Maandblad van de Evangelisch-Lutherse gemeente te s-gravenhage. 129e jaargang no. 12 Dec. 2014

Maandblad van de Evangelisch-Lutherse gemeente te ’s-Gravenhage

129e jaargang no. 12 Dec. 2014

De kerkenraad en predikanten van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Den Haag wensen u allen een gezegend Kerstfeest en een bloeiend en stralend Nieuwjaar! Er bloeit iets op Samen met de kinderen bereiden we ons voor op het Kerstfeest. We zien een bloem, nog helemaal in de knop. Van binnen gebeurt er al een heleboel, maar we zien het nog niet. Dat is Advent, tijd van verwachting. En dan? Dan komt de bloem tot bloei, begin van nieuw leven: het kindje Jezus.

Er bloeit iets op!

Pag. 6/7

Kerstconcert

Kerstviering senioren

Pag. 6

Lutherse Burgwal 7-9, 2512 CB Den Haag www.luthersdenhaag.nl

Nieuws uit Kusu Kusu Sereh

Pag. 8

Pag. 9

Tel: 070-363 66 10 e-mail: [email protected]

toekomstige zondagen: zeker in de komende feesttijd. Zó kan het voor iedereen een feest worden! De speciale zondag: ‘De kleuren van het (nieuwe) Liedboek’ gaf een goed gevoel over onze zingende kerkgemeenschap. Bovendien gaf de inleiding van Aart Bergwerff over de opbouw van het liedboek voor velen veel helderheid. De cantorij - die onder de bezielende leiding van Monique Schendelaar onze gemeentezang steeds weer ondersteund - is ondertussen verder gegaan met de repetities: nu voor Eeuwigheidszondag en voor Kerstmorgen. Graag hoop ik - en met mij mijn collega - u allen dikwijls te ontmoeten bij al de verschillende advent- en kerstvieringen. Een goede groet van huis tot huis, ook namens Trinette Verhoeven, Marianne van der Meij-Seinstra

Inhoudsopgave Pastoralia Uit de gemeente Rondom de zondag Door de week heen In de stad en verder… Young Info Overzicht diensten Overzicht activiteiten

2 3 5 7 8 11 11 12

Pastoralia Beste mensen, We hebben inmiddels de zomertijd weer ingeruild voor de wintertijd. Toch heb ik het gevoel, dat we al snel door de winter heen zullen zijn. Dat komt waarschijnlijk, omdat het zo lang mooi weer geweest is. Maar het kan ook zijn vanwege onze vakantie op één van de Canarische eilanden: Fuerteventura. Het is een eiland met lavabergen; buiten de stad is alles grauw, bruin en zwart van lava. Daar is het water zeer schaars en zijn er allemaal manieren uitgevonden om toch vooral het water te zuiveren en opnieuw te gebruiken. Bij een fabriek voor de woestijnlelie (= Aloë Vera) gebruikt men zwarte lavakorrels om de morgendauw op te vangen. Zodoende kan de plant daarvan toch groeien. Terug in Nederland is hier dan alles zó groen en zó overvloedig van water, regen, wind en storm! Het is een wonderlijke tegenstelling. In het donker van onze Advent worden we erop attent gemaakt, dat er hoop zit in de vorm van een bloemknop. Niet alleen bloemen kunnen van water groeien en bloeien, maar ook mensen en kinderen kunnen open bloeien, als er naar hen geluisterd wordt en als er gewerkt wordt aan mogelijkheden om het leven tot een feest te maken. Het thema voor ons advent- en kerstproject is dan ook: ‘Er bloeit iets op!’ Het adventsproject heeft ook twee momenten om bloemen te maken en te verzamelen als versiering. Dat zal zijn op 7 en op 21 december. Daar komen nog berichten over in dit gemeenteblad en in de zondagsbrief. Er staat ook een kerstconcert gepland op 11 december. Het thema daarvan is internationaal: door velen zal er zeker gemusiceerd worden. Ook over dit onderwerp zal geschreven worden, dus zoek voor deze laatste zaken de bijbehorende artikelen.

Eeuwigheidszondag 2014 “Laat niets je verontrusten of wanhopig maken, wie zich aan God vasthoudt komt niets tekort: God alleen is genoeg”. Onze gedachtenis op de laatste zondag van het kerkelijk jaar is omringd door twee liederen. Het eerste lied is: “Heer, herinner U de namen”. Een bekend lied, dat wij ook in het oude liedboek vaak samen zongen. Het lied na afloop is van Theresia van Avila en de muziek van Jacques Berthier. Theresia is één van de beroemdste mystici onder de rooms-katholieke heiligen. Jacques was een Franse componist van liturgische muziek; hij is heel bekend geworden vanwege zijn geschreven muziek voor Taizé. In onze gedachtenis spreken wij (ook nu) de namen van de overledenen van het afgelopen liturgisch jaar uit. ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ *** ✵ ***

Dit geplande concert doet me denken aan de samenzang en orgelmuziek van Chris de Graaf op 31 oktober, waarvan in de kring van het liturgisch centrum werd genoten. En ook de dienst op 2 november stond in het teken van de Reformatie en was tegelijk oogstdienst. De oogst van shampoo, doucheschuim en andere zeepartikelen was groot. Alles stond uitgestald op een tafel in plaats van in de kist van de voedselbank. Die kist moet steeds weer gevuld raken op onze

“Nada turbe. Nada te espante; quien a Dios tiene nada le falta. Nada te turbe, nada te espante; sólo Dios basta” (NLB 900) 2

Uit de gemeente

DE LUTHER HERAUT voor januari/februari 2015 zal verschijnen op zaterdag 17 januari. Uiterste inleverdatum van kopij: vrijdag 2 januari 2015. Kopij voor de LH kunt u digitaal inleveren via [email protected] of via het adres van de kerk (onder vermelding van kopij LH). Bij digitale verzending ontvangt u altijd een ontvangstbevestiging. Zo niet, neemt u dan contact op met Mascha de Haan (070-3689044).

