MODERNE BOUWKUNST IN NEDERLAND
N 16
OPENBARE EN OVERHEIDSGEBOUWEN
MODERNE BOUWKUNST IN NEDERLAND
mb 16
MODERNE BOUWKUNST IN NEDERLAND
N°16 OPENBARE EN OVERH EI DSGEBOUWEN Bätiments publies et gouvernementaux Öffentliche und obrigkeitliche Gebäude Public and government buildings
w. L. &J. BRUSSE N.V. ROTTERDAtv11934
MODERNE BOUWKUNST IN NEDERLAND. Onder redactie van: Dr. H. P. Berlage, W. M. Dudok, Ir. Jan Gratama, Ir. A. R. Hulshoff, Herm. van der Kloot Meijburg, J. F. Staal en J. Luthmann, Secretaris. 20 MONOGRAFIEËN MET AFBEELDINGEN EN PLATTEGRONDEN. 1 Inleiding. 2 De volkswoning, hoogbouw. 3 De volkswoning, laagbouw. 4 De middenstandswoning als etage-huis en flat. 5 De middenstandswoning, het huis voor één gezin. 6 Het groote landhuis en het groote stadshuis. 7 Het landhuisje en de boerderij. 8 Binnenhuisarchitectuur. 9 Winkels en Winkelpuien. 10 Kantoren, banken en administratiegebouwen. 11 Gebouwen voor technische doeleinden. 12 Gebouwen voor middelbaar en hoog er onderwijs. 13 en 14 Scholen. 15 Kerken. 16 Openbare en overheidsgebouwen. 17 Gemeenschaps- en vereenigingsgebouwen. 18 Gebouwen voor ontspanning. 19 Bruggen. 20 Het ameublement van de straat.
TOELICHTING - EXPLICATIONS - ERLÄUTERUNGEN - EXPLANATIONS p. 43 onder een afbeelding beteekent: bijbehoorende plattegronden op blz. 43. (21) bij een plattegrond verwijst naar afbeelding 21, waarbij de plattegrond behoort. In alle plattegronden zijn dezelfde cijfers voor aanduiding van de vertrekken gebruikt. p. 43 au pied d'une image veut dire: plans à la page 43. (21) auprès d'un plan indique I'image No. 21 à laquelle Ie plan correspond. Dans tous les plans on s' est servi des mêmes chiffres pour indiquer les pièces. p.43 unter einer Abbildung heisst: Grundrisse auf Seite 43. (21) bei einem Grundriss verweist nach Abb. 21, zu dem Grundriss gehörend. In allen Grundrissen sind die gleichen Zjffern zur Bezeichnung der verschiedenen Räume verwendet worden. p. 43 at the foot of a picture means: ground plans on page 43. (21) beside a ground plan refers to picture No. 21, to which the ground plan belongs. In all the ground plans the same figures have been used to indicate the rooms. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
raadzaal - salie du conseil - Ratssaal - council-hall publieke tribune - tribune publique - öffentliche Tribüne - public gallery secretarie - secrétairerie - Kanzlei - town-clerk's office secretaris - secrétaire - Sekretär - town-clerk burgemeester - maire - Bürgermeister :..- mayor burgemeester en wethouders - maire et échevins - Magistratskollegium major and aldermen 7. wethouders - échevins - Stadträte - aldermen 8. trouwkamer - salie des mariages - Trauungssaal - wedding-room 9. commissiekamer-chambre de comité-Ausschuszzimmer - committee room 10. burgerzaal - salie de citoyens - Bürgersaal - citizen hall 11. leeskamer - salie de lecture - Lesezimmer - reading-room 12. koffiekamer - salie de buffet - Foyer - coffee-room 13 publiek - public - Publikum - public 14. ontvanger - percepteur - Steuereinnehmer - collector betaalmeester - trésorier-payeur - Zahlmeister - paymaster financiën - finances - Finanzwesen - finance 15. publieke werken - travaux publics - Bauamt - public works 16. militaire zaken - recrutement - Miliz - recruiting-office 17. burgerlijke stand - état civil - Standesamt - registrar's-office 18. bevolking - population - Einwohnermeldeamt - register 19. kadaster - cadastre - Grundbuchamt - land registry 20. politie - poli ce - Polizei - police 21. garderobe - vestiaire - Kleiderablage - cloak-room 22. kluis - caveau - Stahlkammer - strong-room 23. spreekkamer - parloir - Sprechzimmer - parlour wachtkamer - antichambre - Warlezimmer - waiting-room
24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31.
