Magazine vol praktische tips en persoonlijke verhalen over comfortabel wonen. eenmalige uitgave, maart pagina 17: Het is hier nu heerlijk binnen

eenmalige uitgave, maart 2015

Magazine vol praktische tips en persoonlijke verhalen over comfortabel wonen

pagina 17:

“Het is hier nu heerlijk binnen”

Inhoudsopgave

Voorwoord wethouder Frings 3 Voorwoord wethouder Frings, wethouder gemeente Nijmegen

4 Nieuws & info 7 De familie Mack woont

bewust om voor elkaar te kunnen zorgen

10 De familie Jansen over bewust verhuizen

12 Twee vakmensen over woningverbeteringen

15 De familie Warnawa over de liefde voor een bijzondere woonplek

17 De Nijmeegse woning­ corporaties bouwen levensloopgeschikt

22 Nieuws & info 23 Het laatste beeld 24 Het laatste woord, door

beleidsadviseur Yvonne Blijdorp

Partners:

Thuis in uw eigen huis In ons eigen huis voelen we ons het prettigst. Omdat we er herinneringen hebben. Omdat we de buren kennen, en de leuke plekjes in de buurt. Omdat het om heel veel redenen óns thuis is. En daarom is het fijn als u zo lang mogelijk in uw eigen huis kunt blijven wonen. Ook als u een dagje ouder wordt, of te maken krijgen met een ziekte of be­ perking. Daarom is er dit magazine over Bewust Wonen. Om u te helpen zich voor te bereiden op de toekomst in uw eigen woning. Met dit magazine geven we ideeën over hoe u pret­tig, gezond en veilig kunt blijven wonen in uw huis. Wacht daarmee liever niet totdat u pro­ blemen gaat ervaren, door ouderdom of ziekte. Ook als u zich thuis nog prima redt, is het goed om stil te staan bij de toekomst. Want door de veranderingen in de zorg worden zaken niet altijd meer automatisch voor u geregeld of betaald. Voorbereiding op uw toekomst zit soms al in kleine dingen. Bijvoorbeeld door bewuste keuzes te maken bij een nieuwe aankoop, verbetering of verbouwing. Er komt voor iedereen wel een mo­ ment dat dingen lastiger worden. Dat u moeite krijgt met trappen lopen, of dat het uitdraaien van uw zonwering te zwaar wordt. U kunt vaak al op een eenvoudige manier uw wooncomfort ver­be­ teren, met resultaat op de korte én lange ter­mijn. Of de veiligheid van uw inrichting ver­beteren. Dat hoeft ook niet altijd duur te zijn. Met investeren in comfort kunt u soms zelfs kosten besparen. De gemeente Nijmegen werkt samen met woning­ corporaties, welzijns- en zorginstellingen, ouderen­organisaties, ondernemers en de pro­

vincie Gelderland aan ‘Bewust Wonen’. Om u te inspireren en te helpen. Dit magazine staat daar­ om boordevol tips, websites, wetens­waardig­heden en adviezen. Ook staan er interviews in met mensen die nu al actief bezig zijn met bewust wonen. Ik wens u veel leesplezier toe. En een gezonde, veilige en mooie toekomst in uw eigen huis! Wethouder Bert Frings Zorg, welzijn en wonen

Bewust Wonen is.... Colofon: Bladformule: Qrne, Spectrum, partner met elan en de gemeente Nijmegen

Teksten: Eelco Visser, Qrne Eindredactie: Eelco Visser, Qrne Ontwerp: Coert de Boe Reportagefotografie: Hanne van der Woude Cartoon: Sylvia Vlaardingerbroek Drukwerk: Senefelder Misset

Speciale dank aan alle geïnterviewden en de partners die het magazine mede mogelijk hebben gemaakt.

2 | Bewust wonen

een project van vele partners die actief zijn binnen de sectoren Wonen, Welzijn en Zorg, de gemeente en ouderenorganisaties om u informatie en advies te geven over comfortabel en veilig thuis (blijven) wonen. Wij willen u daarbij helpen. In deze brochure geven wij u vele handige tips en bieden we u inspiratie om aan de slag te gaan in uw woning. U kunt uw woning testen via www.huistest.nl of een beroep doen op de woonadviseur, een deskundige op het gebied van bewust wonen (via Swon het seniorennetwerk, tel. 024 365 01 90). gemeente Nijmegen | 3

Nieuws & info

Contact op afstand via PAL4

Bewust wonen tegelquotes: ~ “Ik ben hartstikke blij met mijn nieuwe tweede trapleuning. Vooral bij het naar beneden gaan is het handig en veiliger”

“Ik ben 6 jaar geleden verhuisd naar een geschikte woning. Toen heb ik al mijn badkamer vernieuwd met beugel en zitje. Ik heb het niet nodig, maar het gebruik is heerlijk!”

“Ik heb een beugel in de douche aangebracht. Voor als mijn moeder komt logeren”

~

“Ik ben op tijd verhuisd van een grote eengezinswoning naar een appartement. Ik heb nu veel meer contact met de buren en we zorgen een beetje voor elkaar. Dat voelt fijn” Met de speciale PAL4 iPad maakt u eenvoudig via een wifi-verbinding (bij u thuis) video­contact met zorgverleners. De PAL4 iPad kan een aanvulling zijn op de hulp en zorg die u al ontvangt. Hij heeft verschillende mogelijkheden, die het u gemakke­ lijker maken om zelfstandig en veilig te wonen. Als u met videocontact op af­stand contact maakt met een zorgmedewerker, hoort en ziet u elkaar.

ZZG zorggroep werkt er ook mee. De verpleeg­ kundige of verzorgende van ZZG zorg­groep geeft u alle aandacht die u nodig heeft. ZZG zorggroep gebruikt de Pal4 zelf ook. Bijvoorbeeld in projecten met partners, zoals zieken­huizen en huisartsen, voor online overleg en het (veilig) doorsturen van foto’s.

Niet meer willen verhuizen? Als u niet meer wilt verhuizen, dan is een gelijk­ vloerse woning of een slaapkamer en sanitair beneden ideaal! Lukt dat niet, of niet direct, denkt u dan eens aan een tweede toilet boven, een in­ loopdouche, een tweede trapleuning en goede verlichting in het huis. Uiteindelijk is uw sociaal netwerk van familie, vrienden, kennissen en buren net zo belangrijk. Voor de gezelligheid en om op terug te vallen als het nodig mocht zijn. En met digitale en technische hulpmiddelen is ook nog eens van alles mogelijk. Kijkt u hier maar eens: www.woontechniekhulp.nl. 4 | Bewust wonen

“Ik voel me niet zo veilig als ik niet kan zien wie er achter de voordeur staat. Is daar wat voor?” *

“Een extra slaapkamer aangebouwd? Dat is ‘bejaard!’. Maar een extra hobbyruimte, die ik kan ombouwen naar een slaapkamer als het nodig mocht zijn: dat is slim en mooi gedaan!”

