MODULE-OMSCHRIJVINGEN 2015-2016 Master Special Educational Needs
1
Inhoud Begeleiden van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ............................................................. 3 Coachen op kwaliteiten en verschillen.................................................................................................... 4 Coachen ................................................................................................................................................... 5 Communicatie en afstemmen ................................................................................................................. 6 Dialogen rond onderwijsbehoeften* ...................................................................................................... 7 Dynamiek van het afstemmen ................................................................................................................ 8 Kansrijk begeleiden bij moeilijk verstaanbaar gedrag............................................................................. 9 Krachtig leren ........................................................................................................................................ 10 Krachtig leren inspireren ....................................................................................................................... 11 Learning Analytics en Ethische dilemma’s (Deze module is niet los te volgen)..................................... 12 Leren met ict.......................................................................................................................................... 13 Leren, onderwijzen en gedragvraagstukken (Deze module is niet los te volgen) ................................. 14 Letters en leesbehandeling* ................................................................................................................. 15 MasterKracht1 ....................................................................................................................................... 16 Ontwerpen: kind en sociale omgeving .................................................................................................. 17 Ontwerpen: Spelen met taal ................................................................................................................. 18 Ontwerpen voor spelen......................................................................................................................... 19 Ontwikkelingsperspectieven: gepersonaliseerd onderwijs vorm geven............................................... 20 Orthopedagogische interventies in de groep........................................................................................ 21 Rekendynamiek: een aanzet tot verandering in reken-wiskundeonderwijs* ...................................... 22 Rekenen aan de basis: rekengesprekken en rekeninterventies* .......................................................... 23 Rekenen-wiskunde en dyscalculie: ernstige reken-wiskunde problemen in de school* ...................... 24 Rekenwiskunde; afstemming in voortgezet rekenen* .......................................................................... 25 Schoolontwikkeling en verandermanagement ..................................................................................... 26 Schrijven en spellen* ............................................................................................................................. 27 Taal, dyslexie en handelen in de vakken* ............................................................................................. 28 Taal en lezen 1* ..................................................................................................................................... 29 Taal en lezen 2* ..................................................................................................................................... 30 Talent en leren 1.................................................................................................................................... 31 Talent en leren 2.................................................................................................................................... 32 *deze modules zijn ook via E-learning te volgen klik op het paginanummer om direct naar de omschrijving te gaan
2
Begeleiden van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften U heeft ze vast wel in de klas: Een leerling die behalve een beperking ook nog een probleem in de thuissituatie heeft, en het moeilijk vindt om daarover te praten. Een andere leerling vertoont agressieve escalaties binnen de klas. De derde heeft moeite om met zijn beperking om te gaan. Voor al deze leerlingen is het belangrijk dat u met respect, begrip, betrokkenheid en creativiteit gesprekken voert en dat er gezamenlijk wordt gezocht naar pedagogische en didactische oplossingen. In deze module staan de volgende onderwerpen centraal: Contacten met leerlingen: Een goed contact met leerlingen, zoals hierboven in het voorbeeld beschreven staan, is van cruciaal belang om de pedagogische en didactische oplossingen te laten slagen. Om goed aan te sluiten op de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen hebt u inzicht nodig in de wereld van de betreffende leerling. In deze module gaat u de beschermende factoren en risicofactoren in kaart brengen door onder andere een gesprek met de leerling te voeren. Professioneel afstand bewaren: Op het moment dat u alles in kaart hebt gebracht en de casuïstiek compleet hebt gaat u beargumenteren welke begeleidingsmethodieken bij uzelf en de casus past. U gaat met elkaar delen hoe de casus invloed heeft op u als persoon en hoe u ervoor zorgt om professionele afstand te bewaren. Deze module is onderdeel van de leerroute leraar speciale onderwijsbehoeften primair onderwijs, leraar speciale onderwijsbehoeften voortgezet onderwijs/ beroepsonderwijs, leraar speciale onderwijsbehoeften cluster 2 uit het profiel onderwijsexpert speciale onderwijsbehoeften. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
3
Coachen op kwaliteiten en verschillen Binnen scholen begeleiden en ondersteunen leraren elkaar in allerlei situaties. Elke leraar heeft een eigen manier van leren. De vraag is hoe u daar als coach zo goed mogelijk bij kunt afstemmen. In deze module leert u aan te sluiten bij de communicatie en leerbehoefte van collega’s. In deze module ontwerpt u coachingstrajecten en voert deze uit in de in de eigen onderwijspraktijk. Eerst verkent u de basisprincipes van een goede coach. Vervolgens verdiept u deze kennis met verschillende coachingsmodellen. Op deze manier leert u verschillende fases te gebruiken in een coachingstraject. Een ander thema van de module is het oplossingsgericht coachen en het coachen van leerlingen. U leert de kenmerken en uitgangspunten van deze vormen in van coachen. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten. Daarbij krijgt u veel ruimte om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u verworven competenties aantoont.
