Januari 2011
Brancheschets Zorg & Welzijn
Brancheschets Zorg & Welzijn Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Karin Doornbos en Niek Veeken Landelijk Bedrijfsadviseur Zorg & Welzijn: Jacques Janssens (06-50238758) 1. Structuur van de sector Zorg & Welzijn De sector Zorg & Welzijn omvat de volgende deelsectoren: •
Ziekenhuizen o
academische – en algemene ziekenhuizen inclusief geestelijke gezondheidszorg
•
•
Verpleeg- en bejaardenhuizen, waaronder: o
verpleging en verzorging;
o
gehandicaptenzorg;
Overige gezondheids- en welzijnszorg, waaronder: o
thuiszorg;
o
overige zorg (waaronder praktijken van huisartsen en tandartsen e.d.).
2. Bedrijven en werkzame personen in Zorg & Welzijn
Aantal bedrijven naar deelsector 2009
Tabel 1
Deelsector Ziekenhuizen (incl. g.g.) Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten Gehandicaptenzorg Thuiszorg Overige zorg Totaal zorg Bron: CBS Statline, 2009
Aantal bedrijven 215 740 455 1.025 46.280 48.715
Aandeel percentage 0% 2% 1% 2% 95% 100%
Verdeling bedrijven Zorg en Welzijn 2009
Afbeelding 1
0,4%2% 1% 2%
95%
Ziekenhuizen 0,4%
Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten 2%
Gehandicaptenzorg 1%
Thuiszorg 2%
Overige zorg 95%
Bron: CBS Statline, 2009
2
•
In de zorg zijn bijna 50.000 bedrijven actief.
•
De ziekenhuizen en verpleegtehuizen, de intramurale zorg, bestaan uit weinig bedrijven: samen 2,4% van het totaal aantal bedrijven in de zorg.
•
Er zijn juist veel bedrijven in de deelsector overige zorg namelijk 95% van het totaal aantal bedrijven.
Aantal banen naar deelsector 2008
Tabel 2
Deelsector Ziekenhuizen (incl. g.g.) Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten Gehandicaptenzorg Thuiszorg Overige zorg Totaal zorg
Aantal banen 340.400 256.500 143.600 144.400 250.200 1.135.100
Aandeel percentage 30% 23% 13% 13% 22% 100%
Bron: CBS Statline, 2008
Verdeling banen Zorg en Welzijn 2008
Afbeelding 2
22% 29%
13%
13%
Ziekenhuizen 0,4% Gehandicaptenzorg 1% Overige zorg 95%
23%
Verpleeg/verzorgingshuizen/ internaten 2% Thuiszorg 2%
Bron: CBS Statline, 2008
•
Binnen de zorg hebben de ziekenhuizen het grootste aantal banen (30%), gevolgd door de verpleeg- en verzorgingshuizen met 23% van het aantal banen. Samen is de intramurale zorg goed voor meer dan de helft van de banen.
•
En bedrijf in de zorg telt gemiddeld 23 banen. Het beeld is binnen de deelsectoren wel zeer divers. Zo heeft een ziekenhuis gemiddeld bijna 1600 banen en een praktijk (fysiotherapeuten, tandartsen en huisartsen) telt gemiddeld 5 banen.
3
3. De beroepsbevolking in de gezondheidszorg naar geslacht, leeftijd en opleiding Tabel 3
Beroepsbevolking Zorg naar kenmerken Zorg (%)
Alle sectoren (%)
Geslacht Mannen Vrouwen
19% 81%
57% 43%
Leeftijd 15-29 jaar 30-49 jaar 50-65 jaar
20% 53% 27%
22% 54% 24%
Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs
14% 49% 37%
24% 44% 32%
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Tabel 3 geeft aan dat de zorg in sterke mate een vrouwensector is.
•
Qua leeftijd wijkt de zorg af, iets minder jongeren en wat meer ouderen dan het totaal van alle sectoren. Daarnaast stijgt het aandeel ouderen.
•
Qua opleidingsniveau is de sector meer geschoold dan het totaal van alle sectoren. Er zijn meer mensen werkzaam met middelbare en hogere opleidingen.
4. Opleidingen en beroepen In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de zorg en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de zorg. Het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de zorgsector maar op alle sectoren. Tabel 4
Opleidingen in de zorg MBO verzorging MBO verpleging MBO sociaal-pedagogisch en welzijn HAVO/VWO HBO maatschappelijk werk en hulpverlening HBO verpleegkunde WO sociale wetenschappen VMBO tl WO (dier)geneeskunde VMBO (uiterlijke) verzorging HBO (fysio)therapie Basisonderwijs
Opleidingen in de Zorg Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
13% 8% 7% 7% 6% 5% 5% 4% 4% 4% 4% 3%
42.700 15.200 27.100 166.000 23.600 20.700 33.300 138.600 12.400 41.100 12.200 40.500
Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 46.500 16.700 57.900 133.300 23.600 7.700 32.200 47.100 13.200 36.200 13.400 118.200
Knelpunten persooneels- Arbeidsmarktvoorziening in perspectief 2014 enige redelijk groot goed geen slecht enige goed enige redelijk zeer groot zeer goed enige redelijk groot goed groot goed enige redelijk groot goed geen slecht
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Voor de opleidingen MBO verpleging, HBO verpleegkunde, VMBO tl, WO (dier)geneeskunde en HBO (fysio)therapie worden grote knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening in 2014. De arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters met deze opleidingen zijn dan ook goed.