Woont u in een huurwoning?

Uw huurwoning aanpassen Ook uw huurwoning kunt u aanpassen. Kiest u voor een standaard aanpassing, zoals een kraan, dan kunt u het soms bij de corporatie kopen. Wilt u een grote aanpassing laten doorvoeren, zoals bij­voorbeeld het plaatsen van een tweede toilet op de verdieping? Vraag dan altijd eerst toe­stem­ming bij uw woningcorporatie. Die kan mogelijk een offerte uitbrengen en de werk­zaamheden voor u uitvoeren. Af­hankelijk van de aan­ passing betaalt u een eenmalig bedrag of u betaalt via een verho­ging van uw maande­ lijkse huur. Het is in overleg soms ook moge­ lijk om de werk­zaamheden zelf uit te voeren.

Het aanbrengen van een seniorenslot

gemeente Nijmegen | 5

Nieuws & info Wat kost dat allemaal?

Goedkoop en handig

Test uw Huis

Woongemak en comfort, kan dat ook een beetje betaalbaar? Ja hoor, dat hoeft niet duur te zijn! Kijk maar eens naar deze handige, slimme en goedkope ideeën. €30,-

Crocs schoenen, sandalen en klompen zien er leuk uit, zitten lekker, zijn licht en voorkomen uitglijden.

€45,-

Met een verhoger op uw wasmachine of droger werkt u op een prettige hoogte, met extra werkruimte.

€40,-

Wat dacht u van een nachtlampje, met of zonder stop­ contact en sensor? Voor in uw donkere hal of gang?

€25,-

Met magneetslotjes aan de keukenkastjes creëert u eenvoudig een kindvriendelijke keuken, vol veilige opbergplekken.

€30,-

Een postopvangzak of ‘Doorflipper’ plaatst u achter de voordeur. Daar vangt u post mee op, zodat u niet meer hoeft te bukken.

€25,-

De S2 Ergosteun is een doeltreffend alternatief voor het seniorenslot. U kunt er het slot van uw voordeur makkelijker mee openen.

€14,-

Veilig en comfortabel de trap op? Installeert u dan een wandbeugel als houvast bij het op- en afgaan naar de zolder of kelder.

Karel Janssen (39): “Ik woon erg prettig. Fijne buurt, prachtige ligging, nabij uitvalswegen en het centrum van onze stad en een tuin die je er bij nieuw­bouw­huizen niet meer bij krijgt. Ons huis is van 1901 en ik, mijn partner en twee dochters wonen er graag, liefst zo lang mogelijk.

Huistest

Kan het nog comfortabeler dan nu? Het antwoord is ‘ja’. De Huistest liet tien verbeterpunten zien, met per verbeterpunt ook nog wat mogelijke oplossingen, compleet met een kostenplaatje. Kan ik in alle rust, stap voor stap, ons huis nog meer tot een thuis maken!” O  ok uw huis eens testen? Ga naar www.huistest.nl.

silly: Zorgen voor elkaar: Bewust wonen om er voor elkaar te kunnen zijn

“We hebben steeds gewikt en gewogen” >

6 | Bewust wonen

gemeente Nijmegen | 7

>

Ans en Emile Mack hebben de laatste tien jaar menige bewuste woonkeuze gemaakt. Daarbij stond steeds de balans tussen comfortabel wonen en de zorg voor ouders, kinderen en kleinkinderen cen­traal. Een bijzonder verhaal over mensen die het belangrijk vinden er voor elkaar te kunnen zijn. In een even groen als prachtig stukje Nijmegen, Park Jonkerbosch, wonen Ans en Emile Mack. Twee vitale zestigers, die genieten van hun appartement aan de Niek Engelschmanlaan. Binnen waan je jezelf in de laatste uitgave van de VT-wonen, terwijl ook de tuin met bijzonder veel zorg is aangelegd. Ongeveer tien jaar ge­ leden woonden Ans en Emile nog met hun drie kinderen en een hond in een groot huis aan de Sint Anna­straat. Ruimte genoeg voor iede­reen, zelfs voor de Citroen HY bus, waarin Ans en Emile destijds graag vakantie vierden. Toen de kinderen het huis stuk voor stuk verlieten, bleef er vooral erg veel onderhoud over. Geen pro­ bleem, Emile is een man met twee rechter­ handen, maar hij wou zijn energie graag anders inzetten. “Dan kun je kiezen: steek ik al die energie in dat enorme huis, of ga ik mijn kinderen, die ook allemaal werken, helpen met het onderhoud van hun huizen?”

Noodlot

Webtip!

Bewust met verbouwen aan de slag? Denk ook eens aan energie­ besparing. U vindt informatie op deze websites: * www.milieucentraal.nl * www.energiebespaarwijzer.nl 8 | Bewust wonen

Drie generaties Mack: Ans, dochter Jonie en kleinzoon Aiden

Uiteindelijk besloten Ans en Emile de beneden­ verdieping te verbouwen. Met het oog op de toe­­komst, bouwde Emile een slaap- en bad­ kamer op de begane grond, zodat hij en Ans daar konden gaan leven. Net toen ze overwogen om de boven­verdieping, die een eigen opgang had, maar te gaan verhuren, werd de vader van Ans ziek. “Hij kampte met hartklachten, waar­ door het moei­lijker werd alles zelfstandig te kun­nen blijven doen. Mijn moeder was een aan­ tal jaren daarvoor al overleden. We besloten mijn vader in huis te nemen. Hij zou dan de benedenverdieping krijgen, die al helemaal gereed was om te gaan wonen, terwijl wij dan zelf naar boven zouden verhuizen.” Het noodlot door­kruiste de plannen echter. “Mijn vader kreeg uit­eindelijk alvlees­klierkanker. Van een verhuizing kwam het niet meer, want niet lang nadat de diag­nose was gesteld, overleed hij.” Toen Emile voor zijn werk een half jaar in

