PERSPECTIEF
PUZZEL MEE EN WIN!
Was will das Weib eigentlich?
Maak deze week kans op twee overnachtingen in hotel du Commerce (Middelburg) of één van de andere 40 Fletcher hotels in Nederland
Nou, lekker gamen. En bij voorkeur vrouwengames vol clichés.
Meedoen en winnen? Op de puzzelpagina vindt u alle informatie.
N|jeobr 2ywujwjw 6rjeywoeb ow 3bldrbh 3j Hj y| Ĭ7 wy
judj b
ÁńÁ ò ĉÁÁ ğť ĉń Nbrjijhj|jwr
9,3x t.w.v. 22
8
Dagelijks winnen Een halfjaarabonnement op Quizted
29 Vrijdag Oktober 2010
WWW.DEPERS.NL
ÁńÁ ò ĉÁÁ ğť ĉń Nbrjijhj|jwr
GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP
EERST
Weg met die ouwe FNV’ers Het is tijd voor de jeugd, vindt de jeugd. Daarom moet het vergrijsde kader van de vakbond FNV zich bezinnen op zijn positie, zo meent voorzitter Jeroen de Glas (33) van FNV Jong. ‘55-plussers zitten in een andere werkelijkheid’, zegt hij.
Wie hakt er wél in op Rutte I ?
Lees meer op pagina 3
MSM
‘Zet dat maar niet boven het artikel.’ Piet Paris probeert invloed uit te oefenen op MSM. Pagina 13.
15
Er ligt een gapend gat voor een linkse Wilders.
Lees meer op pagina 4
REIZEN
Veiligheid Gemeenten doen alsof ze gek zijn
Altijd sneeuw op ijzige Kees
Camera’s zijn nutteloos tegen geweld
WAPENS
Het centrum van Groningen wemelt van de camera’s, maar het uitgaansgeweld is toegenomen. En dat is niet alleen in Groningen zo.
Goed shoppen bij de Russen Het Russische staatsbedrijf Rosoboronexport, verantwoordelijk voor 80 tot 90 procent van de Russische wapenexport, verwacht dit jaar een recordomzet van 7,2 miljard euro. Dat komt doordat landen naar alternatieven zoeken voor Amerikaanse wapensystemen. Klanten zijn onder meer China en India.
Remco Tomesen AMSTERDAM
...
Ondanks camerabewaking in een deel van het Groningse uitgaanscentrum is het geweld op die plekken in drie jaar tijd met 12 procent toegenomen. Wat is nu het plan van de gemeente? Ze wil het toezicht mogelijk uitbreiden naar delen van het centrum
waar nu nog géén camera’s hangen (en waar het geweld met 4 procent toenam). Terwijl het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT) de gemeente juist adviseert níet meer camera’s op te hangen. Dat leidt namelijk niet tot een daling van incidenten. Ook ‘verhouden de baten van uitbreiding zich niet tot de kosten’, vindt het COT.
Reflex Wat er in Groningen aan de hand is, zie je op meer plekken in Nederland, zegt Ger Homburg. Hij is veiligheidsonderzoeker van Regioplan Beleidsonderzoek. ‘Er is een heel sterk geloof
in de kracht van cameratoezicht, terwijl er genoeg situaties zijn waarin het niet werkt.’ Halen gemeenten de camera’s weg als het geweld gelijk blijft of zelfs toeneemt? Nee, volgens Homburg is de reflex vaak om er dan juist meer op te hangen. ‘Ik ken maar twee voorbeelden waarbij wat camera’s zijn weggehaald.’ De cameradichtheid neemt dus alleen maar toe. Op dit moment zijn er meer dan 95 gemeenten met cameratoezicht. Iets minder dan de helft daarvan wil het toezicht uitbreiden. Nog eens 36 gemeenten hebben plannen om toezicht in te voeren.
Voor sommige problemen bieden camera’s wel degelijk een oplossing, zo blijkt uit Brits onderzoek. Bijvoorbeeld om criminaliteit op een rustig parkeerterrein te voorkomen. Maar bij ‘impulsief geweld’ hebben ze vaak nauwelijks effect. Volgens Groningse politiefunctionarissen die met COT-onderzoekers spraken ‘weerhouden camera’s daders niet van het vertonen van agressief gedrag’. Wie dronken is, denkt niet: ‘Ik sla die kerel niet in elkaar, want hier hangen camera’s’. Lees verder op pagina 2
Eerst
2
LANGE POTEN ...
Uitgaansgeweld Videobeelden
Pro-Wilders
Die camera zie je niet eens
PETER
MIDDENDORP
M
et mededogen hebben we toegezien hoe Maxime Verhagen deze week in zijn zetel in het ministersvak van de Tweede Kamer door zijn versleten nek- en rugwervels werd gekweld. De afgelopen maanden moet hij ook veel pijn hebben gehad, maar op zijn gezicht was daarvan niets te zien. Misschien werkte het zo: nu het kabinet veilig zit, durft hij zijn zwaktes te tonen. Hij zuchtte, boog voorover, greep naar zijn onderrug; op zijn gezicht verscheen nu en dan een van pijn vertrokken grimas. Na een tijdje werd een ergonomische bureaustoel aangevoerd, en een rugkussen met blauw velours. Zij brachten niet de gewenste verlichting. Verhagen stond op, en ging met licht gebogen knieën en platte rug tegen de achterwand van de Kamer staan, vlak naast de abstracte schilderwerken van Rudi van de Wint die daar zijn aangebracht. Uit oogpunt van comfort was het een geluk dat de PVV nog even haar zin niet heeft gekregen, en daar nog geen monstrueuze Nederlandse Leeuw stond, in brons gegoten. Nu we het over kunst hebben: een verstandige opmerking daarover lazen we laatst van Bas Heijne. Niet de gewone burger betaalt voor de hobby’s van de elite, schreef hij in NRC Handelsblad, het is andersom. Kinderopvang, snelwegen, voetbalstadions – zaken waarvan hij nooit gebruikmaakt, en die in het niet vallen bij zijn maandelijkse concert. Verhagen verliet de Kamer voor een korte wandeling en kwam even later terug, de hand aan de rug. Het wachten was op het moment dat hij op de mintgroene vloerbedekking voor het ministervak enkele rek- en strekoefeningen zou doen. Je gunde hem een paar uur languit op de tafels voor de ministers. Terwijl Rutte omstandig uit de doeken deed hoe het precies zat met die samenwerking met de oppositie en de uitgestoken handen en zo, iets dat zo lang duurde dat je ging denken aan familieleden die ruzie krijgen als ze je de spelregels van een gezelschapsspel proberen uit te leggen – ‘Wij spelen het altijd heel anders!’ – hadden de ministers tijd genoeg om allemaal een onderdeel van Maxime Verhagen los te kneden. 1
Vervolg van pagina 1
...
De gemeente Leeuwarden kreeg drie jaar geleden van onderzoekers al te horen dat cameratoezicht niet helpt tegen uitgaansgeweld. Conclusie: ‘Daders laten zich niet afremmen door toezicht.’ In eerste instantie reageerde de gemeente met de opmerking dat ze wilde stoppen met cameratoezicht. Drie jaar later hangen er volgens de gemeente echter nog steeds camera’s. Onder meer omdat de ‘subjectieve veiligheid’ wel zou toenemen door camera’s: burgers vinden het een prettig idee als de politie een plein of straat in de gaten houdt. Ook de Groningers ‘hebben een goed gevoel over de camera’s’. Uit het COT-onderzoek blijkt dat een meerderheid van de Groningers positief is over cameratoezicht: veel Groningers voelen zich veiliger dankzij cameratoezicht; een minderheid is negatief over de camera’s. Klaagt over inbreuk op de privacy. En er zijn meer redenen voor gemeenten om camera’s te laten hangen, hoewel het uitgaansgeweld er niet meer afneemt. Camera’s helpen de politie bijvoorbeeld bij het opspo-
‘De beslissing om camera’s weg te halen, ligt erg gevoelig.’ Ad Schrijenburg, onderzoeker
ren van relschoppers en andere criminelen. De stijging van het aantal geregistreerde geweldsincidenten in Groningen zou zelfs deels te danken zijn aan de camera’s: er zijn domweg meer daders opgepakt met dank aan
de beelden. En dus was er een stijging in de statistieken te zien. Hoewel dat volgens het COT niet de belangrijkste verklaring is voor de toename van het uitgaansgeweld in de stad. Een laatste voordeel van de camera’s: de politie zegt eerder in te grijpen als ze op beelden een relletje ziet ontstaan. Om zo erger te voorkomen. Politieagenten in Groningen kunnen op uitgaansavonden live kijken naar wat er in het uitgaansgebied gebeurt. Het is alleen de vraag of deze voordelen genoeg reden zijn om camera’s te laten hangen als het uitgaansgeweld niet afneemt. Cameratoezicht kost immers behoorlijk wat geld. En wordt door sommigen gezien als inbreuk op de privacy. Maar weghalen is taboe. ‘De beslissing om camera’s weg te halen, ligt erg gevoelig’, zegt Ad Schrijenburg van Regioplan Beleidsonderzoek in het vakblad de Secondant. ‘In veel gemeenten lijkt het of een beslissing om cameratoezicht in te stellen voor de eeuwigheid wordt genomen.’ Het plaatsen van camera’s is ook – of misschien vooral – een manier om te laten zien dat je als bestuurder iets aan de veiligheid doet. Symboolpolitiek. Homburg: ‘Daarmee stel je als gemeentebestuur een daad.’ 1
Bank Geen parlementaire enquête
Raadsels val DSB blijven bestaan Zonder parlementaire enquête blijft de gang van zaken rond de val van DSB Bank onopgehelderd – een teleurstelling voor Dirk Scheringa en gedupeerde spaarders. Jan-Hein Strop AMSTERDAM
...
Dirk Scheringa, de voormalige baas van DSB Bank, heeft altijd beweerd ‘kapot’ te zijn gemaakt door De Nederlandsche Bank. Om dat aan te kunnen tonen, pleit hij voor een parlementaire enquête naar de val van DSB. Maar de Tweede Kamer besloot gisteren dat het wel welletjes is na het 348 pagina’s tellende rapport van de commissie-Scheltema eerder dit jaar. Van al die pagina’s gingen er maar drie over de laatste dagen voor het faillissement in oktober vorig jaar, die zacht gezegd turbulent verliepen.
#!&!%! %!###!#" ( !' % # ! # ##
!"! &#!$ ! % "#! !# "" !%!) ##) #!#"#!& !!!"%!
De Nederlandsche Bank (DNB) besloot toen dat DSB opeens 800 miljoen euro minder mocht lenen van de Europese Centrale Bank (de ‘haircut’) waardoor de geldnood nog nijpender werd. DNB wil niet zeggen waarom DSB zo de pas is afgesneden met een beroep op haar geheimhoudingsplicht. Dat zou in een enquête waarschijnlijk wel aan het licht komen.
GEDING OM PROTEST De organisatie achter een demonstratie die morgen in Amsterdam steun wil betuigen aan Wilders, de European Freedom Initiative, spant een kort geding aan om toch op het Museumplein te mogen demonstreren. Burgemeester Van der Laan verplaatste woensdag de demonstratie naar het Westelijk Havengebied, omdat hij bang is voor rellen.
Supercomputer
CHINA REKENT HET SNELST China heeft de Verenigde Staten voorbijgestreefd op het gebied van supercomputers. Een Chinees wetenschappelijk onderzoekscentrum heeft met de Tianhe-1A een krachtiger apparaat ontwikkeld dan de ‘exkampioen’, de supercomputer in het Amerikaanse nationale laboratorium in de staat Tennessee. De Tianhe-1A is 1,4 keer sneller.
AOW
HAAST MET PENSIOENWET Minister Henk Kamp van Sociale Zaken (VVD) wil snel met werkgevers en werknemers in gesprek over het pensioenakkoord. Het valt te betwijfelen of de partijen er dit najaar nog uitkomen. Kamp zei gisteren te mikken op begin volgend jaar. In juni sloten de sociale partners een akkoord om de AOW- en pensioenleeftijd stapsgewijs te verhogen.
Verder is de voormalige DSB-top verbolgen over de manier waarop de noodregeling – het voorportaal van faillissement bij een bank – over DSB is afgeroepen. In eerste instatie weigerde de rechter de noodregeling te verlenen, maar vlak daarna stemde die er wel mee in, nadat de Volkskrant erover had bericht en de uitstroom van spaargeld versnelde. Scheringa wil weten wie er vanuit DNB heeft gelekt naar de krant. Bo-
vendien zou hij willen weten waarom de advocaten van DNB zeiden dat de berichtgeving van de Volkskrant de reden was voor het opnieuw aanvragen van de noodregeling, terwijl uit door RTL Z opgediepte e-mails onlangs iets heel anders bleek. Het tweede verzoek voor het instellen van de noodregeling werd vrijwel direct na de eerste afwijzing in gang gezet. Ook gedupeerde DSB-spaarders zullen de beslissing van de Tweede Kamer betreuren. Net als Scheringa azen zij op een manier om de centrale bank aansprakelijk te stellen voor hun schade. Als vast zou komen te staan dat DSB niet failliet had hóeven gaan, dan is dat juridische munitie. Die procedures komen er overigens toch wel, met of zonder enquête. Advocaten van spaarders zullen vermoedelijk stellen dat DNB nooit die bankvergunning aan DSB had mogen verlenen. Dokken dus. 1
Aangifte
Argus Zorgverzekeraar vergoedt eerste date
Noodregeling
RUTTE NIET VERVOLGD Het Openbaar Ministerie heeft de aangifte die een Amsterdammer gisteren deed tegen premier Mark Rutte, nog dezelfde dag geseponeerd. Volgens justitie is er geen sprake van strafbare feiten en is de minister-president onschendbaar voor uitspraken in de Kamer. De Amsterdammer vond de uitspraken van de VVD-leider in de kwestie rond het dubbele paspoort van CDA-staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten discriminerend.
Likje verf
Bijbelbubbel
Een Nachtwacht van lolly’s. Kom daar maar aan likken tijdens de Museumnacht in Amsterdam op 6 november.
De Bijbeltiendaagse is gisteravond in alle hevigheid losgebarsten. Probeer die maar eens te ontlopen.
Postbodes
STAKING TNT NADERBIJ De vakbonden hebben postbedrijf TNT gisteren een ultimatum gestuurd. Als TNT niet voor 8 november aan de eisen van de bonden tegemoetkomt, zijn vanaf medio november acties te verwachten. In eerste instantie staat een 24-uursstaking in de planning. Mocht die niets opleveren, dan worden de acties opgevoerd. De bonden eisen dat TNT het tempo van een omvangrijke reorganisatie vertraagt.
Eerst
3
Vakbond ‘Geen goede afspiegeling’
FNV-jongeren: ouwe lullen moeten weg Het vergrijsde kader van de vakbond moet zich eens bezinnen op zijn positie, vindt voorzitter Jeroen de Glas van FNV Jong. Peter Wierenga AMSTERDAM
...
Het generatieconflict knalt nu ook door de vakbond heen. Doordat babyboomers de almachtige bondsraden domineren, is er weinig oog voor de belangen van jongeren, betoogt de 33-jarige De Glas. De ouwe lullen moeten weg? ‘Het is voor hen de hoogste tijd om na te denken over hun eigen positie. Het probleem is dat alleen zijzelf hun macht kunnen inperken. Ik heb grote vraagtekens bij het democratische gehalte van deze bondsraden.’ Wat is het probleem? ‘De bondsraden vergaderen op vaste momenten, over vaste onderwerpen. Dat is de generatie van éénverdieners, die hebben daar tijd voor. Onze generatie bestaat uit tweeverdieners, anders kunnen we de hypotheek niet betalen. Als je elke week bij zo’n bondsraad moet opdraven, krijg je ruzie thuis! Daarom moet de interne structuur van FNV compleet veranderen. Ik zie liever een directe vorm van democratie, dat kan prima met behulp van internet. Op die manier hebben we ook al referenda gehouden. Maar dan roepen leden van bondsraden dat een referendum over de AOW ongeldig is, omdat er ‘slechts’ 160.000 stemmen zijn uitgebracht.’
Vrouwelijke president Brazilië in aantocht Brazilië krijgt waarschijnlijk voor het eerst in de geschiedenis een vrouwelijke president. De 62-jarige Dilma Rousseff van de Arbeiderspartij volgt bij verkiezings-
Controle
winst op zondag de populaire Luiz Inácio Lula da Silva op, die haar campagne steunt. Ze belooft zijn economisch succesvolle beleid voort te zetten. 1 FOTO: HOLLANDSE HOOGTE
Hoe verklaar je dat? ‘55-plussers zitten in een andere werkelijkheid. Die hebben geen kinderopvang, switchen nauwelijks van baan, hebben andere verzekeringen… Dat belemmert progressieve standpunten en maakt de vakbond minder aantrekkelijk voor jongeren. Zo zijn we geen goede afspiegeling van de samenleving. Als marketeer zou ik het wel weten!’
FNV is ‘olietanker’. GERARD TIL
Hoe doen jullie het als jongeren? ‘Van de 1,4 miljoen FNV-leden zijn 180.000 onder de 35 jaar. Die laten we op experimentele wijze meedenken, onder meer op LinkedIn, wanneer het hén uitkomt.’ De D66-jongeren vinden het pensioenakkoord ongeldig, omdat CNV-voorzitter Jaap Smit zei dat hij vooral naar de belangen van 55-plussers keek. ‘Smit moet zich inderdaad hard maken voor het algemeen nut in plaats van deelbelangen. Maar je moet niet alleen met een boekhoudersblik kijken, zoals de Jonge Democraten. Zij willen de AOW-leeftijd verhogen voor iedereen, wij wilden dat alleen voor hoger opgeleiden. Die zijn later begonnen met werken, zitten minder in de zware beroepen en leven langer, dus dat is wel zo eerlijk. Dit principe wordt afgedekt door het huidige AOW-akkoord.’ Heb je het wel eens met Agnes Jongerius over die bondsraden? ‘Ja, maar FNV is net een olietanker, als je heel hard aan het roer trekt, stuurt ie maar een heel klein stukje bij. Toch heb je straks, als je de structuren niet aanpakt, een gigantisch probleem – ook voor de legitimiteit van alle sociale akkoorden.’ 1
Tabak
DIERPROEVEN ‘PEUKEN KOOP JE OP DE HOEK’ GOEDGEKEURD Bij dierproeven zijn de regels voor dierenwelzijn vorig jaar in bijna alle gevallen goed nageleefd. Dat blijkt uit het jaaroverzicht van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA). Ruim de helft van de dierproeven was voor wetenschappelijk onderzoek, voor een groot deel voor geneesmiddelen, vaccins, serums of veterinaire producten. Vorig jaar waren er meer proeven bij ratten en kippen.
Minister Edith Schippers (Volksgezondheid) voelt er helemaal niets voor om het aantal verkooppunten van tabak te verminderen. Zij maakte dat gisteren duidelijk in haar eerste debat als minister over beleid om roken, drinken en drugsgebruik te ontmoedigen en overgewicht te voorkomen. Esmé Wiegman (ChristenUnie) wil dat sigaretten minder makkelijk te koop zijn. Zij vindt dat ongezonde keuzes moeten worden ontmoedigd en dat de overheid niet moet weglo-
pen voor haar verantwoordelijkheid door te wijzen op de keuzevrijheid van mensen. Schippers ziet dat anders. ‘Dit past helemaal in het rijtje verbieden en belasten. En dat is niet waar ik in geloof.’ De VVD-bewindsvrouw benadrukt dat tabak een legaal product is dat gewoon mag worden verkocht. Bovendien past het verminderen van het aantal verkooplocaties niet in haar visie op preventie. ‘Het is heilloos om als overheid mensen in een keurslijf te dwingen.’
De geheimen van foundation
Kom maar met die belgenmop
Speculaties over de make-up van Vladimir Poetin. Zou de premier een blauw oog verbergen van een facelift of een judo-ongelukje?
Eenvijfde van de Vlamingen snapt zijn energiefactuur niet. En dat kost geld: met een scherpe blik kunnen ze ruim 238 euro besparen.
Eerst
4
STEL...
Toiletloos Wen er maar vast aan
De zin en onzin van sprintertreinen zonder toiletten
...dat de specialist uitsterft
D
e heren specialisten kunnen opgelucht ademhalen. Het kabinetsplan om de numerus fixus voor de studie medicijnen af te schaffen, is niet haalbaar. Die maatregel had moeten leiden tot fikse groei van het aantal specialisten – maar hij kost een miljard, en dat geld is er niet. Maar gelukkig: geld voor de uitbreiding van de specialistenopleiding is er ook niet. Er verandert dus niets de komende jaren. De schaarste blijft, en dat betekent dat de specialisten nog heel wat jaartjes zèlf de hoogte van hun salaris kunnen bepalen. Ook daarin zijn het specialisten. De afgelopen twee jaar wisten ze dankzij een gaatje in de wet vierhonderd miljoen extra achterover te drukken. Gevolg: ongeveer een kwart van de specialisten verdient nu meer dan de Balkenende-norm (of Ruttenorm?). De Specialistenvereniging deed begin deze maand een poging om de discussie hierover tot zwijgen te brengen met een voorstel om specialisten per ziekenhuis in één coöperatie onder te brengen. Dat voorstel is bedoeld om de onderlinge jaloezie te temperen. Dan verdienen ze per ziekenhuis straks hetzelfde – en te veel. Maar geen zorg. Het is de machteloze zwanenzang van een uitstervende soort. Vrouwen doen het in het onderwijs al jaren beter dan mannen. De collegebanken der medische faculteiten zijn voor tweederde gevuld met vrouwelijke studenten. En vrouwen, daarvan weet je: het zijn ‘verwende prinsesjes’ (in de woorden van columniste Elma Draijer). Ze willen van het leven genieten, en dus never nooit fulltime werken. Een tweede voordeel van vrouwen is dat ze harder werken en met minder genoegen nemen. Overal waar vrouwen doorbreken, dalen de salarissen. De specialist van nu, dat witgejaste haantje dat loopt te pochen dattie vreselijk veel uren maakt en dus belachelijk veel mag verdienen, is ten dode opgeschreven. We zullen hem niet missen. 1
Wie wil er plassen in een stoptrein? Je zit er maar even in en wc’s in de trein zijn vies. Dus is het goed dat ze in de nieuwe sprinters niet meer voorkomen. Toch? Sanne Rooseboom GOUDA-DUIVENDRECHT EN TERUG
...
