Maart 2010
Brancheschets Bouw
Brancheschets Bouw Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Marijke Oosterhuis en Niek Veeken Landelijk Bedrijfsadviseur voor de Bouw Erik van As, tel. 020-7515077
[email protected] 1. Structuur van de sector Bouw De sector Bouwnijverheid omvat (SBI 1993) de deelsectoren: •
bouwrijp maken van terreinen;
•
algemene burgerlijke en utiliteitsbouw (B&U);grond- weg en waterbouw(GWW);
•
bouwinstallatie;
•
afwerken van gebouwen; hieronder vallen onder meer stukadoors, schilders en glaszetters;
•
verhuur van bouw- en sloopmachines met bedienend personeel.
Bron CBS; zie link CBS-site voor de SBI-code
2. Bedrijven en banen in de Bouw
Aantal bedrijven naar deelsector 2009
Tabel 1
Deelsector Bouwrijp maken van terreinen B&U en GWW Bouwinstallatie Afwerken van gebouwen Verhuur e.d. Totaal Bouw
Aantal bedrijven
Aandeel percentage
3.410 55.405 13.910 35.740 960 109.425
3% 50% 13% 33% 1% 100%
Bron:CBS Statline, gegevens januari 2009
Verdeling bedrijven Bouw 2009
Afbeelding 1
1%
3%
33%
50%
13%
Bouwrijp maken van terreinen
B&U en GWW
Bouwinstallatie
Afwerken van gebouwen
Verhuur e.d.
Bron:CBS Statline, gegevens januari 2009
2
•
In de bouw zijn ruim 100.000 bedrijven actief.
•
Uit bovenstaande grafiek valt af te lezen dat de helft tot de eigenlijke bouw (Burgerlijke & Utiliteitsbouw/Grond Weg en Waterbouw) behoort.
•
Maar er zijn ook veel vestigingen in de kleinschalige afwerkbranche.
•
De installatiesector wordt ook tot de bouwsector gerekend.
Aantal banen naar deelsector 2008
Tabel 2
Deelsector Bouwrijp maken van terreinen B&U en GWW Bouwinstallatie Afwerken van gebouwen Verhuur e.d. Totaal Bouw
Aantal banen
Aandeel percentage 3% 51% 31% 13% 2% 100%
12.300 194.900 116.900 48.800 6.700 379.600
Bron CBS Statline; gegevens december 2008
Verdeling banen Bouw 2008
Afbeelding 2
13%
2%
3%
51%
31%
Bouwrijp maken van terreinen
B&U en GWW
Bouwinstallatie
Afwerken van gebouwen
Verhuur e.d.
Bron CBS Statline; gegevens december 2008
•
Net als voor de helft van het aantal bedrijven is de Burgerlijke en Utiliteitsbouw/ GWW ook goed voor de helft van het aantal banen binnen de bouw.
•
De Bouwinstallatie is goed voor 31% van het totaal aantal banen binnen de bouw.
•
Als er naar banen en bedrijven wordt gekeken, blijkt er gemiddeld nog geen 3,5 baan per bedrijf te zijn. Dit verschilt echter per deelsector. In de bouwinstallatie zijn zo’n 8,4 banen per bedrijf. De afwerking daarintegen heeft amper 1,3 baan per bedrijf.
3
3. De beroepsbevolking in de bouw naar geslacht, leeftijd en opleiding Tabel 3
Beroepsbevolking Bouw naar kenmerken Bouw (%)
Alle sectoren (%)
Geslacht Mannen Vrouwen
92% 8%
57% 43%
Leeftijd 15-29 jaar 30-49 jaar 50-65 jaar
26% 52% 22%
22% 54% 24%
Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs
38% 51% 11%
24% 44% 32%
Bron:
ROA; De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 (2009)
•
Bovenstaand overzicht geeft aan dat de bouw in sterke mate een “mannenwereld” is.
•
Qua leeftijd wijkt de bouw af, omdat er meer jongeren en minder ouderen werken dan gemiddeld.
•
In het opleidingsniveau ligt een sterke nadruk op de middelbare opleidingen. Daarbij heeft het lager onderwijs ook een bovengemiddeld aandeel en is er een zeer sterke ondervertegenwoordiging van hogere opleidingen.