Stand Hoofdgeld en andere bijdragen Tot en met 16 november 2014 is aan hoofdgeld een bedrag van € 44.776,32 ontvangen. Op 16 november 2013 was de stand € 44.787,85. De bijdrage voor de restauratie bedraagt in deze maand € 600,-. Aan giften is binnengekomen € 3.965,-. De bijdrage hoofdgeld 2014 loopt nu weer gelijk met de bijdrage 2013. Aan alle gemeenteleden de oproep om nog eens na te gaan of een iets hogere bijdrage mogelijk is. Nu het jaar zo goed verloopt, hopen we echt dat de bijdrage zich weer in stijgende lijn voortzet. Niet alleen het onderhoud van het gebouw, maar ook een goede pastorale zorg, zich samen verdiepen in wat het geloof voor een ieder betekent, is essentieel voor het in stand houden van de Lutherse Gemeente in Den Haag. KRM

Contactadressen en activiteiten Alle activiteiten vinden plaats in de kosterij, Lutherse Burgwal 7, tenzij anders aangegeven. Kosters: H. Baaima en N. Lamb, tel. 070-3636610, e-mail: [email protected] De kerkenraad Voorzitter: mw. A.P.M. de Jong-Cosman, tel. 015-3109545. Secretaris: J. Rosier, tel. 079-8901101, [email protected]; Ouderlingen: mw. J. Dekker, mw. I.F. Kliwon, J.D.M. Rosier, mw. S. de Weerd-Walakutty; Kerkrentmeesters: mw. A.P.M. de Jong-Cosman, A.E. Grund, F.M. Zoeteweij; Diaconie: mw. I. Burghoorn-van der Kam, mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, Chr. Minderhoud, mw. A. Sapioper.

Alten gezocht! Voor de cantorij willen wij graag versterking bij de altpartij. Hebt u zin om op de dinsdagavond met een fijne en gezellige groep mensen te zingen en met regelmaat in de zondagse eredienst mee te zingen? Kom dan eens een avond met ons repeteren. Monique Schendelaar is onze enthousiaste Dirigent, die ons met de nodige humor tot goede prestaties weet te brengen. Het is een feest om bij de cantorij te zingen! Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ineke van der Veen (secretaris) via e-mail ([email protected]) of per telefoon (070-3464953).

Predikanten • Ds. W.T.V. Verhoeven, tel. 070-3470873, [email protected], meestal bereikbaar van 9.00 uur tot 9.30 uur, vrije dag: dinsdag. • Ds. M.M.B. van der Meij-Seinstra, 0174769072, [email protected], meestal bereikbaar van 9.00 uur tot 9.30 uur, vrije dagen: donderdag en vrijdag . Swaenesteyn en Swaenehove Saffier de Residentiegroep, die de verzorgingshuizen van voormalige Lutherse signatuur beheert, heeft als geestelijk verzorger voor WoonZorgPark Swaenehove Ds. N. van Dorp (Heiloostraat 296, 2547 KX Den Haag, telefoonnummer: 0703084830) en voor WoonZorgPark Swaenesteyn Ds. Y. Schoonhoven (Nieuwendamlaan 1, 2547 JG Den Haag, telefoonnummer: 070-4487000). Seniorenbijeenkomst Els Pellen, tel. ***-******* en Joke Momberg, tel. ***-*******. Stichting Cultuur en Muziek in de Lutherse Kerk / Orgelcommissie dhr. A.E. Grund, tel. ***-*******.

3

Zwemmen voor de restauratie Op zaterdag 3 januari 2015 organiseert de Interkerkelijke Vluchtelingenopvang Rozenburg (IVOR) een zwemestafette van wel acht uur lang. Ida Baaima durft het aan, zeker omdat de opbrengst per baantje naar een eigen, goed doel mag gaan.

Kerkkoor Maarten Luther Cantor: Monique Schendelaar Contact: Ineke van der Veen, secretaris, tel. **********, e-mail: **** Elke dinsdagavond van 20:00 – 22:00 uur. Stichting Wees– en Oudeliedenhuis Dhr. F.W. Everaarts, tel. ***-*******.

Wie helpt Ida aan een team van zes zwemmers op 3 januari 2015 om zo de acht uur vol temaken? En wie wil het team sponsoren voor een bepaald bedrag per baantje? De gehele opbrengst komt ten goede aan het restauratiefonds. Opgave voor 20 december bij Ida Baaima (070-3636610) en natuurlijk voorziet zij de zwemmers ook van meer informatie.

Jour der Senioren Els Gaemers, tel. ***-*******. Coördinatie auto– en taxivervoer Mw. Th. Jager, tel. ***-*******. Kunt u door omstandigheden niet op uw gebruikelijke manier naar de zondagse eredienst komen, dan kunt u in overleg treden met mw. Th. Jager voor vervoer per taxi. U kunt van deze mogelijkheid 12 keer per jaar gebruik maken, tegen betaling uwerzijds van de kosten van het openbaar vervoer. Schroom niet om hiervan gebruik te maken. Diaconale hulp Mw. I. Peereboom Voller-Lelieveld, ***-*******. Heeft u behoefte aan maatschappelijk werk, wendt u zich dan tot het algemeen maatschappelijk werk in uw woonplaats. Vaak is dit per wijk georganiseerd, in het telefoonboek doorgaans onder de A of de M te vinden. Buiten kantooruren kunt u spoedhulp bellen: 070-3795748.

