MAGAZINE BLUES IS EEN RELIGIE WALTER TROUT: WOMEX MUST VOOR WERELDMUZIKANTEN MEELIFTEN OP DE MUZIEK FESTIVALS ALS PROEFTUINEN

MAGAZINE

WALTER TROUT:

‘BLUES IS EEN RELIGIE’ WOMEX MUST VOOR WERELDMUZIKANTEN MEELIFTEN OP DE MUZIEK FESTIVALS ALS PROEFTUINEN HENK WESTBROEK: ‘DE BV POP IS DOOD’

MAGAZINE VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | DECEMBER 2015 | NR.4 | JAARGANG 15

2

3

van de redactie

BIG BUSINESS Het leven van een muzikant gaat niet over rozen – zeker niet als je leeft voor de blues. Na een roerig bestaan als blueslegende, bezweek Walter Trout op 63-jarige leeftijd bijna aan een kapotte lever. Maar hij kreeg een nieuwe, begon weer bij af en speelde zijn vingers stuk op zijn nieuwe plaat Battle Scars. Op 28 november laat hij het horen in Carré; een dag eerder krijgt hij de Sena European Guitar Award voor zijn imposante oeuvre. Iets wat hij een onbeschrijfelijke eer vindt. Het winnen van prijzen doet nou eenmaal goed. Ook als het geen ‘wereldprijs’ is. Het kan net dat cruciale zetje zijn waarmee je verder komt. Hoe dat werkt, vroeg Rianne van der Molen aan de vorige drie winnaars van de Sena Performers POPnl Award. Deze prijs reikt Sena jaarlijks uit om jong talent een podium te bieden en een kans te geven zich te professionaliseren. Yori Swart, Cirque Valentin en La Corneille vertellen hoe het na het winnen van de wedstrijd ging rollen: ze konden conditie opbouwen, experimenteren, een plaat maken. We kijken uit naar hoe het Brahms, de winnaar van afgelopen zomer, zal vergaan.

CALEFAX

“Blues is een religie,” zegt wonderkind Walter Trout. Hij lag op sterven, kreeg een nieuwe lever en nu toert hij weer. Op zijn stop in Nederland ontving hij de Sena European Guitar Award.

Wereldwijd juichen fans voor het Amsterdamse rietkwintet Calefax. De groep viert z’n dertigste verjaardag en is nog lang niet klaar.

We hebben een merkwaardig omroeplandschap, verzucht Erwin Angad-Gaur in Reflecties. Opgetuigd omwille van de diversiteit, maar daar is vaak helaas weinig van te merken.

4

8

10

ROALD VAN OOSTEN

WORLD MUSIC EXPO

FESTIVALS ALS PROEFTUINEN

Met zijn eerste band Caesar veroverde hij de wereld die hij wilde veroveren. Nu componeert en speelt hij voor theater en film: “Maken is altijd bevredigend.”

Stan Rijven was op de WOMEX: “Voor internationaal succes is aanwezigheid op een muziekbeurs minstens zo belangrijk als van je laten horen op social media.”

Muziekfestivals kun je zien als een soort mini-maatschappijen. Dat maakt ze het ideale testterrein voor innovatieve start-ups. Wie lift mee op de muziek met een slim idee?

16

18

24

 PERFORMERS MAGAZINE wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de Sena-sectie Uitvoerende Kunstenaars. Het blad is bestemd voor rechthebbende uitvoerende kunstenaars en andere geïnteresseerden.

HET KAN NET DAT CRUCIALE ZETJE ZIJN

DE PUBLIEKE OMROEP

WALTER TROUT

Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

©2015 Sena

HOOFDREDACTEUR:

Willemijn de Jonge

REDACTIE: Erwin Angad-Gaur, Anita Verheggen en Mascha Felix (fotoredactie)

Ondertussen houdt Erik Thijssen de vinger aan de pols wat betreft de naleving van het auteurscontractenrecht – de omroepen hebben hun contracten nog niet ‘eerlijker’ gemaakt voor de muzikant. Ook de publieke omroep niet, benadrukt Erwin AngadGaur in een vurig betoog. Maar terwijl er nog altijd vakbonden en beroepsverenigingen nodig zijn om te ijveren voor een eerlijk inkomen voor de muzikant, wordt de scene waarin die muzikant opereert steeds meer gezien als vruchtbare voedingsbodem. Muziekfestivals zijn immers een soort mini-maatschappijen, waarin je van alles in het klein kunt uitproberen op het aanwezige publiek. Een tent of een wc of een koptelefoon – het kan zomaar weer uitgroeien tot big business. We gingen naar ADE Green, waar het innovatieplatform Open-House experimenteert met nieuwe diensten en producten die niet alleen een kans hebben om een commercieel succes te worden, maar ook de maatschappij een beetje verder kunnen helpen. En hopelijk de muzikant ook.

EINDREDACTIE: Willemijn de Jonge COVERFOTO:

Walter Trout



Foto: Goffe Struiksma

VORMGEVING: Fellows DRUK: Zwaan OPLAGE: 17.000 AUTEURS: Jean-Paul Heck, Guido van Oorschot, Erwin Angad-Gaur, Rianne van der Molen, Erik Thijssen, Jowi Schmitz,

EN VERDER

Stan Rijven, Anita Verheggen, Jasper van Vugt, Willemijn de Jonge en Henk Westbroek. REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20,

Postbus 113, 1200 AC Hilversum



Telefoon: (035) 625 17 00



E-mail: [email protected]



Website: www.sena.nl

7 SENA NIEUWS

15 Hoe verder met het auteurscontractenrecht?

22  DE WAARDE VAN MUZIEK

12 Sena Performers POPnl Award

21 PODIUM: MARK GERRITS

27 Henk Westbroek

4

5

POPICOON

WINNAAR VAN SENA EUROPEAN GUITAR AWARD 2015 WALTER TROUT

Walter Trout kan het zelf maar moeilijk geloven dat hij de winnaar is van de Sena European Guitar Award 2015. “Om dezelfde prijs te krijgen als mensen als Steve Lukather, Brian May, Slash en Jan Akkerman, geeft een onbeschrijfelijk gevoel.” Tekst: Jean-Paul Heck Foto’s: Goffe Struiksma

‘IK HEB ALTIJD EEN ROERIG LEVEN GELEID’ Trout slikt nog maar eens. Bevangen door emoties doet hij zijn verhaal. Het wonderkind heeft een zware periode achter de rug. Vorig jaar mei onderging hij een levensreddende levertransplantatie. “Het gaf me de tijd om terug te kijken op mijn leven. Ik ben geboren in New Jersey en had een zware jeugd. Het is niet zo dat ik op een dag besloot om blues te gaan spelen. Het is mijn manier om de sores die ik heb gekend te bezingen.” Trout is de eerste pure bluesgitarist die de Sena European Guitar Award wint. Internationale grootheden zoals Queen-gitarist Brian May, Slash en Toto-gitarist Steve Lukather, maar ook Nederlandse gitaristen gingen hem voor. Zo mochten Jan Akkerman, Leendert Haaksma, Dany Lademacher, Adrian Vandenberg en George Kooymans de gewilde award al in ontvangst nemen. “Ik heb het er al met Steve Lukather over gehad. Hij won de award in 2010 en is er nog altijd supertrots op. Het is duidelijk dat de Sena European Guitar Award internationaal echt meetelt.” Trout is een bescheiden man. Minder uitgesproken dan bijvoorbeeld zijn landgenoot Joe Bonamassa. “Ik heb altijd hard moeten werken voor mijn geld en heb nooit de nadruk gelegd op exposure of andere bijzaken.” PAS LAAT SOLO Trout werd eind jaren zestig als jong talent ingelijfd door zanger en songwriter Percy Mayfield. Later ontwikkelde hij zich als veelgevraagd sideman voor grootheden als John Lee Hooker, Big Mama Thornton en Joe Tex. “Ik heb van al die mensen heel veel geleerd en dat is ook de reden waarom ik zoveel stijlen in mijn muziek integreer. Maar ik heb

pas echt een sprong gemaakt toen ik eind jaren zeventig naar Los Angeles verhuisde. Toen ging er een wereld voor me open. Eerst speelde ik in de band Canned Heat en later werd ik gespot door John Mayall. Al op jonge leeftijd was John mijn grote held, dus het aanbod om in zijn band de Bluesbreakers te komen spelen, liet ik niet aan me voorbijgaan.” Wat Trout ook van de Engelse veteraan leerde: “Blues is een religie die je strikt moet naleven. Daar ben ik tot op de dag van vandaag nooit van afgeweken.” Toch durfde hij pas op 38-jarige leeftijd voor een solocarrière te gaan. “Ik vond mezelf voor die tijd niet goed genoeg om me zowel als gitarist, zanger en songwriter te profileren. Ik vind dat je als bluesmuzikant eerst moet rijpen voordat je wat zinnigs hebt te melden.” Trout verliet in 1989 John Mayall’s Bluesbreakers, richtte de Walter Trout Band op en bracht een jaar later het debuutalbum Life in the Jungle uit. In de jaren daarna volgde er een stroom aan optredens en studio- en live-albums. Zijn unieke gitaarstijl, prachtig rauw stemgeluid en energieke optredens leverden hem wereldwijd een grote schare devote volgelingen op. “Ik kan nu overal in de wereld spelen, zonder ooit mijn integriteit te verliezen. Ik ben trots op mijn oeuvre en trots op mijn fans. Maar vooral trots om een vaandeldrager te zijn van de bluesmuziek.” ZWARE STRIJD De man die nu in de fraaie badplaats Huntington Beach nabij Los Angeles woont, leefde ook het leven van een echte bluesmuzikant. Jaren van overmatig drankgebruik, zorgden uiteindelijk voor een leverfalen. Alleen een nieuwe 

