Februari 2010
Brancheschets Zorg & Welzijn
Brancheschets Zorg & Welzijn Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Marijke Oosterhuis en Niek Veeken Landelijk Bedrijfsadviseur voor de branche Zorg & Welzijn Jacques Janssens, tel. 020-7515054 (06-50238758)
[email protected] 1. Structuur van de sector Zorg & Welzijn De sector Zorg & Welzijn omvat de volgende deelsectoren: •
Ziekenhuizen o
academische – en algemene ziekenhuizen inclusief geestelijke gezondheidszorg
•
•
Verpleeg- en bejaardenhuizen, waaronder: o
verpleging en verzorging;
o
gehandicaptenzorg;
Overige gezondheids- en welzijnszorg, waaronder: o
thuiszorg;
o
overige zorg (waaronder praktijken van huisartsen en tandartsen e.d.).
2. Bedrijven en werkzame personen in Zorg & Welzijn
Aantal bedrijven naar deelsector 2009
Tabel 1
Deelsector Ziekenhuizen (incl. g.g.) Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten Gehandicaptenzorg Thuiszorg Overige zorg Totaal zorg Bron: CBS Statline, 2009
Aantal bedrijven 215 740 455 1.025 46.280 48.715
Aandeel percentage 0% 2% 1% 2% 95% 100%
Verdeling bedrijven Zorg en Welzijn 2009
Afbeelding 1
0,4%2% 1% 2%
95%
Ziekenhuizen 0,4%
Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten 2%
Gehandicaptenzorg 1%
Thuiszorg 2%
Overige zorg 95%
Bron: CBS Statline, 2009
2
•
In de zorg zijn bijna 50.000 bedrijven actief.
•
De ziekenhuizen en verpleegtehuizen, de intramurale zorg, bestaan uit weinig bedrijven: samen 2,4% van het totaal aantal bedrijven in de zorg.
•
Er zijn juist veel bedrijven in de deelsector overige zorg namelijk 95% van het totaal aantal bedrijven.
Aantal banen naar deelsector 2008
Tabel 2
Deelsector Ziekenhuizen (incl. g.g.) Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten Gehandicaptenzorg Thuiszorg Overige zorg Totaal zorg
Aantal banen 340.400 256.500 143.600 144.400 250.200 1.135.100
Aandeel percentage 30% 23% 13% 13% 22% 100%
Bron: CBS Statline, 2008
Verdeling banen Zorg en Welzijn 2008
Afbeelding 2
22% 29%
13%
13%
Ziekenhuizen 0,4% Gehandicaptenzorg 1% Overige zorg 95%
23%
Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten 2% Thuiszorg 2%
Bron: CBS Statline, 2008
•
Binnen de zorg hebben de ziekenhuizen het grootste aantal banen (30%), gevolgd door de verpleeg- en verzorgingshuizen met 23% van het aantal banen. Samen is de intramurale zorg goed voor meer dan de helft van de banen.
•
En bedrijf in de zorg telt gemiddeld 23 banen. Het beeld is binnen de deelsectoren wel zeer divers. Zo heeft een ziekenhuis gemiddeld bijna 1600 banen en een praktijk (fysiotherapeuten, tandartsen en huisartsen) telt gemiddeld 5 banen.
3
3. De beroepsbevolking in de gezondheidszorg naar geslacht, leeftijd en opleiding Tabel 3
Beroepsbevolking Zorg naar kenmerken Zorg (%)
Alle sectoren (%)
Geslacht Mannen Vrouwen
19% 81%
57% 43%
Leeftijd 15-29 jaar 30-49 jaar 50-65 jaar
20% 53% 27%
22% 54% 24%
Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs
14% 49% 37%
24% 44% 32%
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Tabel 3 geeft aan dat de zorg in sterke mate een vrouwensector is.
•
Qua leeftijd wijkt de zorg af, iets minder jongeren en wat meer ouderen dan het totaal van alle sectoren. Daarnaast stijgt het aandeel ouderen.
•
Qua opleidingsniveau is de sector meer geschoold dan het totaal van alle sectoren. Er zijn meer mensen werkzaam met middelbare en hogere opleidingen.
