maandblad jaargang 5 februari 2011

2

maandblad | jaargang 5 | februari 2011

zuiderlucht

Jeff Bridges op herhaling in Tron: Legacy | Musea speuren naar de Vlaamse ziel | Kunnen orkesten in Euregio fuseren? | De onverstoorbare Felix van de Beek kan alles | Debutanten: Cyrille Offermans en Michael Roskam | Rooie Reus, kampioen van de kleine man 1 | februari 2011 www.zuiderlucht.eu

26 februari - 19 juni 2011 Bongerd 18 Heerlen / t +31(0)45-5772200 [email protected] / www.schunck.nl Niki de Saint Phalle. Outside — In has been realized with the support of / werd gerealiseerd met steun van: Mondriaan Stichting, via ����, Parkstad Limburg, Provincie Limburg Main sponsor: �SM / Sponsors: �P�,, Obvion, S���,, l’Institut Français des Pays-�as

2

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Hoezo ingezakt? Mode met stip Stokstraat 28-32 6211 GD Maastricht T. 043.3216432 www.kikiniesten.nl

Prada, Prada Red Line, Miu Miu, Jil Sander, Marni, Dolce & Gabbana, Balenciaga, Etro, Orson + Bodil, Lanvin, Alaïa, Chloé, Viktor&Rolf, Burberry Prorsum, Dries van Noten, Bottega Veneta, Hogan, Sergio Rossi, Brunello Cucinelli, Tods

Het Eiffelgebouw biedt als i Arts Maastricht in de toekomst onderdak aan de stedelijke kunstopleidingen.

‘C

ultureel Maastricht is wat ingezakt’, kopten we in de Zuiderlucht van vorige

maand op gezag van de Amsterdamse theaterdirecteur (met zuidelijke roots) Fons Bruins. Als die uitspraak al zou kloppen, dan heeft de actualiteit hem inmiddels ruimschoots achterhaald. Aan culturele reuring in Maastricht e.o. geen gebrek, dezer dagen. Met of zonder Halbe-heffing, het wordt echt niet minder, de komende jaren. Hoe ik daarbij kom?

Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur

Allereerst is het schip genaamd Via 2018, dat Maastricht de titel Culturele Hoofdstad van Europa moet brengen, eindelijk van wal gegaan. Los van het eindresultaat zal die trip – om een groot 20e eeuwse volksschrijver te citeren – “niet onopgemerkt blijven.” In het kielzog van Via 2018 zijn afgelopen maand niet alleen zo’n twintig culturele onderzoeksprojecten van start gegaan, maar tekenen zich ook enkele ingrijpende aanpassingen in het Maastrichtse stadsbeeld af. Na de toewijzing van de voormalige Sphinx-timmerfabriek als cultureel verzamelgebouw wordt aan de overkant van de weg een nog ambitieuzer verhuisoperatie voorbereid. In het majestueuze Eiffel-gebouw, waar decennialang – deels met de hand - het ooit fameuze Sphinxaardewerk werd gemaakt, worden in de nabije toekomst vier stedelijke academies ondergebracht: kunstacademie, toneelacademie, conservatorium en Jan van Eyck Academie. Een mega-operatie die en passant het zieltogende inbreidingsproject Belvédère moet vlottrekken. Een eerste bouwkundige verkenning van i Arts Maastricht, zoals het project heet, door architect Jo Coenen is inmiddels gereed. Aan ambities geen gebrek, zoals ook blijkt uit het vaste voornemen bij zowel Maastricht als provincie om – contrair aan het landelijk beleid – niet te bezuinigen op, maar te investeren in cultuur. Net als in Heerlen trouwens. Ook op het persoonlijke vlak breekt verandering door. Vertrouwde karakters als Ed Spanjaard en Alexander van Grevenstein vertrekken bij respectievelijk het Limburgs Symfonie Orkest en het Bonnefantenmuseum. Hun opvolgers zullen ongetwijfeld andere accenten leggen en daarmee voor extra reuring zorgen. Waarbij vooral de opvolging van Van Grevenstein, een kwart eeuw lang een meer dan beeldbepalende museumbaas, nieuwsgierig maakt. Naar verluidt zijn de eerste gesprekken over zijn opvolging al gevoerd, en zou het gaan om een ‘politieke benoeming’. Vrij vertaald: de gegadigde is een goede bekende in het Limburgse. Hetgeen bij provincie en museum overigens wordt ontkend. We zullen zien. WIDO SMEETS hoofdredacteur

3

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

glÜck 25 februari t/m 6 mei 2011 een serie schilderijen van fons haagmans naar aanleiding van de aankoop van het vierluik ols in 2010.

gouvernement aan de maas, limburglaan 10, maastricht open: werkdagen 9-18 uur

Sustainability = an economic necessity!

BOLLYWOOD THE SHOW

Success stories prove that sustainability is not a hype. Stories of excellence. Told by Euregional entrepreneurs. The publication ‘Beyond the Hype, Sustainable Success Stories’ can be read for free on www.recentre.org. From chocolate to beer, from architecture to consultancy. Inspiring examples from diverse sectors that will help you find your own way towards sustainability. www.recentre.org

DI 15 FEBRUARI 20.00 UUR

THEATER HEERLEN

T 045 571 66 07 / WWW.PARKSTADLIMBURGTHEATERS.NL

045-571 66 07 / WWW.PARKSTADLIMBURGTHEATERS.NL

4

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

De inhoud

9

12 7

Belgische hormanenmaffia als decor in film Rundskop

9

Bl!ndman, nu ook met gitaar Tron: Legacy, matig verhaal, spectaculaire beelden

Bl!ndman: kom uit de comfortzone

11

11

12

Musea speuren naar de Vlaamse ziel

14

Time out of Mind: van Boney M tot Solomon Burke

14

Siciliaanse herinneringen: Pieter Beek heeft zin in ricotta

15

Het romandebuut van Cyrille Offermans

16

Kunnen orkesten in de Euregio fuseren?

19

Choreograaf Thierry Smits: zwijgen is immoreel

Tron: Legacy: digitaal spektakel

19 Compagnie Thor: To the Ones I Love

15

Enkeltje Utopia: Altijd samen

20

Wat was in... januari

21

Bericht uit Londen: ‘A nice day in Dulwich’

22

MIL (6): Rowland Jones gaat bij de politie

23

De onverstoorbare Felix van de Beek kan alles Rooie Reus, kampioen van de kleine man

26

ZL Cultuuragenda

31

Uitgelicht

Cyrille Offermans: romandebuut

23

20

24

Vlaamse musea: op zoek naar de volksziel

Felix van de Beek: Rothko meets Matisse

24

Rooie Reus: ligactie in Geleen

Cover: Jeff Bridges in de film ‘Tron: Legacy’. foto Walt Disney.

5

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

BEHOUD DE BEGEERTE PRESENTEERT

SAINT AMOUR DE ONBEREIKBARE

ADMIRAL FREEBEE RODAAN AL GALIDI BL!NDMAN PETER BUWALDA REMCO CAMPERT SANNEKE VAN HASSEL KEES VAN KOOTEN CONNIE PALMEN PIET PIRYNS STIJN VRANKEN

donderdag 10 februari 2011 - 20.30 uur Theater Heerlen www.parkstadlimburgtheaters.nl - 045 - 571 66 07

mirjam abraas / maartje frenken

afb. mirjam abraas

22 januari t/m 20 februari 2011

Boschstraat 50 Maastricht . t 043 - 325 55 52 . www.huuBhannen.nl . [email protected] . open do-zo 13-17 uur

zuiderlucht winnaar de winnaar van het zl arrangement – fruits de mer en live jazz bij restaurant aan de linde in valkenburg met vooraf een bezoek aan het museum land van valkenburg voor 2

Museum van Bommel van Dam

personen – is

Esther Tielemans New Scenes

uit tegelen.

mevr. j. nijsten-van wanrooij

23 januari t/m 22 mei 2011

LM heeft een groot aantal werken in stock van o.a.

Arie Berkulin Pieter Defesche Theo Kuijpers Lei Molin Ger Lataster Toon Teeken

www.vanbommelvandam.nl

moderne kunst

6

www.zuiderlucht.eu

Wij hebben geen vaste openingstijden, maar na een telefonische afspraak bent u van harte welkom. Leon Mommers Bellefroidlunet40, 12F, 6221 Maastricht Savelsbosch 6228 SBKN Maastricht 043 361 01 38 Even voorkijken? Zie: www.lm-modernekunst.nl

februari 2011

Misdaad loont niet in Rundskop

Debuutfilm

betekende een mijlpaal in de evolutie van mijn eigen script. Het is een prachtige film uit de jaren dertig met Humphrey Bogart en James Cagney. De boodschap van de film is: gangsters zijn niet cool en misdaad loont niet. Het is een hypermoralistisch en diepkatholiek pamflet, maar ik ben het er volledig mee eens. Die tien geboden, die zijn zo stom niet. (lacht) Geen verraad plegen, niet moorden, respect hebben. Als we willen dat de mensheid blijft bestaan, moeten we dat volhouden.”

Michaël Roskam (l) en Nicolas Karakatsanis (r) op de set van Rundskop.

In ware film noir-stijl laat regisseur Michaël R. Roskam zijn personages elkaar afmaken in zijn eerste grote speelfilm Rundskop. Grofgebekte Amerikaanse gangsters in een Vlaamse boerenfilm, met de Belgische hormoonmaffia als decor. Roskam: “Geweld is inherent aan de mens.” door Jozefien Van Beek

Z

es jaar lang broedde Roskam op zijn eerste langspeelfilm, die deze maand in première gaat. Hoofdrolspeler Matthias Schoenaerts kwam, net als Robert De Niro indertijd voor Raging Bull, 27 kilo aan voor zijn rol van Jacky Vanmarsenille, een Limburgse vetmester. Vanmarsenille wordt door een malafide veearts gevraagd om een deal te sluiten met een beruchte West-Vlaamse vleesboer. Maar de moord op een politieagent en een onverwachte confrontatie met een geheim uit zijn verleden zetten een reeks gebeurtenissen in gang. Met verregaande gevolgen. In Rundskop, een film over mannelijkheid, vriendschap en loyaliteit, mengt Roskam verschillende genres, en verwijst volop naar de filmgeschiedenis. Michaël R. Roskam (1972) spreekt in gevatte oneliners en stopt zijn bewondering voor de gangsters uit westerns niet onder stoelen of banken. Hij is een Humphrey Bogart in ’t diepst van zijn gedachten. Als kind keek hij op zaterdagnamiddag naar oude

7

zwart-witfilms. Later studeerde hij schilderkunst, in 2002 maakte hij zijn eerste kortfilm, Haun. Later volgden Carlo, The One Thing to Do en Today is Friday, stuk voor stuk bekroonde kortfilms. Je noemt Rundskop een gangsterfilm, maar het misdaadverhaal is slechts de achtergrond waartegen een veel persoonlijker verhaal zich afspeelt. “ Zelf vind ik het meer een noodlotstragedie, maar onder die term zou de film niet verkopen. (lacht) Als je naar de trailer kijkt, verwacht je een thriller. De film begint met een greep uit het leven, maar dan gebeurt er iets waardoor het hoofdpersonage twintig jaar wordt teruggeslingerd in de tijd. Het verhaal dat begon als een klassiek gangsterverhaal wordt plots onderbroken, want bij het hoofdpersonage komt een persoonlijk probleem bovendrijven dat prioriteit krijgt op het misdaadelement. De film begint dus twee keer. Alles tot aan de flashback is één grote proloog.” Het noodlot slaat ongenadig hard toe bij Jacky Vanmarsenille. Ook Carlo

gaat over het lot, toeval en ongeluk. Vanwaar je fascinatie voor die thema’s? “Als mensen iets ergs overkomt, zijn ze geneigd om dat te zien als een straf. Het katholicisme is gebaseerd op dat concept van zonde, schuld en boete. We hebben het gevoel dat we gestraft worden, dus we gaan zelf de schuld maar invullen.” “Kunnen wij ooit van iemand ten volle zeggen: jij bent schuldig? Dat weet ik niet. Gelukkig bestaat er in ons rechtssysteem een uitweg voor passiemoorden; het concept van ontoerekeningsvatbaarheid of onweerstaanbare drang. Mijn hoofdpersonage begaat misdaden waarvoor hij de gevangenis in zou moeten, maar uiteindelijk stelt de vraag zich: hoe schuldig is hij echt? Als je Jacky in levende lijve tegenkwam, zou je gillend weglopen. Toch hoop ik dat iedereen door hem geraakt wordt.” Je noemt Rundskop ook een film noir. In hoeverre hebben film noirs je geïnspireerd? “Zeer sterk. Het zien van Michael Curtiz’ Angels With Dirty Faces

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Voor zo’n vredelievend man zijn je films wel heel hard. “Contradictorisch hé? Ik zie de mens als een humanistisch en rationeel wezen, maar tegelijk is hij nog altijd een beetje dier. Wij hebben bijnieren die adrenaline produceren, waardoor we dierlijke instincten hebben. Zolang de bijnier niet evolutionair uit ons lichaam verwijderd wordt, zijn mensen potentieel gewelddadig. Dat wil ik niet negeren. Ik toon geweld niet omdat ik het cool vind – Tarantino doet dat – maar omdat het deel is van onze identiteit.” Tarantino toont geweld op een heel andere, bijna grappige manier. “Ik wil niet dat je er zomaar van geniet. Geweld kàn er natuurlijk heel cool uitzien, maar dat wilde ik niet. Misschien heb ik zelf onbewust last van adrenaline. Door in mijn film geweld te tonen, hoef ik het in het echte leven niet te gebruiken. Zo kan ik het effect van mijn eigen bijnier bezweren.” Hoe belangrijk is Limburg voor jou? Carlo speelt zich net als Rundskop af in Limburg, aan de taalgrens met Luik. “Limburg ken ik. Ik ben opgegroeid in Sint-Truiden. Zo kon ik beslissingen nemen zonder veel research te doen. Ik wist welke velden, akkers en bomen ik wilde laten zien. Heel dat universum is voor mij vertrouwd. En het kwam goed uit om daar een vetmester in te situeren die niet zo georganiseerd is als de maffiosi van West-Vlaanderen. Door het lot komt hij met hen in contact en dan gaat de bal aan het rollen.” Rundskop van Michaël R. Roskam, vanaf 2 februari in de bioscoop.

nu voor alle abonnees van

zuiderlucht

een maand lang gratis sporten in een van de healthcenters van il fiore

interesse? meld je aan bij il fiore op tel nr:

043 3261808 (maastricht) of 0475 33 33 70 (roermond) www.ifhc.nl (alleen voor niet-leden van il fiore en niet in combinatie met andere acties. de maand gaat in op de eerste dag dat u komt en stopt vanzelf een maand later. er zijn verder geen verplichtingen)

nieuwe zl-abonnees genieten ook nog extra van allerlei voordelen, zoals de welkomstgeschenken enkeltje utopia van wido smeets (boek), where are you now van jodymoon (cd), rowland jones matchboox (luciferdoosboekje). alle abonnees krijgen 10% korting op de wijnen van vin munnen. alle voordelen op een rij: www.zuiderlucht.eu/abonnees

21.11.10 — 13.03.11

Z33 Huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33 B-3500 Hasselt +32 (0)11 29 59 60 www.z33.be

8

THEMATENTOONSTELLING

ALTER : NATURE THE UNNATURAL ANIMAL

MAKOTO AZUMA JP BCL/SHIHO FUKUHARA JP AND GEORG TREMMEL AT DAVID BENQUÉ UK JULIEN BERTHIER FR MERIJN BOLINK NL CENTER FOR POSTNATURAL HISTORY MARK DION US DRIESSENS & VERSTAPPEN DAISY GINSBERG UK TUE GREENFORT DK NATALIE JEREMIJENKO US EDUARDO KAC US JAMES KING UK ALLISON KUDLA US REINIER LAGENDIJK NL ANTTI LAITINEN FIN HANS OP DE BEECK B MICHAEL SAILSTORFER D MAARTEN VANDEN EYNDE B ADRIAN WOODS NL ADAM ZARETSKY US

29.01.11 — 01.05.11

NL

PRESENTATIE ONDERZOEKSPROJECTEN REVITAL COHEN IL TUUR VAN BALEN B

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Foto: ‘wortel’ (foto: Kristof Vrancken / Z33) naar Morphoteque #9, Driessens & Verstappen, 1997 Foto: Ney articulator with bridge, ca. 1950. Dentistry. Prosthetics. Prosthodontics.

Z33 HASSELT ALTER : NATURE WE CAN

Driehoeksrelatie

Bl!ndman, nu ook met gitaar

De sacrale sfeer die rond klassieke muziek hangt, is aan Bl!ndman-voorman Eric Sleichim niet zo besteed. Het gekke is: hij komt er mee weg. De puristenpolitie laat zijn collectief ongemoeid, luistert soms zelfs ademloos. “Je moet muzikanten uit hun comfort zone halen.” door Paul van der Steen

“W

Eric Sleichim. foto Guy Kokken

at mij stoort aan veel klassieke muziek is de mate van anonimiteit. De uitvoerende muzikanten verschuilen zich achter hun stukken.” De aan de conservatoria van Brussel en Luik opgeleide Antwerpenaar Eric Sleichim, saxofonist, componist en artistiek leider van het collectief Bl!ndman wil niets af doen aan de vakkundigheid van de meeste van zijn collega’s: “Veel musici kunnen foutloos een strijkkwartet van Beethoven uitvoeren, maar ze weten niet wat het betekent en ze weten vooral ook niet wat het spelen van dat strijkkwartet anno 2011 betekent. Ze zijn vergeten dat het een keuze is om op een podium te gaan zitten. Voor hen is musiceren een beroep geworden, wat niet de bedoeling kan zijn. Ik wil het individu naar voren trekken. Muzikanten uit hun comfort zone halen. Pas dan komen werken ook tot leven.” Precies met die gedachte in het hoofd richtte Sleichim in 1988 het saxofoonkwartet Bl!ndman op. De naam verwees naar The Blind Man, een tijdschrift uit de hoogtijdagen van de dadaïsten, een

groep surrealisten die zich na 1918 verzetten tegen de vastgelopen, verburgerlijkte maatschappij. Het Belgische saxofoonkwartet ging wat minder anarchistisch te werk dan dada, maar de vernieuwingsdrang en het denken over de grenzen van de diverse kunstdisciplines heen waren er wel. Sleichim hield het niet bij blazen op zijn instrument, maar gebruikte de mogelijkheden van het mechaniek optimaal, bijvoorbeeld voor percussieve geluiden. Hij zocht kruisbestuivingen op met onder meer toneel, dans, film en literatuur. Zin om zich te beperken tot één bepaalde periode uit de muziekgeschiedenis had hij ook niet. Bl!ndman speelt even makkelijk twaalfde-eeuwse als nieuwste muziek. “De saxofoon heeft een heel specifieke klank. Denk aan het stereotiepe geluid uit de Bolero van Ravel. Het instrument mengt niet, terwijl klarinetten, hobo’s en fluiten probleemloos opgaan in de sound van een groot orkest. Er zijn weinig goede composities voor saxofoonkwartetten. Dus moet je die zelf maken. Het transcriberen van bestaand werk is een andere mogelijkheid.”

