Museum TwentseWelle in 2014
2
Inhoud
1.
Voorwoord ........................................................................................................................................................ 3
2.
Toezicht ............................................................................................................................................................. 4
3.
Ambitie 1: museum TwentseWelle, een merk ............................................................................................. 5
4.
Ambitie 2: museum TwentseWelle, een bron .............................................................................................. 6
5.
Ambitie 3: museum TwentseWelle, een ingrediënt .................................................................................... 8
6.
Ambitie 4: museum TwentseWelle, een aandachttrekker ......................................................................... 9
7.
Ambitie 5: museum TwentseWelle, een onderneming ............................................................................. 13
8.
Ambitie 6: museum TwentseWelle, een innovator .................................................................................... 15
9.1
Toelichting op de exploitatierekening en de balans 2014 .......................................................................... 16
9.2
Geconsolideerde balans per 31 december 2014 (na resultaatbestemming) ........................................... 18
9.3
Geconsolideerde exploitatierekening over 2014 ......................................................................................... 19
9.4
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2014 ........................................................... 20
9.5
Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening over 2014 ........................................................... 25
9.6
Ondertekening en bevestiging akkoordverklaring jaarrekening 2014..................................................... 30
9.7
Overige gegevens 2014 .................................................................................................................................. 31
9.8
Accountantsverklaring ................................................................................................................................... 32
BIJLAGE I – Samenstelling Raad van Toezicht ......................................................................................................... 34 BIJLAGE II – Pers ......................................................................................................................................................... 35 BIJLAGE III – Personeel............................................................................................................................................... 37 BIJLAGE IV - Kengetallen Onderwijs 2014 ................................................................................................................ 39
museum TwentseWelle in 2014
3
1.
Voorwoord
In dit jaarverslag kijken we terug op 2014, het zevende jaar van het bestaan van museum TwentseWelle. Zoals u van ons gewend bent treft u een beschrijving van de activiteiten verdeeld over de zes ambities van ons museum. De term 'vindingrijkheid' wordt veelvuldig genoemd. Deze is bepalend geweest voor de activiteiten in het afgelopen jaar en kan met recht het nieuwe Leitmotiv van museum TwentseWelle worden genoemd. 2014 was een succesvol jaar. De bezoekersaantallen stegen fors ten opzichte van de twee jaar daarvoor, met als hoogtepunt de tentoonstelling o’hanlons helden. Niet alleen het aantal bezoekers stemde tevreden, maar zeker ook de plezierige vorm van samenwerking in dit project en de landelijke exposure die deze tentoonstelling opleverde. Samenwerking is dan ook een werkwijze waar wij in geloven. Door de juiste contacten aan te knopen en te onderhouden komen we tot verrassende activiteiten en een publicitaire meerwaarde. Niet alles is succesvol verlopen. We hebben gemerkt dat de landelijke fondsen, die ons altijd goed gezind zijn en welke we dankbaar zijn voor de ondersteuning, vaker 'nee' moeten verkopen dan voorheen als gevolg van een verslechterd cultureel klimaat. Het aantal plannen dat we op de plank moeten zetten neemt dan ook toe, hetgeen vraagt om een nog scherpere focus op wat kansrijk is of niet. We prijzen ons gelukkig met het beneficiëntschap van de BankGiro Loterij, die ook het afgelopen jaar weer € 200.000 bijdroeg aan het museum, waardoor we de kwaliteit van de hoofdtentoonstelling op het gewenste hoge niveau konden houden en zelfs konden uitbreiden. Nieuwe elementen daarin, zoals het Paviljoen, zijn de eerste stap geweest in de richting van een dynamischer museum, met veel meer wisselingen in de enorme fabriekshallen waardoor deze aantrekkelijk en verrassend blijven voor de (regelmatige) bezoeker. 'Vindingrijkheid’ is niet alleen het Leitmotiv voor de inhoud van het museum, maar ook voor ons eigen denken en doen. In onze zogenaamde identiteitskaart staat: ‘De vindingrijkheid van de mens is een belofte voor de toekomst’. De mens heeft als onderzoeker, ontdekker en ontwerper steeds een bijdrage geleverd aan het leefbaar maken en houden van onze wereld. Doet u mee? Kees van der Meiden Directeur/bestuurder museum TwentseWelle
museum TwentseWelle in 2014
4
2.
Toezicht
In 2014 is de Raad van Toezicht van museum TwentseWelle acht keer formeel bijeen geweest. Daarnaast heeft een aantal keren, mede op verzoek van de directie, een informeel treffen plaatsgevonden, waarin werd gebrainstormd over de toekomst van het museum. In de vergadering van 26 mei 2014 is het jaarverslag van 2013 goedgekeurd. Verder heeft de Raad van Toezicht de kwartaalcijfers van het museum besproken en de volgende voorstellen goedgekeurd: -
-
Het voorgestelde verzoek om de jaarlijkse storting in de bestemmingsreserve vervangingsinvesteringen vanaf 1-1-2013 te verlagen van € 355.000 naar € 200.000 en de bestemmingsreserve eenmalig te verlagen met € 450.000 ten gunste van het eigen vermogen. Het organisatieschema per 1 april 2014. De controleopdracht aan de accountant voor 2014, mits deze binnen het budget blijft van € 12.500. De begroting 2015.
Museum TwentseWelle wordt sinds 1 januari 2007 bestuurd volgens het raad-van-toezicht-model. De Stichting TwentseWelle onderschrijft de principes van het 'best-practice'-model, zoals beschreven in de Governance Code Cultuur en past deze toe. De beschrijving ervan is op www.cultuur-ondernemen.nl te vinden. In deze code wordt verwezen naar de regels volgens de Wet Normering Topinkomens. Deze WNT wordt door de Stichting gehanteerd (zie de toelichting op de jaarrekening). De Raad van Toezicht dankt de diverse overheden, sponsoren en de vriendenvereniging voor hun ondersteuning van museum TwentseWelle. Zij spelen een onmisbare rol voor de continuïteit van het museum. De Raad van Toezicht van museum TwentseWelle dankt tot slot ook de directie, medewerkers, vrijwilligers en anderen die zich voor het museum hebben ingezet.
museum TwentseWelle in 2014
5
3.
Ambitie 1: museum TwentseWelle, een merk
In 2013 hebben we geconcludeerd dat een koerswijziging noodzakelijk was om het imago en daarmee het bezoek aan het museum te vergroten. Deze wijziging is in 2014 na uitgebreid intern beraad en na consultering van diverse externe partijen en deskundigen verder uitgewerkt onder de noemer ‘Vindingrijkheid. Toen, nu en straks’. De mens als onderzoeker, ontdekker en ontwerper speelt in dit aangepaste beleid de hoofdrol. Daarnaast hadden we ons voorgenomen om meer dynamiek in de hoofdtentoonstelling te brengen, omdat we een kentering in het specifieke bezoek aan dit grootste deel van het museum zien. Een begin is gemaakt met de bouw van Het Paviljoen, een speciaal gebouwde tentoonstellingsruimte in de pakloods 3 van het museum. Samen met het daar aanwezige Ei - een bolvormige ruimte van hypermodern textiel - is er zo meer ruimte voor wisseltentoonstellingen. De eerste tentoonstelling in Het Paviljoen was Horizon City (zie pagina 10). Het Paviljoen kon gerealiseerd worden met bijdragen van de BankGiro Loterij, het Roelvinkfonds, provincie Overijssel en het Dioraphte fonds. Het organiseren van bijzondere tentoonstellingen door opvallende samenwerkingsverbanden draagt bij aan de versterking van ons imago. In 2014 was de samenwerking met VPRO en de Bijzondere Collecties (UvA) rond de tentoonstelling o’hanlons helden succesvol. Dit heeft een aantoonbare vergroting van onze bekendheid tot gevolg, wat we zien aan de publiciteit die ons museum regionaal en landelijk krijgt. De koerswijzing heeft in 2014 dan ook een positief resultaat opgeleverd. Met bijna 50.000 bezoekers haalden we een stijging van 20% t.o.v. de vorige twee jaren. Opvallend en positief is het aantal bezoekers dat van buiten de provincie Overijssel kwam. Was dit in de afgelopen jaren 35%, in 2014 kende deze groep een percentage van 51%. Onze zogenaamde vaste presentatie (Het Grote Verhaal) krijgt zoals gezegd meer dynamiek in de komende jaren. De gedifferentieerde opzet is daarvoor een goed aanknopingspunt. Dit is aantrekkelijk voor een breed publiek. Het museumbezoek is mede hierdoor divers van samenstelling. Naast de educatieve bezoeken vanuit met name het onderwijs en bezoekers die onze arrangementen afnemen, zien wij vooral gezinnen met kinderen en 55-plussers terug in het museum. We zien bovendien een gemiddelde verblijfsduur van meer dan twee uur in Het Grote verhaal voor gezinnen met kinderen. In 2014 is voor deze doelgroep een kinderfeestarrangement ontwikkeld. Vermeldenswaard is voorts het regelmatige bezoek van de MuseumPlusBus, een door de BankGiro Loterij gesponsorde activiteit, waarbij groepen ouderen die niet meer in staat zijn zelfstandig op stap te gaan, musea in het hele land bezoeken. De publieksactiviteiten in het museum worden voor een groot deel begeleid door vrijwilligers in de rol van gastenbegeleiders en winkelmedewerkers/receptieassistenten. Streektaal In 2014 zijn op instigatie van de provincie vergaande samenwerkingsafspraken gemaakt met De IJsselacademie en het Historisch Centrum Overijssel. Afgesproken is dat er gewerkt wordt aan twee projecten: De Taal van Overijssel en De Stille Revolutie. Dit leidt tot betere afstemming van de werkzaamheden binnen de provincie op het gebied van streektaal en streekcultuur en een groter bereik van onze activiteiten op dat gebied.
museum TwentseWelle in 2014
6
4.