De website Luthersdenhaag.nl De website www.Luthersdenhaag.nl, waarop alle zaken van de gemeente aandacht krijgen, wordt goed bezocht. Gemiddeld zijn er dagelijks tien nieuwe bezoekers te midden van de ruim zestig bezoekers per dag. Daarbij krijgen de welkomstpagina en de agenda de meeste aandacht. Daarna volgen de zeven werken van barmhartigheid, de actuele zaken, de gegevens van de predikanten en de foto’s van de zondagse bloemen op de altaartafel. De pieken in het dagelijkse bezoek ligt om 16.00 en om 23.00 uur. Om 3.00 uur ’s nachts is het stil. In oktober is duidelijk te zien dat er naar het eind van de maand toe meer bezoekers zijn. Begin november neemt dat weer af.

Rekeningnummers ♦ Evangelisch-Lutherse Gemeente 's-Gravenhage te Nootdorp NL09FVLB0226115682 ♦ Evangelisch-Lutherse Gemeente 's-Gravenhage inz. Verhuur NL33FVLB0225390272 ♦ Diaconie ELG ’s-Gravenhage te Den Haag NL91INGB0000037958 ♦ Orgelfonds ELG ’s-Gravenhage te Leidschendam NL29INGB0000614866 ♦ Jeugdraad ELG ’s-Gravenhage te Den Haag NL14INGB0000251968 ♦ Kampcommissie ELJR ’s-Gravenhage te Delft NL17INGB0000124553 ♦ Penningm. Kerkkoor Maarten Luther te Delft NL70INGB0001917129 ♦ Stichting Cultuur en Muziek in de Lutherse Kerk te Leidschendam NL73INGB0006817612

De website ‘Luthersdenhaag.nl’ is het afgelopen jaar op enkele punten vernieuwd:
de foto’s van de zondagse bloemen op de altaartafel kunnen bekeken worden;
er verschijnt een maandelijkse blog van dominee Trinette Verhoeven;
in de agenda staan de city-dienst en de cantorij-repetitie permanent opgenomen;
er kan vanuit de agenda direct doorgeklikt worden naar de meer uitgebreide gegevens van evenementen;
de zondagsbrief is nu ook via de website beschikbaar;
er is een pagina ‘nieuwtjes’ verschenen, direct bereikbaar vanuit de welkomstpagina. Naast de website wint ook de Facebook pagina ‘Luthersdenhaag’ aan belangstelling. Anders van der Meij 4

Deze kinderen verdienen extra steun en veiligheid. Zoals in Rwanda, waar de organisatie Mwana Ukundwa zich inzet voor weeskinderen.

Rondom de zondag Opbrengsten van de collecten Vanaf 19 oktober t/m 9 november 2014 Voedselbank € 166,70 Lutherse Wereldfederatie € 121,96 Huisdienst € 101,50 Aandachtscentrum € 143,90 Onderhoud Gebouwen € 458,32 Kerk € 284,67 U kunt een collecte ondersteunen door een bijdrage over te maken aan:
Ev. Luth. Gem. ’s-Gravenhage te Nootdorp, IBAN: NL65INGB0000086053, onder vermelding van het doel: kerk, onderhoud gebouwen en restauratie.
Diaconie ELG ’s-Gravenhage te Den Haag, IBAN: NL91INGB0000037958, onder vermelding van het doel: Voedselbank, Lutherse Wereldfederatie of aandachtscentrum. Alle gevers hartelijk dank.

Kerstavond 24 december – Kinderkerk Zoals gebruikelijk is de collecte op kerstavond bestemd voor de kinderkerk. Op de middag van 24 december wordt het kinderkerstfeest gevierd. Iedereen beleeft het kerstverhaal op een speciale manier onder de grote kerstboom. Kerst 25 december – Kerstoffer van de Diaconie In de decembermaand heeft de diaconie extra aandacht voor ouderen. De Kerstviering voor de senioren en de 80+ actie. Ook is er speciale aandacht voor mensen die moeite hebben met rondkomen, een extra steuntje kunnen ze deze maand zeker gebruiken. Zondag 28 december – St Francis Family Helper Plan De Oegandese regering betaalt de salarissen van de leraren en de bouw en het onderhoud van de gebouwen. Daarnaast blijven er veel kosten voor de kinderen en hun families over. Ze moeten betalen voor boeken, schooluniformen en transport. Als de leerlingen naar de kostschool van school gaan, komen daar nog eens extra kosten voor huisvesting en voedsel bij. St. Francis Family Helper ondersteunt de gezinnen door een deel van deze kosten te betalen.

Collecten Diaconie Zondag 7 december – Prelude De Prelude Foundation brengt kinderen en jongeren in het Midden-Oosten bij elkaar door gezamenlijke projecten en initiatieven. Zij werken op het gebied van kunst, sport, onderwijs, sociale interactie en muziek. De nadruk ligt op tolerantie, wederkerigheid, intercultureel bewustzijn en geweldloosheid. Zij streven ernaar om elk kind wiens leven negatief beïnvloed wordt door het aanhoudende conflict te bereiken, ongeacht nationaliteit, religie, geslacht of economische status. Het ziet ernaar uit dat onze bijdrage voorlopig nog nodig is.

Zondag 4 januari – Straatpastoraat De gemeente Den Haag heeft besloten om de subsidie voor het straatpastoraat te halveren. Dit ondanks het feit dat er veel behoefte is aan ondersteuning door de straatpastor. Het halveren van de subsidie betekent dat er nog maar 1 straatpastor werkzaam zal zijn in Den Haag. Om het werk in ieder geval te kunnen voortzetten is uw steun hard nodig.