De sprinter, een treinsoort die de komende jaren op steeds meer trajecten door Nederland gaat rijden, heeft geen wc. Volgens de NS is dit logisch en goed. Volgens vakbonden, reizigersorganisaties en patiëntenverenigingen is het vreselijk. We zetten de ideeën van de NS voor u op een rijtje, met een lichte vooringenomenheid door een zwakke blaas en een uur woon-werkverkeer.
zitten maar heel kort in de sprintertreinen Mensen
De gemiddelde reistijd in de sprinter is onder de twintig minuten, volgens de NS. Het is ‘metro-achtig vervoer’. Op het Sprintertraject tussen Rotterdam en Uitgeest, zitten echter opvallend veel mensen dagelijks veertig minuten tot een uur. Volgens NSwoordvoerder John Krijgsman is het hoogstens een kwart, de helft reist niet langer dan een kwartier . Behalve de precieze rittijd, is de trein vaak een onderdeel van een reis. Daarvóór zit je op de fiets, in de bus of in de metro. Soms zijn er vertragingen. En dan moet je soms dus plassen. Of poepen, als je een man bent.
vervoermiddelen hebben ook geen toiletten Andere
‘In de sneltram van Utrecht naar Nieuwegein zit ook geen wc,’ zegt Krijgsman. Ook niet in de Randstadrail, de bus, de Berlijnse SBahn, de Londense subway, op trajecten van de Syntustrein in Oost-Nederland. Volgens reizigersorganisatie Rover zijn er over de toiletloosheid van de Syntustreinen genoeg klachten. De metro en SBahn zijn veel goedkoper dan de trein.
reiziger heeft die wc’s nou echt nodig? Welke
De rubriek Stel... verkent wat ook het nieuws had kunnen zijn. Reacties/suggesties:
[email protected]
Er lijkt een brede coalitie van ongelukkigen te bestaan. Mensen met de
Herfstdip? TENERIFE
28°
ziekte van Crohn die last van plotselinge diaree hebben, ouders met kinderen, bejaarden met een zwakke blaas, journalisten met gewoon niet zo’n hele sterke blaas die het psychisch toch wel een heel geruststellend idee vinden dat ze ergens terecht kunnen. Om maar wat te noemen. De Vakbond voor Rijdend Personeel en de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging hebben gisteren een petitie online gezet om de noodzaak van toiletten in de sprinter te benadrukken.
je reis zo plannen het ongemak meevalt Jedatkunt
Je kunt verschillende kanten op met een volle blaas in de sprinter. Je kunt uitstappen. Je kunt niet zeuren en aan iets anders denken. Of pissen in een hoekje van de coupé. Volgens Krijgsman kun je ook prima alternatieve routes vinden op de meeste trajecten. Met een extra overstap kun je met de sneltrein of intercity en die hebben wel toiletten. En dan stap je voor de laatste haltes over op de Sprinter.
in de trein zijn best vaak vies Wc’s
Veel reizigers gaan toch liever niet naar een wc in de trein, omdat ze vaak vies zijn. Ze zijn daarom niet rouwig over de nieuwe sprinter.
onderweg Jeopkunt het station
Dat kan, maar dan mis je je trein. Op bepaalde trajecten is dat niet erg, dan pak je tien minuten later de volgende. Andere treinen gaan slechts een keer per half uur. De wc’s op stations kosten meestal 50 cent en zijn net zo heerlijk schoon als wc’s in de trein. De NS gaat naar aanleiding van de Sprinterdiscussie op minstens honderd locaties extra wc’s creëren, zodat het eigen personeel tussendoor ergens terecht kan.
scheelt de ruimte van acht zitplaatsen Het
Een wc neemt al snel de plek in van acht zitplaatsen, volgens de NS. Dit is omdat wc’s voor gehandicapten toegankelijk moeten zijn. Het is nu dus eerlijker; zowel gehandicapten als niet-gehandicapten moeten de boel ophouden. 1
Oppositie Links gelooft nog in consensus
Wachten op De oppositiepartijen zijn druk met constructief zijn. Er ligt een gapend gat voor een linkse populist die er wél met gestrekt been in gaat. Dirk Jacob Nieuwboer DEN HAAG
...
Knipper even met de ogen. En denk aan dit plaatje. Het meeste rechtse kabinet zit er nu. Het wordt gedoogd door een notoire islambasher. En het wil historisch veel bezuinigen. Hoe moet een beetje linkse politicus daar oppositie tegen voeren? Met gestrekt been erin. Net zo lang beuken tot het er niet meer zit. Maar hoe gaat dat in Nederland? D66-leider Alexander Pechtold zet een symbolische streep. Hij wil ‘voorbij de morele verontwaardiging’ gaan en lekker zaken doen met de nieuwe regering. Met zijn linkse collega’s zeurt hij twee dagen lang om een iets
grotere handreiking van premier Mark Rutte. De redelijkheid druipt ervan af bij hem, Job Cohen en Femke Halsema. En zelfs op uiterst links houdt Emile Roemer het heel bescheiden. Zo laten ze een gapend gat open voor iemand die wél de beuk erin wil gooien. Voor een linkse Geert Wilders. Voor een populist is dit immers een prachtkabinet. Denk eens verder mee: ‘Zo’n staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner’, zou die rode Geert zeggen. ‘Zit zelf in een kabinet dat af wil van dubbele paspoorten, maar als iemand begint over haar eigen Zweedse paspoort, is het huilie huilie. Ze is nog maar een paar weken CDA’er, maar met die slappe ruggegraat zit het wel goed.’
Cadeautjes En zo het hele rijtje af. Staatssecretaris Ben Knapen van Buitenlandse Zaken bijvoorbeeld; die gaat over
EU-top
ONENIGHEID OVER EU-REGELS
50.- korting p.p. op deze reizen:
EGYPTE
27°
DOMINICAANSE 31° REPUBLIEK
8-daagse vliegreis incl. -aparthotel El Duque o.b.v. all inclusive.
8-daagse vliegreis incl. -hotel Three Corners El Wekala o.b.v. all inclusive.
8-daagse vliegreis incl. -hotel IFA Villas Bavaro o.b.v. all inclusive.
vanaf
vanaf
vanaf
499
Met die vuist kun je ook hard op tafel slaan, Job. EVERT-JAN DANIELS/HH
369
779
genoemde prijs is inclusief 50.- korting p.p.
n TE SI EB ET o W H br IS N R! RE VA AA J tio
lu
e av Tr n:
De Duitse bondskanselier Angela Merkel houdt eraan vast dat EU-lidstaten hun stemrecht bij Europees beraad moeten kunnen kwijtraken als ze zich niet aan de begrotingsregels houden. Merkel heeft dat gisteren gezegd bij het begin van een EUtop in Brussel. Ze wil op de top een wijziging van het EU-verdrag afdwingen die het opschorten van stemrecht mogelijk moet maken. Merkel wordt gesteund door Frankrijk, maar de meeste andere lidstaten voelen niets voor haar plan.
Ook voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie noemde het ontnemen van stemrecht gisteren ‘onaanvaardbaar’. Probleem is dat een wijziging van het EU-verdrag nogal een gedoe is. Alle lidstaten moeten dat goedkeuren waardoor zo’n proces heel lang kan voortslepen. Nationale referenda zorgden afgelopen keer voor veel vertraging. Toch is de kans groot Duitsland en Frankrijk hun zin krijgen, denken waarnemers.
Barreltje kopen?
Wel nog beschikbaar:
Wie dat kan betalen?
Dan ben je te laat. De Aston Martin die werd gebruikt in meerdere James Bondfilms is deze week al geveild voor 2,6 miljoen pond.
Het huis van Michael Jackson. De villa die in 2008 voor 38 miljoen werd aangeboden is nooit verkocht. Inmiddels wordt er slechts 27 miljoen gevraagd.
Wellicht de topfunctionarissen in het onderwijs. Hun inkomen steeg vorig jaar opnieuw: 60 van hen verdienden 30 procent meer dan een ministersalaris.
Eerst
Israël Palestijnse wijk plat
Misschien zij wel Ahmed Marcouch Omstreden standpunten, vaak in de publiciteit, buitenbeen in zijn eigen partij. Klinkt dat bekend? Of is Marcouch toch te rechts om de linkse Wilders te worden?
Hans Spekman De VVD moet RECHTS zijn, schreef Wilders in het tienpuntenplan dat leidde tot zijn vertrek. Spekman zal proberen de PvdA weer LINKS te maken. Of opstappen.
Ineke van Gent Volks lichtpuntje van GroenLinks. En komt ook nog eens uit de provincie. Knalde zichzelf met een campagne al stukken hoger op de kieslijst. Dat smaakt naar meer.
Maarten van Rossem Je bent dol op ’m of je haat ’m. Niemand kan het anti-Wildersgeluid zo goed vermopperen als hij. En het schijnt dat veel mensen er nog om moeten lachen ook.
de linkse Wilders Ontwikkelingssamenwerking, een linkse hobby. Roemer van de SP stelde nog net één vraag over het wanbeleid bij uitgeverij PCM waarbij hij betrokken was. Rutte nam niet de moeite te antwoorden. De bonus van 1,5 miljoen euro die Knapen kreeg van PCM werd niet eens genoemd. ‘Juridisch zal het allemaal wel weer kloppen’, zou de linkse Wilders zeggen. ‘Maar het is een schande dat die man op Ontwikkelingssamenwerking zit. Zijn voorgangers waren misschien Sinterklazen, maar we hoefden toen niet bang te zijn dat ze de cadeautjes voor zichzelf hielden.’ Er zijn een paar tegenargumenten om het niet zo te doen. Om wel netjes te blijven. Constructief oppositie voeren wordt aan het Binnenhof op prijs gesteld. Die houding zou passen bij een land dat van consensus aan elkaar hangt. Waarin iedereen met iedereen moet kunnen regeren. Vriendelijk blijven. Niet al te grote
SNOEIEN ...
NICO
DIJKSHOORN
I
k heb, als ik dit schrijf, twee dagen lang naar het debat over de regeringsverklaring gekeken en ik voel een zekere weerzin om woorden te gebruiken. Je krijgt opeens zin om maanden lang zwijgend naar water te kijken. Zo ontstaan kluizenaars. De walging voelen als
Dan de angstfactor. Als de oppositie zich niet constructief opstelt, drijven ze VVD en CDA nog verder in de handen van Wilders. Euh? Nog verder? Rutte gaat ieder week koffie drinken met Wilders om te checken of hij nog goed in zijn vel zit. Hoe veel verder wil je het nog hebben? Ook veel gehoord: juist met Rutte is er zaken te doen, omdat hij een minderheidskabinet leidt dat op veel punten de oppositie nodig heeft.
Klopt. Maar wie heeft die steun nou nodig? Rutte toch? Híj, en niet de oppositie, moet zeuren als de handreiking niet ruimhartig genoeg is. ‘Meneer Rutte, u zoekt het maar uit met uw hand’, zou een linkse Wilders zeggen. ‘Als u met dit verschrikkelijke kabinet nog iets fatsoenlijks kunt bedenken, zie ik het wel.’ Hoeveel bezwaren je ook kunt bedenken tegen keihard oppositievoeren, er is één belangrijk argument vóór te geven: je wint er de verkiezingen mee. Zo kwam de PVV op 24 zetels. En ook de VVD begon haar gestage opmars toen zij écht, en dus harder oppositie ging voeren. Misschien past het niet bij Cohen, Halsema en Pechtold om alleen maar tegen te zijn. Misschien is Roemer toch te netjes. Maar als ze het zelf niet doen, staat er vroeg of laat wel iemand anders op die de kansen ziet. Buiten hun partijen. Of er in. Geert Wilders zat ooit ook in de VVD. 1
de stembanden gaan trillen. Daar komt weer een woordje, je wilt het niet zeggen, je slikt, het worstelt zich naar boven, de mond gaat open en je hoort jezelf ‘snoeien’ zeggen. Snoeien was het woordje van dit debat. Er werd heel hard om gelachen. Een maand geleden was het favoriete woordje nog ‘vingers’. Vingers die je moest tellen. Want zo werkt het. Politiek moet grappig zijn anders is het niet leuk. Dan zappen de mensen weg. Je zegt ’s middags het in drie dagen bedachte woordje ‘kopvoddentaks’ en dan komt een half uur later Femke Halsema aan het woord en die zegt tegen jou of je niet eens moet gaan denken aan een waterstofper-
oxidetaks. Goochelen met woordjes, dat doet men het liefst in de Tweede Kamer. Vooral als de camera’s draaien. Marcel van Dam is de schuldige. Die zei ooit in een debat dat Nederland belubberd werd. Een verwijzing naar de naam van de minister-president Lubbers. Daar is het misgegaan. Daar is de politicus voorgoed veranderd in een stand-up comedian. Iemand die schaaft aan zijn act. Iemand die teksten spreekt en schalks de zaal inkijkt. Steeds maar weer op zoek naar de gulle lach. Kort nadat Mark Rutte een maand geleden had gezegd dat dit voor rechts een kabinet was om je vingers bij af te likken, zat het team van Co-
vijanden maken, want dat kan later tegen je werken. Dat argument kan na de opkomst van de PVV de prullenbak in. Als er iemand is die de afgelopen jaren collega’s heeft beledigd, dan is het Geert Wilders wel. En met wie zitten VVD en CDA in een ‘politieke samenwerking’? Met wie lachen Rutte en Maxime Verhagen zich schouderkloppend door persconferenties heen? Juist.
Koffie
5
De wereld wil een mooi Jeruzalem, wegwezen jullie Israël gebruikt het Oude Testament om zich heel Jeruzalem toe te eigenen. De historische waarheid doet er niet zo toe. Eva Ludemann AMSTERDAM
...
Aartsvader Abraham picknickte er met Melchizedek, de koning van Salem. De wijze koning Salomo, die even verderop de eerste Joodse tempel bouwde, zong er liederen. En ook zijn vader, koning David, die de plek ruim 3000 jaar geleden voor het eerst innam, zocht hier vertier. ‘Hier’ is in de vallei net buiten de muren van het oude Jeruzalem. Bij de Oostpoort, om precies te zijn. Waar burgemeester Nir Barkat het toeristische project ‘De Koninklijke tuinen’ heeft gepland. Maar waar ook de Palestijnse wijk Silwan ligt, die gedeeltelijk tegen de vlakte moet om burgemeesters droom waar te maken.
Fundament Geen probleem, zegt Barkat. De Palestijnse huizen zijn namelijk gebouwd zonder vergunning. Dat klopt, want Israël geeft liever geen bouwvergunningen aan Palestijnen. Die zien zich daardoor genoodzaakt de natuurlijke groei van hun wijken op andere manieren op te lossen. Sinds Barkat twee jaar geleden aantrad als burgemeester is Silwan het belangrijkste stukje Jeruzalem. Zijn stelling: de nederzetting van de Israëliet koning David (1004 voor Christus) is het fundament van Jeruzalem. Daarom is de stad ook nú van Joden. En dus niet van Palestijnen.
Barkat laat zich hierdoor niet ontmoedigen. De oud-zakenman wist zijn plannen deze zomer te verkopen aan de gemeenteraad, die akkoord ging met de vernietiging van de huizen in Silwan. Daardoor worden in totaal ruim duizend Palestijnen dakloos. De afgelopen paar jaar hebben met Barkats goedkeuring al zeker 450 Joodse kolonisten huizen in Silwan gebouwd. De kolonisten – van wie de helft orthodoxe Amerikaanse Joden zijn– worden bewaakt door militairen die op hun daken verblijven.
Upgrade ‘De wereld wil dat dit stuk land mooi is en aantrekkelijk voor toeristen’, beargumenteert Barkat. ‘We upgraden het gebied, we verbeteren er de levenskwaliteit voor íedereen.’ Dat de VN en de EU zijn plannen in strijd met het internationaal recht noemen, doet hem weinig. In de City of David wordt met elke minuut het idee van een Palestijns deel van Jeruzalem verder ondermijnd. Tientallen mannen graven hier een antieke tunnel uit, die onder de oude stadsmuur door naar Silwan leidt. Het is door deze tunnel dat koning David Jeruzalem innam, heet het. Over niet al te lange tijd wordt zo het Joodse gedeelte van de Oude Stad met Oost-Jeruzalem verbonden. Dan is Jeruzalem weer één stad. Ondeelbaar. Precies wat de burgemeester wil. 1
Helemaal niets Barkat heeft één probleempje: bewijs. Dat is er niet. De Israëlische archeoloog Rafael Greenberg graaft al sinds 1978 in de ‘City of David’, de resten van wat ooit het lommerrijke oord was van koning David. Gangen zijn blootgelegd, een bron en kamers. Maar niets, echt helemaal niets, wijst erop dat David hier ooit is geweest. Of koning Salomo en zijn opvolgers. Alleen van Jezus’ aanwezigheid zijn bewijzen gevonden.
hen schuimbekkend om tafel om deze beeldspraak om te zetten in politieke satire. Het werd zo iets armzaligs als: de rest van Nederland kan zijn vingers na gaan tellen. Een beetje braaf. Ik zou hebben gekozen voor: ‘Kijk, hier Rutte, dit is één vinger en je weet waar je hem kunt stoppen.’ Maar dat doet niemand. Het moet woordspelerig zijn op een zaterdagavond-niets-aan-de- hand-showmanier. Zoals nu met groeien en snoeien. ‘Ja meneer Rutte, zoals u weet houd je van snoeien een hoop rotzooi over en de kunst is om die zo goed mogelijk te gebruiken’. Hahahaha. ‘Meneer Pechtold, ik heb een flat, met een stenen balkon.’ Hahaha.
Joods of Palestijns erfgoed? REUTERS
Ik had hier, veel eerlijker en directer gekozen voor: ‘Als je nog een keer met zo’n kinderboekenvergelijking komt, gooit ik een zesliterfles pokon in je reet om te kijken of er een buitenlander uitgroeit.’ En daar dan weer op door associëren. En lachen. 1
Nico Dijkshoorn is dichter/schrijver/ muzikant. Het liefst alle drie tegelijk. Op een podium.
Geen beren meer op de weg
Effe buienradar checken
Alles om op te vallen
Het parlement van Bulgarije heeft gisteren besloten de wet op de jacht aan te passen. Daardoor mag voortaan weer op bruine beren worden geschoten.
Wie de Mount Everest beklimt, kan voortaan de Blackberry of iPhone meenemen. In het basiskamp op 5.360 meter hoogte is sinds kort mobiel internet.
Een Amerikaanse politicus heeft zijn excuses aangeboden voor een campagneflyer waarop Duitse Wehrmachtsoldaten te zien zijn.
" " ! " " " " "
! '5%*#3/#05''3%63'15'.'6.'060-'34&13(#/ 5#&+10 .+)5+0*'58'45'.+,-&''.7#0&'45#& 2/+065'0.112#( 45#0&7#0&'53#/8'.-'6$+00'0 /+065'0*#35,'45#& $3'0)5'5*15'.$'4%*+-517'3/1&'30+0)'3+%*5'-#/'34 ''0)';'..+)3'45#63#05'0+0&'.1$$:7#0*'5*15'.*''(56 5'7'04)3#5+451')#0)515*'5+05'30'5 +,-1/'0&7113&''. 711366-605)3#5+42#3-'3'0013/##.631 2'3)+0 &'2#3-''3)#3#)'7#0*'5*15'. "*''(5)''0&63'2#3-''3 -145'0+0&'45#&'0)''02#3-''3231$.'/'0
23+,42'32'3411012$#4+47#0''0 2'341104-#/'3'0 -+0&515 ,##3)3#5+412&'-#/'37#0&'16&'34 "$'5##.5)>>03'4'37'3+0)4-14 5'0'45#&'6.'0*'(52'3 1-51$'3 ''0%6.5663$'.#45+0)7#0 17'3&'-#/'323+,4 ';'$'.#45+0)&+'0565'32.##54'5'71.&1'0
'5#33#0)'/'05+412$#4+47#0$'4%*+-$##3*'+&'0'+)'0 7'371'3'0)'.&+)5/ /##35
= 17'30#%*5+0)+0''0 2'341104-#/'3 = 9;''36+5)'$3'+&105$+,5$6(('5 =+0(13/#5+'17'3&'-'345/#3-5'0 =)3#5+42#3-'3'0
#0##310;'8'$8+0-'.1($'.6563'!3#7'. < 1(' /#+.0##3/'3%63'(6563'53#7'. 0.1 7 7 ''34##0-1/45)'0#&3'4)')'7'04
!!!! ! %#5')13+'3'+;'0*15'.17'30#%*5+0)'0
8eie!
edit
Naast een gevarieerde beursvloer tevens een veelzijdig congresprogramma met thema’s als: • Durf jij het risico van een stralende carrière bij de Rijksoverheid aan? • Verdient Europa jouw talent? Traineeships en banen bij de EU • De gemeente heeft de ideale baan. Ook voor jou!
Ontdek jouw mogelijkheden bij de Overheid
vrijdag 12 en zaterdag 13 november Amsterdam RAI
Voor meer informatie en gratis entree ga je naar
www.carrierebeursoverheid.nl
Onderstaande organisaties, bekend op 26 oktober 2010, zijn aanwezig met een stand en/of workshop(spreker) tijdens de Carrièrebeurs Overheid. Voor het actuele overzicht ga je naar www.carrierebeursoverheid.nl.
LETTERFACTORY written for success
De Carrièrebeurs Overheid is een onderdeel van
Eerst
Aandelen Hogere tarieven funest voor smallcaps
‘Euronext piepelt kleinere bedrijven’
7
BAS van de zuidas bekijkt oude vakantiefoto’s
Het kleinere aandeel wordt duurder. Dat lijkt de doodsteek voor bedrijven die geld nodig hebben. (lees: banken en effectenhandelaren) die de aandelen verhandelen en er uiteindelijk voor zorgen dat ze ook bij beleggers terechtkomen. De zakenbankier vindt dat geen goed argument. ‘Die tariefsverhoging voor kleinere aandelen slaat nergens op. Euronext heeft dat geld helemaal niet nodig. Het is gewoon een teken dat ze de kleine effectenhuizen op de beurs niet serieus nemen. En ook dat ze de handel in kleine bedrijven, die het toch al zo moeilijk hebben om aan geld te komen, eigenlijk niet belangrijk vinden.’ Euronext-woordvoerder Alice Jentink bezweert dat de maatregel ook niet bedoeld is om kleinere bedrijven te ontmoedigen om naar de beurs te gaan. Integendeel. ‘We doen er juist alles aan om het ook voor kleinere bedrijven zo gemakkelijk en aantrekkelijk mogelijk te maken om naar de beurs te komen,’ zegt zij.
Tjeerd Wiersma AMSTERDAM
...