Sena Nieuws

6

Afsluiting 2012

‘IK HEB ME VAAK AFGEVRAAGD OF IK OOIT NOG GITAAR ZOU KUNNEN SPELEN’

lever zou soelaas bieden. “In april 2014 kwam ik terecht in UCLA, het bekendste ziekenhuis van Los Angeles. Daar lag ik op een aparte afdeling voor leverziektes, in een kleine, afgezonderde hoek. In de eerste nachten dat ik daar lag, gingen er om mij heen drie mensen dood. Ik dacht echt dat ik de eerst volgende zou zijn.” De situatie werd steeds precairder omdat er geen nieuwe lever voorhanden was. “Uiteindelijk kwam ik via mijn bluescollega Curtis Salgado terecht in een hospitaal in Omaha, Nebraska. Niet alleen bleek daar de wachtlijst voor een nieuwe lever korter te zijn, ook de levensverwachting na een transplantatie ligt er een stuk hoger. In Los Angeles zou ik na een operatie 18 procent kans hebben om het te overleven en in Omaha 82 procent. Dat klinkt onwaarschijnlijk, maar het is wel zo.” In Omaha moest Trout ook nog zes weken op een nieuwe lever wachten. “Net voordat ik hem kreeg, vertelde de dokter mij dat ik nog maximaal drie dagen te leven had. Het was een vreselijke periode maar mijn vrouw Mary heeft er echt voor gezorgd dat ik in leven bleef. Zij is medisch onderlegd en heeft de verplegers in Omaha met raad en daad bijgestaan.” Kort na de operatie raakte Trout ook nog drie keer in coma. Maar uiteindelijk won zijn lichaam de zware strijd.

URENLANG OEFENEN Het is dus niet zo gek dat songs op zijn nieuwe album Battle Scars verwijzen naar die gitzwarte periode. “Ik heb in totaal ruim zes maanden in het ziekenhuis gelegen, ik kon amper bewegen. Toen ik begin september thuiskwam, was ik nog heel onzeker. Ik heb me vaak afgevraagd of ik ooit nog gitaar zou kunnen spelen. In het begin wilden mijn vingers ook totaal niet. Ik was net een kind dat voor het eerst in zijn leven urenlang oefent op zijn gitaar. Het leek wel of mijn vingers in brand stonden. Daarnaast had ik ook veel problemen met praten en lopen.” Pas tegen het einde van 2014 maakte Trout enige vorderingen. Hij moest echter tot nieuwjaarsdag wachten om weer eens echt los te kunnen gaan op zijn Fender Stratocaster. “Het is familietraditie om ieder jaar vanaf twaalf uur ’s nachts met mijn band en zonen op de oprit van ons huis te spelen. We gaan dan net zolang door tot de politie komt. Ook nu, al was ik er eigenlijk nog lang niet aan toe. Na drie nummers zat ik er helemaal doorheen maar het voelde wel vreselijk goed.” Daarna kwam het moment om weer aan nieuwe songs te gaan denken. Trout kreeg daarbij de hulp van het Nederlandse platenlabel Mascot Records die de Amerikaan al jaren onder contract heeft. “Ik heb mijn platenbaas Ed van

Zijl gebeld en die gaf aan dat ik wat hem betreft kon beginnen. Dit keer was het uitgangspunt voor de songs simpel. Ik heb het overleefd en dat moet ik vieren.” I’M BACK Battle Scars is tevens de reflectie van een rijke carrière vol voor- en tegenspoed. “Ik heb altijd een roerig leven geleid. Al vanaf het moment dat ik in deze business kwam. In de beginjaren was ik verslaafd aan heroïne. En dat heb ik ook gemerkt tijdens mijn ziekenhuisperiode. Hoewel ik al jaren ben afgekickt, reageerde mijn lichaam enorm sterk op morfine. Ik zing ook op dit album: I need something for the pain, but I’don’t wanna strung out again. Mijn leven is echt ingrijpend veranderd. Zoals Sting zong in het Policenummer Every Breath You Take, geniet ik nu van elk moment dat ik hier op aarde ben.” En dat zullen we weten. De komende maanden staat de wereldtournee I’m Back op het programma. Maar eerst is daar het geweldige voorgerecht: De uitreiking van de Sena European Guitar Award op 27 november in Amsterdam. “In de bluesmuziek worden niet zoveel prijzen weggegeven. Dit is een award met veel historie maar ik zie het ook als een geweldige opsteker. Zeker ook omdat de prijs bij mij, mijn vrouw en kinderen veel emoties teweeg heeft gebracht.”

Laatste kans repertoire 2012 Aanmelden kan nog tot 31 december Heb jij nog repertoire over het jaar 2012 dat nog niet is aangemeld? Doe dit dan voor 31 december 2015. Daarna wordt dat jaar afgesloten en wordt repertoire over die periode niet meer verwerkt. Daarvoor geldt namelijk een wettelijke termijn van drie jaar. Het aanmelden van repertoire doe je via je account op de portal MySena.

→ WWW.SENA.NL

7

9

Foto: Marco Borggreve

8

Wereldwijd juichen fans voor het Amsterdamse rietkwintet Calefax. De groep viert z’n dertigste verjaardag en is nog lang niet klaar. Door Guido van Oorschot

Calefax

Baanbrekende club

Regelrecht geschenk Maar hoe houd je het dertig jaar vol, met z’n vijven? Alban Wesly, fagottist van het eerste uur, denkt niet lang na. “We voelen elkaars emotie goed aan. Als iemand ongelukkig wordt van een keuze, zal de rest niet doordrukken. Van de andere kant: wanneer een van ons waanzinnig enthousiast is over een componist of een muziekstuk, dan zeggen we tegenwoordig sneller: oké, laten we het proberen. Als je pas iets onderneemt met minstens drie stemmen vóór, loop je een hoop experimenten mis. Soms leidt het tot een regelrecht geschenk.” De vijf kunnen van Calefax leven. “We zijn een kleine club met weinig overhead.” zegt Wesly, “Onze concerten bedruipen doorgaans zichzelf, we werken relatief onafhankelijk van subsidie.

Foto: Rob Marinissen

Snotneuzen waren ze, maar muzikale snotneuzen. De oprichters van Calefax troffen elkaar in 1985 op het Amsterdamse Barlaeus Gymnasium. De school vierde z’n 100-jarig bestaan met een opera en vijf blazers uit het schoolorkest vonden het té leuk om niet samen door te gaan. Toevallig bespeelden ze allemaal een rietinstrument. Na wat gehussel kwamen ze uit op een rare combinatie: hobo, klarinet, saxofoon, fagot en basklarinet. Dat voor die bezetting nog nooit een noot was geschreven, maakte het avontuur alleen maar spannender. Nog even de naam van een Amsterdams fabriekspand geplukt – Calefax, voor scheepsmotoren – en een baanbrekende club was geboren. Dertig jaar later zijn de snotneuzen van toen hele meneren. Ze vonden een nieuw genre uit: het rietkwintet. Ze verrijkten het repertoire met 160 nieuwe composities en minstens zo veel arrangementen. Ze spelen alles wat los en vast zit, van de Middeleeuwer Guillaume de Machaut tot de avant-gardist Karlheinz Stockhausen. Laat de naam Calefax vallen en fans staan wereldwijd te juichen. Dat samenspel, die virtuositeit, die kleur!

De subsidie die we krijgen, gebruiken we vooral voor bijzondere projecten, of voor onze bladmuziek- en cduitgaven. Met het succes neemt wel de verantwoordelijkheid toe. Stel dat ik iets geks wil doen buiten Calefax om, of nog maar tien concerten per jaar wil geven. Dat heeft onmiddellijk impact op de financiële huishouding van vijf gezinnen.” Wigmore Hall Gek, bedenkt Wesly, de jongens van Calefax kennen elkaar langer dan hun eigen vrouw. “Sinds we allemaal kinderen hebben is één vraag steeds prangender geworden: hoe lang ben je van huis, schat? De afspraak is dat we niet langer dan twee aaneengesloten weken op tournee gaan. Toevallig hadden we vorig seizoen drie buitenlandse reizen: naar de VS, Brazilië en Japan. Dat was eigenlijk te veel.” Calefax schitterde in een zinderende Wigmore Hall, de kamermuziektempel van Londen. In de Philharmonie van Keulen applaudisseerde duizend man publiek. “Dan voelt een concert voor 45 man in Middelburg toch lastig,” zegt Wesly, “hoe prachtig die zaal ook klinkt. Ik zeg niet dat we niet in Zeeland moeten spelen, maar voor de toekomst denk ik wel aan schaalvergroting. Als we maximaal 80 concerten per jaar willen geven, moeten we strenge keuzes maken. Dat voelt als een geweldige luxe.” → www.calefax.nl

10

11

REFLECTIES

VOORBEELDFUNCTIE

Dit gezegd hebbende en nu we toch met elkaar spreken, opnieuw zonder te schreeuwen: Uw kabinet en uw kamer voerden dit jaar (tien jaar na de landen om ons heen) het auteurscontractenrecht in. Steeds meer heeft u oog voor de marktpositie van auteurs en artiesten, zoals ook uw adviesorganen, waaronder niet in het minst De Raad voor Cultuur. Opeenvolgende bewindspersonen van opeenvolgende kabinetten hebben de contractpraktijk van de publieke omroep (met gedwongen uitgavecontracten en kickbackregelingen) veroordeeld, maar u heeft werkelijk ingegrepen. In het nieuwe auteurscontractenrecht worden dergelijke bepalingen vernietigbaar, via een gang naar de rechter, of via de nog op te richten geschillencommissie auteurscontractenrecht. Wat ik u, namens de Ntb, de VCTN, Sena Performers en alle bij Platform Makers aangesloten belangenorganisaties voor auteurs en artiesten wil vragen is het volgende: zou u willen overwegen de publieke omroep te verplichten te contracteren conform de wet? Zou u de bedoeling van de nieuwe wet in de subsidievoorwaarden voor de publieke omroep willen opnemen, met relevante financiële consequenties bij overtreding? Het zou veel procedures kunnen voorkomen en een uiterst eenvoudige bijdrage zijn aan uw beleidsdoelen.