Zondag 14 december – Bumayong Lutheran Secondary School In september heeft Apilena Sapioper ons na de dienst verteld hoe welkom de hulp voord deze school is. Om een beeld te geven over de situatie in Papoea-Nieuw-Guinea: veel docenten worden gedwongen om hun eigen accommodatie te vinden, omdat het departement van onderwijs het niet als een taak ziet om voor leraren huizen te bouwen. Dit is een groot probleem voor de leraren, het bedreigt ook de kwaliteit van het onderwijs. Veel leraren wonen in sloppenwijken. De omstandigheden waarin een leraar woont, zijn van invloed op de prestaties van de leraar en de studenten.

Zondag 11 januari Dienst in Lukaskerk. Zondag 18 januari – Orgelfonds Een instrument dat zo mooi klinkt en al zo oud is, moet goed onderhouden worden. Het orgelfonds is de organisatie, die dat voor ons regelt. Uw bijdrage helpt om het onderhoud te financieren.

Zondag 21 december – Kerk in Actie – Kinderen in de knel (Kerstcollecte) Met kerst zet Kerk in Actie het werk voor kinderen centraal. Kerk in Actie wil zorg dragen voor kinderen, die te maken hebben met (seksueel) geweld, hiv, verslaving, kinderarbeid en slavernij. 5

Er bloeit iets op Adventsproject 2014 Doet u mee? Kleine aanwijzingen voorspellen iets groots, iets moois. Knopjes aan een dorre tak: ja, het wordt lente! Er zal iets gaan bloeien! Soms zijn het nauwelijks verstaanbare woorden of schijnbaar onbeduidende gebeurtenissen die maken dat je toch het vertrouwen behoudt: er gaat iets veranderen! En dan merk je het zelf ook: er bloeit iets op .…. om je heen, bij anderen, in jezelf… In de komende adventsperiode zien we met de kinderen elke zondag iets meer van wat er verscholen zit in een bloemknop. Woorden en beelden verwijzen naar het wonder dat zich ontvouwt. Maar ook de ‘grote mensen’ kunnen meedoen in het adventsproject van dit jaar. Op tweede en vierde advent maken we na de dienst adventsbloemen. Bloemen die nog in de knop zijn, maar die op kerstavond opengaan. En in het hart van de bloem die u maakt, is dan te zien of te lezen wat u laat opbloeien. De gemaakte bloemen hangen we, nog gesloten, in de kerstversiering van het doophek. En in de dienst op Kerstavond (om half acht) gaan we ze samen openmaken. En zingen we: ‘Er is een roos ontloken, uit barre wintergrond’.

Foto’s: Ries de Weerd

Impressie huisdienst 26 oktober 2014 Fijne ontmoeting, gezelligheid, samen bidden en zingen, verbondenheid in de viering van het Heilig Avondmaal en een bepaalde intimiteit bij deze huisdienst van Ev. Lutherse gemeente en Lukaskerk; zo is het ervaren en uitgesproken. Op zondagmiddag 26 oktober kwamen zeventien ouderen die de dienst op zondagmorgen niet meer kunnen bijwonen met veertien vrijwilligers bijeen voor een gezamenlijke viering. Voorganger was ds Trinette Verhoeven, organist Lieuwe de Jong. Maar eerst koffie, thee, versnaperingen en elkaar begroeten. Lezing en prediking plaatsten Abraham in ons midden (ds Verhoeven: "Ik heb wat met die man"). Een pauze tijdens de dienst met wat te drinken en appeltaart is apart. Het Heilig Avondmaal is met elkaar intens gevierd. Op een gegeven moment is na het zingen van 'Een vaste burcht' en de zegen voor ieder persoonlijk, de dienst toch voorbij. Vóór de kerk zwaaiden we elkaar uit. Verscheidene ouderen lieten merken hoe fijn ze het vonden weer eens in de kerk te zijn. "Kunnen we ook weer genieten van het orgel". Een opmerkelijke middag voor ons samen, dat was het zeker. Ries de Weerd

Adventsbloemen maken (basismodel en materiaal is beschikbaar) op 7 december na de kerkdienst in het jeugdcentrum van de Lutherse Kerk en op 21 december vanaf ongeveer 12.00 uur in de Lukaskerk (Om en Bij 2). U bent van harte welkom om mee te doen! Namens de ouderlingen, Jolien Dekker

Hulp gevraagd! Op donderdag 4 december bouwen we onze mooie, grote kerstboom weer op. In de ochtend gaan sterke mannen de takken insteken, vanaf 13.00 uur hebben we nog vele handen nodig voor het versieren. Je bent van harte welkom!

6

open einde. De leerlingen lopen weg; maar Jezus nodigt uit om hem te volgen. Wij worden als lezers van het evangelie uitgenodigd opnieuw de weg van Galilea naar Jeruzalem te gaan. Die uitnodiging moeten we pakken. Mogen we pakken. De adventstijd is bedoeld om ons voor te bereiden om eerst naar Bethlehem te gaan en vandaar naar Jeruzalem. Want er is iets nieuws begonnen. Jezus’ geboorte was een begin. Wie hem volgt, zal het misschien niet altijd gemakkelijk krijgen. Maar in alle nood begint ook iets nieuws. Er bloeit iets op. Trinette Verhoeven