4
Coachen Coaching gaat uit van de gedachte dat alle kennis zich in de gecoachte bevindt. Bij coaching wordt gewerkt vanuit bewustzijn en verantwoordelijkheid van de gecoachte. De nadruk verschuift hiermee van de coach (adviesgever) naar de coachee. Coaching is gericht op het bevorderen van leren, anders gezegd op leren leren. Een coach richt zich met name op het vrijmaken van het eigen potentieel van de coachee. De coach ondersteunt de coachee in het verinnerlijken van leerervaringen. Hierdoor maakt de coach zich na verloop van tijd overbodig. En dit alles gebeurt binnen een methodisch kader. Coaching is daarmee doelgericht oftewel resultaatgericht (Van Beek en Tijmes, 2005). In deze module verbetert u de eigen coachingsvaardigheden door het verbreden en verdiepen van het handelingsrepertoire ten aanzien van het begeleiden van leerkrachten. U oefent met effectieve manieren van communiceren om aan te sluiten bij de coachee en een duurzame manier van leren (double loop learning) te stimuleren. U wordt uitgedaagd uw handelen theoretisch te verantwoorden door de keuzes die in de coachingstrajecten gemaakt worden/zijn te motiveren. Deze module is onderdeel van de leerroute Intern begeleider/zorgcoördinator. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
5
Communicatie en afstemmen Als begeleider of coördinator in het onderwijs voert u gesprekken met ouders, collega’s, hulpverleners uit de zorg, andere begeleiders in het onderwijs, directies, etc. U voert veel verschillende gesprekken en met het ene gesprek bereikt u meer dan met het andere gesprek. Met de ene persoon verloopt het gesprek beter dan met de andere persoon. Communicatie bepaalt de relatie met anderen, maar de relatie bepaalt ook de communicatie. Problemen in de communicatie ontstaan niet zozeer door water gezegd wordt, maar door de betekenis die men daaraan geeft. In deze module verbetert u het professioneel communiceren. U verbreedt en verdiept uw eigen handelingsrepertoire om te kunnen afstemmen op de diverse perspectieven van leerlingen, collega’s, ouders / verzorgers, directie en externe professionals in complexe situaties. Met behulp van eigen filmopnames wordt het leren van ervaring gekoppeld aan het leren van kennis. Deze module is onderdeel van de leerroute intern begeleider / zorg coördinator en dynamisch coachen op verschillen. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
6
Dialogen rond onderwijsbehoeften Docenten en leerlingen wisselen met elkaar heel wat informatie uit. De manier waarop docenten dit doen, hoe zij in gesprek gaat met hun leerlingen verschilt. In deze module gaat het over de ontmoeting tussen leraar en leerling en de betekenis van deze ontmoeting voor het leren van de leerling. Het gaat over het écht in gesprek gaan met elkaar. De inhoud van dit gesprek is hetgeen onderwijs ambieert: het stimuleren van het leren. U verdiept zich in literatuur over het voeren van gesprekken en in literatuur over goed onderwijs en over leren. U krijgt ruimte om u te verdiepen in een thema dat u in de ontmoeting met de leerling tegenkomt. Deze module is ook een eerste oriëntatie op uw persoonlijke praktijktheorie. De persoonlijke praktijktheorie gaat over uw eigen visie op onderwijs en hoe dit zichtbaar wordt in uw eigen pedagogisch en didactisch handelen. Deze persoonlijke praktijktheorie is de basis voor uw handelen in de praktijk en om te gaan met de diversiteit van leerlingen op school. Deze module is onderdeel van iedere leerroute in de master SEN. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
7
Dynamiek van het afstemmen We weten al zo lang dat elk mens uniek is. Enig in zijn soort. Uniek door eigen talenten, door eigen voorkeuren, door de eigen wijze van “zijn” en omgaan met anderen. In de hedendaagse samenleving en zo ook in het onderwijs spreken we veelal van prestatie-, opbrengst- en resultaatgerichtheid. Soms horen we dat het daar eigenlijk niet om zou moeten gaan. Dat we meer de mens achter de lerende moeten zien. Hoe kun je dan in een onderwijs- en begeleidingssituatie rekening houden met het unieke van elke lerende? Hoe stem je af op wie de ander is, hoe die leert, hoe die zich ontwikkelt, hoe die communiceert, hoe die zijn eigen talenten ontdekt en met de ontwikkelpunten omgaat? In deze module leert u af te stemmen op verschillen tussen mensen. Verschillen in de manier waarop mensen leren én communiceren. Verschillen in de persoonlijke leer-en communicatiebehoeften en voorkeuren. Meerdere bronnen uit de vakliteratuur rond leren en coaching wijzen op het wezenlijke belang van de afstemming van u als leraar, collega of coach op deze verschillen. De kwaliteit van uw afstemming is één van de bepalende factoren voor succes in een leer- of coaching situatie. U ontdekt dat er hiervoor verschillende leer- en communicatietheorieën en -modellen zijn. Deze bieden een groot scala aan afstemmingsmogelijkheden. Deze module stimuleert u de verschillende theorieën en modellen onderling te vergelijken, en bepaalt u hun waarde voor uw onderwijs- en coachsituaties. Deze module is onderdeel van de leerroute dynamisch coachen op verschillen en de leerroute intern begeleider/zorgcoördinator.Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties aantoont.
8
Kansrijk begeleiden bij moeilijk verstaanbaar gedrag In de praktijk is het soms lastig gedrag van leerlingen goed te ‘verstaan’. Als leraar is het een uitdaging leerlingen met moeilijk verstaanbaar gedrag goed te begeleiden. Het gedrag van leerlingen doet een groot beroep op de kennis en vaardigheden van jou en jouw collega’s. Het kan voorkomen, dat een collega met de spreekwoordelijke handen in het haar is komen te zitten. Een belangrijke taak als gedragsspecialist binnen de context van de school, is het begeleiden van collega’s met specifieke ondersteuningsbehoeften. In deze module leert je om de begeleiding van een collega zodanig vorm te geven, dat er weer mogelijkheden worden gecreëerd. Tevens plaats je het begeleidingstraject in de context van de zorgroute binnen het samenwerkingsverband of organisatie.
Inhoud van de module Het hoofdthema binnen deze module is het begeleiden van een collega. Je krijgt inzicht in verschillende manieren van begeleiding en het afstemmen van de begeleiding op de specifieke begeleidingsbehoefte. Je verbetert een onderwijsleersituatie door af te stemmen op de ondersteuningsbehoefte van een collega, die moeite heeft om te functioneren in een onderwijsleersituatie met moeilijk verstaanbaar gedrag van een of meerdere leerlingen. In de voorbereiding op en de uitvoering van het begeleidingstraject vraag je feedback aan betrokkenen en experts. Je plaatst het begeleidingstraject in de context van de zorgroute binnen het samenwerkingsverband of organisatie. De gesprekken in het begeleidingstraject leg je vast op film. Deze module is onderdeel van de leerroute gedragsspecialist uit het profiel onderwijsexpert gedrag en leren. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij je veel ruimte krijgt om met je persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar je eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin je verworven competenties aantoont.
9
Krachtig leren In het onderwijs wordt vaak gezegd dat kinderen en jongeren zich zo slecht kunnen concentreren, een kleine spanningsboog hebben en nauwelijks nog te motiveren zijn. Hoe kan het dan dat jongeren in staat zijn vaak uren achter elkaar ingewikkelde computergames spelen? Wat maakt dat zo aantrekkelijk, of, anders gezegd, wat maakt dat onderwijs niet in staat is hen (zo) lang te boeien? Hoe zien lessen er over het algemeen uit? Hoe uitdagend is het onderwijs? Tijdens de module Krachtig Leren voeren studenten een onderzoeksexperiment uit waarin het versterken van de (intrinsieke) motivatie van kinderen / jongeren door middel van een activerende leeromgeving het uitgangspunt is.
Inhoud van de module In deze module gaan we actief aan de slag met het optimaliseren van leerprocessen en motivatie. Kinderen en jongeren die gemotiveerd zijn laten namelijk zelden gedragsproblemen zien. Je onderzoekt de context en kenmerken (diversiteit) van en met de leerlingen m.b.t. krachtig leren in relatie tot de onderwijsbehoeften. Steeds wordt er een relatie gelegd tussen de theorie en je eigen visie met betrekking tot een krachtige leeromgeving. Deze module is onderdeel van de leerroute gedragsspecialist uit het profiel onderwijsexpert gedrag en leren. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij je veel ruimte krijgt om met je persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar je eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin je verworven competenties aantoont.