Ambitie 2: museum TwentseWelle, een bron
Deze ambitie staat voor onze collectie, de belangrijkste basis voor de tentoonstellingen en activiteiten van museum TwentseWelle. Onderzoek naar en behoud en beheer van de collectie zijn binnen deze ambitie de hoofdtaken met specifieke aandacht voor registratie, ontsluiten, verzamelen én ontzamelen. De volgende activiteiten zijn ontplooid:
Het collectieplan is bijgesteld. Dit was noodzakelijk door de ingezette koerswijziging. Deze heeft immers consequenties voor de collectie, die aan de hand van deze thematiek opgeschoond en waar nodig uitgebreid moet worden. Daarnaast is de collectie onderzocht op mogelijkheden voor nationale en internationale samenwerking.
De bibliotheek en het archief zijn opgeschoond. De omvangrijke stalencollectie is geïnventariseerd en onderzocht. Dit heeft geleid tot het afstoten van een aanzienlijk deel ervan. Medio 2014 is een begin gemaakt met het opschonen van de collectie 'dessins'. Een belangrijke uitkomst van deze werkzaamheden is het verplaatsen van de bibliotheek, waardoor ruimte vrijkwam voor De Roombeekzaal, een nieuwe publieksruimte, waarvan inmiddels intensief gebruik wordt gemaakt.
De objectregistratie is gecontinueerd en heeft bijgedragen tot een betere ontsluiting van objecten voor het publiek.
De noodzakelijke contacten met collega instellingen over afstemming collecties zijn goed onderhouden. Zo is er regelmatig contact geweest met de Vereniging Oudheidkamer Twente over de samenstelling van de collectie en bibliotheek. Voor museum Palthehuis in Oldenzaal is een projectvoorstel voor de herinrichting gemaakt.
Naar aanleiding van een vorige tentoonstelling, ’Zeemonsters in Twente’ (2012) heeft in het Duitse Kloster Bentlage een expositie plaats gevonden van de verschillende projecten die werden gesponsord door de interregionale organisatie Grenswerte, waarvan deze expo er één was. Een van de unieke reconstructies van de Nothosaurus die Remie Bakker dankzij een gift van onze Vriendenvereniging voor deze tentoonstelling maakte, het mannelijke exemplaar, was daar twee weken te zien.
Een ander project waar aandacht aan besteed moest worden was de aanpassing van de bottenscanner in pakloods 1. Deze is compleet veranderd waarbij het verhaal dat wordt verteld over het onderzoek aan botten van een mammoet in een nieuw jasje is gestoken. Het geheel is duidelijker voor volwassenen en kinderen en het spelelement is leuker.
Met betrekking tot de collectie zijn er verschillende onderzoekers geweest die museum TwentseWelle hebben bezocht om voornamelijk fossiele objecten te bekijken. Hierbij gaat het voornamelijk om de collectie fossielen van Winterswijk, Trias en de collectie Cetacea uit Neede en Eibergen.
Er is veelvuldig gereageerd op vragen om informatie over de collectie en over andere objecten door het publiek.
In 2014 zijn er geen objecten aangekocht. De volgende aanwinsten zijn verkregen middels schenkingen: - De collectie eieren van het museum is weer uitgebreid met enkele tientallen exemplaren, geschonken door mevrouw E. Veldhoen uit Holten. - Remco Bleeker uit Goor heeft een skelet van de Nothosaurus marchicus Palatodonta bleekeri aan museum TwentseWelle geschonken. - Ook heeft het museum er een nieuw holotype bij in de vorm van Pararcus Diepenbroeki, beschreven door Klein en Scheyer (2014), geschonken door Gerben Diepenbroek.
museum TwentseWelle in 2014
7
- Fragmenten 6e eeuws bedrukt en geverfd Koptisch textiel werden geschonken door Maarten Frankenhuis uit Broek in Waterland. - Een vaandel van de Chr. Gemengde Zangvereniging Hallelujah werd geschonken door de heer Nijmeijer uit Enschede. - Naadloze brandslang met spuitmond werd geschonken door J. Brinker uit Enschede.
Er is een voorstel gemaakt voor een herinrichting van pakloods 3, waarin wordt voorzien in het verwijderen van twee weefgetouwen, het realiseren van een portretgalerij achter de weverij en het verbeelden van het spinproces en spinnerijen in Twente door middel van een film. Deze plannen zullen in 2015 worden uitgevoerd.
Er is onderzoek gedaan naar en uitvoering gegeven aan het inbrengen van nieuwe natuurobjecten in pakloods 3.
Een nieuwe opzet van de imkerij in pakloods 1 is begeleid en uitgevoerd.
Er is begeleiding gegeven aan vrijwilligers die met deelonderzoek bezig zijn op het gebied van: collectie stalen, collectie dessins, archeologie, textielindustrie geschiedenis, textielfabriek Het Rozendaal, historische streeksieraden, munten en penningen, verdieping objectinformatie in expositie, samenstelling bibliotheek en archief.
Op de verschillende afdelingen die actief zijn in het kader van de Bron, werkt een groot aantal vrijwilligers mee in de functies van registratie, fotografie en onderhoud/beheer.
museum TwentseWelle in 2014
8
5.
Ambitie 3: museum TwentseWelle, een ingrediënt
TwentseWelle en het onderwijs TwentseWelle heeft in 2014 haar reguliere aanbod voor het onderwijs ingezet. Dit is voor het eerst kenbaar gemaakt via het stedelijke Kunstmenu, wat in totaal een deelname van ruim 40 schoolgroepen heeft opgeleverd. De presentatie van het aanbod is zowel op de website als in de diverse docenthandleidingen verbeterd. Ook zijn er groepen voor diverse programma's in samenwerking met TETEM kunstruimte. Voor het Speciaal Onderwijs zijn nieuwe programma’s ontwikkeld, waarvan in het najaar de eerste leerlingen gebruik hebben gemaakt. In bijlage IV Educatie is te zien hoeveel groepen/leerlingen voor welke programma’s het museum bezocht hebben. Cultuur met Kwaliteit en Culturage Sinds 2013 wordt er landelijk onder de naam Cultuur met Kwaliteit (CmK) gewerkt aan verbetering van kunst- en cultuureducatie. De Enschedese aanpak van CmK heet Culturage. Museum TwentseWelle werkt mee in dit programma door haar reguliere inzet voor educatie en specifieke inzet door een medewerker. Vanaf 1 januari is deze laatste inzet geïntensiveerd door het inzetten van combinatiefunctie uren. Dat zijn uren die door een aanvullende bijdrage van de gemeente mogelijk zijn. De medewerker van museum TwentseWelle heeft daardoor een groot aantal activiteiten ontplooid. Zo zijn in samenwerking met de aan TwentseWelle gekoppelde koploperschool Al Ummah werkvormen ontwikkeld voor het project 'luisteren naar kinderen'. In het kader van dit project is in samenwerking met Saxion Hogeschool een training gegeven aan de leerkrachten van deze school en is er een vervolg gegeven aan de uitwerking van de werkvormen en nieuwe teamtraining. Verder heeft de medewerker deelgenomen aan verschillende werkgroepen en werkoverleggen, waaronder de maandelijkse bijeenkomsten van de educatieve instellingen en ondersteuning verleend aan het projectbureau Culturage in de ontwikkeling van visie en missie en in de ontwikkeling en vormgeving van diverse presentaties. De activiteiten voor de scholen worden begeleid door vrijwilligers. In 2014 is hiervoor een speciale groep museumdocenten opgeleid. Streektaal In het verslagjaar werd gewerkt aan verdere professionalisering van de eerder ontwikkelde digitale leeromgeving De taal van Overijssel. Wederom werden via de Volksuniversiteiten, andere gerelateerde organisaties en belangstellenden cursussen aangeboden én gegeven. Voor de volwasseneducatie werd lesmateriaal vernieuwd en ontwikkeld. Met een groep streektaalliefhebbers en vrijwilligers is in 2014 een start gemaakt om de bestaande lessenserie voor het basisonderwijs ’t Twents Kwarteerken te vervangen naar een meer eigentijdse methode en vorm, die aansluit op de toepassing van digitale middelen, die in deze tijd gangbaar zijn op de basisscholen. Op het gebied van educatie en kennisoverdracht waren er diverse lezingen en workshops voor historische verenigingen, onderwijsinstellingen en andere doelgerichte groepen. In samenwerking met de openbare bibliotheek werd medewerking verleend aan het project laaggeletterdheid, uiteraard mer de streektaal als uitgangspunt.
museum TwentseWelle in 2014
9
6.