Afghanistan zat, groeide bij Ans het besef dat het huis te groot was. Ans en Emile namen het besluit om te verhuizen, kleiner te gaan wonen. “En ook dat is geen keuze waarbij je over één nacht ijs gaat. Ons streven was om zo dicht moge­lijk bij onze kinderen te blijven wonen, zo­ dat we er voor hen konden zijn en op onze klein­ kinderen konden pas­sen. Daarom kozen we er ook niet voor om naar Beek te verhuizen, waar we een prachtig apparte­ment konden be­trekken. We zochten uiteindelijk naar een mooie plek, vlakbij de kinderen, waar we in principe konden blijven wonen. Die hebben we hier ge­vonden. Het hele apparte­ment is ruim, gelijk­vloers en zowel via de vooringang als de tuin met een rolstoel of rollator te bereiken. We heb­ben geen onder­houd, dat gebeurt allemaal via de Vereniging van Eigenaren. Daardoor kan Emile veel meer uit zijn vrije tijd halen dan op de Sint Anna­straat. En de omgeving is fijn voor de klein­kinderen, op wie we vaak passen. Het is hier groen, ze kunnen hier fantastisch spelen en we kun­nen ze met de fiets uit school halen. En als er over­dag iets gebeurt, kunnen we zo bij­ springen. Het oppassen hier is ook een stuk over­zichtelijker dan op de Sint Annastraat. Daar pasten we door het hele huis op, drie ver­diepingen en zes slaapkamers.”

Toekomst

Dochter Jonie, trotse moeder van Aiden, ver­ wijst naar de toekomst. “Anders­­om werkt het natuurlijk ook. Als mijn ouders iets overkomt, zijn wij zo hier. En als ze straks wat meer zorg nodig hebben, kunnen wij die bieden.” Zo is de familie Mack klaar voor de toekomst, waarin meer samenredzaamheid het devies is. Ans is er blij mee. “We hebben ook steeds bewust gewikt en gewogen, voordat we deze stappen zetten. Ik ben blij dat we alles al voor elkaar hebben nu we nog jongere ouderen zijn.”

gemeente Nijmegen | 9

Thea en Joop Jansen zijn ‘bewuste’ verhuizers

“We willen gewoon graag in onze buurt blijven wonen!”

‘Bewuste verhuizers’

Het klonk Joop bepaald niet als muziek in de oren, hij woont namelijk heerlijk aan de Ballade­ straat. Toch zag hij al snel in dat er geen andere moge­lijkheid was. Thea: “Toen heb ik ons inge­ schreven bij Entree en al snel kwamen er wat apparte­men­ten vrij. We zijn wel kritisch, want we willen niet nog een keer hoeven verhuizen. We wilden in deze buurt blijven en wonen in een gelijkvloers, goed toegankelijk en ruim ingedeeld apparte­ment, in een complex met een lift.” Thea en Joop bleken ‘Be­wuste verhuizers’, want ze hielden vast aan de eisen die ze aan een nieuwe woning stel­den. Thea, lachend: “We hebben een

woning af­gewezen! Daar kwamen we binnen en het viel ons op dat de woon­kamer erg hokkerig was. Er was helemaal geen ruimte! Het leek ons niet handig met het oog op onze achteruitgaande mobiliteit. Twee huizen verder vonden we een­ zelfde huis, dat ook vrij was, maar waar we bouw­ vakkers allerlei muurtjes zagen wegbreken. Daar ontstond een mooie, grote en ruime huiskamer. Daar gaan we dus wonen!” Joop kan er prima mee leven. “We blijven lekker dicht bij onze dochter wonen, in de buurt waar we van houden. We hoeven hier niet weg. En ik kom nog dichter bij het kanaal te wonen en hoef nog min­der ver te lopen om te kunnen vissen!”

We zijn in Neerbosch-Oost, in de Balladestraat, voor een interview met Joop en Thea Jansen. Ondanks dat ze houden van de plek waar ze wonen, meldde Woningbouw­ stichting De Gemeenschap ons dat ze gaan verhuizen. Dat klinkt als een curieus interview voor een magazine over Bewust wonen, maar dat is het zeker niet. We hebben hier namelijk te maken met Bewuste verhuizers! Thea en Joop wonen al 43 jaar in hun woning, op de eerste etage van een portiekflat. Thea en Joop werden verliefd, trouwden en gingen samenwonen in de Balladestraat. Zo ging dat in die tijd. Ze willen er niet meer weg. Joop heeft er zijn vissloot, de winkels zijn dichtbij en hun jongste dochter woont om de hoek. Toch gaat het echtpaar ver­ huizen, naar de Noc­turne­straat, een paar honderd meter van hun huidige huis af.

Caravan in Zeeland

Het waarom blijkt een wonderlijk verhaal. Thea: ”We waren op vakantie in onze caravan in Zee­ land. We hebben zelf geen auto, dus we worden er altijd door buurtbewoners heengereden. We zou­ den daar zes weken blijven. Na een paar dagen ging Joop er ineens helemaal naast praten, ik be­ greep soms helemaal niet waar hij het over had. Op de camping vonden ze dat we naar het zieken­ huis moesten, dus we werden naar Goes gebracht. Daar kon Joop meteen blijven, hij bleek een her­ sen­infarct te hebben gehad. Na anderhalve week mochten we weer terug naar de camping, waar we onze vakantie toch maar gewoon hebben afge­ maakt. Joop mocht de zon niet in en verder heeft iedereen op de camping die weken wat extra op hem gelet.” We zien Joop zitten, hij lijkt op het eerste gezicht weinig te mankeren. Toch is er een en ander veranderd. Joop: “Het gaat allemaal wat lang­zamer. Als iemand me een vraag stelt, moet ik soms even gaan zitten en wat tijd nemen voordat 10 | Bewust wonen

ik een antwoord kan geven. En als ik naar de win­ kels ga, moet er een briefje mee, anders vergeet ik wat ik moet halen.”

Ouder worden

Joop loopt ook wat moeizaam, het resultaat van een leven lang hard werken in de houtbewerking. We kijken het huis van Thea en Joop rond, er is veel ver­bouwd. Thea: “Dat heeft Joop allemaal zelf gedaan. De trap heeft hij nog net op tijd ver­ bouwd, voordat hij het infarct kreeg. Nu is het allemaal wat te zwaar, ook al door zijn knie­pro­ blemen.” Uiteinde­lijk liep Thea zelf aan tegen de onvermijdelijke fysieke problemen die samen­ vallen met het ouder worden. En niet het hersen­ infarct van Joop, maar deze fysieke ongemakken waren er de oorzaak van dat het echtpaar moest gaan verhuizen. Thea komt de trap niet meer op en dat is zeker in dit huis problematisch. Het trappengat is namelijk smal en de trap lijkt lood­ recht de lucht in te klim­men. Thea: “Het complex hier heeft geen lift die ons op de eerste etage brengt, dus die trappen moet ik op. En hier binnen is het ook niet gelijk­vloers. Beneden kunnen we het bed niet kwijt, dus ik moet met pijn en moeite iedere avond de trap op. Boven hebben we nu voor de nacht een che­misch toilet en beneden heb­ben we één van de bankstellen verhoogd, zodat ik wel gemakkelijk kan zitten. Toch be­ grepen we dat we moesten verhuizen, voor het echt te laat is.”