10
Krachtig leren inspireren In deze module staat krachtig leren in een inspirerende leeromgeving in relatie tot schoolontwikkeling centraal. In deze module gaan we aan de slag met vraagstukken die zich voordoen op scholen die gepersonaliseerd leren met ICT op duurzame wijze vorm en inhoud willen geven. Studenten onderzoeken mogelijkheden in de eigen beroepscontext, waarin zij hun rol van master verder uitbouwen. Deze module is een onderdeel van de leerroute Gepersonaliseerd leren met ICT uit het profiel Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van je eigen onderwijspraktijk. In deze module worden blended onderwijsvormen ingezet, waarbij je veel ruimte krijgt met je eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen je eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin je de verworven competenties aantoont.
NB: In het kader van de pilot is het mogelijk dat deze inhoudsbeschrijving nog gewijzigd zal worden.
11
Learning Analytics en Ethische dilemma’s *Deze module is niet los te volgen*
Het gebruiken van Learning Analytics heeft als doel het leerproces te versterken door op systematischw wijze te meten en met de uitkomsten daarvan de lerenden en leraren te informeren. Met behulp van ICT kun je gegevens snel en tijdig bij leerling en leraar krijgen. In deze module leren studenten de data die beschikbaar komen uit het volgen van en meten in leerprocessen te analyseren en de uitkomsten ervan te gebruiken als feedback van datzelfde leerproces. Vervolgens kunnen met gegevens allerlei analyses worden uitgevoerd. Wat zijn ethische stappen als het gaat om afstemmen op leerlingen? Welke gegevens worden verzameld, met welk doel, wanneer, wie ziet gegevens, met wie worden gegevens gedeeld, wie is eigenaar ? Het werken met learning analytics kan niet zonder overwegingen en afspraken ten aanzien van de ethische aspecten van het werken met big data.
Deze module is een onderdeel van de leerroute Gepersonaliseerd leren met ICT uit het profiel Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van je eigen onderwijspraktijk. In deze module worden blended onderwijsvormen ingezet, waarbij je veel ruimte krijgt met je eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen je eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin je de verworven competenties aantoont.
12
Leren met ict Verdiepend leren met digitale informatie en communicatie De ICT mogelijkheden en - toepassingen voor het onderwijs worden elke dag talrijker. Zo kan het internet ingezet worden als rijke leeromgeving en biedt het ongekende kansen om je talenten te laten zien en te delen met een groot publiek. Als leerkracht krijg je steeds nieuwe informatie over de vele ICT toepassingen die invloed kunnen hebben op het leren van je leerlingen/studenten en op jouw pedagogisch-didactisch handelen. Welke keuze wil je maken en waar baseer je deze keuze op? En wat is er nodig om tot zinvolle implementatie te komen? In de module komen didactische principes aan de orde die een rol spelen bij je keuze voor specifieke ICT toepassingen. Ook worden voor- en nadelen van ICT toepassingen en implementatie-perikelen geïnventariseerd en besproken. In deze module onderzoeken we vanuit de digitale wereld hoe leerlingen hun talenten op een veilige manier kunnen ontwikkelen. We stimuleren een doelmatig gebruik van ICT binnen het onderwijs. De vraag die hier een rol bij speelt is: hoe zet ICT gebruik aan tot het leren van leerlingen/studenten/docenten? Studenten verrichten hiernaar een onderzoek en komen tot concrete en uitvoerbare adviezen die een aanzet zijn voor schoolverbetering in het kader van talentontwikkeling. Deze module is onderdeel van de leerroute Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In de module bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met de eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Verschillende ICT toepassingen worden in de bijeenkomsten als werkvorm ingezet. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen de eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u de verworven competenties aantoont.
13
Leren, onderwijzen en gedragvraagstukken *Deze module is niet los te volgen*
Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften hebben vooral veel baat bij effectief en goed opgezet onderwijs. Vanzelfsprekend geldt dat voor iedere leerling, maar vooral leerlingen met gedragsproblemen zijn hierbij het meest gebaat. Effectief en goed opgezet onderwijs zorgt ervoor dat gedragsproblemen minder vaak voorkomen, afnemen en bij gedragsstoornissen beter beheersbaar zijn binnen een effectieve schoolcontext. In deze module leert u om op schoolniveau te kijken naar processen rondom leren en gedrag. Inhoud van de module U doet onderzoek naar gedragsvraagstukken op schoolniveau waarbij u aanbevelingen geeft om tot verbetering van het pedagogisch schoolklimaat te komen. Met als uiteindelijk doel om leerlingen optimaal tot leren te laten komen. Een ander thema binnen deze module is ethisch handelen. Hierbij krijgt u inzicht in het spanningsveld tussen overtuigingen en praktisch handelen van uzelf en collega’s. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten. Daarbij krijgt u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
14
Letters en leesbehandeling In het aanvankelijk leesonderwijs (groep 2 en 3) wordt de basis van het lezen onderwezen, zoals de klank-tekenkoppeling en de elementaire leeshandeling. De doelen in deze fase zijn dat alle letters gekend zijn en dat leerlingen kunnen decoderen. Daarbij is het van groot belang om leerlingen vanaf het begin van hun schoolcarrière te leren genieten van lezen, waarbij het (voor)lezen betekenisvol is en integratie van begrip en woordenschat vanzelfsprekend. De volgende onderwerpen staan centraal in deze module: Orthodidactische- en orthopedagogische aspecten van het leesonderwijs In de module ‘Letters en leeshandeling’ handelen leraren op basis van wetenschappelijk onderbouwde pedagogisch didactische principes voor beginnende geletterdheid en de tussendoelen beginnende geletterdheid. Thema’s die in deze principes terugkomen zijn onder andere de leeshandeling, letteraanbod, motivatie, leesbeleving, leestijd, responsief voorlezen en digitale prentenboeken. Effectief werken Effectief werken betekent dat de beschikbare tijd zo zinvol mogelijk besteed wordt. Dit wil zeggen dat zoveel mogelijk woorden, zinnen en tekst worden gelezen binnen de ingeroosterde tijd voor lezen. Het aantal gelezen woorden bepaalt de effectiviteit van het leesonderwijs. Een groot risico is dat leerlingen die zwakker lezen ook veel minder lezen, waardoor hun achterstand toe zal nemen. Leraarhandelen De methodes hebben de kwaliteit van de leraar nodig voor goed leesonderwijs. Dit geldt zeker als de leraar les geeft aan leerlingen met een verminderde aanleg voor het proces van leren lezen. In deze module werken de studenten vanuit een ‘3-tier benadering’. Zij ontwerpen een basisarrangement gericht op de onderwijsbehoeften van hun groep en bepalen dan interventies voor leeszwakke leerlingen Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties aantoont. Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties aantoont.
