Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome

Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011

1. Documenten 01 deel 1 Cursus Duizeligheid - Hogeschool Rotterdam - 2011 02 deel 2 Cursus Duizeligheid - Hogeschool Rotterdam - 2011 03 deel 3 Cursus Duizeligheid - Hogeschool Rotterdam - 2011 04 deel 4 Cursus Duizeligheid - Hogeschool Rotterdam - 2011

Pag. 2 Pag. 91 Pag. 142 Pag. 177

Bijeenkomst 2 Complex spine related syndromes Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp

Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 2 / 197

Manueel therapeutisch screenen, diagnostisch ontrafelen en therapeutisch handelen bij patiënten met duizeligheid • Hoofdthema: perifere vestibulaire duizeligheid (BPPV) en cervicaal gerelateerde •

•

propriosensorische duizeligheid (exclusief cervicale vasculaire duizeligheid) Doelstellingen bij patiënten met duizeligheid: – Beredeneerd handelen – Redeneerlogica en argumenten wikken en wegen – Diagnostische ontrafeling – Therapeutisch plan – Grenzen van monoprofessioneel handelen – Verantwoording van professionele handelen – Instrumenteel-technische handelingen kiezen en uitvoeren Trefwoorden: duizeligheid, BPPV, cervicogene duizeligheid, otoneurologisch onderzoek Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 3 / 197

Voorbereiding • •

Lees en bestudeer de literatuur zodat je de volgende vragen kunt beantwoorden. Welke literatuur bestudeerd?


Deel 2. Oriëntatie op evenwichtssysteem en evenwichtsorgaan Indeling duizeligheid Centrale en perifere vestibulaire duizeligheid Differentiaal diagnostiek Memotechnisch hulpmiddel STONED


Anatomie en fysiologie van het evenwichtsorgaan en evenwichtssysteem Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 6 / 197

FUNCTIE VESTIBULAIR SYSTEEM • • •

ruimtelijke oriëntatie blikstabilisatie houding- bewegingsregulatie



EVENWICHTSORGAAN






Evenwichtsorgaan


EVENWICHTSORGAAN • •

• •

Belangrijke bijdrage aan propriocepsis houdings- en bewegingssturing Zintuigelementen in utriculus, sacculus en drie ampullae Utriculus en sacculus: informatie over rechtlijnige standsveranderingen van het hoofd in de ruimte Drie ampullae: informatie over draaiversnellingen en –vertragingen van het hoofd Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 15 / 197

UTRICULUS en SACCULUS







HALFCIRKELVORMIGE KANALEN








VERBINDINGEN met het VESTIBULAIRE KERNCOMPLEX


Vestibulaire kernencomplex


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. abducens (VI)


Vestibulooculaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. abducens (VI)


Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Nystagmoïde oogbewegingen . Horizontale nystagmus . Verticale nystagmus . Rotatoire nystagmus (met / tegen klok)


Nystagmoïde oogbewegingen •Frequentie: snel / langzaam •Amplitude: grof- / fijnslagig •Richting: verticaal / horizontaal / rotatoir benoemd naar snelle component •Graad: 1 – 2 – 3 • 1e graad: snelle component naar blikrichting • 2e graad: bij vooruitzien • 3e graad: snelle component tegengesteld aan blikrichting

•Duur: permantent / voorbijgaand / paroxysmaal •Latentietijd: seconden / minuten


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis: extremiteiten . Tr. vestibulospinalis medialis (+ Tr. Interstitiospinalis = Fasciculus longitudinalis medialis [FLM]): hoofd- en rompbalans


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis . Tr. vestibulospinalis medialis Vestibulocorticale verbindingen . Tr. Vestibulothalamicus met projectie naar cortex


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis . Tr. vestibulospinalis medialis

Vestibulo-corticale verbindingen . Tr. Vestibulothalamicus met projectie naar cortex Vestibulocerebellaire verbindingen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 37 / 197



DUIZELIGHEID • •

Niet-vestibulair Vestibulair: rangschikking • Naar lokalisatie: van perifeer naar centraal, van uitwendige oor, middenoor naar binnenoor/labyrint, nervus vestibularis in de brughoek naar hersentam, cerebellum en cerebrum • Naar etiologie: congenitaal, trauma, ontsteking/infectie en restgroep • Naar frequentie van voorkomen: perifeer vestibulaire stoornissen meer dan centrale, meest voorkomend BPPV


Niet-vestibulaire duizeligheid • • • • •

Licht gevoel in het hoofd, Bewustzijnsdaling Visuele bewegingsillusies Onzekerheid en angst Door medicatie, hyperventilatie, bloeddrukregulatiestoornissen, cardiovasculaire problematiek, niet-optimaal ingestelde diabetes


Differential Diagnosis Ear – – – –

Acute otitis media Serous otitis media Chronic otitis media Perilymph fistula • Trauma • Post-stapedectomy • Barotrauma (round window rupture)