Bewust wonen: tuintips

Doe-het-zelven kan in huis, maar ook in de tuin. Hier wat tips voor comfortabel tuinieren.

1 | D  enk erover om anderen in te schakelen bij wat u niet (meer) kunt doen. 2 | P  robeer de tuininrichting aan te laten sluiten bij uw huidige wensen. 3 | M  et lichtgewicht gereedschap hoeft u minder te bukken en kunt u de handvatten makkelijker vasthouden. 4 | E  en goed verlichte tuin biedt een veilig gevoel en comfort. U kunt hiervoor een lamp met een bewegingssensor kiezen of een tijdschakelaar. 5 | P  rettig: een vlakke tuin met zo min mogelijk hoogteverschillen. 6 | P  robeer uw bestrating vrij te houden van mos en algen. 7 | M  et verhoogde plantenbakken hoeft u minder te bukken en kunt u op een prettige hoogte tuinieren. Met kleine bakken moet u vaker water geven. gemeente Nijmegen | 11

Een tweede trap­leuning, een spion in uw voor­deur of een nieuwe deurbel? Als u geen twee linkerhanden heeft, is het wellicht te doen. Maar als u niet weet waar u moet beginnen of denkt aan een grote verbouwing? Dan kunt u terecht bij vakmensen. Zoals Bert de Graaf en Marc Wouters. Die graag met u meedenken, omdat u het beste weet wat u nodig hebt om comfortabel te kunnen wonen. Dat Bert de Graaf er een lange werkdag op heeft zitten, is niet te merken. Ook om negen uur ’s avonds praat hij vol vuur over zijn vak. Bert is installateur, zijn Bubbelshop is een begrip in Nijmegen en omstreken. De badkamer is zijn domein, hij heeft er menige verbetering ge­ realiseerd. Zijn interesse voor slimme oplos­singen in de badkamer werd gewekt toen zijn schoon­ moeder vervelende ervaringen had, eerst thuis, toen in het verzorgingshuis. Bert kreeg het idee dat ‘het toch anders zou moeten kunnen’. “Ik heb er ook wel eens contact over met een arts. Zo kwam ik bijvoorbeeld te weten dat een verhoogde toiletpot niet perse ideaal hoeft te zijn voor een senior of iemand met fysieke beperkingen. Op een verhoogd toilet kun je je moeilijker ontlasten en dat is onprettig. Alleen als je last hebt van je heupen of knieën, raad ik nu nog een ver­hoogd toilet aan. Anders adviseer ik juist een lager toilet. Dan zijn je knieën gebogen en gaat het met de stoelgang ge­makke­lijker. En twee a drie centi­ meter maakt dan weinig uit, maar tien wel.”

comfort.” Dat woningaanpas­singen een wat stoffig karakter hebben, bestrijdt Bert. Ook daarin is het gewoon een kwestie van meedenken. “Als we beugels plaatsen, kunnen dat van die witte zijn, die je kent van ziekenhuizen en die zeker een ‘bejaard’ karakter hebben. Maar we kunnen ook chromen exemplaren bevestigen, dat kost 30 euro meer en dat ziet er direct totaal anders uit. Zo ook met invalidestoeltjes in de douche. Als je in plaats van zo’n stoeltje een mooi bankje installeert, krijg je direct een andere associatie.”

BTW

Volgens Bert is het belangrijk beslissingen over verbeteringen te nemen als je er de puf nog voor hebt. “Een kleine verbetering kan gewoon het verschil betekenen tussen ongemak en comfort. Ook hier geldt: de badkamer moet de mens dienen en niet andersom. Bovendien geldt tot 1 juli 2015 het lage BTW tarief van 6% op de uren die onze medewerkers maken. Wellicht is het goed dat ook even te vermelden?” >

Andere associatie

Bewust wonen: twee vakmensen aan het woord

“Een woning­verbetering kan het verschil zijn tussen ongemak en comfort” 12 | Bewust wonen

Bert vertelt over de verbete­ ringen die het meest regulier zijn. “Dan gaat het over een inloopdouche, vervelende drempels of de instap in een bad die te hoog is. Daarnaast plaatsen we regelmatig beu­ gels bij toiletten en douches en bankjes in badkamers.” Bert luistert altijd naar de wensen van klanten en denkt deskundig mee. “Dat be­ schouw ik als onze voor­ naamste kwaliteit, dat luiste­ ren. Ik zeg ook altijd: de bad­kamer dient de mens, de mens niet de bad­kamer. Alles draait om gemak, genot en gemeente Nijmegen | 13

Woongenot: over de liefde voor een bijzondere woonplek >

Verbouwde garage

Marc Wouters leidt zijn gelijknamige technische installatiebedrijf. Hij doet de laatste tijd veel grotere verbouwingen in de regio. Hij vertelt over een klus in Molenhoek. “Daar kwamen we bij een echtpaar, dat nog erg vitaal was, ondanks dat beiden de tachtig al waren gepasseerd. Ze hebben er een groot huis, met een mooie tuin, waar hun camper staat. Ook is meneer graag in de weer met zijn zweefvliegtuigje. Typisch een echtpaar dat daar graag zou willen blijven wonen, dat niet naar een appartementje wil. Gaandeweg hebben we daar alle mogelijk­heden geschetst en uit­eindelijk hebben we de garage verbouwd. Nu hebben ze een bad- en slaapkamer op de begane grond. Dat was een behoorlijk grote klus, ook al omdat we met ons zessen het totale plaatje verzorgen. Van

bouwkundige tips, tot het leidingwerk en het sanitair.” Net als Bert de Graaf bestrijdt ook Marc Wouters het beeld van ‘stoffige’ woningaanpassingen. “We hebben tegenwoordig echt alternatieven die veel comfort bieden en er niet zo ergonomisch uitzien. Daarmee hebben mensen niet het gevoel hulp­ behoevend te zijn, maar krijgen ze wel het comfort. En mooi design.” Marc meent dat veel mensen op zichzelf zouden kunnen blijven wonen, door soms kleine verbeteringen. “Er zijn ook mensen die gewoon kleiner willen gaan wonen, mensen die opzien tegen al het onderhoud of voor wie het huis te groot wordt. Maar als je thuis wilt blijven wonen, dan is er veel mogelijk, ook als je met beperkingen kampt.”