Dat heeft Sleichim gedaan: hij ‘herschreef’ composities uit de middeleeuwen en de renaissance, en werken van Mozart. “Ons enorme geluk is dat de ontvangst altijd goed is geweest. Toen ik aan de slag ging met de orgelwerken van Bach, had ik enorme schrik dat ik op mijn gezicht zou gaan krijgen. Maar het tegendeel was het geval.” Dat de puristen niet uitvaren tegen Bl!ndman zou te maken kunnen hebben met de saxofoon. In de composities van vóór de uitvinding van het instrument is het al bij voorbaat een vreemde eend in de bijt. Anderzijds, zegt Sleichim, “komt het geluid van een saxofoon wel erg dicht in de buurt van de menselijke stem.” Kwadratur # 1 / Globus, de voorstelling waarmee Bl!ndman op 19 februari in C-Mine in Genk te zien is, doorkruist op dezelfde manier de historie met stukken van Bach, Purcell en Stravinsky, maar ook van John Cage, Philip Glass, Steve Reich en Sleichim zelf. De voorstelling vormt het eerste deel van een triptiek. Centraal in de enscenering staat een globe, “een enorme bol gevuld met tweehonderdduizend liter lucht,

Bl!ndman tijdens een optreden. foto Bl!ndman

9

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

symbolisch voor alle lucht die wij in meer dan twintig jaar Bl!ndman hebben uitgeblazen. De klanken bouwen zich op gedurende het concert, dat vanuit ruis begint.” Kwadratur # 1 / Globus laat ook horen wat Sleichims besluit van vijf jaar geleden heeft opgeleverd. Bl!ndman werd opeens meer dan alleen een saxofoonkwartet. Er kwam een strijk-, een drum- en een vocaal kwartet onder dezelfde naam. “Nieuwe instrumenten en nieuwe mensen van een andere, jongere generatie. We wilden verbreding, meer mogelijkheden.” Ook een cadeau voor zijn vijftigste verjaardag, twee jaar geleden, opende nieuwe perspectieven. Sleichim noemt het “een geschenk van het leven”. Hij is herenigd met zijn oude liefde: de elektrische gitaar. “Dertig jaar had ik niet gespeeld, maar toen ik de Fender Telecaster in handen kreeg, merkte ik dat de affiniteit altijd in mijn lichaam was blijven zitten. Het instrument had mij nooit verlaten.” Aan het afscheid viel indertijd niet te ontkomen. Bijna twee jaar probeerde de jonge Sleichim het bespelen van de saxofoon en de elektrische gitaar met elkaar te combineren. Tevergeefs. “Op beide instrumenten streefde ik de perfectie na. Daar ging zoveel energie in zitten, dat ik er bijna gek van werd.” Nu, met al die vlieguren op de saxofoon, heeft de driehoeksrelatie wel kans van slagen. Maar moeite kost het nog steeds. “Het gevoel voor de gitaar mag dan nooit weg zijn geweest, het is een evidentie dat ik om het instrument echt professioneel onder de knie te krijgen, echt hard moet studeren.” Ook de andere leden van het Bl!ndman-saxofoonkwartet moeten er inmiddels aan geloven. Sleichim werkt op dit moment aan Utopia 47, een opera voor het Holland Festival. “In het tweede deel gaan de saxofonisten elektrische bas en gitaar spelen. Anders dan anders, met het instrument plat voor zich. Maar omdat het wel een beetje moet klinken, zijn we nu al aan het studeren.” Bl!ndman (new strings, sax, drums en vox), Kwadratur # 1 / Globus. Op 10/02 Theater Heerlen (Saint Amour), 19/02 in C-Mine, Genk. www.blindman.be

Podium

Zie ook Agenda en www.zuiderlucht.eu

Maastricht

Heerlen

CENTRE CERAMIQUE highlights februari

DE SPIEGEL highlights februari

Wo 9 feb | kinderworkshop bij Maas-tentoonstelling | Kopje onder

Do 3 t/m zo 6 feb | film | Submarino | do en vr om 20.00u, za om 19.00u

Za 12 feb | ontdek de iPad | Van mails tot games

en zo om 14.00u

Zo 13 feb | concert | LSO close up

Za 12 t/m ma 14 feb | film | Tamara Drewe | za om 21.00u, zo om 14.00u en

Zo 13 feb | maas-tentoonstelling | Winteroeverwandeling & borrel Au Bassin

ma om 20.00u

Zo 27 feb | boekpresentatie | “M.Vasalis. Een biografie”

Za 19 feb | festival | Dutch Mountains Film Festival | 18.00 – 23.00u

Meer info: www.centreceramique.nl

Zo 20 en ma 21 feb | film | La Notte | zo om 14.00u en ma om 20.00u Do 24 t/m zo 27 feb | film | Die Fremde | do en vr om 20.00u, za om 21.00 u

KUMULUS

en zo om 14.00u

Za 19 feb | muziek | Voorrondes Prinses Christina Concours | Muziekschool Kumulus

Meer info: www.filmhuisdespiegel.nl

Za 19 feb | workshop | Talens Palet | Kumulus Herbenusstraat 89 Za 19 feb | excursie | Bezoek atelier Juul Sadee | Kumulus Kunstverkennen Zo 20 feb | muziek | Regiofinale Pr. Christina Concours | Conservatorium Maastricht Info & inschrijven op www.kumulus.nl

PARKSTAD LIMBURG THEATERS presenteert deze maand o.a. Zo 6 feb | klassiek | Rotterdams Philharmonisch Orkest olv. Yannick NézetSéguin | 15.00u | Theater Heerlen

HET HUIS VAN BOURGONDIË productiehuis voor theater en preformance

Do 10 feb | toneel | Behoud de begeerte – Saint Amour | 20.30u | Theater Heerlen Vr 11 en za 12 feb | toneel | Het Zuidelijk Toneel – Mahagonny Songspiel & Het

Do 3 t/m zo 6 feb | theater | Bejaarden & Begeerte | openhartige voorstelling over

Lied van Heerlen | 20.00u | Theater Heerlen

verlangen en erotiek op de oude dag

Do 17 feb | opera | Nationale Reisopera – La Voix Humaine, L’heure Espagnole |

Ma 21 t/m zo 27 feb | festival | Festival CEMENT | Zeven dagen lang meer dan 25

20.00u | Theater Heerlen

theater- en dansvoorstellingen van jong talent op verschillende plekken in Maastricht.

Kijk voor het volledige theaterprogramma op www.parkstadlimburgtheaters.nl

Hoogfrankrijk 27, Maastricht | 043 321 99 60 | www.huisvanbourgondie.nl

ROYAL THEATERS HEERLEN deze maand o.a.

LUMIERE highlights

Vanaf Do 27 jan | film | Sonny Boy | aanvangstijden op onze website

Vanaf do 3 feb | film | Black Swan | Ijzingwekkende ballet-thriller van Aronofsky met

Ma 7 feb | live opera | Giulio Cesare | 19.00u

Natalie Portman.

Vanaf do 10 feb | film | True Grit (van de Coen Brothers) |

Vanaf do 3 feb | film | Biutiful | Javier Bardem schittert in de nieuwe film van Iñárittu.

aanvangstijden op onze website

Vanaf do 17 feb | film | The King’s Speech | Opmerkelijke voorjaars-hitfilm met

Ma 21 en di 22 feb | film | Teruggespoeld: Goldfinger | ma om 20.00u en

Colin Firth.

di om 14:30u

Vanaf do 17 feb | film | True Grit | Western volgens de Coen-brothers.

Kijk voor meer informatie, het programma en om te reserveren op www.royaltheaters.nl

Kijk voor het volledige programma op www.lumiere.nl

of bel 045-5714200

Tongeren

Sittard

de VELINX

HET LAAGLAND jeugdtheater

Vr 4 feb | dans | Compagnie Thor – To the Ones I Love | 20.30u

Zo 20 feb | theater | Première: Oscar’s Hoofd (4+) een zot theateravontuur in 3D,

Za 5 feb | humor | Jeroen Leenders, Gunter Lamoot & Joost Vandecasteele -

regie Bas Zuijderland.| om 14.30 uur

Kamikaze Comedy Night XL | 20.30u

Kaarten te koop bij de Uitbalie van Stadsschouwburg of www.uitbalie.nl/jeugd

Vr 11 feb | muziek | Raymond van het Groenewoud – Overzicht | 20.30u

/ laatste kaarten worden op 20 februari vanaf 13.30 uur aan de dagkassa van Het

Vr 18 feb | theater | Abattoir Fermé – Phantasmapolis | 20.30u

Laaglandtheater verkocht.

Zo 20 feb | familie | Villanella – Sneeuwwitje en de 77 vergiftigden (9+) | 15.00u

Jeugdtheater Het Laagland – Engelenkampstraat 25 – Sittard – www.hetlaagland.nl

Vr 25 feb | muziek | LUC DE VOS – SOLO | 20.30u

Genk

Zo 27 feb | familie | Bonte hond/Laika – Watou (4+) | 15.00u dijk 111 bus 2, 3700 Tongeren, België. Meer info: www.develinx.be

C-MINE cultuurcentrum Genk

Venlo

Wo 2 feb | theater | De Roovers | Onvoltooid Verleden Tijd | 20.15u. Za 5 feb | theater | Chokri Ben Chikha & Action Zoo Humain / Zuiderspershuis |

PERRON 55 februari 2011

Heldendood voor de beschaving | 20.15u

Vr 4 feb | Rock | The Pink Floyd Sound | Beste Nederlandse Pink Floyd coverband |

Ma 7 feb | comedy | Thomas Smith | 20.15u

21.30u | €10

Wo 09 feb | liggend concert! | DAAU in concert | 20.15u

Vr 4 feb | Metal | Severe Torture | Vier harde bands en bier | 21.00u | €7

Do 10 feb | concert | Ode aan Wannes Van de Velde met oa Lucas Van den Eynde |

Vr 11 feb | Techno | Bovenzaal: 100%55 Feestje Met…Titty Twister | Twee

20.15u

organisaties slaan handen ineen voor ultieme housfeestje | 23.00u | €6

Di 15 feb | dans | Hela Fattoumi & Eric Lamoureux | Manta | 20.15u

Za 19 feb | Garagerock | The Whigs + Dead Confederate | Amerikaans rocktrio

Wo 16 feb | theater | De Werf / Steigesen | Lethal Inc. | 20.15u

maakt garage van de bovenste plank | 21.00u | €10

Do 17 feb | concert | Pierre Vaiana | Itinerari Siciliani | 20.15u

Zo 20 feb | Blues | Brainbox | Kaz Lux en kornuiten zijn weer terug | 20.30u | €20

Do 17 en za 26 feb | workshops | Parfum

Za 26 feb | Rock ‘n Roll | Venrez | Nieuwe supergroep uit de VS met leden uit

Za 19 feb | concert | Bl!ndman speelt Kwadratur #1/Globe | 11u

Juliette Lewis and the Licks en Rod Stewart | 21.00u | €10

Vr 25 feb | comdedy | The Reduced Shakespeare Company | the complete Works

Za 26 feb | Alternative rock | Bovenzaal: Viberider + Heist | Twee harde,

of Shakespeare | 20.15u

alternatieve acts zullen de bovenzaal op z’n kop zetten | 21.00u | €5

Nieuw adres: C-mine 10 – Gen. Volledig programma op www.cultuurcentrumgenk.be, tickets [email protected] +32 89 65 44 80/90

10

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Visueel spektakel in een matig verhaal

Cultfilm

Stills uit de Disney-film Tron: Legacy.

Een vrij internet, een vrije wereld. Daar draait de film om. De spectaculaire science fiction-film Tron (1982) flopte, maar verwierf wel een cultstatus. De gedigitaliseerde opvolger, Tron: Legacy, is even spectaculair. Ook de boodschap bleef dezelfde: de virtuele én de echte wereld worden beheerst door grote bedrijven. door Theo Ploeg

F

ascinerend om te zien: acteur Jeff Bridges die het opneemt tegen een meer dan twintig jaar jongere versie van zichzelf. Het gebeurt in de remake van de film Tron: Legacy. Bridges speelt er Kevin Flynn, een computerdeskundige en visionair die hij ook al eens in 1982 verbeeldde, in de eerste Tron-film. Met behulp van de nieuwste technologie boetseerde visual effects-expert Eric Barba een jonge versie van Bridges. Daarvoor werd alles uit de kast gehaald: een 3d-scan van het gezicht en 52 zogenaamde ‘facial markers’ om geen gelaatsuitdrukking te missen. Honderden ingescande foto’s van een jonge Bridges zorgden voor de rest.

In tijdschrift Bright legt Barba trots uit hoe op basis van die gegevens een nieuw personage werd geprogrammeerd. Een personage dat in Tron: Legacy acteert én spreekt. “En als ik het zelf mag zeggen: dat is dus voor het eerst in de filmhistorie”, zegt hij vol trots. Natuurlijk, in Avatar (2009) speelden digitale acteurs een belangrijke rol. Die waren echter niet gebaseerd op bestaande acteurs. Laat staan op een jongere versie ervan. Bridges zelf is uitermate tevreden met het resultaat. “Deze technologie betekent dat ik nooit meer hoef te werken én toch films kan maken”, zegt de inmiddels 61-jarige acteur in het Britse dagblad Daily Mail met gevoel voor ironie. Tron: Legacy, vanaf deze maand in de bioscoop, is visueel spektakel van de bovenste plank. Producent

11

Walt Disney trok 170 miljoen dollar uit voor de 3D-opvolger van Tron. Die film stond begin jaren tachtig te boek als revolutionair, maar werd een commerciële flop. Pas jaren later kreeg de Disney-productie een cultstatus. Toenmalig regisseur Steven Lisberger keert nu terug als producent. De regie is in handen van Joseph Kosinski. Een opmerkelijke keuze; de reclamefilmmaker gooide eerder hoge ogen met zijn werk voor onder andere het computerspel Halo 3. De virtuele wereld waarin Tron: Legacy zich grotendeels afspeelt, baadt in een mysterieus gefilterd blauw licht. Veel veranderde Kosinski niet aan de oorspronkelijke beeldtaal uit 1982, al is ‘het grid’, zoals de virtuele wereld door filmmakers wordt genoemd, er een stuk duisterder op geworden. Pronkstuk is de door voormalig Bugatti-ontwerper Daniel Simon onder handen genomen lightcycle, een motor waarmee virtuele gevechten worden gehouden. De actiescènes in de film zijn adembenemend, maar de digitale

verjongingskuur die Kevin Flynn onderging, overtuigt minder. Zijn mond lijkt boven het gezicht te zweven, zijn mimiek is houterig. Dat komt de toch al niet hoogstaande dialogen niet ten goede – maar die waren in de eerste Tron ook al niet om over naar huis te schrijven. Die film moest het hebben van de voor die tijd uitzonderlijke visuele effecten, net als de remake dus. Van een goed uitgewerkte plot is onder de nieuwe regisseur Kosinski geen sprake. Dat is zonde, want de aanzetten om van Tron: Legacy een buitengewone film te maken zijn er wel degelijk. Het verhaal geeft genoeg aanleiding. In de opening van de film hackt Sam Flynn, gespeeld door Garrett Hedlund, het veiligheidssysteem van ENCOM, het computerbedrijf waarvan hij de helft van de aandelen heeft geërfd van zijn spoorloos verdwenen vader Kevin. Het nieuwe besturingssysteem dat de softwaregigant op de markt wil brengen, zet hij gratis op internet. De eerste minuten flitsen voorbij waardoor het statement dat wordt gemaakt alweer snel is vergeten.

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Dat is hetzelfde als bij de eerste Tron: internationals zijn de vijanden van vrije keuze. Al snel belandt Sam in het ‘grid’ waar zijn vader noodgedwongen de afgelopen twintig jaar heeft doorgebracht. En dan wordt het inhoudelijk pas echt spannend. In de door Kevin Flynn ontworpen virtuele wereld zwaait het computerprogramma Clu, ook al in een twintig jaar jongere versie, de scepter. Zijn doel? De perfecte wereld maken. En dat is er een van controle, perfectie. Wat afwijkt, moet kapot. Kevin gelooft inmiddels niet meer in de ideeën van zijn jongere ik en gaat de confrontatie met zichzelf aan. “Het perfecte systeem bestaat niet, dat wist ik niet toen ik jou maakte”, probeert hij Clu te overtuigen. Zonder succes. De daaropvolgende confrontaties zijn visueel en auditief, met muziek van popgroep Daft Punk, overdonderend en dringen het verhaal nog verder naar de achtergrond. Jammer, want het is een prachtige metafoor voor de manier waarop internet, de vrije virtuele wereld, en eigenlijk ook de echte wereld steeds meer wordt beheerst door grote bedrijven. Steeds meer wordt ingeperkt door regels. Tron: Legacy spreekt zich uit vóór vrijheid, vóór verscheidenheid. Een voor multinational Walt Disney gewaagde boodschap en bijna dertig jaar na Tron actueler dan ooit. Tron: Legacy is sinds eind januari in de bioscoop. www.disney.nl/tron

Vlaamse musea

Identiteit

Erfgoed weerspiegelt diversiteit en wisselende mentaliteiten. Regio’s ensceneren hun identiteit. Stadsmusea in Gent, Cassel en Antwerpen laten zien hoe je de complexe en veelkantige Vlaamse ‘volksziel’ provocerend en kritisch kunt ontrafelen. “Van een museum met een warm opgestookt gevoel van vaderlandse trots krijg ik koude rillingen.” door Paul Depondt

Alexis Bafcop, Het Carnaval van Cassel 1876. Met Reuze Papa, de beschermheer van de stad. Collectie Musée départemental de Flandre.

