Transport & Logistiek

Transport & Logistiek Sectormonitor

december 2010

■ ■ ■

Herstel transportsector versnelt in derde kwartaal 2010 Tarieven verbeteren, maar zijn nog lang niet volledig hersteld Vooruitzichten 2011 zijn gematigd positief

1 | Sectormonitor Transport & Logistiek | december 2010

ABN AMRO Economisch Bureau

COLUMN “2010, een topjaar voor logistiek,…wat vindt u?” Om maar met de deur in huis te vallen: wat is dit jaar snel gegaan en wat is er enorm veel gebeurd! Begon januari nog met de nodige twijfels, gedurende het jaar is de stijgende lijn ingezet, en de rest van het jaar hebben we het positieve sentiment kunnen vasthouden. Wat een verschil met 2009. Afgezien van een enkele sector (Bouw), geldt voor de meeste sectoren dat 2010 een jaar is geweest waarin sprongen voorwaarts zijn gemaakt. Internationaal zijn vrachtvolumes zelfs weer op het niveau van voor de crisis, maar ook nationaal doen we het goed. De luchtvrachtoverslag op luchthaven Schiphol is met bijna 20% gestegen, ondanks de aswolk die het vliegverkeer in april van dit jaar parten speelde. Ook de Rotterdamse haven heeft mooie groeicijfers laten zien, en heeft kunnen profiteren van zijn goed opgebouwde positionering in 2009. Al met al heeft onze sector zijn rol als aanjager van het economische herstel wederom bewezen. De groei van de exportpositie en de hiermee samenhangende vervoersvolumes zijn dé basis geweest voor toenemende activiteit van de logistieke sector. “Transport koerst af op topjaar” was de prikkelende titel eerder deze maand op de cover van Nieuwsblad Transport. In deze editie komen een aantal ‘toppers’ voorbij; genoemde personen en bedrijven hebben deze kwalificatie zeker verdiend. En er zijn er natuurlijk veel meer. Het hoge aantal uitgereikte ‘Lean & Green’ awards illustreert dat steeds meer bedrijven zichzelf uitdagen om een toonaangevende rol te spelen op het gebied van duurzaamheid. En wat denkt u van de geboekte voortgang van het project Maasvlakte 2. Dit veel geroemde project zal onze havenpositie, zeker binnen Europa, enorm gaan versterken. Over Europa gesproken, in 2011 (februari) komt de nieuwe schets van de gewenste toekomst van transport in de EU uit; het derde Witboek Transport met een planningshorizon tot 2050. Ben benieuwd wat dit gaat brengen. Kortom, 2010 bracht een boeiende periode van herstel, volgend op een weliswaar korte, maar heftige periode van forse negatieve groei. Het capaciteitsevenwicht was ver te zoeken en ook (lange) relaties zijn onder druk komen te staan. Vanuit een streven naar snel te realiseren kostenbesparingen is een aantal van u geconfronteerd met de keiharde werkelijkheid. De wereld mag er dan weer zonniger uit zien, het voelt toch anders. De crisis heeft sporen nagelaten en rendementen moeten beter. De nieuwe wereld vraagt om snelheid, alertheid en aanpassingen van u, uw mensen, en wellicht ook van uw strategie. De komende jaren gaan ongetwijfeld nieuwe uitdagingen brengen. Wij gaan graag met u in gesprek over hoe u deze kansen gaat pakken. Sta bewust even stil bij het afgelopen jaar, maar kijk 2011 recht in de ogen. Prettige dagen en een gezond nieuwjaar! Bart Banning Sector Banker Transport & Logistiek



INHOUDSOPGAVE

MACRO VISIE

Belangrijkste exportlanden

Kengetallen Nederland

Sectorvisie verladers

TRANSPORT & LOGISTIEK

Omzetontwikkeling

Faillissementen

Omzetverwachtingen

WEGVERVOER EN LUCHTVRACHT

Omzet, volumes en tarieven wegvervoer

Ondernemersvertrouwen

Ontwikkeling luchtvracht

BINNENVAART EN ZEEVAART

Bulktransport – de Baltic Dry Index

Containervaart – Timecharter Rate Index

Omzetontwikkeling binnenvaart

3

4

5

6



MACRO VISIE Wereldwijde economische groei zwakt af in 2011

BBP groei belangrijkste exportlanden

Het herstel van de wereldeconomie is tot dusver gedragen door de sterke prestaties van China en andere opkomende landen als Brazilië en India.