Sommige aandelen zijn meer gelijk dan andere. Dat is de boodschap die beursbedrijf Euronext ons lijkt te willen vertellen. Vanaf volgende week wordt het verhandelen van kleinere aandelen voor handelshuizen op de beurs namelijk duurder dan het aanen verkopen van aandelen in grote en middelgrote bedrijven. Transacties in kleine aandelen gaan dan gemiddeld 1,60 euro kosten, terwijl de handel in grote en middelgrote fondsen 0,60 tot 1,25 euro per transactie gaan kosten. Het is slecht nieuws voor kleinere bedrijven. Het opkrikken van de tarieven komt hun verhandelbaarheid op de beurs namelijk niet ten goede. En dat terwijl ze al langer klagen dat ze te maken hebben met dalende handelsvolumes waardoor een beursnotering voor hen steeds minder aantrekkelijk wordt. En ook voor kleine bedrijven die een beursgang overwegen is de verhoging nou niet bepaald een prikkel. Wat heb je immers aan een beursgang als er nauwelijks in je aandeel wordt gehandeld?
Moordend Dat de grotere aandelen goedkoper worden, is vanuit het oogpunt van Euronext goed te begrijpen. Het beursbedrijf moet wel. Anders houdt het de moordende concurrentiestrijd met zogenoemde (bij het grote publiek tamelijk onbekende) ‘alternatieve handelsplatformen’ als BATS, Chi-X en Turquoise niet vol. Die bieden de aandelen in ook Nederlandse grote en middelgrote bedrijven namelijk al langer goedkoper aan dan Euronext. Dat de kleintjes daaronder moeten lijden, ligt volgens kenners veel minder voor de hand. Op die manier wordt hen een belangrijke manier om financiering te krijgen ontnomen, vinden zij. De beurs is voor kleine bedrijven die willen groeien
Servië
Handelen wordt duurder. HH
‘Euronext verdient, maar verliest ook helemaal niets op die kleine aandelen.’ Anonieme zakenbankier
namelijk een van de gemakkelijkere manieren om geld op te halen. ‘Het is een teken dat Euronext kleine bedrijven niet serieus neemt en een heel slecht signaal naar het kleinere bedrijfsleven,’ zegt een anonieme zakenbankier die veel beursgangen van kleine ondernemingen heeft begeleid. Euronext verdedigt het verhogen van de tarieven door te zeggen dat kleinere aandelen meer administratieve rompslomp met zich meebrengen en dat dat de beurs dus geld kost. En dat het die kosten wel moet doorberekenen aan de (markt-)partijen
MI6
Baas James Bond in het wild Voor het eerst in de geschiedenis sprak de baas van de Britse buitenlandse inlichtingendienst in het openbaar. ‘Marteling is illegaal.’
Flauwekul
Redactie buitenland
De zakenbankier vindt het flauwekul. ‘Euronext snijdt kleine bedrijven juist de pas af door de aandelen duurder te maken. Bovendien wordt het ophalen van geld met een beursgang er voor hen op deze manier ook bepaald niet interessanter op.’ Dat kleine bedrijven het fiks moeilijk hebben met het aantrekken van financiering dan grotere, bleek onlangs nog uit de Financieringsmonitor Grote Bedrijven en de Financieringsmonitor MKB. Van de grote bedrijven die financiering zoeken, krijgt 68 procent deze ook geheel. Voor mkb-bedrijven ligt dat percentage lager. Van hen krijgt slechts 33 procent de gevraagde financiering. Een beursgang, of door het uitgeven van nieuwe aandelen op de beurs om alsnog aan het benodigde kapitaal te komen, lijkt voor kleinere bedrijven door de maatregel van Euronext ook niet echt een optie meer. ‘Euronext is alleen geïnteresseerd in de belangen van grote bedrijven en de kleintjes lijden daar onder,’ zo vat de zakenbankier het samen. 1
AMSTERDAM
...
Zijn codenaam is ‘C’ (Chief). In het echt heet hij Sir John Sawers. Als chef van de Britse buitenlandse inlichtingendienst MI6 deed hij onlangs iets unieks: spreken in het openbaar. In een speech verdedigde hij voor de Vereniging van Hoofdredacteuren in Londen de noodzaak van geheimhouding voor het functioneren van ‘zijn’ dienst, zo meldden Britse media gisteren. Hij stelde dat de geheime operaties van MI6 ‘van cruciaal be-
lang zijn om Groot-Brittannië veilig te houden’. De 55-jarige spionnenbaas zei ook niets te willen weten van het inzetten van marteling als middel om informatie te bemachtigen. ‘Marteling is illegaal en onbestaanbaar onder alle omstandigheden. Wij hebben niets te maken met dat soort praktijken.’ De activiteiten van MI6 zijn vrijwel altijd geheim, maar de organisatie geeft de laatste tijd iets meer openheid van zaken. Zo werd deze zomer het salaris van Sawers bekend (169.999 pond, oftewel 194.816 euro) en lekte andere persoonlijke informatie uit via de Facebook-pagina van zijn vrouw. Zo toonden Britse media een weinig flatteuze foto van Sawers in zwembroek. James Bond had erom kunnen lachen. 1
20% korting op de gehele wintercollectie tegen inlevering van deze coupon
Vetpot
De Servische regering heeft de beloning voor informatie die leidt tot de opsporing en arrestatie van Ratko Mladic verhoogd van 1 miljoen naar 10 miljoen euro. Dat meldde de krant Blic in Belgrado gisteren. De voormalige commandant van het Bosnisch-Servische leger wordt sinds 1995 door het Joegoslavië Tribunaal gezocht wegens oorlogsmisdaden, waaronder de massamoord in Srebrenica.
Zakenbankiers die op zoek zijn naar de hoofdprijs, kunnen het beste kiezen voor een loopbaan bij Deutsche Bank. Dat blijkt uit een gisteren gepubliceerde inventarisatie van persbureau Bloomberg. Dat is verassend, want vaak is aan genomen dat Amerikaanse zakenbankiers het meeste verdienen. Bij de grote Duitse bank, waar meer dan 16.000 mensen op de zakenafdeling werken, bedroeg het gemiddelde salaris inclusief bonus ruim 285.000 euro.
Bij Goldman Sachs, de bank die bekendstaat als de meest prestigieuze, ging een bankier met een gemiddelde beloning van 308.000 dollar (223.000 euro) naar huis. Bij Goldman Sachs werken ruim 35.000 werknemers. De Amerikaanse bank kortte dit jaar 30 procent op de gemiddelde beloning van bankiers. Bij Deutsche Bank was de daling veel kleiner: 4 procent. Zakenbankiers krijgen traditioneel een kerstbonus. Daarvoor heeft Deutsche Bank alvast 4,6 miljard euro opzij gezet.
Kusje van grootmoeder
17.500 woorden
Een zedig kusje van een oma aan haar man kan volgens Joodse basisscholen in Antwerpen niet door de beugel. De scène is uit een kinderboek gecensureerd.
Dat is de hoeveelheid woorden van Nederlandse origine die wetenschappers vonden in 138 vreemde talen.
PRIJS MLADIC WAS IK MAAR DUITSE BANKIER IS VERHOOGD
crocs store rotterdam Oude Binneweg 102a
the crocband hilined kids
8
Perspectief
Games De beste vrouwengames draaien op sekseclichés
Spelen met vooroordelen Een goede Arjan Terpstra ... vrouwengame rouwen kunnen niet kaartlezen, niet autorijden bevestigt alle en zijn slecht in rekenen. Vrouvooroordelen. wen vatten negatieve feedback Vrouwen spelen persoonlijk op en de sfeer is bepalend in een sociale situatie. Zomaar ze daarom wat vooroordelen, waar elke spreekwoordelijke oom op het feestje welmassaal. De eens pret mee heeft gehad. Maar, surprise, die spreekwoordelijke oom vraag ‘was heeft gelijk, als hij tenminste zo slim is om het onderwerp op vrouwengames te houden. Makers van vrouwill das Weib’ wengames – mannen én vrouwen – weten dat een spel pas succesvol is als is zo goed als je alle clichés – voor de duidelijkheid: ook de positieve – over vrouwen cenbeantwoord. traal stelt bij je gameontwerp.
V
Vrouwengames?
‘V
rouwengame’ is als verzamelbegrip verre van courant. Als het artikel hiernaast van vrouwengames spreekt, wordt bedoeld: games die vooral door vrouwen worden gespeeld. Daaronder valt simulatiespel The Sims, waarvan ontwikkelaar Lucy Bradshaw toegaf dat het een ‘gelukkig toeval’ was dat vrouwen massaal voor het spel vielen. Aan de geïnterviewden voor dit stuk is gevraagd of er in de toekomst een kast in de gamewinkel komt te staan met opschrift ‘vrouwengame’. Nog even niet, was het antwoord: hoewel vrouwen zich niet langer schamen als ze een spelletje doen, kan een game nog niet onder die noemer op de markt worden gezet, omdat veel vrouwen nog steeds niet graag met games worden geassocieerd. 1
Als vrouw je man wel eens toegevoegd dat hij ‘met zijn neus’ zoekt, als zijn paspoort zogenaamd weer eens niet in de lade ligt? Heeft te maken met het feit dat vrouwen beter zijn in het ontdekken van kleine voorwerpen in een rommelige omgeving. En omdat het cliché klopt, zijn zoek- en vindspellen razend populair, zoals Princess Isabella: A Witch’s Curse. Sta je er altijd van versteld hoeveel meer praktisch werk een vrouwelijke secretaresse verzet ten opzichte van haar mannelijke collega? Vrouwen zijn aantoonbaar beter in timemanagement – en houden dus van de Sims. En zit je dochtertje van twee uren kraaltjes op kleur te rijgen, terwijl haar tweelingbroertje een chaotische bende maakt van zijn collectie autootjes? Meisjes zijn beter in micromanagement en spelen daarom als ze groot zijn het liefst uren match-three spellen (‘drie-op-een-rij’) als Zuma, Balloon Shooter of Bejeweled.
Marktleider ‘De meest gestelde vraag in onze studio is: wat vinden onze ijkpersonen ‘Marie en Sofie’ ervan?’, zegt Michel Maas, artdirector van het Eindhovense gamebedrijf Zylom/RealGames. Zylom maakt al jaren casual games, internetspellen met miljoenen gebruikers, en tachtig procent van die spelers is vrouw. Het bedrijf behoort tot de wereldwijde marktleiders op dit terrein, dus het kan niet anders of zij weten wat vrouwen willen. Maas: ‘Je krijgt een bepaald gevoel bij wat werkt en wat niet. En daar is helemaal niets geheimzinnigs aan. Als er een probleem rijst over een nieuwe titel, vragen we elkaar op de werkvloer wat iemands moeder of
zus ervan zou vinden, en dan heb je doorgaans je antwoord wel.’ Voor Maas is zo klaar als een klontje dat je clichés over vrouwen in acht moet nemen als je aan een spel werkt. Neem het vooroordeel dat vrouwen geen kaart kunnen lezen, een ruimtelijk inzicht-probleempje uit het preTomTom-tijdperk. Maas: ‘We hebben hier een game gemaakt die Lotus heet. Daarbij moest de speler bloemencombinaties aanklikken in een draaiend vlak. Vanuit je ruimtelijk inzicht werd duidelijk waar de bloemen heendraaiden, zodat je je muis op tijd naar die plek kon sturen. Dat bleek bij de vrouwen uit de testgroep alleen maar irritatie op te wekken. Dat spel is daarna grondig aangepast.’ Maas heeft nog een praktijkvoorbeeld: vrouwen hebben soms moeite met negatieve feedback in games. ‘Zinnetjes als ‘game over, you die’, daar lezen vrouwen over het algemeen veel meer in dan mannen doen. Voor mannen is ‘game over’ een onderdeel van de competitie, van hetgeen dat het spel uitdagend maakt. Vrouwen ervaren zo’n regeltje op betrekkingsniveau, zien het als een afwijzing. Mannen denken: ik zal je laten zien dat ik het kan en starten het spel nog een keer op. Vrouwen voelen zich afgewezen.’
Context Maas’ woorden moeten gelezen worden in de context van zijn werkzaamheden: spellen bouwen die zoveel mogelijk mensen aanspreken, om daarmee adverteerders aan te trekken die rond de online games reclame willen maken. Dat er vrouwen bestaan die wél kaart kunnen lezen en pas voldaan zijn als ze een intensieve deathmatch-sessie in Medal of Honor achter de kiezen hebben, hoef je bij Zylom niemand te vertellen. Maar als je werkt met miljoenen bezoekers, gaat ook de wet van de grote getallen tellen – en kom je dus in de basisvormen van je spel terug bij een aantal aannames over wat ‘vrouwen’ zijn. Zoals ‘vrouwen houden van puzzelen’, schrijven de Canadese gameontwerpers Brenda Gershkovitch en Kirsten Forbes in een gezamenlijke mail. De dames, ‘veteranen’ in gamedesign, richtten deze zomer Silicon Sisters Interactive op, wereldwijd het eerste gamebedrijf dat zich exclusief richt op games ‘voor vrouwen, door vrouwen’. ‘Langzaamaan wordt duidelijk dat er genres zijn die je als typische vrouwengenres kunt zien’, schrijven ze. ‘Dat proces is bij games voor mannen over een jaar of veertig uitgesmeerd, maar heeft geleid tot een reeks basale
spelmechanismen die de markt al heel lang domineren: schiet-, rij-, strategie-, actie- en sportspellen.’ Diezelfde ‘klassieke’ reeks genres valt volgens Gerschkovitch en Forbes binnen afzienbare tijd ook voor vrouwenspellen op te schrijven. ‘Wij denken dat er een serie basale bouwstenen te vinden is en dat die de gamemechaniek bepalen, het ‘hoe er gespeeld wordt’. Dat zijn mechanismen die bij vrouwen meer losmaken dan bij mannen, zoals een competitief schietspel ook eerder een man dan een vrouw aanspreekt. Daarna komt het neer op het aankleden van die basis, het thematiseren van een game en dergelijke.’
Rode koontjes Terug naar het kantoor van Zylom, waar Heart’s Medicine is ingestart, een nieuw ziekenhuisspel dat vanaf 4 november op de Zylom-site gespeeld kan worden. Een timemanagementgame, waarbij de speler co-assistente Allison Heart door de fasen van haar opleiding loodst, terwijl zij tussendoor gestoord wordt door artsen met vierkante onderkaken die digitale rode koontjes op haar wangen toveren. Hier zien we de door Gerschkovitch en Forbes geschetste theorie in de praktijk. De basis is het gegeven dat vrouwen beter zijn in het organiseren van kleine taken, hier vormgegeven als geschuif met patiënten en het op tijd beginnen van handelingen als het opmeten van iemands bloeddruk. Daaromheen de thematisering, de aankleding – in dit geval een Grey’s
Anatomy-achtige ziekenhuisomgeving, inclusief romances. En om het af te maken precies de goede sfeer, positieve feedback (‘You did it!’) en lieve cadeautjes, zoals een leuke nieuwe poster aan de muur bij een bepaalde score. Een poster die absoluut van geen enkele invloed is op het verloop van het spel, maar wel punten kost. Wat overigens geen vrouw op zal vallen, zal de oom op het feestje roepen, want die kan toch geen overzicht houden. Wat ook opvalt: het spelletje is niet roze, juist niet. Iets waar de dames uit Canada zich met hand en tand tegen verzetten, spellen waarvan de maker hoopt: gooi er een roze pony tegenaan en de meisjes gaan steigeren. Gerschkovitch en Forbes: ‘Als het onderzoek naar gamende vrouwen klopt, dan reageren vrouwen fysiek op emotionele en tactiele stimulering. Daaruit volgt dat een aantrekkelijk verhaal met de juiste emotionele resonantie het beste middel is om een vrouw enthousiast te maken voor een spel.’ Een standpunt waar Maas’ collega Bas van den Berg, de producent van Heart’s Medicine, vierkant achter staat. ‘Er heeft hier een tijd een stapel boeken gelegen met de titel Don’t Think Pink. Het punt was dat je dat soort vooroordelen moest vermijden, omdat het te oppervlakkig is. Waar het om draait is het creëren van emotie in een spel, op welke manier dan ook: in tussenfilmpjes, in de aankleding. Alles moet aansluiten bij het verhaal van het spel, anders lopen vrouwen er massaal van weg.’ 1
Hup Holland!
Duopolie
Wedstrijdje
Nederland is wereldwijd marktleider op het gebied van casual games, het genre dat het meeste door vrouwen wordt gespeeld.
De twee grootmachten zijn Zylom/Real Games uit Eindhoven en Spil Games uit Hilversum – reuzen in het segment online casual gaming.
Wie van de twee wint? Zylom claimt de grootste van Europa te zijn; Spil noemt zich ‘marktleider’ met 115 miljoen unieke bezoekers per maand.
Perspectief
9
‘Don’tthinkpink,datiste oppervlakkig.Hetdraaitomhet creërenvanemotieineenspel.’
GETTY IMAGES
Sims
Consolegames
Met wie game ik?
Naast casual games zijn pc-games als Sims populair bij vrouwen, net als online multiplayers als World of Warcraft, waar tweevijfde van de spelers vrouw is.
Dat wil niet zeggen dat vrouwen geen consolegames spelen, al valt daar de verhouding tot de hoeveelheid mannelijke spelers duidelijk negatief uit.
Nieuw is de opmars van vrouwen als gebruikers van games voor telefoons als de iPhone: daar zijn meer vrouwen dan mannen zoet mee.
Weten
10
Octrooi Aardappel als basismateriaal
Verpakt in een geheim mengsel Taai, ijzersterk en volkomen milieuvriendelijk. Met een mengsel van aardappelzetmeel, houtvezel en nog iets geheims verovert PaperFoam de verpakkingenmarkt. den! We hebben gekozen voor een dubbele bescherming. Dat mengsel is geheim, en we hebben een octrooi op de machines, want die zijn toch nèt even anders dan gewone matrijsmachines.’
Marcel Hulspas AMSTERDAM
...
Elke keer dat u een elektronicawinkel, of een winkel voor huishoudelijke apparaten binnenkomt, ziet u er honderden, in één oogopslag: van die handige, voorgevormde verpakkingen met vakjes en bedjes van waaruit al die mooie apparaten u liggen aan te glimmen. Eenmaal aangekocht en uitgepakt, gaat al dat verpakkingsmateriaal linea recta de vuilnisbak in. Doodzonde van al dat plastic (dat weer van aardolie moet worden gemaakt). Veel fabrikanten willen er daarom vanaf; ze willen een milieuvriendelijk imago en schakelen over papieren verpakkingsmateriaal. Maar dat is lang zo milieuvriendelijk niet, het is niet sterk en wanneer het vocht opneemt, valt het subiet uit elkaar. Nee, dan PaperFoam. Taai, ijzersterk, volkomen milieuvriendelijk. En je kunt het weggooien met het oud papier, zo onthult Mark Geerts van PaperFoam bv in Barneveld: ‘PaperFoam is gemaakt van geschuimd zetmeel. Aardappelzetmeel of tapiocazetmeel. Daar stoppen we wat houtvezels bij, voor de structuur, en een geheime stof waarvan ik de samenstelling natuurlijk niet ga onthullen maar die verder volkomen onschadelijk is, en zo ontstaat een ‘pap’ waarmee we elke vorm verpakkingsmateriaal kunnen maken die de klant maar wenst.’
Zetmeelgebruik is natuurlijk niet uniek. ‘Nee. Zetmeel is een heel bijzonder goedje waar je heel veel mee kunt. Er bestaan al verpakkingsmaterialen gebaseerd op zetmeel. Wat PaperFoam uniek maakt is dat het om geschuimd zetmeel gaat. Daardoor is het veel lichter, 180 gram per liter. Dat is voor de fabrikant en de verzender van groot belang. Neem zo’n cd-doosje: daar hoeft bij verzending maar één postzegel op in plaats van twee. Dat scheelt de helft aan verzendkosten! Maar het milieuvoordeel speelt een minstens zo grote rol. Steeds meer fabrikanten, denk aan Philips en Microsoft, maar ook veel retailbedrijven zoals Wal-Mart, willen hun CO2footprint verlagen. Hiermee kunnen ze in één keer een grote stap zetten.’ PaperFoam heeft nu vestigingen in Maleisië en de Verenigde Staten. De zaken gaan uitstekend. Ben je niet bang dat een of andere concurrent een stukje PaperFoam uit elkaar pluist en je geheime formule ontdekt? Kan dat? ‘O, dat kan vast. Als voldoende slimme mensen maar lang genoeg hun best doen. Maar voor zover ik weet is de concurrentie daar nog niet mee bezig. We zijn nog niet groot en rijk genoeg, denk ik. Maar dat komt nog wel.’ 1
PaperFoam helpt bedrijven om milieuvriendelijker te worden.
Aardappelzetmeel, zeg je – dus ik kan PaperFoam opeten? ‘In principe wel, maar lekker is het niet. Omdat het grotendeels uit biologisch afbreekbaar zetmeel bestaat, en een klein beetje houtvezel, kan het gewoon bij het oud papier. Papier bevat hetzelfde, alleen dan omgekeerd: heel veel boomvezels en een beetje zetmeel.’ Mark Geerts begon zijn carrière op de ict-dochteronderneming van aardappelmeelgigant Avébé. Dat bedrijf was op zoek naar manieren om zetmeel om te zetten in plastics. Geerts en enkele collega’s waren daar enthousiast mee bezig, toen Avébé begin jaren negentig het hele project stopzette. (Geerts: ‘Zo’n bedrijf is eigenlijk te
VERWIJFDEN OPKLOMPEN ...
