NATIONAAL COÖPERATIE MUSEUM
-
JAARVERSLAG 2014
1. Het jaar 2014 in Vogelvlucht. In dit verslag wil het bestuur van de Stichting Nationaal Coöperatie Museum een beeld schetsen van de activiteiten en ontwikkelingen in 2014. Het Nationaal Coöperatie Museum wil de geschiedenis en betekenis van de verbruikscoöperaties in met name Nederland in stand houden en de coöperatieve gedachte uit dragen. Daartoe beheert en verwerft zij objecten, documenten, boeken, foto's en films van HAKA (HandelsKamer), Coöp.(eratie) en haar onderdelen. In ons pand aan de Lange Haven in Schiedam is een expositie hierover ingericht, waar het verhaal verteld en in beeld gebracht wordt van de verbruikscoöperatie. Daarnaast is er ons nostalgisch winkeltje, wat herinneringen oproept aan hoe de nering decennia geleden toeging. Verder is er ruimte voor een wisselende tentoonstelling. Aanhakend bij het Schiedamse thema "Verknocht" is dit jaar de tentoonstelling "Wonen en Werken achter de Winkel" ingericht. Belangrijk is ook het verkregen en geschonken documentatie materiaal, voorwerpen en dergelijk te selecteren, ordenen en registreren. Alle werkzaamheden en activiteiten die gedaan worden ten behoeve van het museum, de winkel en archivering worden verricht door vrijwilligers. Het bestuur is dankbaar en trots op deze ploeg actieve en gemotiveerde vrijwilligers. Velen zijn al jaren lang betrokken bij ons museum en de winkel.
Een aantal plannen die in jaarverslag 2013 vermeld waren leiden in 2014 tot resultaat. Zo kon het Calamiteitenplan definitief worden vastgesteld. In de daaruit voortvloeiende zaken werd voorzien, te denken valt aan EHBO-trommels, plattegronden en dat soort zaken. In het plan worden onder meer een aantal voorvallen beschreven zoals brand en hoe daarbij te handelen. Verdere implementatie van het plan, zoals oefeningen en instructie zijn voor 2015 voorzien. De aanvraag om in het Museumregister opgenomen te worden als erkend museum is ingediend en het uitgebreide vragenformulier zo goed mogelijk beantwoord. Een 1
aantal vragen kon aan de hand van bestaande documenten worden beantwoord zoals onder meer het meerjaren beleidsplan, de statuten, financiële stukken. In een aantal gevallen moest eerst een beleidsstandpunt worden geformuleerd, bijvoorbeeld aspecten vrijwilligers beleid, collectie beleid en dergelijke De reactie op de vragen werden daarom eerst door het bestuur vastgesteld in een beleidsdocument, waarna het vragenformulier werd ingevuld. Voortvloeiende uit genoemde aanvraag werden ook "Algemene Bezoekersvoorwaarden" opgesteld. Begin 2015 wordt een eerste reactie van het museumregister verwacht. Wat ons historische pand betreft is op de begane grond in de winkel en tentoonstellingsruimte het nodige onderhoud en schilderwerk verricht. Verder is aan de aannemer opdracht gegeven om de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden te verrichten, zoals genoemd in het rapport van de Monumentenwacht, aan de buiten zijde van het gebouw. Na enige omzwervingen is het oude Rotterdamse Coöp-archief aangeboden aan ons museum. De verwerking en selectie hiervan is voortvarend ter hand genomen. Ten behoeve van een zo goed mogelijke registratie van de documentatie en archiefmateriaal wordt gebruik gemaakt van het Adlib programma. Dit jaar werd daartoe ook het computersysteem vernieuwd, overigens ook ten behoeve van andere administratieve werkzaamheden.