DE PUBLIEKE OMROEP Wat onder druk van toenmalig gedoogpartner PVV werd afgebroken door het kabinet Rutte I lijkt de afgelopen jaren voorzichtig naar een herstel te bewegen. Regering en Tweede Kamer staan weer positief ten opzichte van de waarde van cultuur. Reden tot te groot optimisme is dat niet: wat letterlijk werd afgebroken (zoals diverse orkesten en andere culturele instellingen) zal vermoedelijk nooit heropgebouwd kunnen worden. Maar stap voor stap ontstaat bij kabinet en Tweede Kamer hernieuwde aandacht voor talentontwikkeling en zelfs aandacht voor de inkomenspositie van de kunstenaar, iets wat jarenlang – ook voor de komst van Rutte I – een taboe was. Schreeuwen om cultuur lijkt niet langer nodig; de overheid en de cultuurwereld zijn weer gewoon met elkaar in gesprek. Een goede zaak. Maar nu wij toch met elkaar in gesprek zijn een paar punten over de publieke omroep, als dat mag.

PUBLIEKE OMROEP

We hebben een merkwaardig omroeplandschap van verzuilde omroepen, nieuwe ‘rechtse omroepen’ ter compensatie van de ‘linkse kerk’ die de bestaande omroepen (de TROS is links?) klaarblijkelijk beheersten, geregeerd door een legertje omroepdirecteuren, netmanagers en zendercoördinatoren (waaronder de door Henk Westbroek zo geliefde “muziekpolitie”, die radio dj’s al jaren geleden het recht plaatjes te draaien die zij zelf uitkozen afnam en daar voor in de plaats een rigide lijst met A-rotaties,

B-rotaties en C-rotaties introduceerde). Het aardige is dat dit hele circus voornamelijk werd opgetuigd in naam van ‘de diversiteit’: de zo belangrijke publieke taak van de omroep, waarvan toch vaak helaas weinig te merken valt.

DEKKER

Staatssecretaris Dekker maakte mij onlangs – en kortstondig – blij toen hij betoogde dat de omroep niet langer programma’s moest produceren die de commerciële omroep ook met graagte produceren wil. Hilversum viel over hem heen. Uiteraard. De staatssectretaris werd door Jinek, overigens geproduceerd door Jeroen Pauw voor de VARA in opdracht van de netmanager van NPO 1 (als u dat nog volgt), kritisch ondervraagd, kwam in moeilijkheden bij de vraag welke geliefde programma’s dan zouden moeten sneuvelen (“Boer zoekt vrouw, was dat amusement? Mag dat blijven?”) en liep een kleine publicitaire bloedneus op. Hij liet zich niet van zijn pad brengen, bracht zijn voorstellen naar de Tweede Kamer, waar opnieuw bleek dat ze weliswaar een goede gedachte bevatten maar feitelijk weinig duidelijkheid verschaften. Veel veranderen zal er daarom niet.

DIVERSITEIT

Toch had Dekker volstrekt gelijk: de publieke omroep is er om datgene te doen wat ‘de markt’ (lees: de commerciële omroepen) niet kan of wil doen. Maar die keuze zou fundamenteler en duidelijker mogen.

‘STAATSSECRETARIS DEKKER MAAKTE MIJ ONLANGS – EN KORTSTONDIG – BLIJ’

Concreet: de publieke omroep is er om hoogwaardig Nederlands drama, onafhankelijke journalistiek en een divers cultuuraanbod een podium te bieden. Dat is meer dan een minuut muziek in De Wereld Draait Door en jazz op een themakanaal. Wat Dekker niet zei, maar wel had moeten zeggen in plaats van zich te focussen op amusement (inderdaad een vage term): de publieke omroep is er niet om meer geld te bieden voor sportevenementen dan de commerciëlen, die volledig bereid zijn de samenvattingen van het voetbal uit te zenden, maar tegen een lagere prijs. Jammer misschien voor de KNVB, maar voor de kijker zou het weinig verschil maken. Hetzelfde geldt uiteraard voor succesvolle amusementsprogramma’s. Wat is er tegen als een kijkcijferhit zou worden overgekocht door een commerciële zender? Het is vaker gebeurd, maar meestal om andere redenen: Dit Was Het Nieuws werd gecontinueerd bij RTL, de Rijdende Rechter maakte recent een transfer naar de commercie – dit laatste tot ongenoegen van de publieke omroep. Maar waarom?

Ik dank u zeer. Erwin Angad-Gaur

Probleem is uiteraard dat overheid en politiek van de publieke omroep zowel invulling van de publieke taak als publiek bereik vragen. De kijkcijfers beheersen daarom Hilversum, een waarheid als een koe, die alleen ten tijde van kritiek op de publieke omroep door iedereen ontkend wordt. Een eerlijke keuze van de overheid kan daar een einde aan maken. Dekker heeft daarvoor misschien een belangrijke eerste stap gezet.

12

13

SENA PERFORMERS POPNL AWARD

‘WE HADDEN DE PRIJS WEL WAT MEER MOGEN UITBUITEN’

VANUIT DE PROVINCIE NAAR DE MELKWEG

Sinds 2007 wordt jaarlijks de Sena Performers POPnl Award uitgereikt, één van de grootste bandcompetities van Nederland. Inmiddels zijn er negen winnaars. Maar hoe gaat het nu eigenlijk met ze? We vroegen het oud-winnaars Yori Swart, Valentijn Bannier van Cirque Valentin en Guy Corneille van la Corneille. Door Rianne van der Molen

Wedstrijden winnen

Vlieguren maken

“Er komt een spannende tijd aan, want mijn tweede album is bijna klaar. Dat is grotendeels opgenomen in een oude gevangenis, waar ik twee jaar heb gewoond. Een inspirerende plek, waar ik me heel vrij voelde. Dat hoor je straks hopelijk terug op de nieuwe plaat, ik ben heel benieuwd hoe die ontvangen wordt.”

“De afgelopen jaren ging het heel goed. Na het winnen van de POPnl award heb ik ook nog de Grote Prijs van Nederland gewonnen, werd ik uitgeroepen tot 3FM Serious Talent, mocht ik spelen bij De Wereld Draait Door en deed ik voorprogramma’s van Milow, Jonathan Jeremiah en Agnes Obel. Het was na die wedstrijd alsof het allemaal in elkaar overvloeide. Heel bijzonder. Door al die optredens kon ik echt conditie opbouwen.”

“Voor een beginnende muzikant is dat ontzettend belangrijk. Je moet kunnen spelen en uren maken. Als je dat niet doet, ga je achteruit. Ik zie mezelf als een sporter. Als een schaatser stopt met trainen, gaat zijn conditie achteruit. Voor een muzikant is dat hetzelfde. Daarom zijn wedstrijden zoals deze zo ontzettend goed als je net begint, want optredens krijg je niet zomaar. En al helemaal niet in toffe zalen zoals Paradiso.”

Fotograaf: Simon Wald Lasowski

Nu

Fotograaf: Mcklin, Victor van der Griend

WINNAAR 2011: YORI SWART

Alle regionale popkoepels en de

werd, won de wedstrijd. In 2012 kwam

talent een podium bieden en een kans

popkoepels van Rotterdam en

daar een cheque van 2500 euro van het

geven om zich te ontwikkelen en te

Amsterdam organiseren jaarlijks een

Sena Muziekproductiefonds bij.

professionaliseren. Deelname zorgt voor

bandwedstrijd. De winnaars daarvan

Afgelopen jaar is de opzet gewijzigd.

meer naamsbekendheid; het winnen van

treffen elkaar bij de Sena Performers

De winnaar van 2015, The Brahms, werd

de prijs kan net dat cruciale zetje zijn naar

POPnl Award. Vanaf 2007 wordt de prijs

gekozen door een vakjury en won een

meer. Bovendien is er een goede follow-

uitgereikt. In eerste instantie draaide

cheque van 5000 euro. Assorted Travellers

up. Sena heeft met de Bevrijdingsfestivals

alles om de boekingen. Boekers van

uit Flevoland won de publieksprijs en

afgesproken dat bands die aan de

diverse zalen bepaalden in de grote

kreeg een cheque van 3000 euro van

eindrondes van de POP NL Awards

finale welke band zij op hun podium

het Sena Muziekproductiefonds mee.

meedoen ook geprogrammeerd worden

wilden zien. Wie het meest geboekt

Sena wil met deze wedstrijd jong

op de Sena Talent Stages op 5 mei.