10

Exportgerichte westerse landen als Nederland en Duitsland hebben hiervan

8

geprofiteerd en scoorden in 2010 een bovengemiddelde groei. Het herstel

6

loopt via de wereldhandel, die de Eurozone in toenemende mate met de

% j-o-j groei

12

opkomende economiën in Azië verbindt. Komend jaar echter neemt het

4

effect van China op de rest van de wereld af. De Chinese overheid voert

2

sinds enkele maanden een afremmingsbeleid om de oplopende inflatie te

0

beteugelen en oververhitting van de economie te voorkomen. De angst

-2

bestaat dat in sommige segmenten, en dan vooral de Chinese

-4

vastgoedmarkt, zeepbellen ontstaan, die in de toekomst schade kunnen

-6

toebrengen aan de welvaartsgroei. ABN AMRO verwacht daarom een

Eurozone Duitsland

VK

2009

VS

China

2010

Nederland

2011

lichte afzwakking van de groei in China van 10,5% tot 9,4% in 2011. Een lagere groei in China en andere handelspartners en een minder uitbundige wereldhandel zorgt voor vertraging van de economie in Duitsland en

Bron: ABN AMRO Economisch Bureau

Nederland. In de VS houdt de malaise op de woningmarkt het herstel van de consumptie tegen en drukt ook komend jaar op de groeivooruitzichten.

Economische kengetallen Nederland (groei in %)

Economische groei steunt op exportgroei en investeringen In 2010 heeft de export gezorgd voor het economische herstel in

Kengetal

2009

2010

2011

Nederland. Voor 2011 zijn de verwachtingen over de export minder hoog gespannen en wordt een veel lagere exportgroei voorzien van 4,7%. En hoewel de bedrijfsinvesteringen weer een groei laten zien, en ook de

Werkloosheid*

4,8

5,5

5,1

consumptie bescheiden toeneemt, resulteert het toch in een lagere

Koopkracht

1,8

-0,5

-0,3

economische groei in ons land. ABN AMRO verwacht voor komend jaar een toename van 1,3% voor de Nederlandse economie. Net als in de ons

Consumptie*

-2,5

0,2

0,8

Export*

-7,9

10,3

4,7

-12,7

-4,3

2,7

Investeringen*

omringende landen neemt de groei af door een afzwakkende groei van de wereldhandel. Deels is dit effect technisch te noemen, maar de belangrijkste oorzaak is de afnemende economische groei bij onze belangrijkste handelspartners. Het wachten is eigenlijk op een hernieuwde en

BBP*

-3,9

1,8

1,3

significante

groei

van

de

binnenlandse

consumptie

en

bedrijfsinvesteringen. Het bedrijfsleven investeert echter pas volop als er meer duidelijkheid ontstaat over een breedgedragen economisch herstel. De missende link in dit plaatje is de Nederlandse consument, die het ook in

Bron: CPB, *ABN AMRO Economisch Bureau

2011

nog

laat

afweten.

Onzekerheid

over

de

woningmarkt

en

overheidsbezuinigingen houdt consumenten voorlopig in de stand-by stand.

omzetgroei j-o-j

Omzetontwikkeling belangrijkste sectoren

Industrie en detailhandel groeien, de bouw krimpt opnieuw

20%

Van de belangrijkste verladers voor de transportsector, heeft alleen de

15%

industrie voor extra volumes gezorgd in 2010. Vooral de chemische en

10%

machine-industrie boekten grote plussen door de toenemende exportvraag naar hun producten. Met een afzwakkende exportgroei, neemt ook de

5%

omzetgroei in de industrie af in 2011. De detailhandel herstelt pas komend

0%

jaar met een beperkte groei van circa 1%. Consumenten durven iets meer

-5%

uit te geven doordat de arbeidsmarkt verbetert en de werkloosheid

-10%

afneemt. Tevens lijkt het er vooralsnog op dat de overheidsbezuinigingen

-15%

minder impact gaan hebben op de koopkracht dan gedacht. Het beperkte

-20%

herstel van de detailhandel zorgt voor een lichte stimulans van het

-25%

binnenlandse transport. De bouw levert volgend jaar wederom omzet in, na

Industrie 2009

Retail 2010

Bouw 2011

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Transport

een slecht jaar 2010 waarin de omzet met circa 10% is gedaald. In 2011 is er vanuit de bouwsector dus nog geen groei van de transportvraag te verwachten. Al met al neemt de invloed van de industrie en bouw komend jaar af en krijgt de detailhandel iets meer impact.