“Ik vind dat we nog heel tevreden leven”

Uitgelicht

Kangoeroewoning Apart en toch samen. In een kangoeroewoning wonen mensen die zorg nodig hebben zelfstandig samen met een mantelzorger. De woning bestaat uit twee zelfstandige eenheden (de buidel- en hoofdwoning) met eigen voorzieningen, die naast of boven elkaar zijn geplaatst. Via een tussendeur of -trap is het mogelijk van de ene naar de andere woning te gaan. De buidelwoning is gelijkvloers, de hoofdwoning kan uit meerdere lagen bestaan.

Bewust wonen: verbouwtips

Vindt u uw eigen huis ook zo’n heerlijk thuis? Met deze verbouwtips bereidt u ook uw woning (nog beter) voor op later!

1 | E  en drempelloze, gelijkvloerse woning, zonder niveauverschillen is comfortabel, net als een slaapkamer en badkamer met toilet op de begane grond! 2 | M  et een zwevend toilet maakt u de vloer gemakkelijker schoon. 3 | M  et een inloopdouche, met brede instap, kunt u ook met een loophulpmiddel douchen. 4 | E  en toilet op de juiste hoogte is prettig en het gebruik van beugels verkleint de kans op vallen. Laat u goed informeren over de hoogte die bij u past. 5 | M  et een toilet op de slaapverdieping hoeft u de trap niet meer onnodig af. Handig, vooral ’s nachts! 6 | E  en toilet van 0,9 x 1,2 m is het meest geschikt. De deur in de langste wand, met de klink naast de toiletpot, is het meest prettig. 7 | F  ijne afmeting van de badkamer voor rolstoelgebruik en hulp aan huis is 2,15 x 2,15m of 1,70 x 2,70 m. Een praktische indeling is handig voor hulpverleners en uzelf. 8 | Tenslotte: hulp is prettig, bijvoorbeeld voor het toezicht of de coördinatie van de verbouwing door een onafhankelijke deskundige. 14 | Bewust wonen

Dorus en Dinie Warnawa wonen in het centrum van Nijmegen. En ze willen er nooit meer weg. Dinie valt direct met de deur in huis: “Je moet op tijd nadenken over wat je in je huis moet veranderen, als je er graag wilt blijven wonen.” > gemeente Nijmegen | 15

Bewust Wonen met Talis en Portaal

> Het echtpaar is op leeftijd. De ouderdom komt volgens Dinie met gebreken. “Mijn man is zijn onder­benen kwijt en zit in een rolstoel. Ikzelf maak ge­bruik van een rollator of mijn trippelstoel.” Dinie wijst naar de keuken. Daar staat de trippelstoel. Het blijkt een soort ‘sta-stoel’, die vooral handig is bij het koken. Met haar rollator staat Dinie wat wankel aan het aanrecht, wat gevaarlijk is met warme pannen en kokend heet

Dinie Warnawa:

“Denk op tijd na over wat je in je huis moet ver­ anderen, als je er graag wilt blijven wonen.” water. Met behulp van de trippelstoel kan ze zelf koken, tot vreugde van Dorus. De ervaringen met Tafeltje Dekje, waar ze een tijdje gebruik van hebben gemaakt, waren namelijk niet al te best. Of zoals Dorus het zegt: ”Het potje dat moeder kookt, smaakt toch het beste”.

Op zondag maakt ze een grote pan soep, dan komen twee van haar drie kinderen. Haar derde kind bezoekt haar iedere woensdag. Dat is volgens Dinie gezellig én nodig. “De kinderen helpen bij de bood­schap­pen, de administratie en in het huis­ houden. Daarnaast hebben we nog thuiszorg van ZZG zorggroep.”

Vurige wens

Dinie vertelt over hun vurige wens om aan de Veemarkt te kunnen blijven wonen. “We voelen ons hier thuis en hebben alles voor elkaar. Onze kinderen zien het ook als een echt thuis. Maar daar­om moesten we wel nadenken over woning­ verbeteringen. We hebben alle zware meubels ver­ vangen door lichtere, we hebben de drempels laten weghalen en de in­deling is veranderd, zodat mijn man zich gemakkeljk door het hele huis kan bewegen met zijn rolstoel. We hebben ieder een eigen aangepaste fauteuil, er zijn beugels in de badkamer bevestigd, de verlichting is verbeterd en we hebben een grotere televisie gekocht.”

“Het is hier veel prettiger en plezieriger wonen!”

Als ik het echtpaar vraag waar ze zich in huis het fijnst voelen, stuurt Dorus zijn rolstoel direct naar zijn hobbykamer, aan de achterkant van de woning. Daar houdt hij zich bezig met zijn grootste pas­sies: treinen en oorlogs­documentatie. Bijna alles staat er op ‘pak­hoogte’. Hij be­schrijft de pracht van hun woning. “Als je aan de voorkant naar buiten kijkt, is er altijd wat te be­leven. En aan de achterkant is het juist lekker rustig, daar kijk je zo naar de Waal. Ik vind dat we hier nog heel tevreden leven, on­danks de gebreken en voelbare fysieke achter­uitgang.”

Bewust wonen: toptips voor iedereen

1 | M  ocht de nood eens aan de man zijn, is het goed dat men uw huisnummer goed kan lezen vanaf de straat. 2 | M  et een digitaal spionnetje of raampje in de deur, kunt u zien wie er achter de deur staat. 3 | V  oldoende licht in huis is prettig bij het koken en lezen, maar ook bij de deuren, de trap en richting het toilet. 4 | M  et woontechniek (ook wel domotica genoemd) bedient u op afstand verlichting, gordijnen, zonwering, garagedeuren, verwarming en andere apparaten. 5 | E  rg prettig: simpele, op afstand bedienbare, schakelaars en stopcontacten. 6 | P  rettig bij toiletbezoek ’s nachts: een nachtlampje onder aan de trap of op de overloop. 7 | O  verweeg slimme deurgrepen voor extra ondersteuning bij het bedienen van het voordeurslot. 8 | Z  o valt u niet: gebruik een verlengde stok of op afstand bedienbare raamopener om bovenraampjes open of dicht te doen. 9 | Z  o kunt u er makkelijk bij: wandcontactdozen op heuphoogte. 10 | M  et een bed met elektrisch verstelbare bodems stapt u gemakkelijk in en uit bed. 11 | V  oor extra veiligheid kunt u rookmelders en CO melders plaatsen. 12 | M  et een tweede trapleuning heeft u extra houvast en met een tweede toilet boven hoeft u ’s nachts de trap niet meer af om naar het toilet te gaan. 16 | Bewust wonen