WINNAAR 2012: CIRQUE VALENTIN Zanger/gitarist Valentijn Bannier:

Nu

Succes rondom de band

Ondersteuning helpt

“Het gaat goed. De afgelopen jaren ben ik heel druk geweest. Met Cirque Valentin heb ik veel gespeeld, we hebben een album (On Pleasure Island, red.) in 2014 uitgebracht en ik heb veel opgetreden met mijn andere bands Steye & The Bizonkid en afrobeatgroep Koffie. Nu is de tijd aangebroken om nieuw materiaal te schrijven. Live kreeg ik het gevoel dat we een beetje uitgespeeld waren met die oude nummers.”

“Het is mooi dat je door de prijs ook wat persaandacht krijgt. Dat heeft zeker een lift gegeven. De afgelopen jaren mocht ik op veel toffe podia staan, heb ik heel veel goede muzikanten ontmoet en kan ik leven van de muziek. Gaaf is het ook om nu te zien dat de zangeressen van toen, Cato van Dijck en Suus de Groot, nu zelf zoveel succes hebben met My Baby en Sue the Night. Daar ben ik heel trots op. Ook rondom de band gebeuren mooie dingen.”

“Sowieso kwam de award op een ideaal moment. Het ging in die periode al lekker met ons en door de optredens die we wonnen, kregen we een extra boost. We kregen veel aandacht en leerden verschillende programmeurs kennen. Dat is als beginnende band heel handig. Van die contacten kunnen we nog altijd gebruik maken. Zo levert die wedstrijd ons nog steeds iets op.” 

Nieuwe kansen

Experimenteren met prijzengeld

“Concreet leverde deze prijs mij elf optredens op en heel veel eer. Ik vond het heel bijzonder om door elf zalen geboekt te worden, dat gaf mij enorm veel zelfvertrouwen. De wedstrijd heeft mij echt kansen gegeven die ik anders niet had. Ik had de kilometers van de voorrondes en de geboekte optredens hard nodig om beter te worden. Die kans kreeg ik omdat anderen mijn potentie zagen. Daardoor kan ik nu van de muziek leven en albums maken. Daar ben ik ongelofelijk dankbaar voor.”

“Ons debuutalbum hebben we mede kunnen maken dankzij het geld (€ 2.500, red.) van Sena. Dat gaf enorm veel vrijheid. Daardoor kon ik uitgebreid experimenteren. Zo heb ik drie nummers naar verschillende producers en master-engineers gestuurd. Gewoon om te kijken hoe zij mijn muziek zouden aanpakken. Al die tracks werden totaal anders. Door dat experiment werd voor mij heel duidelijk welke sound ik als band wil hebben. Dat had ik zonder dat geld niet zo gemakkelijk kunnen uitvinden.”

14

15

ALLE WINNAARS OP EEN RIJ Karmakonga

The Tunes

2007

2008

2009

Skip Intro

Yori Swart

2010

Heist

2011

La Corneille

2012

Cirque Valentin

2013

Vlak voor de zomer werd het auteurscontractenrecht door de Eerste Kamer aangenomen. De nieuwe wettelijke bepalingen werden op 1 juli, na jarenlange lobby van met name de vakbonden voor makers, geldig Nederlands recht. “Een mijlpaal,” verzucht Ntb-secretaris en Sena-sectievoorzitter Erwin Angad-Gaur in dit magazine. Maar hoe nu verder? Door Erik Thijssen

The Brahms

2014

2015

HET AUTEURSCONTRACTENRECHT IS ER. HOE NU VERDER?

Friends of the Family

Memorabele deelnemers: Kraantje Pappie, Mister and Mississippi en Daily Bread

Zanger/gitarist Guy Corneille:

Nu “We hebben een heel druk jaar achter de rug. Nu staan we eventjes wat minder in the picture en kunnen we aan toekomstplannen werken. Daarom nemen we de tijd om nieuwe muziek te schrijven en even niet te spelen. Verder zijn drummer Daan Crone en ik onderdeel van het Utrechtse dansgezelschap De Dansers waarmee we dansconcerten geven. Mede daardoor kunnen we fulltime met muziek bezig zijn.”

Totaal verrast “We zijn nog altijd heel trots op de Sena Performers POPnl award. De avond zelf was een groot feest en de kater was enorm de volgende dag. De winst was voor ons totaal onverwacht. We waren eigenlijk nog maar net begonnen. We deden mee met de Utrechtse bandwedstijd Clash of the Titans en wonnen de wildcardronde. Zo rolden we de Utrecht Popprijs in, die we vervolgens wonnen. En zo kwamen we weer bij de Sena Performers POPnl award terecht. Voor die tijd hadden we amper nummers, maar doordat we iedere ronde een nieuw nummer wilden, ontstond langzaam een repertoire.”

Op potentie beoordeeld “Wat ik zo mooi vind aan de wedstrijd is dat we op potentie zijn beoordeeld.

Het was nog niet af, maar boekers zagen wel wat in ons. Dat was echt een stimulans. Met het geld zijn we ons dan ook verder gaan ontwikkelen en hebben we uiteindelijk een plaat – I Was A Bird – kunnen maken waar we helemaal achter staan.”

Daar waren wij helemaal niet mee bezig. Terwijl zo’n wedstrijd natuurlijk de ideale gelegenheid is om veel belangrijke mensen een mooie promo te geven. We hadden de prijs wel wat meer mogen uitbuiten. Dat zou ik de volgende keer anders doen.”

Prijs uitbuiten

Publiek overtuigen

“Voor ons was de winst echt een startpunt. Daar hadden we achteraf gezien nog beter gebruik van kunnen maken. Want hoe kun je bijvoorbeeld op dat moment de persaandacht zo groot mogelijk maken? En hoe ga je netwerken bij zo’n wedstrijd? En hoe ziet je promotiemateriaal eruit en wat kun je laten horen?

“Nu ben ik er trots op dat uit de wedstrijd een hele mooie plaat is ontstaan. En dat we zoveel toffe shows mochten spelen. Later mochten we het voorprogramma van Michael Prins doen. Het mooiste daarvan is dat we iedere avond voor een publiek stonden dat eigenlijk voor iemand anders kwam, maar waar we uiteindelijk ontzettend veel cd’s aan verkochten. Dat we mensen kunnen overtuigen met een liveshow is echt te gek.”

Fotograaf: Mcklin, Victor van der Griend

WINNAAR 2013: LA CORNEILLE

De wet geeft auteurs en uitvoerend kunstenaars recht op onder meer een extra vergoeding bij onverwacht succes (de bestsellersbepaling), het ontbinden van een contract bij onvoldoende exploitatie (non-usus bepaling) maar misschien wel het belangrijkste nieuwe recht is de vernietiging van onredelijke bepalingen. Uit de Memorie van Toelichting, de uitleg bij het betreffende wetsartikel: “Voorbeelden van onredelijke bezwarende bepalingen zijn bepalingen waarbij royalty’s worden gebaseerd op bruto-bedragen waarop onbeperkt aftrekposten, zoals promotiekosten en dergelijke, in mindering kunnen worden gebracht, zodat netto niets aan de maker wordt uitgekeerd. Of aan de bij platencontracten wel voorkomende verplichte aansluiting bij een bepaalde aan de exploitant gelieerde muziekuitgever. (…) Een ander voorbeeld van een onredelijke bezwarende bepaling is de zogeheten kickbackregeling op grond waarvan een maker verplicht is zijn van een collectieve beheersorganisatie ontvangen makersvergoeding gedeeltelijk terug te betalen aan de opdrachtgever.”

Contractpraktijk Een rondgang langs componisten voor omroepproducties leert dat de omroepen hun contracten na invoering van de nieuwe wettelijke bepalingen nog niet hebben gewijzigd: gedwongen uitgave en kickbackregelingen lijken na 1 juli even talrijk als ervoor. Geen van de betreffende componisten wilde hier zijn naam openbaar maken. “Dat is precies het probleem waar we nu voor lijken te staan inderdaad,” bevestigt Erwin Angad-Gaur. “Makers, bijvoorbeeld sessiemusici die hun Sena-rechten noodgedwongen hebben laten afkopen, hebben het recht gekregen dergelijke voorwaarden te ontbinden, maar zijn bang geen werk meer te krijgen als ze dat ook werkelijk doen. Journalisten en fotografen hebben te maken met hetzelfde probleem.” Geschillencommissie Toch is het te vroeg om te beweren dat de nieuwe wet voor deze groepen in de praktijk geen daadwerkelijk verschil zal maken. “De nieuwe wet voorziet in de oprichting van een geschillencommissie auteurscontractenrecht. Bij die geschillencommissie

zullen makers, of groepen makers, anoniem kunnen klagen tegen een laag klachtengeld; pas bij een positieve uitspraak hoeven zij dan hun naam kenbaar te maken. Als wij er als vakbonden en beroepsorganisaties in slagen voldoende makers te verenigen in zo’n procedure hoeft men niet alleen te staan.” Aan de oprichting van de geschillencommissie wordt momenteel hard gewerkt. Naar verwachting kunnen begin volgend jaar de eerste klachten in behandeling worden genomen. Krachtig collectief “De Tweede Kamer heeft een korte evaluatie van de nieuwe wet gevraagd; ook dat geeft extra druk op het proces,” aldus Angad-Gaur. “Ook wij houden dat goed in de gaten en houden de Tweede Kamer op de hoogte. Essentieel daarbij is en blijft de kracht van het collectief: als belangenorganisatie kan de Ntb dingen bespreekbaar maken die individuen niet kunnen melden en als groep kan men zijn recht halen zonder als eenling op een zwarte lijst terecht te komen. We blijven dus bezig, ook vanuit Sena, daar waar het om Sena-rechten gaat.” → Wordt vervolgd

16

HOE DOET IE HET?