TRANSPORT & LOGISTIEK Omzetontwikkeling Transport en Logistiek

Herstel Transport & Logistiek versnelt in derde kwartaal In de loop van 2010 heeft de sector Transport & Logistiek de economische

groei in %

10

recessie van zich af weten te schudden. Vanaf het tweede kwartaal was er

5

na ruim een jaar omzetkrimp weer omzetgroei in de sector. En deze

0

4,6%. Toch is niet in alle onderliggende modaliteiten de trend overwegend

ontwikkeling heeft zich in het derde kwartaal voortgezet met een plus van positief te noemen. Waar in de lucht- en zeevaart het herstel vooruitliep op de rest van de sector, komt het herstel in het wegvervoer pas vanaf het

-5

derde kwartaal echt op gang. En bovendien betekent omzetgroei nog lang -10

niet dat de gehele sector transport de klap van de recessie echt te boven is gekomen. In bepaalde deelsegmenten van de markt bestaat nog een

-15

zekere mate van overcapaciteit. Veel bedrijven kampen als gevolg van de 1

2

3

4

1

2007

2

3

4

1

2008

2

3

4

1

2009

2

3

recessie met een verslechterde financiële situatie. Bovendien is er in de binnenvaart en het wegvervoer nog geen uitzicht op een zodanig sterke

2010

omzetgroei dat rendementen weer een optimistisch perspectief bieden op Bron: CBS

de toekomst.

Faillissementen Transport & Logistiek ondernemingen

Faillissementen dalen, maar blijven op hoog niveau Het aantal faillissementen begint door het herstel van de sector te dalen. In

140

het derde kwartaal zijn 97 transportbedrijven verloren gegaan. Hoewel dit

120

een verbetering is ten opzichte van vorige kwartaalcijfers van rond de 130 faillissementen, ligt het nog wel boven het lange termijn gemiddelde van

100

84. Over de eerste drie kwartalen van 2010 is het aantal faillissementen in

80

de sector Transport & Logistiek gedaald met 13%. De omslag is het grootst

60

geweest in het wegtransport, waar het aantal failliete vervoerders met ongeveer een derde is afgenomen. Het ziet er naar uit, dat de ergste golf

40

aan faillissementen in het wegvervoer achter de rug is. Toch blijft sector

20

behoorlijk versnipperd en kent dus een hoge mate van concurrentie. Het

0

verbeteren van de rentabiliteit is daarom ook voor de langere termijn een 1 2

3 4

2006

1 2

3 4

1

2007 Wegtransport

2 3

4 1

2 3

4 1

2 3

2008 2009 2010 Expediteurs Totaal

Bron: CBS

uitdaging. In andere modaliteiten is het verloop van de faillissementen tijdens de crisis minder dramatisch geweest. Maar toch zijn ook hier de risico’s nog niet volledig genormaliseerd.

Vooruitzicht 2011 is gematigd positief voor alle modaliteiten Het klassieke herstelpatroon van de sector Transport & Logistiek verloopt via de industrie (export) naar de detailhandel en de bouw (consumptie).

Omzetverwachtingen Transport en Logistiek

Waar in 2010 een opleving van de wereldhandel voor herstel binnen de

10%

sector Transport & Logistiek heeft gezorgd, zal deze factor komend jaar in

5%

belang gaan afnemen. Daarnaast blijft de groei in de retail achter en daalt opnieuw de bouwproductie. In het huidige economische herstel kan de

0%

transportsector de klassieke overgang naar de verladers in de detailhandel

-5%

en bouw nog niet goed maken. Daarom zal ook in 2011 nog niet de hele sector volledig hersteld zijn van de recessie. Wel nemen voor alle

-10%

modaliteiten de vrachtvolumes toe; alleen bestaan er wel onderlinge

-15%

verschillen in groei. De zee- en luchtvaart hebben het in 2010 relatief goed gedaan, maar de groei van deze modaliteiten zwakt af komend jaar. De

-20% Binnenvaart

Wegvervoer

2009

Logistieke Dienstverlening 2010

2011

Totaal

binnenvaart profiteert weliswaar van de export en doorvoer naar Duitsland, maar kampt ook in 2011 nog met capaciteitsproblemen. Het wegvervoer leunt komend jaar weer wat meer op de milde opleving in de detailhandel. Beide vervoerstypes profiteren ook nog van een herstel van de tarieven, een voordeel wat bij de overige modaliteiten dit jaar al is opgetreden. De

Bron: ABN AMRO Sector Research

logistieke dienstverleners en opslagbedrijven zijn afhankelijk van de groei bij de vervoerders en zien eveneens hun omzetgroei in 2011 iets dalen.