4. Opleidingen en beroepen In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de zorg en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de zorg, echter het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de zorgsector maar op alle sectoren. Tabel 4
Opleidingen in de zorg MBO verzorging MBO verpleging MBO sociaal-pedagogisch en welzijn HAVO/VWO HBO maatschappelijk werk en hulpverlening HBO verpleegkunde WO sociale wetenschappen VMBO tl WO (dier)geneeskunde VMBO (uiterlijke) verzorging HBO (fysio)therapie Basisonderwijs
Opleidingen in de Zorg Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
13% 8% 7% 7% 6% 5% 5% 4% 4% 4% 4% 3%
42.700 15.200 27.100 166.000 23.600 20.700 33.300 138.600 12.400 41.100 12.200 40.500
Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 46.500 16.700 57.900 133.300 23.600 7.700 32.200 47.100 13.200 36.200 13.400 118.200
Knelpunten persooneels- Arbeidsmarktvoorziening in perspectief 2014 enige redelijk groot goed geen slecht enige goed enige redelijk zeer groot zeer goed enige redelijk groot goed groot goed enige redelijk groot goed geen slecht
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Voor de opleidingen MBO verpleging, HBO verpleegkunde, VMBO tl, WO (dier)geneeskunde en HBO (fysio)therapie worden grote knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening in 2014. De arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters met deze opleidingen zijn dan ook goed.
4
Tabel 5
Beroepen in de Zorg
Beroepen in de zorg Verzorgend personeel Verplegenden en doktersassistenten Therapeuten en verpleegkundigen Ziekenverzorgenden Hulpkrachten horeca en verzorging Activiteitenbegeleiders en medewerkers Artsen Medewerkers sociaal-cultureel werk Boekhouders en secretaresses Interieurverzorgers
Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
13% 11% 10% 8% 8% 6% 5% 5% 5% 3%
65.100 29.500 36.100 37.500 58.600 23.800 16.100 22.900 61.900 48.800
Knelpunten persooneelsvoorziening in 2014 groot groot zeer groot groot groot vrijwel geen groot vrijwel geen vrijwel geen enige
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 •
In de beroepen verzorgend personeel, verplegenden en doktersassistenten, therapeuten en verpleegkundigen, ziekenverzorgenden, hulpkrachten horeca en verzorging en artsen, 55% van het totaal van de beroepen in de zorg, ontstaan in 2014 knelpunten op het gebied van personeelsvoorziening.
•
De bovengenoemde beroepen bieden dan ook kansen voor werkzoekenden in de zorgsector.
Het ROA 1 concludeert verder dat in de zorgsector: •
Het aandeel MBO-sociaal pedagogisch welzijn stijgt;
•
Het aandeel van activiteitenbegeleiders stijgt terwijl het aandeel van therapeuten daalt.
5. Verwachtingen en prognoses Door UWV-Werkbedrijf zijn in 2009 prognoses uitgevoerd. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met enige voorzichtigheid tegemoet te treden. In afbeelding 3 is te zien dat het de laatste jaren goed gaat met de zorgsector. In 2010 wordt een toename van het aantal banen met circa 30.000 verwacht.
1
Onderzoek De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014, ROA
5
Ontwikkeling banen Zorg en Welzijn (x1000)
Afbeelding 3 1350
1300
1250
1200
1150
1100 2005
2006
2007
2008
2009
2010
Voor wat betreft de vacatures ligt het niveau in de zorg ruim boven het gemiddelde. Weliswaar loopt het niveau in 2009 iets terug, maar het blijft op een hoog niveau. In 2010 zal het aantal vacatures in de zorg en in alle sectoren samen weer wat stijgen ten opzichte van 2009.
Ontwikkeling van vacatures Zorg & Welzijn (2005=100)
Afbeelding 4
160% 140% 120% 100% 80% 60% 2005
2006
2007
2008
Gezondheidszorg en welzijnszorg
2009
2010
Totaal
6
6. Vacatures in 2009 In het onderzoek “vacatures in Nederland 2009” 2 wordt de sector Zorg en Welzijn begrepen onder de sector ”overheid”. Zorg en Welzijn worden daartoe gerekend in dit onderzoek. Het gaat om circa 155.000 vacatures in 2009. Daarmee staat deze sector op de derde plaats na zakelijke dienstverlening en handel/horeca.
Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband
Afbeelding 5
Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd
Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk
Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar
Korter dan 12 uur 12 - 31 uur 32 uur of meer 0%
10%
20%
30%
40% Overheid
50%
60%
70%
80%
Totaal
Uit afbeelding 5 is af te leiden dat:
2
•
Er verhoudingsgewijs veel vacatures zijn waarvoor werkervaring nodig is;
•
Het werk veelal met uitzicht op vast werk is;
•
Het vaker dan gemiddeld banen zijn voor meer dan een jaar;
•
Het relatief veel dienstverbanden zijn voor deeltijdwerk.