15
MasterKracht1 In de module masterkracht vorm je een professionele leergemeenschap met collega’s om door middel van concrete interventies de talenten van je leerlingen/studenten te ontwikkelen. In deze module staan de volgende onderwerpen centraal: Waarderend onderzoeken ‘Waarderend onderzoeken’ (appreciative enquiry) komt voort uit de positieve psychologie en richt zich op datgene wat goed gaat, de sterke punten, de talenten van mensen en hoe deze talenten ingezet kunnen worden. Talenten krijgen immers dan pas betekenis wanneer anderen het effect ervan ervaren. Neuro-educatie Eén van de manieren waarop leerlingen tot een growth mindset kunnen komen, is kennisoverdracht over hoe het brein verandert als het leert en over de oneindige mogelijkheden die het brein heeft om te leren. Essentiële vragen Diep leren en talentontwikkeling zijn afhankelijk van de kwaliteit van de vragen die we stellen aan onze leerlingen/studenten. Essentiële vragen die uitnodigen tot denken en verwonderen over belangrijke aspecten van het leven, geven meer aanleiding tot talentontwikkeling dan de vragen uit de methodes die we gewoonlijk hanteren in het onderwijs. Feedback De growth mindset maakt het mogelijk om optimaal te profiteren van feedback. Sommige soorten feedback blijken veel zinvoller voor het leerproces dan andere. We exploreren verschillende vormen van feedback en komen tot het ontwerp van een feedbackplan dat bijdraagt aan talentontwikkeling van leerlingen/studenten. Deze module is onderdeel van de leerroute Talentontwikkeling, uit het profiel onderwijsexpert Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van je eigen onderwijspraktijk. In vijf bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij je veel ruimte krijgt om met je eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen je eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin je de verworven competenties aantoont.
16
Ontwerpen: kind en sociale omgeving Kinderen groeien op in een sociale omgeving. De sociale ontwikkeling begint al met het eerste oogcontact van jonge baby’s. Gaandeweg leren kinderen hun weg te vinden in deze sociale wereld. Hoe doen zij dit en wat is de rol van de mensen die zij tegenkomen in deze omgeving? Wie leert hen hóe zich te gedragen en contact te maken? Kortom hoe verwerven kinderen hun sociale competenties? Het (rollen-) spelen speelt hierin een belangrijke rol. Via deze weg doen kinderen veel ervaring op en leren ze grenzen verkennen. In deze module krijgt u inzicht in de sociale ontwikkeling van kinderen en welke rol de leerkracht daarin speelt. Wat is de invloed van uw eigen gedrag als leerkracht? Hoe kunt u eventuele stagnaties herkennen? Hoe kunt u de ontwikkeling weer proberen vlot te trekken? Deze module is onderdeel van de leerroute speciale onderwijsbehoeften jonge kind uit het profiel onderwijsexpert speciale onderwijsbehoeften. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
17
Ontwerpen: Spelen met taal Als u om u heen kijkt in een willekeurige kleutergroep ziet u het meteen: kleuters, spelen en taal, zowel mondeling als schriftelijk, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden! Dat maakt dat spelen ondersteund door taal en spelen mét taal effectieve instrumenten zijn om zowel de taalontwikkeling als de geletterdheid bij jonge kinderen te stimuleren. In deze module worden verschillende aspecten van mondelinge taalontwikkeling en beginnende geletterdheid belicht en de wijze waarop leraren gericht kunnen bijdragen aan die ontwikkeling, onder andere door inzet van spel. Immers: kleuters spelen veel en graag en spel is prima te gebruiken als ingang voor ontwikkelactiviteiten, zowel verbaal als schriftelijk. Het leidend principe binnen de module is ‘interactief taalonderwijs.’ De volgende onderwerpen staan centraal: Mondelinge taalontwikkeling In de bijeenkomsten is aandacht voor mondelinge taalontwikkeling, de problemen die zich daarbij kunnen voordoen en de middelen die gebruikt kunnen worden om de ondersteuningsbehoeften van leerlingen vast te stellen. Daarnaast staan de eigen didactische vaardigheden met betrekking tot interactief mondeling taalonderwijs centraal. Er is aandacht voor effectieve werk- en organisatievormen gericht op woordenschat, verhalen vertellen en interactief voorlezen, waarbij ook steeds een relatie gelegd wordt met passende geletterdheidsactiviteiten. Daarnaast komt in de inzet van ICT bij interactief mondeling taalonderwijs aan de orde. Beginnende geletterdheid In de bijeenkomsten is aandacht voor beginnende geletterdheid, de problemen die zich daarbij kunnen voordoen en de middelen die gebruikt kunnen worden om de ondersteuningsbehoeften van leerlingen vast te stellen. Zo wordt ingegaan op het thema 'kleuters en letters' en wordt zowel aandacht besteed aan de geletterde omgeving als aan de pedagogisch-didactische vaardigheden van de leerkracht om beginnende geletterdheid bij kleuters te stimuleren. Spelen met taal op school en thuis: afstemmen met ouders en collega’s De mogelijkheden tot stimulering van de taalontwikkeling blijven natuurlijk niet beperkt tot de groepssituatie op school: ook de thuissituatie biedt daartoe veel gelegenheid. In dit kader is nog een andere rol weggelegd voor studenten, namelijk informatie overbrengen over een effectieve manier om te spelen met taal. Dit komt tot uitdrukking in de toetsopdracht, die het voorbereiden van een ouderbijeenkomst over dit onderwerp en de afstemming daarover met collega’s omvat. Het motto hierachter is: u leert meer door kennis te delen! De module heeft als kerndoel dat studenten in staat zijn de eigen competenties op het gebied van interactief taalonderwijs functioneel in te zetten, om daarmee de taalontwikkeling bij (risico-) kleuters te stimuleren. Deze module is een onderdeel van de leerroute leraar speciale onderwijsbehoeften het jonge kind uit het profiel Onderwijsexpert speciale onderwijsbehoeften. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont. 18