– Labyrinthitis • Serous • Bacterial • Viral • Toxic – Meniere's disease – Vestibular neuronitis – Benign positional vertigo – Acoustic neuroma or other cerebellar-pontine angle tumor


Differential Diagnosis •

•

Central nervous system – – – – – –

Stroke (cerebrovascular accident) Transient ischemic attacks Multiple sclerosis Neurosyphilis Meningitis or encephalitis Migraine (posterior fossa)

– – – – –

Cervical arthritis Carotid artery stenosis Vertebral-basilar artery insufficiency Subclavian steal syndrome TMJ Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 43 / 197

Neck

Differential Diagnosis

• •

Infections – Influenza – Herpes zoster – Other viral illnesses

Metabolic disorders – – – – – – – –

Hyper- or hypoglycemia Hyper- or hypothyroidism Electrolyte imbalance Hypercalcemia Anemia Polycythemia Leukemia Allergy Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 44 / 197


Drugs – – – – – – – – – – –

Streptomycin Kanamycin Gentamicin Diazepam Sedatives Opiates Alcohol Neuroleptics Aspirin Nicotine Caffeine Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 45 / 197


Cardiac Problems – – – –

Arrhythmia Hypertension Hypotension Poor cardiac output


Perifeer - Centraal


Perifere vestibulaire stoornissen

• • • • • • • • •

Duizeligheid Desoriëntatie in ruimte Verminderde beeldstabilisatie Instabiliteit, gangspoordeviaties, valneiging, drop-attack zonder bewustzijnsverlies Illusie van zelfbeweging of bewegingen van omgeving Overgevoeligheid voor optokinetische prikkels Misselijkheid, braken, transpireren Onzekerheid en angst om te vallen Vermoeidheid door minder goed geautomatiseerde sensomotoriek, grotere kans op vallen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 48 / 197

Perifere vestibulaire stoornissen • Hoogtevrees • Bewegingsziekte • BPPV (canalolithiasis) • Ontstekingen (labyrinthitis, neuritis) • Ziekte van Ménière • Vestibulair schwannoom (acusticusneuroom, brughoektumor) • Vestibulaire drop-attack • Trauma (whiplash) • Intoxicatie (oordruppels, alcohol) • Thrombose A. vestibularis Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 49 / 197

Centrale vestibulaire stoornissen •

• • • • •

Onderscheid: aanwezigheid van neurologische symptomen zoals ataxie, visusstoornis, centrale nystagmus, gehoorstoornis, duizeligheid door: Tumor, metastasen Vasculaire stoornissen (migraine, infarct) Degeneratieve aandoeningen (MS) Epilepsie Intoxicaties


MEMOTECHNISCH MIDDEL: STONED • Sinds? Trauma, spontaan, griep, enz. • Trigger? Omhoogkijken, bukken, in bed gaan liggen, omhoogkomen, draaien, spontaan • Otologisch? Oorsuizen, gehoorverlies, vol gevoel in oren, misselijkheid, • Neurologisch? Evenwicht, balans, hoofdpijn, flikkeringen, absences • Evolutie? Toe, af, constant • Duur? Seconden, minuten, uren, dagen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 51 / 197




REFERENTIES Huijbregts PA, Vidal PG. Vestibular Rehabilitation, Dizziness, Balance, and Associated Issues in Physical Therapy. Independent Study Course, APTA, 2006 Bouman LN, Bernards JA. Medische Fysiologie. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Mechelen, 2002. Huizing EH, Snow GB. Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Antwerpen, 2003. Graamans K. KNO casuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 2008. Huijbregts PA, Oostendorp RAB. Anatomie en fysiologie van het evenwichtssysteem. Klinische implicaties voor de manuele therapie. Tijdschrift Manuele Therapie 2009;5(4):8-17. De Weerdt W, Devos H. Benigne paroxismale positieduizeligheid. Tijdschrift Manuele Therapie 2010; 6(2):13-18. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 55 / 197

Deel 3. NHG Standaard Duizeligheid Patroon ≠ Profiel Screenen – Rode Vlaggen Oriënterend otoneurologisch onderzoek Differentiaal diagnostiek Onderliggende mechanisme BPPV Kenmerken BPPV Dix – Hallpike maneuvre Epley maneuvre Sémont maneuvre Wetenschappelijke evidentie


NHG-Standaard Duizeligheid, 2002 www.artsennet.nl •Prevalentie: eenjaarsprevalentie 3,4% ouder dan 60 jaar, lifetimeprevalentie 10% (Maarsingh et al., 2010) •Vrouwen > mannen •Leeftijd ↑ •DD: BPPD, perifere vestibulaire disfunctie, neuritis vestibularis, ziekte van Menière, orthostatische hypertensie, hyperventilatie, bijwerkingen geneesmiddelen, anemie, virusziekte, cervicaal syndroom, hersentumor (zelden) Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 57 / 197

Behandelopties huisarts •1e optie: zelf-behandeling – Informatie, advies, medicatie •2e optie: verwijzing – Medisch specialisme: welke ? – Fysiotherapie: welke praktijk ? Wie ? – Combinatie met manuele therapie ? – Oefentherapie: welke vormen ?