MARCEL
HULSPAS
N
ederlanders zijn erg vrouwelijk, zegt de Utrechtse hoogleraar Kees van den Bos. Amerikanen daarentegen zijn heel mannelijk. U begrijpt natuurlijk allang waar Van den Bos op doelt: we overleggen hier te veel. We zijn voortdurend in vergadering, en een
Wat is er nu zo milieuvriendelijk aan? ‘Olie kun je maar eenmaal winnen, en plastics kun je na eventueel hergebruik uiteindelijk alleen maar verbranden. Dat levert CO2 op en dat draagt dus bij aan het broeikaseffect. Zetmeel komt van aardappelen die je ieder jaar teelt. Dat is dus een hernieuwbare bron van grondstoffen. En PaperFoam kan gerecycled worden, en als het uiteenvalt komt er natuurlijk CO2 vrij maar dat wordt in principe weer opgenomen door de aard-
appelplanten. Het is dus volkomen milieuvriendelijk. Tweede voordeel: we gebruiken bij de productie veel minder water dan wanneer je dit soort verpakkingen van pulp maakt. Om pulp te maken moet je eerst kranten en karton weken, en daarna moet je al dat water weer uit die pulp zien te krijgen tijdens het persen, door hoge drukken en door te verhitten. Verpakkingsmateriaal van pulp vergt dus enorm veel water en energie. Die zijn in principe natuurlijk voor een deel terug te winnen, maar PaperFoam gebruikt überhaupt veel minder water en energie, dus dat is veel beter.’ ‘En het produceren is heel eenvoudig: we krijgen gewoon zakken zetmeel uit de aardappelmeelfabriek,
(in onze ogen) goede baas is een baas die net zo lang doorpraat totdat iedereen volledig uitgeput is en met zijn compromisvoorstel instemt. Dat noemt Van den Bos (maar hij niet alleen, natuurlijk) erg vrouwelijk. Waarom eigenlijk? Vrouwen streven altijd naar consensus, zo luidt het cliché. Naar rust en orde. Ze kunnen niet tegen stress. Ze zijn bang fouten te maken. Sterker nog, ze gaan, als het erop aankomt, echt fouten maken. De Italiaanse econoom Marco Paserman analyseerde ooit ruim 200 tenniswedstrijden van mannen en vrouwen tijdens grandslamtoernooien, en constateerde dat vrouwen op cruciale momenten vaker
mis gaan slaan. De mannelijke tennissers lieten op die momenten géén dip zien. Volgens Paserman is tennissen zoiets als besturen en is dat de reden dat we zo weinig vrouwen in de top aantreffen. De man treft geen blaam; het is gewoon het vrouwenbrein dat op cruciale momenten faalt. Het aardige aan deze vrouwonvriendelijke hypothese is dat ze ook gebruikt kan worden om het falen van de man te verklaren. Bijvoorbeeld als het gaat om schooluitval. Onder vroegtijdige schoolverlaters zitten veel meer jongens dan meisjes. Al zo’n 15 jaar maken veel meer meisjes dan jongens het vwo af, en de universiteiten zitten tjokvol meiden. Hoe
log om zo’n nieuw idee door te zetten.’) Hij en enkele anderen gingen daarna zelfstandig verder, en zo ontstond in 1998 PaperFoam.
daar voegen we vezels aan toe en ons geheime mengsel en dat gaat met een beetje water in een doodgewone mixer.’ Dat geheime middel, is dat waar jullie octrooi op hebben? ‘Juist niet! Als je een octrooi aanvraagt, moet je dat publiceren en dit recept willen we nu net geheimhou-
Voor meer informatie: www.PaperFoam.com Voor een rondleiding door de fabriek, van zetmeel tot verzending: www.depers.nl/PaperFoam Meer weten over octrooien? Kijk op: www.agentschapnl.nl/octrooicentrum
dat komt? Heel eenvoudig. De jongens krijgen geen eerlijke kans doordat het onderwijs ‘gefeminiseerd’ is. Volgens de een komt het doordat er veel meer vrouwen dan mannen voor de klas staan, waardoor jongens geen rolmodel meer hebben. Volgens anderen is er tijdens de lessen geen aandacht meer voor competitie, maar alleen voor ‘samenwerken’. En daar vinden jongens niks aan. En dus gaan ze spijbelen. En opnieuw is de onschuld van de man bewezen. Maar even terug naar Van den Bos. Als Nederland werkelijk zo ‘vrouwelijk’ is, als we hier werkelijk gebukt gaan onder een excessieve overlegcultuur – waarom zitten we dan hier,
in dit land, met een ernstig mannenoverschot aan de top? Zouden die dan niet, net als die middelbare scholieren gillend op de vlucht moeten slaan? Naar de tennisbaan, bijvoorbeeld? Dat doen ze niet. De Nederlandse bestuurders vinden het blijkbaar prima, al dat geklets, al die consensuszoekerij. En weet u waarom? Omdat dat in ons land nou net mannelijk is. Nederland is dus ook mannelijk. Alleen zijn Nederlandse mannen geen Amerikanen. Maar met een dergelijke conclusie bereik je natuurlijk nooit de kolommen van de Journal of Personality and Social Psychology. Daar lezen ze graag dat buitenlanders verwijfd zijn. 1
Op tijd beschimmeld
Valstrik voor valstrikker
Maat voor succes
De Groningse promovendus Zeng Chen heeft aanwijzingen gevonden dat ook gistcellen beschikken over een ingebouwde biologische klok.
Britse biologen hebben een insect ontdekt dat in een spinnenweb klimt en dan doet alsof het vastzit – om de spin te kunnen grijpen en op te peuzelen.
Volgens de Rotterdamse promovenda Stefanie Tzioti hebben de adviezen van consultants die dure pakken dragen en dikke auto’s rijden meer impact.
style
11
Marks Soort Mensen; door Mark Koster, Maarten Bloem en Persis Bekkering
Q&A
MSM agenda Eindelijk Sinterklaas
René is jarig en wij neuriën wel een deuntje mee Elke vrijdag verklappen we waar MSM volgende week opduikt om te eavesdroppen, stoken of in te palmen.
Maandag Theater combineren met Michelinsterrenvoer, dat is wat Palazzo doet. Chefkok Herman den Blijker mag dit seizoen doen alsof hij daadwerkelijk zelf elke avond de jus op uw bord giet. We gaan vandaag even copieus met hem lunchen. Later in de middag vragen we Johnny de Mol waarom hij voor een nieuw programma stunts gaat uithalen.
Dinsdag U wist het nog niet, maar René Froger wordt vijftig. Het wordt de hele week nogal publiekelijk gevierd en zijn pr-mensen doen heel
geheimzinnig. Wat geen geheim is, is het feit dat Froger vanavond in Carré wordt toegezongen door allemaal muzikale collega’s, wij neuriën wel een deuntje mee.
Woensdag Ein-de-lijk. De nieuwe film van cinematograaf Dick Maas, de enige Nederlandse regisseur die weet dat je pulp met een hoofdletter P schrijft, gaat in (gala)première. Na al het gehuil over een filmposter kunnen we nu gewoon genieten van zijn horrorverhaal rond een moordende Sint Nicolaas die (buiten beeld) mensen onthoofdt.
...
Donderdag Tim Akkerman, die ooit in de band Di-rect zat, brengt een plaat uit. Bij een voorproefje tijdens het Televiziergala coverde hij wat nerveus een deuntje van Udo Jürgens (weet u nog, die van Gib mir deine Angst).
Vrijdag Vandaag is er wéér iets onbekends te doen rond het feit dat Froger een halve eeuw ronddoolt op deez’ aarde. Wat wordt er van ons verwacht? Dat we onze agenda vrijhouden? (Dat doen we natuurlijk gewoon hoor). 1
Amsterdam, 19:58 Lancering ‘JFK Style’
Hèhè... eindelijk een mannenavondje Na een weekje met veel feminiene perikelen werd het tijd voor bier en hamburgers. Redactie MSM AMSTERDAM
...
Deze week was er volop aandacht voor de vrouw en haar strubbelingen op liefdes- en voorplantingsgebied. Hij werd ingeluid met de publiekspremière van de documentaire Ei voor later (maandag op de buis), van Marieke Schellart, die tobt over de houdbaarheid van haar ovaria; wordt het invriezen of verliezen? Verder presenteerden twee dames die amoureus verkeerden met strafpleiter Bram Moszkowicz een boekje vol datingtips en een mannenarchetype-meetlat onder de noemer Wat wil de man? Nou, de man wil ook wel eens een feestje voor zichzelf. Goddank mochten we langskomen bij een typisch masculien evenementje: de lancering van JFK Style, een speciale mode-editie van JFK. Het was als een warm bad vol testosteron, mede omdat er naast de reguliere feestjes-koek en -zopie ook bier uit flesjes en vette hamburgers op servetten werden uitgedeeld. Beau van Erven Dorens was helaas
witte sokken in het straatbeeld, pleitte voor de stropdas en deed een oproep tot het dragen van mooi ondergoed. Whatever, Koblenko, het draait vanavond even niet om ‘Was will das Weib?’, maar om de man.
Twee walletjes En met de Nederlandse man gaat het – modieus – prima, aldus Willem Baars (mantype: zorgelijk). ‘Het is allemaal wat weg uit die feminiene hoek, mannen mogen zich ook gewoon mooi kleden.’ Onder meer Jort Kelder en Matthijs van Nieuwkerk
JFK Style: La Koblenko met Francisco van Benthum en Willem Baars. ANP
zijn daar volgens hem mede debet aan. RTL-gezicht Dennis Weening (mantype: boefje) is tevens een mazzelende man. Kledij wordt hem gratis geleverd, sponsoren zoeken hem op. ‘Ik probeer altijd onderscheidende dingen te dragen op tv; ik heb natuurlijk een punkband-achtergrond. Maar ik werk net zo gemakkelijk voor de commerciële omroep. Van twee uiterste walletjes eten bevalt prima!’, lacht de vader van twee, die als man vooral wil dat een vrouw in hem het rebelse accepteert, dan komt alles goed.
Veiling
Résidence de la Mode
SCHOENTJES VAN MADOFF
COUTURE IN CHERSO-CITY
De aanzienlijke schoenencollectie van Bernie Madoff gaat onder de hamer. Naast zijn Italiaanse stappertjes worden vanaf 13 november ook sieraden en andere persoonlijke bezittingen van de piramideman geveild. Gezien de mascotte van de graaicultuur zijn cliënten voor zo’n 65 miljard oplichtte, is te hopen dat de veiling een flinke duit in het zakje brengt. Er zullen zo’n vierhonderd stuks onder de hamer gaan.
Gisteren is in Den Haag de aftrap gegeven voor Résidence de la Mode. De thuisstad van de helden van Oh Oh Cherso staat de komende tien dagen in het teken van naald en draad. Daarbij zullen ook de Dutch Fashion Awards worden uitgereikt. Genomineerd zijn onder anderen Conny Groenewegen en Claes Iversen, maar ook Bas Kosters, die vorige week nog zijn modieuze verhaal deed aan MSM. Een van de to do’s van Résidence De La Mode is de moderoute. Al slenterend kunt u zich vergapen aan de
Opperpoederaar Mari van de Ven ging gisteren witte snuitjes en bad hair days te lijf in de nieuwe Schwarzkopf Brand Store. AMSTERDAM
...
Kapsels. Het nieuwe paars? ‘Eigenlijk kan heel veel op het moment. Een nonchalante out of bedlook is hip, denk aan Kate Moss, maar ook de strakker gestylede kapsels doen het erg goed. We zien nog steeds veel lang haar, maar ook kort haar à la Sylvie is erg hip. Heel veel kan, als het maar bij je gezicht past.’ Je neemt jan en alleman onder handen, maar je eigen coupe verandert weinig, of toch? ‘Tegenwoordig wel! Ik had een tijd een lok, maar heb het nu lekker kort geknipt. Ik was inderdaad lang wat behoudender, maar nu heb ik weer vaker zin in veranderingen. Nieuwe fase, denk ik.’ Werk je jezelf niet uit de markt als je in de winkel al je trucs gratis uitdeelt? ‘Nee ik vind het juist leuk om mensen iets te leren, ik begin binnenkort zelfs mijn eigen opleiding. En bovendien kun je alles wel weten, maar je moet het ook kunnen toepassen. En dat blijft het moeilijkste.’
absent, dus mocht Victoria Koblenko het ‘eerste exemplaar’ aan hoofdredacteur Willem Baars overhandigen. Zij maakte van de gelegenheid gebruik om te klagen over mannen met
Victoria Koblenko riep op tot het dragen van mooi ondergoed.
Tips van een joggingbroek
collecties van maar liefst 22 kledingontwerpers die exposeren in het Haagse centrum. Uitvalsbasis tijdens de week is Le Magasin de la Mode: hier kunt u terecht voor routeplanners, drankjes en vooral een nieuwe outfit, want waar pakte u anders de trein voor? Wie het graag op zijn Hollands doet is de komende dagen in de Hofstad ook aan het juiste adres: tijdens de modeweek knijpen diverse winkels een duur oogje dicht en bruist het van de afgeprijsde jurkjes.
Zijn RTL-collega Ruben van der Meer (type: druktemaker) heeft een kleedster die ervoor zorgt dat hij altijd spic en span op de buis verschijnt. ‘Er kijken toch een miljoen mensen naar je, hè.’ Hij is fan van het merk Zegna, ‘prijzig maar mooi.’ Van Der Meer is, naar eigen zeggen, een man met altijd een goed humeur en hij babbelt veel. ‘Dat gaat de hele dag maar door.’ Wat de man Ruben van der Meer wil, is een gemakkelijke vraag: respecteer hetgeen hij nodig heeft voor de energie om zo druk en lollig te zijn. ‘Ik doe vaak een middagdutje.’ 1
Welke no-go’s zie je vaak? ‘Kapsels die niet bij het gezicht passen. Op het gebied van make-up gebruiken vrouwen vaak de verkeerde kleur foundation en worden de wenkbrauwen vergeten.’ Eigen blunder? ‘Nou, die heb ik eigenlijk nooit. Haha, of klinkt dat heel erg?’ Wel een beetje. ‘Maar het is echt waar, volgens mij. Ik denk gewoon altijd goed na voor ik iets aantrek. Het is mijn werk, ik moet wel goed voor de dag komen. Maar thuis niet hoor, dan loop ik gewoon in mijn joggingbroek.’ 1
Gênant Hoekje
Clubtour
FLOORTJE GEFOPT
JURKJES SNEL UITVERKOCHT
Bij de presentatie van het nieuwste boek van Floortje Dessing fluistert haar bevriende uitgever Guido Keff MSM in het oor: ‘Ik heb Floor een deadline van een maand eerder gegeven, omdat ik wist dat ze te laat zou leveren. 23 augustus, dacht de reizende blondine dat ze haar reisverhalen moest inleveren. ‘Nu ligt het boek alsnog vóór Sinterklaas in de winkel’, lacht Keff.
De eerste clubtour van komiekenband Jurk was binnen 48 uur uitverkocht. De tour van Jeroen van Koningsbrugge en Dennis van de Ven is populair omdat de twee een aantal imposante voorprogramma’s hebben aangekondigd. Dinsdag maakten ze bekend dat Guus Meeuwis, Marco Borsato, Nick & Simon, Alain Clark en Rowwen Hèze allemaal een keer hun concert zullen openen.
Pieter Ar The Freese
Uitgeroddeld
Mail de tiplijn van MSM!
De Amerikaanse omroep CBS heeft een reportage van Peter R. de Vries gekocht. De hamburgereters zien de verslaggever in Peru aan de slag met Beth Holloway.
Gossip Girl-collega’s Blake Lively en Penn Badgley roddelen niet langer samen. De twee hebben in september hun relatie verbroken.
Heeft u een interessant nieuwtje, wilt u ons iets influisteren of is er een topfeestje? Schroom niet en mail ons!
[email protected].
Dank voor je steun! 6{ k}lkkno k Vumsuq Ruy Uull u{ uy uonooo u no qn k }uv sk lonkyo nuo u no lykyo¥ }kkn ok soop qoon4 6{{o uuukuoo½ y{ou o q½ ko skok}on4 Mo v{{uo o yk Vumsuq Ruy Uull kknkms l{uvo kqo lykyo o qvomo o oomsko{uvy nooy ²kmuoo4 d y}o oo oqo nukqo½ looo q l¥ ykyoku_o o s kko o so o}unoo k so kkk{ }oo nk lykyo yuvq numsoluv4 Vk}o }oo o no uvn oqo lykyo l{uvo oo4 :kkq vuv Vumsuq Ruy Uull y oo k} sk ot Juvy 4uyull4{ so vuv y oo o }o{n vo kk k{ \uonºu¨4 Su Xp{{½ k}lkkno Vumsuq Ruy Uull
MsM
13
Piet Paris werd wereldberoemd met ‘poppetjes tekenen’, maar hij is de meest bescheiden kunstenaar van het land. Oeps, nou doen we het weer. ‘Kunst’ lijkt voor de gelauwerde vormgever het verboden woord. Exclusief MSM krijgt rondleiding in atelier
De Dick Bruna van de mode-illustratie
Piet Paris ‘wil zich niet onder de beeldende kunstenaars scharen’ en noemt zijn expositie in Amsterdam dan ook liever een verkooptentoonstelling. FOTO’S KLAAS JAN VAN DER WEIJ
Persis Bekkering AMSTERDAM
...
Een beroemde plaat. Twee identieke vrouwen in spiegelbeeld staan iets achterover gebogen, als een mannequin op de catwalk. De ‘Twins’, zoals deze tekening heet, zijn in eenvoudig Jip en Janneke-silhouet zwart tegen een witte achtergrond gezet. De tas die de tweelingzusjes dragen is gedetailleerder. Het is duidelijk dat de illustratie dáár om gaat. Geometrische cirkels in blauw en geel sieren de achtergrond. Onderin staan in spiegelbeeld, heel klein, de letters P.P. gekrabbeld: Piet Paris. Zo klein als zijn initialen, zo klein is ook zijn ego. ‘Poppetjes tekenen’, noemt hij zijn werk. En het compliment dat hij kunstenaar is, wuift hij steevast weg. Maar Pieter ’t Hoen (zijn echte naam) is wereldberoemd. Hij werkte voor de Japanse Vogue, voor Saks Fifth Avenue – zijn bekende en profil-dames sierden alle New Yorkse bussen – en Viktor en Rolf vroegen
hem de achtergrond voor hun zomercollectie-show te ontwerpen. Zijn werk van twintig jaar is nu gebundeld in een groot, glanzend designboek. Om dat kracht bij te zetten, hield hij vorige week een verkooptentoonstelling op een kale verdieping van het Amsterdamse Hirschgebouw, ooit een luxueus modehuis. En gaf hij MSM een exclusieve rondleiding.
Stanislavski Eén hoofdstuk uit het luxe uitgegeven boek, tevens een afdeling op de tentoonstelling, gaat volledig over de rol van de man in zijn tekeningen. Welke mannen dan? De ‘Hij’ is nergens te bekennen in de wereld die Paris schetst met zijn bontgekleurde platen. ‘Het gekke is: vaak begin ik nog wel met hem erin, maar al schetsend, langzamerhand, verdwijnt hij uit het papier. Hij is totaal overbodig.’ Aan de rand van de tekening blijven dan slechts vijf vingers over, de helpende hand. ‘Hij is in mijn werk altijd servicegericht, hij reikt de vrouw de hand om haar uit de stoel te
halen of de trap op te helpen. Kijk, hier zie je er een uit 1997, toen was dat al zo’, en hij wijst naar een afbeelding van een vrouw (zijn stijl was toen nog gedetailleerder, weelderiger) aan wie een hand gereikt wordt, ‘en deze is van vorig jaar’, doelend op de hoekige zwart-wit-blauwe afbeelding van een lange vrouw die uit een stoel wordt geholpen. ‘Toen ik mijn werk aan het verzamelen was, zag ik pas die rode draad. Ik was me er niet van bewust, het gaat intuïtief.’ Niet alleen de mannenmode is minder interessant; Paris wordt sowieso niet geïnspireerd door mannelijk ego. ‘Vrouwen zijn echt veel leuker.’ De initiator van de Arnhemse Modebiënnale heeft vier zussen. ‘Het is bewonderenswaardig hoe zij met hun dag om gaan. Wat zij allemaal doen, zoals zij multitasken. Ik vind mezelf maar saai.’ ‘Nu klinkt het wel alsof ik kunst maak, maar dat is het natuurlijk niet’, herstelt hij zich. ‘Ik werk altijd voor klanten.’ Ja, kom nou Piet, waarom staan we dan op een tentoonstelling?
We zien je ook weleens in Stanislavski, hotspot voor tout artistiek Amsterdam. ‘Je hebt gelijk, met deze expositie betreed ik het vlak van een galerie. Ik heb het expres naar buiten gebracht als een verkooptentoonstelling. Daarmee wil ik benadrukken dat ik commercieel werk maak.’ Stilte. ‘Ik wórd ook niet gevraagd door musea om te exposeren.’
Sixtijnse Kapel ‘Ik werk altijd voor iemand anders. Maar beeldend kunstenaars halen hun werk uit zichzelf. Zij zijn zelf de opdracht.’ Dus op verzoek iets creëren is geen kunst? ‘In zuivere zin niet, nee.’ De Dick Bruna van de modevormgeving, zoals hij weleens genoemd wordt, (‘maar zet dat maar niet boven het artikel’, dus dat doen wij lekker wel) houdt voet bij stuk. Zelfs als MSM opwerpt dat hij met die laatste opmerking de gehele Sixtijnse Kapel van Michelangelo, van A tot Z in opdracht gemaakt voor de Roomse Kerk, van zijn kunstzinnig voetstuk afkegelt. ‘Ik wil me uit respect niet on-
der beeldende kunstenaars scharen. Ik zeg het misschien wat zwart-wit. Maar zo ben ik altijd. Dat zit al mijn naam: Piet-Paris.’ Maar hoeveel aanwijzingen geven opdrachtgevers aan de zichzelf wegcijferende ontwerper? Er zit toch wel eigenheid in? ‘Bij mijn werk voor de Japanse Vogue krijg ik een enorme briefing van zes tot acht A4’tjes vol. Het liefst zitten ze ook nog naast me tijdens het schetsproces. Terwijl de opdracht voor Viktor en Rolf heel vrij was. De Japanners zeiden: we willen díe stijl, díe jurk, dát meisje, díe haren, díe tas, en lieten mij geen keus.’ Om een vrijer voorbeeld te laten zien, loopt hij naar een hoek met platen die voor W Korea zijn gemaakt. ‘Het enige wat ik hiervoor verplicht was om te doen, was het tekenen van de accessoires. Ik besloot een serie met beesten te maken.’ Op een van de platen draagt een vrouwenhoofd een grote sneaker met de veters aan haar hoofd gebonden. Geniaal. Is dat dan geen… ‘Nee. Dat is slechts kunstig bedacht.’ 1
Lovely London Lips
Twee adressen voor Miley
Charlie mobiel?
Met de lipstick die Britse vrouwen ieder jaar opstiften kun je een lijn trekken van Londen naar New York.
Billy Ray en Tish Cyrus gaan scheiden. Na zeventien jaar huwelijk vinden de ouders van tieneridool Miley Cyrus het welletjes.
In een extra scène op de dvd van een Charlie Chaplin film lijkt een vrouw mobiel te bellen. En dat is opmerkelijk: de film komt uit 1928.
Uit & thuis iPERS
14
Sociale netwerken Scheiden is niet altijd eenvoudig
Reclame
Nog erger dan je hardnekkigste ex
Sterke groei mobiel adverteren Adverteren op mobiele toestellen gaat de komende jaren een enorme vlucht nemen.
Sociale netwerken zoals Facebook, Hyves en LinkedIn zijn natuurlijk hartstikke leuk en handig. Maar hoe kom je er weer van af?
Redactie nieuwe media AMSTERDAM
...
