Michaël P. Casaer Intensieve Geneeskunde en Brandwondencentrum UZ LEUVEN
Doel
van deze les: mensen redden!
Opfrissen
fysiologie: hypotensie ≠ shock hypoxie ≠ respiratoir falen
De “slechte” patiënt:
diagnostiek en therapie
Chirurgische
afdeling Peri-operatief Intensieve zorgen afdeling Spoedgevallen
Chirurgische
afdeling
• De juiste transfert (operatiezaal, ITE, spoed, RX)
• Transfert overbodig maken • Primum non nocere Peri-operatief Intensieve
zorgen afdeling Spoedgevallen
60 jaar, stabiel dag 10 na lobectomie Tachycard Anemisch aspect Drukkend gevoel bij slikken
Auscultatie Thorax aan bed Evacuatie en hemostase.
Thuis op dag 16
80 jaar, CNI, dag 8 na CABG Tachycard, oliguur Hyperglycemie Zweten
Consult IAL Transfert ITE Gaspend, BD 50/30, pols 35, veneuze stuwing. 3 maanden MOF
Chirurgische
afdeling
• De juiste transfert (operatiezaal, ITE, spoed, RX) • Transfert overbodig maken • Primum non nocere Peri-operatief Intensieve
zorgen afdeling Spoedgevallen
Agitatie Telefoon VKF Duovent Aerosol Eufylline Intraveneus Collaps
CCU Intubatie
KlinischRust onderzoek - RX Lasix Tragere AH Cedocard Hernemen diurese Morfine Vochtbeperking
Telefoon Duovent Aerosol Eufylline Intraveneus
Agitatie VKF Collaps CCU Intubatie
Klinisch onderzoek - RX Rust Lasix Tragere AH Cedocard Hernemen diurese Morfine Vochtbeperking
Chirurgische
afdeling
• De juiste transfert (operatiezaal, ITE, spoed, RX) • Transfert overbodig maken
• Primum non nocere Peri-operatief Intensieve
zorgen afdeling Spoedgevallen
Suppo chlooralhydraat versus angst en tachypnee
Digitaal verwijderen Restant keelpack en bloedklonter
Chirurgische
afdeling Peri-operatief • Overleg
Even stoppen/tamponeren of juist afwerken? • Instant interventie Thoraxdrain, pericardvenster? Intensieve
zorgen afdeling Spoedgevallen
Chirurgische
afdeling Peri-operatief Intensieve zorgen afdeling • Septische shock of beetje koortsig?
• Bloeding of collectie? Spoedgevallen
• CT of operatiekamer?
Chirurgische
afdeling Peri-operatief Intensieve zorgen afdeling • Septische shock of beetje koortsig? • Bloeding of collectie? Spoedgevallen
• CT of operatiekamer?
Chirurgische
afdeling Peri-operatief Intensieve zorgen afdeling Spoedgevallen
Doel
van deze les: mensen redden!
Opfrissen
fysiologie: hypotensie ≠ shock hypoxie ≠ respiratoir falen
De “slechte” patiënt:
diagnostiek en therapie
BD
80/40 mmHg is perfect voor een jongere dame net na Perfusalgan. BD 110/50 mmHg sluit geen shock uit. Saturatie
van 88% is prima bij gekende diffusiestoornis of shunt Saturatie van 100% sluit dreigend respiratoir drama niet uit.