PATROON ≠ PROFIEL •Patroonherkenning: combinatie van gegevens (leeftijd, geslacht, ontstaanswijze, beloop) met symptomen en verschijnselen op grond waarvan de aandoening kan worden herkend •Symptomen: door de patiënt zelf ervaren tekenen van de ‘aandoening’ •Verschijnselen: door een ander (FT) vast te stellen tekenen van de aandoening


Profiel

Hoe vertelt patiënt het?


PATROON ≠ PROFIEL Patiëntprofiel . Persoonlijk verhaal over gezondheidsprobleem . Eigen taal . Eigen context . Eigen achtergrond


Wrisley et al. JOSPT 2000;30(12)755-766



Patroonherkenning Wat is typisch aan de gepresenteerde duizeligheid? Memotechnisch middel voor anamnese – Sinds wanneer? Aanleiding? – Welke bewegingen of houdingen uitlokkend? (Trigger) – Otologische symptomen? – Neurologische symptomen? – Evolutie in de tijd? – Duur van de duizeligheid?


Memotechnisch model STONED •Sinds? Trauma, spontaan, griep, enz. •Trigger? Omhoogkijken, bukken, in bed gaan liggen, omhoogkomen, draaien, spontaan •Otologisch? Oorsuizen, gehoorverlies, vol gevoel in oren, misselijkheid, •Neurologisch? Evenwicht, balans, hoofdpijn, flikkeringen, absences •Evolutie? Toe, af, constant •Duur? Seconden, minuten, uren, dagen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 65 / 197

‘Rode vlaggen’ bij duizeligheid •Ernstige draaiduizeligheid (vertigo) •Aanhoudende duizeligheid > 4 weken •Aanhoudende evenwichtstoornissen •Stoornissen van het oculomotorische systeem •Nystagmus of andere abnormale oogbewegingen •Aanhoudende stoornissen van de visus en het gehoor waaronder (eenzijdige) uitval




Oriënterend otoneurologisch onderzoek Oostendorp et al. Standaard ‘Cervicogene Duizeligheid’ Ned Tijdschr Man Ther 1992;11(3):69-84


Zie handleiding Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 69 / 197

Oriënterend onderzoek hersenzenuwen


Differentiaaldiagnose positionele vertigo •BPPD: Wat is nu typisch voor BPPV? •Perilymfefistel •Drug- en/of alcoholintoxicatie •Ziekte van Menière •Centrale positionele vertigo •Vertebrobasilaire insufficiëntie •Migrainegeassocieerde vertigo •Cervicale pathologie Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 71 / 197

Cohen et al., The Laryngoscope 1999;109(4):584-90 Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 72 / 197

Onderliggend mechanisme BPPV •Goedaardige (benigne), plotseling opkomende (paroxismale), oproepbare, provoceerbare positionele daarduizeligheid (vertigo) •Oorzaak: otoconia van de utriculaire of sacculaire maculae van het vestibulum in een van de halfcirkelvorige kanalen •Canalolithiasis: otoconia ‘dwarrelend’ in kanaal •Cupulolithiasis: otoconia vastzittend tegen cupula •Laagste punt: meestal achterste kanaal, soms laterale kanaal Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 73 / 197


Kenmerken BBPV •Sensorieel conflict door positieverandeing •Provoceerbaar door positieverandering •Korte latentietijd (enkele seconden) •Kortdurende draaiduizeligheid (enkele seconden) totdat de otoconia zijn ‘neergedwarreld’ •Uitputbaar bij herhaling •Eenjaarsprevalentie: 3,4% bij personen ouder dan 60 jaar •Gecumuleerde (lifetime)prevalentie: 10% •Ratio vrouw / man: 3 / 1 •Prognose: spontaan herstel binnen enkele weken •Remissies en recidieven: weken tot jaren •Persisterende klachten: zelden Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 75 / 197

Summary BPPV Benign Positional Vertigo (BPV), Cupulolithiasis •

Presenting signs and symptoms: – Attacks of true vertigo occurring with the patient in supine position and typically with involved ear down – Latency of 5-6 seconds before vertigo begins – Nystagmus is generally rotatory toward the down ear – Fatigues with repeated testing – Normal hearing – May be without trauma – Attacks last seconds to minutes – No CNS signs are present

•

•

Etiology: degenerative otoliths from utricular or saccular macula drift by gravity and become embedded in cupula of posterior canal crista or debris trapped within membranes labyrinth. Laboratory tests: Positional testing in office. (Dix-Hallpike) Electronystagmography demonstrates positional rotatory nystagmus, delay in onset, fatiguing, fixation, or suppression.