O

p de zaalteksten in de nieuwe stads- of regiomusea lees je een hele psychologische rimram van ‘volkseigen’ en ‘volksaard’: rebels, speels en spotziek, dynamisch en divers, opstandig, tegendraads en recalcitrant, koppig, weerspannig en eigenzinnig. Ook populistische politici hebben het in hun discours steeds vaker over ‘volksaard’ en ‘identiteit’. Toch zijn die zaalteksten niet zulke ouderwetse

12

interpretaties. Musea laten zien dat ze, als ze iets van het volkseigen tonen, heel goed en scherp kunnen relativeren. De metershoge en kleurrijke Reuze Papa en Reuze Maman, de legendarische giganten van het carnaval in de Franse Nederlanden, zijn na een lange restauratie weer op de been. De reuzen, alom bekende figuranten van de folklore,

www.zuiderlucht.eu

zijn de blikvangers van het nieuwe musée de Flandre in de Franse grensplaats Cassel, dat zich toelegt op het belichten van de culturele identiteit van Vlaanderen. De metershoge poppen refereren aan de rebelse en spotzieke eigenheid van Noord-Frankrijk, een sterke regio met een indrukwekkend cultureel patrimonium. In Gent ging in oktober vorig jaar het stadsmuseum STAM open dat het “onvoltooide

februari 2011

ontrafelen de volksziel De natiestaat brokkelt af, maar stads- en regiogeschiedenis zijn ‘in’. verhaal van Gent en haar Gentenaars” vertelt. Het is gevestigd op de Bijloke, een site met gebouwen uit verschillende periodes, voor het museum de perfecte locatie “om de complexe en gelaagde geschiedenis van Gent te illustreren”. Het MAS, Museum aan de Stroom, in Antwerpen dat op 17 mei zijn deuren opent, brengt verschillende museale collecties samen tot “een vernieuwend verhaal over de wereld in de stad Antwerpen en de stad Antwerpen in de wereld”. De havenstad, die zich een metropool noemt, is een stadsweefsel met een diverse bevolking; het museum streeft in de historische opstelling naar een zeer geschakeerd beeld. Deze nieuwe identiteitsmusea tonen hoe je de complexe volksziel polemisch, provocerend en kritisch kunt ontrafelen. Stads- of regiogeschiedenis is ‘in’, luidt het bij het STAM, terwijl de natiestaat afbrokkelt in tijden van globalisering. De overgrote meerderheid van de mensheid zal binnen afzienbare tijd in een stedelijke context leven. Daardoor krijgen mensen ook een grotere belangstelling voor stadsgeschiedenis. De problemen die dit samenleven in vaak erg moeilijke omstandigheden oproept, maken een terugblik op de ervaringen van voorgaande generaties stedelingen zeer leerzaam. De ‘nieuwe’ etnologen en cultuurhistorici, die een veel bredere visie hebben op volkscultuur of op regio- en stadsgeschiedenis, speuren naar een completer verhaal. Je kunt allang niet meer spreken over ‘de’ cultuur van een volk of ‘de’ geschiedenis van een volk, het is – of je dat nu wil of niet – veel omvattender.

“V

an een museum met een warm opgestookt gevoel van vaderlandse trots krijg ik koude rillingen”, zegt Ad de Jong, wetenschappelijk beleidsmedewerker van het Nederlands Openluchtmuseum. Musea zijn volgens hem geen ideaal instrument om politieke doelstellingen te realiseren, ook niet die van gemeenschapsvorming. “Odes aan de samenhorigheid kunnen averechts werken.” Het leesbaar maken van het erfgoed vanuit verschillende perspectieven is volgens De Jong een wezenlijke taak van een museum. Erfgoed weerspiegelt altijd identiteit, of liever identiteiten, want musea zijn geen canonieke sorteringen van bekrompen denken, pure volkseigenheid of nationale trots. Verzameld erfgoed biedt een avontuurlijker uitzicht; het is een complex en veelkantig verhaal. Wie het over de eenduidige ‘volksziel’ heeft, vindt al snel rabiate tegenstanders op zijn weg; maar wie de meervoudigheid van die ziel wil aantonen, wordt vaak voor volksverrader uitgemaakt.

13

De plattegrond van Gent in stadsmuseum STAM. foto Phile Deprez

Ligt eigen geschiedschrijving zo moeilijk? Is museale enscenering van het ‘volkseigen’ wel mogelijk? Opvattingen over een ‘identiteitsmuseum’ leiden vaak tot felle discussies, polemieken en politieke commotie. In Frankrijk wordt scherp gedebatteerd over een Musée de l’Histoire de France, een prestigieus plan van president Nicolas Sarkozy. In Nederland is na veel bakkeleien over de canon en of het nu in Amsterdam of Arnhem moest komen, de voorbereiding voor de bouw van een Nationaal Historisch Museum stopgezet omdat er fors bezuinigd moet worden. Het in het Noord-Franse Cassel pas geopende Musée départemental de Flandre toont hoe je mentaliteiten en culturele identiteiten met erfgoedstukken museaal kunt ensceneren. Het is een klein maar wel bijzonder museum omdat het op een heel multidisciplinaire manier ‘oude’ en ‘hedendaagse’ kunst in de opstelling vermengt met etnografie. Daardoor wordt de cultuurgeschiedenis van die Vlaamse regio verbreed, omdat geen scheidslijnen worden getrokken tussen high en low, en omdat er een soort verhelderende ‘conversatie’ plaatsvindt tussen allerhande voorwerpen, schilderijen, prenten en kritische statements. Dit Franse museum is het enige dat zich verdiept in de culturele identiteit van Vlaanderen. In de opstelling wordt heel sterk de nadruk gelegd op de rebelse eigenheid van die streek, waar de Beeldenstorm is begonnen, waar de slagvelden zijn van de Eerste Wereldoorlog, waar nog steeds grote belangstelling bestaat voor het Nederlands, en waar vooral een rijke historiciteit sluimert die niet helemaal is ontsloten. De nieuwe huisvesting van het museum, het statig-renaissancistisch 16e eeuwse ‘Landshuus’ van het vroegere burggraafschap Cassel, is misschien wel hét pronkstuk van de collectie omdat het als een van de weinige overgebleven gebouwen uit de tijd van het burggraafschap een getuigenis is van de ‘identiteit van Vlaanderen’. Het herbergt de collectie van het vroegere Musée de Cassel, dat op

www.zuiderlucht.eu

initiatief van een aantal gepassioneerde burgers in 1837 is opgericht. In de loop der jaren is de collectie aangevuld met schenkingen en legaten van particulieren, of met herinneringen aan belangrijke gebeurtenissen, zoals de Eerste Wereldoorlog, toen het Hôtel de la Noble Cour dienst deed als commandopost van generaal Foch. Er is zelfs ooit overwogen om er een museum van de Grote Oorlog in onder te brengen. Het is en blijft een museum met een hybride collectie. Behalve voorwerpen en documenten uit de volkscultuur en de collectie Vlaamse meesters zal het nu ook hedendaagse kunst verzamelen en tonen, naast een heel diverse uitstalling van religieuze, historische, etnografische en geografische voorwerpen. De huidige collectie wordt door een actief acquisitiebeleid aangevuld. Het museum wil de eigenheid van de regio niet zomaar triomfantelijk etaleren, maar zoekt naar controverse en debat. Op zaal zijn her en der eigentijdse kunstwerken deel van de historische opstelling: werk van Jan Fabre, Thierry De Cordier, Panamarenko, Patrick Van Caeckenbergh en Leo Copers problematiseren de onderwerpen die in de museale geschiedschrijving worden behandeld. Dat maakt de enscenering niet alleen meer verfrissend, maar het is ook een heldere en intelligente keuze. Het museum in Cassel wil meer zijn dan een louter canongericht museum. Het laat, juist door die hedendaagse en soms provocerende kunst eraan toe te voegen, ruimte voor een kritische blik, voor een andere en scherpere omgang met geschiedenis. Dat is ook het uitgangspunt van het Gentse STAM, al speelt in de opstelling ook een zeker gezond stadschauvinisme mee. De stad wil haar geschiedenis tonen, “van het heden naar het verleden en terug”. In de introductieruimte ligt op de vloer, onder een indrukwekkende stadsmaquette, een reusachtige luchtfoto van de volledige stad waarop Gentenaars hun eigen woonplek kunnen terugvinden. Elke ruimte in de gerenoveerde hospitaal- en kloostergebouwen op de Bijloke verwijst naar een tijdperk uit de stadsgeschiedenis en naar een mentaliteit, zo krijgt elke afzonderlijke opstelling een eigen atmosfeer en karakter. Het is, net als in Cassel, een multimediaal verhaal. Het museum kon putten uit de gezamenlijke Gentse collecties. Dat wil ook Antwerpen realiseren. Door vroegere oudheidkundige collecties, verzamelingen van kunsthistorische musea, archieven en hedendaagse kunst door elkaar te laten vloeien, ontstaat een grote verscheidenheid – volgens de initiatiefnemers van het STAM “een aanzienlijke museale troef”. www.museedeflandre.cg59.fr, www.stamgent.be en www.mas.be

februari 2011

siciliaanse herinneringen

TIME OUT OF MIND 21 Leon Verdonschot en Wido Smeets wisselen van gedachten over ontwikkelingen in de popmuziek. Deze maand over disco en soul, en de opkomst van een stijlvast post-modernisme in de pop.

Geen ricotta

Echo’s uit het verleden

H

H

I

et moet in de winter zijn geweest, want ik herinner me dat we met dikke jassen in een druilerige regen op een boerenerf stonden. Het was in elk geval op een zondag en we waren door onze Siciliaanse vrienden Corrado en Palmina uitgenodigd om mee te gaan naar een volgens hun typisch Siciliaans gebruik: op een geitenboerderij ontbijten met verse, nog warme ricotta. Geen toeristische attractie, zo verzekerden ze ons. Om zes uur die ochtend vertrokken we. Palmina nam voor elk van ons een bord, een lepel en een homp oud brood mee. Om half zeven reden we even buiten Noto het erf op van een geitenboerderij. We dachten dat wij de enigen zouden zijn, maar er stonden al een paar auto’s en in de loop van die ochtend werd het steeds drukker. Het was kennelijk een lekkernij die we te eten kregen. In een kleine schuur stonden een paar half ontblote mannen een houtvuur brandend te houden. Boven dat vuur hing een gigantisch grote ketel, waarin driftig werd geroerd met lange houten spatels. Te eten was er nog niets. Dat kon nog wel een uurtje of drie duren, zeiden de geitenboeren. Naarmate het drukker werd, namen het lawaai, de stank en de hitte in de schuur toe. Af en toe mocht ik bij die grote ketel even kijken, maar echt enthousiast kon ik over de inhoud niet worden: een dikke witte brei en een grote thermometer voor de juiste temperatuur. Eindelijk, het liep tegen tien uur, konden we dan aan ons ontbijt beginnen. Palmina deelde de meegenomen borden, lepels en brood uit en met twee euro in de hand stonden we in de rij om ons bord te laten vullen. Met wat? Met een bloedhete, waterige substantie die vooral erg weeïg rook. Omdat het in de schuur te druk was, liep iedereen het modderige erf op om eerst met een lepel de ‘soep’ (daar leek het nog het meeste op) naar binnen te werken en daarna het bord met het brood schoon te soppen. Ik heb mensen gezien die wel drie keer naar binnen gingen om het bord opnieuw te laten vullen. Ik ben niet verder dan één bord gekomen en zelfs dat ene bord kostte me moeite. Mijn vrouw zag ik op een gegeven moment achter een van de stallen verdwijnen. Toen ik haar achterna liep zag ik haar kokhalzend de inhoud van haar maag legen. Gelukkig liepen er genoeg katten rond die zich tegoed deden aan haar waterige braaksel. Wat we precies hebben gegeten, weet ik nog altijd niet. Iets met wrongel of wei, maar in elk geval geen verse ricotta. Het was inderdaad geen toeristische attractie, maar een volgende uitnodiging hebben we toch maar laten lopen. “Een andere keer weer”, zei ik, en bij die woorden weet elke Siciliaan dat je bedoelt: “Voor mij hoeft het niet meer.”

eeft-ie 2011 toch net niet gehaald, Bobby Farrell. Net voor nieuwjaar overleden op de plek waar sterren horen te overlijden: een hotelkamer. Een paar jaar geleden heb ik Farrell enkele dagen gevolgd voor een reportage. Hij was de man die een leven lang had weten te baseren op het succes van vroeger, en het leek alsof elk detail in zijn bestaan dat symboliseerde. Ik zie de witte, verlengde limo nog voor me, die hem thuis oppikte. Farell woonde in het meest armoedige gedeelte van de Bijlmer. De enige manier waarop de auto zijn huis kon bereiken was over het fietspad. Zijn flat was klein en bloedheet. De muur hing vol met gouden platen. Zo gauw hij begon te zingen zag ik het publiek schrikken. Bobby Farrell Die stem konden ze zich niet herinneren van de Boney M-platen. Maar goed, dat was dus ook niet Bobby, ging al jaren het gerucht. Bobby gaf dat ronduit toe: hij had geen van die platen daadwerkelijk ingezongen. “Je hebt zangers, en je hebt entertainers,” zei hij. James Brown was een entertainer. En Bobby zelf ook. Het mooiste beeld vond ik dat in de kleedkamer. Daar zat Bobby met zijn zangeressen. Het waren niet de originele. Die hadden een eigen band, die ook Boney M heette. Er waren op een gegeven moment zelfs vier versies van de band geweest. Toch kregen Bobby’s zangeressen geregeld een Boney M-plaat in hun hand gedrukt; of ze die wilden signeren. Fans zagen het verschil niet. En iets verderop in de kleedkamer zat Bobby, de zanger die nooit de zanger was geweest. Maar wel kon dansen als geen ander, het resultaat van jaren lang naar Bruce Lee kijken en tegelijk blowen. Net voor hij op moest, zette Bobby een pruik op. Het was de pruik van zijn eigen oude kapsel. Limahl, de zanger van jaren tachtig-act Kajagoogoo, toerde zo jaren lang de Spaanse Costa’s af: met een tape, en een pruik van zijn eigen oude kapsel. Die pruik: heel het leven van Bobby en al zijn geestverwanten zat erin.

k was jong toen Bobby Farrell zijn grote successen had. In de jaren zeventig was Boney M hét gezicht van de disco, een subgenre waar glitter en glamour de boventoon voerden. Een kitscherig aftreksel van soul, meer was het niet. In een gedegen essay beschreef Hester Carvalho enkele weken geleden in NRC Handelsblad dat de tijd dat we de popmuziek indeelden in stromingen, definitief voorbij is. De new folk van bands als Fleet Foxes is geen protestsound zoals in de jaren zestig. Herkenbare, tijdgebonden genres als punk, new wave en grunge, ze zijn er niet meer. Popmuziek is niet langer een uitlaatklep van een generatie of een manier om jezelf uit te drukken. Muziekliefhebbers beluisteren van internet geplukte potpourri’s van deuntjes op die muziekblender genaamd iPod. Popmuziek is een verzameling leuke liedjes die je kunt downloaden, that’s it. De notie dat muziek uit diverse lagen kan bestaan die zich pas na herbeluistering blootgeven, is vervaagd. Niemand kijk ervan op dat een best-of-plaat van een pleaser als Guus Meeuwis vier (van de vijf) sterren haalt in een recensie. Dat was vroeger anders. Boney M werd in de muziekpers genadeloos afgeserveerd. Disco was nooit mijn ding, maar dat ik als jongeling weinig ophad met soul heb ik mezelf nooit kunnen vergeven. Dat bijpassend kapsel & kleding me op het verkeerde spoor zetten, mag niet als excuus gelden: ik zat er vet naast, indertijd. Aan de vorig jaar uitgebrachte cd The Promise van Bruce Springsteen, met afgestofte songs van Solomon Burke eind jaren zeventig, hoor je hoe belangrijk soul was – en is. Dat geldt ook voor Hold On Tight, de prachtige plaat die Solomon Burke vlak voor zijn tragische dood opnam met De Dijk. In de De-Beste-Van-2010 lijstjes van Nederlandse popjournalisten die ik voorbij heb zien komen, kwam Hold On Tight niet voor. Een misser, ook omdat juist deze plaat het tijdsbeeld representeert waarin begrippen als stromingen en genres, en noties als tijd en plaats nog amper een rol spelen. De waardering voor platen als The Promise en Hold On Tight bewijst dat het publiek in het i-blender-tijdperk een potje stijlvast post-modernisme wel weet te waarderen. Gelukkig maar.