boden - huissiers - Amtsboten - beadles rijwielen - bicyclettes' - Fahrräder - bicycles cel - cellule - Zelle - cell typisten - dactylographes - Maschinenschreiber - typists concierge - Hausmeister - care-taker postkantoor - bureau de poste - Postamt - post-office telefoon - téléphone - Fernsprecher - telephone woning - habitation - Wohnung - dwelling
INHOUD - TABLE - INHALT - CONTENTS 1-2. Dr H. P. Berlage: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus town-hall. 1929, Usquert. . . . . . . . . . . . . 9,4~ 3-4. Ir G. C. Bremer: Postkantoor - hêtel des postes - Postamt post-office. 1923, Rotterdam. . . . . . . . . . . . . 10 5. Ir G. C. Bremer: Belastingkantoor - bureau de contributions 11,43 - Steueramt - collector's office. 1922, Rotterdam. . . . 6. Ir G. C Bremer: Postkantoor - hotel des postes - Postamt post-office. 1931, Breda . . . . . . . . . . . . . 11,44 7 -8. Ir G. C. Bremer: Provinciaal gouvernementsgebouw - bätiment de gouvernement départemental - Provinzialregierungsgebäude - provincial government building. 1930, Maastricht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 9. J. Crouwel Jr.: Postkantoor - hotel des postes - Postamt post·office. 1929, Utrecht. . . . . . . . . . . . . . 13 10-11. W. M. Dudok Columbarium. 1926, Westerveld. . . . . 14,44 12-22. W. M. Dudok: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - townhall. 1 '128-1930, Hilversum . . . . . . . . . . 15-21,46-47 23-26. W. M. Dudok: Uitvaartkapel - chapelle de funérailles - Leichenbegängniskapelle - funeral chapel. 1930, Hilversum. . 22-23, 45 27-36. Ir G. Friedhoff: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - townhall. 1933, Enschede . . . . . . . . . . . . 24-29, 48-50 37-40. Granpré Molière, Ver hagen & Kok: Raadhuis en postkantoor - hotel de ville et bureau de poste - Rathaus und Postamt - town-hall and post-office. 1932, Zwijndrecht. . . . 30-31,51 41-44. Hooykaas & Lockhorst: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall. 1932, Katwijk . . . . . . . . . . . . 32-33, 52 45-46. A. J. Kropholler : Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - townhall. 1928, Noordwijkerhout. . . . . . . . . . . . . . 34 47-48. Meischke & Schmidt: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus .35,53 town-hall. 1930, Sassenheim. . . . . . . . . . 49-50. Dr Ir J. H. Plantenga & Ir G. Friedhoff: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall. 1920, Sliedrecht. . . . . . . 36, 53 51-54. Publieke werken Amsterdam - travaux municipaux - stadtisches Bauamt - municipal works. Raadhuis, nieuwe vleugel hotel de ville, aile nouvelle - Rathaus, neuer Flügel - townhall, new wing. 1926, Amsterdam. . . . . . . . . 37-39,55 55. Jan & Theo Stuivinga: Raadhuis - hotel de ville - Rathaus town-hall. 1908, Zeist . . . . . . . . . . . . . . . 40,54
AFBEELDINGEN IMAGES ABBILDUNGEN PICTURES
3
mb 16
cr-
1-2. Dr. H. P. Berlage. Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall.
~
-0
";;
Ql
"]
...c.
<0
-0
...c.
'":l
~
''""
Ql Cl
al
'" -.:
Ql
I
~
Cl
..:
~
9 1929, Usquert. p. 43
o
.....
3-4. Ir G. C. Bremer. Postkantc;>or - hötel des postes - Postamt - post-office.
r 1923/ Rotterdam
.... .... 5-6. Ir G. C. Bremer. 5. Belastingkantoor - bureau: des contributions - Steueramt - collec\or's office. 1922, Rotterdam. p. 43. 6. Postkantoor - hêtel des postes - Postamt - post-office. 1931, Breda. p. 44
7 -B. Ir G. C. Bremer. Provinciaal gouvernementsgebouw - bätiment de gouvernement départemental Provinzialregierungsgebäude - provincial government building. 1930, Maastricht.
12
9. J. Crouwel Jr. Postkantoor - hotel des post es - Postamt - post-office.
1929. Utrecht.
13
10-11. W. M. Dudok. Columbarium.