17

ROALD VAN OOSTEN (46), ZANGER, GITARIST EN COMPONIST HOOGSTE MAANDOMZET

WAT DOE JE ZOAL? “Ik componeer voor theater en film – vooral voor documentaires en ook steeds vaker voor hoorspelen. Ik maak liedjes voor andere muzikanten en ik heb een band onder mijn eigen naam.”

LUKT HET OM ROND TE KOMEN VAN DE MUZIEK?

HOE DENK JE OVER NABURIG RECHT? HEB JE ER OOK WAT AAN?

“Ja, al sinds mijn studietijd.”

“Bij juridische of financiële zaken blokkeer ik. Dat is nogal een handicap. Ik denk heel vaak: het zou wel wat zakelijker kunnen. Hoe ik denk over naburig recht? Lijkt me heel eerlijk, hoewel mijn soort popmuziek niet vaak op de radio wordt gedraaid. Aan filmmuziek heb ik dan weer wel wat. Er verandert sowieso veel in de muziekwereld. De tijd van alles illegaal downloaden is wel bijna over. Mensen kopen weer liedjes. Vinyl is ook weer in, zelfs cassettebandjes mogen wat mij betreft wel weer terugkomen. Wat is er leuker dan een cassettebandje in de auto? Zelfs de spaghetti die eruit komt als het bandje vastdraait is leuk.”

DOE JE OOK KLUSSEN BUITEN DE MUZIEK? “Nee.”

“€ 10.000, maar dan kwam de maand erop een stuk minder binnen. Gemiddeld is het

IS DAT IDEAAL?

HOE HEB JE JE ONTWIKKELD?

tussen de € 1.000 en € 3.500 per maand.”

zo’n € 6.000 per jaar.”

“Ideaal was het toen ik met mijn eerste band Caesar vol enthousiasme de wereld ging veroveren. Het lukte nog redelijk ook, we veroverden de wereld die we wilden veroveren. Maar dat heb ik dus al gedaan, dus moest er iets nieuws komen. Dat is dit.”

GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR

EN DIT IS NIET IDEAAL?

“Ik wil een karakteristieke auto, telt dat?

“Niet ideaal, wel superleuk. Ik ben nu eenmaal iemand van de zappgeneratie. Alle projecten hebben hun eigen dynamiek en hun eigen nadelen. Bij popmuziek moet je jezelf wel heel erg leuk vinden om steeds maar weer op te treden. In de film moet je je juist nederig opstellen – en ze praten de hele tijd door je muziek heen. Bij theater heb je maar zes weken de tijd om iets waanzinnigs te maken. Dus ik wil steeds iets anders.”

“Ik weet steeds beter wat voor een soort muziek ik wil maken en ook wat bij een project van iemand anders past. Muziek maken, vooral in theater of film, is verbanden leggen tussen thema’s en verschillende elementen. Contrasten aanbrengen. Niet te netjes zijn; soms moet je een los eindje ook een los eindje laten. Muziek geeft een extra laag, het geeft spanning of mysterie waar je het niet verwacht. Met de juiste muziek wordt alles avontuurlijk.”

MUZIKANTENKOSTEN “Mijn studio kost € 260 per maand. Af en toe valt er wat kapot, soms heb ik een harmonium nodig. Alles bij elkaar kost dat

Daar ga ik zo’n € 5.000 voor reserveren. Ik denk aan een Volvo. Met een ingebouwde cassettespeler, ja.”

Tekst: Jowi Schmitz Foto: Paul Tolenaar

INVESTEER JE IN JE CARRIÈRE? HOE DAN? “Bij een nieuw project heb ik vaak nieuw speelgoed nodig. Op dit moment is dat bijvoorbeeld een harmonium. Bij een vorig project waren dat kristallen glazen. Nieuw speelgoed geeft je moed.”

WAAR DOE JE HET VOOR? “Maken is altijd bevredigend. Of ik nou iets opneem of een tekst schrijf, als ik met maken bezig ben is mijn dag goed. Ook mooi: het moment vlak voor een voorstelling. Het licht gaat uit, daarna komt er iets. En daar heb ik dan mee te maken.”

WAAR LOOP JE TEGENAAN? “Het valt me op dat publiek voor popmuziek, theater en film heel gescheiden is. Vooral mensen die naar popconcerten gaan, gaan niet naar theater. Die kunnen me oprecht vragen: waar heb je de laatste jaren toch gezeten? De wereld van theater en film is een blinde vlek voor ze.”

DE NIEUWE PLAAT VAN ROALD VAN OOSTEN KOMT HALF MAART UIT BIJ V2. DE TITEL IS NOG GEHEIM.

18

WOMEX 2015 DUTCH AVENUE AAN DE DONAU VOOR INTERNATIONAAL SUCCES IS AANWEZIGHEID OP EEN MUZIEKBEURS MINSTENS ZO BELANGRIJK ALS VAN JE LATEN HOREN OP SOCIAL MEDIA. ZO BLEEK WEER EENS TIJDENS DE WOMEX (WORLD MUSIC EXPO) DIE VAN 21 TOT 25 OKTOBER IN BUDAPEST PLAATSVOND. “WE ZIJN INMIDDELS GEBOEKT VOOR FESTIVALS IN AZIË, EUROPA EN NOORD-AMERIKA,” ALDUS NORDANIANS-GITARIST MARK TUINSTRA. ROËL CALISTER VAN KUENTA I TAMBÚ: “DANKZIJ WOMEX STONDEN WE OP GLASTONBURY.” Door Stan Rijven

Eind vorige eeuw kregen artiesten de beschikking over een extra instrument. Het was moeilijk bespeelbaar, vereiste enige oefening maar werd al gauw belangrijk voor ieders internationale carrière: de muziekbeurs. Parallel aan de opkomst van social media ontwikkelde zich met SXSW (1987), WOMEX (1994), ADE (1995), Eurosonic (1996) en nadien met JazzAhead! (2006) evenzoveel platforms waar niet Facebook maar het ‘face-toface book’ een cruciale rol ging spelen. Tussen de conferences en concerten door kun je hier live netwerken en jezelf in real life profileren; het bewijst op termijn zijn waarde. In tegenstelling tot de meeste andere muziekbeurzen richt WOMEX zich uitsluitend op de uitdijende worldmusic scene, bovendien vindt het op jaarlijks wisselende Europese locaties plaats. Na onder meer Sevilla, Kopenhagen en Santiago de Opening bij het Bálna. Foto: Yannis Psathas

19

‘GEEN FACEBOOK MAAR FACE-TO-FACE BOOK’ JENEVER EN KAAS

Uitzicht op het Bálna. Foto: Atilla Szekeres

Trade Fair. Foto: Eric van Nieuwland

“Aan WOMEX 2014 hielden we super veel optredens over, deze keer nog meer festivals plus een tour door Australië,” vertelt Bazzookas-drummer Marcel van Gastel enthousiast. Dit alles mede dankzij de inspanningen van World Music Forum NL (WMFNL) dat Nederland de laatste jaren tijdens WOMEX op de kaart zet. Dit open source network is in 2006 opgericht door een ketenbrede alliantie van muzikanten, boekers, zaalhouders en journalisten. Maandelijks worden World Blend Café’s georganiseerd, die fungeren als een mini-WOMEX: een gezamelijk buffet met aansluitend een paneldiscussie, showcase en ruim tijd voor netwerken. Met steun van Dutch Performing Arts, Sena en Buma Cultuur bundelt het WMFNL nu alle activiteiten voor WOMEX en het even smaakmakende Babel Med in Marseille. In plaats van versnipperde stands creëerde WMFNL in Budapest een collectieve ‘Dutch Avenue’ voor de ruim honderd Nederlandse deelnemers. Gevoegd bij het trade dinner, een borrel, conferences van het Amsterdam Artists Collective en showcases van The Nordanians en DJ Polyesta is de Nederlandse muziekscene meer dan ooit zicht- en hoorbaar.