Door de week heen Er bloeit iets op. Op de eerste advent lezen we een gedeelte uit een rede van Jezus die hij uitspreekt aan het einde van zijn leven (Marcus 13:24–37). We noemen die rede een eschatologische rede, omdat de woorden geassocieerd worden met het einde van de tijd, ook wel eschaton genoemd. Het zijn krasse beelden die Jezus gebruikt. Hij spreekt van een ‘verwoestende gruwel’. Daarmee citeert hij Daniël. Ook spreekt hij over oorlogen, hongersnood, gevechten en aardbevingen, valse profeten, zons- en maansverduisteringen alsof het niets is. Ik krijg de neiging om het hoofdstuk over te slaan. Feitelijk is de reden alleen te begrijpen in het licht van Jezus’ tijd. In Jezus’ tijd dacht men apocalyptisch. Apocalyptiek was een hele bepaalde manier om te spreken over het einde van de tijd die tussen de tweede eeuw voor Christus en de tweede eeuw na Christus heel populair was. De apocalyptiek probeert de gruwelen van de eigen tijd in het licht van hemelse, of wel goddelijke bemoeienis te zien. Beelden als in het evangelie van Marcus – voor ons heel gruwelijk – zijn dan heel gewoon. Het had ook alles te maken met de tijd toen. Die was heel gruwelijk. Men spreekt eigenlijk ook niet over wat er met de wereld zal gebeuren, maar wat er met de wereld gebeurt. Oorlog, hongersnood en erger is aan de orde van de dag. Het zijn geen voorspellingen; het zijn constateringen.

Kerstconcert en samenzang Op donderdagavond 11 december is er van 20.00 - 21.00 uur een kerstconcert door gemeenteleden. We gaan op weg naar kerst en het wordt licht in de duisternis. Daarom gaan we ook samen zingen. Zoals toen... (Lucas 2: 13-14)

De conclusies zijn niet de onze. Ze hebben een hertaling nodig. Hemel en aarde zijn in onze beleving zo niet betrokken op elkaar. Maar Jezus wil de mensen voor een keuze stellen. Het is niet goed om te treuzelen. De beslissing om Jezus te volgen is een kwestie van leven en dood. En dat is heftig. Misschien wel al te heftig. Maar zo hebben Jezus’ volgelingen het ervaren. Jezus spreekt zijn eschatologische rede bijna aan het einde van het evangelie. Marcus weet hoe het verhaal af gaat lopen. En er is wel gezegd dat de rede van Jezus een soort voorspelling is dat de leerlingen niet bij machte zullen zijn tijdens Jezus’ laatste nacht.

De deur is open vanaf 19.30 uur. Er is glühwein na afloop.

Marcus 13:36–37: “Laat hij jullie niet slapend aantreffen, wanneer hij plotseling komt. Wat ik tegen jullie zeg, zeg ik tegen iedereen: wees waakzaam!”

Van harte bent u uitgenodigd om in een gevarieerd, muzikaal programma kerstmuziek en kerstliederen te beleven uit veel landen, culturen en tradities. Onze gemeente heeft het allemaal in huis. Dit concert willen we daarom in onze binnenstadskerk graag met zoveel mogelijk mensen vieren. Meer info kunt u vinden bij onze koster Henk Baaima.

Marcus 14:37–38: “Kon je niet één uur waken? Blijf wakker…” De leerlingen schieten tekort. Daar kan je van schrikken. Marcus heeft op een andere reactie gehoopt. Hij heeft gehoopt dat het ons zou motiveren het beter te doen. Hij wil ons wakker schudden. Het evangelie van Marcus heeft een 7

de schriftloze volken onderzocht en vervolgens hebben we samen gesproken over het Hindoeïsme. Op de komende ‘Jour’ in het nieuwe jaar luisteren we naar het verhaal van Boeddha, - een spirituele leider van het Boeddhisme. Hier volgt alvast een stukje, dat de sluier van zijn geschiedenis een beetje oplicht. Siddharta Gautama werd geboren te Lumbini in het zuiden van Nepal. Zijn moeder zou Mayadevi hebben geheten, wat in het Sanskriet ‘verlichting’ betekent. Hij kwam in een tuin ter wereld en wees met zijn wijsvinger van zijn ene hand naar de hemel en met de wijsvinger van zijn andere hand naar de grond. Boeddha’s geboorteland was het land van de Sakya’s. Hij wordt ook wel Sakyamuni genoemd; het is een verwijzing naar de Sakya’s. Het betekent ‘de wijze van de Sakya’s’. Zijn vader Suddhodana was de koning van dat land. Zó begint het leven van deze spirituele leider. Op woensdag 14 januari hoort u er meer van. U bent van harte welkom van 13.30-15.30 uur. Marianne van der Meij-Seinstra

Seniorenbijeenkomsten in december 2014 Op dinsdag 2 december willen wij gezellig het sinterklaasfeest vieren (van 13.30 uur tot 15.30 uur). Het belooft weer een erg leuke middag te worden. Komt u ook? Op dinsdag 16 december is de jaarlijkse kerst-viering voor senioren van 10.30 uur tot omstreeks 15.00 uur. In de ochtend is als vanouds het liturgische gedeelte met lezingen, zang, een gedicht en een overdenking door Ds. Marianne van der Meij. Ook kunnen we weer genieten van Fennie Cornelis (viool) en Roelfien Folkersma (piano en zang). In de middag zal het verhaal “De kerstroos” van Selma Lagerloff verteld worden door voordrachtskunstenaar Manjo Joosten.