Ontwerpen voor spelen Jonge kinderen leren door te spelen. Zij nemen zelf allerlei initiatieven om de wereld en zijn werking te ontdekken. Zij observeren, imiteren en experimenteren tijdens hun spel. Zij zoeken daarbij zelf het benodigde materiaal of maken het van wat zij tegenkomen. In de onderbouw kunnen leerkrachten leren van het spelen van jonge kinderen. Leerkrachten kunnen door te kijken en te luisteren inschatten op welk ontwikkelingsniveau de kinderen zich bevinden. Dat geeft de leerkracht inzicht in de onderwijsbehoeften van jonge kinderen. Welke ruimte moeten zij bieden? Welk materiaal kunnen ze toevoegen? Wanneer is het zinvol om een spelinterventie te plegen? Op welke manier kunnen ze de kinderen de gelegenheid bieden tot het nemen van een volgende stap in hun ontwikkeling? Met andere woorden: wat is nodig om een krachtige leeromgeving te ontwerpen waarin jonge kinderen goed kunnen spelen? In deze module staan de volgende onderwerpen centraal: Leren in een verrijkte leeromgeving Het is belangrijk om de waarde van een rijke leeromgeving op een juiste manier te interpreteren voor de manier waarop jonge kinderen leren en zich ontwikkelen. U leert verschillende leertheorieën met betrekking tot de huidige opvattingen over leren van jonge kinderen. Planmatig handelen bij het ontwerpen en uitvoeren van een rijke leeromgeving Planmatig werken is essentieel bij het ontwerpen en uitvoeren van een rijke leeromgeving voor kleuters. Planmatig werken helpt om overzicht te krijgen en op een systematische maner te werken waarbij de acties ontwerpt, uitvoert, evalueert en bijstelt. U leert in deze module volgens de PDCAcyclus planmatig te werken en te observeren. Spel als voertuig voor de ontwikkeling van jonge kinderen Spelen is erg belangrijk in de ontwikkeling van het kind. Met spel worden er diverse situaties en vaardigheden geoefend, zowel op motorisch en cognitief, als op sociaal gebied. U krijgt inzicht in de betekenis van spel voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Hiervoor is het van belang dat u weet welke grote lijnen er zijn in de fases van spelontwikkeling. In deze module leert u spelkwaliteit te observeren en te beoordelen. Rol van de leerkracht in het creëren van een rijke leeromgeving Bij het creëren van een rijke leeromgeving heeft de leerkracht verschillende rollen. Hij is ontwerper van de leeromgeving. Hij is ook de expert als het gaat om de inhoud, de leerstof. Daarnaast is hij voor de kinderen een identificatiefiguur en daarmee ook cultuurdrager. Tenslotte is hij ook een coach, die de kinderen stimuleert om het beste uit zichzelf te halen. U verkrijgt inzicht in de rol die een leerkracht kan spelen in het ontwerpen en uitvoeren van een rijke leeromgeving afgestemd op de onderwijsbehoeften van de kinderen. Deze module is onderdeel van de leerroute speciale onderwijsbehoeften jonge kind uit het profiel onderwijsexpert speciale onderwijsbehoeften. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
19
Ontwikkelingsperspectieven: gepersonaliseerd onderwijs vorm geven Bij gepersonaliseerd onderwijs gaat het om het maximale uit elke leerling te halen en in te spelen op hetgeen wat leerlingen motiveert. Maar het gaat daarbij ook om het laten excelleren van iedere leerling op zijn/haar niveau, het inzicht bieden in het eigen leren en het bijdragen aan de ontwikkeling van de 21ste century skills bij leerlingen. Geen one size fits all, maar personalisatie. Gepersonaliseerd onderwijs gaat daarbij dus verder dan individualiseren en differentiëren. Personaliseren wordt gekenmerkt door het meer centraal stellen van de leerling, het goed monitoren van leerresultaten en het daarop aanpassen van het leerproces: kortom het vergroten van de keuzevrijheid van docent en leerling en het maximaal benutten van de potentie om onderwijs gevarieerd uit te serveren. Daarin neem je alle aspecten van iemands persoonlijkheid en competenties mee om na te gaan op welke wijze iemand het beste tot een eindresultaat komt. De vraag is dan echter wel hoe je gepersonaliseerd onderwijs vorm kan geven in de praktijk en wat daar voor nodig is. In deze module doet u onderzoek naar de rol van de leraar met betrekking tot gepersonaliseerd leren. Centraal bij het onderzoek staat op welke wijze gepersonaliseerd leren vorm kan worden gegeven voor een groepje leerlingen binnen de context van de eigen school. U brengt daarvoor de startsituatie en de ambities op de eigen school met betrekking tot gepersonaliseerd leren in kaart. U gaat op zoek naar good practices en specifieke literatuur met betrekking tot gepersonaliseerd leren. U maakt, o.a. op basis van learning analytics, een ontwerp voor een les of lessenserie. Deze module is een onderdeel van de leerroute Speciale onderwijsbehoeften. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties aantoont.
20
Orthopedagogische interventies in de groep In iedere vorm van onderwijs wordt van docenten gevraagd om zo goed mogelijk af te stemmen op de speciale onderwijsbehoeften van leerlingen. Vaak gebeurt dit d.m.v. een individueel handelingsplan. Voor docenten is het tegenwoordig onhaalbaar om individueel gericht onderwijs te geven. Er zijn altijd meer leerlingen die tegen hetzelfde probleem aan lopen. Daarom staan in deze module de volgende onderwerpen centraal: Het (ortho-)pedagogisch groepsplan In het (ortho-)pedagogisch groepsplan staat vermeld welke activiteiten nodig zijn om een bepaalde problematiek in de klas aan te pakken. Dit geldt voor de hele groep, subgroepen en individuele leerlingen. De docent kan op deze manier onderwijs geven aan groepen, maar houdt wel oog voor de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen. In deze module gaat u een (ortho-)pedagogisch groepsplan maken. Signaleringsinstrumenten Signaleringsinstrumenten zijn belangrijk om leerlinggedrag in de groep in kaart te brengen. Dit is van belang om een gefundeerd besluit te nemen over de samenstelling van subgroepen in het orthopedagogisch groepsplan. In deze module komen verschillende signaleringsinstrumenten aan de orde die u kunt uitproberen. Executieve functies Executieve functies is een verzamelnaam voor denkprocessen die belangrijk zijn in het uitvoeren van sociaal en doelgericht gedrag (Smidts & Huizinga, 2011). Leerlingen met A.S.S, ADHD of een andere gedragsstoornis hebben vaak zwakke executieve functies. In deze module komt aan bod hoe u als docent executieve functies van leerlingen kunt versterken. De rol van de docent De rol van de docent is van cruciaal belang om een succesvol orthopedagogisch groepsplan te ontwikkelen en uit te voeren in de praktijk. De uitvoerbaarheid van het groepsplan moet voor de docent haalbaar zijn. In deze module gaan we kijken naar welke kwaliteiten uzelf in huis hebt om het groepsplan uit te voeren of anderen te coachen in de uitvoering. Deze module is onderdeel van de leerroute gedragspecialist in het profiel onderwijsexpert gedrag en leren. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
21