4. Opleidingen en beroepen in de bouw In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de bouw en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de bouw, echter het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de bouwsector maar op alle sectoren. Tabel 4
Opleidingen in de bouwsector MBO bouw VMBO bouw Basisonderwijs MBO elektrotechniek VMBO theoretische leerweg MBO installatietechniek MBO werktuigbouw HAVO/VWO VMBO elektrotechniek
Opleidingen in de Bouwsector Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
17% 10% 8% 8% 6% 4% 3% 3% 3%
37.400 38.400 40.500 27.200 138.600 7.400 35.200 166.000 4.500
Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 27.200 13.800 118.200 18.200 47.100 10.000 11.100 133.300 3.700
Knelpunten persooneels- Arbeidsmarktvoorziening in perspectief 2014 groot goed groot goed geen slecht enige goed groot goed vrijwel geen matig groot goed enige goed vrijwel geen redelijk
Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Voor de twee grootste opleidingen in de bouw, MBO bouw en VMBO bouw, worden in 2014 grote knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening. De arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters van deze opleidingen zijn dan ook goed.
4
Tabel 5
Beroepen in de Bouw
Beroepen in de bouw Bouwvakkers Aannemers en installateurs Electromonteurs Boekhouders en secretaresses Architecten en bouwkundig projectleiders Monteurs Weg en waterbouwkundige arbeiders Weg en waterbouwkundige vakkrachten Productiemedewerkers
Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
27% 27% 8% 5% 4% 4% 4% 3% 3%
33.600 32.900 13.500 61.900 10.400 24.000 2.600 100 20.900
Knelpunten persooneelsvoorziening in 2014 groot groot vrijwel geen vrijwel geen enige enige enige vrijwel geen enige
Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Voor de twee grootste beroepsgroepen in de bouw, bouwvakkers en aannemers en installateurs (samen 54%), worden in 2014 grote knelpunten verwacht in de personeelsberoepen.
Verder concludeert het ROA 1 dat het aandeel van: •
MBO bouw, MBO elektrotechniek en MBO installatietechniek toeneemt.
•
VMBO bouw, MBO werktuigbouw en HAVO/VWO afneemt.
•
de beroepen van architecten en productiemedewerkers toeneemt.
5. Verwachtingen en prognoses Door UWV Werkbedrijf zijn in 2009 prognoses uitgevoerd. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met enige voorzichtigheid tegemoet te treden. Hieronder is te zien dat het na 2008 slecht gaat met de werkgelegenheid in de bouw. Het aantal banen loopt met meer dan 20.000 terug. Voor 2010 wordt ook een flink verlies verwacht.
1
Onderzoek De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014, ROA
5
Ontwikkeling banen Bouw (x1000)
Afbeelding 3 400 395 390 385 380 375 370 365 360 2005
2006
2007
2008
2009
2010
In afbeelding 4 is te zien dat de ontwikkeling van het aantal vacatures aanvankelijk onder het gemiddelde van alle sectoren ligt. In 2010 neemt het peil toe tot het gemiddelde. Ondanks het hierboven beschreven banenverlies een positieve ontwikkeling. Door de vergrijzing is er vervangingsvraag en heeft de bouw behoefte aan instroom.
Ontwikkeling van vacatures Bouw (2005=100)
Afbeelding 4
140%
120%
100%
80%
60%
40% 2005
2006
2007
Bouw en bouwinstallatie
2008
2009
2010
Totaal
6
6. Vacatures in 2009 Uit het UWV-onderzoek “Vacatures in Nederland 2009” 2 valt af te leiden dat 4% van de vervulde vacatures in Nederland afkomstig is uit de bouwsector. Het gaat om circa 35.000 vacatures. In afbeelding 5 en 6 staan de bouwsector en het totaal voor alle sectoren weergegeven.
Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband
Afbeelding 5
Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd
Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk
Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar
Korter dan 12 uur 12 - 31 uur 32 uur of meer 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Bouw
60%
70%
80%
90%
100%
Totaal
Uit afbeelding 5 blijkt dat:
2
•
Er meer vacatures zijn waarvoor werkervaring vereist is;
•
Het vaker om vast werk gaat;
•
Het minder dan gemiddeld om werk dat langer duurt dan een jaar;
•
Er in de bouw veel meer fulltime werk is dan gemiddeld.
De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt.
7
Vervulde vacatures naar persoonskenmerken
Afbeelding 6
Man Vrouw
Jonger dan 25 jaar 25-39 jaar 40-54 jaar 55 jaar en ouder
Etnische minderheid Geen etnische minderheid
Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO
Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student
Geen werk/ wel uitkering Geen werk/ geen uitkering 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Bouw
60%
70%
80%
90%
100%
Totaal
Uit afbeelding 6 blijkt dat in de bouwsector: •
Veel meer mannen worden aangenomen;
•
Meer mensen boven de 40 worden aangenomen;
•
Minder etnische minderheden worden aangenomen;
•
Veel meer mensen met VMBO en ook meer MBO wordt aangenomen;
•
Er relatief meer werkenden worden aangenomen.
