Maart 2010
Brancheschets Transport & Logistiek
Brancheschets Transport en Logistiek Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Marijke Oosterhuis, Niek Veeken Landelijk bedrijfsadviseur voor de Transport en Logistiek Jules Kieft, Tel. 020-7515055, email:
[email protected] 1. Structuur van de Transportsector •
•
Vervoer over land o
Spoorwegen
o
Vervoer over de weg, w.o. goederenvervoer
o
Pijpleidingbedrijven
Vervoer over water o
Zeevaart
o
Binnenvaart
•
Vervoer door de lucht
•
Dienstverlening voor het vervoer (w.o. overslag/opslag)
Bron CBS; zie link CBS-site voor de SBI-code
2. Bedrijven en banen van werknemers in de Transportsector Er zijn meer dan 25.000 bedrijven met meer dan 340.000 banen van werknemers. Hieronder een uitsplitsing naar de belangrijkste sectoren.
Aantal bedrijven naar deelsector 2009
Tabel 1
Deelsector Vervoer over land Vervoer over water Vervoer door de lucht Dienstverlening en oplsag Totaal
Aantal bedrijven Aandeel percentage 13.430 53% 4.435 18% 260 1% 7.075 28% 25.200 100%
Bron: CBS Statline, gegevens 1 januari 2009
Verdeling bedrijven Transport & Logistiek 2009
Afbeelding 2
28%
53%
1% 18%
Vervoer over land
Vervoer over water
Vervoer door de lucht
Dienstverlening en oplsag
Bron: CBS Statline, gegevens 1 januari 2009
2
•
In de transport en logistiek zijn ruim 25.000 bedrijven actief.
•
De grootste deelsector is vervoer over land, 53%.
•
Er zijn weinig bedrijven in de deelsector vervoer door de lucht.
Aantal banen naar deelsector 2008
Tabel 2
Aantal banen Aandeel percentage 193.900 57% 14.800 4% 33.600 10% 99.600 29% 341.900 100%
Deelsector Vervoer over land Vervoer over water Vervoer door de lucht Dienstverlening en opslag Totaal
Bron: CBS Statline, gegevens 2008
Verdeling banen Transport & Logistiek 2008
Afbeelding 2
29%
57% 10% 4%
Vervoer over land
Vervoer over water
Vervoer door de lucht
Dienstverlening en opslag
Bron: CBS Statline, gegevens 2008
•
Het grootse aantal banen zit in het vervoer over land. Eveneens aanzienlijk qua omvang is de dienstverlening voor vervoer (bv expeditie en opslag).
•
Als er gekeken wordt naar het aantal werkzame personen per vestiging blijkt dat de luchtvaartsector eruit springt met gemiddeld 130 banen per bedrijf.
•
De andere sectoren zijn veel kleinschaliger en hebben gemiddeld respectievelijk 3 (vervoer over water), 14 (dienstverlening en opslag) en 14 (vervoer over land) banen per bedrijf.
•
In de afgelopen 2 jaar is sprake van een lichte groei in vervoer over de weg en in de overslag/opslag.
3
3. De beroepsbevolking in de transportsector naar geslacht, leeftijd en opleiding
Tabel 3
Beroepsbevolking Transport naar kenmerken Transport (%)
Alle sectoren (%)
Geslacht Mannen Vrouwen
76% 24%
57% 43%
Leeftijd 15-29 jaar 30-49 jaar 50-65 jaar
20% 56% 24%
22% 54% 24%
Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs
37% 46% 17%
24% 44% 32%
Bron: ROA, 2009, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Bovenstaand overzicht geeft aan dat de transportsector 1 meer dan gemiddeld een mannensector is. In de loop der jaren is het aandeel van vrouwen in deze sector iets afgenomen.
•
Qua leeftijd wijkt de transportsector maar weinig af. Er werken iets minder jongeren.
•
In het opleidingsniveau ligt een sterke nadruk op de lagere opleiding (+13 procent) en is er een sterke ondervertegenwoordiging van hoger opgeleiden.