Ambitie 4: museum TwentseWelle, een aandachttrekker
Alleen een aantrekkelijk programma trekt de aandacht van potentiële museumbezoekers. Daarvoor is meer dynamiek in onze vaste opstelling (Het Grote Verhaal) nodig, gekoppeld aan spraakmakende wisselexposities, evenementen en andere museumactiviteiten. Het aantal bezoekers in 2014 kwam op een totaal van 49.000. Deze stijging kwam mede door het grote aantal activiteiten en spraakmakende tentoonstellingen. Tentoonstellingen 1. O’hanlons helden - 1 februari tot en met 31 augustus 2014 O’hanlons helden was een bijzondere tentoonstelling, die tot stand kwam in samenwerking met de VPRO, Bijzondere Collecties (UvA), een afdeling van de Universiteit van Amsterdam en uitgeverij Atlas-Contact. In de tentoonstelling kwamen ontdekkingsreizigers uit de 19e eeuw aan bod, die ook in de twee gelijknamige VPRO series te zien waren. Gerelateerd aan dit project is een boek verschenen. Dit boek ‘In het spoor van de ontdekkers’ geschreven door Marc Argeloo, Emile Brugman en Alexander Reeuwijk is uitgegeven door Atlas-Contact. Verschillende drukbezochte thema-avonden werden georganiseerd in zowel de Artis bibliotheek in Amsterdam als in museum TwentseWelle. In mei 2014 heeft naar aanleiding van de tentoonstelling o’hanlons helden in samenwerking met de Nederlandse Museum Vereniging een tentoonstellingsanalyse plaatsgevonden. De tentoonstelling werd door deze groep museumprofessionals als zeer inspirerend ervaren en de samenwerking tussen VPRO, UvA Amsterdam en museum TwentseWelle een voorbeeld van samenwerking in de museale wereld.
Activiteiten In museum TwentseWelle zijn vijf avonden gehouden waar Redmond O’Hanlon in gesprek ging met één van de betrokkenen bij de serie, een programmamaker, schrijver of onderzoeker. Er is een educatief programma, Tijdreizigers, gemaakt voor scholen en in aangepaste vorm kon dit ook door individueel publiek gebruikt worden. In samenwerking met de TcTubantia werd een excursie georganiseerd naar de Oostvaarder plassen met Redmond O’Hanlon. In bijlage 2 een compleet overzicht van de activiteiten rond o’hanlons helden. 2. European Art Quilt - 26 september 2014 t/m 5 januari 2015 Art Quilt VIII was een expositie van art-quilt kunstenaars uit alle streken van Europa. Museum TwentseWelle organiseerde de expositie in samenwerking met The European Art Quilt Foundation. De voor deze editie geselecteerde werken waren eerst op het Festival of Quilts in Birmingham getoond en waren daarna als reizende expositie als eerste in museum TwentseWelle te zien. Tijdens European Art Quilt VIII is er meer textielkunst te zien geweest in het museum en museumrestaurant bijRozendaal. Hiervoor selecteerden wij werken van studenten van de DIY Textile School uit Amsterdam.
Workshops en activiteiten Rondom deze expositie werden tal van activiteiten georganiseerd. Bijzonder waren de Tentmakers of Egypt uit Caïro, die hun prachtige werk en bijzondere ambachtskunst toonden. Het door de European Art Quilt Foundation georganiseerde symposium Van Stof tot Kunst vond plaats in het museum.
museum TwentseWelle in 2014
10
Diverse workshops met quilttechnieken zijn georganiseerd en in samenwerking met TETEM Kunstruimte waren er textielworkshops voor kinderen. In bijlage 2 een compleet overzicht van de activiteiten rond European Art Quilt. 3. Horizon City - 12 april 2014 t/m 27 september 2015 Auteur Jaap Scholten (bekend van o.a. De Wet van Spengler en het bekroonde Kameraad Baron) en kunstenaar/fotograaf Rommert Boonstra hebben de krachten gebundeld in de expositie Horizon City. Uitgangspunt zijn verhalen van de twee Twentse fabrikantenfamilies Scholten en Stork. De verhalen staan in het gelijknamige boek en zijn geschreven door Jaap Scholten, wiens voorouders tot beide families behoorden. Rommert Boonstra creëerde verrassende scènes aan de hand van het boek met behulp van een schat aan fotomateriaal, collectiestukken en eigen werk. Rond deze tentoonstelling zijn diverse gespreksavonden georganiseerd waar Jaap Scholten in gesprek ging met zijn tante Ankie Stork, Geert Mak, Peter Buwalda en Bastiaan Willink. 4. Coenraad Ter Kuile - 19 december 2013 tot eind december 2014 Coenraad ter Kuile leefde van 1781-1852 en was geboren en getogen in Enschede. Hij was van beroep textielfabrikant zoals vele ter Kuile’s voor hem en na hem. Maar hij was tevens een begaafd technicus en technisch ontwerper. Astronomie had zijn bijzondere belangstelling en hij bereikte op dat gebied een zeer hoog niveau. In samenwerking met de Stichting Coenraad ter Kuile is een kleine tentoonstelling aan deze persoon gewijd, welke plaatsvond in het Ei in pakloods 3 van het museum. 5. Schoonheid van de Wetenschap - vanaf december 2014 tot maart 2015 Onder deze titel was een expositie van de Jonge Akademie van de Universiteit Twente (JA@UT) in het futuristische 'Ei' in pakloods 3 van museum TwentseWelle. Wat ziet een onderzoeker door zijn microscoop? Hoe ziet een cel er uit en wat kun je je voorstellen bij een proteïne? En hoe wordt menselijk gedrag geanalyseerd? Bijzondere afbeeldingen rond microscopisch onderzoek en visualisering van cellen spraken tot de verbeelding en zetten aan tot nadenken. De creaties waren ontworpen en gemaakt door de Mexicaanse kunstenares Daniela Flores Magón. 6. Enschede op de kaart - december 2014 tot april 2015 De expositie ‘Enschede op de kaart’ toonde een kleine selectie van prentbriefkaarten uit de collectie van de Vereniging Oudheidkamer Twente, die bij elkaar 4.500 Twentse kaarten omvat over de periode 1898-2000. Museumvrijwilliger en kaartenverzamelaar Joop Sybrandi bracht ook een aantal ansichten in. Er waren 70 originele ansichtkaarten te zien, die negen thema’s besloegen, zoals nijverheid, vervoer, kerk en school en de Eerste Wereldoorlog. 7. Noorderlicht – 19 december 2014 t/m 15 februari 2015 Eind 2014 heeft museum TwentseWelle de beschikking gekregen over de ruimte van voormalig 21rozendaal. In deze ruimte is vanaf 18 december de tentoonstelling An Ocean of Possibilities van Noorderlicht, internationaal geroemd podium voor documentaire fotografie uit Groningen, te zien geweest. De tentoonstelling betrof een selectie van een grotere expositie die eerder te zien was in het Fries Museum te Leeuwarden.
museum TwentseWelle in 2014
11
8. Het einde van de trein – 19 december 2014 t/m 15 februari 2015 Tegelijkertijd met Noorderlicht was in een deel van de reguliere tentoonstellingsruimte een kleine schilderijententoonstelling te zien met werken van Susan Baxter met als thema treinstations. Activiteiten Twenter Fashion In samenwerking met ROC van Twente, locatie De Maere en Roetgerink Mode organiseerde museum TwentseWelle voor de zesde maal Twenter Fashion. Leerlingen van het ROC kregen inzicht in Twentse drachten en kregen als opdracht ‘Ontwerp een commercieel en trendy kledingstuk met een knipoog naar de Twentse textielhistorie’. Op de hiervoor georganiseerde modeshow werden de diverse creaties getoond en werd een winnaar uitgeroepen door een jury waarin ons museum zitting had. De winnaar kreeg als prijs een professionele begeleiding naar de commerciële markt aangeboden. Taxatieweekend In het weekend van 1 en 2 november kon het publiek in museum TwentseWelle sieraden, kunst, antiek, munten en schilderijen laten taxeren. Ook waren er deskundigen die toelichting gaven op schelpencollecties. Museumjeugduniversiteit In 2014 is twee maal een MuseumJeugdUniversiteit georganiseerd. Aan deze colleges, die gegeven worden door hoog gekwalificeerde docenten, doen kinderen van 8-12 jaar mee. De eerste reeks ging over Energie en duurzaamheid en de tweede serie over Technische toepassingen in de medische wereld. Streektaal In 2014 werd ondersteuning gegeven aan het streektaalfestival Zunnewende, dat jaarlijks met steun van de provincie Overijssel wordt gehouden op landgoed Schuilenburg in Hellendoorn. Ook is de Twentse Taalprijs uitgereikt aan de heer Jan Swennenhuis, een eerbetoon dat in een samenwerking tussen de TcTubantia en museum TwentseWelle met regelmaat wordt verstrekt aan personen of instellingen die zich op een bijzondere wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor de streektaal en cultuur. Voor de feestelijke uitreiking werd in opdracht van museum TwentseWelle een theaterprogramma geproduceerd en uitgevoerd. Voorbereiding volgende jaren Uiteraard is in 2014 al hard gewerkt aan de voorbereiding van tentoonstellingen in de komende jaren. MixMatchMuseum Dit is een samenwerking tussen zes landelijke musea, waaronder museum TwentseWelle, die elk 50 objecten inbrengen, op basis waarvan het publiek haar eigen tentoonstelling kan ontwerpen. Uit de ontwerpen worden tentoonstellingen geselecteerd, die ook daadwerkelijk in de musea geëxposeerd worden. In oktober 2014 is de website gelanceerd en in april 2015 zullen de tentoonstellingen van start gaan. De overige deelnemers zijn het Amsterdam Museum, het Groninger Museum, het Kröller-Müller Museum, museum Boerhaave en het Van Abbemuseum. Kadınlar In 2014 is veel geïnvesteerd in de tentoonstelling Kadınlar. Deze tentoonstelling geeft een kijk door de Turks/Anatolische geschiedenis van 800 v. Chr. tot heden aan de hand van vrouwelijke godinnen, musici, gezaghebbers en wetenschappers, die een belangrijke rol speelden in de samenleving. In maart 2015 wordt deze tentoonstelling geopend.
