U U R L I J K K O N J E V R A G E N V E R WA C H T E N O V E R D E D U U R Z A A M H E I D VA N PA L M O L I E . D E W E R E L D wordt steeds kleiner dus je weet wat er speelt in Indonesië of Maleisië. Als er milieuschade ontstaat door jouw aankoopgedrag, dan moet je er wat aan doen. En zul je aangesproken worden op wat je nu doet. Die verantwoordelijkheid heb je als bedrijf en door inkoopeisen te stellen heb je invloed op de producenten. Zo kun je wat doen aan duurzaamheid in de keten. Bedrijven kunnen dit vaak beter dan overheden en moeten die verantwoordelijkheid ook nemen. Dezelfde vraag rond duurzaamheid had je ook bij vaste biomassa zoals hout. En nu is dit uitgewerkt in het Green Gold Standard Label en weten we wat duurzaam is en wat niet. Essent heeft hier een voortrekkersrol in gehad. Zonder Essent was de certificering van biobrandstoffen in Nederland lang niet zo ver geweest. I K D E N K DAT H E T G O E D I S DAT E S S E N T V E R D E R W I L K I J K E N N A A R D U U R Z A A M H E I D . Het Blok-rapport geeft daarin ook goede stappen aan die verder gaan dan RSPO. Dat Essent nu uit eigen beweging voor de volle 100% duurzame palmolie wil inkopen, lijkt een goed signaal. Maar vergeet niet, er zijn nog geen producenten die daaraan kunnen voldoen. En de vraag naar palmolie is groot. Dus, wil je de producenten meekrijgen dan is het maar de vraag of je dat lukt door in één keer 100% te eisen. Duurzaam produceren kost tijd en vereist samenwerking. Stapsgewijs duurzaam gaan werken heeft misschien wel een groter effect dan nu 100% duurzaam als eis te stellen. Je sluit dan partijen uit die nog in de opstartfase zitten. Je moet bedrijven ook de kans geven om aan de nieuwe eisen te voldoen!”

0

Marktspeler/Profit

Johan

Maris

05

“ C O N T R O L U N I O N I S E E N N E D E R L A N D S C E R T I F I C E R I N G S B E D R I J F , G R O OT G E W O R D E N M E T certificering van biologische landbouw. Nu zijn we meer gericht op productcertificering. Bijvoorbeeld ook palmolie en dus zijn we ook betrokken bij de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Dit is een programma van eisen gemaakt door producenten, handelaren én gebruikers van palmolie, gericht op duurzaamheid. Wij zijn één van de certificeerders die kijken of de deelnemers deze eisen nakomen. Nu lopen de eerste beoordelingen, dus binnenkort he bben we de eerste duurzame palmolie.

Helma

Kip

06

“ E S S E N T WA S É É N VA N D E E E R S T E N D I E O P G R OT E R E S C H A A L B I O M A S S A G I N G G E B R U I K E N . Eind jaren ’90 begonnen we er mee. En al snel zijn we gaan kijken of de herkomst ook voldeed aan onze duurzaamheidseisen. Daarbij ging het om de kwaliteit van de biobrandstof, maar vooral ook om de vraag of teelt, winning en transport het predikaat duurzaam verdienden. Hiervoor hebben we in 2002 het Essent Green Gold Standard Label opgezet. Dit label is vooral geschikt voor traceerbare vaste biomassa zoals houtresten. Met dit systeem kunnen wij deze biomassa in de hele waardeketen traceren: van de bron tot in de elektriciteitscentrale. Een onafhankelijk inspectiebureau ziet hier op toe en zo weten we altijd zeker dat onze biomassa echt duurzaam is en of de herkomst verantwoord is. O N Z E B I O M A S S A B E S TA AT P R I M A I R U I T R E S T S TO F F E N Z OA L S S N O E I H O U T , Z A A G S E L E N R E S T E N uit de agrarische productie. Een mooi voorbeeld is de proef die wij recent zijn gestart met koffieschillen, een restproduct uit de teelt van koffie. De eerste Groene Stroom uit koffieschillen leveren wij in 2008. Het gebruik van reststoffen legt minder druk op andere toepassingen, maar of je van biomassa nu elektriciteit, voedsel, medicijnen of cosmetica maakt, onder alle omstandigheden moet je er op letten dat de biomassa die je invoert en gebruikt elders niet ten koste gaat van de duurzaamheid. En duurzaamheid omvat dan naast ecologische waarborgen als het sparen van oerbos, ook zaken als het respecteren van mensenrechten, geen kinderarbeid en goede sociale omstandigheden. V O O R PA L M O L I E B E G O N N E N D E Z E V R A A G S T U K K E N N A D R U K K E L I J K T E S P E L E N I N 2006. En je ziet nu dat biobrandstoffen steeds vaker kritisch bekeken worden. Met de elektriciteitsproductie uit palmolieproducten zijn wij gestopt toen we op die duurzaamheidsvraag werden aangesproken en naar ons eigen gevoel geen bevredigend antwoord konden geven. Dit ondanks dat we voornamelijk restproducten van de oliepalm gebruikten (vetzuren). Nu zijn wij natuurlijk niet het enige bedrijf dat palmolie toepast en hebben we al in een vroeg stadium aansluiting gezocht bij andere gebruikers in de hoop snel een antwoord te hebben op de vraag hoe duurzaam het gebruik van palmolieproducten nu eigenlijk is. De RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) is zo’n koepelorganisatie. Grote verbruikers van plantaardige vetten, zoals Unilever, zijn samen met dit vraagstuk bezig. Essent is ook lid van deze RSPO. Helaas bleek duurzaamheid van palmolie minder eenvoudig aantoonbaar dan gehoopt. Als energiebedrijf moet je er echter zeker van kunnen zijn dat de geclaimde CO2-besparing niet elders in de keten teniet gedaan wordt. Bijvoorbeeld door boskap of ontginning van veengronden. O M E R S N E L U I T T E K O M E N H E B B E N W I J I N 2007 Z E L F E E N O N D E R Z O E K L AT E N D O E N N A A R D E vraag of je palmolie kunt certificeren. En dat blijkt te kunnen. Het kost echter nog wel wat tijd. Eind 2007 hebben wij besloten om alleen nog 100% duurzame palmolieproducten te gebruiken voor de elektriciteitsproductie. Omdat zulke gecertificeerde palmolie op dit moment nog niet beschikbaar is – producenten moeten zich natuurlijk aanpassen aan de verschillende duurzaamheidcriteria – kopen we dus op dit moment geen palmolieproducten meer in voor onze duurzame elektriciteitsproductie. Eind 2008 verwacht ik dat er wel duurzame palmolie beschikbaar is. ON DE RTU S S E N WE R KE N WE HAR D, SAM E N M ET AN DE R E E N E R G I E- E N HAN DE LS BE DR IJVE N AAN het mogelijk maken dat duurzaamheidscriteria ook voor andere biomassastromen toegepast kunnen worden.”

JOHAN MARIS

HELMA KIP

Kornelis

Blok

07

KORNELIS BLOK

NICO ROOZEN

0

“ E L K B E D R I J F DAT B I O M A S S A G E B R U I K T M O E T Z I J N V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D N E M E N , Z E K E R bedrijven die meedoen aan de overgang naar een duurzame energievoorziening. Je moet zorgen dat die overgang écht duurzaam is. Biobrandstoffen, zoals palmolie, kunnen een belangrijke rol spelen. De belangrijkste reden voor het gebruik van biobrandstoffen is beperking van broeikasgasemissie. Maar schade aan het leefmilieu of verdringing van voedselproductie door het gebruik van biobrandstoffen wordt hierdoor natuurlijk niet gerechtvaardigd. Een bedrijf dat palmolie voor energieproductie gebruikt moet hier rekening mee houden. En hoewel je misschien niet automatisch de relatie legt, geldt eigenlijk hetzelfde voor andere gebruikers van palmolie. Ook voor producenten van shampoo, cosmetica of voedselvetten geldt dat gebruik van duurzaam geproduceerde grondstoffen gewoon onderdeel van hun verantwoordelijkheid is. BE DR IJVE N MOETE N ZE LF I NVU LLI NG G EVE N AAN DI E VE R ANT WOOR DE LIJ KH E I D. MAAR DE overheid speelt hier natuurlijk ook een rol. Die kan dingen doen die bedrijven niet kunnen. Zo moet je de effecten op de voedselvoorziening op een regionale of wereldschaal bekijken. Een systeem voor de monitoring van biobrandstoffen kan vaststellen wat de consequenties zijn voor de voedselproductie. Zoiets organiseren kan een individueel bedrijf natuurlijk niet. Hier ligt een rol voor de overheid als coördinator. Maar ook om die bedrijven te committeren die zich aan vrijwillige monitoring onttrekken. N E D E R L A N D H E E F T E E N P R OA C T I E V E R O L V E R V U L D I N H E T B E S T U D E R E N VA N C E R T I F I C E R I N G systemen voor duurzaamheid. We hebben de commissie Cramer gehad die veel gedaan heeft. Maar je moet ook afstemming zoeken met anderen en het niet te ingewikkeld maken. Voorkom dat je straks tien verschillende certificeringssystemen hebt in Europa. Nu al heb je verschillende subsidiesystemen in Europa, maar duurzaamheidcriteria voor biomassa spelen daarin nog geen rol. Bij subsidieverstrekking moet je geen biobrandstoffen op voorhand uitsluiten. Als je een brede set aan duurzaamheidscriteria hebt, een goed certificeringssysteem en een biobrandstof die een hoge energieopbrengst per beplante hectare geeft, dan moet je er serieus naar kijken. En palmolie is zo’n brandstof met een goede milieuprestatie – als het zorgvuldig gebeurt. E R W O R DT D O O R D E R O U N DTA B L E O N S U S TA I N A B L E PA L M O I L ( R S P O ) G E W E R K T A A N D E duurzaamheidswaarborg van palmolie. Maar het advies in ons rapport gaat iets verder. Zo moet je de CO2-balans ook meenemen: er moet netto een duidelijke reductie van de uitstoot van broeikasgassen zijn. Ook moet je waarborgen dat met extra vraag naar palmolie geen extra kap van tropisch regenwoud ontstaat voor nieuwe plantages. Dit is natuurlijk een lastig punt om te traceren. In gesprek blijven met je handelspartners is cruciaal. Je kunt braakliggend land gebruiken om de productie te verhogen of de productiviteit op bestaande plantages verbeteren. Met deze laatste twee is nog veel te winnen. Wij hebben Essent dan ook geadviseerd om dit te bevorderen. D E S TA P P E N D I E E S S E N T N U N E E M T D O O R G E L I J K 100% D U U R Z A M E PA L M O L I E T E K I E Z E N , begrijp ik goed vanuit de maatschappelijke verantwoordelijkheid en publicitaire achtergrond. Maar ook een stapsgewijze groei naar duurzame palmolie was acceptabel geweest. De overweging was dat er nog nauwelijks duurzaam gecertificeerde palmolie op de markt is en je toch op de markt actief moet zijn om je invloed te doen gelden.”

E E N G O E D V O O R B E E L D VA N H O E N A A R O N Z E M E N I N G E E N C E R T I F I C E R I N G TOT S TA N D Z O U

moeten komen is de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO), waar Essent actief aan deelneemt, samen met andere afnemers en producenten van palmolie en NGO’s. WAT B E L A N G R I J K I S I N H E T S A M E N S P E L T U S S E N D E V E R S C H I L L E N D E S TA K E H O L D E R S I S DAT

zij elkaar serieus nemen en begrip hebben voor elkaars positie. Bedrijven moeten niet aan window dressing doen met duurzaamheid en maatschappelijke organisaties moeten zich realiseren dat een code ook bedrijfsmatig inpasbaar moet zijn. Het eerste doel van een bedrijf is rendement om de eigen continuïteit te waarborgen. Solidaridad respecteert dat, maar handelt tegelijkertijd vanuit het principe dat het begrip ‘rendement’ meer omvat dan alleen financiële aspecten; wij spreken liever over maatschappelijk rendement waarbij ook gekeken wordt naar de werkelijke sociale en ecologische kosten. De kunst is dus om te certificeren tegen de laagst mogelijke systeemkosten en de hoogst mogelijke maatschappelijke winst. I K V I N D D E S A M E N W E R K I N G T U S S E N E S S E N T E N S O L I DA R I DA D Z E E R C O N S T R U C T I E F , bijvoorbeeld op het gebied van de inzet door Essent van koffieschillen uit Brazilië: we hebben gezamenlijk de norm gesteld en Solidaridad heeft ervoor gezorgd dat Essent een inkoopkans kreeg die ook op een eerlijke manier ten goede komt aan de lokale producenten.”

Marktspeler/Profit

Nico

Roozen

08

“ A L S E E N B E D R I J F M A AT S C H A P P E L I J K E V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D C L A I M T M E T B E T R E K K I N G TOT bijvoorbeeld de duurzaamheid van een product, moet dat een legitieme claim zijn die draagvlak heeft in de samenleving. Dat betekent een onafhankelijke normstelling, resulterend in een goed gedefinieerde code. Vervolgens moet je zorgen voor transparantie in alle processen in de keten, zodanig dat een onafhankelijke derde partij een en ander kan toetsen. Van een onafhankelijke normstelling is sprake als een code wordt ontwikkeld in een dialoog met alle betrokken stakeholders (producenten, afnemers, maatschappelijke organisaties en eventueel de overheid). S O M S K A N H E T N O D I G Z I J N DAT E E N B E D R I J F E E N V O O R LO P E R S R O L V E R V U LT , Z OA L S E S S E N T dat deed met de introductie van de Essent Green Gold Standard (EGGS) voor vaste biomassa. Op het moment dat Essent vaste biomassa wilde gaan gebruiken was er namelijk nog geen certificering en heeft ze haar nek uitgestoken door een eigen standaard te ontwikkelen. Dat is een voortrekkersrol. Prima, maar het streven moet zijn om de eigen standaard open te stellen voor anderen én mee te praten over de uiteindelijke integratie van de standaard in een nieuwe (inter)nationale code. Ik vind het positief dat Essent ook op die manier omgaat met de EGGS en hopelijk kan de EGGS over een aantal jaar worden geïntegreerd in een algemeen geaccepteerde code.

0 Kornelis

Blok voorzitter Commissie Blok en hoogleraar Natuurwetenschappen en Samenleving Universiteit Utrecht

Nico

Roozen directeur Solidaridad Utrecht


Essent als werkgever

DIVERSITEIT in ontwikkeling betrokken medewerkers

Nederlandse gemiddelde. Achterover leunen is er echter niet

MVO hoog in je vaandel? Dan zet je ook je medewerkers

bij als je een topbedrijf wilt worden.

centraal. Dat is domweg de consequentie. Niet alleen omdat medewerkers recht hebben op goede arbeidsomstandig-

meer diversiteit gewenst

heden, op werkplezier en ontplooiingskansen. Niet alleen

Om een stem te hebben in de vele geledingen van de samen-

omdat je buiten de deur geloofwaardiger bent als je thuis de

leving, moeten wij als organisatie een afspiegeling vormen

zaken op orde hebt. Maar zeker ook omdat MVO gemaakt

van die samenleving.

moet worden door de mensen – People – van het bedrijf.