In de stad en verder… Stichting Mens zijn voor de mensen: Acties voor Oost-Java en Roemenië en gratis concerten voor ouderen Het is al weer een jaar geleden dat ik voor het laatst verslag deed over 'mijn' stichting Mens zijn voor de mensen. Er wordt door onze voorzitter Gerard van der Beek nog steeds heel hard gewerkt! Ook dit jaar staat hij sinds september (tot eind december) meerdere dagen per week met een enorme verkoopstand in verpleeg- en verzorgingshuizen in Den Haag en Haagse randgemeenten. Hij biedt een breed assortiment aan nieuwe artikelen: speelgoed, boeken, agenda's, Kerstkaarten, kalenders, knuffels en nog veel meer leuke/praktische artikelen voor jong en oud. Met de opbrengst is de stichting in de gelegenheid zorgprojecten in Oost-Java en Roemenië uit te voeren. Deze projecten liggen op het gebied van voedselvoorziening, scholing, ouderen- en ziekenzorg. Daarnaast organiseert Van der Beek in een aantal van deze tehuizen voor de bewoners gratis koorconcerten uitgevoerd door het Willy Caron Muziektheater. Deze worden gefinancierd door sponsoring of uit middelen van de stichting. In 2013 gaf het koor 13 concerten. Op zaterdagavond 13 december verzorgt dit koor een openbaar Kerstconcert met Indisch tintje in de Christus Koningkerk, Robijnhorst 201, Den Haag. Wieteke van Dort en een Javaanse dansgroep verlenen hieraan hun medewerking. Toegangsprijs € 15,- (all-in). De stichting MvM staat in de pauze met een grote verkoopstand ten bate van de hulpprojecten. Lideke Gaemers

Wij hopen dat er veel mensen komen. Heeft u een vriend(in) of buur die het ook leuk vindt, neemt u die dan gerust mee naar de sint- of kerstviering! In verband met de inkopen willen wij graag van te voren weten op hoeveel mensen wij kunnen rekenen. U kunt zich aanmelden bij Joke Momberg (tel. 079-3516094), Els Pellen (tel. *** -*******) of Jowien de Klerk (tel. **********). Beide bijeenkomsten zijn in de kosterij, Lutherse Burgwal 7 in Den Haag Als het voor u moeilijk is om zelf vervoer naar de kerk te regelen, kunt u contact opnemen met Jowien de Klerk, zodat zij voor taxivervoer kan zorgen. De volgende data kunt u vast in uw nieuwe agenda noteren: Dinsdag 6 januari - seniorenbijeenkomst Woensdag 14 januari - jour der senioren Met een hartelijke groet, namens de vrijwilligers, Els Pellen Jour der Senioren: woensdag 14 januari 2015 De geschiedenis van de godsdiensten houdt de senioren dit seizoen bezig. Zo hebben we eerst 8

1423 tot in ver de negentiende eeuw kent het logement verschillende van ’t Goude Hooft afgeleide namen, zoals ‘Het Gulden Hoeft’ ‘de Gulden Cop’ en ‘’t Gouden Hooft’. De naam van de eerst bekende eigenaar van ’t Goude Hooft, was in 1458 Jacob Poel en in 1485 was Haes Wissen de eigenaar, die het toen de naam gaf van ‘Den Gulden Cop’. Van het einde van de vijftiende eeuw tot in het begin van de zestiende eeuw is het logement eigendom van de priesters, verbonden aan het Sint- Nicolaasgasthuis. Zij lieten in 1505 een ingrijpende verbouwing uitvoeren, waarbij een aansluiting naar het klooster van het Sint Nicolaasgasthuis werd gecreëerd. In 1528 valt het Goude Hooft in handen van de plunderaars van Maarten van Rossum. Na herstel van de vernielingen gaat het weer als logement fungeren. ‘t Gouden Hooft wordt in 1561 het eigendom van Jacob van Dorp. Hij was van 1544 tot 1585 schepen en lid van de vroedschap van Den Haag en gedurende die periode van 1578 tot 1580 burgemeester. Combinaties van een ambt en een dergelijk bezit kwam in die tijd wel vaker voor. Een citaat van de Riemer hierover: “In voorige tijden plagten de Dienaers zoo van den Procureur Generaal als van den Balliu (Baljuw: auteur) van den Hage allomme in den Hage, dog wel inzonderheid op ‘t Spuy oneerlijke Tavernen en … bordeeelen te houden, waar dagelyks veele en grove onordentelijkheden geschieden in zoo verre, dat de buuren van ‘t Spuy in den jaere 1539 daerover Vrouwe Maria, Gouvernante deze landen, (dit was Maria van Hongarije, 1505-1558), (landvoogdes van de Nederlanden van 1531 tot 1555: auteur) ten hoogsten klagtig vielen.” In 1660 kreeg de bekende architect, Pieter Post van de toenmalige eigenaar, Jacob van Rijckaert, de opdracht om op de bestaande kelders een uitbreiding van een nieuw Goude Hooft te bouwen. Post brengt de twee, nog bestaande gouden koppen en guirlandes, op de gevels aan. Gedurende de periode van ca. 1700 tot 1890 vinden er geregeld veranderingen plaats aan de gevel van Pieter Post. Ook heeft het logement al vanaf 1626 tot 1890 verschillende, al dan niet van naam bekende eigenaren gehad en wordt in 1938 de bierbrouwer Heineken de nieuwe eigenaar. Kort voor de Tweede Wereldoorlog is het gebouw zo danig in verval geraakt, dat het zou moeten worden afgebroken. Eigenaar Heineken gaf de Amsterdamse architect F.A. Warners opdracht een geheel nieuw ‘logement’ in de 17de eeuwse stijl van Pieter Post te bouwen. Het gebouw werd tot op de oorspronkelijke kelders gesloopt en geheel herbouwd. De herbouw van ‘t Goude Hooft werd uitgevoerd door de NAM, voorheen F.H. Boersma, die in opdracht van Warners de gouden kop en de guirlandes van Pieter Post weer op de gevel aanbracht.