PIETER BEEK

LEON VERDONSCHOT

WIDO SMEETS

14

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Parkeerstand

‘De ik-figuur lijkt een beetje op mij’

In doorwrochte opiniestukken en essays schreef Cyrille Offermans decennialang over de afbraak van het onderwijs, de intellectuele verloedering en de suprematie van de economie. Op zijn 65e kiest hij voor een nog niet eerder beproefde vorm: de roman. “De hoofdpersoon is jong en monter, hij geeft het verhaal een vitale toon.” door Fons Geraets

Z

elf noemt Cyrille Offermans (Sittard, 1945) zijn eerste roman voor volwassenen; hij schreef eerder drie jeugdboeken – “een spannende Bildungsroman over een 28-jarige filosoof” die in het onderwijs terecht komt en zich daar een ongeluk schrikt. Door de fixatie op resultaten, groei en dus geld is de school een gesloten instelling geworden. Hij constateert een paranoïde sfeer, mateloos beroepscynisme en een schrijnend gebrek aan inspiratie. Offermans: “Ik wil duidelijk maken hoe moeilijk het is om onder die omstandigheden je ambities en idealen vast te houden. Die jonge docent blijft overeind omdat hij allianties sluit met een aantal gelijkgezinde collega’s met zin voor avontuur en liefde voor hun vak.” Het is dus een geëngageerde roman? “In zekere zin. Persoonlijk haak ik snel af als een schrijver er niet in slaagt om een helder licht te laten schijnen op problematische, conflictueuze zaken. Een goed boek moet me niet alleen amuseren, maar me ook iets leren over de maatschappij en hoe je

15

je als individu staande kunt houden in de barre woestenij die ons omringt. In mijn roman is een voortdurende spanning aanwezig tussen de fatalistische krachten – degenen die zich conformeren aan het regime – en de jonge gasten vol idealisme die het defaitisme afwijzen en alternatieve onderwijsvormen ontwikkelen in een omgeving die dat niet op prijs stelt.” Waarom heb je na decennialange essayistiek voor de romanvorm gekozen? “Umberto Eco heeft ooit gezegd: ‘Waarover je niet kunt theoretiseren, daarover moet je vertellen’. Da’s een mooie uitspraak. Sommige aspecten laten zich nu eenmaal niet in een theoretische taal verwoorden. Daar heb je een ander vorm voor nodig. Ik wil dingen tonen zonder ze te expliciteren. Je moet de lezer geen slogans in de mond leggen, maar ervaringen voorschotelen die hem aan het denken zetten.” Waarom debuteer je pas op je 65e? “Mijn eigenlijke talent ligt op het beschouwende vlak. Ik kwam al op jonge leeftijd in het weekbladen- en lezingencircuit terecht. En ik was 33 jaar leraar. Het verhaal is er steeds bij ingeschoten, hoewel ik drie jeugdromans heb geschreven. Ik had mijn handen vol. Nu heb ik meer tijd. Er waren nog de nodige dingen die ik wilde vertellen - daar moet je tijd voor vrijmaken. Ik heb andere activiteiten op een lager pitje gezet en twee jaar heel hard aan deze roman gewerkt.” Is een essayist per definitie een goede romanschrijver? “Een verhaal is iets anders dan een beschouwing. Maar ik heb veel essays geschreven met een (reis-) verhaalachtige kant. Overigens moet je het verschil niet overdrijven. Schrijven is allereerst zinnen maken. In mijn boekje over mijn demente moeder heb ik niks verzonnen,

maar het heeft eerder een narratieve dan een beschouwende structuur. Non-fictie kan even goed verhalend zijn als beschouwend proza. Er zijn raakvlakken tussen de diverse literaire genres. Ik begeef me vaak in dat overlappende gebied.” Hoe zit het met de dialogen in je boek? “Ik hou niet van literatuur met veel dialoog. Dat is een teken van zwakte. Veel dialogen zijn zogenaamd uit het leven gegrepen, hoeven aan geen enkel criterium van precisie, originaliteit en logica te voldoen. Er worden realistische maatstaven gehanteerd en geen esthetische. Je moet er maar eens op letten: prutsers, Kluun-achtige auteurs, vluchten vaak in een overdaad aan dialoog.” Hoe groot is het autobiografische gehalte? “Het is een roman, dus alles is fictie, maar realistische fictie. De school bestaat niet, de hoofdpersoon is ook verzonnen. Dat neemt niet weg dat veel van mijn ervaringen, inzichten en ergernissen in het boek zijn terechtgekomen. Laat ik zeggen: de ikfiguur lijkt ’n beetje op mij.” Als criticus heb je de voorbije 34 jaar flink huisgehouden. Niet bang voor

www.zuiderlucht.eu

een afrekening in het literaire milieu? “Het is waar dat ik niet mis te verstane kritiek heb geleverd. In de literaire wereld heeft men enorm lange tenen en een olifantengeheugen. Zo bewaart Jeroen Brouwers vanaf zijn prilste jeugd elke snipper papier die over hem is geschreven. Literatoren maken deel uit van circuits, hebben vrienden, kennissen en relaties. Hun tenen zijn uittrekbaar waar je van grote afstand op kunt staan dansen. Dat heb ik vaak gedaan, vrees ik. Er zijn dus mensen die met me willen afrekenen. Een fatsoenlijke criticus moet dat natuurlijk niet doen, maar eerlijk en onbevangen ieder nieuw product onder ogen zien. We zullen zien.” Wat wil je bereiken met je boek? “Ik probeer een vitale toon in het boek te houden. Ik heb een hekel aan mensen die alleen maar klagen en zeuren. Ik bied veel ruimte voor tegengeluiden. Veel mensen hebben hun ambities in de parkeerstand gezet. Misschien is een goed boek in staat om die latente ideeën over hoe je in het leven wilt staan, hoe het beter moet, wakker te roepen. Inspireren, enthousiasmeren, dat is het hoogst bereikbare. Niet bij de pakken neerzitten, niet toegeven aan fatalisme en pessimisme.” Al plannen voor een tweede roman? “Niet direct. Ik heb wel allerlei ideeën, maar wil eerst bijtanken. Ik heb de voorbije jaren hard gewerkt. Objectief gezien ben ik overwerkt. Ik heb ook nog een persoonlijk en een sociaal leven. Ik ga eerst even uitrusten.”

Cyrille Offermans: “Niet toegeven aan fatalisme en pessimisme.” foto Cossee

februari 2011

Nee! Nein

Euregio

L’Orchestre Philharmonique de Liège Wallonie Bruxelles tijdens een openluchtconcert bij station Guillemins in Luik. foto OPL

Is er enige kans dat, opgejaagd door Haagse bezuinigingsdrift en geïnspireerd door de Grote Euregionale Gedachte van Via 2018, de symfonieorkesten van Maastricht, Aken en Luik zullen fuseren? “Fusie leidt alleen maar tot verlies.” door Emile Hollman

H

et zou zo maar kunnen, al wil niemand voor de muziek uit lopen. Dat het kabinet in zijn oneindige wijsheid besluit om het Limburgs Symfonie Orkest op te heffen dan wel te laten fuseren met het Brabants Orkest. En dat men drie Nederlandse operagezelschappen wat veel vindt en de in Maastricht gebaseerde Opera Zuid opdoekt. Kunnen gezelschappen en overheden dan – in de geest van Via 2018 - over de grenzen heen kijken en de handen ineen slaan? “We maken ons zorgen, maar het is op dit moment

16

onduidelijk wat eventuele bezuinigingen op rijksniveau voor Limburg zullen betekenen”, zegt gedeputeerde Odile Wolfs (PvdA, cultuur). “Positief is dat Maastricht een van de negen nationale culturele brandhaarden is waar hoogwaardig cultureel aanbod blijft bestaan. Daarom ga ik er van uit dat het Limburgs Symfonie Orkest blijft bestaan. Afgezien daarvan zal de provincie blijven inzetten op kunst en cultuur als wezenlijke elementen voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat.” Onwenselijk, ondenkbaar en technisch onmogelijk. Scherper kan directeur Henri Broeren van het Limburgs Symfonie Orkest (LSO) zijn

www.zuiderlucht.eu

gedachten over fusie of opheffing van zijn orkest niet verwoorden. “Een gebied met vier miljoen inwoners kun je niet bestrijken met één orkest.” Een snelle rekensom schept helderheid: het LSO (66 musici) is in verschillende samenstellingen zo’n honderd keer per jaar betrokken bij concerten. Het Aachener Symfonie Orkest (66 musici) verzorgt vijftig concerten en het L’Orchestre Philharmonique de Liège Wallonie Bruxelles (honderd muzikanten) tachtig optredens per jaar. In Maastricht en Aken bedienen de orkesten allebei een operagezelschap, de Luikse opera heeft een eigen orkest. “Fusie leidt tot alleen maar tot verlies”, is de stellige overtuiging van Marcus Bosch, dirigent en muzikaal directeur van het symfonieorkest in Aken. “Bovendien is er geen enkele aanleiding: wij verkeren niet in financiële nood.” Datzelfde geluid komt uit Luik. Algemeen directeur Jean Pierre Rousseau: “Ik zou me er wat bij voor kunnen stellen, maar het is niet aan de orde.” “Als je aan het LSO komt, pleeg je regelrechte kaalslag, dan zakt de hele muzikale infrastructuur

februari 2011

n! Pas d’actualité! ‘Met één orkest bereik je minder mensen dan met drie orkesten.’ in”, zegt Henri Broeren. “En als je Culturele Hoofdstad wil zijn, moet je groot kunnen denken. Een stad zonder orkest wordt in elk geval geen culturele hoofdstad.” De vraag is natuurlijk of staatssecretaris Zijlstra daar wakker van ligt. Broeren: “Ik heb het kabinet nog op geen enkel inhoudelijk argument kunnen betrappen, het gaat alleen maar om platte bezuinigingen.” Maar wat maakt het eigenlijk uit welk orkest er in de stad speelt? Broeren: “Ik heb het LSO ook eerst altijd van enige afstand bekeken, en vanuit de Randstad wel eens gedacht: ach, wat maakt het uit. Ik ben er nu achter dat dat een erg slecht idee zou zijn. Van begin af aan heb ik hier een enorme betrokkenheid ervaren. Ik ken geen enkel ander orkest waarbij stad, provincie en omliggende steden zo betrokken zijn. Deze trots ken ik alleen maar van het Concertgebouworkest. Men komt omdat het LSO een traditie van 127 jaar vertegenwoordigt. Er is een band met het orkest, ik word na afloop aangesproken op de kwaliteit van de musici. In oktober stond het orkest van Luik in Maastricht met een prachtig Mahler-programma. Zelfs met zo’n programma loopt de zaal niet vol hoor.” Broeren gelooft wel in Euregionale samenwerking, maar vindt dat er nogal gemakkelijk over wordt gesproken. “Want wie gaat er van hier eigenlijk naar het orkest in Luik en wie naar dat in Aken? Heel weinig mensen. Ik ervaar een veel grotere afstand dan het aantal kilometers doet vermoeden. Als we naar een concert in Eindhoven gaan, stappen we in de auto. Naar Luik stappen we gezamenlijk in de bus. Snap je?” Afgezien daarvan noemt hij fusie ‘technisch onmogelijk’. “Elk land stelt strikte eigen eisen aan de orkesten. De geldstromen zijn zeer verschillend.” “Het orkest in Luik is er voor de hele Franstalige gemeenschap”, zegt JP Rousseau waarmee hij maar aan wil geven dat zijn orkest ook - zoals dat in België heet - communautair van belang is, en dus medebepalend is voor de Waalse identiteit. Neemt niet weg dat LSO-directeur Broeren het initiatief heeft genomen om in de geest van Via 2018 samenwerking te zoeken met Aken en Luik. Hij wil zelfs een tweejaarlijks festival in het garen hangen. In Aken klinkt het Marcus Bosch, dirigent en muzikaal directeur van het symfonieorkest, als muziek in de oren. Zijn orkest speelt al regelmatig in het Parkstad Limburg Theater in Heerlen, maar met Luik zijn er geen contacten. Meer over de grens spelen is prima, onder één strikte voorwaarde: dat er niet over fusie wordt gesproken. Bosch: “In de jaren negentig, toen het LSO dreigde te verdwijnen door bezuinigingen, werd er ook gesproken over fusie. Dat heeft tot mijn grote geluk niets opgeleverd.” Maar past zo’n fusie dan niet in de Euregionale gedachte? “Integendeel. We moeten er juist voor zorgen dat er volop keuze is, fusie

17

betekent verarming. Met één orkest bereik je minder mensen dan met drie orkesten. Maar we kunnen het aanbod wel beter in een euregionale context plaatsen zodat we de regio ermee verrijken.”

D

e orkesten in Aken en Maastricht dienen allebei een operagezelschap. Het LSO verzorgt jaarlijks twee producties van Opera Zuid. Het Akense orkest staat liefst negentig avonden per jaar klaar voor de opera in Theater Aachen. Wanneer de orkesten samengevoegd zouden worden, zouden de operagezelschappen derhalve mee moeten krimpen. De provincie Limburg heeft de voorbije jaren de operagezelschappen van Luik en Maastricht nader tot elkaar proberen te brengen. “Om in Limburg een breder operapubliek op te bouwen en de positie van beide opera’s zo te versterken”, zegt gedeputeerde Odile Wolfs. “Maar ook om een groter afzetgebied te creëren, tot een breder en gevarieerder aanbod te komen, de kwaliteit te verbeteren en synergetische voordelen te behalen.” Net als Marcus Bosch ziet Wolfs cultuurverschillen als rijkdom. Wolfs: “Die verscheidenheid is uniek. Alleen moeten we extra inspanningen verrichten voor het overbruggen van de verschillen.” Miranda van Kralingen, artistiek leider van Opera Zuid en zakelijk leider Richard Loomans kijken met gemengde gevoelens naar de bemoeienissen van de provincie. De verschillen met de Luikse opera zijn groot. Opera Zuid kiest voor jonge talenten die twee jaar de kans krijgen om zich te bewijzen. Waar Luik bekend staat om zijn klassieke producties met pruiken en velours, wil Opera Zuid vooruitstrevend zijn en – bijvoorbeeld - onbekend repertoire nieuw leven in blazen.

“Kijk”, zegt Van Kralingen, “de chef-kok kan wel twee hoogwaardige producten als zalm en paté op een bord leggen, de vraag is alleen of dat smaakt. Wij willen met iedereen samenwerken maar graag wel vanuit de artistieke inhoud en niet omdat de provincie er vijf ton voor over heeft. Dat noem ik gedwongen winkelnering.” Loomans: “Als onze artistieke inhoud goed is, zijn sponsors bereid om geld te geven. Andersom werkt het niet.” Van Kralingen: “Als je het hebt over samenwerking dan moet 1 plus 1 3 zijn. In de vier gesprekken die ik in Luik heb gevoerd, liet men daar doorschemeren dat men ons maar niks vindt. Ik begrijp daarom die fixatie niet op iets wat ons niet wil. Al beweren ze in Luik dat het aan ons ligt.” Van Kralingens boodschap voor Via 2018 is: zoek het bij jonge theatermakers. “Niet bij mensen die het al allemaal gedaan hebben. Alle kunstinstellingen moeten jonge creatieve theatermakers met passie de kans geven hun visie uit te dragen. Aan de Luikse opera zijn echte zangers verbonden. Ik ken die wereld, ik heb zelf gezongen met zulke zangers. Wij zoeken acteurs die kunnen zingen, dat is het verschil. Onze parelvissers zoeken een heel ander soort parels.” De samenwerking tussen de operagezelschappen mag dan niet zo evident zijn, de drie orkestdirecteuren kunnen zich wel alles voorstellen bij een groot concert bij de ouverture van Maastricht culturele hoofdstad 2018. “Daar komen we wel uit”, zegt Marcus Bosch. De vraag is alleen waar zo’n concert plaats moet vinden. In een gloednieuwe Maastrichtse concertzaal, als het aan LSO-directeur Henri Broeren ligt, die verder niet gehinderd wordt door bezuinigingsspoken. “Bij 2018 hoort een grote ambitie, dus moet we ook groot leren denken.”

Saskia Voorbach als Barbarina in le Nozze di Figaro van Mozart, opvoering Opera Zuid begin vorig jaar. foto Morten de Boer

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG

OVERAL TE VINDEN!

WWW.HKLIMBURG.NL/ BEELDENDEKUNST

fmeelMende

Kunstasiel van Sto

IDEESCHETSEN VOOR EEN PLEK VOOR ONTHEEMDE KUNSTWERKEN UIT DE OPENBARE RUIMTE ELF VOORSTELLEN N.A.V. OPROEP HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG TE ZIEN IN GOUVERNEMENT MAASTRICHT T/M 25 FEBRUARI 2011 TIJDENS KANTOORUREN.

museum het domein sittard

Leon Golub Live & Die Like Like a Lion? 22.01.11•25.04.11 Live & Die Like a Lion?, 2002; oliekrijt op Bristol; collectie Anthony en Judith Seraphin, Seraphin Gallery, pa © Estate of Leon Golub/Licensed by vaga, New York, ny

Hans Op de Beeck Extensions

22.01.11•25.04.11

Kapittelstraat 6 Postbus 230 nl-6130 ae Sittard t +31 46 4513460 f +31 46 4529111 [email protected] www.hetdomein.nl Open: Tue – Sun 11.00-17.00 hrs Iedere 1e zondag v/d maand gratis entree!