2. Het bestuur. In het verslagjaar hebben er tien bestuursvergaderingen plaatsgevonden. Het bestuur bestond uit: Theo van Amersfoort - voorzitter t/m 31 december 2014 Jan Zilverentant - secretaris (2016) Evert Zoomer - penningmeester (2015) Jan Bot - conservator (2015) Liesbeth Schoel - lid vanaf april (2017) tussen haakjes het jaar einde termijn
De leden van het bestuur worden voor vier jaar benoemd en zijn herbenoembaar. Wegens verhuizing naar het oosten van het land had Theo van Amersfoort aangegeven geen nieuwe termijn te ambiëren. Theo is negen jaar lid geweest van het bestuur van het nationaal coöperatie museum. Hij heeft zich bereid verklaard actief te blijven voor de Koerier en internet zaken (website en facebook). Tot onze vreugde was, na een oriëntatie periode, Liesbeth Schoel bereid het voorzitterschap per 1 januari 2015 op zich te nemen. Coby de la Rie, die het bestuur adviseerde in Schiedammer zaken moest vanwege gezondheidsredenen hiermee helaas stoppen. Het bestuur streeft ernaar het aantal leden met één of twee uit te breiden. 2
3. Vereniging van Vrienden van het Nationaal Coöperatie Museum. Mede dankzij de financiële ondersteuning van de Vereniging van Vrienden van het Coöperatie Museum is het mogelijk om ons museum te laten functioneren. Het vrijwilligerswerk maar ook projecten zouden zonder die welkome steun minder goed mogelijk zijn. Op zaterdag 22 maart 2014 vond de geanimeerde jaarvergadering van de vereniging plaats. Het jaarverslag en de financiële jaarstukken werden doorgenomen. Na afloop was er eerst een lezing door dhr. A. Jordaans over ds François Haversmidt, alias de dichter Piet Paaltjes. Vervolgens werd een stadswandeling gehouden onder leiding van de Historische Vereniging Schiedam. Vele leden zijn al lang lid van de vereniging, maar dit betekent ook veroudering waardoor het ledental afneemt. Nieuwe aanwas is er bijna niet. Het aantrekken van nieuwe leden is lastig, hier ligt wel een uitdaging voor het bestuur en andere betrokkenen. 4. De koerier. De museum nieuwsbrief De Koerier verscheen in 2014 driemaal, te weten in maart, september en december. Het blad is bedoeld om contact met de leden van de Vereniging van Vrienden te onderhouden. Een greep uit de inhoud van de Koerier: een artikel over de wisseltentoonstelling "Wonen en werken achter de winkel", een serie over de geschiedenis van het coöperatie museum en een stuk over de Coöperatieve Verbruikersvereniging "de Volharding" te Den Haag. De uitgaven van De Koerier zijn ook te lezen via de website van het museum.
5. De vrijwilligers Het coöperatie museum werkt uitsluitend met vrijwilligers. Deze zijn op verschillende terreinen binnen het museum actief. Zo zijn er vrijwilligers voor de rondleidingen in het museum, de museumwinkel, de registratie en het conserveren, het beheer van het gebouw en de redactie van de Koerier. Helaas moet een enkele keer afscheid genomen worden van een vrijwilliger, soms met een lange staat van dienst, maar er komen ook weer nieuwe bij. Per saldo blijft het bestand aardig stabiel, maar we kunnen altijd meer vrijwilligers gebruiken.
3
Het bestuur is van plan om in 2015 concrete stappen te zetten op het gebied van vrijwilligersbeleid. Het jaarlijkse dagje uit voor de vrijwilligers vond plaats op dinsdag 7 oktober 2014. en ging richting Barendrecht, Dordrecht en Brabantse Biesbosch. We begonnen de dag in Barendrecht waar we met koffie met een vlaaipunt werden ontvangen in het kleinschalige, maar veelzijdige museum d’Ouwe School. Vervolgens gingen we naar Dordrecht en werd het Wantij overgevaren naar het natuurvriendenhuis “de Kleine Rug”, waar van een door eigen vrijwilligers goed verzorgde lunch werd genoten. Daarna ging het richting Kop van het Land, er werd weer overgevaren (Beneden Merwede) en brachten we een bezoek aan het zeer interessante Biesboschmuseum. De dag werd afgesloten met een drankje en een hapje in het restaurant “de Brabantse Biesbosch. Volgens de deelnemers wat het een zeer geslaagde dag. De vrijwilligers, die om wat voor redenen dan ook niet aan deze dag konden deelnemen, werden gecompenseerd met een cadeaubon. Op vrijdag 28 november was er de vrijwilligers bijeenkomst. Tijdens de goed bezochte bijeenkomst werden de aanwezigen geïnformeerd over de ontwikkelingen waar het bestuur mee bezig is. Zoals calamiteitenplan, aanvraag geregistreerd museum en de algemene bezoekersvoorwaarden. Aandacht was er ook voor de inrichting museum en werkzaamheden aan het pand. Hierna werden door de aanwezigen een aantal praktische zaken doorgenomen.