Dit jaar geven adverteerders al 3,5 miljard dollar uit aan reclame op mobieltjes. Binnen vijf jaar neemt dat enorm toe: tot 24 miljard dollar, schat marktonderzoeker Informa. Daarmee volgen de adverteerders het publiek, dat vaker en meer gebruikmaakt van mobiele toestellen, en dan met name van internet op het mobieltje. Reclame komt het mobieltje vaak op via de browser, maar ook steeds vaker via applicaties. Het gaat dan om beeld- en tekstadvertenties. Ook wordt er geadverteerd via sms-berichten. Adverteerders zijn enthousiast, mede door de lancering van Apples reclamedienst iAd. Ook de investeringen van Google op dit gebied doen de markt groeien. De rol van de zoekgigant is sowieso opvallend: eenderde van het mobiele reclamegeld gaat op dit moment richting Google. 1
Julien Althuisius AMSTERDAM
...
Het is klaar. Over en sluiten. Uit. De koek is op. Na jaren van berichtjes heen en weer, talloze foto’s, loze kreten van mensen die je eigenlijk helemaal niet kent en uitnodigingen voor vage feestjes heb je het helemaal gehad. De stekker gaat eruit. Nooit meer bang zijn om ontvriend te worden. Nooit meer je afvragen waarom niemand op je status reageert. Nooit meer foto’s waar je dronken op staat en die, tegen de tijd dat je jezelf ‘untagged’, je ouders en schoonouders al hebben kunnen zien hoe je scheel kijkend, zeiknat van het gemorste bier, op de grond ligt in de Baia Beach Club.
Sluimerstand Dag Facebook, vaarwel LinkedIn, tot nooit Hyves. Een druk op de knop, en weg is je digitale identiteit. Toch? Tuurlijk, je kunt in een paar klikken je account van de sociale netwerksites stopzetten, maar stiekem verandert er maar heel weinig. Zo is het bij Facebook vrij makkelijk om je account te ‘deactiveren’, maar daarmee is ook alles gezegd. Want achter de schermen bewaart Facebook gewoon al je foto’s, contacten en gegevens; je account wordt in een soort sluimerstand gezet voor het geval je ooit nog terug wilt. Net die rare ex die voor de zekerheid je boxershorts bewaart, voor het geval je het ooit nog een kans wil geven. Na een week, maand of zelfs een jaar kun je gewoon weer je account activeren en doen alsof er nooit wat gebeurd is. De foto’s staan er nog gewoon op en oude posts van vrienden
Weekbladen zijn nog steeds zichtbaar. Wil je echt definitief, 100 procent zeker af van je Facebook-leven? Dan moet je iets doortastender zijn. Ga naar het adres http://www.facebook. com/help/contact.php?show_ form=delete_account en vul daar je gegevens in. Je account wordt dan twee weken gedeactiveerd. Kom in die tijd op geen enkele manier in de buurt van Facebook: niet proberen in te loggen, ook niet via je iPhone, klik nergens op ‘Vind ik leuk’; blijf er ge-
‘Een triest moment. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?’ TRY-OUT JORIEN BEUKERS
...
Galaxy Tab: jammer van die prijs
W
ie net als ik geen Applefan is, wacht op dé iPadkiller. Een apparaat dat goedkoper is en alle nadelen van de tablet ondervangt. Apple is duur, dwingt klanten iTunes te gebruiken en lijkt er lol in te hebben juist die ene belangrijke functionaliteit niet
Hyves
toe te voegen. De Samsung Galaxy Tab, die vanaf zaterdag in de winkel ligt, leek even aan de voorwaarden te voldoen. De tablet lijkt op het eerste gezicht een kloon van de iPad, maar er zijn belangrijke verschillen. Het apparaat is om te beginnen een stuk kleiner (7 inch) en daarmee een stuk handzamer. Het scherm is net groot genoeg om prettig een boek op te lezen of een site op te bekijken, maar niet te groot om met één hand vast te houden en bijvoorbeeld op je gemak staand in de trein gebruiken. Hoewel het in het begin wat moeite kost, blijkt het tekstinvoersysteem Swype een prachtige oplossing om op
woon van weg. Na twee weken wordt je account volledig verwijderd.
Digitaal ontslag Dan LinkedIn, handig voor de netwerkende carrièretijger, maar is het net zo makkelijk om digitaal ontslag te nemen als het was er op te komen? Op het eerste gezicht wel. Via je profielinstellingen kom je op een gegeven moment op de optie ‘close account’. Even een reden opgeven waarom je weg wilt en LinkedIn laat je zomaar gaan. Geen bevestigingsmail, geen bewaard profiel, niets. Zakelijk. Mocht je echter een betaald account hebben, dan kan het nog moeilijk worden. Een voormalig LinkedIn-gebruiker zag zich genoodzaakt z’n creditcard te laten blokkeren omdat de website de maandelijkse abonnementskosten à 20 dollar maar bleef afschrijven. Alimentatie? Gelukkig is Hyves wat minder rancuneus. Wil je eruit, dan mag je eruit. Maar dan moet je wel ijskoud zijn. ‘Afscheid nemen bestaat niet’ staat er boven een aantal foto’s van je vrien-
dit kleinere scherm goed te typen. Het besturingssysteem van de Galaxy is Android (2.2 Froyo). Dat werkt minder soepel dan iOS van Apple, maar Flash
den. ‘Flitsen er beelden voorbij van krabbels, flarden van Hyves, schimmen van vrienden?’ Hyves doet nog een poging je over te halen. Ben je hard genoeg om op ‘ja’ te klikken, dan is het echt gedaan. Binnen 24 uur wordt je account verwijderd. Wel krijg je nog wel even een trap na: ‘Een triest moment, je hyvesaccount wordt verwijderd...hoe heeft het zo ver kunnen komen?’ Maar ach, een break-up is nooit makkelijk. 1
14 Zo veel dagen moet je uit de buurt blijven van Facebook als je écht wilt dat je account wordt verwijderd.
levert geen enkel probleem op. Bovendien heeft de Galaxy veel meer mogelijkheden. Je kunt er bijvoorbeeld mee videobellen via de 1.3 megapixelcamera, de speakertelefoon, de bijgeleverde headset of bluetooth. Aan de achterkant krijg je nog een 3-megapixelcamera. Dat is minder kwaliteit dan we inmiddels gewend zijn van telefoons, maar nog altijd fiks meer dan de volledig cameraloze iPad biedt. Verder is het geheugen uit te breiden met een MicroSDkaart van maximaal 32 gigabyte. Hoewel het allemaal net iets minder gelikt is en net iets minder soepel werkt dan een iPad, maken al die extra functies de Galaxy Tab zeker de
Elsevier zet alles in digitaal archief Het weekblad Elsevier heeft gisteren een digitaal archief geopend op de eigen website . ANP AMSTERDAM
...
Bezoekers van de website van Elsevier kunnen sinds gisteren alle uitgaven van het tijdschrift sinds 1945 bekijken en doorzoeken via Elsevier.nl. Naast de reguliere edities zijn ook speciale uitgaven via het archief toegankelijk, waaronder Elsevier Carrière en Elsevier Thema. In totaal gaat het om 430.000 pagina’s. Het digitaliseren van het archief heeft drie jaar geduurd. Het is alleen toegankelijk voor abonnees. In de database zijn de reportages te vinden die Harry Mulisch in de jaren zestig maakte over het proces tegen Adolf Eichmann. Andere opvallende artikelen zijn een vraaggesprek met Brigitte Bardot uit 1989 en een afscheidsinterview met Pim Fortuyn. 1
moeite waard. Ware het niet dat Samsung 749 euro vraagt voor 16 gigabyte. En dat is veel geld voor een apparaat dat uiteindelijk toch te groot is voor een telefoon en te klein voor een tablet. Het is een ‘leuk om erbij te hebben’-apparaat. En dat mag geen 749 euro kosten. De Samsung Galaxy Tab had de iPad-killer kunnen zijn. Jammer van de prijs. 1
Filmpje via www.depers.nl/galaxy
Samsung Galaxy tab 749 euro, 16 gigabyte
Lekker persoonlijk
Veel bezoek
Gierig, dom en racistisch
In Tokio worden de eerste digitale reclameborden getest die voorbijgangers herkennen en vervolgens producten aanprijzen die bij hen zouden passen.
Powned is kort na oprichting (anderhalve maand geleden) al de vijfde grootste publieke zender van Nederland op internet.
Tik bij Google.nl de term ‘Nederlanders zijn’ in. en Google geeft meteen suggesties voor het vervolg van die zin: ‘gierig’, ‘dom’, ‘ racistisch’, ‘direct’ en ‘te dik’.
Uit & thuis
Reizen
15
ALLES MOET MATCHEN
De Mondriaan-look is hot dit jaar bij snowboardbabes. Pagina 21
Op delatten in
Lapland
Wintersport, maar dan anders: achterop de slee, luid blaffende husky’s achterna.
Een vakantie in het Hoge Noorden heet met recht ‘wintersport’. Erg sneeuwzeker. En koud. Heel koud. Floor van Dijck LAPLAND
...
Ze draait haar kopje om en kijkt je met felblauwe ogen onderzoekend aan. Haar buurvrouw steekt haar snuit in de sneeuw en de twee dames achterin hebben er zo’n zin in dat ze al proberen te vertrekken. Maar dat kan pas op de luide ‘go’ van de gids,
die de groep vooraan op een sneeuwscooter het startsein geeft. Rem eraf en gaan. Luid blaffend stuiven de zes kleine, tanige husky’s naar voren. Ze trekken de slee vooruit door het poedersuikerlandschap. Sturen hoeft niet echt, want de honden volgen de sneeuwscooter, maar dat wil niet zeggen dat hondensleeën geen sport is: heuvel op moet diegene die achter op
de slee staat een beetje meesteppen om ze te helpen. Naar beneden gaat dan weer keihard, dus goed tegenhangen, want we kiepen bijna in de bochten. De hemel is strakblauw en onder de hemel is alles wit, af en toe onderbroken door wat boomstammen. In de wijde omtrek is geen levend wezen te zien. Vlinders in je buik, frisse lucht in je longen. Wintersport, maar dan anders.
Lapland is het noordelijke deel van Finland. Vroeger bijna onbereikbaar, maar sinds lowcostmaatschappij Transavia in de winter op Finland vliegt, is het een serieuze en betaalbare wintersportoptie. Een mooi alternatief voor een normale wintervakantie én super sneeuwzeker. Kan een skivakantie in de Franse Alpen soms bijna lijken op een zomervakantie waarbij je in je T-shirtje op het terras zit en de sneeuw aan het einde van de dag een slushpuppy is, een vakantie in het Hoge Noorden heet met recht ‘wintersport’. Altijd sneeuw van goede kwaliteit en koud, heel koud. Bovenaan de berg meet de
thermometer op de koudste dag van de week -17 graden. En daar op 1.200 meter staat ook nog een straf, sneeuwstormachtig windje. Goede, dikke kleding is dan ook een must. Iedereen ziet eruit als een bankovervaller met muts, skibril en sjaal tot over de neus. Na een afdaling is die sjaal hard als karton; puur bevroren adem. Gelukkig heeft elk Fins appartement een sauna, waarin je weer warm wordt tot in je botten. En heb je geluk, dan pak je ’s nachts iets mee van het Noorderlicht. Daarvoor geldt: hoe kouder, hoe beter. Lees verder op pagina 18
GOUSA & CANADA MET )*!.-
0 44
CamperTrips )
/**,,'0%, -1*(!, +!%'-$!,+#!+,%&-
&)!**#)+!"+ # )7 67)55)23%()%5%14)5= 00245-.6 #2
&)!**#)*%' ( )7 67)55)23785-6%14-2+ "350(%14)5=00245-.6 #2
&)!**#)(*(',()7 67)55)2 :%6'3%14)5=00245-.6 #2
&)!**#)'(-.!*)7 67)55)2 3")67%14)5=00245-.6 #2
17 dgn. Vanaf
0 19 dgn. Vanaf
0 17 dgn. Vanaf
0 17 dgn. Vanaf
0
AutoTrips )
/&!*#$!'' +)!#%#+,
-,(*#)(- !',,!'!/(*$West st USA USA S
9335320-2)-264-5%7-) 4-5%7-) 45-.6-2*3)2&3)/-2+)23*&)0 )1%-0%)"*&) *!.-)'*&)<3)/326 1%71<%7)55-7-)79)0(:)+
!%28-7%25%2'-6'3(),33+7)4827)29%2$8-(")67 327()//)2-2'03%#36)1-7)-+85)2 19 dgn. Vanaf 5%2(%2;324,))2:)+9)5&0-.*-2 ):#35/-7;0%66-)/)59%2%23)76
0
-,(*#)%(*# (,%Florida
!%28-7-%1-035-(%737%%0327()//)2 -2'050%2(3357;)56)%',);6 1%%533/4%')3%67)25;67%0-9)5
16 dgn. Vanaf
0
!%%((%++"!Canada %935-)7&-.56%2%(%-2'0%2%()6)3'/-)6 32+)5)47)4%5%(-.6:))(618-5%5/*)55; 2%%5!%2'389)560%2(!)575)/-2.82-
24 dgn. Vanaf
0
*Waar van toepassing is de Jubileumkorting van Euro 50,- in prijzen verwerkt. Prijzen va. en pp. gebaseerd op 2 pers accommodatie, incl.retourvlucht, luchthavenbelasting, huidige brandstoftoeslagen, accommodatie, vervoer bij AutoTrips. Vertrek AutoTrips mei 2011. Alle CamperTrip prijzen zijn in april, mei, sept, okt 2011 en zijn pp incl. 22-25 ft camper incl. zonnescherm gebaseerd op 4 pers, retourvlucht, luchthavenbelasting, huidige brandstoftoeslagen, camping 1x en hotel 1x.
Boek nú je wintersport met jubileumkorting!
rting
Oostenrijk
Zwitserland
o € 21 k ú vanaf n
€ 74 p.p
Otztal
.
Längenfeld Appartementen Haus Panorama*** Aankomst in december
Davos Clubhotel Davos*** Aankomst in januari
8 dagen, 3-kamer app., 6 pers.
Oostenrijk
rting
Frankrijk
o € 14 k ú vanaf n
€ 94 p.p
.
Mittelberg Aparthotel Kleinwalsertal***(*) Aankomst in december
8 dagen, 2-kamer app., 5 pers.
rting
n
€ 126
La Rosière Les Balcons de la Rosière***(*) Aankomst in januari
p.p.
€ 178
Plagne Soleil Les Balcons de Belle Plagne***(*) Aankomst in januari
p.p.
Arc 1950 Arc 1950 Le Village**** Aankomst in januari
Tirol Vent Familienhotel Vent**** Aankomst in januari
8 dagen, 2-pers.kamer
korting
€ 166nú vanaf
€ 500
p.p.
sion!
Halfpen
Oostenrijk Tirol
orting
€ 85nk ú vanaf
€ 51 0
p.p.
sion!
Halfpen
Frankrijk Les Trois Vallées
orting
€ 98núkvanaf
€ 588
p.p.
sion!
Halfpen
8 dagen, 2-pers.suite
rting
o € 12 k ú vanaf n
€ 223
p.p.
8 dagen, 2-kamer app., 4 pers.
Oostenrijk
Alpe d’Huez Hotel le Pic Blanc***(*) Aankomst in december
Les Menuires Chalet Hotel Isatis*** Aankomst in december
8 dagen, 2-kamer app., 5 pers.
Paradiski
sion!
Halfpen
8 dagen, 2-pers.kamer
orting € 19 k nú vanaf
Paradiski
Frankrijk
Alpe d’Huez
Ehrwald Hotel Alpen Residence**** Aankomst in januari
8 dagen, 2-kamer app., 5-pers.
Frankrijk
p.p.
8 dagen, 2-pers.kamer
o € 14 k ú vanaf
La Rosière
€ 414
8 dagen, 2-pers.kamer
Kleinwalsertal
Frankrijk
Davos
orting
€ 195núkvanaf
Een mix van gratis skilessen, leuke activiteiten en kinderopvang (tijdens de schoolvakanties). Het Snowblend pakket bestaat uit: • 2,5 uur intensieve ski- of snowboardles • halve dag begeleid skiën/snowboarden • videoanalyse • 1 dag ski-/snowboardsafari met picknick • bergbeklimmen • wedstrijd en diploma uitreiking. Ook kinderen kunnen meedoen! Prijzen zijn per persoon o.b.v. maximale bezetting per aangegeven periode. Prijs- en zetfouten voorbehouden.
rting
o € 51 k ú vanaf n
€ 306
Nieuw bij Vrij Uit: Snowblend
p.p.
!
sion Halfpen
vrijuit.nl,
Boek nu op bij het reisbureau of bel 0900-874 58 48 (15 ct/m)
)#!$+%& '#$%)!#!
! $% #$!!
" ! &$ $ #%! ! ! $ & & ! %! $ ! "
&$! !' $
" ! $
!"#! &% #%!
!"# !
3D3G3< 23 $ $$%'( B<5 C/ € *==? 7<4= ?3@3?C3?3<
F>B7@ ,&$'.* B $& ,!1& EAE B7CD !'("#)( 9=?A7<5 HHH67H;<@933C6@> *! #)& AE7> (7@D;A@ 'C3@<7 $' € ( € B7C B7CD +7> DDD6=A3:>3<@7=<=?/<83<: /@A6=4 BC3?3; 7K7>>;9 GAAC67>;9 83?;>;7:AE7> ?7E >7==7C 7E7@ EFDD7@ F>B7@ 7@ *>7@3=7@ ;G3CC3@97?7@E7@ +7> HHH93DE:A87FG7C7?@>
&'( &&#"#( =9A <=C €
>> ;< 33@=A?DE AB GC;<639 I A@E4;<E 4F887E I 93@97@6;@7C AB 67 7 639 ;< 47DE76;@9 G3@ 6;@7C AB 7 639 KA@639 7 @35:E 9C3E;D DDDD/>@3?63?03?5<:
DDD=
C;7D7 .AF6
*877CGA> AG7C@35:E7@ ;@ =>7;@
D5:3>;9 5A?8ACE347> :AE7> ?7E D3F@3 E7?;667@ G3@ H7;6D7 C;7D7 CF;?E7 G>3=4;< $77FH
3C67@ !@8A 47> DDD6=A3:D372B;3?6=BA<:
!BE3 16/:3A@ A3 9==> " " " "
-$* =3?7CD 7@ 3BB E: > A G3 € 3>8B G3 € $;8E 33@H +7> DDD6=A3:>73A6//<<: -$#&,) 97K7>>;97 B G3=3@E;73BB3CE7?7@E7@ AB ?;@ >AAB38DE G3@ :7E 4CF;D7@
67 57@ECF? E7> DDD03?5G716A1=; 69@ 97@;7E7@ ;@ 77@ BC35:E;9 :AE7> ;@ $;?4FC9 GAAC ?33C € BB 'A= #7CDE3CC )+!* =>8A>67C A8 DDD/@A3?7/<:
'163C3<7<53< 6;G >FI7 3BB 4AF> K77K;5:E +7> DDDA7553:;/<;/53;3
-AAC G3= 7@ A8 HAA@C E: B7C 6;C >FI7 4F@9 AB K77C @7E CFDE;9 B3C= G3 € B? A?9 B7>6AAC@ 3C67CH;<= 03: DDDB223:3?;33?1=; -AAC @3EFFC CFDE 7@ G77> 8;7ED 7@ H3@67>B>7K;7C $ H' )#!$+%& (FEE7CH79 3C67C7@ +7>78AA@ HHH4A=D4F@93>AHB3C=@> 5:E7C: $& '$
$)+ E: >FI7 B #' )#H' ;@ BC35:E;9 @3EFFC974 B ?7E D3F@3 )76 BC;
DDD230=::3?A<:
DDD0B<5/C/<<:
* #(#(&)" &(#+ /;>3?3< 4A7= @F FH C==?@37G=3??/<53 ;3://A@3< 47D5:;=433C B?3< 7C K;<@ @A9 7@=7>7 4F@93>AHD 7@ 83?;>;7G;>>3LD GC;< ;@ 67 3?@AC/9/ GAACK;7@;@97@ A3 5?/A7@ 4;@@7@ 7@ 4F;E7@436 7@ C75C73E;735E;G;E7;E7@ .7>>7@D7;@6 $397 %;7C67 #+17843? 557BE3E;7 '9//?A +++&(#+#!
!"# #$
-!( B3C=;@9 G>;79G7>6 .77K7 1A 479;@E FH G3=3@E;7 9A76 HHHG3>7EB3C=;@9 H77K767
$ #
7=;<= AB A@K7 H74D;E7 A@D 33@EC7==7>;<=7 5CF;D7 33@4A6 HHH),!*+')0@>
$FI7 3>> ;@ H;@E7CDBACE7G7@ED ?7E :A97C AB97>7;67 D;@9>7D DDD@<=DC703@<: DDD16/:3A23>73??3<: C >FI7 B7CD D>= 436= D3F@3 6;C75E 33@ B;DE7 =? -3>>M7
DDD1>A1B:ABB??37G3<<: #7CDE 7@ &;7FH<33C ;@ :7E $7;BK;97C 7DE .7DE7C@ -;5EACLD )7D;67@K AE7> 7KA7= 77@ 97?OE>;5:7 .7;:@35:ED?3C=E E7 #3DD7> G;7C 7;>;97@347@6 97@;7E G3@ 77@ D877CGA> #7CDE6;@7C 67 AB7C3 (F55;@;LD L$3 A:7?7L ;@ :7E 7H3@6:3FD :7E &;7FH<33CD5A@57CE -77> 7I5FCD;7D A3 %7;DD@7C (AC57>;<@834C;7= ?7E 67 DEAA?EC7;@ @33C :7E CK974;C97 4FC5:E A>6;EK 7@ 67 DE36 :7?@;EK H33C F >A977CE ;@ AE7> :7?@;E
K7C:A8 )AJ3> >3DD AB 43D;D G3@ ( 3>> ;@5> 6397@ 877DE 7@ H;@E7CD7 97@A797@D 675 <3@ 7=;<= D;E7 A@67C +:7?3C7;K7@ GC339 ;@8A 47>
3?@A 3< $B2 #73BD 7< 3?53< //< .33 ;< DEC3@6 K77 4AD 7@ 6F;@7@ 77C>;<=7 339D7 CC3@97?7@E7@ G3@38 € BBB@ >=7 A5:E7@6 A@E4;<E4F887E 7@ 93@97@ 6;@7C ?7E #7CDE 93@97@ =A3: *71A=?7/ =4 DDD6=A3:C71A=?7/<:
6 #7CDE $;>>7 CF997 7@ CFDD7> G3 € 6 #7CDE CFDD7> CF997 7@ @EH7CB7@ G3 € 6 CFDD7> G3 € 6 #7CDE ->33@67C7@ G3 € *?//5 @<3: 23 0?=16B?3 //< (3: #*& '& +++&$#! C67@@7@ ?AA; GC;
+7
&1'%)& )&&& -C;AHD AB B3C= ?7E F>?B@ # "'' ($&'" ;@6AAC KH7?436 %AA;7 @3EFFC =3<3= 7E5 +7>
-;>>3LD =>7;@D5:3>;97 3BB3CE HHHDF@5>3DD 9C3@6:3@@> 7@ :AE7>D !@5> G>F5:E 7@ :FFC
+ # &### ;@ 67 C67@@7@ DDD:/>3A7A3=B?@31=; 7 %AA;DE7 -3=3@E;7:F;K7@ 'B 7 (C35:E;9DE7 (>7=<7D #7FK7 F;E ?77C 63@
355A?