Helaas is dat op dit moment nog niet voldoende het geval.

De ruim 10.000 medewerkers van Essent in Nederland,

Essent wil meer jongeren, meer mensen van buitenlandse

Duitsland en België vormen even zovele potentiële ambas-

afkomst en meer vrouwen. Dus meer diversiteit.

sadeurs. En met hun gezinnen, familieleden en vriendenkrin- De diversiteit is in ontwikkeling. Dat wel. Stap voor stap naar gen erbij spreken we over veel meer mogelijke supporters

een betere balans. Eerst richten we ons op de vrouwen.

dan er opgeteld in de Rotterdamse Kuip, de Amsterdam

We hebben gemerkt dat het niet vanzelf gaat. Doelgericht

Arena en het Arnhemse Gelredome passen.

proberen we daarom meer vrouwen aan te trekken en boven-

Die kans willen we benutten en dat kan alleen met betrokken

dien meer vrouwen op leidinggevende posities te krijgen.

medewerkers die achter Essent staan: op het werk, op straat, Ook op de hoogste posities. in het buurtcafé, op feestjes of waar ook maar in de samen-

Natuurlijk blijven we bezig met het werven en vasthou-

leving.

den van goedgeschoolde technische medewerkers en

Betrokkenheid heeft te maken met de kwaliteit van het werk,

IT-mensen. Vanzelfsprekend gaan we gewoon door met

met ontwikkelingskansen, met de stijl van leidinggeven,

talentontwikkeling en opleidingen. En met de zorg voor een

met de manier van belonen en met een goede en veilige

gezonde en veilige werkomgeving.

werkomgeving. Van jaar tot jaar boekt Essent op dit gebied

Maar om echte stappen voorwaarts te zetten, moet je ook

vooruitgang en volgens het laatste onderzoek naar de mede-

speerpunten hebben. Diversiteit is hier één van. Bij de mo-

werkersbetrokkenheid van eind 2007 zitten we nu boven het

gelijkheden, maar ook bij de obstakels – intern en extern – staan we in dit hoofdstuk in het bijzonder stil.



Grootste vestigingsplaatsen

Groningen 620

van Essent in Nederland, met aantallen medewerkers

Wijster 288

Provinciale aandeelhouders Essent

Zwolle 724 Hengelo OV 236 Arnhem 294 ’s-Hertogenbosch 2.577 Geertruidenberg 380 Weert 362 Roermond 365 Landgraaf 207

eerst een paar cijfers op een rij

dat ze een fusie met Nuon – met een te verwachten reor-

Bij Essent werken in totaal 10.223 mensen (FTe’s, exclusief

ganisatie en verschuiving van standplaatsen – niet wilden

Essent Kabelcom).

afwachten en ervoor kozen hun carrière buiten Essent voort

Essent komt voort uit een groot aantal gemeentelijke en

te zetten.

provinciale nutsbedrijven in het noorden, het oosten en het zuiden van Nederland. Dat is nog steeds te zien aan onze

gemiddelde leeftijd

vestigingen en aan de woonplaatsen van een groot deel van

In 2007 is de gemiddelde leeftijd van Essent-medewerkers

de medewerkers. Maar inmiddels is heel Nederland ons

licht gestegen naar 41 jaar. In 2006 was het 40 jaar. Ter ver-

werkgebied geworden en zijn we ook actief in Duitsland,

gelijking: de gemiddelde leeftijd van de werkende beroeps-

België en – sinds 2007 – ook in Zwitserland.

bevolking in Nederland is 39 jaar (CPB, 2002).

De vijf grootste vestigingsplaatsen zijn Den Bosch (2.577),

Binnen Essent zijn er overigens grote verschillen in gemid-

Zwolle (724), Groningen (620), Geertruidenberg (380)

delde leeftijd tussen de verschillende business units. Zo ligt

en Roermond (365). In Arnhem op het hoofdkantoor werken

deze bij Productie op 47 jaar, maar bij Service & Verkoop en

294 mensen. De medewerkers van Essent wonen zeer ver-

Essent Trading op 35 jaar.

spreid over Nederland. Zo’n 68% van de medewerkers woont niet in de plaats waar hij of zij werkt.

loyaliteit

De gemiddelde diensttijd van medewerkers binnen Essent hoeveel er kwamen en gingen

is hoog, namelijk 14,5 jaar. Van alle medewerkers werkt 25%

In 2007 bedroeg de instroom aan eigen personeel 11,3%.

zelfs langer dan 25 jaar bij Essent. Essent ligt hiermee ruim

In 2006 was het 13%. Deze lichte afname is voor een deel het

boven het landelijke gemiddelde van 9 jaar (CBS, 2001).

gevolg van de vacaturestop die voor bepaalde functiegebieden werd ingesteld ten tijde van het fusieoverleg met Nuon.

diversiteit

De uitstroom bedroeg 6,3% in 2007 tegen 5,4% in 2006.

Het aantal vrouwelijke medewerkers bij Essent is gemiddeld

De lichte stijging is vooral veroorzaakt door medewerkers die 27%. Per business unit lopen de percentages echter sterk op eigen verzoek vertrokken. Voor sommigen van hen gold

uiteen. De technisch georiënteerde business units zijn tra-

51 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Essent als werkgever › Diversiteit in ontwikkeling


ditioneel een mannenwereld en zitten ver onder het gemid-

In alle gevallen deed de Klachtencommissie uitspraak.

delde (Productie 4%, Netwerk 17%). Het meer administratief

Dat gold ook voor een zaak die al was gestart in 2006,

en commercieel gerichte Service & Verkoop heeft juist een

zodat de Klachtencommissie in totaal vijf zaken behandelde.

bovengemiddeld aantal vrouwen in dienst (52%). Het aantal vrouwen in leidinggevende functies bij Essent is 14%.

onderscheiden werkgever

Vrouwen zijn bij Essent het sterkst vertegenwoordigd in de

Een schouderklopje zo nu en dan is prettig. Essent doet er

leeftijdscategorie tot 30 jaar. In de groep van 20 tot 25 jaar

alles aan een aantrekkelijke werkgever te zijn en dat valt op.

vormen ze zelfs een meerderheid. Boven de dertig neemt het

Zo eindigde ons management traineeship, dat op de arbeids-

aantal vrouwen geleidelijk af tot een enkeling in de leef-

markt zeer populair is, als tweede bij de verkiezing van

tijdscategorie 55 jaar en ouder. Slechts 12% van de mannen

het Best Traineeship 2007. Bij het jaarlijkse onderzoek van

werkt parttime. Bij de vrouwen is dit 46%.

Intermediair naar de beste werkgevers van Nederland kwam Essent terecht in de top 20 werkgevers met een 16e plaats

vast of tijdelijk

voor onze arbeidsvoorwaarden. Bij de verkiezing van NRC

Van de categorie eigen personeel heeft 90% een contract

Handelsblad werden wij uitgeroepen tot Topwerkgever 2008.

voor onbepaalde tijd. In 2007 maakten 42 medewerkers

En onze IT-afdeling kreeg van onderzoeksbureau CRF het

gebruik van een werkervaringsplaats (WEP) en er waren

keurmerk TOP ICT werkgever 2007.

131 stagiaires.

Natuurlijk zijn we er trots op. Het is mooi en het is vooral ook

ziekteverzuim

De arbeidsmarkt ontwikkelt zich zo dat er steeds meer

In 2007 bedroeg het gemiddelde ziekteverzuim bij ons 4,3%.

schaarste ontstaat aan specifieke groepen medewerkers,

Vorig jaar was het 4,2%. Helaas een lichte stijging, maar te

vooral technisch personeel. Daarom krijgt de afstemming

gering om een oorzaak te kunnen benoemen. Het ziekte-

tussen vraag en aanbod en de benodigde kwaliteit bij

verzuim bij Essent ligt overigens lager dan het gemiddelde in

ons veel aandacht. Om goed gekwalificeerde mensen te

de energiesector (4,9% - CBS, 2004).

krijgen en ze te behouden. Om jonge mensen voor ons te

nuttig, want op de arbeidsmarkt heerst de ‘War for Talent’.

interesseren. Om meer vrouwen binnen te krijgen. klachten en kwesties

We mogen niet voldaan achterover leunen na die schouder-

In 2007 kwamen er 15 meldingen binnen bij de vertrou-

klopjes. Dagelijks onderhoud van je imago op de arbeids-

wenspersonen. Daarvan zijn er 4 behandeld in de Klachten-

markt is noodzakelijk. Nog beter bekend staan, je onder-

commissie. Van deze werd één niet ontvankelijk verklaard.

scheiden van anderen en zelfbewust naar buiten treden.

Diversiteit mannen en vrouwen binnen Essent in 2007 9URXZHQ

Totaal Essent

10.010

0DQQHQ

Hoofdkantoor

1.412

Stafdiensten/Essent Support Group Business Development

404 43

Projecten

65

Productie

612

Essent Trading

209

Service & Verkoop Toegevoegde Waarde Diensten Deutsche Essent Netwerk Milieu


2.348 331 25 3.951 610


'RGHOLMNHRQJHYDOOHQ)DWDOLW\

)

2QJHYDOOHQPHWYHU]XLP'D\VDZD\FDVH

26+$'$57

2QJHYDOOHQPHWDDQJHSDVWZHUN5HVWULFWHGRU7UDQVIHUUHGFDVH

26+$'$57

2QJHYDOOHQPHWPHGLVFKHEHKDQGHOLQJ0HGLFDO7UHDWPHQW&DVH

07&

(HUVWHKXOSELMRQJHYDOOHQ)LUVW$LG&DVH

)$&

(UQVWLJLQFLGHQW6HULRXV,QFLGHQW

6,

,QFLGHQW

,

5LVLFRYROOHVLWXDWLH8QVDIHVLWXDWLRQ

8V

5LVLFRYROJHGUDJRIKDQGHOLQJ8QVDIHEHKDYLRXU

8E

De DART-score uitgelegd DART-score = (aantal DART-gevallen : totaal aantal gewerkte uren) x 200.000

Veiligheidsregistratie binnen Essent komt tot uitdrukking in de DART-score. DART is een afkorting van Days Away, Restricted or Transferred, dus het aantal ongevallen met als gevolg verzuim of aangepast werk per 200.000 gewerkte uren. Deze uren hebben betrekking op Essents eigen personeel en personeel dat werkt in onze opdracht, zoals aannemers. De definitie is opgesteld door de Amerikaanse Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Voor ongevallenregistratie en veiligheidsmanagement is de internationaal meest geaccepteerde standaard OHSAS 18001 als basis gekozen. Door deze methode te hanteren worden de veiligheidsprestaties van Essent vergelijkbaar met die van andere bedrijven. Tevens worden op basis van de DART-score doelen geformuleerd voor de verantwoordelijke bestuurders en operationeel verantwoordelijke directies binnen Essent. Naast de DART-score worden ook gegevens bijgehouden die inzicht geven in andere incidenten en ongevallen (zoals eerste hulp behandeling zonder ernstige consequenties) en geconstateerde onveilige situaties en handelingen.

G E ZO N D E N V E I L I G W E R K E N

door een top-energiebedrijf te worden op het gebied van veiligheid.

veiligheid voor alles

Een bijkomend voordeel van een goed uitgevoerd HSE-

De gedragscode van Essent zegt het duidelijk: “Wij zorgen

beleid is dat het werk beter en effectiever gedaan wordt.

voor een gezonde en veilige werkomgeving”. Er staat niet dat

Het levert meer op en dat is ook goed voor Essent en de

Essent er wel voor zal zorgen. Nee, wij zorgen voor….

medewerkers.

Wij van Essent. Met z’n allen. Want het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Natuurlijk formuleert de Raad van

wij laten ons de maat nemen

Bestuur het beleid. En natuurlijk moet het management strikt Eind 2008 willen we tot de best presterende energiebedrijven toezien op de uitvoering. Maar alleen als wij ons met z’n allen in Noordwest-Europa behoren met een DART-score van 0,80. aan de afspraken houden en oplettend blijven – onderweg

Een in 2007 extern (Det Norske Veritas) uitgevoerde Euro-

naar kantoor, tijdens het werk en op de terugweg naar

pese veiligheidsbenchmark toont ons dat wij op de goede

huis – komt er van dat beleid iets terecht.

weg zijn.

Dit zogeheten HSE-beleid (Health, Safety & Environment)

Over het jaar 2007 komt onze DART-score (berekend over

kent een missie die dat helemaal onderschrijft: “Iedere

ca. 31 miljoen gewerkte uren) uit op 0,97. Dit is inclusief de

medewerker komt ’s avonds gezond en veilig thuis”.

uren die aannemers voor Essent hebben gewerkt. Aan dat

Essent kan er met goed beleid veel aan bijdragen, maar de

laatste is veel aandacht besteed, omdat de veiligheidspres-

medewerker zit nu eenmaal zelf achter het stuur in de avond- taties van de aannemers in 2006 achterbleven bij die van file of rent op een druk station de trap af. En overdag helpt

Essent.

een veiligheidshelm alleen als je hem opzet.

De doelstelling voor 2007 was een DART-score van 1,0.

Een succesvol HSE-beleid is dan ook een gezamenlijke ver-

Evenals in 2006 scoorde Essent beter dan de doelstelling.

antwoordelijkheid van de bedrijfsleiding én alle individuele

En evenals in 2006 waren er in 2007 gelukkig geen dodelijke

werknemers, ongeacht hun plaats in de organisatie.

bedrijfsongevallen.

Onze doelstelling daarbij is eigenlijk heel simpel: geen bedrijfsongevallen. Die ambitie willen we verwezenlijken



O P VA L L E N D I N 2 0 0 7

waterstaat, de lokale en regionale overheden en werkgeversorganisaties de handen ineen geslagen om oplossingen te

HSE Award

vinden voor het dichtslibben van de A2. Het doel is de bereik-

Om het veiligheidsbewustzijn binnen Essent te stimuleren

baarheid van de regio te verbeteren.

hebben we in 2006 de HSE Award ingesteld. Er is een cheque van EUR 5.000 aan verbonden, te besteden aan een goed

Veiligheidkits

doel. In 2007 ging de HSE Award naar de business unit

Voor alle lease-auto’s stellen we vanaf 2007 standaard veilig-

Productie, die een nieuwe risicoanalyse heeft geïntrodu-

heidskits ter beschikking.

ceerd bij het opstarten van centrales. Alcohol- en drugsbeleid Campagne HSE en Mobiliteit

Per 1 mei 2007 is onze gedragscode voor alcohol- en drugs-

Deze doorlopende campagne moet leiden tot minder verga-

gebruik van kracht. Naast strikte spelregels leggen we veel

deren, minder reizen, meer gebruik van het openbaar vervoer verantwoordelijkheid bij de individuele medewerkers. Het en veilig autorijden.

gaat daarbij om het eigen gedrag, maar ook om het aanspreken van anderen op hun gedrag.