6. Het museum. Het museum gedeelte is toe aan een gehele herindeling/vernieuwing. Er is een werkgroep samengesteld om deze herindeling te starten en uit te voeren. In de loop van 2014 hebben we geprobeerd ondersteuning te krijgen vanuit de MBO afdeling van het Lentiz-college. De Schiedamse vestiging was enthousiast maar kon geen tijd vrij maken en we werden door verwezen naar een andere locatie, maar ook daar konden we geen medewerking krijgen. We proberen in 2015 contact te leggen met het HMC(hout en meubileringscollege) in Rotterdam. We streven er naar meer eenheid en samenhang te krijgen in de geschiedenis van de verbruikscoöperaties in Nederland. 4
7. De collectie. Er is op de tweede verdieping wekelijks een ploeg bezig om alle aanwezige stukken te ordenen en te registreren. Dit zijn voorwerpen maar ook heel veel papieren stukken. Dit jaar is het oude COÖP-archief dat met de opheffing van Coöp Nederland overgenomen is door Edah en daarna aangeboden is aan het museum. Via CoöpArnhem, waar we al een ruwe schifting hebben uitgevoerd, is het naar Schiedam gekomen. We waren al blij dat we van de oude bananendozen af waren, kwamen er weer een groot aantal bij. De afgelopen maanden hebben we deze weer weggewerkt en gaan nu beginnen aan het opruimen van de stukken bij de juiste coöperatie afdelingen. Helaas zijn een paar trouwe medewerkers tijdelijk niet actief, daardoor stokt de registratie in het door het museum gebruikte systeem: Adlib. Het is verheugend dat er nog steeds mensen zijn die aan het museum schenken, boeken uit de HAKA-jeugdbibliotheek, brieven, foto’s en dergelijke 8. De wisseltentoonstelling. Dit jaar is er een wisseltentoonstelling gestart met als titel: ”Wonen en Werken achter de Winkel”. Dit thema kwam voort uit het Schiedamse thema over wonen: "Verknocht". Voor het gedeelte wonen voldoet ons kamertje uitstekend. Het geeft een aardig beeld over het wonen in de jaren 1930. Daarom is een gedeelte van het kamertje geschilderd. In de wisseltentoonstellingsruimte is materiaal samen gebracht dat het werk achter de winkel moet duidelijk maken. Er zijn kaartenbakken te zien voor het noteren van de leden, verslagen van ledenvergaderingen, een schrift met pofklanten. Ook is aandacht besteed aan de propaganda van uit de coöperatie naar de winkel. Want in de winkel moest het gebeuren. 9. Het schoolproject. Ook dit jaar hebben we een aantal basisschoolklassen in ons museum mogen rondleiden. Via de winkel, toonbank en weegschaal, naar het kamertje. De kolenkachel en de bedstee zijn een vast onderdeel in het programma maar zeker ook de poepdoos met tonnetje en krantenpapier (toiletpapier) roepen verbazing op. Dan naar boven over het ontstaan van de winkels en het verhaal van ponden en onzen. De fietsmand bekijken en raden wat er in die zakjes zit en tot slot aan de levertraan. Bij het weggaan krijgen alle kinderen een tasje mee met het oud- Hollands coöperatie spel, dat in opdracht van ons ontwikkeld is. Dit jaar staan we ook op de site van “de parels van Schiedam” en hopen via deze site weer basisscholen te verwelkomen in ons museum. 10. De bezoekers in 2014. Dit jaar hebben een aantal groepen ons museum bezocht met een daarbij horende rondleiding. Zo zijn er een paar groepen van het IVIO bij ons geweest. Dit zijn inburgeringsgroepen die ook graag eens bij ons willen rondkijken. 5