4. Opleidingen en beroepen in de transportsector In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de transportsector en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de transport, echter het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de transportsector maar op alle sectoren. Tabel 4
Opleidingen in de transportsector HAVO/ VWO VMBO theoretische leerweg MBO vervoer Basisonderwijs MBO administratie en logistiek VMBO metaal VMBO transport en logistiek HBO vervoer & logistiek VMBO bouw VMBO voertuigentechniek MBO motorvoertuigentechniek MBO vliegtuigtechniek
Opleidingen in de Transportsector Aandeel 10% 10% 8% 8% 4% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 1%
Verwachte baanopeningen tot 2014 166.000 138.600 8.300 40.500 25.400 10.800 5.000 4.000 38.400 4.500 14.800 400
Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 133.300 47.100 13.200 118.200 36.500 7.100 2.900 2.200 13.800 3.700 15.300 400
Knelpunten persooneels- Arbeidsmarktvoorziening in perspectief 2014 goed enige groot goed matig vrijwel geen geen slecht matig vrijwel geen redelijk enige groot goed vrijwel geen goed groot goed redelijk vrijwel geen redelijk vrijwel geen redelijk vrijwel geen
Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 1
Onder de transportsector vallen de scheep- en luchtvaart en het weg- en railvervoer. De dienstverlening en opslag worden niet meegenomen.
4
•
Voor de grootste opleidingen in de transport, sterk algemene opleidingen als HAVO/VWO en VMBO theoretische leerweg, worden in 2014 knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening. De arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters van deze opleidingen zijn dan ook goed.
•
Voor de echte transportopleidingen geldt dat het arbeidsmarktperspecptief voor schoolverlaters met de opleiding VMBO transport en logistiek en HBO vervoer & logistiek goed is.
Tabel 5
Beroepen in de Transport
Beroepen in de transport
Aandeel
Chauffeurs Laders en lossers Commercieel employés Boekhouders en secretaresses Productieplanners Administratieve transportemployés Monteurs Receptionisten en administratieve employés Stewardessen
Verwachte baanopeningen tot 2014
37% 6% 5% 5% 5% 4% 4% 3% 3%
32.800 28.700 42.300 61.900 12.200 1.900 24.000 29.100 3.300
Knelpunten persooneelsvoorziening in 2014 enige enige vrijwel geen vrijwel geen groot enige enige groot vrijwel geen
Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014
•
Bij de beroepen zien we een prominente plaats voor de uitvoerende transportberoepen, als chauffeurs en laders en lossers. Voor deze twee grootste beroepen in de sector worden in 2014 enige personele problemen verwacht.
•
Daarnaast zijn er ook nogal wat kantoorberoepen, als commercieel employés en boekhouders en secretaresses, in de transportsector. Voor deze beroepen worden vrijwel geen problemen verwacht in de personeelsvoorziening.
5
5. Verwachtingen en prognoses Door UWV-Werkbedrijf zijn in 2009 arbeidsmarktprognoses opgesteld. De transportsector wordt in de prognoses samengenomen met de communicatiesector. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met voorzichtigheid tegemoet te treden. Hieronder is te zien dat het na 2008 als gevolg van de economische crisis slecht gaat met de werkgelegenheid in het vervoer. 2008 was het een topjaar, maar 2009 was niet zo goed. In 2010 wordt de afname van het aantal banen op meer dan 20.000 becijferd.
Ontwikkeling banen Vervoer en telecom (x1000)
Afbeelding 3 480 470 460 450 440 430 420 410 2005
2006
2007
2008
2009
2010
Hieronder wordt de ontwikkeling van het aantal vacatures in beeld gebracht. Het jaar 2005 is het indexjaar (100%). Te zien is dat in 2009 de branche niet afwijkt van het totaal van alle economische sectoren. Maar in 2010 verslechtert voor de vervoersector het beeld, terwijl er bij het totaal een voorzichtig herstel optreedt. Afbeelding 4
Ontwikkeling van vacatures Vervoer en Telecom (2005=100)
160%
140%
120%
100% 80%
60%
40% 2005
2006
2007
Vervoer en telecom
2008
2009
2010
Totaal
6
6. Vacatures in 2009 In het UWV onderzoek ‘Vacatures in Nederland 2009” 2 wordt de transportsector niet apart onderscheiden, maar is een onderdeel van de zakelijke dienstverlening. In afbeelding 5 en 6 staat het resultaat voor de zakelijke dienstverlening en het totaal voor alle branches weergegeven.
Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband
Afbeelding 5
Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd
Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk
Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar
Korter dan 12 uur 12 - 31 uur 32 uur of meer 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Zakelijke diensten
60%
70%
80%
90%
Totaal
Uit afbeelding 5 blijkt dat er:
2
•
Wat meer werkervaring wordt gevraagd;
•
Wat meer vast of uitzicht op vast werk is;
•
Minder kortdurende banen;
•
Veel meer fulltime werkzaamheden.
De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt.