Pilotproject ‘band op spanning’

Om ons te realiseren: met een te lage bandenspanning verbruiken we 2 tot 5% meer brandstof, hebben we een hoger

WAT D E M E D E W E R K E R S V I N D E N VA N E S S E N T

risico op ongevallen en meer bandenslijtage. jaarlijks onderzoek Winterbanden

Sinds 2003 doen wij jaarlijks een medewerkersonderzoek,

Alle medewerkers kregen de mogelijkheid om met korting

daarbij geholpen door het gespecialiseerde bureau Towers-

winterbanden te bestellen voor hun privé-auto’s. Ons wa-

Perrin-ISR. De medewerkers krijgen zo’n 100 vragen voor-

genpark (inclusief lease-auto’s) was al eerder voorzien van winterbanden.

Michiel Boersma, voorzitter van de Raad van Bestuur, reikt aan het winnende team van de business unit

Project Rijksweg A2 Den Bosch

Productie de HSE Award 2007 uit. De EUR 5.000 werd

De 15 grootste bedrijven in de regio Den Bosch, waaronder

besteed aan de restauratie van de St. Bavokerk

Essent, hebben samen met de Kamer van Koophandel, Rijks-

in Raamsdonk.



gelegd op het gebied van visie en managementstijl, betrok-

veel overleg dit jaar

kenheid, communicatie, toekomstverwachtingen, salaris en

Begin 2007 is de mogelijke overname van het energiebedrijf

arbeidsvoorwaarden, samenwerking, etc.

Westland Energie Services BV aan de medezeggenschap

Vanaf het begin was de deelname groot. Altijd meer dan 70%. voorgelegd. De COR adviseerde hierover positief. In 2007 reageerde 77% van de medewerkers.

In dezelfde periode werd de voorgenomen fusie met Nuon

In de uitkomsten zien we, sinds 2003, dat de medewerkers

bekendgemaakt en een adviesaanvraag hierover bij de COR

van jaar tot jaar positiever over Essent zijn gaan denken.

ingediend. Tot het moment van afbreken van de onderhande-

Dit jaar ligt de score, bij alle onderwerpen, voor het eerst

lingen met Nuon is er veel en intensief overleg geweest met

op of boven de Nederlandse Nationale Norm (gemiddelde

de gehele medezeggenschap van Essent.

jaarlijkse score in Nederland).

Andere onderwerpen van overleg met de COR waren het

Met uitzondering van de business units Toegevoegde Waar-

HSE-beleid, de ondernemingsstrategie, de (gedeeltelijke)

de Diensten en Essent Trading hebben alle bedrijfsonderde-

verplaatsing van de activiteiten van business unit Essent

len zich behoorlijk verbeterd in vergelijking met vorig jaar.

Trading naar Genève, de herstructurering van business unit

Beide met name genoemde business units hebben te maken

Service & Verkoop en de verkoop van het bedrijfsonderdeel

met grote organisatorische wijzigingen, die van invloed zijn

Essent Domestiq Services BV.

op de beleving van hun medewerkers. Ook Deutsche Essent en Essent België doen het erg goed. Daarom gaan we volgend jaar de meetlat hoger leggen. We richten ons dan niet langer op de Nationale Norm, maar op de zogenaamde Nederlandse Topbedrijven Norm. Essent wil immers een topbedrijf zijn. De uitkomsten van het onderzoek in 2007 geven helder aan waar verbetering nodig is om hoog te scoren in de Topbedrijven Norm. Het gaat daarbij om onderwerpen als betrokkenheid, visie, managementstijl, imago, vertrouwen en integriteit. De uitkomsten van ieder onderzoek worden gebruikt om doelen te stellen voor het jaar erna. In 2007 was dat voor heel Essent het verbeteren van de ontwikkelingsmogelijkheden voor medewerkers (opleiding en training).

DE MEDEZEGGENSCHAP constructief aanschuiven

Meedenken en meepraten om de belangen van het personeel en de organisatie te behartigen, dat is medezeggenschap binnen Essent. Intensief betrokken bij alle belangrijke ontwikkelingen waar Essent mee te maken heeft en dat met open vizier en een constructieve instelling. Het belangrijkste onderwerp in 2007 was natuurlijk de splitsing, het voornemen van de minister van Economische Zaken om de netwerken af te splitsen van de energiebedrijven. Met de centrale ondernemingsraad (COR) is vaak en veel van gedachten gewisseld over deze dreiging en de gevolgen ervan voor de energiesector in het algemeen en Essent in het bijzonder. De COR heeft in het verzet tegen de splitsing een eigen verantwoordelijkheid genomen en in LME-verband (Landelijk Medezeggenschapsplatform Energiedistributiebedrijven) campagne gevoerd tegen de plannen van de minister. Jammer genoeg hebben we met elkaar de splitsing van Essent niet kunnen voorkomen. In 2008 praten we verder over dit onderwerp, want dan staat de voorbereiding van de splitsing op de agenda. En dat is een ingrijpende operatie.


06

%HVOXLWYDDU


7DDNJHULFKW

5LVLFRYHUPLMGHQG

5HDFWLHI

%XUHDXFUDWLVFK

*HKHLP]LQQLJ 6WDU

%HVOXLWHOR

UGLJ

RRV

)OH[LEHO 2SHQ

2QGHUQHPHQG DILEMMA

[ 6:1 ]

Maar nu ons dilemma als werkgever: 3URDFWLHI De vrouwelijke leiders zijn sterk ondervertegenwoordigd bij Essent. Hoe worden wij een betere afspiegeling van de samenleving waaraan wij

5LVLFRQHPHQG

energie leveren?

3HUVRRQVJHULFKW

Werkgever/People

[ 56/57 ]


traditie is hardnekkig

De Nederlandse energiesector is meer dan anderhalve eeuw een bolwerk van blanke mannen geweest. Op zichzelf wel verklaarbaar. Toen de energiebedrijven ontstonden halverwege de negentiende eeuw was een werkende vrouw – anders dan schoonmaakster – nauwelijks voorstelbaar. Door de absolute dominantie van de techniek – die voortduurde tot de contouren van de vrije energiemarkt zichtbaar werden – bleven het ook al die jaren de mannen die in aanmerking kwamen voor een baan. Vrouwen zaten immers niet in de techniek. Het management en de directie van een energiebedrijf bestond steevast uit technici. Het waren de ingenieurs die de dienst uitmaakten. Ook als het om functies ging waar geen specifieke technische kennis voor nodig was. De leiders waren ingenieur, dat was de regel. En die ingenieurs waren mannen. Mannen die de functies onder hen ook het liefst weer opvulden met technici. Middelbaar geschoolde technici. Mannen. En daaronder de jongens van de ambachtschool. beter rendement, betere werksfeer Een tikkeltje gechargeerd misschien. Maar zo was het wel

Vrouwelijke inbreng zorgt voor beter afgewogen, evenwich-

ongeveer. Essent kent – in haar voorgangers – een soortgelij- tiger besluiten en voor een betere werksfeer. Vrouwelijke ke geschiedenis. Geen wonder dat anderhalve eeuw traditie

eigenschappen als goed kunnen luisteren, anderen moti-

z’n sporen naliet.

veren en niet teveel risico’s nemen vormen een wenselijk

Van de medewerkers van Essent is 27% vrouw. In leiding-

tegenwicht tegen mannelijke eigenschappen als dominant,

gevende posities is dit 14% en in (al dan niet leidinggevende) competitief en op handelen gericht. topfuncties 12,5%.

Ruim de helft van de hoger opgeleiden is bovendien vrouw

In vergelijking met Nederlandse bedrijven in andere sectoren en dat zal in de toekomst nog toenemen. Die vrouwen halen is dat laag. Vedior zit bijvoorbeeld op 58%, Wolters Kluwer op

gemiddeld betere studieresultaten dan mannen. Met meer

44%, Fortis op 30% en KPN op 20%. Nederland bevindt zich

diversiteit krijgen we dus ook meer talent binnen.

op dit gebied overigens zelf ook weer in de achterhoede met

Uit verschillende studies en resultaatanalyses blijkt ver-

gemiddeld 7% vrouwen in de top van bedrijven. Landen als

der dat bedrijven met vrouwen in de top aanzienlijk betere

Noorwegen (32%), Zweden (24%), Bulgarije (21%) en Let-

resultaten hebben dan bedrijven met alleen mannen in de

land (21%) staan er echt beter voor.

bestuurskamer.

Allemaal goed en wel, maar hoe noodzakelijk is een verande- Voor Essent gelden overigens nog twee extra redenen om ring voor ons?

meer vrouwen binnen het bedrijf te halen. In het merendeel van de huishoudens is het de vrouw die de

diversiteit dringend gewenst

energieleverancier kiest. Meer vrouwen binnen Essent zorgt

Vast staat dat diversiteit de ondernemingszin versterkt en

voor een vrouwelijk perspectief, waardoor de vrouwelijke

zorgt voor betere besluiten en resultaten. Ook wordt het

consument zich beter herkent in het aanbod van Essent.

inspelen op klantenwensen verbeterd en de kans vergroot op Met meer vrouwen binnen Essent zijn we ook een betere het aantrekken en behouden van talentvolle medewerkers.

afspiegeling van de samenleving, waardoor we meer suppor-

Hoe komt dat?

ters hebben in die samenleving voor onze inspanningen op weg naar duurzaamheid en sneller een goede balans berei-


ken tussen People, Planet, Profit en Power.

De taskforce, die een brede afspiegeling vormt van het

Bovendien wordt het er leuker van. Spannender.

management inclusief de Raad van Bestuur, begint met het

Al met al zou je zeggen: onmiddellijk doen!

opstellen van het diversiviteitsbeleid en daaraan gekoppelde meetbare doelstellingen. Te denken valt aan zaken als: de

een flinke uitdaging

uitstroom van het vrouwelijk management mag niet hoger

Het vergroten van de diversiteit is geen kwestie van alleen

zijn dan van het mannelijk managent en over 3 tot 5 jaar moet

even een directiebesluit nemen. Dat directiebesluit is ove-

20% van de top 100 binnen Essent vrouw zijn.

rigens wel de eerste stap. De top van het bedrijf moet het willen en die boodschap ook actief uitdragen.

het mag ook leuk zijn

Vervolgens is er een cultuuromslag nodig. Diversiteit moet

We willen leren van succesvolle maatregelen die andere

ondernemingsbreed gaan leven. Leidinggevenden moeten

bedrijven namen om die cultuuromslag te stimuleren. Het

ermee aan de slag en ruimte creëren voor de verschillen

in 2006 gestarte vrouwennetwerk Women’s Energy zal een

tussen vrouwen en mannen. Voor de verschillen in houding

belangrijke rol spelen bij het uitbouwen van het aandeel

en gedrag, maar ook voor de verschillen in rolopvatting in het vrouwen. Verder moeten we denken aan gedragstrainingen privéleven. En voor het gegeven dat vrouwen in veel gevallen

voor het management en het aanpassen van de arbeids-

ook moeder zijn of willen worden.

marktcommunicatie. Ook het creëren van een sense of

Dat vraagt om een breed scala aan veranderingen van vaste

urgency door de inzet van ambassadeurs en de organisatie

gewoontes en voorzieningen. En dat kost tijd en goede wil.

van themadagen is erg belangrijk.

een speciale taskforce

Niet met lange halen en snel thuis, maar met structurele

Om de vaart erin te brengen en te houden heeft de Raad van

aandacht.

Bestuur, op voorstel van het interne vrouwennetwerk

Gezien onze traditie is het geen fluitje van een cent, maar

Women’s Energy (WE) een taskforce ingesteld. Deze task-

vast wel een aantrekkelijk, charmant, intelligent en verras-

force moet enthousiasmeren, heldere objectieve doelen

send traject.

stellen en structurele maatregelen formuleren.

Veelzijdig en veelkleurig.

Het gaat er van komen. Meer vrouwen binnen Essent.


>

Essent Medewerkers Onderzoek Ontwikkeling gemeten

Verbetering score ten opzichte van score voorgaande jaar 2007

2007

2006

2006

2005

2005

2004

2004

Toekomstverwachtingen

Visie & Managementstijl

Gelijke score ten opzichte van score voorgaande jaar

2007

2007

2006

2006

2005

2005

2004

2004

Rol-ondersteuning

Communicatie

2007

2007

2006

2006

2005

2005

2004

2004

Klant & Resultaatgerichtheid

Vertrouwen & Integriteit

2007 2006 2005 2004

Salaris & Secundaire Arbeidsvoorwaarden

Werkgever/People

2007

2007

2007

2007

2006

2006

2006

2006

2005

2005

2005

2005

2004

2004

2004

2004

Beoordelingsproces

Samenwerking

Lokaal leiderschap

Veiligheid & Arbeidsomstandigheden

2007

2007

2007

2007

2006

2006

2006

2006

2005

2005

2005

2005

2004

2004

2004

2004

Werkdruk & Balans Werk-Privé

Medewerkerstevredenheid

Ontwikkeling

Imago

IRS-Nederlandse Nationale Norm Essent houdt sinds 2003 jaar-

de voorgaande jaren scoort

lijks het Essent Medewerkers

Essent voor het eerst sinds 2003

Onderzoek (EMO). Hiermee

over nagenoeg de gehele linie

wordt periodiek de thermome-

boven de Nationale Norm. Nu

ter in de organisatie gehouden

kan Essent zich richten op de

om te werken aan verbeterin-

Topbedrijven Norm. Op alle

gen. Naast de eigen scores over

onderzochte items in het EMO

de jaren heen vergelijkt Essent

doet Essent het beter dan het

zich ook met de Nationale

landelijk gemiddelde. Daarmee

Norm; de gemiddelde prestatie

klimt Essent gestaag richting

van 50 Nederlandse bedrijven.

de status van top performer.