museum TwentseWelle in 2014
12
Arnon Grunberg De door Bijzondere Collecties (UvA) opgezette tentoonstelling rond Arnon Grunberg komt in 2015 naar museum TwentseWelle. Dierschilderijen Voorbereid is ook de tentoonstelling rond de dierschilderijen uit de collectie Van Heek van het Rijksmuseum Twenthe. Deze zal in het najaar van 2015 geopend worden. Tesla Er werd onderzoek gedaan naar Nikola Tesla, een Servisch-Amerikaans uitvinder, elektrotechnicus en natuurkundige. Hij wordt gezien als een van de grootste ingenieurs en uitvinders aller tijden. De bedoeling is een tentoonstelling te wijden aan deze vindingrijke persoon. Mammoeten In 2014 is een aantal stappen gezet voor de organisatie van een grote tentoonstelling over mammoeten in samenwerking met het Geo Museum in Münster. Gouden Jaren Naar aanleiding van de bestseller Gouden Jaren van Annegreet van Bergen is de organisatie gestart van een tentoonstelling in 2017 rond dit thema, waarbij de auteur als gastconservator optreedt. Een stille revolutie Binnen dit project worden de ingrijpende veranderingen vastgelegd, die zich de laatste zestig jaar hebben voorgedaan op het platteland. Deze registratie vindt plaats door interviews van getuigen die deze periode in verschillende disciplines zelf hebben beleefd, zoals boeren, veeartsen, financiers, coöperatiebestuurders, landbouwadviseurs, enzovoort. De ervaringen worden schriftelijk opgetekend en deels vastgelegd op beeld en geluid. Zo wordt één van de laatste mogelijkheden benut om de eigen belevingen van getuigen vast te leggen. Voor de interviews werden voorbereidingen en onderzoek gedaan en werd een officiële startbijeenkomst georganiseerd voor historische verenigingen met de intentie deze instellingen te betrekken bij het project en ze te stimuleren zelf inhoud te geven aan het vastleggen van de 'oral history' in eigen omgeving. In 2014 werd gewerkt aan een mobiele expositie over dit onderwerp, waarbij gebruik wordt gemaakt van de uitgevoerde interviews en historisch materiaal. De tentoonstelling is eind 2015 klaar.
museum TwentseWelle in 2014
13
7.
Ambitie 5: museum TwentseWelle, een onderneming
Museum TwentseWelle wil zijn exploitatiebasis verbreden door zich als een culturele onderneming op te stellen. Daarom past het dat we meer bedrijfsmatige activiteiten ontwikkelen en onze relatie met het (regionale) bedrijfsleven versterken. PR en marketing Museum TwentseWelle investeert in de PR en marketing van het museum. Door het organiseren van bijzondere activiteiten weet zij een grote hoeveelheid free-publicity te genereren. Zowel in de plaatselijk/regionale media als in de landelijke media. Deze publiciteit wordt ondersteund door gerichte advertorials als banners, advertenties, radio en tv-spots. Het museum geeft twee maal per jaar een magazine uit, dat verspreid wordt naar 2.800 adressen. Daarnaast ontvangen 1.800 mensen de maandelijkse nieuwsbrief. Een actieve website en veel aandacht voor de social media completeren het geheel. De website kende in 2014 70.000 unieke bezoeken en Twitter kent 3.688 volgers en voor Facebook zijn dit er 2.952. In bijlage II is een overzicht opgenomen van de publiciteitsuitingen. Winkel De museumwinkel heeft in 2014 voor het eerst een substantiële winst opgeleverd. Verbetering van de inrichting en het assortiment en een betere verkoop gerelateerd aan activiteiten/ tentoonstellingen hebben hieraan bijgedragen. Arrangementen Museum TwentseWelle zet steeds meer in op het organiseren van speciale en vaak ook exclusieve arrangementen voor uiteenlopende groepen. Hiervoor is een speciale functionaris aangesteld die zich richt op acquisitie en organisatie hiervan. Deze medewerker is eind 2013 begonnen. Deze activiteiten hebben een niet te onderschatten publiciteitswaarde. Restaurant Met restaurant bijRozendaal is een goede relatie opgebouwd, waarbij wederzijds diensten ingezet worden. Dit heeft een positieve uitstraling naar het publiek en levert steeds meer inkomsten op. Een uitzonderlijke activiteit, die zeer positief verlopen is, was het lezersmenu van de TcTubantia. Het publiek kon eerst het museum bezoeken en vervolgens naar het restaurant voor het diner. Deze combinatie was goed voor een tweede plaats in de deelnemersverkiezing. Maatschappelijke projecten Wij zijn intensief in overleg met het Werkplein van de gemeente en andere instellingen over de inzet van werkervaringsplekken. In het verslagjaar hebben een tiental mensen van deze mogelijkheid gebruik gemaakt om werkervaring op te doen. In het kader van inzet participatiebanen wordt er met de gemeente Enschede intensief gesproken over de wijze waarop dit binnen museum TwentseWelle gestalte en inhoud kan worden gegeven. Wij verwachten in 2015 hiervan positieve resultaten te kunnen melden. Museum TwentseWelle biedt aan 108 vrijwilligers een zinvolle tijdbesteding en/of ervaringsplaats. Deze vrijwilligers leveren een brede ondersteuning en knowhow aan het museum en vormen een belangrijke ambassadeursgroep. Vrienden In 2014 is er weer nadrukkelijk contact onderhouden met de aan museum TwentseWelle gelieerde vriendenvereniging. Afstemming over het organiseren van activiteiten en het werven van nieuwe vrienden waren belangrijke thema’s. Businessclub TwentseWelle
museum TwentseWelle in 2014
14
De Businessclub van TwentseWelle heeft een aantal activiteiten georganiseerd voor haar leden. Continuering en uitbreiding waren belangrijke thema’s. De leden hebben actief meegedacht over de ontwikkelingen binnen het museum. Sponsoring en donateurs De sponsormarkt blijft een moeizaam fenomeen. Museum TwentseWelle heeft in 2014 onderzoek gedaan naar verschillende alternatieve geldstromen. De focus is gelegd op crowdfunding en donateurschap. In 2015 zal actief getracht worden langs deze wegen extra middelen te verkrijgen. Samenwerkingen Museum TwentseWelle zoekt waar mogelijk samenwerking met andere partijen. Dit gebeurt in verband met tentoonstellingen (zie bijv. o’hanlons helden), maar ook op ander vlak. Het meest actieve samenwerkingsverband heeft de naam Roombeek Cultuurpark, waarmee museum TwentseWelle, Rijkmuseum Twenthe, TETEM kunstruimte, kunstacademie AKI en Concordia Film Theater Expositie actief naar buiten treden. Dit kan op het gebied van programmering zijn, maar ook nadrukkelijk op het gebied van PR en marketing. Zo zijn er in 2014 al twee keer gezamenlijke bijlagen bij de NRC uitgegeven. Samenwerking vind ook plaats met de Nederlandse Reisopera, Universiteit Twente, Saxion Hogeschool, ROC en Bijzondere Collecties (UvA). Voor de stichting Nederlandse dialecten gaf de streektaalconsulent organisatorische ondersteuning aan de internationale streektaalconferentie in het Drentse Hoogeveen onder het thema literatuur en streektaal. Verder werden de contacten onderhouden met organisaties als de Kreenk veur de Twentse sproak, het SONT, Huis van de Taal in Drenthe, EBLT en de SND. Met de IJsselacademie werd binnen dit project de samenwerking verder geïntensiveerd. Vertegenwoordiging Museum TwentseWelle presenteert zich actief in het land. Zij bezoekt vergaderingen, werkgroepen, congres en symposia van de Nederlandse Museum Vereniging en levert waar nodig een actieve bijdrage. Dit geldt ook voor provinciale congressen en symposia op het gebied van Marketing en Communicatie. Diverse medewerkers van het museum zijn actief in het netwerk: - Lidmaatschap directeur commissie Erfgoed Raad voor Cultuur - Lidmaatschap medewerker Nederlandse Textielcommissie - Lidmaatschap medewerker commissie NMV marketing/pr - Lidmaatschap Vereniging Nederlandse Science Centra| De inbreng van de medewerkers in de diverse landelijke (beleids)commissies wordt merkbaar gehonoreerd en gewaardeerd. Voor de tv-programma’s ‘De IJzeren Eeuw’ van de VPRO, ‘Strijd’ van de VARA en meerdere programma’s van TVOost en TV Enschede zijn opnamen gemaakt in ons museum.
museum TwentseWelle in 2014
15
8.