Aerobe
oorsprong Anaerobe oorsprong Zuurstof + nutrient Erg beperkte rol (glucuse, lipiden, proteïnen) Productie van zuren Buffer functie H2O
+ CO2 + Energie Van uit citroenzuur cyclus
Glucose >> lactaat
Zonder energie geen functie! Te
weinig maar meer dan basaal verbruik Gedempte functies: • Syncope • Stop synthese functies • Gewichtsverlies • Groeistop
Minder
dan basaal verbruik: Cellulaire schade: Eerste slachtoffers, cellen met hoog metabolisme (ex. neuronen) Can’t intubate, can’t ventilate… ECMO net te laat…
O2 et CO2 in de lucht Luchtwegen
O2 et CO2 in de alveool Alveolocapillaire diffusie
O2 in het bloed, weinig oplosbaar
CO2 in het bloed, zeer oplosbaar
Transmembraan Diffusie
Transcapillaire Diffusie
HbO2 in de rode bloedcel
O2 et CO2 Interstitiëel weefsel
De cel
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
Longen Arteria Pulmonalis
Pulmonale venen
Rechter Atrium
Linker Atrium
Rechter Ventrikel
Linker Ventrikel aorta
Vena Cava Slagaders Sat. O2: 50 à 75%
Weefsels Organen
Sat. 95 à 100%
Alveolen pO2 103 mmHg
= mol. O2
Arterie Rode Bloedcel + Hb Sat 40 à 75% Vene
Weefsels pO2 30 à 50 mmHg
Rode bloedcel + Hb Sat 95 à 100%
Sat 100
Pulmonale Capillairen: pO2 70 à 110 Sat. 95 à 100%
75
30
Weefsel Capillairen: pO2 30 à 60 Sat. 30 à 70
pO2 30 40 60 100 Vergemakkelijkt O2 vrijstelling: PCO2, t°, 2,3DPH, Zure omgeving CO Intoxicatie de O2 dissocieert niet meer
Geschapen voor een maximale gasuitwisseling
surfactant
Alveool (rijk aan zuurstof) Capillaire pulmonaire (arm aan zuurstof) 0,5 µm, 75m2
Debiet = concentratie verschil.x permeabiliteit x membraanoppervlakte(75m2) afstand(0,5 µm) x moleculair gewicht Fick Longoedeem, interstitieel lijden, ARDS
Hypoxisch mengsel, hypercapnie, lachgas
Pneumect. Atelectase
Lucht beweging van mond naar alveolen ~ drukverschil (P) & weerstand (R) P Lucht gaat in de richting van de laagste druk Boyle Intrapulmonale druk vermindert wanneer het volume toeneemt Pulmonaire volume volgt het volume van de thoraxholte °Parietale en viscerale pleura kleven aaneen door vocht
Contractie van diaphragma en m. Intercost. extern. De normale long is zeer compliant (anders bij ARDS, fibrose, oedeem…) De expiratie is secondair aan het ontspannen van de spieren en De elasticiteit van de longen. (+ Abdominale spieren en m. intercost. Int.) Meest gevoelig aan tegenwerking R Lucht wordt afgeremd door luchtweg weerstand (larynxoedeem, astma)
De diameter van de perialveolaire vaten dus het long vaatbed wordt bepaald door de intravasculaire en de intraalveolaire druk
West I
PAlv>Part>Pven
West II
Part>PAlv>Pven Part>Pven>PAlv
West III
Alveolen die geventileerd zijn zonder flow: Physiologisch: apicale longzones Pathologisch: embolie van de arteria pulmonalis Hypovolemie: zone I neemt toe Hypoxie >> pulmonale vasoconstrictie
SHUNT
99%
55%
55%
90%
Physiologische zone West III, arteriolen en venulen gedilateerd, alveolen gecomprimeerd: perfusie(Q) +++ en ventilatie (V) 0 Pathologisch: Atelectase, hypoventilatie postoperatief, Thiopental et Halothane verhogen de shunt; verstoren de hypoxische vasoconstrictie.