De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt
7
Vervulde vacatures naar persoonskenmerken
Afbeelding 6
Man Vrouw
Jonger dan 25 jaar 25-39 jaar 40-54 jaar 55 jaar en ouder
Etnische minderheid Geen etnische minderheid
Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO
Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student
Geen werk/ wel uitkering Geen werk/ geen uitkering 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Overheid
60%
70%
80%
90%
Totaal
Uit afbeelding 6 blijkt dat er: •
Meer vrouwen worden aangenomen;
•
Vaker kadidaten worden aangenomen die in de leeftijdscategorie 25-39 jaar en 40-54 jaar zitten;
•
Relatief meer mensen worden aangenomen met een hogere opleiding;
•
Er vaak mensen worden aangenomen die al werk hadden.
8
100%
7. Vraag en aanbod
Top 20 vacatures en NWW <6 maanden
Tabel 6 December 2009
Aantal openstaande vacatures 652 600 202 59 46 45 45 41 40 39 28 15 15 13 13 13 13 12 12 11
Zorghulp Helpende thuiszorg Helpende instelling Sociaal-cultureel werker, specialisatie samenlevingsopbouw Assistent-woonbegeleider gezinsvervangend huis/wooncentrum Wijkverpleegkundige Maatschappelijk werker, specialisatie volwassenen Activiteitenbegeleider Fysiotherapeut Alfahulp Maatschappelijk werker, specialisatie kinder- en jeugd Sociotherapeut Verpleegkundige spoedeisende hulp Anesthesiemedewerker Geriatrisch verpleegkundige Coördinator begeleider gezinsvervangend huis, wooncentrum Tandarts Transferverpleegkundige Zorgmanager thuiszorg Sociaal-cultureel werker, specialisatie educatie/recreatie
•
NWW < 6 maanden 314 951 650 291 149 24 273 498 93 173 104 15 6 5 3 16 15 7 19 66
Uit tabel 6 3 blijkt dat de meeste vacatures bij het UWV Werkbedrijf zijn voor zorghulp en helpende thuiszorg.
•
Er is voor enkele beroepen sprake van een knelpunt: zorghulp en wijkverpleegkundige.
•
Uit bovenstaand overzicht blijkt verder dat de meeste vacatures betrekking hebben op de lagere uitvoerende beroepen in de zorg als zorghulp en helpende thuiszorg.
In 2009 is er bij het UWV WERKbedrijf sprake van een vrij constante vraag die schommelt tussen 1500 en 2000. Ook het aanbod (korter dan 6 maanden ingeschreven) is tamelijk constant, maar ligt in 2009 wel op een hoger niveau. Er bestaat een duidelijke discrepantie tussen vraag en aanbod: er is zelfs een aanbodoverschot voor de deelmarkt als geheel. Afbeelding 7
Ontwikkeling vacatures en aanbod (UWV) Zorg
6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 Januari
Maart
Mei
vacatures
3
Juli
September
November
nww < 6 mnd
Voor actuele vraag- en aanbodcijfers zie branchemonitorpagina op Intranet.
9
8. Ontwikkeling WW uitkeringen 2009 De instroom en uitstroom in de WW loopt doorgaans in de pas met de economische ontwikkeling. Hieronder is het beeld van de ontwikkeling van de WW rechten in de zorg over 2009 te zien. De linkeras geeft de waarden voor de in- en uitstroom, terwijl de rechteras de totaalstand geeft. De instroom en uitstroom voor deze sector vertonen een wat grilllig beeld. In de maanden juli en oktober ligt de instroom duidelijk hoger dan de uitstroom. Het resultaat is dat er sprake is van een tamelijk geleidelijke toename van het aantal WW rechten in deze sector (ca 17%). Deze ontwikkeling komt sterk overeen met de ontwikkeling van het NWW < 6 maanden in afbeelding 7, waar het NWW een soortgelijke toename laat zien over 2009.
Ontwikkeling WW Zorg 2009
Afbeelding 8
3.000
23.000
2.500
22.000
2.000
21.000
1.500
20.000
1.000
19.000
500
18.000 17.000
0 Januari
Maart
Mei
nieuw recht
Juli
September
beëindigd recht
November
lopend recht
9. Links www.azwinfo.nl/
Arbeidsmarktinformatie Zorg & Welzijn. www.gobnet.nl Opleidingen en beroepen in Zorg & Welzijn. www.stagemarkt.nl Informatie over stages en leerbanen. www.calibris.nl Kenniscentrum Calibris (voorheen OVDB) voor praktijkleren in de zorg. www.actiz.nl Brancheorganisatie voor ondernemers in de verplegingszorg en de thuiszorg www.prismant.nl Zakelijke dienstverlener in (oa) de zorg. Advies, onderzoek en expertise. www.cbs.nl Doorklikken naar Statline voor statistische gegevens. http://www.zorginnovatieplatform.nl/kennis/5/Documentatie/ Informatie over innovatie in de zorg
10