18

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Thierry Smits: zwijgen is immoreel

Bach

Negen Afrikaanse dansers veroveren de danspodia in de Nederlanden, in Europa, het Midden-Oosten en Amerika. De verantwoordelijke choreograaf is Thierry Smits van Compagnie Thor: “Laten we genieten van de multiculturaliteit, in een totaal vrijzinnige filosofie en weg van alle religieuze symbolen.” door Tuur Devens

Scene uit To the Ones I Love. foto Thor

T

hierry Smits. Limburger van geboorte (1963, Koersel, onder de walmen van de mijn van Beringen waar zijn vader kompel was), danser, choreograaf. Smits is de Vlaamse choreograaf van Wallonië, zijn gezelschap wordt gesubsidieerd door de Franstalige Gemeenschap, en zijn ateliers en dansstudio liggen in Brussel. De site van zijn gezelschap Compagnie Thor is tweetalig: Frans en Engels. Geen Nederlands. In ‘zijn’ Wallonië werd Smits in 1998 gelauwerd met de prestigieuze Océ-podiumprijs, drie jaar geleden kreeg hij van de Waalse pers de Prix de la Critique voor V-Nightmares, een productie die in Vlaanderen niet aan het hart gedrukt werd. Andere producties weer wel, zoals zijn dansvoorstellingen voor kinderen bij Het Paleis (Antwerpen) en twee jaar geleden ook D’Orient, een dansende

19

ode aan de Oosterse eenvoud en luister. Thierry Smits schuwt de extremen niet. Als adolescent is hij totaalweigeraar (herinnert u zich na de provo’s en de hippies de punkbeweging en de anarchistische autonomen!) en ‘vlucht’ naar Parijs. Hij volgt er dansopleidingen, werkt in hotels, danst in cabarets, geniet van het leven. Voor een jong Limburgs provinciaaltje is het Parijs van de jaren tachtig een plek waar alle geneugten samenvallen. Hij leert er de Franse moderne dans kennen, hij voelt zich gelukkig in de culturele smeltkroes, hij gaat op in de gay scene. Als hij in 1985 met de trein naar België terugkeert voor een stiekem bezoekje, wordt hij opgepakt en vliegt alsnog voor desertie de bak in. Wanneer medisch onderzoek uitwijst dat hij seropositief is, wordt hij vrijgelaten. In zijn danswerk komen de thema’s van homoseksualiteit en aids en het

gebrek aan politieke visie daarop de ene keer explicieter dan de andere keer aan bod. Twintig jaar geleden haalt zijn solo La Grâce du tombeur de internationale pers, en krijgt hij ook in eigen land erkenning. Zijn in 1990 opgerichte Compagnie Thor staat meteen op de kaart. Vrijwel elk seizoen komt Thor met een nieuwe productie. Inspiratie haalt Thierry Smits uit oude en nieuwe mythes over Icarus, Eros, de kruisiging van Christus, de Graal, Faust, uit de beeldende kunst van Caravaggio, Francis Bacon, Robert Mapplethorpe. In zijn werken exploreert hij – heel eclectisch - de val van het lichaam, het verval van het lichaam, maar laat hij het publiek ook genieten van het speelse genot dat dans biedt, en graaft hij naar de banden tussen mystiek en erotiek, tussen sacraliteit en lichamelijkheid. Smits: “De zeer strakke esthetische vorm is voor mij essentieel. Ik geloof

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

dat je daarmee alles kunt vertellen. Een heel positief verhaal, zoals nu, of een negatief verhaal. Alles in de voorstelling moet uitgepuurd en beheerst zijn.” Zijn producties overstijgen een alledaagsheid, maar gaan maatschappelijke en politieke thema’s niet uit de weg. In zijn dans-opera Reliefs d’un banquet (2004) op basis van Cheap Imitation van John Cage en Socrate van Erik Satie kaart hij de problematiek aan van politieke keuzes maken. “Ik kon toen niet anders”, zegt Smits. “In deze tijd, in deze politieke en maatschappelijke constellatie met de opkomst van extreemrechts, de verrechtsing, de intolerantie, het terrorisme, dan kun je niet zwijgen. Dat zou totaal immoreel zijn.” De nieuwe productie To the Ones I Love oogt op het eerste zicht vrijblijvend , maar is het niet. Smits: “Ik wil met deze verjaardagsproductie een positief signaal geven. De voorstelling is smooth, de scènes verlopen heel vlot, het zijn mooie gasten die dansen. Ze geven een dansant beeld van de wereld waarin we nu zitten. We leven in een interculturele maatschappij en we moeten ons daar bewust van zijn. Noch racisme, noch terugplooien op je zelf heeft enig nut. Laten we dus genieten van de multiculturaliteit, in een totaal vrijzinnige filosofie en weg van alle religieuze symbolen. Het is een verzameling van mensen, afkomstig van het Afrikaanse continent, tegen een witte scenografie, en die laat ik dansen en zich vermaken op muziek die een exponent is van de westerse cultuur. Ik heb voor Bach gekozen. Vooral zijn profane muziek. Je zult geen mis van Bach horen!” Intussen bereidt Smits alweer een nieuwe productie voor, Sacrified. “Wat houdt een offer vandaag de dag in?” Hij zit nog in de onderzoeksfase, nog maar sommige scènes zijn af. “Het zal gaan over het lijden, meer nog: over de absolute nutteloosheid van het lijden!” To the Ones I Love door Compagnie Thor. Op 4/2 in De Velinx Tongeren. Thierry Smits Le corps sous tensions. Editions Alternatives Théâtrales, 2010. www.thor.be

Wat was in... januari

enkeltje utopia

Scènes uit L.A. Raeven De verbeelding voorbij...

...en Niet zonder jou.

1

Ophef in Groot-Brittannië omdat het land volgens minister Shapps een belangrijk cultureel monument dreigt te verliezen: het geboortehuis van Ringo Starr moet wijken voor nieuwbouw.

Altijd samen

2

S

noezig zijn ze, tweelingen, vooral als ze jong zijn. En verwarrend - maar charmant verwarrend. “Kijk, wat leuk, zíj is iets langer!” Voor tweelingen zelf is het leven een stuk minder snoezig. Vraag het Liesbeth en Angelique Raeven, artiestennaam L.A. Raeven. Van de twee is er altijd eentje de dominante, zegt Liesbeth, de ander bijgevolg de onderdanige. Met alle psychosomatische gevolgen van dien. En dan is er ook nog de eeuwige concurrentie tussen tweelingen. “Als de één anorexia krijgt, volgt de ander.” De faam van de zusjes Raeven (Heerlen, 1971) is gebaseerd op performances en films waarin ze als graatmagere hoofdpersonen figureren. Ooit was Angelique met 28 kilogram levensbedreigend dun, tegenwoordig zien zij en haar zus er een stuk beter uit. Films als Love Knows Many Faces (2005) en A Dream (2010) gaan niet langer over anorexia, maar over het problematische leven van tweelingen. Angelique: “We zijn niet bang om onze ellende te tonen.” De zusjes Raeven zijn de hoofdpersonen in de documentaire De verbeelding voorbij van Lisa Boerstra, eind dit jaar te zien op filmfestival IDFA. Ze imponeren door zich zonder enige reserve te laten filmen, tot en met hun huis-, tuin- en keukendialogen waarin ze kibbelen over de meest onnozele details. Veel van de dialogen die tweelingen met elkaar voeren, voeren eenlingen trouwens met zichzelf. In hun hoofd. Vaak willen de zusjes hetzelfde: op een bepaalde stoel zitten in een restaurant, dat ene zwarte jasje aantrekken. Dan loten ze. De karakterverschillen blijken ook uit hun opleiding: de een zou in de mode gaan, de ander in de verpleging. Perfectie versus imperfectie. Na een lang samen willen ze nu meer privacy. Eerst ieder een eigen kamer, en dan op zichzelf wonen, zeker nu Liesbeth een kind wil. “Nog anderhalf jaar, dan gaan we uit elkaar. Ik stap eruit. Alsof ik uit een sekte stap, zo voelt het.” Na veertig jaar komt hun scheiding dichterbij. Ook de documentaire Niet zonder jou gaat over een onafscheidelijk stel. Peter en Petra Lataster-Czisch filmden hun (schoon)ouders die het einde voelen naderen. Kunstenaar Ger Lataster en fotografe Hermine van Hall zijn 65 jaar getrouwd. Hij is moeilijk ter been en half doof, zij heeft kanker en lijdt aan dementie. Ze kibbelen over wijnglazen, een zoekgeraakt tasje, een schilderij dat bijna af is. Met hun tekortkomingen groeit ook hun verbondenheid. We zien hoe Ger van achter het raam toekijkt hoe zijn dementerende vrouw buiten worstelt met een tuinslang. Dan volgt een shot van een schilderij waarop hij de scene meesterlijk heeft vastgelegd. We zien de tranen in zijn ogen als hij merkt dat ze steeds verder uit elkaar drijven. Zij: “Ik weet het echt niet meer...” Hij: “Dat geeft niet hoor.” Zij: “Ik vind dat het wél geeft.” Tegen het eind van de film overlijdt Hermine. Een huilende Ger rijdt in zijn rolstoel achter de kist. Een paar dagen later, in zijn atelier, trekt hij vanuit zijn stoel met zijn wandelstok een stuk houtskool naar zich toe en tekent in een paar halen zijn dode vrouw. Het is prachtig, zegt zoon Peter Lataster van achter de camera. Zijn vader schudt zijn betraande hoofd en zegt: ”Hier kan geen mens tegen op schilderen.” WIDO SMEETS

20

Freek de Jonge lanceert in een weergaloze Nieuwjaarsconference slechts één woord om het hufterig tij te keren. We moeten het alleen afstoffen en van nieuwe inhoud voorzien: liefde!

nieuwe wet moet voorkomen dat de traditie sneuvelt mocht Royal Mail door een buitenlands bedrijf wordt overgenomen.

10

NRC Handelsblad roept de tentoonstelling Hans von Aachen – Hofkünstler in Europa (zie Zuiderlucht van maart 2010) in het Akense Suermondt-Ludwig Museum uit tot de beste kunsttentoonstelling van 2010.

3

De Britse acteur Pete Postlethwaite overlijdt op 64-jarige leeftijd. De ‘beste acteur ter wereld’ (aldus Steven Spielberg) kreeg een Oscar voor zijn rol in In the name of the father (over de IRA) en speelde in films als Usual Suspects en Brassed Off.

4

Wilders de Musical komt niet naar Limburg. De producent kiest voor vier grote steden in de Randstad. “We hebben de portantie ervan wel opgepikt”, zegt Elly Rietbroek van Theater aan het Vrijthof, “maar kregen de voorstelling dus niet.”

Pete Postlethwaite

11

5

De roman Haar naam was Sarah van de Franse schrijfster Tatiana de Rosnay blijkt in Nederland en België meer dan een miljoen keer verkocht. Het boek staat al honderd weken onafgebroken in de bestseller top-60, waarvan elf weken op 1.

6

Alexander van Grevenstein kondigt na 25 jaar zijn vertrek aan als directeur van het Bonnefantenmuseum in Maastricht per 1 januari 2012. Tot juli 2013 doet hij nog ‘projecten’ zoals de geplande uitbreiding van het museum.

De Nederlandse Kring van Beeldhouwers eist dat de btwverhoging ook voor beeldend kunstenaars wordt uitgesteld. De verhoging tot 19 procent voor kunstenaars is tot veler verrassing op 1 januari toch ingegaan.

Reinout Oerlemans gaat zijn tweede film regisseren. Na de succesvolle film Komt een vrouw bij de dokter begint hij aan een avonturendrama in 3D over de 17e eeuwse Nederlandse zeevaarder Willem Barentz.

7

Provincie Limburg vindt vier ton subsidie voor de culturele manifestatie Menu 2010 in Noord-Limburg niet overdreven veel. Het festival kostte één miljoen euro en trok 24.000 bezoekers. Het CDA noemt een subsidie van ruim 16 euro per bezoeker “buitensporig”.

8

Tijdens het afscheid van discolegende Bobby Farrell die na een optreden van Boney M. in Sint Petersburg overleed, geldt een dresscode: alles behalve zwart. “Please come in colorful class and style, I’m Daddy Cool!”

9

De Britse regering legt wettelijk vast dat op alle postzegels het hoofd van koningin Elisabeth II moet staan. Dat is sinds 1840 gewoon; de

www.zuiderlucht.eu

12 13

De bij de Culturele Hoofdstad Ruhr 2010 aangesloten Duitse steden trokken tien procent meer toeristische bezoeken dan in 2009, maakt Jurgen Fischer van Ruhr 2010 bekend tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de VVV Zuid-Limburg.

14

Museum Boymans van Beuningen in Rotterdam koopt de roemruchte Pindakaasvloer van Wim T. Schippers. De lijst met plakkerige pindakaas geeft aan dat alles in principe zinloos en onzinnig is, maar wel de moeite waard.

15

Het Algemeen Dagblad komt uit met een gratis cd van Trijntje Oosterhuis. Rond het middaguur is de complete oplage van 750.000 exemplaren uitverkocht.

16

In Lumière Cinéma in Maastricht gaat de film Niet zonder jou in première,

februari 2011

Bericht uit Londen

Postzegel van British Mail

een indrukwekkende portret van het kunstenaarsechtpaar Ger Lataster en Hermine van Hall, gemaakt door hun zoon Peter en schoondochter Petra Lataster.

17

Chantal Janzen (Tegelen, 1979) stopt bij de AVRO. De wensen van omroep en de presentatrice van onder meer het Gouden Televisier Gala en Musical Sing-A-Long kwamen niet meer overeen, aldus de Avro-directie. Janzen vertrekt naar RTL.

18

Tefaf is de nieuwe sponsor van het Museum aan het Vrijthof (voorheen Spaans Gouvernement). Het museum dat momenteel nog in restauratie is, heropent in het voorjaar van 2012.

19

Lennon die in 1980 werd vermoord in New York. Naar verwachting zullen de brieven, voorzien van vele tekeningen, in 2012 worden gepubliceerd. 26 Joop Schafthuizen (oftewel Matroos Vosch), de weduwnaar van Gerard Reve, gaat alle manuscripten en het handschriftenarchief van de Volksschrijver veilen. De opbrengst komt ten goede aan de zorg voor blinden.

27

Het Limburgs Museum in Venlo toont de film Samurai in SpaceShinkichi Tajiri van de naar Australië geëmigreerde Venlose cineast Paul Cox. De film is een portret van kunstenaar Tajiri die in 2009 in Baarlo overleed.

De Maastrichtse meubelontwerper Erik Hoedemakers wint de prestigieuze Vlaamse Henry van de Velde Award voor zijn houten eetkamerstoel Decay. Hij won de prijs in de categorie Ecodesign. Voor de stoel gebruikte hij ‘lokaal hout’.

20

Museum Het Domein in Sittard presenteert de eerste solotentoonstelling van de Amerikaanse kunstenaar Leon Golub (1922-2004) in Nederland. Zijn tekeningen gaan over vergankelijkheid,erotiek en hebben een even subversieve als politieke lading.

21

De Awater Poëzieprijs gaat naar K. Michel voor zijn bundel Bij eb is je eiland groter. Volgens de jury betreft het hier de beste bundel van 2010. De prijs is ingesteld door Gerrit Komrij.

22

Dean Saunders wint de talentenjacht Popstars (1,7 miljoen kijkers). Een avond eerder won zijn broer Ben de talentenjacht The Voice of Holland (3,7 miljoen kijkers). Verreweg de meeste Nederlanders keken dus niet.

23

Tenorsaxofonist Ferdinand Povel (63) krijgt de Boy Edgarprijs, de belangrijkste Nederlandse prijs voor jazz- en geïmproviseerde muziek. Povel speelde onder meer met Sarah Vaughn en Dexter Gordon en doceert aan het conservatorium in Amsterdam.

24

De Maastrichtse fotograaf Harry Heuts valt in de prijzen bij de Zilveren Camera (categorie kunst, cultuur en entertainment) met een foto van Iggy Pop, gemaakt tijdens Pinkpop Classic 2010.

25

Yoko Ono verkoopt de rechten op de brieven van haar echtgenoot John

21

Shinkichi Tajiri

28

Quentin Tarantino, regisseur van films als Pulp Fiction, Kill Bill en Inglorious Basterds krijgt van de Franse Académie des Césars een ere-César voor zijn hele oeuvre.

29

Het leven is vurrukkelluk van Remco Campert staat dit jaar centraal tijdens Nederland Leest 2011. Het boek dat in 1961 verscheen wordt tussen 21 oktober en 21 november gratis weggegeven aan de leden van de Nederlandse bibliotheken.

30

Tijdens M2LIVE in het Bonnefantenmuseum in Maastricht geeft het Limburgs Jeugd Symfonie Orkest een eerste teken van leven. Het is de bedoeling dat het orkest in het najaar zal debuteren met negentig musici.

31

De vriendin van de in 2004 overleden Zweedse bestsellerauteur Stieg Larsson zegt diens vierde boek in de Millenium-reeks te kunnen afmaken. In ruil wil ze de rechten van het boek die in bezit zijn van vader en broer Larsson.