Op initiatief van WMFNL-directeur Sonja Heimann ontwikkelde Van Gastel een muziekbeursprimeur, een speciale app die je via vloerstickers verspreid over de hele beurs kan activeren. Daarop verschijnt een overzicht van alle Nederlandse deelnemers en hun contactgegevens. “We hebben een gouden regel binnen de band, we betalen niemand uit, iedereen is zelfvoorzienend. Ik ben internetondernemer en bouw apps. Zodoende is die unieke app ontstaan.” Heimann is ook verantwoordelijk voor de heldere promotie en vormgeving waarmee Nederland zich omnipresent etaleert. Het speelse logo, een tulpvormige muzieknoot met wereldbol, keert terug in alle uitingen, van levensgrote posters tot de cover van het handzame infogidsje met alle Nederlandse deelnemers, festivals en podia. Heimann: “Het draait om zichtbaarheid en branding. Wil je op dergelijke grootschalige evenementen concurrerend zijn, dan moet je de krachten bundelen, visueel en logistiek. Voorheen waren alle Nederlandse stands als los zand verstrooid over zo’n beursgebouw. Wilde je iemand doorverwijzen naar een Nederlandse boeker of band, dan moest je kilometers afleggen. Bovendien hebben we geleerd van andere landen zoals Canada, Kaapverdië en België. Die presenteren zich met een gezamelijke stand en een Happy Hour.” Dutch design vind je ook terug bij de innovatieve 3D-app van de Bosnisch-Nederlandse groep Projekt Rakija. Bandleider Igor Sekulovic: “Iedere artiest heeft design en een website nodig. Wij hebben een applicatie gemaakt die werkt via augmented reality, hiermee komt onze vinylplaat tot leven in een single videoclip. Je kunt hem gratis downloaden via de appstore in Google Play. Het arbeidsintensieve programmeerwerk deden we zelf en heeft daarom niks gekost. Ook al staan ze niet op het podium, onze graphic designers zijn onderdeel van de band.” Succes verzekerd, want het toonaangevende muziektijdschrift Songlines besteedt er in zijn november-editie maar liefst drie pagina’s aan. 

Compostela is met Budapest voor het eerst een Oost-Europese stad aan de beurt. “De sfeer is hier totaal anders dan op een popbeurs, warmer, minder zakelijk. Je zou een teller moeten meenemen, dan kom je uit op zo’n vijftig mensen per dag die je spreekt,” aldus de Amerikaanse muziekprofessional en voormalig WOMEX-directeur Gerald Seligman.

BUDAPEST HOTEL Tot voor kort keerden Rotterdam en Amsterdam hun rug naar respectievelijk de Maas en het IJ, Budapest echter houdt haar rivier al eeuwen in ere. Zodoende flankeren historische en hypermoderne architectuur de Donau waaronder een middeleeuwse citadel, het majestueuze parlementsgebouw en het legendarische Gellért Hotel. Dit logeer- en kuuroord was in 1937 het honeymoon nestje van prinses Juliana en prins Bernhard, nadien inspiratiebron voor de film ‘The Grand Budapest Hotel’ en vandaag de overbuurman van het Bálna, ‘de walvis’. De Nederlandse architect Lénárd Oosterhuis transformeerde deze voormalige havenloods in 2013 tot een shopping- en expo complex dat nu als een buzzende bijenkorf fungeert voor 2500 worldmusic professionals uit 90 landen. ’s Avonds verhuist de meute naar het verderop aan de Donau gelegen Müpa – een megavariant op TivoliVredenburg – voor 60 showcases waaronder een optreden van The Nordanians. En ’s nachts kun je doordansen in A38, een drijvende Donaudiscotheek waar DJ Polyesta furore maakt.

DUTCH DESIGN

Silent optreden door Bazzookas. Foto: Eric van Nieuwland Projekt Rakija demonstreert hun app. Foto: Eric van Nieuwland

Van Gastel: “Ook al zou het qua boekingen niks opleveren, alleen al de vibe en inzichten die je hier krijgt zorgen ervoor dat je groeit.” Met zanger Bas Barnasconi ontwierp hij de ‘Darkroom’, een Parade-achtige tent waar je met een koptelefoon een geprojecteerd liveconcert kan ervaren. Tijdens het met Hollandse jenever en kaas gelardeerde Happy Hour geven The Bazzookas onder hilarische bijval een silent concert met koptelefoon. Ondanks de hoge kosten laten ze de overige bandleden speciaal voor dit ultrakorte optreden overvliegen: “In plaats van duizenden cd’s, flyers en posters te drukken is dit onze investering. Het zingt zich daarna rond, je netwerk wordt opeens -tig keer zo groot,” aldus Van Gastel.

20

21

‘IK KAN GEEN LEVERWORST VERKOPEN, WEL ARTIESTEN’

PODIUM

Steeds meer muzikanten werken als zzp’er en hebben een zogenaamde Verklaring Arbeidsrelatie Winst Uit Onderneming (VAR WUO). Daarmee vrijwaren ze hun opdrachtgevers voor de afdracht van loonbelasting en sociale premies. In 2016 gaat dit belastingsysteem waarschijnlijk op de schop. Mark Gerrits, jurist en beleidsmedewerker van de Ntb, behartigt de belangen van de muzikanten bij deze grote omschakeling naar een nieuw belastingregime. Hoe gaat het er vermoedelijk uitzien? Door Anita Verheggen

MARK GERRITS:

Netwerken. Foto: Eric van Nieuwland

TRADE & TRAFFIC Met steun van de Nederlandse ambassade in Budapest organiseert Heimann tijdens WOMEX een besloten trade dinner: “De match tussen buitenlandse festivalorganisatoren en andere invloedrijke actoren met Nederlandse vertegenwoordigers levert niet alleen extra traffic op. Zo’n trade dinner gaat ook om extra profilering van de Nederlandse worldscene. We zijn een land met een koloniaal verleden waar zo’n 180 nationaliteiten wonen. Dat uit zich vandaag in een vitale muziekscene vol cross-overs en avontuur. Die boodschap komt steeds meer over.” Zo brak trompettiste Maite Hontelé mede dankzij het World Blend Café door. Vorig jaar genomineerd voor een Latin Grammy bezoekt ze nu de WOMEX als Columbiaans-Nederlandse: “Ik kom hier mijn Europese tournee voor volgend jaar promoten.” Rob van den Bosch van Radar, haar Nederlandse agency: “Ik sta nu op mijn zestiende Womex en vertegenwoordig Maite maar ook bands als Zuco 103 en Skip & Die. Ik kan

Afsluiting. Foto: Jacob Crawfurd

geen leverworst verkopen, wel artiesten. Daarvoor moet je niet alleen volledig achter ze staan, je moet ook met van alles rekening houden: komt er een plaat uit, is er promotie in een bepaald land voor handen?” Volgens Igor Sekulovic moet je focussen: “Weten wat je wilt. Al spreek je drie goede mensen in drie dagen, dan is het al meer dan een succes geweest.” Arnulf den Boesterd van distributeur Xango pleit voor de lange termijn: “Dan leer je de beurscultuur kennen, met één WOMEX-bezoek kom je daar niet achter.” Nordanians-gitarist Mark Tuinstra tot slot: “Zorg dat je een manager bij je hebt die het klappen van de zweep kent, anders verzuip je.” Al was het maar in de Donau, op zijn Hongaars ‘Duna’ geheten. Dat scheelt één letter met ‘Dunya’, wat toepasselijk in vele talen ‘wereld’ betekent. → www.worldmusicforum.nl → www.womex.com

‘Musici en werkgevers worden gedwongen de randen van de wet op te zoeken’

Foto: Jean Pierre Jans

WAT GAAT ER VERANDEREN? “De overheid zal de VAR WUO waarschijnlijk per 1 april 2016 afschaffen. In plaats daarvan moeten de bonden en opdrachtgevers/werkgevers in de verschillende sectoren zogenoemde modelovereenkomsten afsluiten die door de belastingdienst moeten worden goedgekeurd. Na goedkeuring publiceert de dienst deze overeenkomsten op haar website. De zzp’er is zelf verantwoordelijk voor de afdracht van belastingen als hij/zij zo’n goedgekeurde modelovereenkomst voegt bij het contract met de opdrachtgever. De Ntb heeft inmiddels, samen met FNV KIEM en werkgevers uit de sector, een modelovereenkomst met toelichting voor losse optredens opgesteld die door de belastingdienst is goedgekeurd en gepubliceerd op de website.” MOOI ZO, IS HET PROBLEEM DAARMEE OPGELOST? “Nee, want deze overeenkomst regelt alleen nog maar de fiscale afspraken over losse optredens van artiesten die als zzp’er werkzaam zijn. Voor sessiemusici die meespelen met een band op tournee

of voor remplaçanten die invallen bij concerten van (symfonie)orkesten is er nog niks geregeld.” WAAROM NIET? “De overheid/belastingdienst wil schijnzelfstandigheid bestrijden. Een violist die nu nog met een VAR WUO werkt en invalt bij een orkest wordt beschouwd als schijnzelfstandige voor die werkzaamheid. Om te beoordelen of iemand daadwerkelijk zzp’er is, hanteert de belastingdienst verschillende criteria. Een belangrijk criterium is dat er geen gezagsverhouding mag bestaan tussen de opdrachtgever en de zzp’er. Als een violist onder leiding van een dirigent een door de opdrachtgever vastgesteld repertoire speelt, kun je moeilijk beweren dat er geen gezagsverhouding is. De violist wordt dan als werknemer beschouwd en het orkest is verantwoordelijk voor de afdracht van de belastingen en premies. Zo zijn er nog veel meer werksituaties waar deze problematiek speelt. De VAR WUO is jarenlang een vrijbrief geweest voor werkgevers. Daar wil de overheid een eind aan maken.”