Verkiezingen Kusu Kusu Sereh Op 2 november jl. werden er in de Beth Fage gemeente in Kusu Kusu Sereh kerkenraadsverkiezingen gehouden. In de eerste week van november stuurde Paulien Parera ons daarvan foto’s. Het leuke daarvan is dat ze een verkiezing laten zien die wij al heel lang zo niet meer kennen. Wel formeel, maar niet meer in de praktijk. Het zijn daar nog echte verkiezingen. Er wordt nog met meerdere kandidaten gewerkt, je ziet de stemboxen in de kerk (stem 1 en stem 2). In het openbaar in aanwezigheid van de gemeente in de kerk worden de stemmen geteld, gerubriceerd en de uitslag bekend gemaakt. Op één van de foto's zie je, dat de klok op vijf voor half vijf in de namiddag staat, dan is de gemeente dus al de hele middag in de weer. De diensten zijn 's morgens om half zeven en negen uur. Het is fijn zo te mogen horen van onze partnergemeente. We plaatsen een foto in deze Luther Heraut en zullen nieuwe foto’s plaatsen op het bord in de kerkzaal. [met dank aan Ries de Weerd]

Een dorstich hart vermoeit van ‘t gaen Rust hier wat nae sijn lange baen. Mijmerend over deze klassieke tekst, hebben we ongetwijfeld te maken met een herberg. En dat is het ook: ’T GOUDE HOOFT. ‘t Goude Hooft was een herberg voor mensen van buiten de stad, een taveerne voor de bezoekers van de markten en een ontmoetingsplaats waar ridders vergaderden. Ongeveer op de plek van het huidige Goude Hooft aan de Dagelijkse Groenmarkt, stond in 1359 een zogenaamd bodehuis, dat eigendom was van een zekere Jacob Jansz. Zeer waarschijnlijk heeft hij zijn bodehuis rond 1400 gecombineerd met een logement, dat in de eerste helft van de vijftiende eeuw uitgroeide tot een zelfstandig logement. Reeds in 1423 was dan ook al sprake van een logement onder de naam ‘’t Goude Hooft’. Vanaf 9

Met Luther op pad € 2,50 Op duidelijke en boeiende wijze vertellen beide auteurs in kort bestek over het leven, de jeugd, zijn studiearen, het kloosterleven, aflaatpraktijk, 95 stellingen, Ridder Jörg op de Wartburg en zijn huwelijk. Fijn en toegankelijk geschreven, is dit boekje aan te bevelen. Een kostelijk boekje over deze eerste èn onze reformator. Geschreven door ds. G. Fafië en Ds. C. Pel. Luther zijn mooiste citaten € 8,90 365 citaten van Maarten Luther. Voor elke dag van een maand geeft Luther van januari tot en met december een pakkende tekst. Een kostelijk boekje om ook eens cadeau te geven. Otto van Soldt

In januari 2012 krijgt ‘t Goude Hooft een nieuwe eigenaar met BIG Horeca. Na een grootse renovatie, waarbij de karakteristieke details bewaard zijn gebleven, opent het ´t Goude Hooft op 4 juni 2012 zijn deuren. Het terras is aantrekkelijker geworden en de inrichting veranderd, maar de sfeer van weleer is gebleven. Zo is ondermeer in het restaurant nog steeds te bewonderen het fraaie, door Molin beschilderde cacette plafond. In de bovenzaal vindt u de schildering van de Amsterdamse kunstenaar Lambert Simons, voorstellende de ontmoeting van prins Frederik Hendrik en Amalia van Solms met Pieter Post. Aan de bovenkant is nog de handtekening van Pieter Post te zien. Boven deze muurschildering zien we de wapens van de zeven provinciën. Een andere schildering, voorstellende Frederik Hendrik als Stede dwinger, is van de schilder, G. van Duffelen. Bijzonder fraai is het grote gebrandschilderde raam aan de voorzijde van Joep Nicolaas. Otto van Soldt

Theologie Voor Geïnteresseerden: Een ontdekkingsreis in de wereld van geloof en bijbel Interesse in theologie, maar er nooit toe gekomen om daar wat mee te doen? Misschien is de cursus “Theologie Voor Geïnteresseerden” dan iets voor u. Het is een driejarige cursus. De cursus heeft een oecumenisch karakter en gaat uit van de Protestantse Kerk in Nederland. In de lessen komen de belangrijkste theologische vakken aan de orde.

Maarten Luther—boeken Van de drie reformatoren, - Maarten Luther (1483-1546) - met Luther begon de reformatie op 31 oktober 1517, - Huldrych Zwingli (1484-1531)- met Zwingly omstreeks 1520 en - Johannes Calvijn (1509-1564) - zijn optreden begon in 1533, was Luther was niet alleen de oudste – al scheelt het ook maar een jaar met Zwingly – hij is ook de eerste reformator. Al op school leerden we “31 oktober 1517 begin van de Reformatie met Maarten Luther.” Luther heeft vele boeken en brochures geschreven. Maar ook óver hem is veel geschreven. Bij Huib Jongeneel kunt u een lijst van vele uitgaven over Luther bekijken. Twee mooie boekjes wil ik er uit lichten:

In januari 2015 start er weer een nieuw 1e jaar. Bij voldoende deelname (minimaal 15 personen) kunt u kiezen om de lessen op woensdagavonden of op donderdagmiddagen te volgen. De kosten voor de cursus bedragen € 225,- per jaar, plus € 30,- inschrijfgeld voor het eerste jaar, cursusmateriaal inbegrepen. De cursus wordt gegeven in wijkgebouw Eltheto, Azaleastraat 2 (hoek Laan van Meerdervoort, bij de Bethlehemkerk) te Den Haag. Geïnteresseerd? Opgave mogelijk tot 25 december 2014! Uitgebreidere informatie is te vinden op de website www.tvgdenhaag.nl. Opgave en informatie: mevrouw A. van DuijnGoedhart, telefoon 071-4073566, emailadres: [email protected] 10