‘A nice day’ in Dulwich

H

et gastenboek van de Dulwich Picture Gallery bevat een bijzondere inktvlek. Op 4 augustus 1873 liet een 20-jarige Vincent van Gogh zijn handtekening achter, maar hanteerde de vulpen zo onhandig dat de inkt enkele bladzijden doordrukte. Zijn bezoek aan het relatief onbekende museum in Zuid-Londen liet geen grote indruk op hem achter. In zijn dagboeken schreef Van Gogh, die toen werkte in het Londense filiaal van Goupil & Cie, de kunsthandel van zijn broer Theo, dat hij een “nice day” had gehad. De museumdirecteur hoopt dat de bezoekers dit jaar iets enthousiaster zijn, want als geschenk voor zijn 200-jarige bestaan krijgt het kleine museum elke maand een nieuw meesterwerk te leen van ’s werelds bekendste musea, waaronder het Van Gogh Museum. Dit als aanvulling op de vaste collectie die met name Nederlandse en Vlaamse meesters bevat. Met dit verjaardagsgeschenk hoopt Dulwich Picture Gallery eindelijk in één adem te worden genoemd met de bekende Londense musea. Anders dan de National Gallery, de Royal Academy en de twee Tates heeft de Dulwich Picture Gallery de pech buiten de toeristische doorgangsroute te liggen. En, niet onbelangrijk, buiten het metronetwerk. Dulwich is een villawijk welke omringd is door enkele beruchte achterbuurten, zoals Peckham, Norwood en Brixton. In laatstgenoemde buurt woonde Van Gogh, maar in zijn tijd was het nog een lommerrijke buitenwijk met veel windmolens. Over deze tijd speelde in 2003 op het West End het toneelstuk Vincent in Brixton, waar de in Maastricht geboren acteur Jochum ten Haaf schitterde in hoofdrol. Zou Van Gogh hebben geweten dat iets verderop, in Norwood, Camille Pissarro woonde? De impressionist was het geweld van de Parijse Commune ontvlucht, en produceerde enkele meesterwerken tijdens zijn ballingschap. Hoe het zij, de Dulwich-collectie werd eind achttiende eeuw bijeenverzameld door twee kunsthandelaren in opdracht van de kunstminnende Poolse koning Stanislaw Augustus. Echter, na de deling van Polen in 1795 moest het duo op zoek naar een nieuw onderkomen. Na een moeizame samenwerking met het British Museum kwam de collectie terecht bij Dulwich College. In 1811 bouwde deze kostschool een speciaal museum waarmee de Dulwich Picture Gallery het oudste, speciaal voor de huisvesting van kunstwerken aangelegde museum in Engeland is. Ondanks een beperkt budget – grotendeels bestaande uit schenkingen – komt de Dulwich Picture Gallery regelmatig met boeiende thematische tentoonstellingen, zoals de Londense tijd van Canaletto of de Venetiaanse werken van Walter Sickert. Daarbij zijn vaak onbekende, meer experimentele werken te zien, zoals Sickerts studie van het altaar in de Scalzi-kerk van Venetië, de kerk van de blootsvoetse broeders. In het licht van deze koers is het verjaardagsgeschenk – elke maand een nieuw meesterwerk te leen - toch vooral een manier om mensen te lokken. En dat zal lukken. Uit het Prado komt een portret van Velazquez, het Rijksmuseum leent een portret van Rembrandt door zijn zoon Titus en de Britse koningin stuurt een portret van Johannes Vermeer. Het hoogtepunt voor veel Engelsen zal de maand augustus zijn wanneer een maand lang Van Gogh’s Zelfportret met vilthoed aan de muur hangt. Dat zou de jonge Vincent niet hebben gedacht toen hij op die augustusdag van 1873 een bezoek bracht aan dit kleine, merkwaardige museum. PATRICK VAN IJZENDOORN

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

My Imaginary Lives 6

De eerder in Zuiderlucht verschenen RAM-tekeningen van Rowland Jones zijn verkrijgbaar in de boekhandel en via Matchboox in een met de hand gemaakt luciferboekje. www.matchboox.com. Het oorspronkelijk Engelstalige feuilleton My Imaginary Lives is te vinden op rowlandjones.wordpress.com/my-imaginary-lives-by-rowland-jones/

22

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Kokerjuffrouwen

Onverstoorbare Felix van de Beek kan alles

Het oeuvre van Felix van de Beek is rijk en veelzijdig. Ook in zijn recente werk blijft hij zoeken en vernieuwen. Rothko meets Matisse bij een kunstenaar die de valkuil van de virtuositeit, de routine en het gemakkelijke succes een leven lang heeft weten te vermijden. door Duncan Liefferink

H

Symfonie in blauw (acryl op doek, 140 x 140 cm) .

er en der op de muren en dakbalken van zijn atelier heeft Felix van de Beek teksten geschreven. Van Schopenhauer, van Slauerhoff, of deze, van Samuel Beckett: ‘Het enige vruchtbare onderzoek is gravend, verdiepend, een samentrekking van de geest, een afdaling. De kunstenaar is actief, maar op een negatieve manier, terugdeinzend voor de nietigheid van wat buiten de cirkel valt, onweerstaanbaar aangetrokken tot het hart van de draaikolk.’ “De beste uitspraak over kunst die er is!” zegt Van de Beek – jaargang 1938, groot, flamboyant, bij tijd en wijle struikelend over zijn eigen verhalen. Kijk naar zijn recente werk, dezer dagen bij Galerie Dis in Maastricht. Vergelijk vooral de sobere, bijna abstracte schilderijen met zijn eerdere verrichtingen en je begint een vermoeden te krijgen waarom hij zich zozeer door Becketts uitspraak aangesproken voelt. Waarom Van de Beeks oeuvre zo veelzijdig en ook een beetje ongrijpbaar is. Toen Van de Beek veertien was, schilderde hij een traditioneel maar zeer treffend, bedachtzaam portret van zijn zusje. Als je op die leeftijd zoiets kon maken, moest er wel

23

iets bijzonders aan de hand zijn. De geboren Roermondenaar mocht naar de Kunstnijverheidsschool en later de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Daar kreeg hij les van Jaap Min, de Bergense schilder aan wie het museum in Valkenburg kort geleden een mooie tentoonstelling wijdde. “Daar heb ik niks geleerd”, zegt Van de Beek stellig. “Jaren later won ik nog een prijs met dat portretje dat ik op mijn veertiende had geschilderd! Als kunstenaar moet je karakter ontwikkelen, keuzes leren maken, maar daar werd niet aan gewerkt. Min was een uitstekende schilder maar hij was veel te aardig.” Kort na zijn afstuderen had Van de Beek een tentoonstelling met kleurige, licht expressionistische doeken in de legendarische kunstzaal Hamdorff in Laren. Hij had succes, hij mocht terugkomen, zijn bedje leek gespreid: “Maar ik had geen zin om te blijven maken wat zo’n galerie vraagt. Ik kon alles tekenen, maar werd er niet gelukkig van.” In 1969 beschilderde hij een aantal van de betonnen tankversperringen in de Siegfriedlinie. Het project werd, in de geest van de tijd, verwelkomd als een psychedelische omvorming

van de overblijfselen van de Tweede Wereldoorlog. Van de Beek kreeg uitnodigingen tot uit Amerika, maar ook hier ging hij niet op in: “Ik zag mezelf al tot in lengte van dagen betonblokken beschilderen!” Weer ging hij iets anders doen. Hij fotografeerde de bewegingen van tropische visjes. In rijen naast en boven elkaar gemonteerd groeiden de foto’s uit tot grafische structuren. “Ik had ze ook kunnen tekenen, maar ik heb de vissen doen tekenen”, schreef Van de Beek in 1978 bij zijn tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. In samenwerking met de larven van de schietmot, beter bekend als kokerjuffers, deed hij er nog een

‘Monument van de Dipool-momenten van Peter Debye’

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

schepje bovenop. ‘Kokerjuffrouwen’, zoals Van de Beek ze noemt, bouwen hun eigen huisje van zand, steentjes en plantenresten. Van de Beek gaf ze andere materialen: kralen, pailletjes, gekleurde stukjes glas, snippers plastic. De verbluffende bouwseltjes legde hij vast met een macro-camera en drukte ze op groot formaat af. Het is werk dat past in een tijd waarin Sigmar Polke lichtgevoelige chemicaliën door zijn verf mengde en Dieter Roth hevig bederflijke objecten van chocolade maakte, maar Van de Beek gaf de relatie tussen kunst en natuur een geheel eigen draai. Intussen leverde Van de Beek de ene na de andere monumentale opdracht af, waaronder het plein met vijver en beeld (1998) voor het AZM in Maastricht ter nagedachtenis aan Nobelprijswinnaar Peter Debye. De gebogen naalden symboliseren het door Debye ontdekte dipoolmoment en sluiten aan bij Van de Beeks belangstelling voor natuur en natuurwetenschap. Ander monumentaal werk, bijvoorbeeld bij het RIVM in Bilthoven of in het Huis van Bewaring in Amsterdam, speelt met licht en reflectie. En daar is dan nu, na een stilte van vele jaren, het recente werk. De meeste van de schilderijen bieden ogenschijnlijk niets meer dan gestileerde motieven uit de natuur, zoals bladeren, bloemen of zaden, tegen effen achtergronden. Sommige zijn bijna monochroom. Je moet er even voor blijven staan en dan zuigen de intense kleuren je op. Rothko meets Matisse, zou je kunnen zeggen. Van de Beek kan alles, lijkt het wel, en daar ligt precies de valkuil die hij gedurende zijn hele carrière heeft weten te vermijden: de virtuositeit, de routine, het gemakkelijke succes. Het ingetogen werk in Galerie Dis vormt weer een nieuwe poging het hart van Becketts draaikolk te bereiken. Prachtig dat het nu te zien is, maar laten we wel wezen: het rijke oeuvre van Felix van de Beek verdient allang een grote overzichtstentoonstelling. Felix van de Beek, recente schilderijen, sculpturen en tekeningen. Galerie Dis, Tafelstraat 28, Maastricht, t/m 26 maart. www.galeriedis.nl en www.felixvandebeek.nl.

Plekken der herinnering

Rooie Reus, kampioen

Alleen de dood kon hem het zwijgen opleggen, schreef hoofdredacteur Hans Koenen van De Limburger in 1986 bij het overlijden van Dirk de Vroome, alias de Rooie Reus. In de jaren zeventig verraste De Vroome vijand en zelfs vrienden met hilarische acties tegen vermeend onrecht. “Hij had het hart van een kind; hij kon heel snel beledigd zijn maar ook snel weer getroost.” door Emile Hollman

De Rooie Reus moest bijna dertig keer voor de rechtbank verschijnen. foto Tij Kools

D

e Geleense politicus Jan Muijtjens maakte Dirk de Vroome voor het eerst mee tijdens een politiek debat in Elsloo, in aanloop naar de TweedeKamerverkiezingen van 1971. Vanuit het publiek schold een man – keurig in pak - de aanwezige politici uit voor zakkenvullers. De toen 18-jarige Muijtjens stootte zijn buurman aan. “Wie is dát?” Een jaar later zou Muijtjens secretaris worden van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP), waar ook de luidruchtige Dirk de Vroome enkele jaren deel van uitmaakte. De crisisjaren dertig van de vorige eeuw trokken een zware wissel op het gezin De Vroome. Zijn moeder stond psychisch op knappen, zijn vader moest als werkloze stoker vaak toezien hoe de visserskotters hem aan wal achterlieten. In de oorlogsjaren vond pa werk in Engeland en nam de jonge Dirk de Vroome (1925 - 1986) thuis het roer over. Hooglopende ruzies had hij met zijn moeder. Er was nauwelijks brood op de plank. Na een poging tot zelfmoord op zijn zestiende

24

sloot hij zich aan bij de Waffen-SS waar hij na vijf weken fysiek ongeschikt werd verklaard. Hoewel De Vroome nooit de eed van dapperheid en trouw op Hitler aflegde, heeft hij deze smet op zijn blazoen altijd proberen te verdoezelen. Toch zou die zonde hem nog behoorlijk pijn gaan doen. Met name toen Muijtjens’ voorganger secretaris Ernst Moolhuijsen zijn hart luchtte bij de pers over de eigenzinnige acties van De Vroome en een toespeling maakte op zijn SS-verleden. “Hij kon heel driftig zijn en meedogenloos voor zijn tegenstanders”, zegt biograaf Jo Schoormans (Eygelshoven,1956) over De Vroome, die in 1961 als koelmonteur emplooi vond in Limburg nadat hij bij Hoogovens was ontslagen omdat hij had gedreigd zijn chef te wurgen. Een opgewonden standje dus. Schoormans: “Ik zou zijn biografie (uit 1995) ook nooit geschreven kunnen hebben als hij toen nog had geleefd. Ik geloof niet dat ik ook maar een uur onder een dak met hem had kunnen verblijven zonder hooglopende ruzie te krijgen.” Schoormans overwoog zelfs alle verzamelde

www.zuiderlucht.eu

dossiers over de man in de fik te steken toen hij ontdekte dat de ruzie in de PSP over het krantenartikel aangaande De Vroomes oorlogsverleden danig uit de hand was gelopen. Ernst Moolhuijsen, het lek, werd door De Vroome tot op school – hij was leraar - belaagd met zijn geluidswagen. Zelfs nadat de PSP-secretaris een einde aan zijn leven had gemaakt, parkeerde De Vroome zijn geluidswagen bij zijn gezin in de straat om zijn beklag te doen. Schoormans: “Ik haatte hem om die actie. Hij had het hart van een kind; hij kon heel snel beledigd zijn maar ook snel weer getroost.” “Die geluidswagen”, weet ook Jan Muijtjens (Geleen, 1952) nog, “was zijn belangrijkste wapen. Als hij met zijn auto door de straat van deze of gene huisjesmelker of vermeende zakkenvuller reed, begon hij altijd door dat ding te toeteren. Soms reed hij naar een fabriek en schalde hij uit de luidsprekers dat men het werk moest onderbreken uit protest tegen het grootkapitaal. Als er geen beweging in kwam riep hij: “Nou ja, dan stem in elk geval maar PSP.” Als er naar zijn smaak te veel herrie werd gemaakt door DSM, nam hij het geluid op en speelde het af via zijn geluidswagen voor het huis van de directeur in Heerlen. Dirk vormde een koppel met Hein van Wijk, senator voor de PSP. Talloze Kamervragen speelde Dirk door aan Hein. “Is de minister ervan op de hoogte dat er afgelopen nacht om drie uur geluidsoverlast was bij DSM?” Als Muijtjens terugdenkt aan die jaren, schiet hij regelmatig in de lach. De lijst met hilarische acties tegen de wereldlijke en kerkelijke autoriteiten is lang. Zo belde De Vroome in 1972 in naam van secretaris-generaal dr. Günther van het ministerie van Binnenlandse Zaken met burgemeester Kurvers van Schinnen over enkele woonwagenbewoners “die een krot huurden” van de gemeente. Er dreigden Kamervragen over te worden gesteld en daar werd minister Geertsema in tijden van verkiezingen niet erg blij van, sprak De Vroome met verdraaide stem. Het bewuste gezin mocht nog dezelfde week een hotelkamer betrekken. Veel publiciteit kreeg hij een jaar later toen hij in zwart kostuum als mr. Dubois van het Noordhollands Perscentrum de zwaar bewaakte

februari 2011

van de kleine man ’Zeg dat ik die toga uit moet trekken, maar dan sta ik hier wel in mijn blote lul.’ Maastrichtse schouwburg wist binnen te geraken waar Joseph Luns, secretaris-generaal van de NAVO, een toespraak hield voor de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel. De Vroome ontrolde er twee anti-NAVO-affiches. “Ik heb de indruk, meneer de voorzitter, dat dit niet een erelid van uw vereniging was”, merkte Luns droogjes nadat De Vroome was afgevoerd. In 1976 nam hij zogenaamd namens het bisdom Roermond contact op met de pastoor van Brachterbeek die zich negatief had uitgelaten over woonwagenbewoners. De preek in de plaatselijke parochiekerk op tweede Paasdag zou verzorgd worden door een aalmoezenier van het woonwagenwerk uit Den Haag. Niemand minder dan aalmoezenier De Vroome, in zwart pak met een opgespeld kruisje, preekte vurig tegen discriminatie van woonwagenvolk en zigeuners. Jan Muijtjens was erbij toen de activist het plan opvatte om verkleed als de Zweedse generaal Hölgerstum de burgemeester van Brunssum vanwege diens enorme verdiensten voor AFCENT te decoreren met een hondenpenning. “Hij kocht voor zichzelf en zijn secondant een uniform op het Waterlooplein, plakte de Nederlandse leeuw af met een rouwband vanwege de dood van de Zweedse koning, kondigde per telefoon zijn komst aan en vertrok.” Muijtjens giert het uit: “Zweden zat niet eens in de NAVO!” In Brunssum kregen ze argwaan. “Dirk sprak geen woord Engels dus fantaseerde hij een soort Zweeds wat dan door zijn adjudant moest worden vertaald. Bovendien hadden ze de stoptrein van Sittard naar Heerlen genomen en van daaruit een taxi naar Brunssum waar wij hen op stonden te wachten.” De actie slaagde niet helemaal, maar de

pers wist er wel raad mee. Samen met De Vroome werd Muijtjens opgepakt bij een uit de hand gelopen actie tegen de oorlog in Vietnam bij de poort van AFCENT te Schinnen in 1973. Hij moest er zelfs drie dagen voor brommen, nota bene in het gebouw waar hij nu werkt als archiefmedewerker van de Universiteit Maastricht. De Vroome meldde zich bij het Huis van Bewaring op de Minderbroedersberg met een tas vol wetboeken die hij meteen moest inleveren. Hij wierp tegen dat hij zich gedurende zijn detentie alleen maar nuttig wilde maken door juridisch praktijk te houden voor zijn medegevangenen. De juridische kennis van De Vroome moet overigens niet overdreven worden, en was vooral afkomstig uit de praktijk: hij moest bijna dertig keer voor de rechter verschijnen. “De rechtszaal is mijn schouwtheater”, zei hij ooit. Vaak verscheen hij er in een rode toga om de rechters een spiegel voor te houden. Toen hij daarmee weer eens de irritatie van de rechterlijke macht had gewekt, riep hij: ”Zeg maar dat ik die toga uit moet trekken, maar dan sta ik hier wel in mijn blote lul.” Met schreeuwen of geweld bereik je je doel niet, meende De Vroome. “Er wordt te weinig gelachen. De arbeider is ’s avonds moe; je moet hem op een andere manier aan het denken zetten.” Erg lang hielden Dirk de Vroome en de PSP het niet uit met elkaar. “Dirk was geen partijman, hij was een echte anarchist”, zegt Muijtjens. Als partijloos burger (hij zou later nog lid worden van Het Verbond tegen Ambtelijke Willekeur met een werkloze serveerster als lijsttrekker, en van de SP) richtte hij in 1970 de Rooie Reuzen op, met een knipoog naar het wasmiddel Witte Reus. Een rechter noemde hem ooit ´De Opper Rooie Reus.´

Dirk de Vroome in actie in het gemeentehuis van Geleen in 1969. foto Peter Roozen

25

www.zuiderlucht.eu

Jan Muijtjens: “De Vroomes maatschappelijke opbrengst had hoger kunnen zijn.” foto Perry Schrijvers

Na 28 jaar raadslidmaatschap voor de PSP en GroenLinks in (Sittard-)Geleen verliet Jan Muijtjens vorig jaar het politieke front. Hij toont zich tot op zekere hoogte schatplichtig aan De Vroome. “Dirk hield elke zaterdagmorgen bij hem thuis in Stein een sociaal spreekuur waar mensen hun problemen met de huur, de belastingen of hun uitkering kenbaar konden maken. Hij was er van overtuigd dat er op dat tijdstip uitsluitend mensen zouden komen met een serieuze zaak. Dan zat hij klaar achter zo’n grote typemachine. Als hij boos was, sloeg hij zo hard op dat ding dat hij de letters o en e uit het papier stanste. Hij stond heel dicht bij de burgers. Ik heb van hem geleerd dat je moet luisteren naar de problemen van mensen om daar een politieke oplossing voor te verzinnen.” Dirk de Vroome kwam op voor woonwagenbewoners, Molukkers, arbeiders, gehandicapten en sociale verschoppelingen. Biograaf Jo Schoormans: “Hij was de kampioen van de kleine burger. Met zijn Amsterdams accent riep hij hardop wat anderen in Limburg nog niet durfden te fluisteren. Vooral voor de Sociale Werkvoorziening heeft hij veel bereikt met zijn acties. De werkgevers en de autoriteiten hadden het op een akkoordje gegooid, er werd geld verdiend over de ruggen van de werknemers.” In de loop van zijn onderzoek vatte Schoormans steeds meer sympathie op voor zijn onderwerp, ook al was hij impulsief, lastig in de omgang, zijn toon bars en zijn gevoel voor rechtvaardigheid altijd gekwetst. Muijtjens: “ Zijn maatschappelijke opbrengst had hoger kunnen zijn als hij zich had laten sturen, maar je kreeg geen vat op hem.” Toen Muijtens na zijn vertrek uit de gemeenteraad werd gevraagd voor een bestuursfunctie in het Graetheide Comité, dat vecht voor behoud van het groene hart van de Westelijke Mijnstreek, zegde hij toe. Het werd ooit mede door Dirk de Vroome opgericht. Dit is het zeventiende artikel in een reeks van twintig in het kader van de Culturele Biografie, een project van de BV Limburg.

februari 2011

ZL-Cultuuragenda

Items voor de agenda digitaal opsturen vóór de 15e van de maand uitsluitend naar: [email protected]

Bergen

o.m. Danai Anesiadou en Ei Arakawa.