?A63E;7D +7> +++&###%!.&#!
& # %& # ()''#)(
3FEA +7>
HHH;>;ADC7;K7@@> *) -%&)' '%!'( &33C JBCFD GAAC 67 47DE7 BC;
A8 675JBCFDDB75;3>;DE@> *)
# %&'
€ 222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222
DDD0=:23?;/<<:
>;6 &-) *)
*;@6D 77@ G7CECAFH6 83?;>;7:AE7> 7@;7E G3@ :7E $;?4FC9D7 >3@6D5:3B 7@ 67 93DEGC;<:7;6 &AG7?47C 6757?47C 33@4;76;@9 6397@ AG7C@35:E;@97@ $'
( BB !@5>FD;78 A@E4;<E4F887E 7@ 93@97@6;@7C ??347C9 -3>=7@4FC9 +7> 499 DDD6=A3:03?5?B@A<: 7<4=6=A3:03?5?B@A<:
#7CDE3CC3@97?7@E ( 6757?47C €
BB
$&( * #('
' 02 .'%. +" .*+2+- )- %* */ !3! /+,*%! %*# (/ 0 (. /+$ *%!/ (+,!* +"
#!* !- /0..!*0%/ *- ! .*!!02 )!/ *'+)./ +, +* !- # +" 3+* # '0*/ '%!3!* 0%/ %1!-.! $+/!(. !* , ,-/!)!*/!* %* 3+(. !(( ) !! 4#!* !* %-$!-# +' #!* )+#!(%&' !* 1!!(( +1 $(",!*.%+* %&' +*(%*! +" !( 1++- $!/ 1+((! %#! *+ !%.*0))!- +"
;@ :7E @;7FH7 $;?4FC9D7 ()# '+$ ')*+ H7>=A?DE
€ >> C3E;D 974CF;= G3@ KH7?436 D3F@3LD 7@ DEAA?436 (C35:E;97 >;99;@9 3 : H3E7C ;@ 4ADC;<=7 A?9 $FI7 =3?7CD %AA;7 8;7EDCAFE7D C3E;D =>7FC7@8A>67C
#;<= 3>G3DE AB DDD>/?96=A3:6=?@A<:
H( %!() G3= 3BB A?97 ,$(& 1F;6 $;?4FC9 G;@9 *>7@3=7@ B7CD +7> B7CD G3=3@E;7HA@;@97@ +7>
DDD>:/A3/B<: DDD>7<93?@<: E> LE ->;@67C:N8=7 4;< %LDEC;5:E F>B63> 1 $;?4FC9 >FI7 3BB "$$ +#! ('&& ;@ 7FG7>>3@6 4AD 4;@@7@436
DDD
%
!" !"#
✆ 5A5=E3;> I AG7C@35:E I A@E4;<E4F887E 7@ I 6C;7 93@97@ 6;@7C
# "''($&'" (3<3?743 !/ =;3?/ -;>>3LD 53D;E3LD 3BB3CE7?7@
E7@ 7@ :AE7>D !@5> G>F5:E 7@ :FFC3FEA +7>
A8 HHH;>;ADC7;K7@@> *)
!3! .,!/0(%-! *%! %*# %.
=A3: %3<@7=< 3?5?B@A
# %"#
+++$(!(,!$" *)-'$ #)*+))&%&+ '( +/$ +7>
&$( *$' *;@E %K77 &$( *$' *;@E %K77 #3C3=E7C;DE;7=7 :F;K7@ H;<@ 7@
F@9D 33@ 6F;@ F@9D 33@ 6F;@ 5F>;@3;C7 C7;K7@ D>=?C DDD235?=A3C=@<: D>=?C DDD235?=A3C=@<: *#" )!1& 3@GC D9C DDD1/G30=<<3<: )7;DB>3@@7@ 7KA7= A@K7 ;@8AC?3E;7639 ;@ )AEE7C63? A7C67C;<E<7D $3@6:F;K7@ AE7> &7H 0AC= AB KA )& !&!-!,$$ @AG7?47C 1;7 HHH3D=<3@> DDD47<:
#% &#'' # . "'*) CA@6C7;K7@ !"D>3@6 +++('#! # !" 4F@93>AHD 5:3>7ED 53C3G3@D -3=3@E;7:F;K7@ GAAC H;@E7CC7;D 69@ G3 €
$ !" 53?B;@9 +7> CA5:FC7 HHH6 A8 >7G7@D97@;7E7CD ;<@3
%%%&!" :F;K7@ E7 :FFC 7@ E7 =AAB DDDC/9//?9@16=BD3<<:
!!" !#"$
-'')$! '( -#!&+! !& )*+ I AG7C@35:E;@9 I A@E4;<E I 6;@7C &, €
#7CDE ;@ +H7@E7 #;<= D@7> AB HHH:AE7> EF447C97@@> $$("&')" 6;GG3=:F;K7@ 7C8DE 7@ =7CDE ;@ +H7@E7 G3 € BH ;7B7@:7;? AE7> LE A>E 3 6 =3DE7>7@CAFE7 7C8DE DB75;3> DDD9?796//?C/9/
BB ( B7CDAA@D :F;D<7D ?AA;7 HHH:AE7>E:A>E@> CFDE;97 A?9 +7> =A3: /:G716A 6;C75E 33@ DDD236=?@A3</;<: &3E (3C= (C35:E;9 H3@67> $ 8;7ED974;76 16A3< 6/:4 $ € >3<@7=< € >> E7> #""% DDD2/:G716A <:
*#" )!1& 3@GC D9C )7;DB>3@@7@ 7KA7= A@K7 ;@8AC?3E;7639 ;@ )AEE7C63? AE7> &7H 0AC= AB KA +++$(!
$" )& 'A "//?A3<@G33 4F@93>AHD 7E 5:3C?3@E7 :AE7> H33C 6;5:E4;< DEC3@6 CFDE;9 &AG @AG7?47C 1;7 HHH3D=<3@> € BH +7> <7 <7 E:F;D GA7>E
$(! ()&#
$#
" %
-# *- ! 1++-2- !* %& 02 -!%. 1%.!0- +" '%&' +,
#! !
"# ""
Uit & thuis REIZEN
18
Oostenrijk Skiën op grote hoogte
Adembenemend toeren op ijzige Kees Sneeuwscooters zijn in Finland doodgewoon. ANP
Lapland
Pistes met noordelijke sneeuw blijven heerlijk poederig Vervolg van pagina 15
...
De noordelijke sneeuw heeft een andere textuur dan die in de Alpen. Een sneeuwbal gooien is er niet bij: de bal valt in poeder uit elkaar. Omdat de temperatuur niet boven het vriespunt komt, blijven de pistes heerlijk poederig en worden ze nooit ijzig. Die sneeuwkwaliteit, plus het feit dat pistes rustig zijn en de bergen niet heel hoog en steil, maakt Fins Lapland een ideale plek voor beginners om goed te leren skiën of snowboarden. Voor gevorderden zijn de gebieden wat aan de kleine kant, al is er voor de extreme sporters vaak wel een goed ingericht funpark, zoals in Ruka, dat zich ontwikkelt tot een gezellig wintersportplaatsje.
Wintersport in Fins landschap transavia.com biedt dit winterseizoen (16 december 2010 t/m 31 maart 2011) vluchten aan naar het prachtige Fins Lapland. De regio staat bekend om zijn outdoor en wintersport mogelijkheden. Er zijn veel manieren om te genieten van Fins Lapland, zoals rendier- en sneeuwscooter safari’s, ijsvissen en hondensleetochten. transavia.com vliegt elke zondag vanaf Amsterdam naar Rovaniemi. Vanaf €163,- all in per enkele reis vlieg je al naar Rovaniemi. Bezoek deze geweldige regio en geniet van het avontuur!
SPOTLIGHT ARJAN TERPSTRA
Koreaanse cuisine op zijn Canadees
...
Wat Restaurant Swish by Han Waar 38 Wellington st. East, Toronto. Waarom Nergens zo lekker Koreaans gegeten als in Canada. swishbyhan.wordpress.com
Wanneer gaan? Pakketreizen: vanaf ongeveer 650 euro pp incl vlucht, appartement en in soms ook activiteiten. Beste tijd om te gaan: Februari tot april. Eerder kan ook, maar dan is het aantal uur daglicht per dag wel erg minimaal. 1
Gelukkig is er in het hoge noorden meer te doen dan alleen skiën of snowboarden. Je kunt er terecht voor unieke ervaringen, zoals de hondensleetocht, een bezoek aan een rendierfarm, een tripje naar Rusland, ijsvissen of een sneeuwscootertocht. Dat laatste klinkt heel extreem, maar de sneeuwscooter is in Fins Lapland en heel gewoon vervoermiddel. Tussen de bomen, over de meren zijn de sneeuwscooterpaden bijna normale wegen. Met verkeersborden en alcoholcontrole, midden op de dag. Rondcruisen door het witte landschap is dan ook een leuke afwisseling met op de berg staan. En een ideale manier om de frisse poollucht op te snuiven en – als je de motor uitzet – te genieten van de stilte. Wintersport in Finland is een vakantie vol avontuur, sneeuw en rust. Dat kan ook een nadeel zijn. Als après-ski het belangrijkste voor je vakantie is, dan is Lapland niet de plek voor je. Maar ben je op zoek naar een wintervakantie die een heel andere ervaring biedt dan alleen de pistes af knallen en daarna bier drinken, dan kun je in Lapland je lol op. 1
E
en van de opvallende kenmerken van het Canadese Toronto is de enorme diversiteit aan immigrantengroepen. Bekend bij toeristen zijn Chinatown en Little Italy, maar met een beetje wandeling om het zakencentrum heen waan je je elke tien minuten in een ander werelddeel. Is het daarom vreemd dat je in Toronto, dat na Miami het grootste percentage niet-in-het-land-zelf geboren inwoners ter wereld heeft, lekker buiten de deur kunt eten? En dat er door de integratie van immigrantengroepen dingen ontstaan die nergens anders bestaan dan daar? Het ‘Koreaanse fusionrestaurant’
De hele wereldtop oefent op de Hintertuxer Gletscher in Tirol. Dat komt omdat er 365 dagen sneeuw ligt. Petra Janbroers HINTERTUX
...
Olympisch skikampioen Didier Defago raast met gemak met 140 kilometer per uur de berghelling af; zijn rivaal speed-o-holic Bode Miller gaat ‘zo hard als het universum het toelaat’, in zijn eigen woorden. En niet alleen in de winter. Het hele jaar door werken de wereldtoppers aan hun techniek en snelheid, bijvoorbeeld op de Hintertuxer Gletscher in Tirol. Het Oostenrijkse nationale team traint er vanzelfsprekend, maar ook de ski-equipes van Slovenië, Duitsland, Italië en de VS weten de weg door het Zillertal naar hogere sferen te vinden. Het is de enige van de acht
beskibare gletsjers in Oostenrijk waar je 365 dagen op latten of board terecht kunt.
Skikanonnen Het is half oktober en er ligt sneeuw boven de 2.600 meter. De Russen, die na hun slechtste prestaties ooit op de Winterspelen van Vancouver wel wat extra runs kunnen gebruiken, zijn er ijverig bezig. De skikanonnen huren wanden af waar gewone stervelingen hun leven niet wagen. De Zwitsers waren er vorige week ook, maar zonder de 33-jarige Defago. Die is 15 september gecrasht tijdens een training op de gletsjer boven Zermatt. Kruisband in zijn linkerknie gescheurd. De zaak is inmiddels geopereerd maar zijn skiseizoen is passé.
Swish by Han is een voorbeeld van waar die melting pot-cultuur toe kan leiden. Het begint al bij de styling, dat alles heeft van de hipste tenten in Tokio of New York: strak design, maar wel met warmte en een likje cultuur door gebruik van ruw hout, Koreaanse kandelaars en industriële elementen. De blankhouten tafels zijn ruw geschaafd, maar besmeerd met een halve centimeter doorzichtige lak; stoelpoten zijn van kaal vliegtuigaluminium. Korea zit in de details (en in de gasten), vooral een sfeervolle foto van een binnentuin vol drogende rode pepers valt op. Het thema pepers speelt ook op de kaart een hoofdrol. De Dak Jjim zit er-
De temperatuur op de Hintertuxer Gletscher schommelt vandaag tussen de 0 en 5 graden onder een stralende herfstzon. Om te kunnen afdalen moeten we met drie gondelbanen vanuit Hintertux op 1.500 meter naar de top op 3.200 meter. Met overstappen en in de rij wachten erbij duurt dat zo’n half uur. Op het laatste stuk glijdt de Gletscherbus III, ‘der höchste Zweiseil-umlaufbahn der Welt!’ langs de permanent Gefrorene (bevroren) Wand. Je kunt zelfs T-shirtjes van de geroemde gondelbaan kopen. Bovenop de Kees, zoals de locals hun ijsblok van 190 miljoen kubieke meter ook noemen, wacht een letterlijk adembenemend uitzicht, 360 graden rondom. De toppen van de Tuxer Alpen staan goudbruin met plukken
gens tussen een stamppot en een maaltijdsoep qua dikte, en bestaat oppervlakkig gezien uit gekookte aardappelen en flink gepeperde kip. Maar proef voorbij de kloeke structuur en er komt een ongekende smaak tevoorschijn – een zoetzure basistoon, maar flink gepeperd en gezouten, met ergens nog wat kaneel en gember... Onbeschrijfelijk eigenlijk, en de maaltijd, afgeblust met een Japans Saporro-biertje, doet in niets aan de Koreaanse schotels denken die in Nederland gegeten zijn. ‘Het is de keuken van mijn ouders’, zegt de jonge chef Han Leeto als hij even aan tafel komt. ‘Met een twist van het Toronto van nu.’ 1
Vreemde oorden
Algerije
Lesotho
De Britse wintersportjournalist Patrick Thorne verzamelde de beste, vreemdste en meest bijzondere ski-oorden in een database onder de noemer Snow24.
Skiën is heel goed mogelijk in Chréa, een klein stadje in het bergachtige gebied van Algerije. Boven op de piste waan je je in een Alpendorp.
Nog dieper Afrika in? Transformeer je reis door ZuidAfrika in een wintersportvakantie en bezoek resort Afri-Ski in Lesotho. Met echte nepsneeuw!
Uit & thuis REIZEN
19
GETTY IMAGES
WAARIS... ELLEN VAN DEN BERG
Naam: Ellen van den Berg Land/plaats: Kingston, Jamaica Doel: Werken in een weeshuis ellenvdb.waarbenjij.nu
...
D
IJspaleis In 2007 ontdekte een alpinist per toeval een ‘Natureispalast’ op nauwelijks 200 meter van het bovenste skistation van de Hintertuxer Gletscher. De natuurlijke ijsgrot is sinds 2008 open voor publiek en uniek in de wereld. Een smal paadje langs de besneeuwde bergflank leidt naar de entree, via een glazen trap wordt afgedaald tot in het ijspaleis. Het is 15
eeuwig wit in de zon te schitteren. Hochnebel, een dikke laag wolken, onttrekt de dorpen in het dal diep beneden aan het zicht. Op het panoramadak staan wandelaars in de kijkers tientallen kilometers ver te gluren, nog nahijgend van het zware lopen op deze hoogte. Toeristische attractie of niet, we zijn hier om te skiën en Roland Koch is mijn gids. De 35-jarige Koch is een echte heer. Hij staat erop mijn ski’s van gondel naar gondel te dragen, ondanks gegeneerde pogingen dan toch minstens de stokken zelf te nemen. Hij checkt streng of er wel minimaal factor 30 op m’n gezicht zit, de zon is fel op 3.000 meter. Hij blijft geduldig als het tempo niet op, zeg maar, Bode-snelheid ligt. De voornamelijk rode pistes zijn bovenop behoorlijk verijsd. ‘Let even op daar’, waarschuwt hij. ‘U weet het hè, niet doen wat iedereen doet als een ijsplak in zicht komt. Niet verkrampen!’ Het landschap is spectaculair. Onder
onze voeten ligt 120 meter dik ijs. Door de opwarming van de aarde is deze Kees sinds 2003 tien meter dunner geworden. Maar Koch blijft optimistisch. ‘De gletsjers groeien en krimpen al eeuwen lang. Hij groeit wel weer aan.’ Nu is de ijsplak nog 4 kilometer lang.
Gletsjerscheuren Er kan ook buiten de ongeveer twintig geprepareerde pistes met een totale lengte van 86 kilometer worden afgedaald. In deze tijd van het jaar is dat beter van niet. ‘Zie je die gletsjerscheuren? Daar wil je niet invallen.’ Nee, ze kunnen wel 30 meter diep zijn. Dat het ijs naar beneden kruipt, merk je niet, maar het kan oplopen tot jaarlijks 60 meter. Daarom moeten de steunpilaren van de liftcabines elk jaar een paar keer teruggezet worden naar hun oorspronkelijke plek. Hoewel gletsjers vaak breed en relatief vlak zijn, is de Hintertuxer dat
meter hoog met ijsstalagmieten van 7 meter, bevroren watervallen en wonderlijke ijsformaties waarlangs touwen zijn gespannen voor houvast. Bezoek alleen met een gids en iedereen moet een helm op. Kinderen moeten minimaal 8 jaar zijn. 1
www.hintertuxergletscher.at/ natureispalast
zeker niet overal. De kinderklasjes worden dan ook als de sneeuw nog niet tot in het dal ligt vanaf de top met rupsvoertuigen naar lichtere, blauwe pistes vervoerd. Manfred uit het Duitse Mainz vindt de Hintertuxer ‘de beste skigletsjer van Oostenrijk.’ En hij kan het weten, hij heeft ze alle acht ‘gedaan.’ Elk najaar komt hij hier met zijn vrouw Rita skiën. En in de winter ook, als het hele gebied open is. De Hintertuxer gletsjer maakt deel uit van de Ski & Gletscherwelt Zillertal 3000, met 245 kilometer pistes en gratis bussen die heen en weer rijden. Om optimaal van het nachtleven te genieten pendelt er een nachtbusje. André Hazes schalt hier (nog?) niet uit de boxen, maar uw verslaggeefster heeft de crowd op Ich Bau Dir ein Schloss van onze Heintje zien meedeinen. Het valt niet mee, op krukken in de après-ski scene. Ondanks Herr Koch een split-second verkrampt daarboven. Kruisband in linkerknie gescheurd. Overkomt de besten... 1
Après-ski in de spa De gondels en liften naar en van de Hintertuxer Gletscher zijn dagelijks van 8.15 tot 16.30 uur open. Hintertux bestaat voornamelijk uit het dalstation, parkeerterreinen en -garage (gratis), een groepje luxe hotels en skiverhuurlocaties, alles op minder dan 500 meter van Gletscherbus I. Het hotel Gletscher & Spa Neuhintertux biedt all-in pakketten (met skipas) met uitstekend ontbijtbuffet en meerdere gangendiners. Het hotel beschikt over een wellnesscentrum met zwembad. In de Tux Vallei liggen meerdere dorpen, als Tux en Finkenberg, met uitgebreide accommodatie. 1
insdag en woensdag moest ik op het kantoor werken. Eigenlijk was dat wel prettig, want in babyland was (en is het nog steeds) een chaos. De structuur is ver te zoeken en er lopen ook een hoop tienermeisjes rond die meehelpen. Op donderdagmiddag hebben Ingrid en ik onze laatste projects abroad care meeting gehad. Het was een leuke bijeenkomst, waar we in groepjes creatief bomen hebben gemaakt. Met blaadjes waarop de ontwikkeling van baby tot peuter te zien is. Elk weeshuis krijgt er een. Na de meeting heb ik mezelf getrakteerd op twee nieuwe broeken! Niet goedkoop voor Jamaicaanse begrippen, maar ze komen zeker van pas. Vrijdag was alweer de laatste werkdag van de week. Gelukkig scheen de zon en had ik zin om met de kindjes te werken. Aan het einde van de middag zijn Ingrid en ik naar Bull Bay vertrokken, een klein plaatsje ten westen van Kingston. Hier waren we vorig week ook. Het was best een onderneming. ‘s Avonds kwamen we aan in Kingston waar we over moesten stappen naar de bus naar Bull Bay. Helaas is de overstap in down town Kingston en raadt vrijwel iedereen je aan daar vooral ‘s avonds niet te komen. Daar stonden we dan, in het donker, twee blanke dames die geen idee hadden waar hun aansluiting was... Gelukkig hadden we een aardige vrouw ontmoet in de eerste bus en zij hielp ons naar onze overstap. Na aankomst op camping Jamnesia hebben we onze tassen neergezet en zijn we naar een cafeetje gegaan. Beetje gegeten en natuurlijk weer paar glaasje rum gehad. Daarna nog even op het strand gezeten. Toen ik half in slaap viel ben ik maar naar mijn bedje gegaan. Nu is het weekend en is mijn laatste week ingegaan. Die zal wel voorbij vliegen. 1
Op waarbenjij.nu staan bijna 1.5 miljoen reisverhalen en meer dan 5 miljoen foto’s van reizigers uit de hele wereld.
www.neu-hintertux.com www.tux.at
Opening winterseizoen
Via Culinaria op ski’s
Start skiseizoen
AVORIAZ OP MUZIEKKOERS
SMULLEN IN SALZBURGERLAND BAND GOSSIP IN ISCHGL In de concurrentie met andere skioorden gooit Avoriaz een ecosnowpark in de strijd, beroepen Oostenrijkse plaatsjes zich op de beste après-ski en probeert Salzburger Land de bezoeker tot culinaire hoogten te brengen. Salzburger Land beroept zich op de culinaire kwaliteit van zijn skihutten. Daarom heben ze een Via Culinaira uitgezet. Met een speciaal ‘Genusspakket’ verblijf je in een viersterenhotel, krijg je een skipas en drie Hüttenhocker-menu’s, plus een traditio-
Avoriaz, het enorme skigebied op de Frans-Zwitserse grens, timmert al twee jaar aan de weg met het eerste ecosneeuwpark in Europa. De Fransen voegen daar nu veel muziek aan toe: de opening van het skiseizoen gaat op 11 en 12 december gepaard met luchtgitaarconcerten, muzikale wedstrijden voor snowboarders en een groot openingsconcert.
www. avoriaz-events.com
nele Pinzgauer maaltijd. De culinaire sneeuwroute voert langs de Gehwolfalm, waar je bij de Grossarl-hut biologische producten uit de eigen boerderij krijgt. Of langs de Rottenhofhütte, die gespecialiseerd is in gebak en pasteitjes. In St Johann op de Oberforsthofalm bieden ze een stevige lunch met zelf geschoten wild. Bij Dienten op de Bürglalm bestelt iedereen standaard knödeln.
www.kulinarium.salzburgerland.com
Steeds meer wintersportoorden proberen van de opening van het skiseizoen een spektakel te maken. Het Oostenrijkse Ischgl pakt al jaren flink uit en heeft met de Amerikaanse band Gossip dit jaar een grote naam te pakken. Tijdens Pinkpop waren ze een van de grote verrassingen. Op zaterdag 27 november geven ze het Top of the Mountain Opening Concert, waar 15.000 wintersporters worden verwacht.