Dix – Hallpike manoevre


Beoordeeld op:


Summary BPPV •

Treatment: – Advise patient to repeatedly assume the positions causing vertigo; provide information and reassurance. Vestibular conditioning exercises will speed recovery in most patients. – Semont maneuver, or Epley maneuver - Otolith repositional techniques. – Cawthorne exercises (vestibular conditioning exercises). – Surgery: singular nerve section, vestibular nerve section, or posterior canal plugging • Prognosis: – usually subsides with time, especially in young patients. If present longer than 6 months, consider surgery. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 79 / 197



Wetenschappelijke evidentie?


Ronald Leif Steenerson, Gaye W. Cronin, Peggy M. Marbach Effectiveness of Treatment Techniques in 923 Cases of Benign Paroxysmal Positional Vertigo. The Laryngoscope 2005;115(2):226-231.

•Retropsective case review •Patiënten met posterior semicircular BPPV (n=840) en horizontal semicircular BPPV (n=83); voorafgaand redistrubution exercises (Brandt-Daroff) •Interventie: 1. canalith repositioning (Epley; n=607); 2. liberatory maneuvres (Semont; n=233); 3. log roll maneuvres (n=83) •Uitkomstmaat: • Klinisch: klachtenvrij, verbetering en geen verandering • Responses Dix-Hallpike: negatief / positief



Follow-up at 6 months


Evidence-Pyramide


Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 BACKGROUND: Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV) is the most common cause of vertigo. PURPOSE: The purpose of this systematic review was to determine whether patients diagnosed with posterior canal (PC) BPPV, based on positional testing, and treated with a particle repositioning maneuver will show the resolution of benign paroxysmal positional nystagmus (BPPN) on the Dix-Hallpike Test performed 24 hours or more after treatment. DATA SOURCES: Data were obtained from an electronic search of the MEDLINE, EMBASE, and CINAHL databases from 1966 through September 2009.


Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 STUDY SELECTION: The study topics were randomized controlled trials (RCTs), quasiRCTs, the diagnosis of PC BPPV, treatment with the particle repositioning maneuver, and outcome measured with a positional test 24 hours or more after treatment. DATA SYNTHESIS: In 2 double-blind RCTs, the odds in favor of the resolution of BPPV were 22 times and 37 times higher in people receiving the canalith repositioning procedure (CRP) than in people receiving a sham treatment. This finding was supported by the results reported in 8 quasi-RCTs. Studies with limited methodological quality suggested that a liberatory maneuver (LM) was more effective than a control intervention; there was no significant difference in the effectiveness of the LM and the effectiveness of the CRP; the self-administered CRP was more effective than the selfadministered LM; and the CRP administered together with the self-administered CRP was more effective than the CRP administered alone. The Brandt-Daroff exercises were the least effective self-administered treatments. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 88 / 197

Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 CONCLUSIONS: Randomized controlled trials provided strong evidence that the CRP resolves PC BPPN, and quasi-RCTs suggested that the CRP or the LM performed by a clinician or with proper instruction at home by the patient resolves PC BPPN. There were no data on the effects of the maneuvers on outcomes relevant to patients.


Hilton MP, Pinder DK. The Epley (canalith repositioning) manoeuvre for benign paroxysmal positional vertigo. Cochrane Database of Systematic Reviews 2004, Issue 2. Art. No.: CD003162. DOI: 10.1002/14651858.CD003162.pub2.

We included five trials involving 292 participants in the review. Trials were mainly excluded because of inadequate concealment during randomisation, or failure to blind outcome assessors. The studies included in the review compared the efficacy of the Epley manoeuvre against a sham manoeuvre or control group by comparing the proportion of subjects in each group who had complete resolution of their symptoms, and who converted from a positive to a negative Dix-Hallpike test. Individual and pooled data showed a statistically significant effect in favour of the Epley manoeuvre over controls. There were no serious adverse effects of treatment. There is evidence that the Epley manoeuvre is a safe, effective treatment for posterior canal BPPV, based on the results of five mostly small randomised controlled trials with relatively short follow up. There is no good evidence that the Epley manoeuvre provides a long-term resolution of symptoms. There is no good evidence comparing the Epley manoeuvre with other physical, medical or surgical therapy for posterior canal BPPV. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 90 / 197

Deel 2. Oriëntatie op evenwichtssysteem en evenwichtsorgaan Indeling duizeligheid Centrale en perifere vestibulaire duizeligheid Differentiaal diagnostiek Memotechnisch hulpmiddel STONED


Anatomie en fysiologie van het evenwichtsorgaan en evenwichtssysteem Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 92 / 197