Ambitie 6: museum TwentseWelle, een innovator
Museum TwentseWelle wil een vernieuwer zijn om het publiek voortdurend te verrassen. We zijn dat door het toepassen van nieuwe technieken, maar ook door het leggen van ongewone verbanden en samenwerkingsvormen. Contacten met de Universiteit Twente, vakgroep Robotica hebben geleid tot het testen van robots in relatie met het publiek in het museum. The Gallery (Universiteit Twente) is in april geopend. Hierin worden nieuwe ontwikkelingen en technieken van bedrijven, voortgekomen uit of gerelateerd aan de UT getoond. Museum TwentseWelle is betrokken geweest bij de conceptontwikkeling en vormgeving. The Gallery kan een bron zijn voor uitbreiding van de collectie innovatie van het museum. In het kader van uitbreiding van de collectie Innovatie is een Google Glass aangeschaft en is een Kunstneus van de vakgroep Tissue engineering van de Universiteit Twente verworven. Museum TwentseWelle heeft studenten van Saxion Hogeschool master ‘leren innoveren’ begeleid. De vraagstelling was ‘Op welke gebieden liggen er kansen voor museum TwentseWelle om te innoveren?’
museum TwentseWelle in 2014
16
9.1
Toelichting op de exploitatierekening en de balans 2014
WNT-verantwoording 2014 Stichting TwentseWelle Onze directeur/bestuurder, de heer drs. C.F. van der Meiden, was fulltime in dienst bij de Stichting PersoneelsBelangen TwentseWelle (deze cijfers zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de Stichting TwentseWelle) en werd van hieruit fulltime gedetacheerd bij de Stichting TwentseWelle. Hij is geen gewezen topfunctionaris en heeft geen fictieve dienstbetrekking. De totale bezoldiging (werkgeverslast) in 2014 bedroeg € 130.515. Er zijn geen belastbare onkostenvergoedingen uitgekeerd en er is geen beloning betaalbaar op termijn. De leden van de Raad van Toezicht verrichten hun werkzaamheden zonder hier een vergoeding voor te krijgen (‘onbezoldigd’). Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2014 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT-maximum hebben ontvangen, of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden. Er zijn in 2014 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van de WNT dienen te worden gerapporteerd. Toelichting op de exploitatie 2014 Directe opbrengsten In de begroting werd rekening gehouden met een tweede grote expositie “Kadınlar”, welke is uitgesteld tot 2015. Hiervoor in de plaats is ‘European Art Quilt’ geweest waarvoor 10.000 bezoekers minder werden begroot. Hierdoor zijn de bezoekersaantallen lager dan verwacht. De onderwijsprogramma’s worden tegen een lagere vergoeding aangeboden dan begroot. De winkel heeft in 2014 voor bijna € 30.000 positiever bijgedragen aan het resultaat dan verwacht. De arrangementen werden in het verleden en volgens de begroting geheel door museum TwentseWelle afgerekend, dus inclusief horeca. Sedert 1 januari 2014 rekenen wij alleen het museum TwentseWelle deel af. De bruto opbrengsten nemen daardoor af. Ook de inkoopkosten arrangementen neemt hierdoor af. Exploitatiebijdragen De bijdrage van de provincie is € 20.000 lager dan verwacht (€ 100.000) als gevolg van beleidsaanpassingen. Dit is nu een projectsubsidie in plaats van de exploitatiesubsidie tot en met 2013. Overige subsidies en bijdragen Het Paviljoen is in 2014 verwerkt via de exploitatierekening. De opbouw van het Paviljoen is gestart in 2013 en is afgerond in 2014. In 2013 is het Paviljoen als onderhanden project in de jaarrekening verwerkt. De wisselexpositie “Kadınlar” stond begroot in 2014 doch is doorgeschoven naar 2015. De reeds gemaakte kosten zijn als onderhanden werk in de jaarrekening verwerkt. Personeelslasten De kosten voor het personeel waren € 77.000 hoger dan verwacht. Dit als gevolg van een grotere formatie dan voorzien (later afscheid nemen van een personeelslid en extra inzet voor commerciële activiteiten) en hogere sociale lasten dan verwacht. Afschrijvingen Onder deze post zijn de kosten verantwoord voor de daadwerkelijk uitgegeven vervangingsinvesteringen ad € 289.944.
museum TwentseWelle in 2014
17
Museumgebonden kosten De verschillen t.o.v. de begroting worden veroorzaakt door het doorschuiven van de wisselexpositie “Kadınlar” naar 2015, welke in de begroting 2014 was opgenomen voor een bedrag van € 841.000. Toelichting op de balans 2014 Bestemmingsreserve vervangingsinvesteringen Deze reserve is bedoeld om alle technische en ICT-onderdelen in het museum die door ons in maximaal vijf jaar worden afgeschreven zonder meer te kunnen vervangen. Hierdoor zijn wij in staat om het museum continue goed operationeel te houden. Per 1 januari 2013 hebben wij de omvang van deze reserve, alsmede de dotatie aan deze reserve kritisch beoordeeld. We hebben daarbij de vervangingsbehoefte t/m 2018 in ogenschouw genomen. De conclusie uit dit onderzoek is dat wij zonder onze doelstellingen aan te passen, de verwachte vervangingen uit deze reserve kunnen doen. In 2014 is voor een bedrag van € 290.000 onttrokken aan deze reserve voor het doen van vervangingsinvesteringen. De dotatie is € 200.000 geweest, zodat per saldo € 90.000 in 2014 wordt onttrokken aan de bestemmingsreserve.
museum TwentseWelle in 2014
18
9.2
Geconsolideerde balans per 31 december 2014 (na resultaatbestemming)
museum TwentseWelle in 2014
19
9.3
Geconsolideerde exploitatierekening over 2014 Rekening 2014 €
BATEN Directe opbrengsten - Publieksinkomsten - Sponsorinkomsten Indirecte opbrengsten Totaal opbrengsten
Begroting 2014 €
Rekening 2013 €
275.498 40.200 10.036 325.734
309.250 40.000 0 349.250
222.471 35.150 6.010 263.631
2.046.767 80.082 4.031 2.130.880
2.024.500 100.000 5.000 2.129.500
2.024.522 117.900 7.204 2.149.626
50.000 483.191 533.191
100.000 1.035.160 1.135.160
125.000 435.454 560.454
Totaal subsidies/bijdragen
2.664.071
3.264.660
2.710.080
Totaal baten
2.989.805
3.613.910
2.973.711
1.319.657 309.991 753.319 485.173 37.355 177.860
1.344.536 187.968 715.180 327.506 33.578 212.278
3.083.354
1.222.381 212.500 725.000 1.219.661 54.000 169.000 21.368 3.623.910
2.821.046
-93.550
-10.000
152.665
5.735
10.000
12.314
-87.814
0
164.979
200.000 -289.944 -89.944
200.000 -200.000 0
200.000 -171.119 28.881
2.129 2.129
0 0 0 0
155.124 135.121 -154.147 136.098
-87.814
0
164.979
Subsidie gemeente Enschede Subsidie provincie Subsidies overige gemeenten Totaal exploitatiebijdragen Subsidies en bijdragen exposities Overige bijdragen Totaal overige subsidies/bijdragen
LASTEN Personeel Afschrijvingen Huisvesting Museumgebonden kosten Inkoopwaarden Algemene kosten Onvoorzien Totaal lasten Saldo uit gewone bedrijfsuitoefening Rentebaten (per saldo) Exploitatieresultaat Bestemming exploitatieresultaat Bestemmingsreserve vervangingsinvesteringen Dotatie t.l.v. resultaat Vervangingsinvesteringen Overige reserves Minder dotatie bestemmingsreserve Extra bijdrage vervangingsinvesteringen Overig resultaat
museum TwentseWelle in 2014
20
9.4
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2014
WAARDERINGSGRONDSLAGEN ALGEMEEN De grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel en daarmee tevens op de geconsolideerde jaarrekening die daarvan een onderdeel vormt. De jaarrekening is opgesteld volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving, te weten C1 voor Kleine Rechtspersonen Organisaties-zonder-winststreven. De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of uitgaven hebben geleid. Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden. De collectie wordt gewaardeerd tegen PM. Voorraden Waardering vindt plaats tegen verkrijgingsprijzen. CRITERIA VOOR CONSOLIDATIE, BESTUUR EN DOELSTELLINGEN Criteria voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens opgenomen van Stichting TwentseWelle en de daaraan gelieerde Stichting Personeelsbelangen TwentseWelle, beiden gevestigd te Enschede. De integrale consolidatiemethodiek is toegepast. Bestuur en Raad van Toezicht Het bestuur en de Raad van Toezicht van beide stichtingen zijn gelijk. Bestuurder C.F. van der Meiden: algemeen directeur Raad van Toezicht De heer Ing. H.G.B. Spenkelink: voorzitter De heer drs. M.J.A. Altink: lid De heer drs. J.W. Boomkamp: lid De heer J.H. ten Broeke: lid De heer drs. A.G. Wennink, MBA: lid Mevrouw I. Kleinsman: lid Doelstelling Stichting TwentseWelle Beheer van een museum voor cultuur en natuur. Stichting Personeelsbelangen TwentseWelle Belangen behartigen van de personeelsleden van de stichting
museum TwentseWelle in 2014
21
ACTIVA Inrichting en inventaris TwentseWelle
31-12-2014 € 6.600.808 6.372.417 228.391 149.450 78.941
Aanschafwaarde Ontvangen bijdragen Cumulatieve afschrijving Boekwaarde per 31 december
31-12-2013 € 6.575.033 6.372.417 202.616 129.403 73.213
Dit betreft de geactiveerde kosten die sinds 2004 voor TwentseWelle zijn gemaakt. Vanaf datum in gebruikname van TwentseWelle (april 2008) is gestart met het afschrijven op deze investeringen, onder aftrek van de naar rato bepaalde vrijval van de ontvangen bijdragen. Inrichting en inventaris TwentseWelle Boekwaarde per 1 januari Investeringen/desinvesteringen Af: Afschrijving Boekwaarde per 31 december
73.213 25.775 98.988 20.047 78.941
90.062 0 90.062 16.849 73.213
6.900.000 4.000.000 3.200.000 14.100.000
6.900.000 4.000.000 3.200.000 14.100.000
24.497 24.497
16.018 16.018
107.867 16.500 91.367
112.220 16.500 95.720
35.189 35.189
66.894 66.894
Verzekerde waarden Inrichting TwentseWelle Collectie TwentseWelle (vanaf 2010: premier risque) Verzekering exploitatiekosten
Voorraden Verkoopartikelen museumwinkel
Debiteuren Debiteuren Af: Voorziening voor oninbaarheid
Belastingen en sociale premies Omzetbelasting
museum TwentseWelle in 2014
22
Overige vorderingen en overlopende activa Sponsoren en fondsen Vooruitbetaalde kosten exposities Vooruitbetaalde investeringen 2014 Schadeuitkering Afrekening Provincie 2014 Kruisposten Rente deposito Energiebelasting Fiets-privé regeling Stichting Museumjaarkaart Uitkering ziekteverzuimverzekering Overige vorderingen en vooruitbetaalde kosten
31-12-2014 € 200.000 117.800 0 0 16.016 650 2.490 6.495 3.735 27.046 0 55.568 429.799
31-12-2013 € 200.000 189.306 43.098 9.057
968.501 71.141 5.254 162 1.045.058
1.054.361 66.216 5.674 123 1.126.374
4.166 6.479 4.050 7.260 2.567 104.441 570.424
Geldmiddelen Rabo, telespaarrekening Rabo, rekeningen-courant Kas Kas/bankstortingen en PIN betalingen
De geldmiddelen staan ter vrije beschikking van de stichting.