43e jaargang no. 12 Dec. 2014

Kinderkerk We gaan met elkaar op weg naar Kerstmis. Op de adventszondagen bloeit er een bloem open, die met Kerstmis helemaal geopend is. We volgen de ezel, die Maria naar Bethlehem heeft gebracht. En komen op 24 december bij de stal aan. Gaan jullie de komende zondagen met ons mee? Op 24 december vieren we samen het Kinderkerstfeest. Als je actief mee wilt spelen zien we je om 13.30 uur in de kerk om te oefenen. Om 15.30 uur komen de andere kinderen, jullie ouders en alle anderen, die het feest met ons mee willen vieren. De deur gaat om 15.15 uur open. Natuurlijk is er na afloop chocolademelk of limonade met wat lekkers. Op Kerstmorgen zien we elkaar in de kinderkerk, want dan is het natuurlijk ook nog feest.

Op 26 oktober namen we in de dienst afscheid van juf Jolly. Zij gaat straks helpen in de Kerkenraad. (foto: Ries de Weerd)

Zondag 28 december is er vanwege de vakantie geen kinderkerk. Groeten van de leiding van de kinderkerk

Overzicht activiteiten ook op www.luthersdenhaag.nl en in de zondagsbrief

Dinsdag 2 december Seniorenkring, 13.30 uur (pag. 8) Donderdag 4 december Optuigen kerstboom, 13.00 uur (pag. 6) Donderdag 11 december Kerstconcert, 20.00 uur (pag. 7) Dinsdag 16 december Seniorenkerstviering,10.30 uur (pag. 8)

11

Citykwartier: elke woensdagmiddag van 12.00 tot 13.30 uur. Liturgisch moment van 12.45 tot 13.00 uur. Kerkdiensten

Lezingen

Collecten (pag. 5)

Evangelisch-Lutherse kerk Lutherse Burgwal 9, aanvang 10.15 uur Wekelijks crèche (0 t/m 4 jaar) en kinderkerk (basisschool) Swaenehove (16.15 uur) / Swaenesteyn (14.30 uur)

Jesaja 63,19b-64,8 1 Korintiërs 1,1-9 Marcus 13,24-37

zondag 30 november 2014 1e Advent - Te Levavi ds. M.M.B. v.d. Meij-Seinstra Swaenehove: ds. M.M.B. van der MeijSeinstra zondag 7 december 2014 2e Advent - Populus Sion ds. M.M.B. v.d. Meij-Seinstra Viering Heilig Avondmaal Swaenehove: ds. G. Sipkema, H.A. zondag 14 december 2014 3e Advent - Gaudete ds. W.T.V. Verhoeven Swaenesteyn: ds. J. Zuur

Stek - Kinderwinkel Onderhoud gebouwen kleur: paars

Jesaja 40,1-11 2 Petrus 3,8-18 Johannes 1,19-28

Jesaja 65,17-25 1 Tessalonicenzen 5,12‐24 Johannes 3,22‐30

2 Samuël 7,4‐16 Romeinen 16,25‐27 Lucas 1,26‐38

zondag 21 december 2014 4e Advent - Rorate ds. M.M.B. v.d. Meij-Seinstra Swaenehove: ds. N. van Dorp Swaenesteyn: ds. Y. Schoonhoven woensdag 24 december 2014 Kinderkerstviering, 15.30 uur (pag. 11) Kerstavond, 19.30 uur ds. W.T.V. Verhoeven donderdag 25 december 2014 Kerstmorgenviering ds. M.M.B. v.d. Meij-Seinstra

Prelude Kerk

kleur: paars Bumayong Luth. Sec. School Onderhoud gebouwen kleur: roze KIA – Kinderen in de knel Kerk kleur: paars

Jesaja 8,23b-9,7 Titus 2,11‐14 Lucas 2,1‐20 Jesaja 52,7‐10 Hebreeën 1,1‐12 Johannes 1,1‐14 Jeremia 31,15‐17 Openbaring 21,1‐7 Matteüs 2,13‐18

zondag 28 december 2014 1e zondag na Kerst ds. L. Penner (Den Haag) Swaenesteyn: ds. G. Sipkema Zondag 4 januari 2015 Epifaniën ds. W.T.V. Verhoeven Viering Heilig Avondmaal Wisseling Kerkenraadsleden Swaenehove: dhr. J.J. de Haan Zondag 11 januari 2015 Eerste zondag na Epifanie Dienst in de Lukaskerk, 10.30 uur Zondag 18 januari 2015 Tweede zondag na Epifanie ds. F. Fennema Swaenehove: nnb

Jesaja 60, 1-6 Efeziërs 3, 1-12 Matteus 2, 1-12

Kinderkerk Onderhoud gebouwen kleur: wit Kerstcollecte Kerk kleur: wit St Francis Family Helper Plan Onderhoud gebouwen kleur: wit Straatpastoraat Kerk

kleur: wit

Jesaja 62, 1-5 Romeinen 4, 19-25 Johannes 1, (29-), 2, 41-11

Orgelfonds Kerk kleur: wit

Colofon

Administratie:

Kosterij, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB Den Haag, telefoon: 070-3636610

Internet: Abonnement: Redactie: Eindredactie: Opmaak:

www.luthersdenhaag.nl gratis voor gemeenteleden, vrijwillige bijdrage welkom op NL65INGB0000086053 t.n.v. ELG te Nootdorp Jolien Dekker Jeroen Rosier Mascha de Haan

12