Naast de vaste openingstijden op woensdag t/m zaterdag was het museum en de winkel in september ook geopend op de zondagen tijdens, wat aantal bezoekers betreft zeer succesvolle, "Open Atelier Route" en de "Brandersfeesten". Het aantal bezoekers was in het verslagjaar 2014 iets minder dan in 2013. De teruggang was echter minimaal vergeleken met de jaren ervoor. Mogelijk een teken dat het aantal zich stabiliseert. Het blijft een onderwerp van zorg hoe we de bezoekersaantallen weer kunnen laten toenemen. 2014 2013 2012 2011 Woensdagmiddag Donderdagmiddag Vrijdagmiddag Zaterdagochtend Zaterdagmiddag Groepsbezoek Onderwijs Speciale openingstijden Totaal
1391 975 1340 963 1586 250 302 1210 8017
1401 1080 1491 980 1602 167 278 1130 8057
1453 1071 1388 1060 1773 193 590 1045 8573
1690 1171 1508 1268 1899 705 450 2060 10197
11. De museumwinkel. De entree tot het museum loopt via onze museumwinkel, waar nostalgisch snoepgoed en ook nog steeds klompen (tot ze “op" zijn, want de klompen worden afgebouwd) worden verkocht. De omzet en de winst zijn in 2014 iets toegenomen ten opzicht van 2013, positief omdat de omzet de afgelopen terug liep en nu lijkt te stabiliseren. De winst van de winkel vormt een substantieel onderdeel aan de inkomstenkant van het museum. De winkelcommissie is twee maal bijeen geweest. In de winkelcommissie komen onderwerpen aan de orde, zoals het assortiment, het prijsbeleid, winkelactiviteiten “buiten de deur” (verzorgingshuizen), grotere bestellingen, de bezetting en de winkelproblematiek in zijn algemeenheid. In de winkel hebben we van niemand afscheid hoeven te nemen en zijn er twee dames bijgekomen en kunnen het rooster naar tevredenheid volledig vullen. 6
Voortdurend is er aandacht voor (nog) niet gerealiseerde winkelverbeteringswensen, zoals het schilderwerk,te vervangen kleppen en lekkage en inrichting in/van de etalages. Inmiddels is wel een aanvang gemaakt een en ander uit te voeren.
12. De financiën In financieel opzicht was ook 2014 een heel rustig jaar met alleen reguliere inkomsten en uitgaven. Wel is een nieuwe computerconfiguratie aangeschaft met een professionele printer, maar deze was begroot. In de begroting voor 2014 waren opnieuw twee grote posten, welke zijn doorgeschoven van 2013, opgenomen (€ 10.000,00 voor de eerste en ook nu was voor 2015 en 2016 is een zelfde bedrag opgenomen) werkzaamheden aan de buitengevel/dak volgens een rapport van de Monumentenwacht en ook € 10.000,00 voor verbouwing/ herinrichting van de 1e etage van het museum. De financiering van beide bedragen vindt plaats uit de daartoe getroffen voorzieningen. Beide activiteiten konden om verschillende redenen ook in 2014 niet daadwerkelijk tot uitvoering komen en schuiven nu door naar 2015. Voor de buitenzijde is nu een offerte uitgebracht en de opdracht aan de aannemer is verstrekt, dus eindelijk gaat het gebeuren. Ook wordt verwacht met de verbouwing/herinrichting van de 1 e etage halverwege 2015 te kunnen aanvangen. In 2014 is van de Gemeente Schiedam, ondanks uit te voeren bezuinigingsoperaties, een zelfde subsidie ontvangen als voorgaande jaren en daarmee zijn wij heel content. De uitgaven spreken verder voor zich en zijn, indien noodzakelijk, in de toelichting op de Exploitatierekening 2014 nader gespecificeerd.
7