Lucy Tromp

Talis en Portaal zijn bewust bezig met wonen. Dat is nodig ook, want Nederland vergrijst en van steeds meer mensen wordt verwacht dat ze langer zelfstandig blijven wonen. In de Meijhorst en Hees is daarom niet zomaar onderhoud uit­ gevoerd, maar duurzaam en levensloopgeschikt onderhoud. We zijn er bijzondere en kleurrijke woonverhalen op > > gaan halen! gemeente Nijmegen | 17

> Kleurrijk comfort in de Meijhorst

“Ik hoef hier nu niet meer weg!”

Buiten is het koud en guur. Het tast het humeur van Lucy Tromp, bewoner van de Meijhorst 1497, niet aan. Met een gemeende glimlach en zelf ge­ bakken koekjes worden we welkom geheten in haar opmerkelijk grote flatwoning op de negende etage. Technisch beheerder Eric Wijnveen van Talis is er al.

Touwtje

Wilma van der Giessen

Bewust wonen: tips voordat u gaat verbouwen

Geïnspireerd geraakt door deze onderhoudsverhalen? Dan heeft u wellicht wat aan deze tips wanneer u zelf gaat verbouwen.

1 | K  ijk eens samen met een deskundige naar uw woning en neem de voor- en achterkant ook mee. 2 | U  kunt een verlanglijstje maken. Wellicht zijn er zaken die u al langer aan wilde pakken. 3 | I nformatie verzamelen is altijd prettig. Bewaar daarom ook dit magazine. 4 | W  ellicht kunnen bladen en folders of het interieur van vrienden en bekenden u inspireren. 5 | P  robeer een plan te maken. Voeg uw ideeën samen met gekregen adviezen en ga aan de slag! 18 | Bewust wonen

>

Eric werkte voor een glasbedrijf, maar tijdens een sabbatical kwam hij tot de conclusie dat hij samen met mensen wilde werken. Bij Talis is hij dan ook op zijn plek. Hij kent Lucy als lid van de bewoners­ werkgroep, een groep van tien bewoners die mee­ denkt over het groot onderhoud van de flat­wo­ ningen. Dat was na 40 jaar noodzakelijk. Talis be­­sloot na overleg met een bouwkundig adviseur van de gemeente direct in te zetten op het levens­ loop­ge­schikt maken van de appartementen. Lucy is ge­boren en getogen in Alk­maar en belandde uit­ eindelijk in Nijmegen. In de Meijhorst woont Lucy met veel plezier, zeker nu het comfortniveau de laatste maanden spectaculair is gestegen. “Het is hier nu heerlijk binnen, ik ben er zo blij mee. Het kan in deze woning dus wel lek­ker warm zijn! Voor­heen kon ik onder mijn balkon­deur door zo naar buiten kijken, zoveel tocht zat eronder. Het was hier eigenlijk altijd koud.” Dat veranderde door het groot onderhoud. De hele buitenschil van de complexen werd opnieuw geïsoleerd en iedere woning kreeg HR-beglazing en een gloed­nieuwe cv-ketel. Eric laat zien wat er nog meer is gedaan, te beginnen in de badkamer. “De afvoer­leidingen zijn onder de vloer aangebracht, waar­door we de badkamervloer zo laag mogelijk konden maken. Het ligbad, waar de douche in zat, is verwijderd, waardoor er meer ruimte ontstaat en mensen veel veiliger kunnen douchen. Ook zitten er overal lichtschakelaars in plaats van touwtjes.” Lucy lacht. “Ik grijp nu de hele tijd mis, omdat ik nog zo gewend ben aan dat touwtje! Maar ik kan de bad­ kamerlamp nu gewoon vanuit het hal­letje aan­ doen.” Naast deze woningverbeteringen zijn al aanwezige aanpassingen, bij Lucy bijvoorbeeld wandbeugels, een douchestoel en een zwevend toilet, door de aannemer teruggeplaatst. Lucy wil voordat we weg gaan vooral benadrukken dat ze nu veel comfortabeler woont. “Tijdens zo’n ver­ bouwing zit je wel even in de puin, maar het is hier nu echt veel prettiger en plezieriger wonen.”

Kleurrijk en warm

We gaan een gebouw verder, naar Wilma van der Giessen, een ander lid van de bewonerswerkgroep. Ze woont al dik 20 jaar in haar kleurrijke woning en is niet van plan weg te gaan. “Ik had wel eens verhuisplannen, een huis met een tuin, maar het juiste moment diende zich nooit aan. Na het groot onderhoud kan ik hier nu gewoon blijven wonen.” Als de wereldgeschiedenis wat had meegewerkt, had Wilma nu niet in Nijmegen gewoond. “Toen ik in Leiden op school zat, ontmoette ik een Chi­ leense jongen. We werden verliefd en belandden uiteinde­lijk in Chili, dat was in de tijd van Pinochet. Na een half jaar was mijn ticket verlopen en het kon niet worden verlengd. Ik moest terug naar Nederland en daar was ik opgelucht over, maar het deed ook pijn, want hij bleef daar. Dankzij een door hem geschreven artikel kwam ik hem weer op het spoor, nu mailen we elkaar regel­ matig.” Terug naar de verbouwde woning van Wilma. Ze is te­vreden, behalve over het verloren gegane uitzicht. Op haar mobiele telefoon zien we een spectaculair rood-roze gekleurd avondtafereel. Dat uitzicht wordt nu belemmerd door een witte wand. Eric legt uit hoe het zover kwam. “We vragen de be­woners echt om over alles mee te denken. Ze heb­ben bijvoorbeeld de kleur van de voordeur en de tegels in de badkamer zelf bepaald en bij specifieke wensen denken we altijd mee. In dit geval raakte de wens van Wilma echter funda­ menteel aan het ontwerp van de architect. Die wil het complex een echt nieuwe look meegeven, strak, met rechte lijnen. Dus hier konden we niet in meegaan, wel hebben we geprobeerd het zo goed als mogelijk uit te leg­gen.” Wilma had de voordeur ook liever in en andere kleur gezien, maar de meer­derheid van de bewonerswerkgroep besliste anders. Eric: “Omdat er toch nieuwe voordeuren in de woningen moesten komen, hebben we ook maar direct de drempel bij de voordeur verlaagd.” We verlaten de woning van Wilma en staan te wachten op de lift. De liftdeuren moeten nu nog > handmatig geopend worden, maar ook dat is

Webtip!