OL:
IQ
Ë ::l
..0
E ..=!
o U
cl
...... ......
14 1926. Westerveld. p. 44
.
2
C
~
..J:
.
:I
VI
a::
ïti
~
-0
">
Q)
..J:
]
<0
..J:
":;
VI
-0
a::
...
0 -0
0
""':I"
t/;;'
/( i
i
~
N
12. W. M. Dudok. Raadhuis - hêtel de ville - Rathaus - town-hall.
..J:
15
1928-1930, Hilversum. p. 46-47
13. W. M. Dudok. Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall.
16
1928-1930. Hilversum. p. 46-47
14. W. M. Dudok. Raadhuis, binnenplaats - hotel de ville, cour - Rathaus, Hof - town-hall, inner-court. 1928-1930, Hilversum. p. 46-47
17
15-16. W. M. Dudok. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1928-1930, Hilversum. p.46-47
18
17-18. W. M. Dudok. Raadhuis, hal hoofdingang - hötel de ville, hall d'entrée principale - Rathaus, Haupteingangshalle - town-hall, main-entrance. 1928-1930, Hilversum. p.46-47
19
19-20. W. M. Dudok. Raadhuis. burgerzaal - hêilel de ville. salie des ciloyens - Ralhaus. Bürgersaal- lown-hall. 1928-1930. Hilversum. p. 46-47 cilizen hall.
20
21-22. W. M. Dudok. Raadhuis. 1928 -1930, Hilversum. 21. Raadzaal - salie du eonseil - Ratssaal - eouneilroom. 22. Admin. publieke werken - admin. des travaux pub lies - Admin. des Bauamtes - admin. of public works.
21
:23-25. W. M. Dudok. Uitv .. artkapel • chapelle de funérailles . Leichenbegängniskapelle . luner .. 1 chapel.
.L:
Cl..
Q)
..
<.>
L-
c
Cl>
lIJ.
~ Qj
2
~ c Cl> c
'"
Cl..
' Cl>
..
..0
c
Q)
.L:
<.>
Q)
...J;
(ij
22 1930, Hilversum. p. 45
26. W. M. Dudok. Uilvaartkapel - chapelle de funérailles - Leichenbegängniskapelle - funeral chapel.
Qj
J: U
Q.
10
10
Q)
.... c:
.2
Qj
~
-" on
10
Q.
ï:
'10
Ol
c:
~
Ol
c:
Q)
J: U
Q)
....I
"Qj
~
ïu
on
.2
,Qj
c:
-0
Q)
Qj
~
J: U
Q.
10
Qj
~10
10
Q.
~
10
5
-"
-0
o
o i
::l
3
23 1930, Hilversum. p. 45
27. Ir G. Friedhoff. Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall.
24
1 933, Enschede. p. 48-50
28. Ir G. Friedhoff. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
mb 16
1933, Enschede. p. 48-50
25
29-30. Ir G. Friedhaff. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - tawn-hall.
26
1933, Enschede. p. 48·50
31-32. Ir G. Friedhoff. Raadhuis. 31. Raadzaal - salie du conseil - Ratssaal - council-room. 32. Secretarie secrétairerie - Kanzlei - town-clerk's office. 1933, Enschede. p. 48-50
27
33-34. Ir G. Friedhoff. Raadhuis. 1 933, Enschede. p. 48-50. 33. Ingang raadzaal- entrée de la salie du conseil Eingang des Ratssaaies - entrance of the council-room. 34. Trouwkamer - salie des mariages - Trauungssaal wedding-room.
28
35-36. Ir G. Friedhaff. Raadhuis - hotel de ville Rathaus - tawn-hall. 1 933, Enschede. p. 48-50
29
37-38. Granpré Molière, Verhagen & Kok. Raadhuis en postkantoor - hötel de ville et bureau de poste - Rathaus und Postamt - town-hall and post-office. 1932, Zwijndrecht. p. 51. 38. Raadzaal- salie du conseil- Ratssaai - council-room.
30
39-40. Granpré Molière, Verhagen & Kok. Raadhuis - hotel de ville - Rathaus - town-hall. 1932, Zwijndrecht. p. 51. 40. Secretarie - secrétairerie - Kanzlei - town-clerk's office.
31
41-42. Hooykaas & Lockhorst. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
32
1932, Katwijk. p. 52
43-44. Hooykaas & Lockhorst. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1932, Katwijk. p. 52. 44. Raadzaal salie du conseil - Ratssaal - council-room.