4
Tabel 5
Beroepen in de Zorg
Beroepen in de zorg Verzorgend personeel Verplegenden en doktersassistenten Therapeuten en verpleegkundigen Ziekenverzorgenden Hulpkrachten horeca en verzorging Activiteitenbegeleiders en medewerkers Artsen Medewerkers sociaal-cultureel werk Boekhouders en secretaresses Interieurverzorgers
Aandeel
Verwachte baanopeningen tot 2014
13% 11% 10% 8% 8% 6% 5% 5% 5% 3%
65.100 29.500 36.100 37.500 58.600 23.800 16.100 22.900 61.900 48.800
Knelpunten persooneelsvoorziening in 2014 groot groot zeer groot groot groot vrijwel geen groot vrijwel geen vrijwel geen enige
Bron: ROA, de arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 •
In de beroepen verzorgend personeel, verplegenden en doktersassistenten, therapeuten en verpleegkundigen, ziekenverzorgenden, hulpkrachten horeca en verzorging en artsen, 55% van het totaal van de beroepen in de zorg, ontstaan in 2014 knelpunten op het gebied van personeelsvoorziening.
•
De bovengenoemde beroepen bieden dan ook kansen voor werkzoekenden in de zorgsector.
Het ROA1 concludeert verder dat in de zorgsector: •
Het aandeel MBO-sociaal pedagogisch welzijn stijgt;
•
Het aandeel van activiteitenbegeleiders stijgt terwijl het aandeel van therapeuten daalt.
5. Verwachtingen en prognoses Door UWV-Werkbedrijf zijn in 2010 prognoses uitgevoerd. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met voorzichtigheid tegemoet te treden. In afbeelding 3 is te zien dat het de laatste jaren goed gaat met de zorgsector. Zowel in 2010 als 2011 wordt een toename van het aantal banen met ca 28.000 verwacht (ruim 2%).
1
Onderzoek De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014, ROA
5
Ontwikkeling banen Zorg en Welzijn (x1000)
Afbeelding 3 1350
1300
1250
1200
1150
1100 2007
2008
2009
2010
2011
Voor wat betreft de vacatures ligt het niveau in de zorg ruim boven het gemiddelde. Het niveau tendeert wel steeds meer naar de algemene vacatureontwikkeling in 2011.
Afbeelding 4
Ontwikkeling van vacatures Gezondheidszorg (2007=100)
110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 2007
2008
2009 Zorg
2010
2011
Totaal
6
6. Vacatures in 2010 In het onderzoek “Vacatures in Nederland 2010”2 wordt de sector Zorg en Welzijn begrepen onder de sector ”overheid”. Zorg en Welzijn worden daartoe gerekend in dit onderzoek. Het gaat om circa 126.000 vacatures in 2010. Daarmee staat deze sector op de derde plaats na zakelijke dienstverlening en handel/horeca. Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband
Afbeelding 5
Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd
Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk
Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar
Korter dan 12 uur 12 - 31 uur 32 uur of meer 0%
10%
20%
30%
40%
Overheid
Totaal
50%
60%
70%
Uit afbeelding 5 is af te leiden dat:
2
•
Er verhoudingsgewijs veel vacatures zijn waarvoor werkervaring nodig is;
•
Het werk veelal met uitzicht op vast werk is;
•
Het vaker dan gemiddeld banen zijn voor meer dan een jaar;
•
Het relatief veel dienstverbanden zijn voor parttime werk.
De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt
7
Vervulde vacatures naar persoonskenmerken
Afbeelding 6
Man Vrouw
Jonger dan 25 jaar 25-39 jaar 40-44 jaar 45-54 jaar 55 jaar en ouder
Etnische minderheid Geen etnische minderheid
Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO
Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Overheid
60%
70%
80%
90%
100%
Totaal
Uit afbeelding 6 blijkt dat er: •
Meer vrouwen worden aangenomen;
•
Vaker kadidaten worden aangenomen die in de leeftijdscategorie 25-39 jaar en 40-54 jaar;
•
Minder mensen worden aangenomen met etnische achtergond;
•
Relatief meer mensen worden aangenomen met een middelbare of hogere opleiding;
•
Er vaak mensen worden aangenomen die al werk hadden.