FUNCTIE VESTIBULAIR SYSTEEM • • •

ruimtelijke oriëntatie blikstabilisatie houding- bewegingsregulatie



EVENWICHTSORGAAN






Evenwichtsorgaan


EVENWICHTSORGAAN • •

• •

Belangrijke bijdrage aan propriocepsis houdings- en bewegingssturing Zintuigelementen in utriculus, sacculus en drie ampullae Utriculus en sacculus: informatie over rechtlijnige standsveranderingen van het hoofd in de ruimte Drie ampullae: informatie over draaiversnellingen en –vertragingen van het hoofd Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 101 / 197

UTRICULUS en SACCULUS







HALFCIRKELVORMIGE KANALEN








VERBINDINGEN met het VESTIBULAIRE KERNCOMPLEX


Vestibulaire kernencomplex


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. abducens (VI)


Vestibulooculaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. abducens (VI)


Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Nystagmoïde oogbewegingen . Horizontale nystagmus . Verticale nystagmus . Rotatoire nystagmus (met / tegen klok)


Nystagmoïde oogbewegingen •Frequentie: snel / langzaam •Amplitude: grof- / fijnslagig •Richting: verticaal / horizontaal / rotatoir benoemd naar snelle component •Graad: 1 – 2 – 3 • 1e graad: snelle component naar blikrichting • 2e graad: bij vooruitzien • 3e graad: snelle component tegengesteld aan blikrichting

•Duur: permantent / voorbijgaand / paroxysmaal •Latentietijd: seconden / minuten


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis: extremiteiten . Tr. vestibulospinalis medialis (+ Tr. Interstitiospinalis = Fasciculus longitudinalis medialis [FLM]): hoofd- en rompbalans


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis . Tr. vestibulospinalis medialis Vestibulocorticale verbindingen . Tr. Vestibulothalamicus met projectie naar cortex


Vestibulaire verbindingen Vestibulo-oculaire verbindingen . N. oculomotorius (III) . N. trochlearis (IV) . N. Abducens (VI) Vestibulo-spinale verbindingen . Tr. vestibulospinalis lateralis . Tr. vestibulospinalis medialis

Vestibulo-corticale verbindingen . Tr. Vestibulothalamicus met projectie naar cortex Vestibulocerebellaire verbindingen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 123 / 197



DUIZELIGHEID • •

Niet-vestibulair Vestibulair: rangschikking • Naar lokalisatie: van perifeer naar centraal, van uitwendige oor, middenoor naar binnenoor/labyrint, nervus vestibularis in de brughoek naar hersentam, cerebellum en cerebrum • Naar etiologie: congenitaal, trauma, ontsteking/infectie en restgroep • Naar frequentie van voorkomen: perifeer vestibulaire stoornissen meer dan centrale, meest voorkomend BPPV


Niet-vestibulaire duizeligheid • • • • •

Licht gevoel in het hoofd, Bewustzijnsdaling Visuele bewegingsillusies Onzekerheid en angst Door medicatie, hyperventilatie, bloeddrukregulatiestoornissen, cardiovasculaire problematiek, niet-optimaal ingestelde diabetes


Differential Diagnosis Ear – – – –

Acute otitis media Serous otitis media Chronic otitis media Perilymph fistula • Trauma • Post-stapedectomy • Barotrauma (round window rupture)

– Labyrinthitis • Serous • Bacterial • Viral • Toxic – Meniere's disease – Vestibular neuronitis – Benign positional vertigo – Acoustic neuroma or other cerebellar-pontine angle tumor



•

Central nervous system – – – – – –

Stroke (cerebrovascular accident) Transient ischemic attacks Multiple sclerosis Neurosyphilis Meningitis or encephalitis Migraine (posterior fossa)

– – – – –

Cervical arthritis Carotid artery stenosis Vertebral-basilar artery insufficiency Subclavian steal syndrome TMJ Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 129 / 197

Neck

Differential Diagnosis

• •

Infections – Influenza – Herpes zoster – Other viral illnesses

Metabolic disorders – – – – – – – –

Hyper- or hypoglycemia Hyper- or hypothyroidism Electrolyte imbalance Hypercalcemia Anemia Polycythemia Leukemia Allergy Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 130 / 197


Drugs – – – – – – – – – – –

Streptomycin Kanamycin Gentamicin Diazepam Sedatives Opiates Alcohol Neuroleptics Aspirin Nicotine Caffeine Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 131 / 197


Cardiac Problems – – – –

Arrhythmia Hypertension Hypotension Poor cardiac output


Perifeer - Centraal


Perifere vestibulaire stoornissen

• • • • • • • • •

Duizeligheid Desoriëntatie in ruimte Verminderde beeldstabilisatie Instabiliteit, gangspoordeviaties, valneiging, drop-attack zonder bewustzijnsverlies Illusie van zelfbeweging of bewegingen van omgeving Overgevoeligheid voor optokinetische prikkels Misselijkheid, braken, transpireren Onzekerheid en angst om te vallen Vermoeidheid door minder goed geautomatiseerde sensomotoriek, grotere kans op vallen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 134 / 197