Rekendynamiek: een aanzet tot verandering in reken-wiskundeonderwijs In deze module wordt toegewerkt naar het ontwerpen van een reken-wiskunde-verbeterplan. Iedereen heeft in het dagelijks leven met rekenen te maken. Het streefdoel voor reken- en wiskundeonderwijs is de maatschappelijke redzaamheid voor alle leerlingen. Vanzelfsprekend vraagt dit een inspanning van de leraar en de leerling. Om op een school structureel goed rekenwiskundeonderwijs te realiseren is echter inspanning vereist van het hele team en direct betrokkenen. Het belang van goed reken-wiskundeonderwijs wordt doorgaans op elke school onderschreven. Leraren staan voor de uitdagende taak om leerlingen een stevige rekenbasis te bieden. Die basis wordt gelegd door vroeg te beginnen en ervoor te zorgen dat er sprake is van een doorgaande lijn tot het eind van de basisschool en daarna. Het onderhouden en uitbreiden van rekenkennis –en vaardigheden vraagt ook in het voortgezet onderwijs en de opleidingen daarna, expliciete aandacht. De volgende onderwerpen staan centraal in deze module: Goed reken en wiskunde onderwijs Goed reken- en wiskunde-onderwijs begint bij het formuleren van doelstellingen, want alleen dan weet je waar je naartoe werkt en of een leerling doelen al dan niet heeft bereikt. Goed rekenonderwijs bevat een beredeneerd aanbod afgestemd op de specifieke behoeften van de leerlingen. Nadenken over passend aanbod vereist dat leraren kennis hebben over de doorgaande rekenleerlijnen en didactiek. In deze module doen studenten onderzoek naar visie, beleid, praktijk en opbrengsten van het reken-wiskundeonderwijs in de school. Reken- wiskunde-verbeterplan Goed reken-wiskundeonderwijs begint bij het formuleren van een gezamenlijke visie en ambitie. De visie van de school wordt vertaald in een rekenbeleidsplan of rekenverbeterplan. Dit plan geeft aan op welke wijze goed reken-wiskundeonderwijs gerealiseerd wordt en gaat in op het stellen van doelen, beredeneerd aanbod, tijd voor rekenen op het rooster, kwaliteit van instructie, differentiatie en organisatie, monitoren van de rekenontwikkeling, opbrengstgericht werken, en borging. Leren van en met elkaar als team is een voorwaarde om het rekenbeleid uit te voeren. Rekenspecialist Een rekenspecialist heeft zicht op het rekenbeleid en op de vertaalslag hiervan in de dagelijkse praktijk van het reken-wiskundeonderwijs. In deze module ontwikkelen studenten hun rol als Master rekenspecialist in de school.. In deze module werken de studenten toe naar een actieve rol als (toekomstig) Master rekenspecialist en ervaren en ontwikkelen diverse aspecten van deze rol. Deze module is een onderdeel van de leerroute Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie uit het profiel Onderwijsexpert reken- en wiskunde-innovatie.
22
Rekenen aan de basis: rekengesprekken en rekeninterventies De module Rekenhulp zoomt in op leraarvaardigheden met betrekking tot het rekendomein ‘getallen en bewerkingen’ in het rekenleerstofgebied tot 1000. In deze module ontwerpen studenten op basis van inventarisatie en analyse een onderbouwd gepersonaliseerd onderwijsontwerp voor een leerling waarbij de rekenontwikkeling stagneert of achterblijft. Studenten verzamelen en analyseren gegevens over de rekenontwikkeling van de leerling en formuleert op basis daarvan hypothesen. Op basis van onderzoeksvragen gaat de student onderzoeken; taakanalyse en reken(diagnostische)gesprekken met de leerling maken daar in elk geval deel van uit. Op basis van de onderzoeksgegevens worden onderwijsbehoeften geformuleerd en komen studenten tot een gefundeerd onderwijsontwerp voor ongeveer zes weken gericht op bevordering van de rekenontwikkeling van de leerling. De leerling wordt actief bij het ontwerp betrokken en het plan wordt met de ouders en andere betrokkenen besproken. Minimaal één interventie van het ontwerp wordt uitgevoerd. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de student verworven competenties aantoont
Deze module is een onderdeel van de leerroute Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie uit het profiel Onderwijsexpert reken- en wiskunde-innovatie en de leerroutes in het profiel Remedial Teaching en kan gekozen worden in de (pilot) leerroute Gepersonaliseerd leren met ICT in het profiel Talent.
23
Rekenen-wiskunde en dyscalculie: ernstige reken-wiskunde problemen in de school In deze module brengen studenten de beginsituatie van een leerling met ernstige rekenwiskunde problemen en/of dyscalculie in kaart. Op basis van een verkennend onderzoek ontwerpen studenten een OrthoDidactische Leerroute (ODL) die aansluit op de onderwijsbehoeften van de leerling voor rekenen-wiskunde. Het beroepsproduct bestaat uit een schriftelijk verslag van het ontwerpproces van een orthodidactische leerroute (ODL) voor de gekozen leerling. Als verplichte bijlage bij dit beroepsproduct worden verder één uitgewerkte lesactiviteit van het ontwerp en een compilatie van een beeldopname van een rondetafelgesprek opgenomen. De leerling en de collega’s in school worden bij het ontwerpproces betrokken. Om het ontwerp van de ODL goed te laten aansluiten op de onderwijsbehoeften van de leerling voeren studenten een rekengesprek met de leerling. Daarna bespreken studenten het ontwerp van de ODL op transformatieve wijze in een rondetafelgesprek met tenminste vijf collega’s die bij de leerling betrokken zijn. Daarin bespreken studenten de gesignaleerde orthodidactische ondersteuningsbehoeften van de leerling multidisciplinair om te komen tot een eenduidige aanpak voor de leerling in de school, waarbij commitment wordt nagestreefd van alle gesprekspartners voor het gezamenlijk realiseren van de ODL bij de leerling.
Deze module is een onderdeel van de leerroute Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie uit het profiel Onderwijsexpert reken- en wiskunde-innovatie en onderdeel van het profiel Remedial Teaching.
24
Rekenwiskunde; afstemming in voortgezet rekenen In deze module ontwerpen studenten een reken-wiskundeproject met betrekking tot de leerstofinhoud van het voortgezet rekenen project. Het project creëert een rijke en uitnodigende reken-wiskundige leeromgeving waaraan alle leerlingen kunnen deelnemen. Het project doet een beroep op 21ste eeuw leren waaronder: creatief denken, probleem oplossend denken, samenwerkend leren. Het is daarbij van belang dat studenten laten zien hoe het proces van ontwerpen en uitvoeren van het project is verlopen. Studenten gaan na of het project de leerlingen voldoende heeft gemotiveerd / uitgedaagd en heeft bijgedragen aan het zelfvertrouwen in reken/wiskunde. Met andere woorden: studenten moeten nagaan of het project orthopedagogisch en orthodidactisch voldoende aansloot. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin studenten de verworven competenties aantonen.
Deze module is een onderdeel van de leerroute Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie uit het profiel Onderwijsexpert reken- en wiskunde-innovatie en kan gekozen worden binnen de (pilot) leerroute Gepersonaliseerd leren met ICT in het profiel Talent.