8
7. Vraag en aanbod Tabel 6
Top 20 vacatures en NWW <6 maanden
December 2009
Aantal openstaande vacatures
Medewerker technische dienst elektrotechnisch Bouwtimmerman Installatiemonteur dakwerk, sanitair, verwarming, gas- en waterleiding Opperman bouw Onderhoudsschilder Metselaar Pijpfitter industriële montage Timmerman B&U Onderhoudsmonteur dakwerk, sanitair, verwarming, gas- en waterleiding Schilder/behanger Steigerbouwer Monteur centrale verwarming woningbouw Betonstaalverwerker Sjouwer Asbestverwijderaar Dakdekker Monteur centrale verwarming utiliteitsbouw Tekenaar civiele techniek Wand- en plafondmonteur Opperman grond-, weg- en waterbouw (gww)
•
NWW < 6 maanden
268 261 221 185 169 159 151 125 119 118 109 75 64 63 59 58 54 54 53 48
394 2149 487 536 2118 1212 260 580 168 323 245 64 179 37 36 252 33 21 184 132
Uit tabel 6 3 blijkt dat er veel vacatures zijn voor beroepen als medewerker technische dienst elektrotechnisch, bouwtimmerman en installatiemonteur dakwerk, sanitair, verwarmin en gas- en waterleiding.
•
Een deel van deze vacatures kan ook uit andere bedrijftakken afkomstig zijn of door de uitzendbureaus worden aangeboden.
•
Er is een omvangrijk aanbod voor bouwtimmerman en onderhoudsschilder.
•
De krapte zit bij beroepen waarvoor in verhouding veel vraag en weinig aanbod is zoals pijpfitter industriele montage, onderhoudsmonteur, sjouwer, asbestverwijderaar en monteur centrale verwarming woningbouw.
De ontwikkeling van vraag en aanbod in de bouwberoepen in 2009 laat zien dat er in eerste instantie een stabiele situatie bestond, waarin het aanbod weliswaar hoger was dan de vraag, maar niet opvallend afweek. Vanaf november treedt een kentering op. De vraag loopt terug, terwijl het aanbod oploopt. Voor een deel valt dit samen met het normale seizoenspatroon. Maar het aantrekken in het voorjaar is grotendeels achterwege gebleven dus de werkloosheid komt op een steeds hoger plan te liggen. Vooral het inzakken van de vraag is zorgwekkend en kan de voorbode zijn van een negatieve ontwikkeling.
3
Voor actuele vraag- en aanbodcijfers zie branchemonitorpagina op Intranet.
9
Afbeelding 7
Ontwikkeling vacatures en aanbod (UWV) Bouwberoepen
12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 Januari
Maart
Mei
Juli
vacatures
September
November
nww < 6 mnd
7. Ontwikkeling van WW uitkeringen In de WW is de bouwsector herkenbaar voor zover bedrijven daartoe gerekend worden (CAO). Hieronder is te zien hoe de uitkeringen zich ontwikkelen. Het aantal uitkeringen loopt sterk op eind 2009 doordat meer mensen vanuit de bouw een beroep doen op de WW dan dat er “uitstromen naar werk” of anderszins. Daardoor neemt de stand (lopende rechten) gestaag toe. Deze ontwikkeling komt overeen met de ontwikkeling van de NWW voor bouwberoepen in afbeelding 7.
Ontwikkeling WW Bouw 2009
Afbeelding 8 4.000
14.000
3.500
12.000
3.000
10.000
2.500 8.000 2.000 6.000 1.500 4.000
1.000
2.000
500
0
0 Januari
Maart
Mei
nieuw recht
Juli beëindigd recht
September
November
lopend recht
10
8. Links www.fundeon.nl Kenniscentrum voor beroepsonderwijs in de bouw. Fundeon verzorgt de opleiding voor uitvoerende bouwberoepen. http://www.savantis.nl/ Het kenniscentrum van o.a. de sectoren “schilderen en onderhoud” en “afbouw en stukadoren”. Savantis verzorgt opleidingen.
Arbeidsmarktinformatie van Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB's): - trends
http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1473
- rapporten
http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1475
www.eib.nl Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, verricht in opdracht onderzoeken en brengt adviezen uit. www.bouwendnederland.nl Werkgevers- en belangenvereniging van de bouw. Voortgekomen uit AVBB en NCOB. Informatie over de sector bouw. www.stagemarkt.nl Informatie over stages en leerbanen. www.werkenopdebouw.nl Bemiddelingssite voor de bouw. www.watdoejijmorgen.nl Loopbaanadvies voor werknemers in de bouw. www.cbs.nl Doorklikken naar statline voor meer statistische gegevens
11