Perifere vestibulaire stoornissen • Hoogtevrees • Bewegingsziekte • BPPV (canalolithiasis) • Ontstekingen (labyrinthitis, neuritis) • Ziekte van Ménière • Vestibulair schwannoom (acusticusneuroom, brughoektumor) • Vestibulaire drop-attack • Trauma (whiplash) • Intoxicatie (oordruppels, alcohol) • Thrombose A. vestibularis Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 135 / 197

Centrale vestibulaire stoornissen •

• • • • •

Onderscheid: aanwezigheid van neurologische symptomen zoals ataxie, visusstoornis, centrale nystagmus, gehoorstoornis, duizeligheid door: Tumor, metastasen Vasculaire stoornissen (migraine, infarct) Degeneratieve aandoeningen (MS) Epilepsie Intoxicaties


MEMOTECHNISCH MIDDEL: STONED • Sinds? Trauma, spontaan, griep, enz. • Trigger? Omhoogkijken, bukken, in bed gaan liggen, omhoogkomen, draaien, spontaan • Otologisch? Oorsuizen, gehoorverlies, vol gevoel in oren, misselijkheid, • Neurologisch? Evenwicht, balans, hoofdpijn, flikkeringen, absences • Evolutie? Toe, af, constant • Duur? Seconden, minuten, uren, dagen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 137 / 197




REFERENTIES Huijbregts PA, Vidal PG. Vestibular Rehabilitation, Dizziness, Balance, and Associated Issues in Physical Therapy. Independent Study Course, APTA, 2006 Bouman LN, Bernards JA. Medische Fysiologie. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Mechelen, 2002. Huizing EH, Snow GB. Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Antwerpen, 2003. Graamans K. KNO casuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 2008. Huijbregts PA, Oostendorp RAB. Anatomie en fysiologie van het evenwichtssysteem. Klinische implicaties voor de manuele therapie. Tijdschrift Manuele Therapie 2009;5(4):8-17. De Weerdt W, Devos H. Benigne paroxismale positieduizeligheid. Tijdschrift Manuele Therapie 2010; 6(2):13-18. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 141 / 197

Deel 3. NHG Standaard Duizeligheid Patroon ≠ Profiel Screenen – Rode Vlaggen Oriënterend otoneurologisch onderzoek Differentiaal diagnostiek Onderliggende mechanisme BPPV Kenmerken BPPV Dix – Hallpike maneuvre Epley maneuvre Sémont maneuvre Wetenschappelijke evidentie


NHG-Standaard Duizeligheid, 2002 www.artsennet.nl •Prevalentie: eenjaarsprevalentie 3,4% ouder dan 60 jaar, lifetimeprevalentie 10% (Maarsingh et al., 2010) •Vrouwen > mannen •Leeftijd ↑ •DD: BPPD, perifere vestibulaire disfunctie, neuritis vestibularis, ziekte van Menière, orthostatische hypertensie, hyperventilatie, bijwerkingen geneesmiddelen, anemie, virusziekte, cervicaal syndroom, hersentumor (zelden) Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 143 / 197

Behandelopties huisarts •1e optie: zelf-behandeling – Informatie, advies, medicatie •2e optie: verwijzing – Medisch specialisme: welke ? – Fysiotherapie: welke praktijk ? Wie ? – Combinatie met manuele therapie ? – Oefentherapie: welke vormen ?


PATROON ≠ PROFIEL •Patroonherkenning: combinatie van gegevens (leeftijd, geslacht, ontstaanswijze, beloop) met symptomen en verschijnselen op grond waarvan de aandoening kan worden herkend •Symptomen: door de patiënt zelf ervaren tekenen van de ‘aandoening’ •Verschijnselen: door een ander (FT) vast te stellen tekenen van de aandoening


Profiel

Hoe vertelt patiënt het?


PATROON ≠ PROFIEL Patiëntprofiel . Persoonlijk verhaal over gezondheidsprobleem . Eigen taal . Eigen context . Eigen achtergrond





Patroonherkenning Wat is typisch aan de gepresenteerde duizeligheid? Memotechnisch middel voor anamnese – Sinds wanneer? Aanleiding? – Welke bewegingen of houdingen uitlokkend? (Trigger) – Otologische symptomen? – Neurologische symptomen? – Evolutie in de tijd? – Duur van de duizeligheid?