25
Schoolontwikkeling en verandermanagement Over schoolontwikkeling en/of verandermanagement zijn vele boeken geschreven. Een ervan heet: “Gedoe komt er toch” (Swieringa en Jansen, 2005), een titel die dicht bij de waarheid lijkt te staan, want helemaal zonder “gedoe” vinden veranderingen nooit plaats. Veranderen is ingewikkeld. Het heeft namelijk met veel én verschillende aspecten van een organisatie van doen. En schoolorganisaties zijn daar geen uitzondering op. Of je het nu ontwikkelen, veranderen, aanpassen of groeien noemt, altijd raakt het mensen diep in hun persoonlijk professionele opvattingen over onderwijs en leren. In deze module maakt u een contextanalyse van de eigen onderwijssituatie op het niveau van de school (Basisonderwijs) of afdeling/sectie (Voortgezet onderwijs). De analyse toont de actuele onderwijskundige situatie voor wat betreft opleidingsmodel en pedagogisch-didactische grondslag. Dit zet u af tegen de nabije en verdere toekomst en plaats u dus in het licht van relevante maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen. Ten behoeve van de analyse gebruik u verschillende analyse-instrumenten. Deze module is onderdeel van de leerroute intern begeleider/zorgcoördinator uit het profiel onderwijsexpert begeleiden en innoveren. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt om met uw persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar uw eigen situatie, maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
26
Schrijven en spellen "Vandaag zijn we bij het onderdeel schrijven. Pak je boek, je pen en je schrift, en lees de opdracht op bladzijde 15 vast door." Nederlandse leerlingen schrijven op basis van opdrachten in methodes verschillende soorten teksten die vervolgens worden ingeleverd. De leraar voorziet het ingeleverde werk van feedback op inhoud, schrijfstijl en correctheid en het schrijfproduct verdwijnt in de spreekwoordelijke la. Leerlingen die goed kunnen schrijven, hebben er plezier in. Leerlingen die moeite hebben met schrijven hopen dat het schrijfonderdeel snel voorbij is. In vo en mbo speelt ‘teaching to the test’ een belangrijke rol. Leerlingen oefenen gedurende hun gehele schoolcarrière alleen de teksten die op het examen gevraagd worden. Dat is niet erg motiverend en het is de vraag of het hen de mogelijkheid biedt zich werkelijk te ontwikkelen tot schrijvers. In het Nederlandse onderwijs wordt veel tijd besteed aan spelling, maar het schrijven van teksten is een stiefkindje geworden. En dat terwijl schrijven onlosmakelijk verbonden is met begrijpend lezen, faciliterend is voor spelling en deel uitmaakt van het onderwijs in de 21e eeuw! In deze module komen schrijven en spellen in relatie tot elkaar aan de orde. De volgende onderdelen staan centraal: Motiverend schrijfonderwijs Op welke manier kunnen leerlingen worden gemotiveerd om te schrijven? Betrokkenheid en authenticiteit zijn belangrijk. Ingegaan wordt op het kiezen en vormgeven van schrijfopdrachten en tekstgenres, de schrijfidentiteit van zowel de leraar als de leerling en over de fixed en de growth mindset als het gaat om schrijven. Kwaliteit bij schrijfonderwijs Hoe kunnen leerlingen worden ondersteund bij het gericht verbeteren van de kwaliteit van hun schrijfproducten? Als basis voor kwaliteit worden de ‘six and one traits for writing’ genomen. Ook is aandacht voor de referentieniveaus voor schrijven. Het schrijfproces en de begeleiding daarvan Welke fasen komen aan bod in het schrijfproces en welke ondersteuning kan in de verschillende schrijffases worden geboden. Aan bod komen de leraar als rolmodel, feedback door de leraar en medeleerlingen en ondersteunende aanpakken, waaronder ICT-toepassingen. Spelling Spelling is onlosmakelijk verbonden met schrijven. In deze module wordt ingegaan op spellingontwikkeling, goed spellingonderwijs en het ondersteunen van spellingzwakke leerlingen. Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van je eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges en praktijkopdrachten, waarbij je veel ruimte krijgt met je eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen je eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties worden aangetoond. 27
Taal, dyslexie en handelen in de vakken Binnen het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs spelen de taalvaardigheden van leerlingen bij alle vakken een centrale rol. Taal en lezen vormen belangrijke voorwaarden voor schoolsucces. Over het algemeen zal het zo zijn dat leerlingen die sterk zijn in taal en lezen betere resultaten behalen op alle vakken. Leerlingen met dyslexie en taalzwakke leerlingen dreigen soms af te stromen naar een lagere vorm van onderwijs dan ze cognitief gezien aankunnen. Bovendien hebben problemen met taal en lezen ook vaak consequenties voor het sociaal-emotioneel functioneren van leerlingen. In deze module staan de volgende onderwerpen centraal. Handelen in de vakken Bij het vormgeven van een krachtige orthodidactische leeromgeving voor leerlingen met dyslexie en voor taalzwakke leerlingen in het algemeen staat het handelen in de vakken centraal. Leerkrachtvaardigheden, taalgericht vakonderwijs, woordenschat, orthografie, het vreemde talenonderwijs, het onderwijs aan anderstalige leerlingen en de mogelijkheden van ICT vormen daarbij ingangen voor een effectieve aanpak. Taalvaardigheden Door effectief aandacht te besteden aan taalvaardigheden binnen het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs zullen niet alleen de taalzwakke leerlingen, maar alle leerlingen binnen de school optimaal profiteren. Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
28
Taal en lezen 1 Het bereiken van leesvloeiendheid is essentieel om volwaardig deel te nemen aan de geletterde samenleving. Vloeiend kúnnen lezen is daarom een belangrijk doel van onderwijs in voortgezet lezen. Het is de fase waarin leerlingen tot geautomatiseerde woordherkenning komen, aanvankelijk hardop (tot AVI M4) en later via stillezen (vanaf AVI M4 en verder gedurende de hele onderwijscarrière). In deze module staan de volgende onderwerpen centraal: Vloeiend lezen; versnellen van de leeshandeling Leerlingen leren vloeiend lezen doordat zij steeds vaardiger (complexe) woordstructuren kunnen decoderen. Deze ontwikkeling wordt gestimuleerd door het lezen van veel teksten. Er is een aantal effectieve technieken voor het versnellen van de leeshandeling. We bieden de kaders hiervoor aan in een basisarrangement. Leesmotivatie, leesbeleving en het juiste boek Eén van de factoren die medebepalend zijn voor leesmotivatie is het vinden van het beslissende boek. Hoe helpen leraren leerlingen juist dat boek te vinden? Hoe kunnen ze functioneren als rolmodel als het gaat om leesmotivatie? Hoe creëren ze een ‘leessfeer’ in hun klas zodat alle leerlingen met plezier lezen? Welke mogelijkheden bieden digitaal lezen of luisterlezen? . Innovatief handelen In deze module kijken studenten kritisch naar het onderwijs in en de toetsing van vloeiend lezen op hun eigen school. Ze baseren zich daarbij op beschikbare onderzoeksevidentie. Belangrijke uitgangspunten vormen goed en motiverend leesonderwijs voor alle leerlingen en het daarbij inzetten van extra ondersteuning voor zwakke lezers met behulp van programma’s als Connect of Ralfi/Ralfi light. Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