V Q
pO2
V Q
Pneumonie Oedeem
Thiopental Halothane Hyperventilatie Hypoxie et hyperoxie
Pneumonie: infiltratie van het interstitiële weefsel door microorganismen, inflammatoire cellen en secreties. Luchtwegen in principe vrij. Zones van verminderde diffusie
O2 Atelectase: occlusie van de luchtwegen of compressie, Zones van circulatie zonder ventilatie = shunt Ex. Intubatie van de rechter long
O2
Bronchitis(> Bronchopneumonie, astma)
CO2
Secreties, inflammatie en oedeem bronchiale wand Verhoogde respiratoire inspanning en gedaald MV
Alveolair et interstitieel oedeem
O2
Longen Arteria Pulmonalis
Pulmonale venen
Catecholamines Rechter Atrium
Linker Atrium
Rechter Ventrikel
Linker Ventrikel Hersenen
Vena Cava
Hart Maagdarmstelsel
Sat. O2: 50 à 75%
aorta
Nieren Huid
Slagaders Sat. 95 à 100%
Longen Arteria Pulmonalis
Pulmonale venen
Catecholamines Rechter Atrium
Linker Atrium
Rechter Ventrikel
Linker Ventrikel Hersenen
Vena Cava
Hart Maagdarmstelsel
Sat. O2: 50 à 75%
aorta
Nieren Huid
Slagaders Sat. 95 à 100%
Laag slagvolume > tachycardie • Keerzijde: minder tijd voor myocarperfusie • Keerzijde: toename zuurstof verbruik
Lage
preload > contractie veneus vat
• Keerzijde: steeds moeilijker voor veneuze
toegang.
Longen Arteria Pulmonalis
Pulmonale venen
Catecholamines Rechter Atrium
Linker Atrium
Rechter Ventrikel
Linker Ventrikel Hersenen
Vena Cava
Hart Maagdarmstelsel
Sat. O2: 50 à 75%
aorta
Nieren Huid
Slagaders Sat. 95 à 100%
Pulmonale Hypertensie Coma Verlies van luchtweg Vasodilat.
Hypotensie Perf. coron
Verminderd hartdebiet
Ischemie
Pulmonale flow daalr
Hypoxie
Ischemie Ritme stoornissen
Ischemie
Hypovolemie Verminderde cardiale contractiliteit
Pulmonale Hypertensie Coma Verlies van luchtweg Vasodilat.
Hypotensie Perf. coron
Verminderd hartdebiet
Ischemie
Pulmonale flow daalr
Hypoxie
Ischemie Ritme stoornissen
Ischemie
Hypovolemie Verminderde cardiale contractiliteit
Airway
(Spine) Breathing Circulation Disability Exposure
Secondary
Survey Volledig klinisch onderzoek en (hetero)anamnese
Gastrische insuflatie tong
Tong
Mandibula
Pink
Vingers 3 et 4
De tong naar links
EPIGLOTTIS
STEMBANDEN
Te diep, terugtrekken tot epiglottis valt
ONDIEP? OPNIEUW
EPIGLOTTIS
STEMBANDEN
Le mandrin
NO WAY Airway?
AIRWAY
Breathing?
Ademgeluiden? Adembeweging? Ademfrequentie?