> “Magisch Realisme’. Een expositie

Van 26/2 t/m 1/5. David Claerbout.

van droombeelden. Galerie Pictura.

Eerste overzichtstentoonstelling in

T/m 23/4. www.galeriepictura.nl

België van Vlaamse videokunstenaar.

BERLIJN

Van 19/2 t/m 15/5. Sven Augustijnen,

> X-Rated: Williem N. Copley en

Spectres. Van 8/5 t/m 31/7. Mede

Andreas Slominski. Collecters Room

door Marres geproduceerde film/

Berlin. T/m 8/5.

expositie die Belgische koloniale

www.kulurclub.de

geschiedenis analyseert. Nasreen

> Cold Society by Judith Hopf.

Mohamedi, Notes – Reflections

Werk van o.a. Henrik Olesen,

on Indian Modernism. Overzicht

Ruairiadh O’Connell, Inge Morath/

van de Indiase kunstenares Nasreen

Saul Steinberg. T/m 20/2. by Kerstin

Mohamedi (1937-1990). Van 27/5

Cmelka. Van 3/3 t/m 3/4. KW69.

t/m 14/8. Charlotte Beaudry.

www.kw-berlin.de

Figuratieve, maar niet realistische

Bonn

schilderijen en tekening van Waalse

> Dorothea von Stetten.

kunstenares. Alina Szapocznikow.

Kunstmuseum Bonn. T/m 13/3. www.

Eerste grote solo-expositie buiten

kunstmuseum-bonn.de

haar geboorteland van Poolse

> August Macke – ganz privat.

beeldhouwster Szapocznikow (1926-

Expositie over de persoonlijkheid

1973). Van 10/9 t/m 31/12. Wiels.

van de jonggestorven expressionist

www.wiels.org

Macke (1887-1914). T/m 6/2.

Düsseldorf

www.bureau-europa.nl

Treffpunkt und Topos: Schloss

> Monika Sosnowska - Ohne Titel,

> Een nieuwe droom: de

Dilborn 1911 bis 1931. Over het

2010. T/m 15/4/12. Intensif Station.

transformatie van een groeve. Op

kunstenaarsechtpaar Heinrich Nauen

Van 10/7 t/m 4/9. K21 STÄNDEHAUS.

14/2. Coffeelovers De Annex. Start

en Marie von Malachowski en hun

www.kunstsammlung.de

om 20.00 uur.

gasten. Van 18/2 t/m 15/5. NB Van

> 25 jaar ‘Vereniging van Vrienden

www.toposmaastricht.nl

medio mei tot eind september

van Modern Glas. T/m 27/2. Stiftung

is het museum gesloten wegens

Museum Kunst Palast.

verbouwing. Zwischen Madonna

www.smkp.de

Beeldende kunst

Architectuur, mode en vormgeving

und Mutter Courage. Over de

Geleen

Aken

verbeelding van de vrouw in de kunst

> Duotentoonstelling Sidyon

> Joos van Cleve, Leonardo des

tussen 1905 en 1935. Van 7/10 t/m 29/1

Cucaro en Sophia Janatti, Beyond

Berlijn

Nordens. Van 16/3 t/m 26/6.

2012. Museum August Macke Haus

Men and Power T/m 26/3. BIS71.

> ABSALON, werk van deze

Suermondt Ludwig Museum.

Bonn.

www.bis71.nl

Israëlische kunstenaar van na

www. suermondt- ludwig-museum.

www.august-macke-haus.de

Grand Hornu

1994. T/m 20/2. KW Institute for

de

Brühl

>Aders, in de openlucht, geopend.

Contemporary Art.

> Morag Keil: Virginia Ham en

> Im Garten der Nymphe Ancolie,

Monografische tentoonstelling van

www.kw-berlin.de

Breaking Point: Kathryn Bigelow’s

das größte Wandbild des Künstlers:

Giuseppe Penone. T/m 13/2. MAC’s

Hasselt

life in art. T/m 27/2. NAK.

Spektakulär! T/m 27/2. Max Ernst

Site du Grand-Hornu (B), bij Mons.

> Alter Nature. Van 21/11 t/m 6/6.

www.neueraachenerkunstverein.de

Museum Brühl.

www.grand-hornu.be

A-Z Lezing: Ted Noten. Op 15/2.

amsterdam

www.maxernstmuseum.lvr.de

hamm

Z33. www.z33.be

> Lichte dingen verschuiven iets,

brussel

> Frank van Hemert, Unverschämte

Heerlen

Mieke Marx en Suzan Drummen.

> Hans op de Beeck – Sea of

Schönheit. Tentoonstelling uit het

> Stills, expositie over het oeuvre

T/m 27/2. CBK.

Tranquillity. T/m 2/4. Shelly Silver.

vierluik Birth, Copulation, Death.

van Wiel Arets Architects. T/m 13/2

www.cbkamsterdam.nl

T/m 2/4. Down Low Up High -

Van 17/4 t/m 10/6. Güstav Lübcke

in Schunck. www.schunck.nl

> Electricity, expo diverse schilders.

performing the vernacular, black

Museum. www.frankvanhemert.nl.

Maastricht

T/m 6/3. Arti et Amicitiae.

box series. T/m 2/4. Argos.

Heerlen

> Club Céramique. Presentatie

www.arti.nl

www.argosarts.org

> Rimke Nolten - Heilige

met en over de bewoners van

BEdburg-hau

> The Other Tradition.

momenten. Tussenverdieping Atrium

de Maastrichtse nieuwbouwwijk

> Beuys: Energieplan. Van 5/9 t/m

Groepstentoonstelling met

MC. T/m 11/02.

Céramique. T/m 13/2 in NAiM /

20/3.Museum Schloss Moyland.

verzonnen situatie, handeling of

Horst

Bureau Europa.

www.moyland.de

gebeurtenis als centraal thema. Met

> Cristina Martins, Esther Bruggink

26

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Romeinse villa bij Maasbracht. Uit de expositie Kelten, Romeinen en Merovingers tot 7 maart 2011 in Museum Land van Thorn.

en Ka-Lai Chan. Galerie Judy

McKenzie, The Editions. Jonge

Monet, Picasso, Marc en Kokoschka.

> West- Afrikaanse maskers

Straten. T/m 20/3.

Schotse breekt met alle wetten

Van 18/3 t/m 19/6. Schatten uit

en beelden, gebeeldhouwde

www.galeriejudystraten.nl

van de avant garde. T/m 26/6.

Moskou. Hollandse tekeningen

schoonheid. Toonzaal Maastricht.

Kleef

Joel Shapiro. Door de ruimte

uit het Pushkin Museum. Van 18/3

T/m 14/5. www.kunsthandelgalerie.nl

> Van Carl Andre tot Gregor

zwevende gekleurde balken van

t/m 12/6. Jeroen van Bergen / Rik

> Also here a red line is painted on

Schneider Dorothee en Konrad

post-minimalist Shapiro. T/m 29/5.

Meijers. Duo-presentatie van twee

the wall | Lieke Snellen. T/m 6/2.

Fischer: Archief van een houding.

Museum Ludwig. www.museum-

jonge Limburgse kunstenaars. Van

Hedah. www.hedah.nl

Museum Kurhaus Kleef. T/m 20/3.

ludwig.de

17/3 t/m 3/7. Collectie Van Herk.

> “Wat wezens denken”. Kijkproject

www.museumkurhaus.de

landgraaf

Terracottabeeldjes uit privé-collectie.

van Michel van Henten. T/m 20/2. ’t

Keulen

>Renate Müller Drehsen,

Van 26/6 t/m 18/9. Extended

Brandweer. www.sam-ateliers.nl

> Noli me tangere! Berühre mich

schilderijen en Peter Buchholz,

Drawing. Groepstentoonstelling

> Ton Slits, ‘Wir sind so Fröhlich

nicht / Halte mich nicht fest.

sculplturen.

met werk van Soll Lewitt, Robert

(the House)’. T/m 26/2. Galerie

Kolumba. T/m 31/8.

T/m 27/2. Ipomal Galerie.

Mangold, Bruce Nauman en

Stevens. www.galeriestevens.nl

www.kolumba.de

www.ipomal-galerie.nl

Richard Serra. Van 13/9 t/m 15/1/12.

> Maartje Frenken en Mirjam

> Kasimir Malevitsj en het

Maastricht

Bonnefantenmuseum.

Abraas. Olieverf schilderijen

Suprematisme. Voor het eerst

> Augenspiel. Selectie topstukken

www.bonnefanten.nl

van Maartje Frenken en

in twintig jaar, een keuze uit

uit de collectie oude, moderne

> Han van Wetering, schetsen en

potloodtekeningen van Mirjam

de Collectie Ludwig. T/m 20/2.

en hedendaagse kunst. Vanaf

abstracten. Bruls en Co. T/m 18/2.

Abraas. T/m 20/2. Huub Hannen

A.R. Penck, Vergangenheit –

12/3/10. BACA Laureaat 2010:

www.brulsenco.nl

Galerie. www.huubhannen.nl

Gegenwart – Zukunft. Inclusief

Francis Alÿs. Zoektocht door het

> Matt Mullican. Work in residence.

mönchengladbach

de klassieke, zes bij twaalf meter

museum met multi-mediaal werk van

Exhibition, research project in

> Gregor Schneider, Garage. Elke

grote naoorlogse schildering

Vlaams-Mexicaanse grootmeester in

cooperation with Hedah and Edmond

zondag van 11 tot 18 uur, tot zomer

‘Ich in Deutschland (West)’. T/m

hedendaagse kunst. T/m 27/3. Jardin

Hustinx stichting. T/m 21/5. Hedah.

2011. Robert Morris, Steam. Op de

20/3. Remembering Forward.

d’Hiver. Extra muros: hoogtepunten

www.hedah.nl

groene weide voor het museum. T/m

Schilderkunst van Australische

uit Bonnefantencollectie

> Expositie Art Verde. Kunstwerken

28/2.Thomas Houseago, What Went

Aborigines sinds 1960. T/m

in het MAMAC in Luik. T/m

gemaakt van afvalverwerking vanuit

Down. Nieuwe sculpturale figuratie

20/3. Bethan Huws, drawings.

27/2. Wintertuin. Selectie klassiek-

het thema ‘duurzaamheid’. Citaverde

van een van de meest bediscussieerde

Tekeningen van de BACA-winnaar

moderne topstukken van MAMAC

College in Maastricht. T/m 2/2.

beeldhouwers van dit moment. Van

2006 uit Wales. T/m 5/6. Lucy

Luik met werk van o.m. Gauguin,

www.citaverde.nl

20/3 t/m 19/6. Heins Mack, Kinetik.

27

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

ZL-Cultuuragenda

lion? Eerste solo-tentoonstelling in

verschillende kunstenaars uit diverse

Nederland van Leon Golub (1922-2004).

disciplines. Van 4/2 t/m 27/3. Domani.

Museum Het Domein. T/m 25/4. www.

www.domani.nl

hetdomein.nl

Vlissingen

> Werk van leden van Limburgse

> Marliz Frencken – Paintings and

Kunstkring. Actueel werk van

Drawings. Schilderijen en tekeningen

kunstenaarscollectief dat 100 jaar

van vrouwen. T/m 6/3. deWILLEM3.

geleden werd opgericht. Galerie 3G.

www.marlizfrencken.com

T/m 8/1. www.galerie3g.nl > Lou Thissen, schilderijen. T/m 27/2. NDK galerie kunstuitleen.

Fotografie en film

Thorn

Foto van schrijver Tom Lanoye te zien in de expositie Portret 1989 – 2009 van Stephan Vanfleteren in C-mine Genk.

Presentatie van bewegende sculpturen

about not being serious, Elliott Erwitt.

van Mack bij zijn tachtigste verjaardag.

Van 8/5 t/m 11/9. Ludwig Galerie.

Van 3/4 t/m 25/9. Evelyne Axell, Le Pop

www.ludwiggalerie.de

(werktitel). Expositie van jonggestorven

Roermond

Axell ( 1935-1972), leerling van Magritte,

> Expositie ‘Frequentie’ in het kader

met erotisch en psychedelisch werk uit

van S.o.S. Lyceum Schöndeln.

de jaren zestig. Van 23/10 t/m 5/2/12.

T/m 20/2.

Morgan Fischer, Monochrome for the

www.museum.roermond.nl

Future. Presentatie van Amerikaanse

> Verscillende kunstenaars: Werken

kunstenaar die wandschildering van

op papier, keramiek, installatie en

generatiegenoot Blinky Palermo uit

fotowerk. T/m 12/2. Vrijveldkunst.

1970 becommentarieert. Van 23/10 t/m

www.vrijveldkunst.nl

5/2/12. Expressionistisches II. Werk

> Ensemble II. Diverse kunstenaars

uit de grafische collectie van Abteiberg.

exposeren bij DZD Art Gallery.

Van 13/11 t/m 30/1/12. Museum

T/m 28/2.

Abteiberg.

Schimmert

www.museum-abteiberg.de

> Expositie van keramisch werk: in de

Oberhausen

voetsporen van… Keramiekgalerie De

> Roy Lichtenstein, posters and more.

Kunstwinkel.

T/m 1/5. Artefakt und Naturwunder,

Van 6/2 t/m 25/4.

Das Leuchterweibchen der Sammlung

Sittard

Ludwig. Van 6/2 t/m 17/4. I am serious

Leon Golub, live and die like a

28

> ‘Kunst uit de eigen collectie’.

Aken

Presentatie nieuw verworven objecten

> Dirk Reinartz. Suermondt-Ludwig

en schilderijen. Museum Land van

Museum. T/m 6/2.

Thorn. T/m 21/3.

www.suermondt-ludwig-museum.de

www.museumhetlandvanthorn.nl

Düsseldorf

Utrecht

> Thomas Struth – Fotografien

> Hans Lemmen, tekeningen. Ornis

1978–2010. T/m 19/6. K20 Grabbeplatz.

A.Gallery. Van 6/2 t/m 19/3.

www.kunstsammlung.de

www.ornisagallery.nl

Genk

vaals

> Stephan Vanfleteren.

> Expositie Michel van Henten.

Tentoonstelling Portret 1989 – 2009.

Beeldhouwwerken. Van 20/3 t/m 8/5.

T/m 27/2. C-mine.

Kopermolen.

www.cultuurcentrumgenk.be

www.michelvanhenten.nl

heerlen

Valkenburg aan de Geul

> Foto’s van Hans Brouns. Foto-

> Anton Pieck. T/m 13/2. Campaign for

expositie portretfotografie uit de serie

Drawing. Op 2/4 en 3/4 Museum Land

“Afspiegelingen”. T/m 28/3.

van Valkenburg.

Galerie Parc Imstenrade.

www.museumlandvanvalkenburg.nl

keulen

> Alexander Taratynov and Friends.

> Vija Celmins, Desert, Sea and

Tentoonstelling in de tuinen van

Stars. Fascinerende research van de

Château St. Gerlach. T/m 1/4.

Lets-Amerikaanse foto-realist Celmins.

www.chateauhotels.nl

Van 15/4 t/m 17/7. Burgerfotografie,

> Kunst in Valkenburg (KIV) 2011. Van

kunstenaarsportretten en

14/3 t/m 1/4. www.kiv.nl

modefotografie uit de 20e eeuw.

Venlo

Meesterwerken uit de eigen collectie.

> Ferd Verstralen, in het licht.

Van 2/2 t/m 4/9.  Museum Ludwig.

T/m 20/3 Esther Tielemans. T/m

www.museum-ludwig.de

22/05. Mathieu Knippenbergh –

Maastricht

Psychonaut, één ruimtelijke installatie.

> Chantal Vleugen. Al meer dan 7

T/m 22/5. Museum van Bommel van

jaar fotografeert Chantal Veugen haar

Dam.

dakgoot. T/m 5/2. Teugels & Vleugels.

www.vanbommelvandam.nl

www.teugelsvleugels.nl

> Collages van Jos Deenen. Van 1/12

> ‘Oeverlangen aan de Maas’

t/m 15/2. Maaspoort.

Mijmertochten van fotograaf John

www.maaspoort.nl

Lambrichts langs de Grensmaas. T/m

> Willem Janssen, ‘Sporen van

23/4. Centre Ceramique.

herinnering 2010 in zwart – wit’.

www.centreceramique.nl

Tekeningen en beelden. T/m 10/3. Lei

> BB crusts Chinese O. ( You like? ).