33
45·46. A. J. Kropholler. Raadhuis· hêtel de ville . Rathaus . town·hall. 1928. Noordwijkerhout.
34
47 -48. Meischke & Schmidt. Raadhuis - hótel de ville - Rathaus - townhall. 1930, Sassenheim. p. 53.
35
49-50. Dr Ir J. H. Plantenga & Ir G. Friedhalf. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - tawn-hall. 1920, Sliedrecht. p. 53
36
51. Publieke werken Amsterdam - travaux municipaux - städtisches Bauambt - municipal works. Raadhuis, nieuwe vleugel - hötel de ville, aile nouvelle - Rathaus, neuer Flügel - town-hall, new wing. 1926, Amsterdam. p. 55
37
52-53. Publieke werken Amsterdam - travaux municipaux - städtisches Bauamt - municipal works. Raadhuis, nieuwe vleugel - hotel de ville, aile nouvelle - Rathaus, neuer Flügel - town-hall, new wing. 1 926, Amsterdam. p. 55.
38
54. Publieke werken Amsterdam - travaux municipaux - städtisches Bauamt - municipal works. Raadhuis - hêtel de ville - Rathaus - town-hall. 1926. Amsterdam.
39
55. Jan & Theo Stuivinga. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
40
1908. Zeist. p. 54
PLA TTEGRONDEN PLANS GRUNDRISSE GROUNDPLANS
m
b16
41
1
II
Dr H. P. Berlage. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
.±
r
I
1929, Usquert. 1: 300. (1-2)
.
.:"
q I .iJIO. G;:J
4
-E
I
!Cl
~~
EI
~
=>=
-t
I
EI
ffiI
EI
El
[J
t':l
• r,
I-
3
"""'" f-
~
~ ...
1
2
f-6
•
(
I--
I.---i--., I 11
1. ontvanger - percepteur - Steuereinnehmer collector. 2. kantoor - bureau - Büro - office. 3. kluis - caveau - Stahlkammer - strong room. 4. garderobe - vestiaire - Kleiderablage - cloakroom. 5. inlichtingen - renseignement - Auskunft - information. 6. publiek - public - Publikum.
Ir G. C. Bremer. Belastingkantoor - bureau de contributions - Steuerambt - collector's office. 1922, Boompjes, Rotterdam. 1: 300. (5)
43
I
W. M. Dudok. Columbarium. 1926, Westerveld. 1: 400 (10-11 ) 1. bassin - basin. 2. terras - terrasse - terrace. 3. hal halle • hall. 4. voetpad - sentier - Fuszweg - foot-path. 5.!gazon - pelouse • Rasen - lawn.
IrG. C. Bremer. Postkantoor - hötel des postes - Postamt - post-office. 1931, Breda. 1: 300. (6) 1. posterijen - postes· Post· post. 2. publiek - public - Publikum. 3. telegraaf - service télégrafique - Telegraphendienst • telegraphservice 4. kluis - caveau • Stahlkammer - strong room. 5. typisten dactylographes - Maschinenschreiber - typists. 6. directeur - receveur - Postmeister - postmaster. 7. materieel - material - Material materiais. 8. cantine - Kantine· canteen. 9-10. garderobe en toilet heeren - vestiaire et toilette hom mes - Kleiderablage und Abort Männer - cloakroom and lavatory gentlemen. 11-12. id. damesid. femmes - id. Frauen - id women.
44
X:~~J==~_
··,.1_-:"~,:",-.i,~~-:::?---
o 5
6
7
W. M. Dudok. Uitvaartkapel - chapelle de funérailles - Leichenbegängniskapelle - funeral chapel. 1930, Hilversum. 1: 300. (23-26) 1. zaal - salie - Saai - hall. 2. bergruimte - débarras - Lagerraum - store-room. 3. wachtkamer - antichambre Wartezimmer - waiting-room. 4. kantoor - bureau - Büro - office. 5. lijkenschouw - visite du cadavre - Totenschau - postmortem examination. 6. rijwielen - bicyclettes - Fahrräder - bicycles. 7. schaftlokaal - salie à manger - Erholungsraum - coffee-stall. 8. woning - habitation - Wohnung - dwelling.
45
~
~
~
~
~
.f$ 1=--
· • ·
9
= "
t
I
~
I---
I-
I---
~ -1.
f'1B-
='1
14 ,,----,
.. ,. ..
I
'J 14
I-
14
12
r- 17 f2
~(I
18 ,I
j!