museum TwentseWelle in 2014
23
PASSIVA Eigen vermogen
31-12-2014 € 90
Stichtingskapitaal
31-12-2013 € 90
Overige reserves Stand 1 januari Eenmalige aanpassing 1 januari 2013 van bestemmingsreserve Resultaatbestemming
164.047 0 164.047 2.129 166.176
-422.051 450.000 27.949 136.098 164.047
549.964
971.083 -450.000 521.083 28.881 549.964
Bestemmingsreserves Vervangingsinvesteringen Saldo per 1 januari Eenmalige aanpassing 1 januari 2013 t.g.v. overige reserves
549.964 -89.944 460.020
Onttrekking/dotatie vanuit resultaatbestemming Stand 31 december
Per 1 januari 2013 is de onderbouwing voor deze reserve geactualiseerd. Als gevolg hiervan is er € 450.000 onttrokken aan de bestemmingsreserve vervangingsinvesteringen en is de jaarlijkse dotatie (om de lasten per exploitatiejaar gelijk te houden), rekening houdende met de verwachte vervangingen t/m 2018, verlaagd van € 355.000 naar € 200.000. Toekomstige investeringen Saldo per 1 januari Dotatie boekjaar Stand 31 december
24.567 0 24.567
24.567 0 24.567
Opleiding Stand 1 januari Dotatie/aanwending vanuit resultaatbestemming Stand 31 december
23.322 0 23.322
23.322 0 23.322
507.909
597.853
674.175
761.990
108.000 36.000 144.000
108.000 0 108.000
Totaal eigen vermogen Voorziening groot onderhoud gebouwen Saldo per 1 januari Dotatie 2013 Saldo per 31 december
museum TwentseWelle in 2014
24
Langlopende schulden
31-12-2014 € 299.080 -42.726 -42.726 213.628
Gemeente Enschede Aflossing 2014/2013 Aflossingsverplichting 2015/2014
31-12-2013 € 341.806 -42.726 -42.726 256.354
Deze lening, met een hoofdsom van € 427.258, is aangegaan voor een periode van 10 jaar en wordt jaarlijks in gelijke bedragen afgelost. De vaste rentevergoeding bedraagt 2,25% op jaarbasis. Aflossingsverplichting Aflossingsverplichting 2015 Gemeente Enschede
42.726 42.726
42.726 42.726
154.650 154.650
287.466 287.466
52.111 16.062 68.173
51.729 534 52.263
11.509 265.000 86.056 8.000 29.934 7.000 407.499
14.621 220.000 74.946 50.500 67.277 12.500 439.844
Crediteuren Crediteuren
Belastingen en sociale premies Loonheffing Pensioenpremie
Overige schulden en overlopende passiva Energie Onderhoud installaties Reservering vakantiegeld en -dagen Vooruitontvangen subsidies en bijdragen Overige schulden Accountantskosten
NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN Huurcontract Voor het museum is een huurcontract aangegaan voor 25 jaar, ingaande 1 mei 2008 lopende tot en met 30 april 2033. Na 25 jaar vindt er voortzetting plaats met telkens 1 jaar. De aanvangshuurprijs van het gehuurde bedraagt op jaarbasis € 331.137 exclusief BTW, waarbij overeengekomen is omzetbelasting in rekening te brengen. De huurprijs wordt jaarlijks per 1 januari aangepast.
museum TwentseWelle in 2014
25
9.5
Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening over 2014
BATEN Rekening 2014 €
Begroting 2014 €
Rekening 2013 €
Directe opbrengsten Publieksinkomsten Inkomsten uit entreegelden en museumkaart Wisselexposities Programma's onderwijs Twentse Cultuurbus en Museumplus Bus Statutaire bijdrage Vrienden TW Educatief materiaal Overige opbrengsten Omzet winkel Omzet arrangementen
Sponsorinkomsten Sponsorbijdragen Businessclub BTW Donaties
106.445 45.000 7.626 3.700 8.844 1.565 22.551 47.532 32.234
121.250 50.000 21.000 2.000 10.000 5.000 25.000 25.000 50.000
71.574 19.000 12.839 8.197 14.533 2.151 29.477 27.574 37.126
275.498
309.250
222.471
10.000 30.000 200
10.000 30.000 0
5.000 30.000 150
40.200
40.000
35.150
315.698
349.250
257.621
De directe opbrengsten vallen lager uit dan begroot, hetgeen veroorzaakt wordt doordat: 1. De bezoekersaantallen iets lager zijn dan verwacht. 2. De onderwijsprogramma's tegen lagere vergoeding worden aangeboden dan begroot. 3. De omzet arrangementen nu als netto bijdrage is opgenomen terwijl deze bruto begroot is. Hierdoor zijn ook de hiermee corresponderende kosten lager. 4. De omzet van de winkel is hoger dan begroot. Indirecte opbrengsten Verhuur zalen en apparatuur Diverse baten en lasten
0 10.036
0 0
6.010 0
10.036
0
6.010
2.046.767 80.082 4.031
2.024.500 100.000 5.000
2.024.522 117.900 7.204
2.130.880
2.129.500
2.149.626
Exploitatiebijdragen -Gemeente Enschede -Provincie Overijssel -Overige gemeenten
Voor wat betreft de exploitatiebijdragen heeft Stichting TwentseWelle geen afdrachtverplichting voor de btw. De bijdrage van de gemeente Enschede is inclusief een gedeeltelijke prijsindexatie. De bijdrage van de provincie Overijssel is een projectsubsidie.
museum TwentseWelle in 2014
26
Rekening 2014 €
Begroting 2014 €
Rekening 2013 €
Overige subsidies/bijdragen Subsidies en bijdragen exposities Kadınlar Horizon City/Paviljoen 1-1, elf idolen en Jan Mulder
Overige bijdragen BankGiro Loterij De Stad van Straks Diorama Thuis Taal van Overijssel Twentsche Kunstkring Voor het te laat is Kadınlar O'Hanlons Helden Horizon City/Paviljoen European Art Quilt Overige bijdragen
0 50.000 0
100.000 0 0
0 0 125.000
50.000
100.000
125.000
200.000 0 0 0 0 0 0 182.025 80.000 0 21.166
200.000 0 0 0 0 0 731.160 75.000 0 10.000 19.000
200.000 45.000 135.121 7.305 10.000 26.995 0 0 0 0 11.033
483.191
1.035.160
435.454
533.191
1.135.160
560.454
In de begroting zijn de inkomsten en uitgaven voor Kadınlar in 2014 opgenomen. Daar deze expositie in 2015 plaatsvindt zijn de opbrengsten en de kosten doorgeschoven naar de exploitatie 2015. Horizon City/Paviljoen was begroot in 2013, doch is 2014 in exploitatie genomen. O'Hanlons Helden is een samenwerking geweest met de VPRO en UvA, waarbij het uiteindelijke expolitatieresultaat sloot met een klein tekort. De in de begroting opgenomen opbrengsten zijn voorzichtig geraamd omdat er geen duidelijkheid bestond over het doorgaan van deze expositie. De lasten zijn in dezelfde verhouding laag ingeschat.