Memotechnisch model STONED •Sinds? Trauma, spontaan, griep, enz. •Trigger? Omhoogkijken, bukken, in bed gaan liggen, omhoogkomen, draaien, spontaan •Otologisch? Oorsuizen, gehoorverlies, vol gevoel in oren, misselijkheid, •Neurologisch? Evenwicht, balans, hoofdpijn, flikkeringen, absences •Evolutie? Toe, af, constant •Duur? Seconden, minuten, uren, dagen Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 151 / 197

‘Rode vlaggen’ bij duizeligheid •Ernstige draaiduizeligheid (vertigo) •Aanhoudende duizeligheid > 4 weken •Aanhoudende evenwichtstoornissen •Stoornissen van het oculomotorische systeem •Nystagmus of andere abnormale oogbewegingen •Aanhoudende stoornissen van de visus en het gehoor waaronder (eenzijdige) uitval




Oriënterend otoneurologisch onderzoek Oostendorp et al. Standaard ‘Cervicogene Duizeligheid’ Ned Tijdschr Man Ther 1992;11(3):69-84


Zie handleiding Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 155 / 197

Oriënterend onderzoek hersenzenuwen


Differentiaaldiagnose positionele vertigo •BPPD: Wat is nu typisch voor BPPV? •Perilymfefistel •Drug- en/of alcoholintoxicatie •Ziekte van Menière •Centrale positionele vertigo •Vertebrobasilaire insufficiëntie •Migrainegeassocieerde vertigo •Cervicale pathologie Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 157 / 197

Cohen et al., The Laryngoscope 1999;109(4):584-90 Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 158 / 197

Onderliggend mechanisme BPPV •Goedaardige (benigne), plotseling opkomende (paroxismale), oproepbare, provoceerbare positionele daarduizeligheid (vertigo) •Oorzaak: otoconia van de utriculaire of sacculaire maculae van het vestibulum in een van de halfcirkelvorige kanalen •Canalolithiasis: otoconia ‘dwarrelend’ in kanaal •Cupulolithiasis: otoconia vastzittend tegen cupula •Laagste punt: meestal achterste kanaal, soms laterale kanaal Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 159 / 197


Kenmerken BBPV •Sensorieel conflict door positieverandeing •Provoceerbaar door positieverandering •Korte latentietijd (enkele seconden) •Kortdurende draaiduizeligheid (enkele seconden) totdat de otoconia zijn ‘neergedwarreld’ •Uitputbaar bij herhaling •Eenjaarsprevalentie: 3,4% bij personen ouder dan 60 jaar •Gecumuleerde (lifetime)prevalentie: 10% •Ratio vrouw / man: 3 / 1 •Prognose: spontaan herstel binnen enkele weken •Remissies en recidieven: weken tot jaren •Persisterende klachten: zelden Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 161 / 197

Summary BPPV Benign Positional Vertigo (BPV), Cupulolithiasis •

Presenting signs and symptoms: – Attacks of true vertigo occurring with the patient in supine position and typically with involved ear down – Latency of 5-6 seconds before vertigo begins – Nystagmus is generally rotatory toward the down ear – Fatigues with repeated testing – Normal hearing – May be without trauma – Attacks last seconds to minutes – No CNS signs are present

•

•

Etiology: degenerative otoliths from utricular or saccular macula drift by gravity and become embedded in cupula of posterior canal crista or debris trapped within membranes labyrinth. Laboratory tests: Positional testing in office. (Dix-Hallpike) Electronystagmography demonstrates positional rotatory nystagmus, delay in onset, fatiguing, fixation, or suppression.


Dix – Hallpike manoevre


Beoordeeld op:


Summary BPPV •

Treatment: – Advise patient to repeatedly assume the positions causing vertigo; provide information and reassurance. Vestibular conditioning exercises will speed recovery in most patients. – Semont maneuver, or Epley maneuver - Otolith repositional techniques. – Cawthorne exercises (vestibular conditioning exercises). – Surgery: singular nerve section, vestibular nerve section, or posterior canal plugging • Prognosis: – usually subsides with time, especially in young patients. If present longer than 6 months, consider surgery. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 165 / 197



Wetenschappelijke evidentie?


Ronald Leif Steenerson, Gaye W. Cronin, Peggy M. Marbach Effectiveness of Treatment Techniques in 923 Cases of Benign Paroxysmal Positional Vertigo. The Laryngoscope 2005;115(2):226-231.

•Retropsective case review •Patiënten met posterior semicircular BPPV (n=840) en horizontal semicircular BPPV (n=83); voorafgaand redistrubution exercises (Brandt-Daroff) •Interventie: 1. canalith repositioning (Epley; n=607); 2. liberatory maneuvres (Semont; n=233); 3. log roll maneuvres (n=83) •Uitkomstmaat: • Klinisch: klachtenvrij, verbetering en geen verandering • Responses Dix-Hallpike: negatief / positief



Follow-up at 6 months


Evidence-Pyramide


Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 BACKGROUND: Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV) is the most common cause of vertigo. PURPOSE: The purpose of this systematic review was to determine whether patients diagnosed with posterior canal (PC) BPPV, based on positional testing, and treated with a particle repositioning maneuver will show the resolution of benign paroxysmal positional nystagmus (BPPN) on the Dix-Hallpike Test performed 24 hours or more after treatment. DATA SOURCES: Data were obtained from an electronic search of the MEDLINE, EMBASE, and CINAHL databases from 1966 through September 2009.


Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 STUDY SELECTION: The study topics were randomized controlled trials (RCTs), quasiRCTs, the diagnosis of PC BPPV, treatment with the particle repositioning maneuver, and outcome measured with a positional test 24 hours or more after treatment. DATA SYNTHESIS: In 2 double-blind RCTs, the odds in favor of the resolution of BPPV were 22 times and 37 times higher in people receiving the canalith repositioning procedure (CRP) than in people receiving a sham treatment. This finding was supported by the results reported in 8 quasi-RCTs. Studies with limited methodological quality suggested that a liberatory maneuver (LM) was more effective than a control intervention; there was no significant difference in the effectiveness of the LM and the effectiveness of the CRP; the self-administered CRP was more effective than the selfadministered LM; and the CRP administered together with the self-administered CRP was more effective than the CRP administered alone. The Brandt-Daroff exercises were the least effective self-administered treatments. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 174 / 197

Helminski JO et al. Effectiveness of particle repositioning maneuvers in the treatment of benign paroxysmal positional vertigo: a systematic review. Phys Ther. 2010;90(5):663-78 CONCLUSIONS: Randomized controlled trials provided strong evidence that the CRP resolves PC BPPN, and quasi-RCTs suggested that the CRP or the LM performed by a clinician or with proper instruction at home by the patient resolves PC BPPN. There were no data on the effects of the maneuvers on outcomes relevant to patients.


Hilton MP, Pinder DK. The Epley (canalith repositioning) manoeuvre for benign paroxysmal positional vertigo. Cochrane Database of Systematic Reviews 2004, Issue 2. Art. No.: CD003162. DOI: 10.1002/14651858.CD003162.pub2.

We included five trials involving 292 participants in the review. Trials were mainly excluded because of inadequate concealment during randomisation, or failure to blind outcome assessors. The studies included in the review compared the efficacy of the Epley manoeuvre against a sham manoeuvre or control group by comparing the proportion of subjects in each group who had complete resolution of their symptoms, and who converted from a positive to a negative Dix-Hallpike test. Individual and pooled data showed a statistically significant effect in favour of the Epley manoeuvre over controls. There were no serious adverse effects of treatment. There is evidence that the Epley manoeuvre is a safe, effective treatment for posterior canal BPPV, based on the results of five mostly small randomised controlled trials with relatively short follow up. There is no good evidence that the Epley manoeuvre provides a long-term resolution of symptoms. There is no good evidence comparing the Epley manoeuvre with other physical, medical or surgical therapy for posterior canal BPPV. Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome - 2011 176 / 197

Deel 4. Relevante vormen van duizeligheid Algoritme Cervicale regio centraal Cervicogene duizeligheid en hoofdpijn Hypothesen Diagnostiek en behandeling Wetenschappelijk e evidentie


Welke vormen? (Huijbregts et al., 2004)


Algoritme ‘Duizeling – Duizeligheid’ Wrisley et al., 2000


Nek centraal: Cervicale regio als onderdeel van het

evenwichtssysteem


Intrinsieke nekmusculatuur


Innervatiedichtheid spierspoelen


Nek centraal: Cervicale somatosensorische verbindingen Treleaven, 2008


Cervicogene duizeligheid en hoofdpijn


Trigemino-cervicale verbindingen


Trigemino-cervicale verbindingen


Vestibulo-cervicale verbindingen


Cervicogene hoofdpijn en duizeligheid: entiteit of bij uitsluiting? Hypothesen • Mechanische beschadiging? • Somatosensorische stoornis? • Central sensitization? • Versterkte stimulus-response functie? • Combinatie?


Mechanische beschadiging Sensomotorische stoornis: propriosensoriek ↓


Sensitization headache Buchgreitz et al., 2006


Sensitization headache Buchgreitz et al., 2006


Diagnostiek en behandeling • Test op repositionering: cervicale propriosensoriek • Test op oculomotoriek: blikstabilisatie, oogvolgbewegingen, saccadische oogbewegingen • Test op mobiliteit CWK: regionaal, segmentaal • Test op stabiliteit CWK: regionaal, segmentaal • Test op evenwicht en balans


Repositioneringstaak. Cervicale propriosensoriek Revel et al., 1991; Treleaven et al., 2003; De Hertogh et al., 2004; Kristjansson et al., 2004

• • • • •

Laserpointer bevestigd op helm 4 bewegingen: rotatie L/R, flexie / extensie 10 herhalingen Afstand 90 cm Ø 5 cm (= 3 tot 4°)




Opbouw oogoefeningen Treleaven, 2008


Wetenschappelijke evidentie. Systematic Review Reid and Rivett, 2005


Master Manual Therapy - Hogeschool Rotterdam - Complex Spine Reelated Syndrome

Recommend Documents