WAT NU? “Werkgevers zullen musici die remplaceren weer een arbeidscontract moeten aanbieden en belasting voor hen moeten afdragen. Als gevolg van de cultuurbezuinigingen leven steeds meer musici als zzp’er onder de armoedegrens. Dat is onacceptabel. Werkgevers uit de cultuursector lobbyen nu bij de overheid om de VAR WUO in stand te houden, maar zouden juist samen met de bonden moeten pleiten voor meer geld voor de cultuursector. De overheid heeft de cultuursector jarenlang uitgeknepen. Musici en hun opdrachtgevers worden zo gedwongen de randen van de wet op te zoeken. Als de overheid schijnzelfstandigheid serieus wil bestrijden, moet diezelfde overheid de cultuursubsidies fors ophogen om weer fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden in de sector mogelijk te maken.” → Volg de ontwikkelingen rond de

VAR via onder meer www.ntb.nl of www.fnv-kiem.nl

22

23

DE WAARDE VAN MUZIEK

Schiphol Airport Retail Elke winkel heeft een eigen publiek en een eigen sfeer. Die sfeer wordt mede bepaald door het interieur, bediening – en doorgaans ook door de muziek. Performers Magazine praat met Ilya Aragoni, manager new business & brand development van Schiphol Airport Retail. Door Jasper van Vugt

eigen vibe. Ik wilde hier een jaren 20 stijl, met jazz en Cubaanse muziek. Zo leg je de relatie met het product. Dat ondersteunen we verder door muziekboeken neer te leggen, zodat de relatie tussen muziek, product en sfeer wordt gemaakt. Alle dimensies worden hier bij elkaar gebracht: muziek, geur en zicht.”

Het is een komen en gaan in Lounge 1 op Amsterdam Airport Schiphol, waar reizigers uit alle windstreken uitvliegen. Direct nadat ze door de security zijn gegaan, zien ze een van de drie mainstores van Schiphol Airport Retail. Het concept van deze taxfree winkel is bedacht door Ilya Aragoni. Als manager new business & brand development is hij verantwoordelijk voor de ontwikkeling en herontwikkeling van retailconcepten en de brand development van de ExQuisite. Dat betekent dat hij kijkt naar wat de consument belangrijk vindt, en hoe de winkels van Schiphol Airport Retail daar op in kunnen spelen. Buiten de winkel in Lounge 1 staan er nog vier nieuwe projecten op de rol in Lounge 2. Enthousiast geeft hij een rondleiding. “In deze mainstore hebben we verschillende werelden gecreëerd,” legt hij uit. “Elke wereld heeft een eigen approach, met eigen materialen die aansluiten bij de productgroep.”

‘KLANTEN PRATEN MET HUN VOETEN’

Hij doet de deur open van de humidor, waar de luchtvochtigheid is aangepast aan de rookwaren. De geur van sigaren prikkelt de neus. Op de achtergrond klinken jazzklanken, op een tafeltje naast een leren stoel ligt het standaardwerk Jazzlife. “Op het moment dat je de humidor betreedt, stap je een heel andere wereld in met een

Aan de buitenwand van de humidor hangen portretten van oude Hollywoodsterren. Daarvoor staat een heuse vleugel. “Dat past bij de luxeproducten die hier staan, zoals de cognac,” vertelt Aragoni. Hij wijst op een kleine ruimte, waar enkele prijzige flessen cognac staan. “Dit is een van onze twee shop-in-shops. Merken kunnen hier hun verhaal vertellen. Daarvoor hebben ze de beschikking over twee eigen muziekkanalen. In totaal hebben we zeven aparte kanalen om muziek op af te spelen in de verschillende ruimtes, waarvan er vijf operationeel zijn. Kijk, dit is ons malthouse. Hier vind je onze whisky’s.” De speakers waar Lorde’s Royals uit klinkt, zitten verborgen tussen grote houten vaten die bovenop de stellages liggen waar de whisky’s op staan.

“Met een sensor wordt het volume afgestemd op het aantal bezoekers. Wordt het drukker, dan gaat de muziek zachter, zodat de sfeer rustig blijft. Is het rustiger, dan gaat het volume iets omhoog, zodat er weer sfeer is,” vertelt hij niet zonder trots. Dat de concepten werken, blijkt uit de omzetcijfers. Aragoni: “Klanten reageren nooit direct op een concept, ze praten met hun voeten. Muziek heeft een heel belangrijke rol in het concept. Daarvoor hebben we samengewerkt met BLCKBRD Music. Samen zijn we door het concept gelopen en hebben we de sfeer uitgelegd die we beogen. Zo konden zij de muziek uitkiezen die wij willen hebben. En het werkt. Sinds het concept is neergezet zijn de omzet en gemiddelde verkoop gestegen. Als de mondhoeken van een klant omhoog gaan ben ik een gelukkig mens, want dan hebben we ons werk goed gedaan.” In Lounge 3 huist ExQuisite, een luxeconcept waar exclusieve dranken en tabak worden verkocht. Een fles cognac rare cask Louis XIII van 18.800 euro heeft een speciaal plekje in de vitrine gekregen. “Lounge 2 is veel internationaler,” weet Aragoni. “Hier komen veel Russen en Chinezen. Die zijn meer gewend qua luxe, dus daar pas je het concept en assortiment op aan. Zo hebben we hier vijf flessen drank die alleen hier te koop zijn. Mensen komen vanuit de hele wereld speciaal naar deze winkel voor de bijzondere collectie. Klanten kunnen bijna alle whisky’s proeven en uitleg krijgen over de smaakprofielen. Zo hoop je een conversie van het verhaal naar aankoop te maken.” Foto: Paul Tolenaar

24

25

FESTIVALS ALS PROEFTERREIN VOOR INNOVATIE

MEELIFTEN OP DE MUZIEK

DRIE KEER GOED

Muziekfestivals kun je zien als een soort mini-maatschappijen. Dat maakt ze het ideale testterrein voor innovatieve start-ups, weten ze bij OpenHouse. Dit innovatieplatform biedt creatieve ondernemers de kans hun ideeën te toetsen bij het grote publiek. Het doel is om evenementen – maar ook de wereld – een stukje beter en groener maken. Door Willemijn de Jonge

De ontwerper van de KarTent weet na tachtig nachten slapen in zijn eigen tent als geen ander wat de voordelen van zijn vinding zijn: het karton houdt je ’s nachts warm en zorgt er ’s ochtends juist voor dat je je tent niet uitbrandt. Bovendien wordt je niet al om 6 uur wakker van het licht: binnen is het donker genoeg om je roes uit te slapen. Scheerlijnen om over te struikelen zijn er niet, en met een stift of een logo maak je hem herkenbaar. Het mooiste van alles: je hoeft er niet mee te zeulen. De KarTent staat al bij het festival op je te wachten en na afloop ligt hij zo bij het oud papier om gerecycled te worden. Kortom, goed voor de festivalganger, goed voor de festivalorganisatie – het terrein is een stuk sneller opgeruimd – en ook nog eens voor de planeet. Dat is precies waar het om draait bij Open-House. De stichting komt voort uit ID&T en is met steun van het

ministerie van Economische Zaken uitgegroeid tot een zelfstandig innovatieplatform voor de festival- en entertainmentindustrie. Open-House gebruikt muziek- en dansevenementen als proeftuin voor vernieuwing. Daarbij ligt de nadruk op concepten die de maatschappij verder helpen. “Een festival is meer dan een feestje; het is een soort stad in het klein,” zegt Marketing & Communications Manager Barbara Vos. Natuurlijk heeft elk festival zijn eigen publiek, maar veel is universeel: er zijn veel mensen bij elkaar, er is behoefte aan stroom, water, sanitaire voorzieningen en transport. Issues als energiebesparing, de CO2-uitstoot verminderen en de afvalberg laten slinken, zijn minstens zo relevant op een muziekfestival als in de wereld daarbuiten. Dat maakt zo’n evenement een ideaal testterrein voor diensten en producten die oplossingen bieden voor veel bredere maatschappelijke vraagstukken.

LEREN ONDERNEMEN Het afgelopen jaar hebben de jongens van KarTent hun uitvinding uitgebreid getest op festivals als Mysteryland en Into the Great Wide Open, waar de feedback van de gebruikers steeds leidde tot kleine aanpassingen in het ontwerp. De deur werd groter om makkelijker in en uit te stappen, er verdween een ventilatieluikje omdat dat toch niet gebruikt werd en er kwamen twee voorflappen bij om de tent beter af te kunnen sluiten. Dat uitproberen in het écht, zonder dat je meteen een gigantische oplage moet maken, is een waardevolle proefperiode geweest, vertelt Portheine. Hoeveel afval de KarTent de vuilstort uiteindelijk bespaart, moet hij nog uitrekenen. Maar de pitch op het podium levert in ieder geval de aanmoedigingsprijs van 5000 euro op. Hij en zijn drie partners hopen in een later stadium ook een plek te krijgen in het vervolgprogramma. 