Dankzij alle verbeteracties uit

Gedaalde score ten opzichte van score voorgaande jaar

Interviews Monic

Bührs auteur ‘Stratego voor Vrouwen’

Werkgever/People

directeur In Touch Women Resource Management B.V. Limmen

Marie-Christine

Osterop programmamanager business unit Service & Verkoop en lid van Women’s Energy, Essent N.V. Arnhem

T E V E N S S P E E LT M E E DAT O R G A N I S AT I E S W E L Z É G G E N DAT Z E H E T B E L A N G O N D E R K E N N E N

van ‘vrouwelijke’ competenties als communicatie, inlevingsvermogen en relationele vaardigheden, maar als een vrouw dergelijke competenties ten toon spreidt wordt dat niet gezien als een kwaliteit, maar als een vanzelfsprekendheid. Een voorbeeld: als een mannelijke manager een kaartje stuurt naar een zieke medewerker wordt dat ervaren als attent, van een vrouwelijke manager wordt het verwacht. T E N S LOT T E Z I J N V R O U W E N O V E R H E T A LG E M E E N M I N D E R G O E D I N H E T O N D E R K E N N E N VA N

en omgaan met de (ongeschreven) regels die binnen een organisatie gelden. Het leren spelen van het spel is echter een wezenlijke competentie, die vrouwen met ambitie zich eigen zouden moeten maken. Of het nu gaat om netwerken of om jezelf stevig profileren. Natuurlijk kunnen regels in de tijd ook veranderen, maar ik denk dat er minimaal 25% vrouwen op topfuncties moeten zitten, voordat zij genoeg massa hebben om effectief de spelregels te beïnvloeden. E R Z I J N D U S V E E L ‘ S O F T E ’ FA C TO R E N D I E E E N R O L S P E L E N B I J D I T T H E M A E N WA A R A A N DA C H T aan moet worden besteed. Dat maakt het ook zo’n hardnekkig probleem. H E T I S E E N G O E D E Z A A K DAT E R B I N N E N E S S E N T S I N D S 2006 E E N – D O O R D E TO P S E R I E U S genomen – vrouwennetwerk actief is dat zich richt op vergroting van diversiteit. Ook het feit dat Essent vanaf 2008 een strategisch diversiteitsbeleid gaat voeren vind ik positief. De praktijk bij andere organisaties die al veel zaken voor vrouwen faciliteren leert echter dat vrouwen het uiteindelijk wel zelf moeten doen. I K Z E G DA N O O K VA A K : V R O U W E N , S TO P M E T Z E U R E N E N B E G I N M E T K E U Z E S T E M A K E N . Leer de spelregels en speel het spel, dan wordt het leuk! “

1

Werkgever/People

Monic

Bührs

09

“ WA A R O M B L I J F T H E T A A N D E E L V R O U W E N O P H O G E R E P O S I T I E S I N N E D E R L A N D L A A G ? Deels hangt dit samen met de Nederlandse cultuur waarin vrouwen die carrière willen maken – zeker als ze kinderen hebben – worden veroordeeld door andere vrouwen, vaak resulterend in schuldgevoel. Deels is het een luxe-probleem: voor veel vrouwen bestaat niet de financiële noodzaak om zelf zoveel mogelijk geld te verdienen. Een ander belangrijk element is dat vrouwen niet genoeg keuzes maken: je kunt niet alles hebben, dus wie bewust kiest voor een carrière moet zich realiseren dat deze keus consequenties heeft op andere vlakken, zoals het privé-leven. Vrouwen hechten er ook meer waarde aan dan mannen dat werk ‘leuk’ moet zijn en richten zich daarom vaak op de inhoud van een functie en maken meer zijstappen. Dit terwijl succesvolle mannen vaak een meer logische verticale lijn volgen in hun carrière. Omdat mannen nog steeds de macht hebben, is er bij sollicitaties niet altijd begrip voor een cv met de nodige zijstappen. Het feit dat vrouwen het tijdens sollicitatiegesprekken veelal moeilijk vinden voor zichzelf te onderhandelen over salaris is ook zo’n punt: mannelijke gesprekspartners kunnen de indruk overhouden dat zo’n vrouw in het zakelijk verkeer evenmin goed in onderhandelen zal zijn.

Marie-Christine

Osterop

10

“ I K V I N D H E T B E L A N G R I J K DAT E E N T E A M Z O D I V E R S M O G E L I J K I S S A M E N G E S T E L D . H E T G A AT mij niet alleen om de man/vrouw-verhouding, maar ook om zaken als leeftijd en persoonlijkheidsprofielen. Veel mensen hebben toch de neiging om zich te omringen met klonen van zichzelf. Als gevolg van een grotere diversiteit komen meer verschillende invalshoeken aan bod en dat komt de besluitvorming ten goede. I K H E B M E A A N G E M E L D B I J W O M E N ’ S E N E R GY O M DAT I K V I N D DAT E R B I N N E N E S S E N T N O G het nodige moet gebeuren op het gebied van diversiteit. Women’s Energy is sinds 2006 actief als vrouwennetwerk binnen Essent en is bedoeld voor vrouwen die al een aantal stappen in hun carrière hebben gezet. Het aantal leden is momenteel zo’n 25. Hoewel het nog wat zoeken is naar de vorm, zijn mijn eerste ervaringen met het netwerk positief. Het is geen club van klagende vrouwen, maar van collega’s die elkaar inspireren en van elkaar kunnen leren. Ik vind het ook positief dat het top-management van Essent Women’s Energy de ruimte biedt om zich te ontwikkelen als netwerk en ons ook serieus neemt. Zo hebben wij begin 2008 het thema diversiteit letterlijk op de agenda van de Raad van Bestuur gekregen. Dit resulteerde onder meer in het oprichten van een breed samengestelde taskforce die voorstellen zal doen om de diversiteit binnen Essent te vergroten. Ook werd besloten dat Essent lid wordt van Opportunity in Bedrijf, een stichting die bedrijven helpt op het vlak van diversiteit. Tenslotte zal ook meer gerichte aandacht gaan worden besteed aan het aannemen van vrouwen op hogere functies.

MONIC BÜHRS

I K H E B O V E R I G E N S N O O I T H E T G E V O E L G E H A D DAT I K I N M I J N W E R K B I J E S S E N T A N D E R S

behandeld wordt dan mannen, maar ik denk dat vrouwen over het algemeen anders opereren dan mannen. Je ziet vaak – en ik herken dat wel bij mezelf – dat vrouwen vooral voor de inhoud van de functie gaan en voor een concreet resultaat en minder goed zijn op het gebied van netwerken en politieke ‘handigheid’. Dit terwijl die laatste zaken in de praktijk wel belangrijk zijn binnen Essent. Zo vergeet ik weleens om een door mij behaald goed resultaat niet alleen naar mijn opdrachtgever te communiceren, maar ook breder binnen de organisatie onder de aandacht te brengen. Misschien dat Essent in de toekomst minder politiek wordt, maar vooralsnog moet je rekening houden met een bepaalde cultuur. Als je daar minder goed mee om kunt gaan, vind ik het je eigen verantwoordelijkheid om daar iets aan te doen. Dat geldt wat mij betreft voor veel zaken: je moet niet klagen, maar constructief aan het werk gaan. VA N DA A R O O K D E I N I T I AT I E V E N VA N W O M E N ’ S E N E R GY : W E H E B B E N E R V E R T R O U W E N in dat Essent serieus werk wil maken van vergroting van de diversiteit van het personeelsbestand, maar we helpen graag mee om dat proces verder vorm te geven en waar mogelijk te versnellen. J U I S T B I N N E N E S S E N T , M E T Z I J N V E L E R E O R G A N I S AT I E S , K O M E N E R G E N O E G ‘ N AT U U R L I J K E ’ momenten voorbij om de samenstelling van teams te veranderen en meer divers te maken. Nu komt het erop aan om die mogelijkheden ook daadwerkelijk te benutten!”

MARIE-CHRISTINE OSTEROP

Anouk

Rasenberg

11

ANOUK RASENBERG

MARGO VAN BERKEL

1

“ TOT E N M E T 2007 H E E F T E S S E N T W E I N I G S T R U C T U R E L E A A N DA C H T B E S T E E D A A N D E S P E C I F I E K E positie van vrouwelijke medewerkers. Wel waren er ad hoc initiatieven, bijvoorbeeld in het kader van de War for Talent. Zo is aandacht besteed aan het bieden van meer flexibiliteit bij het uitvoeren van werkzaamheden, een onderwerp dat ook voor veel vrouwen van belang is vanwege de werk/privé balans. Denk bijvoorbeeld aan het mogelijk maken van meer thuiswerk en flexibele arbeidstijden. H E T O N T B R E K E N TOT N U TO E VA N V E E L G E R I C H T E A A N DA C H T V O O R V R O U W E N WA S O V E R I G E N S

geen onwil, maar telkens een kwestie van prioriteiten. Binnen Essent zijn er de afgelopen jaren zoveel ontwikkelingen geweest (reorganisaties, vergaande fusieplannen) dat dit onderwerp het telkens niet ‘redde’ op de prioriteitenlijst. VA N A F 2008 G A AT DA A R V E R A N D E R I N G I N K O M E N E N Z U L L E N W E H E T O N D E R W E R P O P strategisch niveau gaan aanpakken. Begin 2008 heeft de Raad van Bestuur besloten dat er een taskforce diversiteit wordt ingesteld die tot doel heeft bewustzijn en draagvlak te creëren en te komen tot doelstellingen en maatregelen met betrekking tot diversiteit. Ook is Essent lid geworden van Opportunity in Bedrijf, de organisatie die diversiteit in bedrijven helpt vergroten. Tenslotte zal bezien worden of Essent meer kan gaan werken met werving- en selectiebureaus die zich specifiek op bijvoorbeeld vrouwen richten. I K H E B O V E R I G E N S N I E T D E I L L U S I E DAT W E E S S E N T - B R E E D O O I T E E N 50/50 V E R H O U D I N G man/vrouw op hogere functies zullen bereiken. Daarvoor is een te groot deel van het bedrijf technisch georiënteerd. Je ziet nu al dat in de commerciële- en stafomgevingen het aandeel vrouwen op hogere functies aanzienlijk groter is dan binnen bijvoorbeeld de business units Productie en Netwerk. We zullen daarin realistisch moeten zijn en gedifferentieerde doelstellingen moeten nastreven. D E S I T UAT I E Z A L N I E T I N É É N JA A R D R A S T I S C H W I J Z I G E N , M A A R I K H E B E R V E R T R O U W E N in dat de gerichte aandacht die we aan dit onderwerp gaan geven zijn vruchten zal afwerpen. Dat is niet alleen voor de vrouwen binnen Essent een goede zaak, maar ook voor Essent zelf. Want uit onderzoek blijkt dat diversiteit de ondernemingszin versterkt. Bovendien zorgt het voor betere besluiten en resultaten, bevordert het het inspelen op klantwensen en vergroot het de kans op het aantrekken en behouden van talentvolle medewerkers.“

Z O R G V E R V O LG E N S DAT E E N S E L E C T I E C O M M I S S I E Z O B R E E D M O G E L I J K I S S A M E N G E S T E L D

en maak voorkeuren, afwijzingen en beoordelingen expliciet bespreekbaar. Wees daarbij bedacht op vooroordelen: niet elke vrouw wil parttime werken! En als er wel een parttime wens is, vraag je dan af of dat zo erg is. Je ziet geregeld dat mannen één dag in de week iets anders doen, bijvoorbeeld een bijzonder hoogleraarschap. En dat kan wel? A L S J E A L S B E D R I J F E E N M A A L H O O G O P G E L E I D E V R O U W E N I N H U I S H E BT , H E L P DA N H U N carrièrepad te bewaken. De praktijk heeft inmiddels de aanname gelogenstraft dat het vanzelf wel goed komt met meer vrouwen in het management, als je maar genoeg ambitieuze vrouwen aanneemt. Er moet, ook door het bedrijf, bewust aan worden gewerkt. Zo is het heel belangrijk om met vrouwen ‘ambitiegesprekken’ te voeren. Vraag ook door als een vrouw een promotie weigert: wat is ervoor nodig om de kwaliteiten en talenten van deze vrouw – binnen de randvoorwaarden van een gezonde bedrijfsvoering – toch in te kunnen zetten? Misschien dat het bieden van meer flexibiliteit in werktijden en werkplekken soelaas biedt? DAT B R E N GT M E O P H E T B E L A N G VA N D E I N F O R M E L E K A N T E N VA N D E B E D R I J F S C U LT U U R . Ga concreet na: hoe maak je hier carrière? Welk gedrag moet je laten zien en wat is juist not done? En hoe werkt dat uit voor specifieke groepen? Een cultuur waarin het “stoer” is om te zeggen dat je minimaal 60 uur per week werkt, spreekt jonge high potentials – vrouwen én mannen! – niet meer aan. Ook voorbeeldgedrag van de top is belangrijk: zo herinneren veel mensen zich nog dat Hans Wijers, toen hij nog minister van Economische Zaken was, eens een belangrijke vergadering heeft afgezegd omdat hij bij de verjaardag van zijn dochter wilde zijn. Ook hier geldt: ‘practice what you preach’. Zorg dat er voldoende rolmodellen zichtbaar zijn in de organisatie en laat zien dat verschillen juist positief kunnen zijn. Besteed in het personeelsblad eens aandacht aan parttime werkende mannen of laat zien dat er meerdere manieren zijn om carrière te maken, zoals een tijd iets meer in de luwte als je jonge kinderen hebt en er daarna weer full swing tegenaan. E E N B E D R I J F DAT O P E E N D E R G E L I J K E M A N I E R G E R I C H T B E Z I G G A AT M E T D I V E R S I T E I T , zal ervaren dat er wel degelijk zaken zullen verbeteren. En dat het hen geen windeieren legt. Want “het zakenleven is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten”, zoals bestuursvoorzitter Van der Waaij van Unilever Nederland zegt.”

Werkgever/People

Margo

van Berkel

12

“ WAT K A N E S S E N T D O E N O M M E E R V R O U W E N I N H O G E R E F U N C T I E S T E K R I J G E N ? Als Opportunity in Bedrijf zijn wij al sinds 1996 bezig om als netwerkorganisatie en kennis –centrum bedrijven te helpen de diversiteit van hun personeelsbestand te vergroten. De ervaring die wij inmiddels hebben opgedaan laat zien dat een bedrijf dat diversiteit serieus wil aanpakken zich moet richten op vier hoofdthema’s: toon de business case, kijk kritisch naar werving en beoordeling, bewaak de interne doorstroom en heb oog voor de bedrijfscultuur. O M M E T H E T E E R S T E P U N T T E B E G I N N E N : Z O R G DAT E R E E N H E L D E R E B U S I N E S S C A S E is voor meer diversiteit. Waarom moeten we hier iets aan doen? Diversiteit is geen ‘vrouwending’ of doel op zich, maar een maatschappelijk belang én een bedrijfsstrategie. Diversiteit leidt namelijk aantoonbaar tot een betere bedrijfsvoering. Bovendien kan een bedrijf het zich in tijden van een krappe arbeidsmarkt – zoals momenteel – niet veroorloven om 50% van het menselijk kapitaal niet optimaal te benutten. HOU D ALS BE DR IJ F OOK J E WE RVI NG S- E N S E LECTI E PR OCE S S E N TEG E N H ET LICHT. Voorkom dat in personeelsadvertenties eenzijdig de nadruk wordt gelegd op hiërarchische of technische aspecten van een bedrijf of een functie, maar communiceer bijvoorbeeld ook dat er binnen het bedrijf ruimte is voor coaching en persoonlijke ontwikkeling. Dat zijn begrippen die vrouwen over het algemeen meer aanspreken.

0 Anouk

Rasenberg manager People Development, Essent N.V. Arnhem

Margo

van Berkel senior adviseur stichting Opportunity in Bedrijf Amstelveen


Essent als bedrijfsburger

REGIONALE betrokkenheid meedoen aan de samenleving

plicht roept

Als bedrijf staan we middenin de samenleving. Sterker nog,

Maar het schept ook bijzondere verplichtingen.

wij zitten er met handen en voeten aan vast.