museum TwentseWelle in 2014
27
KOSTEN Rekening 2014 € Salarissen en sociale lasten Salarissen Vakantietoeslag- en dagen Onregelmatigheidstoeslag Levensloop en eindejaarsuitkering Overigen Pensioenpremie Sociale lasten Af: Uitkering Ziekteverzuimverzekering
Overige personeelskosten ARBO-dienst en arbeidsomstandigheden Overige personeelskosten Opleiding / training personeel Kosten salarisadministratie Reis- en verblijfkosten Kostenvergoeding Verzekeringen Werving en selectie personeel
Personeel niet in loondienst Overig personeel van derden Kosten gedetacheerden Reiskosten vrijwilligers Overige kosten vrijwilligers
TOTAAL PERSONEELSLASTEN
Begroting 2014 €
Rekening 2013 €
775.350 73.515 3.908 59.813 3.870 916.455 130.971 133.237 1.180.662 -19.268 1.161.394
727.137 58.171 0 54.535 4.500 844.343 127.283 119.534 1.091.159 -7.000 1.084.159
724.225 69.714 4.276 57.907 3.488 859.609 131.273 123.957 1.114.839 -12.799 1.102.040
2.009 15.799 9.421 6.205 12.039 11.400 24.639 0 81.512
4.000 11.000 18.000 7.000 19.600 11.400 22.000 5.000 98.000
2.671 14.628 5.439 6.057 19.597 11.400 20.721 0 80.513
40.499 14.669 8.676 12.908 76.752
5.000 17.722 6.000 11.500 40.222
119.990 16.690 10.505 14.798 161.983
1.319.657
1.222.381
1.344.536
Het gemiddeld aantal personeelsleden bedroeg in 2014: 19,7 (2013: 19,0) De hogere personele lasten worden veroorzaakt door: 1. De formatie in 2014 was groter dan voorzien onder meer als gevolg van een later ontslag van een medewerker dan voorzien, extra inzet op verkoop arrangementen en een voor 8 uur extra gesubsidieerde baan in het kader van Culturage. 2. Hogere sociale lasten en pensioenpremies. 3. Niet opgenomen verlofaanspraken. Afschrijvingen Inventaris en inrichting Vervangingsinvesteringen
20.047 289.944 309.991
12.500 200.000 212.500
Het bedrag vervangingsinvesteringen betreft het daadwerkelijk in 2014 uitgegeven bedrag voor vervangingen.
16.849 171.119 187.968
museum TwentseWelle in 2014
28
Rekening 2014 € Huisvestingskosten Huur Energie Onderhoud gebouw, inventaris en inrichting Voorziening meerjaren onderhoud gebouwen Kosten schoonmaakbedrijf Schoonmaakartikelen Beveiligingskosten Onroerendzaakbelasting Waterschaps- en rioollasten Assurantiekosten gebouw & inventaris Onderhoud tuin en terrein Afvalverwijdering Overige huisvestingskosten
Begroting 2014 €
386.326 108.332 67.340 36.000 84.952 2.287 23.625 6.482 148 21.190 66 3.485 13.086 753.319
Rekening 2013 €
382.000 107.000 69.000 36.000 70.000 2.500 20.000 6.000 1.000 21.000 1.000 2.500 7.000 725.000
380.443 135.314 60.422 0 72.689 2.502 21.523 6.116 143 20.533 375 2.902 12.219 715.180
6.000 4.000 0 3.000 4.000 50.000 1.006.161 8.000 84.500 15.000 0 24.000 15.000 1.219.661
3.058 5.758 141 929 16.096 22.250 51.403 11.505 149.688 19.841 0 16.435 30.403 327.506
Als gevolg van achterstallig onderhoud waren de schoonmaakkosten hoger dan begroot. Museum gebonden kosten Collectie aankopen Conservering en restauratie Mediatheek Activiteiten en projecten Overige transportkosten Kosten vaste presentatie Exposities overig Educatieve programma's Publiciteit en sponsorwerving Kosten periodiek Kosten streektaal Kosten publieksaktiviteiten Website, Intranet en Internet
48 2.325 145 13 6.802 27.215 360.944 1.429 43.450 22.866 0 9.133 10.803 485.173
De afwijkingen zijn als volgt te verklaren: 1. De expositie Kadınlar was in de begroting opgenomen onder de lasten. Daar deze expositie in 2015 te zien is, is de gehele last ad € 841.000 doorgeschoven naar 2015. 2. Horizon City/Paviljoen stond begroot in 2013 doch is in 2014 in exploitatie genomen voor een bedrag van € 75.000.
museum TwentseWelle in 2014
29
Rekening 2014 € Inkoopwaarden Inkoopwaarde winkel Inkoopwaarde arrangementen Overige diverse kosten
Algemene kosten Kantoorbenodigdheden en onderhoud apparatuur Drukwerk Kosten automatisering Kopieer- en fotokosten Rente en bankkosten Telefoonkosten Verzendkosten Dataverkeer Accountantskosten Bijdragen en contributies Juridische bijstand Bestuurskosten Representatiekosten Dotatie voorziening dubieuze debiteuren Overige organisatiekosten Overige algemene kosten
Begroting 2014 €
Rekening 2013 €
9.627 23.436 4.291 37.355
17.500 35.000 1.500 54.000
14.274 18.579 725 33.578
4.410 3.470 99.716 2.733 1.197 15.797 3.303 6.359 12.500 13.834 3.017 680 11.029 0 14 -200 177.860
7.500 6.500 80.000 4.000 1.000 14.000 4.000 7.000 12.500 11.000 4.000 1.000 12.500 0 2.000 2.000 169.000
4.656 8.086 119.991 3.510 1.023 15.446 2.957 1.974 18.378 14.155 9.891 890 16.726 -10.906 5.352 148 212.278
6.729 -12.465 -5.735
0 -10.000 -10.000
7.691 -20.004 -12.314
Rentebaten en -lasten Gemeente Enschede Rente-opbrengsten
museum TwentseWelle in 2014
30
9.6
Ondertekening en bevestiging akkoordverklaring jaarrekening 2014
De ondergetekenden gaan akkoord met de opgestelde jaarrekening 2014 van Stichting TwentseWelle en de daaraan gelieerde Stichting Personeelsbelangen TwentseWelle, beiden gevestigd te Enschede en de in de jaarrekening opgenomen samenstelling van vermogen en resultaat en bevestigt de verantwoordelijkheid voor de toereikende presentatie en de goedkeuring van de financiële informatie.
Het eigen vermogen volgens de geconsolideerde balans per 31 december 2014 bedraagt € 674.175. Het resultaat volgens de geconsolideerde exploitatierekening over 2014 bedraagt negatief € 87.814
Voor akkoord:
Enschede, 26 mei 2015
Drs. C.F. van der Meiden, directeur/bestuurder museum TwentseWelle Was getekend
Ing. H.G.B. Spenkelink, voorzitter Raad van Toezicht museum TwentseWelle Was getekend
Drs. A.G. Wennink, secretaris Raad van Toezicht museum TwentseWelle Was getekend
museum TwentseWelle in 2014
31
9.7
Overige gegevens 2014
Controleverklaring
Voorstel resultaatbestemming Het voorstel is om van het resultaat over 2014 € 89.944 ten laste te brengen van de bestemmingsreserve vervangingsinvesteringen en het resterende resultaat ad € 2.129 ten gunste te brengen van de Overige Reserves. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt.
museum TwentseWelle in 2014
32
9.8
Accountantsverklaring
museum TwentseWelle in 2014
33
museum TwentseWelle in 2014
34
BIJLAGE I – Samenstelling Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht bestond op 31 december 2014 uit de volgende leden: De heer Ing. H.G.B. Spenkelink: voorzitter De heer drs. M.J.A. Altink: lid De heer drs. J.W. Boomkamp: lid De heer J.H. ten Broeke: lid De heer drs. A.G. Wennink, MBA: lid Mevrouw I. Kleinsman: lid
museum TwentseWelle in 2014
35
BIJLAGE II – Pers PR en Marketing Activiteiten o’hanlons helden: - The making off (VPRO). - Presentatie boek ‘In het spoor van de grote ontdekkers’ . - Redmond O’Hanlon en Hans Dorresteijn. - Redmond O’Hanlon, Arita Baaijens en Adelheid Kapteijn. - Het ‘Papoeahoofd’ van D’Albertis. - Met Redmond O’Hanlon door de Oostvaarder plassen. - Redmond O’Hanlon leidt rond. - Vakantieprogramma Tijdreizigers. - Optredens van The Charles Darwin Selection. - Educatie: Tijdreizigers. - Nothosaurus bottenonderzoek.
3 februari 10 maart 14 april 12 mei 26 mei 28 mei 30/31 augustus vakanties museumweekend doorlopend doorlopend
Activiteiten European Art Quilt: - Workshop diverse Japanse technieken door Maaike Gottschal. - Kinderworkshops ‘Creatief met textiel’. - Lezing Art Quilts door Henk Lijding en Olga Prins. - Tentmakers of Egypt, demonstraties en workshops. - Workshop Textile Art door Ginni Fleck. - Workshop diverse Japanse technieken door Maaike Gottschal. - Workshop Textile Art door Ginni Fleck. - Workshop Textile Art door Ginni Fleck. - Verven met plantaardige Indigo, Sashiko, Shibori en Sakiori.