=-I 27
I
16
23
t
tJ
li
Jr~~ ~ 13 3
4i
..J
,...t2a
WW
•
L··lJ
1
~F
",f_
::
...., mffil-
'fM
~
==t3 ~
at-
=f=
-ft-
...
~
14 13
•
=r
-l-k
t---------
~
6
.t
23
•
-= ,tH.II -~
4 ...... _-
5
+
~"r
2~
rft.
.
lil=F
41""" 7 :123
f?> 7
f?'
or
w. M. Oudok. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
19 28-1930. Hilversum. '1 : 600. (12-22)
46
:+23
~~ ~
f?> f----
7 .----.~
C - - - ___ -~
10 8
15
15
15
15
15
w. M. Dudok: Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1928-1930. Hilversum. 1 : 600. (12-22)
47
-
-
-
l
\
i
--
I -1_
IL
_I
\
:::::
r'
l_
= =
11
J
I
pi
I
I1IIIIIIIW 11 lUl
==
-
?I
~1
~
. I-
~
Ir G. Friedhaff. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - tawn-hall.
48
1933, Enschede. 1: 400. (27-36)
~-
-
-tn 11111111 IIllillillJl I -, lilllill llJlllJlillil
"r--
J
~~
:J
I
)
~u U§ J ~u g U§
J
[
I I 'I
l-
r::r::
r:: r:: r::
r-I-
IIf-
l-
ff-
I-
f-
l-
f= f-
l-
II-
l-
II-
II-
f-
f=
r-I-
I',
r:: r::
l-
l-
1"-
IIII-
I-
i'
r::
r-I--, -
r::
lC-
ff-
f-
f-
f=
~--
l-
r-I-
-
,'JO CL.. on
0
'0
--
~!-
- t-
Ct;?<> ~: [JOC[J[J[JO
l-
r-
~~~~~~~
nOQ0008 l:lOOr,DO:J .,
'
IiOOOOOO rJnOOOG[1 o!IJIiOOrJf111 '"lt''oCjrlO 0
~ ~8~
l::=--
.... ,
-
,~ ",:é~
Ir G. Friedhoff. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
11
1933. Enschede. 1: 400. (27-36)
49
-. 1I
24 9
9
9
23
Ir G. Friedhoff: Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1933, Enschede. 1 : 400. (27-36)
50
20
29
•
~--
7
'----
23 I
--=+~~~~
Granpré Molière, Verhagen & Kok: Raadhuis en postkantoor - hotel de ville et bureau de poste - Rathaus und Postamt - town-hall and post-office. 1932, Zwijndrecht. 1 : 400. (37-40)
51
r. ~
-
~ -i
+
31
~ j'
--.l
:1 1m
m-~ ..
t,. ~
:
31
,~I
I
14 111
I
~l
~
~
-==;-
..l
14
15
27
15
l 1 13
I=i==
~
[~ I
II
I
1
•
9
~
•~ 13
r-------1L
~
Q
-
~
-
Ul3!
1
Tlf
3
j-
J:::l:..
~]
- -
j
~------o~ ------
1111
•!t'
~~
-f-
r-
~
ol
-
9
r-
II):::::J
I-
~I ~I
§3
~I
l-
~
28 r-
I...-l-.,
jJJJJJJj,
I
1 I
t--
3
I
- lI1
9
2 I
III
7 -f-
It-
~]
-
-t-
I
.:::lil
1~ -P
-
8
~
.. I-
m "
ff' t .
Hooykaas & Lokhorst. Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall.
52
I.!:::====~ 11 1932, Katwijk. 1: 300. (41-44)
11
6
11
20
10
Meischke & Schmidt: Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1930, Sassenheim. 1: 400. (47-48)
8
4
3
20
Dr Ir J. H. Plantenga & Ir G. FriedhoH: Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1920, Sliedrecht. 1 : 400. (49-50)
53
11
3
---------------
--
31
8
13
17
Jan & Theo Stuivinga: Raadhuis - hötel de ville - Rathaus - town-hall. 1908. Zeist. 1 : 300. (55)
54
,, ,, ,, :,
: .. E1. :'
,, ,'
. :,3. ,' ,: :' ,, ,'
•
Publieke werken Amsterdam - travaux municipaux - städtisches Bauamt - municipal works. Raadhuis, nieuwe vleugel - hötel de ville, aile nouvelle - Rathaus, neuer Flügel - town-hall, new wing. 1926, Amsterdam. 1: 400. (51-54)
55