Met elkaar moeten we namelijk die samenleving een beetje

Ga maar na.

leefbaar houden. En waar mogelijk een paar stappen vooruit

Onze klantenkring is een doorsnee van de gehele samenle-

helpen.

ving. We komen – in elk geval om de meter op te nemen – zo

Als burger steek je daarbij de handen uit de mouwen. Of je

nu en dan bij alle klanten thuis. Onze klanten kunnen geen

nu kantinedienst doet voor de voetbalclub, folders rond-

dag zonder onze producten. Soms hebben ze massaal last

brengt voor een politieke partij of gras maait voor je buur-

van ons, want helemaal zonder storingen gaat het niet. De

vrouw, het betekent in alle gevallen dat je naast je gewone

samenleving ziet onze bedrijfswagens staan op een druk

werk iets betekent voor de samenleving.

kruispunt. En ons zien ze graven en sleutelen. Onze aandeel-

Als bedrijfsburger – en dat is Essent – doe je precies het-

houders zijn gekozen door de samenleving. Onze kabels en

zelfde. Naast het gewone werk lever je een bijdrage aan een

buizen lopen door het land van vele boeren. Net zoveel bur-

leefbare samenleving. En waar mogelijk help je de samen-

gers en buitenlui hebben uitzicht op onze transformatorstati- leving een stapje vooruit. ons. Weer anderen wonen onder de rook van onze centrales.

Dat kan heel praktisch. Wij stimuleren bijvoorbeeld onze me-

Of vlak bij een windmolen. En als je nietsvermoedend voor

dewerkers om vrijwilligerswerk te doen in de samenleving.

een spoorwegovergang staat te wachten, dendert er ineens

Dat kan inhoudelijk. We denken mee, praten mee, leveren

een enorme rij afvalwagons van Essent voorbij.

ideeën aan projecten waar ze onze expertise goed kunnen

We kunnen nog meer opsommen, maar het bewijs is wel

gebruiken. Dan bedoelen we niet altijd projecten waar we

geleverd: de samenleving heeft veel met ons te maken en wij

een zakelijk belang bij hebben.

veel met de samenleving.

En in veel gevallen gebeurt het met geld. We steken veel geld

Dat schept verplichtingen. Over en weer.

in maatschappelijke doelen.

De gewone verplichtingen. Bijvoorbeeld, dat wij op een nette

Sceptici zouden kunnen zeggen: Allemaal goed en wel, maar

manier onze producten leveren. En dat de samenleving daar

Essent is geen suikeroom. Essent is een commercieel bedrijf.

netjes voor betaalt.

En als dat ergens geld in steekt, dan kun je dat niet zomaar



omschrijven als ‘maatschappelijk actief’. Dan heet dat spon-

houders. De provincies en de gemeenten. En het grootste

soring en dan heeft dat dus een bijbedoeling.

deel van onze medewerkers woont er.

Je kunt erover twisten of het altijd sponsoring is, maar de

Met die regio’s voelen we een bijzondere maatschappelijke

bijbedoeling ontkennen we niet.

betrokkenheid.

Waarom zouden we ook? Misschien drijft onze samenleving

Voor Essent geldt: met één been in Noordwest-Europa en

wel op bijbedoelingen. Misschien heeft die kantinebaas van

met één been in de regio.

de voetbalclub geen enkel sportief talent, maar voelt hij zich

Dat is ook onze strategie. Sterk genoeg om internationaal

op deze manier toch een beetje kampioen.

mee te tellen, betrokken genoeg om onze wortels te

Misschien hoopt de vrouw die folders rondbrengt voor de po- koesteren. litieke partij dat ze nog eens raadslid wordt. En op die manier

Dat is natuurlijk mooi gezegd, maar hoe doe je dat in de

aandeelhouder van een energiebedrijf.

praktijk? Staat aandacht voor de regio niet haaks op onze

Wie weet?

belangen in de zich snel ontwikkelende internationale

Hoe dan ook, mensen willen gewaardeerd worden voor hun

energiemarkt?

inzet. Een bedrijf wil dat ook. Onze bedoeling is in elk geval om mede verantwoordelijkheid te dragen voor de samenleving waarin we actief zijn. En onze bijbedoeling is dat de mensen in de samenleving, als ze een keuze moeten maken voor een energiebedrijf, ons niet over het hoofd zien. in welke samenleving zijn we actief?

Essent werkt in heel Nederland en in delen van Duitsland en België. Die gebieden vormen dan ook onze samenleving. Daar richten wij ons op met onze maatschappelijke activiteiten. Maar we hebben ook nog zoiets als onze geboortestreek, de plek waar we vandaan komen. Noord-, Oost- en Zuid-Nederland. Het ouderlijk huis zou je kunnen zeggen, want daar zitten ook onze aandeel-

63 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Essent als bedrijfsburger


NAAR NA AAR R KRIMPEN KR PEN AAN DE IIJSSEL SSE

BIESBOSCH 35 BIIESBOSC B OSCH H3 5

AMERCENTRALE AME CENTRAL

'S-HERTOGENBOSCH

GEERTRUIDENBERG GEERT GEER GEE EER ER RT TRU RUIIDE DE DENB NBERG ERG 380KV 380 38 80K KV V

WEST 39

WAALWIJK 17

WKC HEINEKE

MOERDIJK MOE DIJ 3 34 4

W

GEERTRUIDENBERG 25

ZEVENBERGSCHENHOEK 65

DONGECENTRALE EER

BREDA 01

TILBURG NOORD 20

OOSTEIND 15

TILBURG WEST 48

PRINCENHAGE 63

ETTEN 29

BEST 36

EIND

ROOSENDAAL 09

TILBURG CENTRUM 18

TILBURG ZUID 38

NSDRECHT 12

EINDHOVE

HAPERT 37

OSS 08 'S-HERTOGENBOSCH NOORD 06

EN 52 AARLERIXTEL 32

DE 23

WKC HELMON

HELMOND OOST 50

DILEMMA

WKC HELMOND

O

[ 7:1 ]

MVO betekent dilemma’s oplossen

EINDHOVEN OOST 22

HELMOND ZUID 2

Wij zijn een bedrijfsburger.

Onze activiteiten worden steeds internationaler.

HOVEN NOORD 02

Hoe kunnen we desondanks zorgdragen voor voldoende regionale verankering? WKC EINDHOVEN 55

MAARHEEZE 24

N WEST 46

EINDHOVEN ZUID 26 BUDEL 33

NAAR NEDERWEERT

Bedrijfsburger/Planet

[ 64/65 ]


Sponsoring kent vele vormen; van het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem (onderdeel uit de expositie Dealing with reality) tot schaatsen.

sponsoring, donaties, bijdragen aan maatschappelijke doelen…

Er zijn verschillende manieren om te laten zien dat de samenleving je iets waard is. Eén ervan is de bereidheid geld te steken in activiteiten of ontwikkelingen die de samenleving graag gerealiseerd wil zien. Geld in de vorm van sponsoring, donaties of bijdragen aan maatschappelijke doelen. Welke naam je het geeft, doet er minder toe. Want wat de één sponsoring noemt, is bij de ander een donatie. Wat sommigen omschrijven als bijdragen aan maatschappelijke doelen, wordt door anderen weer gewoon sponsoring genoemd. De overeenkomst is in elk geval dat het vrijwel altijd over geld gaat dat je beschikbaar stelt om het een andere organisatie mogelijk te maken zijn doel te realiseren, terwijl je met die organisatie soms een tegenprestatie afspreekt die jou in de gelegenheid stelt jouw doel te realiseren. Dat gebeurt bij sponsoring, maar minder bij donaties en ook minder bij bijdragen aan maatschappelijke doelen. Het verschil zit vooral in de op geld waardeerbare of commerciële tegenprestatie, deze staat bij donaties niet voorop. In 2007 heeft Essent voor een bedrag van circa EUR 300.000 niet een dergelijke tegenprestatie verlangd. Als schaatssponsor bijvoorbeeld vraag je als tegenprestatie een stuk boarding langs de ijsbaan dat op TV prominent in beeld komt. Als donateur van een gedenkboek in de regio vind je het leuk maar



niet noodzakelijk, dat je vermeld wordt op de omslag en in de dan gaat er door ons allemaal een rilling heen. Schaatsen toespraak van de burgemeester bij de uitreiking. En voor het geld dat je beschikbaar stelt aan een belangrijk onderzoeks-

is van iedereen. Kleinere projecten zijn vaak meer op doelgroepen gericht.

project vraag je het recht de uitkomsten van het onderzoek

Maar dan wel weer op een grote verscheidenheid aan doel-

te mogen gebruiken in je bedrijfsvoering. Duidelijk is in elk

groepen. Vooral in onze regio’s.

geval dat het in elkaars verlengde ligt en dat er veel overeen-

Zo sponsoren wij in Zwolle de jeugdprogrammering van

komsten zijn. Laten we dan maar niet ingewikkeld doen en

het theater Odeon/De Spiegel. Wij vinden het belangrijk dat

nu verder gewoon over sponsoring spreken.

kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met diverse vormen van cultuur. De Essent Kidsreporters brengen ver-

sponsorportefeuille: afspiegeling van de samenleving

slag uit over de door hen bezochte voorstelling en dragen zo

Onze sponsoring moet, net als Essent zelf, aansluiten bij de

hun enthousiasme over op leeftijdsgenoten.

breedte van de samenleving. Onze aandachtsgebieden zijn

De sponsoring van het Drents Museum in Assen, het

dan ook sport, cultuur, natuur en maatschappelijke zaken.

Museum voor Moderne Kunst in Arnhem en het Bonne-

En binnen ieder aandachtsgebied geldt: hoe groter het be-

fantenmuseum in Maastricht is bedoeld voor iedereen die

drag dat we ergens in steken, hoe meer het gericht moet zijn

geïnteresseerd is in kunst, kunstnijverheid en geschiedenis.

op de gehele samenleving.

Maar ook voor iedereen die dat zou kunnen worden. Samen

En dan bedoelen we in eerste instantie een afspiegeling van

met de drie musea proberen we de drempel zo laag mogelijk

de samenleving in onze regio’s, want die moet je niet van je

te maken. Daar moet je gezamenlijk aan bouwen. Daarom

vervreemden.

zijn de contracten onlangs met drie jaar verlengd.

Daarom hebben we heel bewust voor het schaatsen gekozen.

In de afgelopen jaren hebben we ons ook intensief gericht

Van schaatsen weten we zeker dat het een breed gedragen

op jongeren. Met de Essent Awards, de schouderklop voor

volkssport is. Bovendien is het topsport. De marathonrijders

talentvolle popmuzikanten, die uitgroeide tot één van de

zijn stoer. De allrounders zijn onze glorie. En de sprinters

belangrijke onderscheidingen in de Nederlandse muziek. We

zijn cool. Schaatsen kluistert grote groepen mensen aan de

waren met de Essent Award winnaars aanwezig op de grote

buis en als het Wilhelmus klinkt voor de kampioen,

festivals als Noorderslag en Lowlands. We hebben kunnen

67 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Essent als bedrijfsburger › Regionale betrokkenheid


zien dat een flink aantal van ‘onze artiesten’ daarna ook echt

‘sponsor van het jaar’

doorbrak. En we lieten ze op onze kosten spelen op vele

Zo hebben we het sponsorbeleid opgezet en zo hebben we

regionale festivals.

het uitgevoerd. Dat we het op die manier zo slecht nog niet

Met het Essent Schaaktoernooi in Hoogeveen – uitge-

deden, mag blijken uit de Sponsorring die we in november

groeid tot het tweede toernooi van Nederland en het vierde

2007 mochten ontvangen. Deze Sponsorring is een onder-

van Europa – wenden we ons, vooral via internet, tot al de

scheiding voor ‘de sponsor van het jaar’. In het juryrapport

tienduizenden denksportliefhebbers die ooit aan de keuken-

werd Essent geprezen om het consistente sponsorbeleid,

tafel hebben leren schaken. En we zorgen voor trotse

waarin het bedrijf zich een solide, lange termijn partner

Hoogeveners (behalve dan de bruidsparen die een week

toonde voor de gesponsorde organisaties en er in slaagde de

lang niet in het gemeentehuis terecht kunnen omdat daar de

merkenvoorkeur van de consument positief te beïnvloeden.

topschakers bezig zijn). Met onze betrokkenheid bij de zomerfestivals Boulevard

in het weekend voor de klas

(Den Bosch), Noorderzon (Groningen) en Cultura Nova

Een bijzonder project is onze betrokkenheid bij de IMC-

(Heerlen) bereiken we jong en oud die van flaneren, theater

Weekendscholen. Een project in Tilburg en Groningen,

en lange zomeravonden houdt.

gericht op jongeren van tien tot veertien jaar uit sociaal-eco-

En met de ondersteuning van het Wereld Natuur Fonds

nomische achterstandssituaties. Met aanvullend onderwijs

richten we ons tot iedereen die natuur, milieu en duurzaam-

in het weekeinde worden ze geholpen hun kansen en zelf-

heid hoog in het vaandel heeft. Samen met het WNF doen we

vertrouwen te vergroten. We helpen met geld, maar ook in de

veel projecten en campagnes om de duurzaamheid in Ne-

praktijk. Medewerkers van Essent geven namelijk regelmatig

derland te bevorderen. En het WNF kijkt over onze schouders les op de weekendschool. Als vrijwilliger en als specialist. mee naar ons energiebeleid. De discussies daarover houden

Een groot bedrijf als Essent heeft specialisten in soorten en

ons scherp.

maten.

Natuurlijk zijn er nog veel meer projecten. Vele kleinschalige evenementen en activiteiten in de regio. Veelkleurig en veelzijdig. Het totaal is een afspiegeling van de samenleving.


w w w. e s se n t . e u Rinse de Jong (lid Raad van Bestuur) en Marga Edens

< Voorstelling uit de jeugdprogrammering

(manager MVO) werken samen met de Essent-leden

van het theater Odeon/De Spiegel te Zwolle.

van Young Leaders for Nature aan duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.

meer vrijwilligerswerk

realiseren moeten we nu het avontuur durven opzoeken.

Vrijwilligerswerk wordt gestimuleerd bij Essent. Een paar

Geld steken in innovatie. De enige zekerheid die we daar bij

voorbeelden. Vlak voor Koninginnedag in 2007 hielpen

hebben is dat stilzitten je nooit vooruit helpt. En vooruit wil-

Essent-medewerkers een muziektent in Zwolle gereed te

len we.

maken. Ook zorgden ze voor een betere aansluiting op het

Essent heeft samen met collega-energiebedrijf Delta uit

elektriciteitsnet.

Zeeland een investeringsfonds opgericht voor de financie-

En een flink aantal lopers van de Pieterpadwandelingen,

ring van innovatieve bedrijven en projecten op het gebied

die we organiseren om wandelend stil te staan bij MVO, stak

van schone energie.

onderweg de handen uit de mouwen. Opruimen van opschot

We zijn daarbij geholpen door de in investeren gespecia-

in natuurgebieden, aanleggen van paden, noem maar op.

liseerde bedrijven Chrysalix Energy en Robeco. Het Fonds heet Sustainable Energy Technology Fund, kortweg SET Fund.

mooi donker

Essent en Delta stoppen er allebei EUR 25 miljoen in.