29
Taal en lezen 2 In de praktijk van het onderwijs wordt onder begrijpend lezen vaak verstaan dat leerlingen strategieën leren om teksten te kunnen begrijpen. In deze module gaan we ervan uit dat een aantal aspecten samen tot leesbegrip leiden. Het gaat dan om het decoderen, het ontwikkelen van een ervarings- en taalbasis, leesmotivatie en hoeveelheid tekst, tekstkwaliteit en actief denken over teksten. In deze module staan daarom de volgende aandachtsgebieden centraal: Een ervarings- en taalbasis Om teksten te kunnen begrijpen, is het nodig om kennis op te bouwen en een adequate woordenschat. Wat zijn effectieve manieren om contextgericht te werken aan leesbegrip? Hoe vergroten leerlingen hun woordenschat? Begrijpend lezen is geen geïsoleerd vak, maar het omgaan met teksten vindt plaats in alle vakken. Op welke manieren kan de verbinding tussen lezen en andere vakken plaatsvinden? Leraren kijken vanuit onderzoeksevidentie kritisch naar het huidige onderwijs en doen voorstellen tot innovaties. Teksten kiezen Om teksten te leren begrijpen hebben leerlingen ‘rijke teksten’nodig. In deze module wordt ingegaan op de vraag wat daaronder wordt verstaan en hoe teksten kunnen worden geselecteerd. Leesplezier ontstaat niet vanzelf! Het met plezier lezen van (jeugd)literatuur en informatieve teksten vraagt om een geëngageerde aanpak met gerichte instructie en ondersteuning. Alleen leesplezier is echter geen garantie voor het aanleggen van de taal-denkrelaties die nodig zijn om te functioneren op het bij de (zorg) leerling passende niveau. De ondersteuning in het ervaren en begrijpen van fictie kan naast het maken van leeskilometers juist voor zorgleerlingen een brug slaan naar het begrijpen van meer complexe informatieve teksten. Ben je als leraar in staat om vanuit je eigen leesmotivatie en – ervaring de (zorg)leerling te enthousiasmeren en de juiste kaders te bieden? Actief denken De Nederlandse methodes begrijpend lezen zijn sterk gericht op de instructie van leesstrategieën. Wat weten we over het effect daarvan? En hoe kunnen we leerlingen in een meer contentgerichte benadering stimuleren en ondersteunen in het actief denken over teksten? Deze module is een onderdeel van de leerroute Taalspecialist/dyslexie uit het profiel Onderwijsexpert taal- en leesinnovatie. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werk je in de module aan je eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van je eigen onderwijspraktijk. In vijf modulebijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij je veel ruimte krijgt met je eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. Je leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen je eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin de verworven competenties aantoont. 30
Talent en leren 1 Mensen zijn nieuwsgierig en hebben vragen over het hoe en waarom van dingen. De talenten van leerlingen komen niet altijd vanzelfsprekend tot ontwikkeling. We gaan uit van de opvatting dat talent ontwikkelt en dat is van groot belang omdat we in de maatschappij en het onderwijs leerlingen in staat willen stellen het beste uit zichzelf te halen. Om hieraan te werken, staan in deze module de volgende onderwerpen centraal: Onderzoekend leren Onderwijs gericht op talentontwikkeling vraagt om creatief leerkrachtgedrag dat motivatie en nieuwsgierigheid opwekt en ruimte biedt aan onderzoekend leren. Dit is niet per definitie aan lesmethodes gebonden. Nieuwsgierigheid, cognitie en interactie In deze module worden studenten aangemoedigd om hogere-orde – en creatieve denkprocessen van leerlingen te stimuleren en de wijze waarop zich dit al dan niet uit in onderzoekend leren. Uiteraard wordt daarbij het gedrag van leraren geanalyseerd: op welke wijze kunnen zij in de interactie concreet bijdragen? De opbrengst van deze module is een rijke, concrete en uitvoerbare didactiek die voor meerdere vakgebieden gebruikt kan worden en waarbinnen de invloed van de leraar centraal staat. Deze module is onderdeel de leerroute Talentontwikkeling en excelleren uit het profiel onderwijsexpert Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In de module bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
31
Talent en leren 2 Handig wanneer u makkelijk kunt leren' of 'die komt er wel', zijn veelgehoorde uitspraken over leerlingen/studenten waarbij het leren als vanzelf gaat. Echter de talenten van leerlingen/studenten komen niet vanzelfsprekend tot ontwikkeling. We gaan uit van de opvatting dat talent ontwikkelt en dat is van groot belang omdat we in het onderwijs leerlingen/studenten in staat willen stellen te excelleren door het beste uit zichzelf te halen. Sommige leerlingen/studenten hebben talent voor zorgvuldig waarnemen en anderen zijn beter in het leggen van verbanden. U krijgt handvatten om binnen het dagelijks onderwijsaanbod leerlingen uit te dagen hun talenten te ontwikkelen en te excelleren. In deze module staan de volgende onderwerpen centraal: Exploratie van nieuwsgierigheid en passie voor leren van leerlingen Excellerende leerlingen/studenten ontwikkelen hun talenten in een omgeving waar ruimte is voor nieuwsgierigheid en verwondering. Hogere-orde cognitieve vaardigheden, zoals verbeelding, vasthoudendheid, zelfsturing, nauwkeurigheid, kritische zin, en vaardigheden als redeneren, problemen oplossen, samenwerken en presenteren, worden daarbij ingezet. De beroepshouding en leraarhandelen in de onderwijspraktijk; De kunst is niet alleen om rijke leeromgevingen te creëren, maar ook om de toevallige leermomenten te herkennen en te benutten. Hierbij zijn zowel de responsieve en sensitieve houding van de leraar als de effectiviteit van samenwerken in de groep belangrijk. Want talentontwikkeling en excelleren binnen het onderwijs is teamwork van leraren en leerlingen. Deze module is onderdeel de leerroute Talentontwikkeling uit het profiel onderwijsexpert Talentontwikkeling. Onder begeleiding van vakinhoudelijk bekwame docenten werkt u in de module aan uw eigen ontwikkeling en aan het verbeteren van uw eigen onderwijspraktijk. In de module bijeenkomsten worden interactieve colleges afgewisseld met werkcolleges en praktijkopdrachten, waarbij u veel ruimte krijgt met uw eigen persoonlijke praktijkvragen aan de slag te gaan. U leert wetenschappelijke bronnen zoeken, beoordelen en vertalen naar niet alleen uw eigen situatie maar ook naar de brede onderwijscontext. De module wordt afgesloten met een beroepsproduct waarin u uw verworven competenties aantoont.
32