Op www.woontechniekhulp.nl vindt u een overzicht van veel gevraagde woontechniek.

gemeente Nijmegen | 19

> binnenkort verleden tijd. Bij een complex waar ‘bewust’ groot onderhoud wordt uitgevoerd, horen natuurlijk ook liftdeuren die automatisch opengaan!

Pionieren met Portaal

“De mensen doen hier nu samen boodschappen” We bezoeken Wooncomplex Insulinde en schuiven er aan bij adviseur vastgoed Mariette Welbers en buurtbeheerder Hans Derksen van Portaal. Insulinde blijkt een heuse pioniersplek! Een gezellige plek ook. In de anderhalf uur dat het interview duurt, zijn er zo’n tien mensen het ge­ bouw in en uit gegaan. Het leverde Hans evenveel hartelijke begroetingen op.

Visie met zorg en welzijn

Mariette neemt ons mee terug naar 2006. “Er moest een en ander veranderen in de samenleving. In de zorg werd bezuinigd en mensen moesten langer thuis blijven wonen. Dat betekende dat Portaal met haar woningen aan de slag moest, zodat mensen langer thuis konden blijven wonen. Ook andere organisaties hadden dit besef, maar Portaal koos ervoor om niet alleen de woningen aan te pakken. We namen het welzijn van en de

zorg voor mensen direct mee in onze nieuwe visie.” Portaal zocht contact met Swon het se­nio­ rennetwerk en ZZGzorggroep, de partijen vonden elkaar snel en Insulinde werd het eerste complex waarmee Portaal vanuit deze nieuwe visie aan de slag ging. Volgens Mariette geen vreemde keuze. “De galerijvloeren waren bij nat weer te glad, die moesten we al aanpakken. Daarnaast had het complex al een ontmoetingsruimte, zijn er veel voorzieningen op loopafstand en was ver­bouwen ook mogelijk. De doucheruimten waren namelijk groot genoeg om ze rolstoeltoegankelijk te maken.” Na de keuze voor Insulinde, moest er draagvlak gecreëerd worden onder de 60 be­ woners. Portaal moest de woningaanpassingen uitleggen en de boodschap brengen dat de totale verbouwing een jaar zou duren. Mariette: “Dat be­ tekent wat, een jaar lang leven in een gebouw waar gerenoveerd wordt. In het hele traject stond de zorgvuldigheid daarom voorop, zelfs de aannemer is hierop geselecteerd.”

Wonderlijke dingen

De zorgvuldigheid bleek één van de succes­fac­ toren. Mariëtte: “We hebben de bewoners mee aan de hand genomen, open gestaan voor al hun vragen en ze van alle activiteiten op de hoogte gehouden. Ook hebben we drie ‘wisselwoningen’ ingericht, zodat de bewoners tijdens de renovatie het complex niet uit hoefden.” De aannemer ging aan de slag en met resultaat! Mariette: “De reno­ vatie leidde tot veel meer comfort en veiligheid. Zo zat in sommige doucheruimten de douchekop

Swon het seniorennetwerk

‘Help me even voordat ik over die snoeren struikel!’ Voorkomen is natuurlijk beter. Met het project Bewust Wonen zet Swon mensen al vroeg aan het denken over hun eigen woonsituatie: ‘Hoe ziet een veilige en comfortabele woon­toekomst er voor mij uit en hoe pas ik mijn huis hier tijdig op aan?’ Dat kan al heel eenvoudig en goedkoop, bijvoorbeeld door het goed weg­werken van losse snoeren en kleedjes. Gaat u verbouwen, denk dan meteen aan een hogere toilet, een inloopdouche zonder drempel of een keukenblok met laden in plaats van kastjes. De moderne techniek biedt boven­dien veel gemak en comfort. Met één knop alle verlichting in huis bedienen, zodat u niet voor iedere schemerlamp apart hoeft te bukken, dat wil toch iedereen!

ZZGzorggroep

U woont het liefst zelfstandig, thuis in uw vertrouwde omgeving. Maar soms gaat dat niet meer vanzelf. ZZG zorggroep helpt u dan verder. We bekijken samen met u wat nodig is om in uw huis te blijven wonen. Wat kunt u zelf doen, wat kan uw omgeving betekenen en waar heeft u hulp van professionals bij nodig. Het kan ook zijn dat u een woning zoekt met meer veiligheid en gemak. Of dat u dichterbij andere ouderen wilt wonen. Dat kan in een van onze appartementencomplexen. U woont daar zelfstandig, huurt een appartement van de woningcorporatie en ontvangt de zorg die u nodig heeft. Als het niet meer lukt zelfstandig te wonen, bijvoorbeeld als u fysiek sterk achteruit gaat of als er sprake is van dementie, bieden we een beschermde woonomgeving. Ook daar zet u uw leven voort op de manier die u gewend bent. 20 | Bewust wonen

Bewoners Insulinde denken mee over de inrichting nog vast aan de kraan van de wasbak. Als je onder de douche stond en je wilde warmer water, moest je de douche uitstappen. Er waren mensen die daar­door niet zo vaak douchten als ze wilden. Dat hebben we aangepakt. Het is maar één voorbeeld, zo zijn er veel meer. Het hele complex is nu rol­ stoeltoegankelijk en alle woningen zijn rollator­ doorgankelijk. Bewoners hoeven er in principe niet meer weg.” Hans zag tijdens de renovatie wonderlijke dingen gebeuren. “Insulinde ligt op de grens van Hees en het Waterkwartier en die mensen delen op zich niet zoveel. De renovatie zorgde er echter voor dat de groepen veel meer samen gingen optrekken. Ze kwamen samen in de ontmoetingsruimte, een ruimte die eigenlijk nooit meer gebruikt werd.” Mariette vindt het de be­ langrijkste opbrengst van de renovatie: “Insulinde kwam tot leven! De bewoners gingen weer naar elkaar omkijken, dingen samen doen, zelfs voor elkaar zorgen. Een mooi voorbeeld: één van de mannen reed nog wel auto, maar had een hekel aan boodschappen doen, twee dames waren niet echt mobiel meer, maar moesten wel bood­schap­ pen doen. Nu gaan ze samen!” Hans zag dat de sociale verbondenheid na de renovatie stand hield. “Iedere dinsdagmiddag zit de ontmoetingsruimte vol en zelfs het activiteitentientje is weer terug!