Als de samenleving aandacht vraagt voor maatschappelijke

Het fonds wil dat bedrag verdubbelen door er ook andere

kwesties, willen we ook graag onze verantwoordelijkheid

investeerders bij te betrekken.

nemen. Op 27 oktober 2007 organiseerden de Provinciale

Het fonds gaat vooral jonge innovatieve bedrijven helpen die

Milieufederaties en de Stichting Natuur en Milieu de Nacht

actief zijn in de ontwikkeling van nieuwe technologie voor

van de Nacht. Bedoeld om Nederland, dat één van de meest

schone energie, alternatieve brandstoffen, CO2-reductie en

verlichte landen van de wereld is, weer donkerder en mooier

energiebesparing.

te maken. En minder stroom helpt tegen het klimaatpro-

Essent en Delta stellen daarbij hun kennis en ervaring ter

bleem. Ook bij Essent gingen op alle locaties de neonbakken

beschikking, maar het fonds treedt onafhankelijk op van de

met de logo’s uit.

financiers. Ook werken we samen met onderwijsinstituten. We steken

investeren in onderzoek en nieuwe schone energie

geld in onderzoek door de universiteiten van Groningen,

Nieuwe gebieden ontdek je niet langs gebaande paden.

Twente, Tilburg, Delft, Maastricht en Eindhoven. Het gaat

Om in de toekomst een duurzame energievoorziening te

om onderzoeken op het gebied van energievoorziening en



hebben ze nu een spilfunctie gekregen, ondersteund door een speciaal team per regio. Om onze zichtbaarheid te vergroten zijn we ons meer gaan richten op de regionale media. Met nieuws over en toelichting op de activiteiten van Essent in de regio. We hebben het excursiebeleid gestimuleerd, want waarom zou je de mensen uit de regio niet eens bij je over de vloer halen? Zeker als het gaat om boeiende locaties als centrales en afvalverbrandingsinstallaties. Ook zijn we onze kleinschalige sponsoractiviteiten meer gaan richten op de regio. Verder hebben we een inventarisatie gemaakt van alle stakeholders en zijn we begonnen ze te bezoeken of uit te nodigen. De resultaten over 2007 zijn zo bemoedigend dat we in 2008 deze methode ook in de andere regio’s gaan gebruiken. Essent wordt zichtbaarder in de regio. Essent wordt toegankelijker in de regio. Hopelijk zijn we straks zo ook meer verankerd in de regio. samen energie besparen in de regio

Die regionale verankering geven we ook nog op een andere manier gestalte. Namelijk in de samenwerking met onze aandeelhouders. Omdat onze aandeelhouders overheden zijn in de regio, is het eigenlijk heel logisch dat we ook meer voor elkaar betekenen dan gebruikelijk is in de relatie tussen een bedrijf en zijn aandeelhouders. Daarom hebben we het Essent BespaarPlan voor Aandeelhouders ontwikkeld als deel van het overkoepelende Essent BespaarPlan, dat zich ook richt op huishoudens en zakelijke klanten. Uit dit Essent BespaarPlan is bijvoorbeeld ook het lespakket ‘Spaar je energie’ voortgekomen. Op 23 november 2007 duurzaamheid. Daarnaast hebben we met vele hogescholen

kreeg basisschool Epemaskoalle in het Friese Ysbrechtum

in ons oorspronkelijke werkgebied samenwerkingsprojecten

het pakket als eerste uitgereikt. Het lespakket lijkt een groot

opgezet waarin wij investeren. Soms ook gericht op de nood- succes te worden, want intussen hebben al meer dan 500 zakelijke verjonging van Essent met nieuw talent.

basisscholen in Nederland het aangevraagd.

goed geworteld in de regio

aandeelhouders besparen energie

Om iets te betekenen in de regio moet je er actief contact

Onze aandeelhouders vroegen ons in december 2006 om met

mee houden. We worden alleen als een aantrekkelijke part-

voorstellen te komen hoe we gezamenlijk energiebesparing

ner gezien, als wij uitstralen dat we de regio de moeite waard

zouden kunnen stimuleren. Ze wilden meer invulling geven

vinden.

aan hun aandeelhouderschap van Essent, zo mogelijk in

Dat betekent dat we zichtbaar moeten zijn en toegankelijk.

combinatie met hun publieke taken als overheden. Dat bete-

Uiteraard voor onze klanten, maar ook voor overheden en

kende aandacht voor verduurzaming en energiebesparing,

andere beslissers, voor belanghebbenden en invloedrijke

maar ook voor armoedebeleid en energielasten.

organisaties.

En zo is het BespaarPlan Aandeelhouders ontstaan. In juli

Om er voor te zorgen dat we daar voortdurend werk van

2007 is het aangeboden aan de aandeelhouders. Het kent

maken, hebben we het Regionaal Stakeholders Management twee doelen: lastenverlaging door energiebesparing en opgezet. In 2007 zijn we – om eerst ervaring op te doen – gestart in twee regio’s: Drenthe en Limburg.

reductie van de CO2-uitstoot. Wij bieden de aandeelhouders onze mensen en onze

Op drie manieren gingen we aan de slag. Het vergroten van

expertise aan om per gemeente of provincie een energie-

onze zichtbaarheid in de regio, het opbouwen van een net-

besparingsplan op maat te maken en te helpen uitvoeren,

werk met stakeholders en het actief ondersteunen van onze

afgestemd op de specifieke doelgroepen in het gebied. Aan-

ambassadeurs in iedere regio.

deelhouders mogen ook kiezen voor een gezamenlijk plan.

De regionale ambassadeurs waren er al (hogere managers

Bijvoorbeeld meerdere gemeenten. Of per provincie met alle

van Essent), maar deze werkten tot dusver vooral individueel

gemeenten. Essent heeft zich voor drie jaar aan dit Bespaar-

en incidenteel. In het Regionaal Stakeholders Management

Plan verbonden en stelt ook geld ter beschikking. In 2007 is



dat EUR 5 miljoen, in 2008 EUR 10 miljoen en voor 2009

Dat er veel animo is voor het plan mag blijken uit de aanmel-

wordt het budget na evaluatie vastgesteld.

ding. Intussen hebben namelijk alle provincies en 56 van de

Het budget wordt verdeeld over de aandeelhouders op

128 gemeenten zich aangemeld voor het BespaarPlan.

basis van aandeelhouderspercentages. Er is voor twee jaar

Voor de provincies Limburg en Brabant ligt het uitgewerkte

EUR 15 miljoen beschikbaar. Als een aandeelhouder bij-

plan al klaar. De overige provincies volgen begin 2008. De

voorbeeld 10% van onze aandelen bezit, krijgt deze aandeel-

provincie Flevoland gaat met de gemeenten Urk en Noord-

houder EUR 1,5 miljoen uit het BespaarPlan.

oostpolder een gezamenlijk plan opstellen.

Provincies zijn overigens vrij het geld ook te besteden aan

Van de aangemelde gemeenten zijn Venray en De Wolden de

projecten binnen gemeenten die geen aandeelhouder zijn

eersten. De nog niet aangemelde gemeenten worden begin

van Essent. Het opstellen van zo’n besparingsplan gaat à la

2008 benaderd.

carte. Aan de hand van een menukaart kiest een aandeel-

Het plan van de provincie Noord-Brabant laat goed zien

houder een combinatie van maatregelen uit de volgende

wat een BespaarPlan kan betekenen.

mogelijkheden:

Centraal in het Brabantse plan staat het Bespaarloket

Energieadvies in het kader van de zogenaamde EPBD-

Brabant: een informatiepunt voor woningeigenaren over

wetgeving (energielabel voor utiliteit)

alles wat met energie, energiebesparing en energiebespa-

Energieadvies in het kader van de Wet Milieubeheer

ringsubsidies te maken heeft. Datzelfde Bespaarloket wordt

(verbruik, besparingsmogelijkheden en maatregelen)

ook gereed gemaakt voor woningcorporaties.

■

Verlichtingscan kantoren

Verder bevat het plan onderzoek naar de haalbaarheid van

■

Verlichtingscan openbare verlichting

energieopwekking uit GFT-afval en de verduurzaming van

■

Duurzame energiescans

de openbare verlichting. Ook optimalisering van de stads-

■

Energie-exploitatie (prestatiecontract)

verwarming in o.a. Tilburg en Breda en het inzetten van

■

Energiemanagement/monitoring (inzicht in het verbruik)

micro-WKK wordt onderzocht.

■

Benchmark gemeentelijke gebouwen

Uiteindelijk zal het plan leiden tot een energiebesparing van

■

Uitvoering energiebesparende maatregelen (Essent kan

178 TJ. Dat is 25% van de jaarlijkse besparingsdoelstelling

de uitvoering begeleiden)

voor de bebouwde omgeving in Noord-Brabant. De reductie

■

■

■

Invoering energiezorg (bewaken dat de besparingen

per jaar aan CO2-uitstoot is 10 Mton.

structureel blijven)

Met de uitvoering van het plan wordt begin 2008 gestart.

■

Veiligheidskeuringen elektriciteit en gas

■

Micro-WKK (voorlopig alleen in proefprojecten).

AZhWg^Z[&

AZhWg^Z[' AZhWg^Z[ '

LVilZZi_^_ kVchigddb4

= =dZkZZaZcZg\^Z ]ZW_ZcdY^\4

AZhWg^Z[(

=Zià^bVVi kZgVcYZgi

Dg^ciVi^Zde_ZoZa[ZcYZlZgZaY"BZchZchVbZcaZk^c\ D Dg g^c

GZ`ZcZc$L^h`jcYZ"
Dg^ciVi^Zde_ZoZa[ZcYZlZgZaY"BZchZchVbZcaZk^c\

Dg^ciVi^Zde_ZoZa[ZcYZlZgZaY"CVijjgZciZX]c^Z` Dg^ D

Dg^ciVi^Zde_ZoZa[ZcYZlZgZaY"BZchZchVbZcaZk^c\ Dg^c c

Dg^ciVi^Zde_ZoZa[ZcYZlZgZaY"Gj^biZ

AZhWg^Z[) AZhWg^Z[ )

7ZheVgZc`jc _ZhVbZc GZ`ZcZc$L^h`jcYZ"

>

Maatschappelijk betrokken

Partner Staatsbosbeheer

Sponsoring, donaties en bijdrage maatschappelijke doelen

Sponsor van het jaar In november 2007 ontving Essent de ‘Sponsorring’ voor haar consistente sponsorbeleid

Schaaktoernooi

Pieterpadwandelingen medewerkers

Natuur

Sport

Marathon schaatsen

ISU World Cup


Energie besparen in de regio waar je woont, werkt en leeft

Maatschappij Investeren in innovatie voor de energie van morgen

Essent BespaarPlan Aandeelhouders gemeenten en provincies

Samen inspannen; vrijwilligerswerk en IMCWeekendschool

realiseren in de regio met Essent CO2-reductie en kostenbesparing

Essent BespaarPlan

Essent BespaarPlan

De energie

De energie

Consumenten

Bedrijven

voor de toekomst

die je niet gebruikt

Inzicht krijgen, actie onder-

Energieonderzoek, moni-

Lespakket ‘Spaar je Energie’,

is de beste besparing

nemen en alert blijven op

toring en scans op klimaat-

leren over duurzame energie,

het energieverbruik

beheersing, verlichting

klimaatverandering en

en duurzaamheid

energiebesparing

Musea

Cultuur

Essent Awards voor muziek Zomerfestivals

Theater

Interviews Marco

Grob directeur a.i., Museum voor Moderne Kunst Arnhem


Arnhem

René

Savelsberg managing director en CEO, SET Venture Partners B.V. Amsterdam

1


Marco

Grob

13

“ D E R E L AT I E T U S S E N O N S M U S E U M E N E S S E N T W I J S T O P E E N V E R B O N D E N H E I D . E S S E N T H E E F T immers traditioneel geen klanten in Arnhem. Een bijdrage aan ons museum is dan ook een visitekaartje van het bedrijf aan de stad. Ik denk dat voor het imago van Essent in Arnhem dit echt heeft bijgedragen aan de positionering als regionaal cultureel betrokken onderneming. Wij zijn op die manier een partner van Essent in haar culturele beleid, samen met de twee andere grote musea waar Essent relaties mee heeft. We treden echt op als partners. Zo adviseren we over kunstexposities bij Essent en samen organiseren we regelmatig tentoonstellingen. Dit versterkt de zichtbaarheid en laat zien dat je vestigingsplaats je iets doet. Ik denk dat Essent op deze manier een imago heeft van ‘positief’, ‘iets van deze tijd’ en betrokkenheid bij de plek waar haar hoofdkantoor staat. K U N S T I S M I S S C H I E N N I E T I E T S WAT J E B I J E E N E N E R G I E B E D R I J F V E R WA C H T . M A A R C R E AT I V I T E I T wel. Ik vind dat Essent creatief is en niet weg loopt voor een onorthodoxe aanpak. Kijk bijvoorbeeld eens naar de oplossingen voor duurzame energie. Die onorthodoxe aanpak zie je ook bij kunstenaars. Dat, en duurzaamheid, is iets waar wij elkaar vinden. Onze kunstcollectie is een cultureel erfgoed waar je voorzichtig mee om gaat. Net zoals je dat met de natuur moet doen. Bewaren voor volgende generaties is dus iets wat ons bindt. M A AT S C H A P P E L I J K E B E T R O K K E N H E I D I S O O K E E N B E L A N G R I J K P U N T DAT W E S A M E N H E B B E N . Als museum voor moderne kunst zijn wij telkens de werkelijkheid en vormen van realisme aan het onderzoeken. Dat roept vragen op. Kunst is kritisch en wij snijden niet alleen thema’s aan, maar willen ook een boodschap meegeven. Wat ik dan ook erg leuk vind, is de totstandkoming van een toekomstvisie voor het bedrijf: Essent 2030. De organisatie nodigde kunstenaars uit om deze weg vorm te geven. Dat creatief bezig zijn met je plek in de samenleving en je eigen organisatie leidt weer tot een kruisbestuiving. Vanuit die zoektocht helpen wij elkaar. Wij helpen Essent in Arnhem en Essent helpt ons met ons museum. En dat straalt af op ons beiden. O M DAT O N Z E R E L ATI E M E E R JA R I G I S , STE LT E S S E NT O N S I N STA AT H ET M U S E U M N A A R E E N H O G E R niveau te brengen. Wij kunnen dan voor onze bezoekers uit het hele land betere exposities organiseren. Essent geeft op die manier veel terug aan de mensen die misschien ook haar klanten zijn. Essent geeft kunst écht een kans. En met kunst steun je nu juist reflectie. Je laat mensen voelen en denken. Dat heeft invloed op hoe mensen leven. En die invloed heb je als bedrijf ook met je producten, diensten en de plek waar je werkt. Bedrijven zouden vanuit hun sociale rol dan ook iets kunnen teruggeven. Daarom is het goed dat bedrijven investeren in culture instellingen, omdat deze een belangrijke waarde hebben in het leefklimaat van een stad. En dat kan niet alleen door subsidie van de gemeente of landelijke overheid. Bedrijven hebben daar dus ook een rol in. Dat heb je over voor elkaar. VA N U I T DAT M E E R JA R I G E B E L A N G Z I J N E R N O G V E E L K A N S E N O M O N Z E R E L AT I E T E V E R D I E P E N . Nog meer doen aan wederzijdse profilering, zichtbaar maken dat we partners zijn. Ook willen wij graag gebruik maken van de kennis van Essent op het gebied van duurzaamheid en energiemanagement. Centraal blijft staan de vraag hoe we gebruik kunnen maken van elkaars meerwaarde in het vinden van relaties met de stad en haar omgeving. Kunst slaat daarbij bruggen tussen mensen, bedrijven en misschien wel tussen landen.”