WEGVERVOER EN LUCHTVRACHT Omzet en tarieven in het wegvervoer stijgen weer

Omzet en tarieven wegvervoer

Het wegvervoer heeft in het tweede kwartaal van 2010 eindelijk het herstel

15

ingezet. Waar het tweede kwartaal al een lichte toename heeft laten zien (1,4%), is de omzetgroei daarna verder aangetrokken. Voor het derde

10

kwartaal staat een plus van 4,6% in de boeken. Het meest positieve nieuws

5

uit dit kwartaal is, dat de tarieven weer aan het stijgen zijn. Weliswaar nog bescheiden (0,8%), maar de nullijn is in ieder geval weer duidelijk naar

0

boven doorbroken. Dit betekent nog niet dat de huidige prijzen voor -5

wegvervoerders voldoende zijn om het rendement te kunnen verbeteren.

-10

Transportbedrijven hebben te maken met stijgende kosten van onder meer arbeidslonen

-15

en

brandstoffen.

Wel

geeft

het

aan

dat

het

capaciteitsoverschot, dat tariefherstel lange tijd in de weg heeft gezeten, 1

2

3

4

1

2007

2

3

4

1

2008

2

3

4

1

2009 Tarieven

Omzet

2

3

2010

minder lijkt te worden. Nu zowel volumes als prijzen weer groei laten zien, zijn de verwachtingen voor 2011 gematigd positief.

Ondernemersvertrouwen neemt beperkt toe Bron: CBS

In navolging van een voorzichtig herstel in de branche, is sluipenderwijs ook het vertrouwen van de vervoerders verbeterd. Vanaf het begin van het

Ondernemersvertrouwen

jaar is in 2010 het vertrouwen weer ten positieve gekeerd. Na het doorbreken van de nullijn, blijft dit vertrouwen onder wegvervoerders echter

50

rond de 10 punten hangen. Ondernemers zijn zich bewust dat ondanks het

40

feit dat de recessie is verlaten, het herstel in de branche toch een kwestie

30

van lange adem zal zijn. Bovendien bestaan er in het wegvervoer

20

structurele

problemen,

zoals

de

hoge

mate

van

(internationale)

prijsconcurrentie en de daaruit vloeiende lage rendementen. Hoewel het

10

faillissementsrisico aan het afnemen is, zijn de middellange termijn

0

vooruitzichten in deze bedrijfstak dus niet per definitie gunstig. Het

-10

wegvervoer is voornamelijk afhankelijk van binnenlandse vervoersstromen

-20

van bouwmateriaal en consumptiegoederen. Waar andere modaliteiten

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2006

2007

2008

2009

door de groei van de wereldhandel al eerder hun momentum hebben teruggevonden, herstelt het wegvervoer pas echt vanaf 2011.

2010 ABN AMRO verwacht voor komend jaar een groei van de omzet in het wegvervoer van rond de 2,5%. Voor een deel is dit een technisch herstel,

Bron: Conjunctuurenquête TLN

aangezien het eerste kwartaal van 2010 nog vrij slecht is geweest. De lichte groei van de volumes in de detailhandel geven een kleine steun in de

(x 1000 ton, per maand)

Luchtvrachtvolumes op luchthaven Schiphol

rug voor het wegtransport.

160

Groei van de luchtvracht zwakt af in 2011

150

De luchtvracht is van alle modaliteiten het snelst hersteld van de diepe

140

recessie van 2009. De maandelijkse luchtvrachtvolumes via Schiphol

130

bevinden zich begin 2010 alweer op pre-crisis niveaus en boven de trendlijn van het 12-maands gemiddelde. In de eerste tien maanden van dit

120

jaar is het luchtvrachtvervoer met 20% gestegen ten opzichte van dezelfde

110

periode in 2009. Vanaf eind vorig jaar zijn ook de prijzen in de luchtvracht

100

weer aan het herstellen. Voor 2011 verwacht ABN AMRO dat de groei in de

90

luchtvrachtvolumes gaat afzwakken als gevolg van de afnemende groei

80 2006

van de wereldhandel. Daarbij komt dat de capaciteit weer toeneemt als

2007 Luchtvracht

Bron: Schiphol

2008

2009

2010

12-maands gemiddelde

gevolg van levering van bestelde vliegtuigen, en dit zet een rem op verder tariefherstel. Het passagiersvervoer is tijdens de crisis minder hard afgenomen in volumes, maar herstelt nu op jaarbasis wel langzamer dan het vrachtvervoer. Al met al verwacht ABN AMRO voor 2011 wederom omzetgroei in de luchtvaart, maar deze groei ligt wel lager dan in 2010.