8
7. Vraag en aanbod
Tabel 6
Vacatures en NWW <6 maanden
December 2010 Huishoudelijk medewerker Keukenhulp instelling Ambulancechauffeur Verpleeghulp Zorghulp Alfahulp Assistent civiele dienst zorginstelling Assistent-woonbegeleider gezinsvervangend huis/wooncentrum Helpende Helpende instelling Helpende thuiszorg Inrichtingsassistent Medewerker linnenkamer Voedingsassistent Arbeidstherapeut Chiropractor Consultatief psychiatrisch verpleegkundige Controleur vlees en destructie (AID) Dierenartsassistent Doktersassistent
•
Aantal openstaande vacatures
NWW < 6 maanden 579 564 395 368 300 276 247 236 179 175 93 56 50 41 41 29 26 26 18 15
1154 138 19 21 343 169 2 160 123 806 1146 17 19 160 6 1 3 81 268
Uit tabel 63 blijkt dat de meeste vacatures in de zorg bij het UWV Werkbedrijf betrekking hebben op: huishoudelijk medewerker, keukenhulp, ambulancechauffeur, verpleeghulp, zorghulp, alfahulpen, assistent civiele dienstverlening, assistent woonbegeleider en helpenden.
•
Er is voor enkele beroepen sprake van een knelpunt: keukenhulp, ambulancechauffeur, verpleeghulp, zorghulp, alfahulp en assistent woonbegeleider.
•
Uit bovenstaand overzicht blijkt verder dat de meeste vacatures betrekking hebben op de lagere uitvoerende beroepen in de zorg zoals zorghulp en helpende thuiszorg.
In 2010 is er bij het UWV WERKbedrijf sprake van een vrij constante vraag die schommelt rond 5000. Na september heeft een terugval plaats gehad. Het aanbod ligt op een redelijk hoog niveau. Het niveau schommelt tussen de 12 en 13.000. Er bestaat een duidelijke discrepantie tussen vraag en aanbod: er is zelfs een aanbodoverschot voor de deelmarkt als geheel.
3
Voor actuele vraag- en aanbodcijfers zie branchemonitorpagina op Intranet.
9
Ontwikkeling vacatures en aanbod (UWV) Zorg
Afbeelding 7
14000 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 em ec
r be
r
r
r be
em ov
D
N
us
be em pt
t us
e ob kt O
Se
i
i
g Au
l Ju
n Ju
ri l
ei M
Ap
i
ri ua
rt aa M
br Fe
ar nu Ja
vacatures
nww < 6 mnd
8. Ontwikkeling WW-uitkeringen 2009 De instroom en uitstroom in de WW loopt doorgaans in de pas met de economische ontwikkeling. Hieronder is het beeld van de ontwikkeling van de WW-rechten in de zorg over 2010 te zien. De linkeras geeft de waarden voor de in- en uitstroom, terwijl de rechteras de totaalstand geeft. De instroom en uitstroom voor deze sector vertonen een wisselend beeld. In de meeste maanden ligt de instroom duidelijk hoger dan de uitstroom. Het resultaat is dat er sprake is van een –geleidelijke- toename van het aantal WW rechten in deze sector (ca 7%).
Ontwikkeling WW Zorg 2010
Afbeelding 8
5.000
29.800 29.600 29.400 29.200 29.000 28.800 28.600 28.400 28.200 28.000 27.800 27.600
4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Fe M Ja aa nu br rt ua ar i ri
nieuw recht
Ap ril
M ei
Ju ni
Ju li
beëindigd recht
Au O No Se kt gu pt ve ob em m st e us be r be r r
lopend recht
10
9. Regionale vacature sites •
Friesland:
www.frieslandzorg.nl
•
Groningen en Drenthe:
www.zorgpleinnoord.nl
•
Oost Nederland:
www.zorgselect.nl
•
Zuid-, West- en Midden-Gelderland:
www.gelriaselect.nl
•
Flevoland:
www.zowelwerk.nl
•
Noord-Holland Noord:
geen eigen site*
•
Kennemerland, Amstelland, Meerlanden:
www.infopuntzorg.nl
•
Midden-Nederland:
www.utrechtzorg.nl
•
Gooi- en Vechtstreek:
www.zorghart.nl
•
Amsterdam, Zaanstreek, Waterland:
www.werkindezorg.nl
•
Drechtsteden:
geen eigen site*
•
Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord:
www.zorgenwelzijnplein.nl
•
Rijnstreek en Rijnmond:
www.care2care.nl
•
Zeeland:
www.zz.nl/nl
•
Noord-Brabant:
www.brabantzorg.net
•
Limburg:
www.zorgnetlimburg.nl
10. Overige links www.azwinfo.nl/
Arbeidsmarktinformatie Zorg & Welzijn. www.gobnet.nl Opleidingen en beroepen in Zorg & Welzijn. www.stagemarkt.nl Informatie over stages en leerbanen. www.calibris.nl Kenniscentrum Calibris (voorheen OVDB) voor praktijkleren in de zorg. www.actiz.nl Brancheorganisatie voor ondernemers in de verplegingszorg en de thuiszorg www.prismant.nl Zakelijke dienstverlener in (oa) de zorg. Advies, onderzoek en expertise. www.cbs.nl Doorklikken naar Statline voor statistische gegevens. http://www.zorginnovatieplatform.nl/kennis/5/Documentatie/ Informatie over innovatie in de zorg
11