René

Savelsberg

14

“ C O R P O R AT E V E N T U R I N G I S V O O R G R OT E O N D E R N E M I N G E N N O O DZ A K E L I J K O M C O N TA C T T E houden met de markt voor nieuwe ontwikkelingen waarop zij zelf (nog) niet actief zijn. De beste manier om dit te doen is op de manier waarvoor Essent gekozen heeft: participeren in een onafhankelijk fonds met duidelijke doelstellingen. En, met name de financiële doelstellingen van zo’n fonds zijn ook een rechtvaardiging voor de investering van de overige fondspartners. Immers, zo kunnen economisch levensvatbare innovaties ontstaan die een bijdrage gaan leveren aan de toekomstige duurzame energievoorziening. Wel is de EUR 25 miljoen die Essent en haar partner (Delta) elk voor de komende negen jaar beschikbaar hebben gesteld voor het fonds alleen niet voldoende. Alhoewel dit natuurlijk al veel geld is, is er echt meer nodig wil je voldoende succesvolle innovaties van de grond krijgen. Daarom trekken we ook nog andere partijen aan. De gekozen fondsstructuur staat dit toe. D U R V E N I N V E S T E R E N I N I N N O VAT I E I S A B S O L U U T N O O DZ A K E L I J K . I N H E T A LG E M E E N Z O U D E N grote bedrijven veel meer een actieve rol moeten spelen bij innovatie. En zeker energiebedrijven. De vraag naar energie is enorm en wordt alleen maar groter. Waardoor ook de duurzaamheidsvraagstukken groter worden. Met Corporate Venturing kan Essent bij uitstek een goede bijdrage leveren aan de duurzame energievoorziening van de toekomst. Wel vraag ik mij soms af, of Essent dezelfde fondsinvesteringen zou hebben gedaan als zij hiertoe niet de verplichting had gehad vanuit het Borssele convenant. De meeste innovaties komen nu niet tot wasdom omdat er onvoldoende schaalgrootte is of omdat het contact met de consument ontbreekt; Essent heeft beide. Schaal is echt noodzakelijk om innovatie een succes te laten zijn. Investeren in morgen moet dan ook onderdeel zijn van Essents plaats in de maatschappij. Nú investeren is zo’n bijdrage. A LT E R N AT I E V E N V O O R C O R P O R AT E V E N T U R I N G Z I J N E R N AT U U R L I J K . B I J V O O R B E E L D H E T financieel ondersteunen van onderzoek bij een kennisinstituut, maar of dat net zo goed werkt is maar de vraag. De kracht van de markt bij innovatie moet je niet onderschatten. Bedrijfsmatig omgaan met kansen is iets anders dan het doen van puur technisch onderzoek. Investeringen moeten erop gericht zijn in de toekomst ook financieel te gaan renderen. Alleen zo krijg je techniek die echt bruikbaar is. Onderzoek is niet per definitie rendabel en mist vaak het contact met de markt. Bovendien, door nu te investeren in early stage bedrijven is Essent betrokken bij die technologische ontwikkeling. Zo kan Essent zich voorbereiden op de toepassing van die nieuwe techniek en een early adapter worden. Dat bereik je niet met alleen onderzoek of donaties daaraan. H ET S ET FON DS R ICHT ZICH N I ET OP R EG IO’S OF ALLE E N N E DE R LAN D. TECH N I E K KE NT tenslotte geen grenzen en wij moeten investeren waar er kansen zijn. In Nederland, maar ook in het buitenland; wij richten ons op Europa. Natuurlijk snap ik dat aandeelhouders van Essent hopen op een investering in hun regio, maar zij zullen vast en zeker begrijpen dat het altijd om de meest kansrijke investering moet gaan. Daarmee vullen ze hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid immers ook het beste in. Door te investeren in duurzame technologie, via Essent en SET, dragen de aandeelhouders direct bij aan duurzaamheid en de techniek van morgen.”

MARCO GROB

RENÉ SAVELSBERG

Annemarie

Moons

15

ANNEMARIE MOONS

1

“ H E T B E S PA A R P L A N A A N D E E L H O U D E R S I S E E N G O E D V O O R B E E L D VA N E E N E F F E C T I E V E en belangrijke samenwerking tussen Essent en haar aandeelhouders. Wij hebben als aandeelhouders regelmatig overleg met Essent. Tijdens één van deze overleggen vertelde Essent ons over de plannen om nadrukkelijker met energiebesparing aan de slag te gaan om op die manier tot een lagere energierekening te kunnen komen. Wij waren het heel snel eens, dat wij die uitdaging ook gezamenlijk konden oppakken. Wij hebben als aandeelhouders dan ook gevraagd dit plan uit te werken. Energiebesparing begint met het vergroten van de bewustwording en dat willen wij als provincie bij onze inwoners doen. Het gezamenlijke doel is het stimuleren van energiebesparing en minder CO2-uitstoot. A L S P R O V I N C I E N O O R D - B R A B A N T Z I J N W I J V E R V O LG E N S M E T E E N M E T H E T B E S PA A R P L A N in onze provincie aan de slag gegaan. Wij hebben aansluiting gezocht bij onze beleidsambities en hebben gekeken naar haalbare resultaten. Wat kunnen wij de komende 2 jaar daadwerkelijk realiseren? Of zoals het ministerie van VROM het in haar werkprogramma noemt: ‘meters maken’. Dat is ook een belangrijke succesfactor. Het BespaarPlan is actief op twee fronten: bestaande woningen en nieuwe woningen. Door het ‘Bespaarloket Brabant’ centraal te zetten, stimuleren wij energiebesparende maatregelen in bestaande woningen. Via het reeds door de provincie succesvol opgezette loket kunnen inwoners en woningbouwcorporaties informatie krijgen over energiebesparing thuis en in het eigen huis. De energiebesparende maatregelen die onder voorwaarden via het loket financieel ondersteund worden, zijn bijvoorbeeld het plaatsen van dubbel glas HR++, zonneenergie of het isoleren van dak of muren. B I J N I E U W B O U W S T I M U L E R E N W I J V I A H E T B E S PA A R P L A N H E T P R OJ E C T ‘ E N E R G I E - N U L starterswoningen’. Daardoor kunnen wij nu al ervaringen opdoen met nieuwe technieken en innovaties. Dat doen wij ook via een zevental projecten, die wij in het BespaarPlan hebben geselecteerd. De provincie en Essent gaan de komende twee jaar gezamenlijk de haalbaarheid onderzoeken. En dat is ook een belangrijke succesfactor, de samenwerking en het bundelen van kennis. D E Z E S A M E N W E R K I N G I S H E E L G O E D M O G E L I J K . D E P R O V I N C I E H E E F T K E N N I S VA N D E R E G I O en Essent heeft vakinhoudelijke kennis. Daardoor versterken wij elkaar. En ik vind het ook goed dat Essent op deze wijze zichtbaarder in de regio aanwezig is. Essent is van oudsher ontstaan uit verschillende provinciale en gemeentelijke energiebedrijven. DAT E S S E N T H E T I N I T I AT I E F VA N H E T B E S PA A R P L A N H E E F T U I TG E W E R K T V I N D I K

GIJSJE VAN HONK

vanzelfsprekend. Het gaat niet alleen om het verkopen van energie. Als energiebedrijf heb je ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zeker als je, zoals Essent, claimt dat je een groen profiel hebt. Dan gaat het niet alleen om het investeren in nieuwe, duurzame productiecapaciteit en het aanbieden van groene stroom. Ook aandacht vragen voor èn investeren in energiebesparing is belangrijk. Het getuigt van zelfvertrouwen dat Essent sterk op energiebesparing inzet. K A N E S S E N T N O G M E E R D O E N ? JA , DAT D E N K I K W E L . E S S E N T I S O P H E T T E R R E I N VA N biomassa niet te verslaan en heeft het afgelopen jaar ook belangrijke stappen gezet met betrekking tot energiebesparing. Maar je moet je niet beperken. Toon nog meer lef en richt je op meerdere innovaties. Denk aan een energieneutraal bedrijventerrein of de decentrale opwek van energie in tuinbouwkassen of met zonnecollectoren. Dat is innovatief en regionaal zichtbaar.”

VA N B E D R I J V E N D I E B I J V O O R B E E L D E E N T H E AT E R O F M U S E U M S P O N S O R E N G A AT E E N

voorbeeldfunctie uit naar bedrijven die zich nieuw in de stad vestigen: door te participeren in de maatschappij op gebieden die niet tot de kernactiviteiten behoren, helpen bedrijven mee om vorm en kleur te geven aan een stad en een regio. O V E R I G E N S D E N K I K DAT O O K E S S E N T B A AT H E E F T B I J D E R E L AT I E M E T O D E O N / D E S P I E G E L . Zo vergroot Essent door sponsoring op een sympathieke manier haar zichtbaarheid in een regio waar veel van haar klanten wonen én kan ze van de gelegenheid gebruik maken om af en toe in ons theater zelf iets te organiseren en relaties te ontvangen. Een mooi voorbeeld van dat laatste is het symposium Energie voor Morgen dat Essent op 18 maart 2008 in Odeon/De Spiegel organiseert en waar tal van vooraanstaande sprekers hun visie zullen geven op de energievoorziening van de toekomst. E S S E N T I S O V E R I G E N S N I E T A L L E E N S P O N S O R VA N O N S T H E AT E R , M A A R O O K VA N D E S T I C H T I N G Cortegaerdt, een organisatie die een bijdrage wil leveren aan de levendigheid en de activiteiten van het theater en die tevens een ontmoetingsplatform wil bieden aan bedrijven uit Zwolle en omgeving. I K V I N D DA N O O K DAT E S S E N T E E N P O S I T I E V E M A AT S C H A P P E L I J K E R O L S P E E LT I N D E R E G I O : ze helpt mee om de regio te ‘dragen’ en om verbindingen tot stand te brengen tussen partijen die elkaar anders minder snel zouden ontmoeten.”


Gijsje

van Honk

16

“ V O O R E E N T H E AT E R A L S H E T O N Z E – H É T TO O N A A N G E V E N D E I N S T I T U U T O P H E T G E B I E D VA N theater in Zwolle en omgeving – zijn sponsoren uit het bedrijfsleven heel belangrijk. Zo is Essent met ingang van het theaterseizoen 2007/2008 voor drie jaar hoofdsponsor geworden van onze jeugdprogrammering. Dit stelt ons in staat een groter en meer divers aanbod aan voorstellingen aan te bieden dan zonder sponsoring het geval zou zijn geweest. We hoeven ons nu niet te beperken tot alleen de ‘hits’, maar kunnen ook producties op de planken brengen die weliswaar minder bekend, maar zeker ook de moeite waard zijn. Om een idee te geven: tijdens seizoen 2007/2008 bieden we meer dan 70 jeugdvoorstellingen aan, van toneelstukken en musicals tot concerten, dans en poppentheater. In de keuze van de voorstellingen laat Essent ons overigens helemaal vrij en zo hoort het ook. D E S A M E N W E R K I N G M E T E S S E N T B E P E R K T Z I C H N I E T A L L E E N TOT D E V O O R S T E L L I N G E N : zo hebben we de ‘Essent kidsreporters’ kunnen introduceren: enthousiaste kinderen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs die één of meer voorstellingen bezoeken en daar een mooi verslag van maken, dat wij dan op onze website plaatsen. Allemaal concrete zaken die bijdragen aan een belangrijk doel, namelijk het vergroten van het culturele niveau in Zwolle en omgeving en het ook aan de jongste doelgroep een voedende culturele omgeving bieden.

Annemarie

Moons gedeputeerde Economie en Duurzaamheid provincie Noord-Brabant

Gijsje

van Honk directeur Odeon/De Spiegel theaters Zwolle


Duurzaamheid gemeten

Essent wil een leidend duurzaam energiebedrijf zijn. Dit

en Akzo Nobel laten zich benchmarken door DJSI.

hebben we in 2006 ook aangegeven. En duurzaamheid is niet

Nu is Essent niet beursgenoteerd, maar dat bleek geen

iets wat beperkt is tot een regio. Onze biomassa kopen we

enkel beletsel. Wij konden op alle onderwerpen – ook

wereldwijd in, onze mensen werken al tot in Genève en

gewogen naar dezelfde criteria – vergeleken worden met

de klimaatproblematiek is een wereldwijd vraagstuk. In dit

beursgenoteerde energiebedrijven. Voor de DJSI-indices zijn

verslag hebben we die duurzaamheidsambitie nog eens

en blijven wij weliswaar buitenstaander, maar de uitkomsten

nadrukkelijk herhaald.

zijn zeer betrouwbaar.

Ambitie is een mooi begin, maar hoe staan we er eigenlijk

De benchmark is uitgevoerd door het Zwitserse bedrijf SAM

echt voor?

(Sustainable Asset Management) dat onderdeel is van

Hoe duurzaam zijn we in vergelijking met de anderen?

Robeco. Het onderzoek vindt plaats aan de hand van vragen-

In de kopgroep? In de achtervolging? Of in de staart van het

lijsten die je als bedrijf zelf moet invullen, bedrijfsdocumen-

peloton?

ten (waaronder jaarverslag en MVO Verslag), documenten

Daar kun je je Fingerspitzengefühl op loslaten, maar beter

van derden, openbare gegevens en persoonlijke contacten

is het je objectief de maat te laten nemen. En dat hebben we

tussen analisten en bedrijf.

gedaan.

Essent is het eerste Nederlandse energiebedrijf dat zich op deze index laat vergelijken met beursgenoteerde collega’s

meten is weten

in de rest van de wereld.

We lieten een benchmark uitvoeren. Daarbij is gebruik gemaakt van de Dow Jones Sustainability Index (DJSI).