Hawaii
Pakistan
Israël
Op het paradijselijke Hawaii kan, naast cocktails drinken en surfen, ook worden geskied. Op de flanken van het indrukwekkende Mauna Kea gebergte.
Het Malam Jabba skiresort is op dit moment gesloten. In 2008 werd het volledig verwoest door de taliban, die dus ook een hekel aan wintersport hebben.
Vlakbij de grens met Syrië ligtMount Hermon op de Golan Heights. Wel op de piste blijven, want de berg grenst aan een mijnenveld.
& 3((1 # #
Suddendorf, bij Bad Bentheim
LANDHOTEL
STÄHLE 2d Düsseldorf va 79 4d Berlijn-actie va 99 3d Kerst Kassel va 119 3d Kerst Bremen va 134 5d Thüringen va 199 5d Kerst Berlijn va 309 8d Kerst Bohemen va 429 8d Kerst Zw. Woud va 529 Vraag snel de brochure aan! Tel. 0529-469667 ANVR / SGR > TIJD MET Z'N TWEEËN < 3 dagen in 4* wellnesshotel
vanaf 123,50 per pers. HP inclusief welkomstdrankje, zwembad en sauna! Kijk op
www.landhotel-struck.de
$$)
of 0049 - 2721 - 13940 Hotel-Pension in 't Waldecker Land, 1 week HP 287,-! p.p. in 2p. kamer incl. ontbijtbuffet en 3-gangen menu, zwemb., sauna, zonneb., kegelb., tafeltennis, speeltuin. Tel: 0049.5694.432 www.pension-hanebeck.de
!
$)
First-class hotel in Bernkastel-Kues/ Moezel. Meer dan 1.000 m² wellness- en gezondheidsafdeling.
Wellness aan de Moezel
5x overn., HP, vrije 6 Dagen, toegang tot wellnessafd.,
$))
)
boottocht etc. € 376,- p.p. www.zum-kurfuersten.de 0049 - 6531/96770
4 dgn shopping trip
Londen v.a. 139,www.bolderman.nl (0318) 580 958
"
"1
$))
Boerderijen & Landhuizen * * Fi VAKANTIEHUIZEN * * 020-428 5999 www.fi.nl WWW.ZUIDITALIE.NL Villa’s, agriturismo, rondreizen. Vanaf Rome naar Sicilië Voor aantrekkelijke auto- en camperreizen naar Australië: en Sardinië. 020-7798338 www.WRC.nl of mail: [email protected]
DJOSER rondreizen NieuwZeeland/Fiji 25-28 dgn v.a. 2995,- Nog plaatsen op o.a. 21 en 23 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400
N./FEBn. NOV./JnaAch tinge 4 over u’s incl. 4 men
€ 199,- p.
p.
7 6
= u's incl. 7 men p. € 312,- p.
Marokko
DJED REIZEN: Gevarieerde Tel. 0049 5923 9670 Egypte reizen. Individueel of www.hotel-staehle.de met kleine groep. Ook reizen >SAUERLAND - WILLINGEN< op maat vanaf 2 personen. Ned.pens. va. 29,50 , 5 nacht. Wekelijks vertrek. Brochure? HP 181,50 pp. T:0049.5632.6209 070 3815533 WWW.DJED.NL www.amhirschsprung.de ROSETTA 10/15 dg rondreizen 13 nov. e.v. - Tel. 024-3882111 4 dgn BERLIJN Kleine groep - Ned. reisleiding v.a. 99,Extra Sam en Noor reizen Kerst. Zie ook: www.rosettareizen.nl www.bolderman.nl DJOSER rondreizen Egypte 8 (0318) 580 958 25 dgn v.a. 895,- Brochure? Lid ANVR/SGR www.djoser.nl of 071-5126400 3x vakantie in het Munsterland bij Munster. 3 overn. in 2 pers.k. m.HP. 144,- p.p. ROSETTA 15 dgse rondreizen Bij inlevering 10% korting. 13 nov. e.v. - Tel. 024-3882111 www.landhotel-beckmann.de Kleine groep - Ned. reisleiding T. 0049.2867.97470 Extra Zuid-reis vertrek op 17/11 www.tiergartenhotel.de Zie ook: www.rosettareizen.nl T. 0049.2863.92990 Laat uw reis door ons op maat www.landgut-ritter.de maken 040-2982266 Anvr/Sgr T. 0049.2563.8405 WWW.MONDIREIZEN.NL ____________________________________________________________________________________________________
REISVACCINATIES door gespecialiseerde huisartsen op tijden dat het u ook schikt. Vergoeding door zorgverzekeraar. Afspraak via: WWW.TRAVELDOCTOR.NL
ROSETTA 8/15 dg rondreizen 13 nov. e.v. - Tel. 024-3882111 Kleine groep - Ned. reisleiding Zie ook: www.rosettareizen.nl
ROSETTA 15 dgse rondreizen 30 okt. e.v. - Tel. 024-3882111 Kleine groep - Ned. reisleiding Laatste plaatsen kerstreizen!! Zie ook: www.rosettareizen.nl
DJOSER rondreizen India/ Nepal 16-30 dgn v.a. 1645,Nog plaatsen op o.a. 16, 19 en 24 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400
ROSETTA 15 dgse rondreizen 18 dec. e.v. - Tel. 024-3882111 Kleine groep - Ned. reisleiding Zie ook: www.rosettareizen.nl
ROSETTA 9 dgse rondreizen DJOSER rondreizen Indonesië wekelijks - Tel. 024-3882111 18-28 dgn v.a. 1695,- Nog Zie ook: www.rosettareizen.nl plaatsen op o.a. 12 en 16 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 ANTARIN (SGR) ondersteunt Thailand Travel uw eigen reis. Hotels, autoDe specialist in de mooiste huur,cursussen,trein/vliegtick. 020-6275085 www.antarin.net rondreizen, strandvakanties en reizen op maat! Vliegtickets al v.a. 489,Tel. 010-2131444 www.THAILANDTRAVEL.nl ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze 15 okt. -JAPAN-Reis-Info-Dag DJOSER rondreizen Thailand/ informatiedag in Rotterdam, TAO Japan specialist. Indiv/gr. Laos 15-24 dgn v.a. 1495,020-623 50 67 www.japan.nl Nog plaatsen op o.a. 11, 19 en Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl 24 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 DJOSER rondreizen ZuidAfrika 15-35 dgn v.a. 1995,Nog plaatsen op o.a. 16 en 19 DJOSER JUNIOR rondreizen dec Brochure? www.djoser.nl voor ouders met kinderen: of 071-5126400 Maleisië 15-21 dgn v.a. DJOSER FIETS Vietnam 17 dgn v.a. 1895,- Nog plaatsen Boek nu startarrangementen 2095,- Nog plaatsen op op o.a. 18 dec Brochure? met charmante lodges op o.a. 19 dec Brochure? www.opreisnaarzuidafrika.nl www.djoser.nl of 071-5126400 www.djoser.nl of 071-5126400 DJOSER rondreizen Kenia/ Tanzania 20-23 dgn v.a. 2395,- Nog plaatsen op o.a. 24 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 TANZANIA SPECIALIST Privé reizen op maat . 055-5332550 of www.exploretanzania.com
____________________________________________________________________________________________________
Lid ANVR/SGR
,)
Vakantie bij vrienden, ontspannend en gemoedelijk.
GEEN MASSATOERISME Sicilië Villa's, appartementen en hotels. Incl. vlucht en huurauto. Tel. 0541-531003 of www.iliosreizen.nl SGR & CF. Huizen en wijnreizen in Italië en Frankrijk 072-5116111 www.cazebonne.nl
Westendorf-Brixental Comfort. inger. Appt. van 2 t/m 4 pers. HAUS "TALENS". Tel. 0043-5334-6755 Fax 0043 5334-2049. Spreekt Nedl. Ideaal fam. skigebied. Bad Mitterndorf/Tauplitz T.h. vak.won./bung/pens./hotels. Kerst enkele mog. Janssen Vak. Adviezen. Tel: 026-3814709 Ons 5-pers. vak.app. in Salzkammergut in mooi wandel/ skigebied, prachtig uitzicht, zwembad/3 fietsen aanw. huur p.w. 240,-/330,- 0316-227291 [email protected]
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
Algarve-bijzondere vakantiehuizen. www.portucasa.nl (sgr)
Nergens voordeliger HotelDinerSpecials Overnachting incl. ontbijt én 3-gangendiner!
Nú €29,
75
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
p.p.p.n.
ASKJA REIZEN 13 november open dag op ons Spitsbergen zeilschip Antigua. Beperkt Transsiberië-Express 24dgn v.a. aantal plaatsen! 026-3529390 1649,- Ook losse tickets en Mongolië. www.mevoreizen.nl
,)
4 DAGEN PRAAG
v.a. 99,___________________________________________________________________________________________________
www.bolderman.nl (0318) 580 958 lid ANVR/SGR
Verblijf in een 3-sterrenhotel
SOLMAR TOURS -.0 (**((+/2 * '(2 ),)
Winterzon? Boek nu het populaire Hotel Presidente*** vp in Benidorm, vertrek 26/11 10 dgn. voor 253,Wij verzorgen tevens 5-daagse stedentrips naar Praag, Berlijn of Wenen, vertrek op 7/12 of 7-23/3-2011 v.a. 189,Ook kerstdagtochten naar verschillende bestemmingen, bijv. Parijs, Londen, Brugge etc. v.a. 15,- p.p. Bel voor gratis folder: 0495-588740 of www.solmar.nl Bijk kst.: Royal Class 25,- / First Class 60,- adm.kosten 6,-. Lid SGR www.boekjebungalow.nl Bijzondere vakantiehuizen in 2-20p. bung`s/ villa`s/ campings het echte Spanje. www.taha.nl (sgr) In heel Europa T.0529 462625 JAVEA Costa Blanca t.h. luxe ANDALUSIË Luxe Bed & app. aan zee, nabij haven / Breakfast www.dosiberos.com Golfarrangementen! 2 golfb. 06-18658996
1 nacht van € 75,00 nú voor € 44,50 p.p. incl. ontbijt en 1x 3-gangendiner 2 nachten van € 155,00 nú voor € 59,50 p.p. incl. ontbijt en 1x 3-gangendiner
Verblijf in een 4-sterrenhotel 1 nacht van € 95,00 nú voor € 54,50 p.p. incl. ontbijt en 1x 3-gangendiner 2 nachten van € 125,00 nú voor € 69,50 p.p. incl. ontbijt en 1x 3-gangendiner Aankomst mogelijk van 30 oktober t/m 19 december 2010
Boek nu via www.HotelSpecials.nl/diner Keuze uit meer dan 20 hotels in Nederland, België en Duitsland!
De getoonde prijzen zijn vanafprijzen. De prijzen zijn per persoon voor het gehele verblijf op basis van tweepersoonsbezetting en beschikbaarheid. Voordeligste prijs geldt bij tweepersoonsbezetting, verblijf 2 nachten in een 3-sterrenhotel voor € 59,50 per persoon, oftewel (€ 59,50 / 2 nachten) = € 29,75 per persoon per nacht. Prijzen zijn incl. ontbijt en 1x 3-gangendiner op de dag van aankomst en excl. reserveringskosten (€ 7,50 bij 1 nacht, € 12,50 bij 2 of meer nachten), toeristenbelasting en eventuele extra’s. Druk- en zetfouten voorbehouden. Boek nu via www.HotelSpecials.nl/diner.
Uit & thuis REIZEN
21
Snowboarden Outfit
Allemaal ’t mannetje
FOTO’S: MARJOLIJNE PERQUIN
Mannen gaan vooral voor stoer, vrouwen willen dat alles matcht.
taleon of het rode K2 Pink Ribbonboard springen meteen in het oog. ‘En alles moet matchen’, zegt verkoopster Maddy. ‘Kies je voor een lichtblauw snowboard, dan willen onze klanten daar natuurlijk wel bijpassende schoenen, bril en helm bij.’
Jules van der Leeuw UTRECHT
...
Praktisch versus mooi
Snowboarden is unisex. Zowel mannen als vrouwen kiezen ervoor om niet met de benen naast, maar achter elkaar van de skipiste af te dalen. Op snowboardgebied waren de nieuwste trends tot voor kort vooral gefocust op de mannelijke boarder. Sinds vorig jaar heeft Utrecht tegenover mannenfiliaal Cellblock in Curvs ook een eigen boardshop, Ladies Only. Er is animo genoeg, vertelt Marjolijn Duermeijer van Curvs. ‘Vorig jaar was ons assortiment bijna helemaal uitverkocht.’ Dat belooft wat voor dit seizoen, waarvoor de verse collectie is gearriveerd. Waar mannen kiezen voor stoere, donkere boards gaan de dames vooral voor mooie dessins en fraaie prints. De Mondriaan-look van Ba-
Duitsland
Vrouwen nemen het boarden steeds serieuzer. Er is dus behoefte aan specifiek voor dames ontwikkeld materiaal. ‘De boards zijn smaller, lichter en iets flexibeler dan voor heren. Wij moeten het nu eenmaal meer hebben van souplesse dan van onze kracht’,
Steek je in ’t nieuw Degene die heeft gespaard, steekt zich compleet in het nieuw. Thermisch ondergoed (50 euro), broek (300 euro), jas (350 euro), snowboardschoenen (180 euro), bindingen (200 euro), handschoenen (60 euro), helm (100 euro) en natuurlijk een snowboard (450 euro) en je bent weer helemaal het mannetje. Ook als vrouw. 1
beweert Marjolijn. Of het nu gewone kleding of een wintersportoutfit betreft, de strijd tussen praktisch nut en er goed uitzien beheerst alles. ‘Laatst wilde een meisje per se witte schoenen, maar dat type heb ik haar als beginner maar afgeraden’, wijst Maddy. Al zijn ze officieel ook voor mannen, de valbroekjes en rugbeschermers worden toch vooral door vrouwen besteld. ‘Zeker als beginneling is dat geen overbodige www.curvs.nl
Onmin over wijziging tarieven
Verkiezing
TAKS SLECHT UITSTEL SUST STRIJD SCHIPHOL VOOR RYANAIR
TIROL BESTE SKIGEBIED
De Ierse luchtvaartmaatschappij Ryanair schrapt een flink aantal vluchten vanaf het Duitse vliegveld Frankfurt-Hahn wegens de invoering van de vliegtaks. Vanaf medio volgend jaar zal het aantal vluchten dalen van 532 naar 382. Op de luchthaven staan hierdoor zo’n duizend banen op de tocht. De vliegtaks kost, afhankelijk van de bestemming, tussen de 8 en 45 euro en levert Duitsland een miljard euro op.
Skigebied Hochfügen-Hochzillertal in Oostenrijk is door de website Skiresort.de uitgeroepen tot beste ter wereld. Dankzij zijn technisch hoogstaande installaties, goed onderhouden pistes, kwalitatief goede restaurants en de brandschone blokhutten kwam het als beste uit de bus. Op plaats twee staat het eveneens Tiroolse skigebied Wilder Kaiser-Brixental, op plaats drie het Canadese Whistler Blackcomb.
De kou is nog niet uit de lucht tussen luchthaven Schiphol en haar grootste klant KLM. De luchthaven heeft bekendgemaakt een onder meer door KLM omstreden wijziging van de tarieven op de lange baan te schuiven. ‘Daarmee is de kou nog niet uit de lucht, maar we gaan nu in ieder geval constructief naar de feiten kijken’, stelt KLM-topman Peter Hartman. Schiphol en KLM laten samen eerst een onafhankelijk onderzoek uitvoeren door externe partijen om te bekijken wat de gevolgen zijn van de voor-
gestelde tariefwijzigingen voor de gebruikers, waaronder de KLM en het SkyTeam en alle passagiers, de mainport Schiphol en de Nederlandse economie. Door de wijziging van de tariefstructuur zullen maatschappijen als KLM voortaan duurder uit zijn en maatschappijen als concurrent EasyJet goedkoper. Prijsvechter EasyJet reageerde ‘teleurgesteld’ op het besluit van Schiphol. ‘De Nederlandse passagiers worden door Schiphol benadeeld.’
Kies je stijl
Check die grab!
Walk in the (fun)park?
Drie snowboardstijlen domineren: Freeride (voor beginners), Freestyle (met trucs en sprongen) en Freecarve (voor gevorderde snelheidsfreaks).
Nokia en snowboardfabrikant Burton ontwikkelen samen een board dat informatie uitwisselt met je mobieltje, zodat je je eigen moves kunt terugzien.
Voor gevorderde boarders zijn er speciale funparks ingericht met ramps, waverides, rails, een funbox en een halfpipe voor de ziekste tricks.
Wat dacht u van een kerstarrangement op Texel? Het meest luxe hotel van Texel, Grand Hotel Opduin, is dan de ideale uitvalsbasis. Kerstarrangementen zijn mogelijk vanaf 3 overnachtingen inclusief diverse kersttradities waaronder uitgebreide diners, waarvan een diner-dansant met live muziek op 1e kerstdag. Tevens zijn een High Tea en andere kerst-activiteiten onderdeel van het arrangement.
Kerstmarktarrangement Parkhotel Rooding Valkenburg a/d Geul
Kijk voor meer informatie op www.opduin.nl/kerst of bel met 0222 317 445 - e-mail [email protected]
• 2 overnachtingen inclusief uitgebreid ontbijtbuffet • 3-gangen diner op de dag van aankomst • Entreekaart Kerstmarkt in de Gemeentegrot en Fluweelengrot • Entreekaart Holland Casino • Onbeperkt toegang tot zwembad, sauna en jacuzzi
Vanaf 119,- per persoon Geldig van 19 november tot 23 december 2010 o.b.v. 2 personen per kamer Reserveren: www.parkhotelrooding.nl of tel. 043-6013241
Al 20 jaar een gastvrij hotel midden in ’t groene hart van de Veluwe. Een ideaal fiets- en wandelgebied.
WINTERWONDERLAND ARRANGEMENT van 3-10 of 10-17 dec.
84 4444 -60 647-2
4444 -66-448 )(.1#(,. . ) ( + , +( )1+(#' . ( ('/, )(.% .%/. & !#(( (+ +#. , %+/ ,#/(# 9 :6 $ *"*" .). &!!$&& 8"$ &!$ $ $ 333" ).3("(
8-daags verblijf op basis van halfpension met tal van leuke activiteiten voor slechts 299,50 p.p. Kijk voor meer arrangementen op onze website www.hetjagershof.nl of vraag een gratis folder aan. Tel.: 0341-252393
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
Voor voordelige camperreizen naar Canada in 2011, kijk op: www.WRC.nl ATLANTIC Dream Vacations Camperhuur, Fly-drives, cruises bel. 070-320 94 99 of surf naar atlanticdreamvacations.nl
Vroegboekkorting Zomer 2011 Voor aantrekkelijke auto- en CAMPERHUUR 15 % korting AUTOREIS tot 100,- korting camperreizen naar de USA, kijk op: www.WRC.nl WWW.VLIEGMETMEMEE.NL
DJOSER FIETS Cuba 18 dgn v.a. 1795,- Nog plaatsen op o.a. 17 dec Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400
*" "'5
12 14 )/$ ) '0 '#1 '#%+ %4+)/
)/$
-
*
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze informatiedag in Rotterdam, Hotel New York op zo 14 november. Zie www.askja.nl
DJOSER rondreizen Ecuador en Galapagos 22-31 dgn v.a. 2095,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400
'# ' #
%4+)/
#%##
,/) &/0
-
* +,%' +#1 ,&' '
44 '4 / )
-**
* ,00# # # ' #
44 '4 / )
*
&% !%%()
--*
))/+) % ()0) * ',& '0
ASKJA REIZEN anvr-sgr Reisplannen? Bezoek onze - SURINAME HOLIDAYS informatiedag in Rotterdam, Reizen naar het ongerepte Hotel New York op zo 14 binnenland. Tel: 020 - 3301411 november. Zie www.askja.nl WWW.SURINAMEHOLIDAYS.NL
**
% %%/% 4%% ()4 ,4) '0
%4+)/
51 ) &4/)2 % %%
,) #)' ,-0% ,' !4)/
'0
,) .%5 )4 .)/2.
)/$ ) ##$ '0 %4+)/
%55%5) * ,#1# #11#1'
'0 #0 ' 44 '4 / )
**
,) 5&/%/))/ 3
-
* '%,#0 #, +#1 '0 +',/+
!4,) ,%55%
##(,-' )'$#''& * ' $'',). '$#''& '%+,00'&' ',& ' ' ''/#. '"& /( ' $'+ &'.
**
Mix
20.30
FILM: MEN IN BLACK RTL5 Goede SF met Will Smith en Tommy Lee Jones, deel drie is in de maak.
Nederland 1 17:00 17:25 17:59 18:00 18:15 18:30 18:40 19:00 19:25 20:00 20:30 21:30 22:30 23:00 23:55
Nederland 2
NOS Studio Sport: WK Volleybal Vrouwen Sesamstraat EénVandaag NOS Journaal EénVandaag NOS Gesprek minister-president NOS Sportjournaal Lingo De dorpsdokter NOS Journaal Flikken Maastricht Vermist Gewoon Jan Smit Pauw & Witteman NOS Journaal
17:00 17:05 17:35 18:00 18:20 18:55 19:25 19:55 20:25 20:55 22:00 22:55 23:50
RTL Z Nieuws The A-Team De politie op je hielen! De Pfaff ’s Voetbal International RTL Voetbal: Jupiler League Met de billen bloot!
17:05 17:10 18:05 19:00 19:35 20:30 22:45 23:35
RTL 7 17:00 18:00 18:55 19:50 20:30 22:00 23:00
21.10
WOLF – KOMMIL FOO CANVAS Docu over populair duo van het cabaret Kommil Foo.