Controleren en Corrigeren
NOT Breathing? << Analgesie en sedatie! << Intoxicatie (suicide // inhalatie …) << Mechanische hinder circulair abdominaal circulair thoracaal
Controleren en Corrigeren
Airway Breathing Circulation Disability
Exposure Secondary
Survey Volledig klinisch onderzoek en (hetero)anamnese
GCS Beweging vier ledematen
Alles
op zijn plaats? (TD, CVC, BS,…) Grote gaten of bloedverlies? …
Initiatie therapie, zonder differentieel diagnose en strategie 20 minuten gewonnen maar dagen kwijt
Nooit
symptomen behandelen behalve apneu en circulatiestop
Pupillen, reflexen, symmetrie Neusvleugels, stridor, wheezing Paradoxale
ademhaling, flail chest, actief expirium, ademhalingsfrequentie, SpO2 Crepitaties, tubair ademgeluid, stilte Capillaire refill, perifeer koud, congestie centraal, hepatomegalie, perifeer oedeem
Diurese, glycemiecontrole, ionen Maagvocht, diarree, stoma, melena… Temperatuur, geur
verbanden, aspect fluimen, heldere urine, insteekpunten… Laatste nota’s verpleegkundigen en collega’s Consulten vorige dagen… psychiatrie: “geobsedeerd door tracheostomie…”
Klinische
diagnose bepaalt de bestemming, technische onderzoek wijst de weg Kliniek van sepsis, culturen helpen AB selecteren Kliniek van respiratoir falen door atelectase, rx helpt kiezen tussen pleuradrain en bronchoscopie
SHOCK Oligurie Sufheid Slechte perifere circulatie
Lactaat Gedaalde SvO2
RESPIRATOIR FALEN Dyspneu • Neusvleugelen • Hulpademhaling spieren Tachy- of bradypnee Weinig air entry
Desaturatie Hypoxie Hypercapnie
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Dyspneu Tirage Stridor Retractie sternaal Respiratoir werk +++ On – Off situatie
Normale gassen
OORZAKEN Inhalatiebrandwonden Post ett Recurrens letsel bilateraal Abces faryngeaal CVA Tracheomalacie …
BEHANDELING
Adrenaline aerosol Steroïden Tracheo
Intubatie wakker?
Heel voorzichtig!!! • 2 anesthesisten • Crash scenario • Urgente tracheo • Fiber…
CAVE
Patiënt die zichzelf redt niet tegenwerken
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS
Open luchtweg Weinig air entry Arbeid+++ Stilte (bilateraal – unilateraal) Hulpademhalingsspieren Hypercapnie (preagonaal) Hypoxie
OORZAKEN
Pneu, flail chest Spierzwakte • Verslappers, myasthenie, Guillain-Barré Diafragmaparalyse, hoogstand Subfrenisch abces Gedaalde longcompliantie • Fibrose • ARDS • Chirurgie • Circulaire brandwonden • …
Behandeling
• Beademen • Peep via masker • Steroiden bij ARDS • Oorzakelijk: thoraxdrain, zelden laparotomie,
escarotomie…
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Dyspneu Actieve expiratie Wheezing Persen
Hypercapnie
Normale RX thorax, eventueel hyperinflatie
OORZAKEN Bronchitis Bronchopneumonie Asthma opstoot
BEHANDELING Bèta mimetica –vagolytica • Aerosol of puff Steroiden IV Eufylline IV Ketamine IV-IM Halothaan inhalatie Bèta mimetica IV • TOXISCH Antibiotica
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Normale air entry Crepitaties Tubair ademgeruis Stilte
Eventueel gedaalde compliantie en dan wel dyspnee Hypoxie
OORZAKEN Atelectase • Plug • Effusie Pneu Longembolen (perifeer) Acute lung injury Longoedeem Pneumonie
BEHANDELING
Bronchoscopie (plug) Pleurapunctie (uitstorting) PEEP Long protective CMV Steroiden (ARDS) Diuretica (longoedeem) Antibiotica (LWI) ECMO HFOV
Vasoplegie Hypovolemie Tamponade Longembool Aritmie Gedaalde contractiliteit Kleplijden Septische Shock
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
Hoge
dosis Spinale catheter Subdurale injectie …
TEKENS Perifeer warm Brede pols Aanvankelijk goede refill Laag gevuld
OORZAKEN Koorts tot sepsis Peridurale – Spinale anesthesie Bijnierfalen Dwarslaesie …
BEHANDELING Vulling
Vasopressie Steroiden …
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Tachycardie Genepen pols Perifere vasoconstrictie Lage vulling jugulair Goede fluid respons
OORZAKEN Diabetes insipidus Diabetes mellitus Hoge gatrointestinale fistels Diuretica en vocht management Sepsis
Bloedverlies Anemie eventueel
Bloeding
BEHANDELING Adequate vulling Aanpassen aan aard verlies
TITREREN
Hemostase Stollingscorrectie Transfusie Factor 7???