Wij hebben gekozen voor drie niveaus:

Dow Jones is een gerenommeerd bureau dat zakennieuws

■

Mondiaal

■

Europees

■

Noordwest-Europees

vergeleken met 39 beursgenoteerde energiebedrijven

en financiële achtergrondinformatie verschaft. Het is ondermeer de uitgever van de Wall Street Journal. Hun DJSI

vergeleken met 15 beursgenoteerde energiebedrijven

is de belangrijkste mondiale index voor het meten van de duurzaamheidsprestaties van beursgenoteerde ondernemingen. Nederlandse bedrijven als TNT, Unilever, Philips


vergeleken met 7 beursgenoteerde energiebedrijven.


Deze keuze maakten we om een bruikbare uitslag te krijgen.

Bij de milieudimensie werd gekeken naar de wijze van ener-

Alleen mondiaal zou misschien een vertekend beeld ge-

gie opwekken, emissies, rendementen van onze centrales,

ven met een te riante score. Daarom hebben we Europa en

inkoopbeleid van producten en diensten, landschapsbeheer,

Noordwest-Europa er aan toegevoegd. Tenslotte willen we zo behoud van biodiversiteit e.d. precies mogelijk weten hoe we er voor staan en met wie wij

Bij de sociale dimensie ging het om de maatschappelijke

ons het best kunnen vergelijken.

kant. Aandacht voor interne zaken als ontwikkeling, training en tevredenheid van medewerkers en het HSE-beleid (veilig-

beoordeeld op drie dimensies

heid en gezondheid). Maar ook de externe betrokkenheid in

De beoordeling vond plaats op drie onderdelen, te weten een de vorm van sponsoring en de relatie met de stakeholders economische dimensie, een sociale dimensie en een milieu-

wordt bekeken.

dimensie. Bij de economische dimensie werd o.a. bezien welk beleid

de score

we hebben op het gebied van corporate governance,

Op mondiaal niveau haalt Essent een totaalscore van 68% uit

gedragscode (bedrijfscode), mensenrechten, discrimina-

een maximum van 100. Dat is ruim boven het gemiddelde van

tie, het aantal vrouwen op hoge posities, aspecten rondom

57%. De hoogstbehaalde score onder de 39 deelnemende

risico- en crisismanagement en de klanttevredenheid.

energiebedrijven is 81%.

Mondiaal 39 bedrijven in 2007 Í LQSURFHQWHQ 6FRUH(VVHQW

Totale scores

68 57

*HPLGGHOGHVFRUH

81

%HVWHVFRUH

Afzonderlijke scores Economische dimensie

74 61 86

Milieu dimensie

58 52 81

Sociale dimensie

74 58 86

Noordwest-Europa 7 bedrijven in 2007 Í LQSURFHQWHQ 6FRUH(VVHQW

Totale scores

68 72

*HPLGGHOGHVFRUH

78

%HVWHVFRUH

Afzonderlijke scores Economische dimensie

74 75 84

Milieu dimensie

58 67 80

Sociale dimensie

74 73 86

75 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Duurzaamheid gemeten


Zoals gezegd, kun je de nodige vraagtekens plaatsen bij een

siereductie (35% tegen 70% gemiddeld).

vergelijking met energiebedrijven uit andere werelddelen.

Ook het monitoren van en de rapportage over gerealiseerde

Daarom kijken wij vooral naar de vergelijking met onze Euro-

prestaties blijft achter.

pese collega’s. De uitkomsten van de beide Europese onderzoeken zijn

vervolgstappen

vrijwel identiek. Daarom concentreren wij ons vooral op de

De gegevens waarop deze benchmark is gebaseerd hebben

score ten opzichte van de 7 Noordwest-Europese energie-

betrekking op 2006.

bedrijven .

In 2007 hebben wij al diverse aanvullende doelstellingen

Met onze totaalscore van 68% presteren we iets onder

rondom duurzaamheid geformuleerd voor binnenshuis en

het Noordwest-Europese gemiddelde van 72%. De hoogste

buitenshuis. Die duurzaamheidambities gaan we vertalen

score onder de 7 energiebedrijven is 78%.

naar meer kwantitatieve doelstellingen en de monitoring

Op de economische en sociale dimensies zitten we met

daarvan.

74% op beide dimensies aardig op het Noordwest-Europees

De in dit verslag uitgewerkte dilemma’s kunnen ons daarbij

gemiddelde van respectievelijk 75% en 73%.

verder van dienst zijn.

Uit de detailrapportage blijkt dat we op de onderdelen

Verder gaan we in 2008 natuurlijk bezien waar we onze

corporate governance (ondanks het lage percentage vrou-

klimaatdoelstellingen verder kunnen aanscherpen en waar

wen), risicobeheersing, HSE-beleid en betrokkenheid bij de

we de duurzaamheidinspanningen kunnen vergroten.

maatschappij onze zaken goed voor elkaar hebben.

De uitkomsten van de benchmark geven hiervoor een goede

Met ons personeelsbeleid, de wijze van werving en vast-

richting aan.

houden van nieuw personeel en de rapportage over die

In het MVO Verslag 2008 zullen we een beeld geven van onze

prestaties scoren we net iets onder het gemiddelde.

vorderingen.

En met ons bedrijfsburgerschap (inzicht in de effecten van sponsoring) kan het echt nog een beetje beter. Wij scoren 44% tegen een gemiddelde van 66%. Op de milieudimensie blijven we jammergenoeg enigszins achter. Wij scoren 58%, tegen een gemiddelde van 67%. Het meest opvallend hierbij is dat Essent nog onvoldoende in staat is gebleken om concrete doelen te stellen op het gebied van klimaatstrategie (45% tegen 60% gemiddeld) en emis-



Assurance Report A A N : B E L A N G H E B B E N D E N VA N E S S E N T N . V.

Opdracht

slaggevingsgrondslagen, inclusief de inherente specifieke

Wij hebben een assurance-opdracht uitgevoerd overeen-

beperkingen die de betrouwbaarheid van de in het verslag

komstig Standaard 3410 ‘Assurance standaard inzake maat-

opgenomen informatie kunnen beïnvloeden, zijn uiteengezet

schappelijke verslagen’. Onze assurance-opdracht betreft

in hoofdstuk 3 ‘Opbouw en verantwoording van het verslag’.

het MVO Verslag 2007 van Essent N.V. (Essent) en is op het volgende gericht. ■

Verantwoordelijkheid van de accountant

Het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid dat

Het is onze verantwoordelijkheid om op basis van de boven

hoofdstuk 1 ‘Omzien en vooruitkijken’, hoofdstuk 6

beschreven opdracht een conclusie te formuleren over het

‘Essent als werkgever: diversiteit in ontwikkeling’ en

MVO Verslag 2007 van Essent.

hoofdstuk 8 ‘Duurzaamheid gemeten’ in alle van materieel

■

belang zijnde opzichten een juiste en toereikende

Werkzaamheden

weergave zijn van het beleid en de bedrijfsvoering ten

Wij hebben onze werkzaamheden verricht in overeenstem-

aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen

ming met Nederlands recht. Hierin staan onder meer eisen

gedurende 2007.

voor de onafhankelijkheid van de assurance teamleden. Als

Het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid dat

toetsingscriteria hebben we gehanteerd de “Sustainability

de overige in het verslag opgenomen informatie in alle van

Reporting Guidelines” (G3) van Global Reporting Initiative,

materieel belang zijnde opzichten een juiste en toereiken-

de handreiking maatschappelijke verslaggeving van de Raad

de weergave is van de gebeurtenissen gedurende 2007.

voor de Jaarverslaggeving en het verslaggevingsbeleid van Essent. Wij zijn van mening dat deze criteria toereikend zijn

De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen

voor het doel van onze assurance-opdracht.

van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het

De belangrijkste werkzaamheden voor de informatie ge-

vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn gerin-

richt op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid

ger in diepgang dan die bij een assurance-opdracht gericht

waren:

op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid.

■

Met betrekking tot milieu- en HR-informatie vormt de informatie over swb AG, Deutsche Essent en minderheidsdeel-

het verkrijgen van inzicht in de branche, de organisatie en haar meest relevante maatschappelijke issues;

■

het beoordelen van de aanvaardbaarheid van de gehan-

nemingen (kleiner of gelijk aan 50%, waarbij Essent geen

teerde grondslagen voor verslaggeving en de consistente

zeggenschap heeft over de bedrijfsvoering) geen onderdeel

toepassing ervan, alsmede van belangrijke schattingen en

van onze assurance-opdracht.

berekeningen, die bij het opmaken van het MVO Verslag 2007 zijn toegepast;

Verantwoordelijkheid van het bestuur

■

het beoordelen van de plausibiliteit van de informatie in

Het bestuur van Essent is verantwoordelijk voor het opstellen

het MVO Verslag van Essent door middel van het uitvoeren

van het MVO Verslag 2007 dat een juist en toereikend beeld

van werkzaamheden met betrekking tot de onderbouwing

geeft van het beleid, de maatregelen en prestaties op het ge-

van de informatie in het verslag voornamelijk door een

bied van duurzaamheid van Essent. Deze verantwoordelijk-

combinatie van cijferanalyses en het inwinnen van

heid omvat onder meer het ontwerpen, invoeren en in stand

inlichtingen. Daarbij zijn onder meer interviews gehouden

houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het

met verantwoordelijke functionarissen en zijn relevante

opmaken van een MVO Verslag dat geen onjuistheden van

bedrijfsdocumenten opgevraagd en externe bronnen

materieel belang bevat, het kiezen en toepassen van aan-

geraadpleegd. Deze werkzaamheden hebben wij via deel-

vaardbare grondslagen voor het meten en presenteren van

waarnemingen zowel op groepsniveau als op locaties in

MVO-prestaties en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. De door het bestuur gemaakte keuzes, de reikwijdte van het verslag en de ver-


Nederland uitgevoerd; ■

het beoordelen van het algehele beeld van het MVO Verslag 2007 aan de hand van bovengenoemde criteria.


Voor het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid over de informatie in de hoofdstukken 1, 6 en 8 waren de werkzaamheden bovendien: ■

het identificeren van inherente risico’s in de betrouwbaarheid van de in deze hoofdstukken opgenomen informatie en het beoordelen in hoeverre deze risico’s worden afgedekt door interne beheersingsmaatregelen;

■

het door middel van systeemgerichte werkzaamheden beoordelen van het bestaan en de effectieve werking van de interne beheersmaatregelen gericht op de betrouwbaarheid en toereikendheid van deze informatie;

■

het door middel van deelwaarnemingen volgen van de audittrail van brongegevens tot en met informatie in het MVO Verslag 2007;

■

het door middel van deelwaarnemingen uitvoeren van detailcontroles gericht op de betrouwbaarheid van de primaire informatie.

Conclusie

Op grond van onze werkzaamheden gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid concluderen wij dat hoofdstuk 1 ‘Omzien en vooruitkijken’, hoofdstuk 6 ‘Essent als werkgever: diversiteit in ontwikkeling’ en hoofdstuk 8 ‘Duurzaamheid gemeten’ in alle van materieel belang zijnde opzichten, een juiste en toereikende weergave zijn van het beleid en de bedrijfsvoering ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarnaast hebben wij op grond van onze werkzaamheden gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid geen reden te concluderen dat de overige informatie in het MVO Verslag 2007 van Essent niet in alle van materieel belang zijnde opzichten, een juiste en toereikende weergave is van de gebeurtenissen gedurende 2007, in overeenstemming met de richtlijnen van Global Reporting Initiative, de handreiking voor maatschappelijke verslaggeving van de Raad voor de Jaarverslaggeving, en het beschreven verslaggevingsbeleid van Essent. Rotterdam, 27 februari 2008 Ernst & Young Accountants w.g. D.A. de Waard RA MA

79 Essent N.V. MVO Verslag 2007 › Assurance Report


Colofon

Gebruikte afkortingen V volt, eenheid van elektrische spanning J joule, eenheid van elektrische arbeid A ampère, eenheid van elektrische stroom VA volt x ampère, eenheid van elektrisch schijnbaar vermogen W watt, eenheid van vermogen Wh wattuur, geleverde eenheid van 1 watt gedurende 1 uur k kilo = 1.000 (kV = kilovolt, kWh = kilowattuur, kW = kilowatt) M mega = 1.000 kilo G giga = 1.000 mega FTe fulltime equivalents, aantal medewerkers omgerekend naar een volledige werkweek

Dit MVO Verslag wordt uitgegeven in het Nederlands en Engels. De Nederlandse gedrukte uitgave is leidend.

Dit jaarverslag is gedrukt op Lessebo papier dat PEFC gecertificeerd en chloorvrij is. Het Programme for Endorsement of Forest Certification Schemes (PEFC) is een mondiaal systeem dat richtlijnen heeft opgesteld voor duurzaam bosbeheer en handelsketencertificering. De Europese Commissie verklaarde in 2005 dat zij PEFC en het Forest Stewardship Council (FSC) als gelijkwaardig beschouwde en als waarborg voor duurzaam bosbeheer voldoende achtte (EU zittingsdocument A6-0015/2006). Het systeem biedt consumenten zekerheid over de duurzame herkomst en productie van hout en papierproducten door onafhankelijke toetsing van het systeem door derden.


Essent N.V.

Redactie en coördinatie

Nieuwe Stationsstraat 20

Eduard Wijnoldij Daniëls

6811 KS Arnhem

Chris Arthers

Postbus 268

Marga Edens

6800 AG Arnhem

Joke ten Hove

tel. 026 851 1000

Marjolijne van Huissteden

fax 026 851 1389

Marieke Mooij

www.essent.eu Realisatie

Verslagteksten Jan Veenstra, Hoogeveen Themafoto’s en portretfoto M.A.M Boersma Taco Anema, Amsterdam Portretfoto’s bij interviews Paulien de Gaaij Fotografie, Utrecht Afbeeldingen openingspagina’s dilemma’s ESA p. 31 Warmtebeelden Courtesy NASA/JPL-Caltech p. 45 FLIR Systems Benelux p. 57, 65 Vertaling Ernst & Young Language & Translation Services, Den Haag Ontwerp, vormgeving en fotografie Design Studio Hans Kentie BNO, Leusden Lithografie en druk Drukkerij Rosbeek B.V., Nuth Bindwerk Binderij Hexspoor B.V., Boxtel Verschijningsdatum: 31 maart 2008

Energie vraagt om energie. Energie vraagt om Essent. Essent is met ruim 2,7 miljoen huishoudelijke en zakelijke klanten het grootste Nederlandse energiebedrijf. We zijn de grootste producent van duurzame energie in Nederland. Essent beschikt over 90 jaar ervaring in productie, handel, transport en levering van elektriciteit. In gas zijn we zelfs al 150 jaar actief. Essent heeft alle kennis in huis om optimaal gebruik te maken van de energie die op aarde aanwezig is. Want energie is er altijd en overal. In wind, in zonlicht, in biomassa, in alles. Essent weet als geen ander hoe we de beschikbare energie zo efficiënt en effectief mogelijk kunnen benutten. Daar stoppen we al onze energie in. Hierdoor bent u ook in de toekomst verzekerd van betaalbare energie. Daar kunt u op vertrouwen.

MVO Verslag 2007 Essent N.V. Duurzaamheid samen doen. Dilemma s durven delen

Recommend Documents