7 oktober 13 t/m 19 oktober 23 oktober 24 t/m 26 oktober 1 november 4 november 6 november 20 november 26 november
Postercampagne in de regio - Koffietijd (o’hanlons helden en European Art Quilt). - RTV Oost (European Art Quilt). - TcTubantia (European Art Quilt, o’hanlons helden etc. ).
museum TwentseWelle in 2014
36
Publiciteit o’hanlons helden Digitaal Websites Bijzondere collecties UVA, museum TwentseWelle, VPRO. Uitingen via Twitter en Facebook. Website NPO geschiedenis. TV uitzendingen VPRO. Historiek.net, Interview online met Redmond O’Hanlon over serie en tentoonstelling. Cultuurbewust.nl, Interview online met Redmond O’Hanlon over de avonden in de Artisbibliotheek. E-special/nieuwsbrief NS. Eropuit.nl. Museumkaartmagazine. Regionaal TcTubantia, Radio/TV Oost, TV Enschede FM. Twentse Almanak 2014, ‘o’hanlons helden’ pp. 206-214, door D.C. Nieweg. TwentseWelle Magazine, diverse artikelen over het project en de tentoonstelling, nummer 9 (oktober 2013) en nummer 10 (mei 2014). Onder andere interviews met Redmond O’Hanlon, Marc Argeloo en Alexander Reeuwijk. De Roskam, weekendkrant Twenthe, diverse huis-aan-huisbladen. Continue vermelding in Uitagenda Enschede. Advertentie VPRO-gids. Muppi-campagne. Landelijke media Volkskrant, onder andere over het Papuahoofd van D’Albertis (10 januari 2014). Volkskrant, over het boek ‘In het spoor van de grote ontdekkers’ door Martijn van Calmthout (8 februari 2014). National Geographic over de tentoonstelling. Speciale uitgave van de VPRO gids met een boekje over de diverse helden (Nr. 48, november/december 2013). Historiek. Continue vermelding museumladder Volkskrant, Trouw, Parool. NRC. Koffietijd. NS Rail TV. Met Koning Aap op de Vakantiebeurs. Roots Magazine.
museum TwentseWelle in 2014
37
BIJLAGE III – Personeel Dit betreft een momentopname. De gemiddelden wijken af van de situatie op 31 december 2014.
Personeel Per 31 december 2014 was ons personeelbestand als volgt opgebouwd: In dienst van museum TwentseWelle 5 personen In dienst van Personeelsbelangen TwentseWelle 18 personen Oproepkrachten 10 personen WIW-banen 2 personen Totaal 32 personen
04,00 Fte 12,85 Fte 01,65 Fte 01,20 Fte 19,70 Fte
Het personeelsbestand was per 31 december 2014 19,7 Fte groot (in 2013 20,3 Fte). Per 1 april 2014 heeft één van onze receptionisten het dienstverband opgezegd. Per 1 mei 2014 is weer in deze vacature voorzien. Per 17 april 2014 heeft onze vrijwilligerscoördinator zijn dienstverband opgezegd waarin per gelijke datum weer is voorzien. Per 1 juli 2014 is er in goed overleg afscheid genomen van één personeelslid.
Participatiebanen en werkervaringsplaatsen Sedert 2011 hebben wij een samenwerkingsverband met Werkplein en het ROC met als doel het begeleiden van mensen naar betaalde arbeid. Invulling verloopt met Werkplein goed, met het ROC verloopt dit moeizaam (het aanbod is erg beperkt). Waar mogelijk en zinvol wordt invulling gegeven aan het scheppen van mogelijkheden voor mensen die het op eigen kracht niet lukt een baan te vinden. Per 31 december 2014 werden door ons 7 mensen begeleid. Doelstelling is om gemiddeld ongeveer tien Fte’s langs deze weg te begeleiden naar een betaalde vorm van arbeid. Er vindt overleg plaats met verschillende partijen hoe wij hier in de toekomst nog beter mee kunnen omgaan en hoe wij middels inzet van ‘kansarmen’ nog meer kunnen bereiken.
Tijdelijke medewerkers en stagiaires Op verschillende vakgebieden hebben studenten bij ons stage gelopen en hun afstudeeropdrachten gedaan.
Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage voor 2014 bedroeg 5,2 % (2013: 4,18 %), waarvan 2,4 % werd veroorzaakt door één langdurig zieke met lichamelijk leed. Dit betreft zowel het kortdurende als langdurende ziekteverzuim. Er is ter dekking van het langdurig ziekteverzuim, langer dan twee weken, een ziekteverzuimverzekering afgesloten. Wij voeren een actief beleid om het ziekteverzuim laag te houden. Enerzijds door het personeel een motiverende organisatie aan te bieden, anderzijds door medewerkers die ziek zijn actief te begeleiden met ondersteuning van een professionele Arbo arts van ArboVitale.
Arbo Lichtinval en geluid in de kantoortoren zijn en blijven lastige punten. Wij hebben hier samen met de verhuurder onderzoek naar gedaan. De lichtoverlast is deels opgelost in 2013 door het plakken van folie. Geluidsoverlast wordt door het treffen van geluid beperkende maatregelen deels beperkt. De installaties voldoen, met betrekking tot de klimaatbeheersing, aan de van toepassing zijnde NENnormeringen In 2011 zijn de gebouwen in opdracht van de gemeente Enschede zodanig aangepast dat deze onder alle omstandigheden voldoen aan de te stellen veiligheidseisen.
museum TwentseWelle in 2014
38
Vrijwilligers Per 31 december 2014 waren 105 vrijwilligers betrokken bij museum TwentseWelle, verdeeld over de volgende activiteiten: Administratie en secretariaat 2 Collectie 41 Gastenbegeleiding/Educatie 21 Kennis en Informatiecentrum 11 Sterrenwacht Coenraad ter Kuile 5 Technische assistentie 6 Streektaal 6 PR- Marketing 6 Winkel 7 Museum TwentseWelle werkt met vrijwilligers vanuit traditie, vanuit financiële overwegingen, maar ook vanwege de vele kennis en ervaring die vrijwilligers inbrengen. Zij zijn onmisbaar voor museum TwentseWelle. Door de inzet van vrijwilligers kan museum TwentseWelle haar doelen beter bereiken, zich beter en sneller ontwikkelen. Het enthousiasme, de betrokkenheid en (kritische) houding van de vrijwilligers zijn een welkome aanvulling. Bovendien zorgen de vrijwilligers voor een grotere binding met de omgeving. Het vrijwilligersbeleid is in 2014 verder aangescherpt, waarbij ook gekeken is in hoeverre de individuele vrijwilliger voor zowel zichzelf als voor museum TwentseWelle rendeert. Per taakveld is begonnen met de inventarisatie van de huidige bezetting van de vrijwilligers en hoe deze bezetting zou kunnen zijn over vijf jaar. Mede op basis van deze gegevens zal het vrijwilligersbeleid in 2015 mogelijk worden bijgesteld. Op basis van voortgangsgesprekken concluderen wij dat onze vrijwilligers een positief beeld hebben over de werkplek bij museum TwentseWelle. De individuele gesprekken tussen vrijwilligers en begeleider worden als zinvol ervaren en hebben een duidelijke meerwaarde voor de vrijwilliger, begeleider en museum TwentseWelle.
museum TwentseWelle in 2014
39
BIJLAGE IV - Kengetallen Onderwijs 2014 In de tabel ‘Bezoek per programma’ wordt een onderscheid gemaakt tussen de groepen die deelnamen aan de programma’s van museum TwentseWelle en aan de programma’s van Tetem, welke werden georganiseerd binnen het museum. In de tabel ‘Bezoek per plaats’ wordt aangegeven uit welke plaats een bezoek werd gebracht door aantal groepen en leerlingen. Bezoek per Programma Museum TwentseWelle
groepen
leerlingen
%
Anno
20
471
5,6
De Rode Draad
86
2.639
31,1
Evolutie
1
22
0,3
Identiteit
2
58
0,7
Jagen/verzamelen
6
184
2,2
Klimaat
26
786
9,3
O'Hanlon TW
14
269
3,2
5
181
2,1
17
508
6,0
PO eigen programma
7
118
1,4
VO eigen programma
18
428
5,1
Mbo,hbo,univ.,volw.ed.
14
256
3,0
216
5.920
69,9
groepen
leerlingen
%
10
155
1,8
Droomhuis
1
18
0,2
Fotografie
4
75
0,9
Hersenstampij
10
179
2,1
Het Gebouw
34
528
6,2
Muziekvideo
2
20
0,2
35
650
7,7
Playmovie
2
47
0,6
Stopmotion
11
181
2,1
Streetsounds
26
336
4,0
Art2Go overig
23
364
4,3
Subtotaal Tetem
158
2.553
30,1
Totaal museum TwentseWelle en Tetem
374
8.473
100,0
Stoom Tijdswinkel
Subtotaal museum TwentseWelle
Tetem De geschiedenis maak jij
O'Hanlon Art2Go
museum TwentseWelle in 2014
40
Bezoek per plaats
Groepen
leerlingen
Aalten
4
111
Almelo
12
201
De Lutte
2
97
Delden
2
47
Denekamp
6
161
Eibergen
1
34
Elburg
2
54
Enschede
220
4.485
Fleringen
1
31
Geesteren
2
72
Goor
4
62
Haaksbergen
4
115
Hengelo
41
1.073
Losser
6
313
Mariaparochie
2
52
Mechelen B.
1
23
Neede
1
17
Nijverdal
5
86
Oldenzaal
29
783
Overdinkel
2
120
18
350
Tubbergen
5
114
Vroomshoop
4
72
374
8.473
Rijssen
Totaal
museum TwentseWelle in 2014