ADE Green. Foto’s: Bete Photography

‘EEN FESTIVAL IS MEER DAN EEN FEESTJE’

KarTent

Weleens rondgekeken op de camping van een meerdaags muziekfestival als iedereen weer naar huis is? De muziek was fantastisch, het spoor van troep minder fraai. Naar verluidt laat één op de vier bezoekers zijn tent achter bij vertrek. Die tenten verdwijnen op de grote hoop van de vuilstort. Dat kan

ook anders. De KarTent biedt een goedkoop, milieuvriendelijk en origineel alternatief: een tent van stevig karton, die de elementen met gemak een week overleeft. “Ja, hij kan écht tegen de regen,” zegt ontwerper Jan Portheine half oktober op het podium van ADE Green. De KarTent is een van de vijf start-

ups die hier strijdt om een plek in het vervolgprogramma van Open-House. Afgelopen zomer lanceerde dit innovatieplatform de Nature Calls-competitie waarin toptalent werd opgeroepen om met innovatieve en duurzame ideeën te komen die een positieve impact hebben op de toekomst van festivals.

Sanitrax

26

27

Foto: Paul Tolenaar

COLUMN HENK WESTBROEK ‘HET SCHEELT GELD, AFVAL EN OVERPRODUCTIE’ Pelican House met de winnende koptelefoon

Dat is een zogenaamde accelerator van drie maanden, waarbij deelnemers hun business model beter maken, pilots draaien en gekoppeld worden aan relevante partners uit het Open-House netwerk – van de ABN Amro, tot de TU Delft, afvalverwerker Van Gansewinkel, Into the Great Wide Open en Amsterdam Arena. “Wat wij doen is talenten scouten en hen ondersteunen om hun product te optimaliseren en te vermarkten,” zegt Barbara Vos. Een goed idee alleen is immers geen garantie voor succes, bevestigt Portheine: “We weten heel goed hoe we een tent moeten maken, maar we weten nog niet hoe we die tent het beste kunnen verkopen.”

NOOIT MEER EEN DIXIE Sinds de oprichting van Open-House vorig jaar zijn er al een aantal interessante start-ups een stap dichterbij hun doorbraak gekomen na het volgen van de accelerator. ICEK bijvoorbeeld, een bedrijf, dat bijzondere bierkoelers levert voor buitentaps. Het gepatenteerde systeem staat niet alleen garant voor een perfect gekoeld tapbiertje, maar verbruikt ook nog eens tot 45 procent minder energie dan de gangbare koelsystemen. Revolutionair zijn de vacuüm toiletten en douches van Sanitrax – niet te vergelijken met de ouderwetse Dixies. De toiletten en douches winnen via zonnepanelen hun eigen energie en gebruiken maar 10 procent van het water dat een regulier toilet nodig heeft. In plaats van 8 à 10 liter water is slechts 0,8 liter nodig om door te trekken.

Dat scheelt ook nog eens in de kosten voor het transport van water. Bovendien komen er geen milieuonvriendelijke chemicaliën aan te pas. Ook Watt-Now, een monitoringsysteem voor dieselaggregaten op festivalterreinen, heeft een veelbelovende start gemaakt. Door precies te laten zien waar, wanneer en hoeveel energie er verbruikt wordt, kan tot 40 procent diesel worden bespaard. Zo maakt Open-House de festivalwereld gaandeweg een beetje beter en groener. Veel van de vernieuwingen zijn vrij onzichtbaar, het meeste gebeurt achter de schermen, vertelt Vos. “Muzikanten zullen er weinig van merken. Maar ze zullen net als de bezoekers waarderen dat hun biertje lekker koud is, de douche warm en de wc schoon. Die toiletten zijn niet alleen een aanwinst voor festivals, maar kunnen ook in rampgebieden of vluchtelingenkampen dienst doen. Wat op een evenement werkt, kun je in een veel bredere humanitaire context inzetten.”

1000 KOPTELEFOONS Bewust en verantwoord kan ook gewoon leuk en handig zijn: zoals een mooie koptelefoon waar de ware muziekliefhebber blij van wordt. Zo ging de hoofdprijs van de Nature Calls-competitie op ADE Green naar de over-ear koptelefoon van Pelican House. Een vergelijkbaar exemplaar kost 250 euro in de winkel. Maar bij Pelican House kun je hem huren voor slechts 5 euro per maand.

Laat jij je peperdure koptelefoon liever thuis uit angst dat hij kapot gaat? Of heb je er net weer eentje moeten weggooien wegens een simpele kabelbreuk? Dat is allemaal verleden tijd: deze modulaire, demontabele koptelefoon kun je zelf makkelijk repareren als er iets stuk gaat – binnen vier dagen heb je het vervangende onderdeel gratis in huis. Het scheelt geld, afval en overproductie. En het zorgt voor heel veel mooie muziek onderweg. DJ Isis heeft er al één; het publiek van ADE zag het ook wel zitten; en de jury zag de potentie. Pelican House gaat door voor het vervolgprogramma van Open-House. “We gaan ze helpen het voor elkaar te krijgen die eerste 1000 koptelefoons te maken en te verhuren.”

DE BV POP IS DOOD: LEVE DE NTB! Ik hou van knakworst. Bij het woord knakworst besefte u dat het worsten zijn die knak zeggen als je er een hap van neemt. U wist ook direct dat André Hazes er een zwak voor had en het schoot u te binnen dat de wetenschap beweert dat het een product is dat op de schaal van gevaarlijk niet onderdoet voor asbestvezels. Als ik u eraan herinner Sena een gedeeltelijke afkorting is van ‘Stichting ter Exploitatie van Naburige Rechten’, dan is de kans vrij groot dat u bij het begrip naburige rechten de weg kwijt raakte. Naburige rechten hebben niets met uw buurman te maken; er worden de uitvoeringsrechten van muziek mee bedoeld. Waarom die uitvoeringsrechten een onbegrijpelijke naam kregen? Misschien hield de ambtenaar die het begrip bedacht niet van muziek, of iets te veel van sterke drank, daar kom je nooit meer achter. Pas in 1993 werd de wet ingevoerd die voorschrijft dat muzikanten – net als de schrijvers van muziek – recht hebben op een uitvoeringsvergoeding. Met name dankzij jarenlang lobbyen, argumenteren en zeuren van de Ntb (Nederlandse Toonkunstenaarsbond) en de BV Pop (belangenvereniging van popmuzikanten) kwam het ervan. Hoera!

‘MISSCHIEN HIELD DE AMBTENAAR NIET VAN MUZIEK, OF IETS TE VEEL VAN STERKE DRANK’ Die BV Pop is een onderdeel van de Kunstenbond van de FNV en werd ruim dertig jaar geleden opgericht door een handvol popmuzikale heren plus Jerney Kaagman.

Jerney was de slimste dus ze werd voorzitter en hield dat vijfentwintig jaar vol. Onbezoldigd, wat betekent dat ze gratis en voor niks stad en land afliep om het werk van popmuzikanten beter gewaardeerd te krijgen. Ik volgde Jerney – voor dezelfde bezoldiging – vijf jaar geleden op en kreeg van het bestuur van de BV Pop de opdracht om te fuseren met de Ntb. De BV Pop was namelijk net iets te klein om zelfstandig een stevige vuist te kunnen maken en trok daarom meestal toch al op met de Ntb. Het idee was om samen op te gaan in een zogenaamd FNV Podium of een nader te bepalen andere naam. De FNV stond bij dit fusievoornemen te juichen want die zag haar ledenbestand in één klap met een paar duizend Ntb-ers groter worden. De Ntb wilde op haar beurt graag onder de invloedrijke vlag van de FNV gaan opereren; iedereen blij. Bij de eerste fusievergadering op het kantoor van de Kunstenbond was de wederzijdse fusiebereidheid zo groot, dat de FNV-meneer die alles in goede banen moest leiden meende dat de fusie binnen een klein half jaartje gepiept zou zijn. Vijf jaar verder bleek de Kunstenbond van de FNV voor de zoveelste keer iets belangrijkers te doen te hebben dan die fusie te regelen.

Het bestuur van de BV Pop bedacht toen als laatste fusieredmiddel: we draaien het om! Als de Ntb niet bij de BV Pop mag aanschuiven, dan sluit de BV Pop zich bij wel bij de Ntb aan. Dat vond de Ntb een goed idee en het mocht “vanzelfsprekend” ook van de voorzitter van de Kunstenbond van de FNV. Mits het zou gebeuren volgens de logica van de Eagles in Hotel California: You can check out any time you like, but you can never leave. Het BV Pop-bestuur besloot daarna om eensgezind af te treden en alle BV Pop-leden te adviseren om het lidmaatschap van de BV Pop in te wisselen voor dat van de Ntb. → Lid worden van de Ntb?

www.ntb.nl

BUMA BOY EDGARPRIJS

METROPOLE ACADEMY

9 DECEMBER 2015 Amsterdam

6 T/M 9 JANUARI 2016 Hilversum

FRIESE POPAWARDS

EUROSONIC NOORDERSLAG

12 DECEMBER 2015 Leeuwarden

13 T/M 16 JANUARI 2016 Groningen

And I have made mistakes And sometimes my heart was cold as ice And I’ve lied and I have cheated when I took a rollin’ of the dice I let my life fly by me It always went so fast Nothin’ ever seemed to last But now I’m gonna live again Live again UIT: GONNA LIVE AGAIN, BATTLE SCARS, WALTER TROUT (2015)