Hernemen diurese, vertragen pols,… aftemperen
Dalen saturatie: STOPPEN
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS
Centrale stuwing Oligurie Drukkend gevoel Pulsus paradoxus Tachycardie Genepen pols Geschiedenis • Verwijderen PM draden • Antico • Aortasutuur • Uremie
OORZAKEN
Bloed in pericard Pericard uitstorting Massieve pleura uitstorting Spanningspneu
BEHANDELING Vulling
Adrenaline EVACUATIE
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Centrale stuwing Plotse collaps Hypoxie
D dimeren Rechts falen CT thorax angio ECG
OORZAKEN Immobilisatie DVT Vetembolen Luchtembool Pertussis
BEHANDELING Trombolyse (niet na heelkunde) Trendelenburg Bij Collaps Heparine – Clexane
Preventie
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS
Primaire tachycardie VKF, VT, PAT,… Primaire bradycardie Vagaal overwicht AV Block Genepen pols
OORZAKEN
ECG: • VKF • AV BLOK • SINUSBRADYCARDIE
ELECTROLIETEN STOORNISSEN Angst, dyspnee Myocardischemie Vagale stimulus Hypoxie
BEHANDELING Behandeling primair probleem Correctie kalium en magnesium Cordarone en DCshock voor VKF en VT
Atropine voor sinusbradycardie PACING
CAVE Zeker zijn dat tachycardie geen compensatoir fenomeen is! Patiënt die zichzelf redt niet tegenwerken
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Genepen pols Perifeer koud Congestie Hypoxie Eventueel hypertensie
OORZAKEN Myocardiale ischemie Congestief hartfalen Hypothyroidie Sepsis
Zelden Exacerbatie bestaande myopathie Thiamine deficiëntie
ST afwijkingen Troponines Echo Cardio
BEHANDELING
Trombolyse (zelden na HK) Revascularisatie • Regionale contractiliteit stoornissen ~ ECG • Maligne ritmestoornissen (VT – Vfib) • Instabiliteit CDC, opiaten, aspegic Lasix, (inotropica) T3 en T4 IABP – LVAD - ECMO
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
Longen Arteria Pulmonalis
Pulmonale venen
Rechter Atrium
Linker Atrium
Rechter Ventrikel
Linker Ventrikel
aorta Vena Cava Slagaders Sat. O2: 50 à 75%
Weefsels Organen
Sat. 95 à 100%
TEKENS
Pulmonale congestie Tachycardie Genepen pols Verhaal van: • AMI • Trauma • Endocarditis • Klepchirurgie Echo cardio
OORZAKEN • AMI • Trauma • Endocarditis
• Klepchirurgie
BEHANDELING MI Afterload reductie PEEP Voldoende gevuld houden Sinusaal houden
Klepchirurgie
CAVE
Differentiatie secundair MI of TI
Thoraxwand, diafragma Open luchtweg
Rechter hart
Linker hart
Long parenchym
Organen, inclusief hart
Bloeddruk (BP)= Debiet (V) X Weerstand (R)
TEKENS Slecht humeur, verminderde eetlust Pijn ter hoogte van wonden Dyspneu Slechte circulatie Koorts of hypothermie Tachycardie Genepen pols …
OORZAKEN Pneumonie Cathetersepsis Urosepsis Wondinfectie …
BEHANDELING
Focus vernietigen Vulling en vasopressie Breed spectrum AB Strikte glycemiecontrole Solucortef? Activated protein C? Inotropica IABP ECMO …
CAVE
Het niet zo ver laten komen!
Doel
van deze les: mensen redden! Zorg dat je een plan hebt
Opfrissen
fysiologie: Uw “Schematische mens”
De “slechte” patiënt:
ABC DE Klinisch onderzoek en anamnese Gerichte therapie
De
juiste diagnose?
Adequate Instant
therapie?
verbetering!
Rechter
ventrikel falen?
Pulmonale Pheo
crisis
hypertensie?
Dank U