7
Vervulde vacatures naar persoonskenmerken
Afbeelding 6
Man Vrouw
Jonger dan 25 jaar 25-39 jaar 40-54 jaar 55 jaar en ouder
Etnische minderheid Geen etnische minderheid
Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO
Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student
Geen werk/ wel uitkering Geen werk/ geen uitkering 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Zakelijke diensten
60%
70%
80%
90%
100%
Totaal
Uit afbeelding 6 blijkt dat er: •
Meer mannen worden aangenomen;
•
Veel minder jongeren worden aangenomen, maar wel meer ouderen;
•
Meer laagopgeleiden worden aangenomen;
•
Minder studenten en schoolverlaters in de zakelijke diensten worden aangenomen.
8
7. Vraag en aanbod Tabel 6
Top 20 vacatures en NWW <6 maanden
December 2009 Magazijnmedewerker Taxichauffeur Heftruckchauffeur Koerier auto Orderpicker Postsorteerder Postbezorger Vrachtwagenchauffeur binnenland Conducteur Buschauffeur lijndienst/stadsdienst Matroos binnenvaart, waterbouw Sjouwer Vrachtwagenchauffeur buitenland Lichtmatroos binnenvaart, waterbouw Lader/losser spoor-, weg- en luchtvracht Havenwerker Bagagist Expeditiemedewerker Touringcarchauffeur binnenland Stuurman binnenvaart
•
Aantal openstaande vacatures
NWW < 6 maanden 1221 707 258 236 232 232 204 200 161 156 80 63 54 50 45 40 31 30 29 29
5568 783 1876 1510 363 187 111 1770 35 213 38 37 847 14 151 188 27 267 63 18
In bovenstaand overzicht 3 is uitgegaan van beroepen die tot de transportberoepen worden gerekend. Duidelijk moge zijn dat de transportsector ook vaak vacatures voor andere beroepen kent zoals kantoorpersoneel en ondersteunende medewerkers.
•
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat er veel vacatures zijn voor magazijnmedewerkers, taxichauffeurs en heftruckchauffeurs. De specifieke transportfuncties waar veel vraag naar is, zijn taxichauffeurs, buschauffeurs en vrachtwagenchauffeurs.
•
Verder valt op dat de Top 20 uit allemaal uitvoerende functies bestaat.
•
Van krapte is sprake als het aanbod kleiner is dan de vraag naar dat beroep. Voor beroepen als postsorteerder, postbezorger, conducteur, matroos, sjouwer, lichtmatroos, bagagist en stuurman is sprake van krapte.
In afbeelding 7 is te zien dat de ontwikkeling van de bij het UWV Werkbedrijf geregistreerde vraag en aanbod in de transportberoepen betrekkelijk grillig verloopt. De vraag is betrekkelijk constant (4000 à 5000), maar het aanbod vertoonde in het voorjaar een sterk stijgende tendens. Sinds juli gevolgd door een afname. De laatste maanden van 2009 is er weer een toename van de werkloosheid (NWW).
9
Afbeelding 7
Ontwikkeling vacatures en aanbod (UWV) Transportberoepen
18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 Januari
Maart
Mei
Juli
September
vacatures
nww < 6 mnd
November
8. Ontwikkeling WW-uitkeringen 2009 In onderstaande figuur is te zien dat de werkloosheid gestaag oploopt, doordat het aantal lopende WWrechten een stijgende tendens vertoont. Daarnaast is te zien dat instroom (nieuwe rechten) bijna voortdurend hoger ligt dan de uitstroom (beëindigde rechten). Alleen in de zomer valt de instroom sterk terug. Deze ontwikkeling komt overeen met de ontwikkeling van de NWW in afbeelding 7.
Ontwikkeling WW Transport 2009
Afbeelding 8 2.500
18.000 16.000
2.000
14.000 12.000
1.500
10.000 8.000
1.000
6.000 4.000
500
2.000 0
0 Januari
Maart
Mei
nieuw recht
3
Juli beëindigd recht
September
November
lopend recht
Voor actuele vraag- en aanbodcijfers zie branchemonitorpagina op Intranet.
10
9. Links www.tln.nl Werkgeversorganisatie Transport en Logistiek Nederland met Informatie over de transportsector. www.vtl.nl Beroepen en opleidingen in de transportsector. www.knv.nl Koninklijk Nederlands Vervoer is de werkgeversorganisatie voor beroepsgoederen en -personenvervoer www.evo.nl EVO, belangen behartiging, advisering aan ondernemers en opleidingen. Arbeidsmarktinformatie van Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB's) - trends
http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1473
- rapporten
http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1475
www.stagemarkt.nl Informatie over stages en leerbanen. www.cbs.nl Doorklikken naar statline voor meer statistische gegevens www.mobiliteitscentrumtransport.nl Sectoraal mobiliteitscentrum voor werkzoekende chauffeurs en kraanmachnisten en bedrijven met vacatures
11