Alberigs Museumkapel.

A photo exhibition by Belinda Bloom,

> Expositie ‘Jong Domani; Stilstaan

Philip Driessen and Paul van der Veer.

bij wat zichtbaar is’. Expositie met vier

Van 6/2 t/m 10/3.

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

Galerie Kunstkwartier 6211.

foto tentoonstellingen. T/m 3/4.

> Niet van de poes! De kat in

> Made in Europe Filmfestival.

Nederlands Fotomuseum.

het kinderboek. T/m 26/2. LEO,

Maastricht en Genk vormen het

www.nederlandsfotomuseum.nl

Illustrator Leo Timmers. Originele

hart van deze 6e editie. Van 5/4 t/m

Venlo

illustraties van zijn prentenboeken.

10/4 in C-Mine Genk en Lumiere

> Het glazen album van Limburg.

Van 13/3 t/m 15/10. Literair Museum

Maastricht

Foto’s uit het Spaarnestad-archief.

Hasselt.

oberhausen

T/m 17/4 in het Limburgs Museum.

www.literairmuseum.be .

> 57th International Short Film

www.limburgsmuseum.nl

heerlen

Festival. Shooting Animals: A brief history of animal film. Van 5/5 t/m

>Saint Amour. Met o.a. Remco

Literatuur

Campert, Connie Palmen en Kees van Kooten in een programma over

10/5. www.kurzfilmtage.de Rotterdam

Aken

liefde en literatuur. Op 10/2. Parkstad

> Voodoo, Gaël Turine. T/m 13/3. De

> Bijeenkomst van schrijvers, elke

Limburg Theater.

Kunsthal Rotterdam.

eerste woensdag van de maand.

www.parkstadlimburgtheaters.nl

www.kunsthal.nl

Kulturhaus Barockfabrik, Löhrgraben

Maastricht

> Andor Von Barsy – Chema

22. www.literaturbuero-emr.de

> Handbagage, gedichten van Frans

Madoz – Angry. Drie verschillende

Hasselt

Budé & foto’s van Judith Dekker.

kapper men & w

omen

Centre Céramique. T/m 27/2. www.centreceramique.nl

Muziek > ‘Cantate di Napoli’. Italiaanse barokmuziek door Collegium Ad Mosam. Te zien op vijf verschillende locaties in de maand februari. www.admosam.nl

met of zonder

afspraak

46 MAASTR IC HT BOS CH STRAAT 11 SI TTARD HASPE LSESTRAAT MAASTR IC HT 2 G WE US CH ST GER LA 4 L 04 3 32 62 72 (o p af sp ra ak ) TE l s.n ur ffe oi nc ww w. wi jn ho ve

Eindhoven > Barbe-Bleue. Op 9/4. Parktheater. www.operazuid.nl > Cross-linx11. The National,

Expertisecentrum Creative City De verbinding tussen kunstonderwijs en U

Efterklang, Owen Pallett e.v.a. Op 18/2. Muziekgebouw Frits Philips. www.muziekgebouweindhoven.nl ’s Gravenvoeren > Arno Piters en Jeroen Riemsdijk, spelen werk van Brahms, Schumann, von Weber, op 13/3. Landgoed Altembrouck. www.altembrouck.nl www.hszuyd.nl/creativecity

Heerlen > Triggerfinger. Theater Heerlen. Op 26/3. www.parkstadlimburgtheaters. nl > Sean Taylor (UK), singersongwriter. Akoestisch folk-blues talent. Op 8/2. Muziekcafé Patronaat. www.patronaatheerlen.nl landgraaf > Kel Assouf. Toeareg Desert Blues. Op 19/2. Theater Landgraaf. www.swil.nl

TRANS FORM

Maastricht Kees van Kooten bij Saint Amour, op 10 februari in Parkstad Limburg Theater in Heerlen.

29

> Kensington. Op 11/3.

A R C H I T E C T E N

Muziekgieterij.

WWW.TRANS-FORM.NL

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

ZL-Cultuuragenda

De volledige cast van Verhalen uit het Weense woud van Toneelgroep Maastricht tijdens de repetitie. Van 3/2 t/m 5/2 in Maastricht, op 8/2 in Weert en op 9/2 in Venlo. foto Lydia Buisman

www.muziekgieterij.nl > Barbe-Bleue. Op 18/3 en 20/3. Theater aan het Vrijthof. www.operazuid.nl > Nederlands Studenten Orkest, onder leiding van dirigent Peter Biloen. Op 10/2 in het Theater aan het Vrijthof. www.nso.nl > Overzichtsconcert Frederic Rzewski. Op 13/2. Theater aan het

Venlo

Heerlen

de rivier en haar oeverbewoners door

> Barbe-Bleue. Theater de Maaspoort.

> Schrit_tmacher: Just dance!

de eeuwen heen.

Op 26/3.

Grensoverschrijdend dansfestival in

Centre Céramique. T/m 15/5.

www.operazuid.nl

Heerlen en Aken. Parkstad Limburg

www.centreceramique.nl

> Strawinspiratie. Ode aan de

Theaters. Van 4/2 t/m 7/4.

> Verhalencafé. Elke eerste donderdag

Russische componist, en een

www.schrittmacherfestival.de

van de maand van 14 tot 16 uur.

wereldpremière van de Fransman

> Giulio Cesare. Live via Satelliet

Verhalen, gedichten en muziek.

Thierry Malandain. Op 19/4 in

vanuit de Opera National de Paris. Op

Ambyerstraat-noord 71 in Amby bij

Theater de Maaspoort.

7/2. Royal Theater.

Eetcafe Jose.

www.introdans.nl

www.royaltheaters.nl

> De Maas – vormgeefster van het Limburgse landschap. Natuurhistorisch

Vrijthof. Klank en Poëzie Festival: Jekerpoort. Van 18/2 tot 20/2. CNME Drabbelstraat 7. www.introinsitu.nl

Theater

Museum Maastricht. T/m 22/5.

Diversen

www.nhmmaastricht.nl > Lezing Historische Kring

> Matheusz Kwiatkowski (cello) en Marta Lemanska (viool). Zondagmiddagconcert in de Cellebroederskapel. Op 20/2 om 16 uur. > Oleta Adams. Soul- en jazzmuziek. Theater aan het Vrijthof. Op 6/2. www.theateraanhetvrijthof.nl > Kamerkoor Maastricht en Blazersensemble RAAK. O.l.v. Ludo Claesen en Manon Meijs. Op 12/2 om 20.15u. St Janskerk. www.kamerkoormaastricht.nl Sittard > Barbe-Bleue. Stadsschouwburg. Op 3/4. www.operazuid.nl

30

Maastricht

Heerlen

Maastricht: De SLEUTEL tot de

> Klara’s affaires. Van 23/3 t/m 24/4.

> Cultuurbrouwerij. Elke eerste

keizerlijke status van de Sint-

De slechte raadgever. Van 4/5 t/m 15/5.

maandag vd maand.

Servaasabdij, door Titus Panhuysen.

Derlon Theater.

www.cultuurbrouwerij.nl

Stayokay. Op 7/2.

www.toneelgroepmaastricht.nl

> Nieuws uit Pompeji. Symposium over

www.lgog.nl

> Verhalen uit het Weense Woud.

filosofie, geschiedenis en archeologie.

Merbeck

Theater aan het Vrijthof. Van 3/2 t/m

Op 12/3 vanaf 10.30 uur in Schunck en

> Himmel un Hd. Het 1e

5/2. www.toneelgroepmaastricht.nl

Thermenmuseum. Aanmelden via

aardappelenfestival in Merbeck.

> Festival Cement. Werk van ruim

www.rubico.nu

Op 24 & 25/9.

20 jonge, beginnende theatermakers,

Maastricht

St. Maternus kerk te Merbeck.

choreografen en schrijvers. Theater aan

> Schuilen in Maastricht. Elke derde

www.merbecker-kartoffelfest.de

het Vrijthof. Van 21/2 t/m 27/2.

zondag in de maand. Museum Schuilen

thorn

www.festivalcement.nl

in Maastricht, Minister Goeman

> Kelten, Romeinen en Merovingers.

> Broodje Giraf en Kabloeng! spelen

Borgesiusplantsoen.

Verlengd tot 7/3.

Mixed. Improvisatietheater. Op 26/2

www.schuileninmaastricht.nl

Museum het Land van Thorn.

om 20u. Pesthuys Podium.

> Leven langs de Maas, verhalen over

www.museumhetlandvanthorn.nl

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

m u s e u m h e t d o m e i n s i t ta r d

UIT GE LI CH T

Colofon

Live & Die Like a Lion?, 2002; oliekrijt op Bristol; collectie Anthony en Judith Seraphin, Seraphin Gallery, pa © Estate of Leon Golub/Licensed by vaga, New York, ny

Leon Golub

glÜck

• Leon Golub, Live and Die Like a Lion?

Live & Die Like a Lion? 22.01.11•25.04.11

Hans Op de Beeck Extensions 22.01.11 •25.04.11 Kapittelstraat 6 Postbus 230 nl-6130 ae Sittard t +31 46 4513460 f +31 46 4529111 [email protected] www.hetdomein.nl Open: Tue – Sun 11.00-17.00 hrs Iedere 1e zondag v/d maand gratis entree!

• Glück. 25 Gouvernement februari t/m 6 mei 2011 aan de Maas.

Een serie schilderijen van Fons Museum Het Domein Haagmans naar aanleiding van Tentoonstelling van artist’s een serie schilderijen de aankoop van het vierluik Ols van fons haagmans artist Leon Golub (1922-2004), in 2010. In Maastricht, van 25/2 lange tijd beschouwd als moreel naar aanleiding van de aankoop van het t/m 6/5. geweten van de kunstwereld. vierluik ols in 2010. Sittard, van 22/1 t/m 25/4. Zuiderlucht is een onafhankelijk www.hetdomein.nl HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG

OVERAL TE VINDEN!

WWW.HKLIMBURG.NL/ BEELDENDEKUNST

maandblad (oplage 15.000) dat gratis wordt verspreid via 220 distributiepunten in Nederlands en Belgisch Limburg. Uitgever: (in opdracht van de

gouvernement aan de maas, limburglaan 10,Zuiderlucht): maastricht Stichting Bodosz, open: werkdagen 9-18 uur Stationsplein 27, 6221 BT Maastricht. elMende

Schunck. Eerste overzichtstentoonstelling in Nederland van Niki de Saint Phalle (1930-2002). In -Heerlen, van 26/2 t/m 19/6. 6 februari 19 juni 2011 ongerd 18 Heerlen / t +31(0)45-5772200 www.schunck.nl [email protected] / www.schunck.nl cess stories prove that sustainability is a hype. Stories of excellence. Told by BOLLYWOOD THE SHOW egional entrepreneurs.

• Miriam Abraas/

22 januari t/m 20 februari 2011 Maartje Frenken.

• Ideeschetsen voor

Huub Hannen Galerie. / maartje frenken mirjam abraas Schilderijen van Maartje Frenken en potloodtekeningen op paneel van Mirjam Abraas. In Maastricht, van 22/1 t/m 20/4. www.huubhannen.nl

Boschstraat 50 Maastricht . t 043 - 325 55 52 . www.huuBhannen.nl . [email protected] . open do-zo 13-17 uur

de Saint Phalle. Outside — In been realized with the support of / werd gerealiseerd met steun van: Mondriaan Stichting, via ����, stad Limburg, Provincie Limburg Main sponsor: �SM / Sponsors: �P�,, Obvion, S���,, itut Français des Pays-�as

ontheemde kunstwerken uit de openbare ruimte. Gouvernement aan de Maas. Elf voorstellen n.a.v. oproep Huis voor de Kunsten Limburg. In Museum van Bommel van Dam Maastricht, t/m 25/2. www.hklimburg.nl/ januari t/m beeldendekunst 23 22 mei 2011

Theater Heerlen. 045-571 66 07 / WWW.PARKSTADLIMBURGTHEATERS.NL w.recentre.org Moeiteloos schakelen tussen traditionele India en glitterkitsch van Bollywood-film. In Heerlen, op 15/2 om 20.00 uur. T 045 571 66 07 / WWW.PARKSTADLIMBURGTHEATERS.NL

www.parkstadlimburgtheaters.nl

• Beyond the Hype,

Sustainable Success Stories. REcentre, centre for sustainable design. Succesverhalen die bewijzen dat duurzaamheid geen hype is. Gratis te lezen op www.recentre.org

NT AMOUR ONBEREIKBARE

ADMIRAL FREEBEE Z33 Huis voor actuele kunst RODAANZuivelmarkt AL GALIDI 33 BL!NDMAN B-3500 Hasselt • Alter Nature. • Saint Amour, (0)11 29 59 60 PETER+32 BUWALDA Z33 Huis voor actuele De onbereikbare. www.z33.be kunst. We Can: Theater Heerlen. Literair variété REMCO CAMPERT Thematentoonstelling. rond liefde & begeerte met SANNEKE VAN HASSEL Van 21/11/10 t/m 13/3. The o.a. Connie Palmen, KEES VAN KOOTEN Unnatural Animal: Presentatie Kees van Kooten en CONNIE Onderzoeksprojecten. Van Remco Campert.PALMEN Heerlen, 29/1 t/m 1/5. In Hasselt. op 10/2. PIET PIRYNS www.z33.be www.parkstadlimburgtheaters.nl STIJN VRANKEN

31

Telefoon: 0031 43 3510029 Fax: 0031 43 3500636 Email: [email protected] Hoofdredactie: Wido Smeets Telefoon: 0031 43 3500591 Mobiel: 0031 6 53 338 905 Email: [email protected] Eindredactie: Emile Hollman Telefoon: 0031 43 3500592 Mobiel: 0031 6 83 694 449 Email: [email protected] Commercie en relatiebeheer:

ALTER : NATURE THE UNNATURAL ANIMAL

Loes Franck Tel: 0031 648 188 400 [email protected]

21.11.10 — 13.03.11

HOUD DE BEGEERTE PRESENTEERT

ri 2011 - 20.30 uur Theater Heerlen urgtheaters.nl - 045 - 571 66 07

Het Laaglandtheater. Een theateravontuur in 3D. In Sittard, op 20/2, 20/3 en 22/5 om 14.30 uur. www.hetlaagland.nl

www.vanbommelvandam.nl

Z33 HASSELT ALTER : NATURE WE CAN THEATER HEERLEN

• Oscar’s Hoofd.

Esther Tielemans New Scenes

publication ‘Beyond the Hype, tainable Success Stories’ can be read ree on www.recentre.org.

m chocolate to beer, from architecture onsultancy. Inspiring examples from rse sectors that will help you find your way towards sustainability. 20.00 UUR the Show. 15 FEBRUARI •DIBollywood,

IDEESCHETSEN VOOR EEN PLEK VOOR ONTHEEMDE KUNSTWERKEN UIT DE OPENBARE RUIMTE ELF VOORSTELLEN N.A.V. OPROEP HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG TE ZIEN IN GOUVERNEMENT MAASTRICHT T/M 25 FEBRUARI 2011 TIJDENS KANTOORUREN.

Medewerkers: Danielle Arets, Pieter

• Schrit_tmacher

• Esther Tielemans,

New Scenes.

Festival. Theater Heerlen

Museum van Bommel van Dam. THEMATENTOONSTELLING Haar eerste grote MAKOTO AZUMA JP solotentoonstelling in BCL/SHIHO FUKUHARA JP Nederland. Venlo, AT AND GEORG In TREMMEL UK van 23/1 t/m 22/5. DAVID BENQUÉ FR JULIEN BERTHIER www.vanbommelvandam.nl NL MERIJN BOLINK CENTER FOR POSTNATURAL HISTORY MARK DION US DRIESSENS & VERSTAPPEN DAISY GINSBERG UK TUE GREENFORT DK NATALIE JEREMIJENKO US EDUARDO KAC US JAMES KING UK ALLISON KUDLA US REINIER LAGENDIJK NL ANTTI LAITINEN FIN HANS OP DE BEECK B MICHAEL SAILSTORFER D MAARTEN VANDEN EYNDE B ADRIAN WOODS NL ADAM ZARETSKY US

29.01.11 — 01.05.11

Beek, Jozefien Van Beek, Jurriaan

en Fabrik Stahlbau Strang Aachen. Grensoverschrijdend dansfestival met o.a. Gotra Ballet, Ann van den Broek en Otra Danza. In Heerlen en Aken, van 4/2 t/m 7/4. www.schrittmacherfestival.de

Benschop (Berlijn), Paul Depondt (Brussel), Tuur Devens, Annette Embrechts, Fons Geraets, Meyke Houben, Koen Kleijn (Amsterdam), Duncan Liefferink, Cyrille Offermans, Theo Ploeg, Annemarie Staaks, Paul van der Steen, Leon Verdonschot, Paul Verstappen, Marieke Wiegel (Parijs), Patrick van IJzendoorn (Londen).

NL

Tekstcorrectie: Anna Peeters Vormgeving: Obidesign Fotografie: Chris Keulen, Franco Gori, Foto: ‘wortel’ (foto: Kristof Vrancken / Z33) naar Morphoteque #9, Driessens & Verstappen, 1997 Foto: Ney articulator with bridge, ca. 1950. Dentistry. Prosthetics. Prosthodontics.

•

afb. mirjam abraas

ustainability Niki de Saint Phalle, Outside In. an economic ecessity!

Kunstasiel van Stofme

Jasper Groen, Maarten Kuypers, Jacques PRESENTATIE ONDERZOEKSPROJECTEN REVITAL COHEN TUUR VAN BALEN

IL B

Peeters, Perry Schrijvers.

Fotobewerking: www.mindswing.eu Administratie: Roger Herben [email protected] Bankrekening:

(IBAN NL55SNSB0) 93 67 79 675 Druk: Concentra, Hasselt (B.) Distributie: HabetsXpress ISSN: 1875-7146

www.zuiderlucht.eu

februari 2011

32

www.zuiderlucht.eu

februari 2011