ZEEVAART EN BINNENVAART Baltic Dry Index

Baltic Dry Index weer gedaald na aanvankelijk herstel

14

Na de ineenstorting van de BDI in 2008, is de index gedurende 2009 weer

12

tarieven en volumes in het bulk transport. De opleving van de wereldhandel

wat opgekrabbeld. 2010 is in de zeevaart goed begonnen, met stijgende heeft direct effect gehad op vooral de volumes in de zeevaart. Maar

Index (x 1000)

10

halverwege het jaar is de BDI weer gaan dalen. Een belangrijke oorzaak

8

hiervoor is een tijdelijke afzwakking van de Chinese vraag naar ijzererts

6

impact heeft gehad op de bulktarieven. Het continu opspelende risico van

deze zomer door een stijging van de prijs van ijzererts. Dit heeft direct een overcapaciteit in de zeevaart heeft meteen een effect, zodra van enige

4

volumeafname in de markt sprake is. Over het hele jaar gezien zijn de volumes in de zeevaart in 2010 wel toegenomen. Het herstel van de

2

zeevaart zet komend jaar door; voor 2011 zijn de verwachtingen volgens

0 2006

ABN AMRO redelijk positief. Hoewel de groei van de wereldhandel afzwakt,

2007

2008

2009

2010

ligt er voor het bulktransport in de zeevaart een groei van zowel volumes als tarieven in het verschiet.

Bron: Datastream

Tarieven containervervoer stabiliseren Waar de tarieven in het bulkvervoer vooral in 2009 herstel hebben laten

Containership Timecharter Rate Index

zien, zijn ze in het containervervoer pas in 2010 weer gestegen. Logischerwijs volgt een opleving van het vervoer van consumptiegoederen

200

op een herstel in de aanvoer van grondstoffen. Daarom volgt traditioneel

180

een

160 140

aangetrokken. De opleving van de volumes in het containervervoer zorgt

herstel

van

het

containervervoer

nadat

het

bulktransport

is

vanaf begin dit jaar voor een stijging van de tarieven. Deze stijging is terug te zien in een stijging van de Timecharter Index, die een gemiddelde

120

weergeeft van de tarieven van het containervervoer op zee. De tarieven in

100

de zeevaart zijn zeer beweeglijk door hun hoge conjunctuurgevoeligheid en

80

veel voorkomende mismatch tussen capaciteit en vraag. Zelfs met het

60 40

herstel van dit jaar, zijn de tarieven in het containervervoer nog lang niet in de buurt van hun lange termijn gemiddelde. Daarnaast dreigt een stijgende

20 0 2001 02

olieprijs het rendement onder druk te gaan zetten. In 2011 neemt weliswaar

03

04

05

06

07

08

09

10

de wereldhandel af, maar het aandeel consumptiegoederen in de handel neemt toe. De particuliere consumptie in de meeste westerse landen herstelt namelijk verder. Dit zorgt voor verdere verbetering van de

Bron: Clarkson

containervaart, die het in 2011 beter zal doen dan het bulktransport.

Omzet binnenvaart in herstel na zware recessie Omzetontwikkeling binnenvaart

De binnenvaart heeft zich dit jaar op kunnen trekken aan een groei van de

% groei j-o-j

industriële productie en export in Nederland en vooral ook Duitsland. Het

20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25

merendeel van het transport in de binnenvaart betreft vervoer van bulkgrondstoffen momenteel

als

leidend

ijzererts als

en

verlader

bouwmaterialen. van

de

De

binnenvaart,

industrie

is

omdat

de

bouwproductie sterk achterblijft, en dan vooral in Nederland. Ook in 2011 zijn de verwachtingen voor de bouw in ons land niet positief en daalt wederom de bouwproductie. Hoewel de volumeontwikkeling in 2010 is omgeslagen van negatief naar positief, zijn de tarieven in de binnenvaart nog steeds een probleem. De bestaande overcapaciteit is al lange tijd een dominante factor in de branche en dit zal in 2011 zo blijven. Ondanks

1 2 3 4 1 2 3 2007

2008

4 1 2 3 4 1 2 3 2009

2010

pogingen tot samenwerking of coördinatie is het lastig om verbetering van de tarieven voor de binnenvaart te bewerkstelligen. Voor komend jaar verwacht ABN AMRO dat de omzetgroei licht daalt en voornamelijk zal worden gedreven door volumes. De omzet in de binnenvaart komt in 2011

Bron: CBS

uit op een plus van 3%.


Economisch Bureau | Sector Research Hans Arendshorst tel: +(31 20) 62 80 496 [email protected]

Commercieel Contact | Sector Banker Bart Banning tel: (+31 20) 34 36 487 [email protected]

Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. Teksten zijn afgesloten op 15 december 2010.

© ABN AMRO, december 2010 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO.


Transport & Logistiek

Recommend Documents