Mensen betalen onderling een tientje om dingen te organiseren.” Het gepionier bleef niet onop­ge­ merkt. Portaal kreeg als eerste woningcorporatie in Nederland een nieuw keurmerk van de Stichting WoonKeurmerken (SWK) en Insulinde werd één van de zes succesverhalen in een uitgave van koepelorganisatie Aedes. Het is prettig wonen in Insulinde. Hans: “Ik ben nu bijna 60 en als ik zou moeten verhuizen, zou ik heel graag oud willen worden in de Insulinde. Het is er gezellig en door de renovatie hoef je er niet meer weg.”

Webtip!

www.bewustwonennijmegen.nl Op deze site van projectleider Swon het seniorennetwerk vindt u een hulpmiddelen­gids, de woon­wijzer en diverse brochures met woontips. gemeente Nijmegen | 21

Nieuws & info

Hebt u nog vragen?

Neem dan gerust contact op met één van de deelnemende partners: Swon het seniorennetwerk www.bewustwonennijmegen.nl 024 365 01 90 www.swon.nl ANBO 024 663 55 27 www.anbo.nl Gemeente Nijmegen 14 024 (lokaal tarief) www.nijmegen.nl KBO Nijmegen www.kbo-nijmegen.nl 0900 821 21 83 Portaal 0800 767 82 25 www.portaal.nl Provincie Gelderland 026 359 91 11 www.gelderland.nl Seniorenraad Nijmegen [email protected]

Het laatste beeld: op naar een mooier Meijhorst!

Verbeteringen met bescheiden budget: het kan! Leuk dat bewust wonen en natuurlijk wilt u graag in uw huidige huis kunnen blijven wonen. Maar iedere euro kan maar één keer uitgegeven worden en het is wel crisis! Keuzes, keuzes… De belang­rijkste financiële tip: neem verbeteringen mee wanneer u gaat bouwen of verbouwen. Als er een deur verdwijnt, verwijder dan bijvoor­beeld de drempel. Hier zetten we de prijzen van een aantal verbete­ringen voor u op een rijtje. U ziet: u kunt altijd wel met iets beginnen! • Rubberen oploop voor oplossen hoogteverschil: € 150,• Wandbeugel bij de deur: € 75,• Spion in voordeur aanbrengen: € 100,• Tweede trapleuning aanbrengen, per meter: € 50,• Stok met haak voor bedienen hoge ramen: € 20,• Stopcontactschakelaars voor bediening op afstand: € 75,• TL-buis aanbrengen boven het aanrecht: € 75,• Automatische nachtverlichting, per stuk: € 25,• Antisliplaag in kleine badkamer aanbrengen: € 410,• Opklapbare beugel aanbrengen, naast toilet: € 120,-

Spectrum partner met elan 026 352 34 20 www.spectrumelan.nl

Meer informatie vind u op www.huistest.nl. Of belt u eens met een woon­adviseur. Die komt graag bij u langs.

Standvast wonen 024 382 01 00 www.standvastwonen.nl

Tips voor ons allemaal!

Talis 024 352 39 11 www.talis.nl

Naast alle specifieke tips die in dit magzine staan, zijn er ook tips die iedereen ter harte kan nemen.

WBS de Gemeenschap 024 381 78 00 www.wbsg.nl Woongenoot 024 344 06 39 www.woongenoot.nl ZZG zorggroep 024 366 57 77 www.zzgzorggroep.nl 22 | Bewust wonen

1 | M  et een bak, mand of postopvangkast achter de brievenbus hoeft u niet meer te bukken om de post op te rapen. 2 | B  eugels geven stevigheid en extra houvast. 3 | E  en douchestoel in uw bad­kamer kan een uitkomst zijn. Zo kunt u zittend douchen of aan- en uitkleden. 4 | D  enk aan voldoende bewegings­ruimte. Heroverweeg over­ bodige meubels. 5 | U  w bestaande meubels kunnen door kleine verbeteringen toekomstgeschikt worden. 6 | E  en duidelijk hoorbare voordeurbel is handig. Ze zijn er ook met lichtsignaal of een trilfunctie. gemeente Nijmegen | 23

Het laatste woord

Yvonne Blijdorp, beleidsadviseur gemeente Nijmegen

“Sommige woning­ aanpassingen leveren direct extra comfort op!” Altijd prettig, een beleidsadviseur die zich in­ houdelijk ècht aan een thema verwant voelt! Yvonne Blijdorp is beleidsadviseur Maatschap­ pe­­lijke Ontwikkeling en, samen met haar col­ lega Gwen Janssen van Wonen, verant­woorde­ lijk voor het beleid rondom Bewust wonen. Ze is opgegroeid op een boer­derij in de kop van Noord-Holland en had er een fijne jeugd. “Daardoor weet ik als geen ander dat het niet leuk is om te moeten ver­huizen. Soms kan het echter niet anders. Toen ik in Wageningen ging studeren, heb ik ons huis en onze woon­ plek enorm gemist.”

Bewustwording

In de gemeente Nijmegen heeft Yvonne het beleid rondom ‘Bewust wonen’ geïnitieerd. Ze wil benadrukken dat Swon het seniorennetwerk het project trekt. “Zij zijn de aangewezen partij in de stad om senioren op diverse vlakken te ondersteunen. Daar hoort ook dit bewust­ wordingstraject bij.” Want om bewust­wording gaat het, en niet al­leen bij bewoners. “Ook woningcorporaties en particuliere verhuurders moeten voor hun klan­ten, de huurders, goed nadenken wat er nodig is om ervoor te zorgen dat zij zo lang mogelijk kun­nen wonen waar ze wonen. Ik merk in overleg met hen ook echt dat zij het een belangrijk onder­werp vinden en dat maakt de samenwerking prettig!” Wanneer is Yvonne tevreden over ‘Bewust wonen’ in Nijmegen? Ik zou het heel mooi vinden als we met alle partijen, die bij het project betrokken zijn dezelfde boodschap brengen over ‘Bewust wonen’. Dan krijgen alle bewoners een duide­ lijk verhaal. Verder hoop ik we er met onze in­ formatie­voor­ziening en onder­steuning aan kun­nen bijdragen dat alle bewoners in Nij­ megen, dus ook de be­woners van koop­ woningen, op tijd gaan nadenken over hun woon­situatie. En dat ze gaan beseffen dat sommige woonaanpassingen direct extra comfort op­leveren!”