21.20
NEONLETTERS NED3 Satirisch sketchprogramma met Dennis van de Ven en Jeroen van Koningsbrugge.
Nederland 3
NOS Journaal Schepper & Co in het land MAX Maakt Mogelijk De TV jaren van... De wandeling Man bijt hond De Ombudsman That’s the question Uitgesproken Altijd Wat Nieuwsuur One night stand: Mama My summer of love
17:15 17:45 17:50 18:05 18:23 18:45 19:00 19:29 19:30 20:25 21:20 21:50 22:00 22:50 23:25
Fabeltjeskrant Oprah Winfrey show Dr. Phil Kinderziekenhuis Style by jury The Roman spring of Mrs. Stone As the world turns Topchef
17:10 18:05 19:00 19:20 20:00 20:30 22:55 23:15 23:20 23:45
RTL 8
21.30
QI BBC1 Hilarisch weetjesspel met leukste Brit op Twitter en daarbuiten: Stephen Fry.
RTL 4
Te land, ter zee en in de lucht Heibel langs de lijn AVRO AvaStars Live Vrijland Het Klokhuis NOS Jeugdjournaal SpangaS Nederland 3 De Wereld Draait Door Weten zij veel!? Neonletters NOS Journaal op 3 MaDiWoDoVrijdagShow PowNews De Wereld Draait Door
17:05 18:00 18:15 18:35 19:30 19:55 20:00 20:30 22:30 23:30 23:40 23:45
De grote verhuizing Huizenjacht Hart van Nederland - Vroege editie Shownieuws - Vroege editie Trauma centrum National Treasure: Book of Secrets Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht Shownieuws - Late editie Groeten uit de rimboe
17:05 17:35 18:30 19:30 20:00 20:30 21:25 22:20 23:15
SBS 6
23
22.30
GEWOON JAN SMIT NED1 Reallifesoap rond de koning van de palingzangers Jantje Smit.
RTL 5 As the world turns RTL Nieuws Editie NL RTL Boulevard RTL Nieuws RTL Weer Goede tijden, slechte tijden The voice of Holland Van der Vorst ziet sterren RTL Nieuws RTL Weer RTL Boulevard
17:35 18:00 18:30 19:00 20:00 20:30 22:20
Friends Will & Grace Airline Bondi rescue The Kardashians Medium Medium Law & Order: Special Victims Unit Law & Order: Special Victims Unit
17:05 17:30 18:00
NET 5
The king of Queens Everybody loves Raymond The nanny TopChef Take me out Men in black Men in black II
Veronica
18:15 18:40 19:10 19:30 20:00 20:30 21:30 22:35 23:40
Zack & Cody I’m in the band Veronica’s funniest commercials ever! 3rd Rock from the sun According to Jim Still standing Two and a half men The big bang theory Wegmisbruikers! Top Gear Top Gear Border security
LEZERSCOLUMN
Kapper Ron Ghijssen
...
N
aar de kapper gaan heeft iets kwetsbaars. Op tv wordt gesproken over de ministerpresident, over wetenschappers, oliemagnaten en andere bobo’s. Allemaal prima, maar zij beïnvloeden een spel dat buiten mijn werkelijkheid gespeeld wordt. Kappers, daar zit de echte macht. Daar zit je dan. Je krijgt nog net de
OPLOSSINGEN PUZZELS Cryptogram
Sudoku 5 4 6 9 3 7 1 2 8
2 3 9 8 5 1 6 4 7
7 8 1 6 2 4 9 3 5
4 9 7 2 6 5 8 1 3
8 1 3 7 4 9 2 5 6
6 5 2 3 1 8 7 9 4
9 6 4 1 7 3 5 8 2
3 2 8 5 9 6 4 7 1
Zweeds raadsel (vorige week vrijdag)
1 7 5 4 8 2 3 6 9
kans om te vertellen wie je bent en de verhoudingen worden al meteen duidelijk gemaakt. Jij zit. De kapster staat. Na het wassen van mijn haar wordt het vervolgens droog gemaakt zoals een moeder haar-net uit -het zwembad-gekomen kind droogmaakt. Te wild. Te hard. Te snel. Je mag meelopen met de kapster wanneer de kapster zegt dat je dat mag. De andere Lijdenden in de kapperszaak kijken zichzelf in de spiegel aan met dezelfde blik waarin hoop en
teleurstelling elkaar om de centimeter afwisselen. Zo, ik zit. Mijn machteloosheid bereikt een toppunt wanneer ze me een omgedraaide cape om doet. Hoe ik het hebben wil? Ik bladerde daarnet door dat boek op tafel. Daarvan werd ik alleen maar moedelozer. Dat is namelijk niet eerlijk. Vals. Daarin wordt een utopische wereld geschetst waarin de Mens en het Kapsel in harmonie samenleven. Een wereld vol spiegels en haarlak. Knappe mensen zonder angst voor het geluid van tondeuses en föhnen. Gezichten waar geen schaar tegen opgewassen is.
De kapsels die ze me tijdens het knippen laat dragen, bezorgen mij een gevoel van schaamte. Stekels, een ongelooflijk strakke scheiding, een pony. Ik voel me achtereenvolgens elf, Hitler en een meisje. Terwijl ik een hanenkam op mijn hoofd heb, gaat de telefoon. Mijn kapster staat er het verst van alle kapsters van af, maar ze ‘pakt hem wel even’. Twee lange minuten later keert ze terug en voor het eerst ben ik blij dat ze weer aan mijn haar zit. Wanneer ze naar de gewenste lengte van mijn bakkenbaarden vraagt, weet ik dat de
kwelling er bijna op zit. Ik betaal nogmaals (ditmaal financieel) en vertrek. Eenmaal buiten kijkt iedereen me aan. Zelfs die hond. Ik fiets snel weg. Ik ben weer vrij man. Voor twee maanden dan. 1
* Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar [email protected].
Door Hercules & Valkema / www.elsje.nl
Mix
24
ZWEEDS RAADSEL: tak van sport
soort
plag
Russisch parlement
Prijspuzzel onbebouwde ruimte
praatvogel
indien
rivier in Spanje
2
gezicht
7
Deze week: Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg 61 - 3 1059 CP Amsterdam tel: 020 - 3460560 fax: 020 - 3460596
Het arrangement voor 2 personen bestaat uit: 2 x hotelovernachting met keuze uit een 3- of 4-sterren Fletcher hotel, 2 x uitgebreid ontbijtbuffet, 2 x 4-gangen diner in een 3-sterren hotel óf 1 x 4-gangen diner in een 4-sterren hotel. In bepaalde periodes kan het zijn dat hotels een extra toeslag vragen of dat sommige hotels niet boekbaar zijn.
oude lengtemaat groente
voormalig Zaïre rivier in Frankrijk
WIN!
Voor 3 winnaars twee nachten in Fletcher hotel du Commerce (Middelburg) of een van de andere 40 Fletcher hotels in Nederland naar keuze. Bekijk alle hotels op www.fletcher.nl
9,3x t.w.v. 22
waterdier chemisch element
1 ontdooien tuingereedschap
Bel: 0909-5010704 palmsoort
4
WIN!
Vandaag:
Een halfjaarabonnement op Quizted.
rivier in Frankrijk ten name van
distributie: [email protected] 088-0131830
rivier in Siberië
Zo doet u mee:
roem
3
1
2
5 3
4
5
6
geestdrift
7
Bel: 0909-5010704
sales: [email protected] 0800-7200000
of SMS naar: 3553
Om kans te maken op dag- of weekprijs belt u het sleutelwoord van het Zweedse raadsel door naar 0909-5010704 (€ 0,60 per gesprek). Of SMS “PERS -spatie- oplossing” naar 3553
6
marketing: [email protected]
(€ 0,60 per ontvangen bericht exclusief de kosten voor het gebruik van uw mobiele telefoon)
© Puzzelland
8
Prijspuzzel van vandaag is het Zweedse raadsel.
8
ten behoeve van
redactie: [email protected] 020-3460550
Quizted is het gezelligste puzzelblad van Nederland met de meeste prijzen. Dit prijspuzzelblad heeft een grote variatie aan puzzels en u maakt elke vier weken kans op een van vele prijzen.
tijdperk
vaartuig
gevechtslinie
website: www.depers.nl
of SMS naar: 3553
De lijst met winnaars staat op www.puzzelland.com/depers
CRYPTOGRAM:
oprichter: Cornelis van den Berg
SUDOKU
Horizontaal: 1. Naam voor een prima donor (5); 3. Bladwijzer (5); 4. Gestoofd en gestookt (4); 7. Verdwijn met een familielid in het Grieks! (5); 10. Oogopslag met inhoud? (9); 11. Voorbeeldige spruiten? (8). Verticaal: 1. Jongen met een berg chaos (7); 2. Geld dat van binnen goed is (5); 5. Hij zit gebakken in een Baltische familie (6); 6. Proberen haar uit de tent te krijgen (6); 8. Groot toetje (5); 9. Grillig deel van het jaar (5).
1
uitgever: Ben Rogmans
2
8 3 3
© Puzzelland/ Leen Groeneveld
4 7
8
5
8
9 6
4
8
2
9
4
6
1
5 10
2 7
4
11
5 5
art direction: Koos Jeremiasse
7
9
1 2
Speel deze puzzels online en win! Ga naar: www.puzzelland.com/depers
hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst
6
3
Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NS-stations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op www.depers.nl voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten.
FABEL OP VRIJDAG
Dierenpolitie Wim Meyles
...
‘O
ngelooflijk!’ dacht het poedeltje. Het leek alsof ze in een andere wereld terecht was gekomen. Kippen liepen in het gras naar wormen te pikken. Varkens rolden in de modder, knorrend van genot. Hoog in een populier zaten een paar kanaries hun vrijheid te bezingen. En langs de waterkant viel geen hen-
gelaar te bekennen. Alles was begonnen met de man in dat bruine uniform, die op het dorpsplein streng om zich heen stond te kijken. Dankzij hem kon ze nu ongehinderd over straat. Nooit meer gesnuffel van opdringerige straathonden of neerbuigende opmerkingen over haar poedel-zijn. Geen discriminatie op grond van geslacht of ras! Maar het mooist vond ze haar vrijheid van meningsuiting. Ge-
woon kunnen blaffen wat je wilt! Parmantig stapte ze het erf van de buren op. In dat huis moest ergens de bouvier zitten voor wie ze altijd zo bang was geweest. Brutaal zette ze haar voorpoten op de stoep. ‘Waar zit je nou, achterlijke domkop?’ kefte ze uitdagend. ‘Dringt de nieuwe orde al een beetje door in die hersenen van je?’ Een reactie bleef uit. ‘Harige hufter!’ riep ze hem nog toe. Toen draaide ze zich om. Ze tilde haar rechterachterpootje op, pieste tegen de stoeprand en liep voldaan naar huis. 1
Ook maakt ons nieuwe kabinet een strenge vreemdelingenwet: de hond heeft het in Nederland straks beter dan de immigrant.
* Van Wim Meyles zijn zes bundels met fabels verschenen (de laatste twee getiteld ‘Fabeltjesland’ en ‘Dierengedoe’). De boekjes kosten 9,50 euro per stuk en zijn o.a. verkrijgbaar bij uitgeverij Elikser: www.elikser.nl .
Selectie geplande ov-verstoringen: 111
Amsterdam (bus)
Za 30 & zo 31 oktober: GVB-lijn 40. Halten Linnaeusparkweg, Archimedesplantsoen en Carolina MacGillavrylaan vervallen.
Den Haag (tram)
111
111
Vandaag
Morgen
Met een matige zuiden- tot zuidoostenwind wordt zachte lucht aangevoerd. De middagtemperaturen komen uit tussen 13 en 16 graden – opvallend zacht. Er is veel bewolking, maar het blijft de hele dag grotendeels droog. Vooral in het begin van de middag kan ook de zon doorbreken.
Vanuit het westen trekt een storing over. Het is bewolkt en in de loop van de ochtend begint het te regenen. Vooral ‘s middags valt er flink wat neerslag. De maxima liggen tussen 13 en 15 graden. In de avond draait de wind en wordt het geleidelijk weer droog. Ook zondag valt er af en toe wat regen. Het blijft voorlopig zacht.
Za 31 oktober & ma 1 november: HTM-lijn 4. Halten Monstersestraat, De la Reyweg (noord), Dierenselaan, Tienhovenselaan, Monnickendamplein, Leyenburg, Zuidwoldepad, De Rade, Bouwlustlaan, De Uithof (tram), Dedemsvaartweg/Meppelweg en Beresteinlaan/Meppelweg vervallen.
Meer op www.depers.nl/9292ov Onderweg? Bel 0900-9292 (€ 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl
Sport
25
Voetbal
In Heerenveen waait ook een tegenwind Net als de rest van de eredivisie heeft sc Heerenveen het financieel moeilijk. Uitbreiding van het stadion zit er voorlopig niet in. Redactie sport AMSTERDAM
...
Sven Kramer met coach Gerard Kemkers in het krachthonk van Thialf. Oppassen dat het niet te hard gaat. KLAAS JAN VAN DER WEIJ/HOLLANDSE HOOGTE
Overtraind De rem zit er niet voor niets
Omdat het lichaam nooit liegt Sven Kramer laat de opening van het schaatsseizoen schieten. Reden? De angst om zichzelf op te blazen. Want hij zou niet de eerste sporter zijn die dat overkomt. Fokko Ebbens AMSTERDAM
...
St. Moritz, hartje zomer. De Sanexschaatsploeg van onder anderen Rintje Ritsma en Martin Hersman krijgt tijdens een trainingskamp in het Zwitserse bergdorpje bezoek van een concurrent, KC Boutiette. Deze Amerikaan heeft maar één doel: Ritsma bergop er af rijden. Hersman: ‘Fantastisch om te zien. Die grote kon namelijk heel goed heuvel op rijden, die kreeg je er niet af.’ In plaats van een relatief rustige trainingssessie ontwikkelt zich zo een heroïsch gevecht waarin de schaatsers zich uiteindelijk helemaal kapot rijden. ‘Als topsporter wil je
Voetbal
nooit toegeven’, vervolgt Hersman. ‘Je gaat in het tempo mee en aan het einde van de dag, tijdens het eten, praat je alles weer goed voor jezelf.’ De weg naar succes voert een topsporter langs vele trainingen, wedstrijden en af en toe buitensporige inspanningen. Maar daarin schuilt ook een gevaar. Wie niet op tijd naar zijn lichaam luistert, komt zichzelf uiteindelijk tegen. Overtraind. Overbelast. En dan is succes heel ver weg.
Blessures Oud-schaatser Hersman geeft aan dat hij zelf als lid van Jong Oranje overtraind was. Maar hij is zeker niet de enige. Paulien van Deutekom, in 2008 nog wereldkampioene allround, overkwam vorig seizoen hetzelfde. Ze sloot het jaar af zonder noemenswaardige resultaten. Wielrenner Johnny Hoogerland – dit seizoen precies hetzelfde verhaal. En turner Epke Zonderland heeft nu zelfs chronisch last van zijn schouder
als gevolg van overbelasting. Het kan ook anders. Sprintkanon Nelli Cooman zegt dat ze tijdens haar carrière nooit last had van blessures. Kwestie van niet te veel doen. ‘Nu zie ik atleten van 16 à 17 jaar twintig uur in de week trainen. Pff... Dat deed ik niet eens. Ik trainde vijf dagen per week, twee uurtjes per dag. Henk Kraaijenhof, mijn coach, zei altijd dat van te hard trainen alleen maar blessures komen.’ Het lijkt zo simpel, luisteren naar de signalen van het lichaam. Oudschaatscoach Henk Gemser stelt dat een atleet zo objectief mogelijk naar zichzelf moet kijken. ‘Je moet als het ware een toeschouwer van jezelf zijn.’ Maar tijdig rusten is vooral een mentaal spelletje. Vanwege zijn overbelaste schouder traint Zonderland al twee jaar aangepast. En dat kostte hem vooral in het begin veel moeite, vertelde hij in de aanloop naar de WK turnen in Rotterdam. ‘Je wilt zo graag,
denkt steeds aan de concurrentie. Doe ik wel genoeg ten opzichte van hen? Met die twijfel moest ik om leren gaan en dat is best zwaar.’
Beetje manisch Het zijn volgens Hersman de woorden van een echte topsporter. Faalangst is in zijn ogen een uitstekende impuls voor goede resultaten. ‘Dan doe je er namelijk alles aan om niet te verliezen.’ Als atleet moet je een beetje manisch zijn, stelt hij. ‘Zo worden de meeste sporters onrustig op het moment dat ze tijdens een feestje geen zitplaats hebben. Ze willen hun benen rust geven.’ Maar in die maniakale hang naar succes is het volgens de voormalig specialist op de 1.500 meter dus zaak op tijd de rem te gebruiken. ‘Veel sporters trainen het liefste ook nog op een dag dat ze gereisd hebben. Terwijl reizen al heel intensief is. Als atleet moet je durven rusten. Ook dat is een vorm van trainen.’ 1
Wielrennen
Sc Heerenveen, dat is toch die club die als enige in de eredivisie financieel gezond is? Waar de directie in het geld zwemt? Geld dat de laatste jaren werd verdiend met miljoenentransfers van onder meer Klaas-Jan Huntelaar, Afonso Alves en Miralem Sulejmani. Crisis? Welke crisis? Nou, dat ligt wat genuanceerder. ‘Dat is een misvatting’, zegt voorzitter Robert Veenstra op de clubsite. ‘Aan alle transfers hebben we hooguit vijf, zes miljoen euro overgehouden. Er is de afgelopen jaren namelijk ook fors in spelers geïnvesteerd.’ Zo kon het gebeuren dat sc Heerenveen gisteren een nettoverlies van 14,9 miljoen euro over het afgelopen boekjaar bekendmaakte. Het gevolg: de club ziet voorlopig af van uitbreiding van het Abe Lenstra Stadion. Een investering van 25 miljoen euro is ‘te riskant’. En dat is pijnlijk, want het ontwerp van de uitbreiding van de Westtribune was klaar, de bouwvergunning nagenoeg rond en de externe financiering geregeld. ‘Wij willen geen riskante beslissingen nemen in de huidige economische situatie’, legt Veenstra uit.
Te dure spelersgroep Hoe heeft het zo ver kunnen komen? De opsomming op de het digitale huis van de Friezen liegt er niet om: teleurstellende sportieve prestaties, het missen van Europees voetbal, verminderde recettes en tv-gelden, een krimpende sponsorgroep en – de belangrijkste oorzaak – de forse ontwikkeling van de spelerssalarissen en het aantal contractspelers in de afgelopen jaren. ‘We hebben een te grote en te dure spelersgroep’, maakt Veenstra duidelijk. De club verwacht komend seizoen van categorie III naar categorie II van de KNVB te gaan. Daarin bevinden zich clubs met een zorgelijke financiele situatie. De komende jaren staan bij sc Heerenveen dan ook in het teken van het gezonder maken van de club. ‘Oei, er waait een fikse tegenwind in Heerenveen’, zou Piet Paulusma zeggen. 1
Voetbal
KLASNIC IN DE GEEN BOETE VOOR RASMUSSEN PROBLEMEN
UEFA ACHTER CYPRIOOT AAN
De Kroatische spits Ivan Klasnic is deze week gearresteerd op verdenking van verkrachting. Dat heeft de politie van Manchester bevestigd. De speler van Bolton Wanderers zou in de nacht van zondag op maandag een meisje van 17 hebben verkracht. De spits is daarop gearresteerd, maar is voorlopig op borgtocht vrij. Volgens de politie is de zaak in onderzoek. Klasnic scoorde dit seizoen twee keer in vier duels voor Bolton.
De Europese voetbalbond UEFA heeft aangekondigd juridische stappen te ondernemen tegen de Cypriotische official Spyros Marangos. Die beweert bewijs te hebben dat het EK van 2012 door corruptie is toegewezen aan Polen en Oekraïne. ‘Dat doen we om ons imago te beschermen en om hem te dwingen te laten zien welk bewijs hij heeft’, zo legde een woordvoerder van de UEFA uit.
Na Alexander Vinokourov hoeft ook Michael Rasmussen (foto) een door de internationale wielerbond UCI opgelegde geldboete ter waarde van een jaarsalaris niet te betalen. Het internationaal sporttribunaal CAS achtte de boete voor Vinokourov juridisch niet rechtsgeldig. UCI-baas Pat McQuaid bevestigde tegenover het Deense TV2 Sport dat ook de claim op Rasmussen vervalt. De UCI wilde van beide renners een jaarsalaris vorderen, omdat zij in 2007 de dopingregels hebben over-
treden. Volgens de UCI hadden beiden daarvoor een verklaring ondertekend waarin de boete als strafmaat was opgenomen. De UCI heeft, zo liet een woordvoerder weten, de regels per 1 januari 2009 aangepast. Renners die na die datum zijn betrapt kunnen wel rekenen op een boete die, afhankelijk van de overtreding, kan oplopen tot 70 procent van het jaarsalaris. Thomas Dekker, die in de zomer van 2009 bij een hertest werd betrapt, komt daarom volgens de woordvoerder wel in aanmerking voor een boete.
REUTERS
Die kenden we nog niet
Feestje zonder de jarige
Is eens wat anders
Het gaat maar door, dat gekke juichen overal. De spelers van Brisbane Roar vormden na een goal een menselijke kajak. De hoekvlag fungeerde als peddel.
Diego Maradona wordt morgen 50 jaar en dat wordt groots gevierd in Napels. Pluisje is er zelf niet bij vanwege zijn problemen met de Italiaanse fiscus.
Lance Armstrong denkt na over deelname aan de Ironman van Hawaï, de moeder aller triatlons. Hij staat alleen niet te springen om 3,8 km te zwemmen.
Sport
26
Voetbal Groep investeerders pompt 17 miljoen euro in Feyenoord
Gekke Henkies met te Bent u rijk? En een beetje gek? En heeft u een roodwit hart? Dan moet u zich melden bij Feyenoord. U bent precies wat ze zoeken. Albert Ferrer (midden) met zijn assistenten. VI IMAGES
Fokko Ebbens Thijs Zonneveld ROTTERDAM
Vitesse Met Ferrer Barcelona achterna
Grootheidswaanzin nog niet verdwenen De dag van gisteren leerde twee dingen in Arnhem: Vitesse heeft een nieuwe trainer én de club lijdt aan megalomanie. Redactie sport AMSTERDAM
...
Karel Aalbers begon ermee. Hij had vorige eeuw grote plannen met Vitesse, riep dat hij Manchester United achterna wilde. The sky is the limit. We weten allemaal hoe dat afliep. Des te opmerkelijker was het dat Maasbert Schouten medio augustus bij de presentatie van Merab Zjordania als nieuwe eigenaar riep dat Vitesse ‘binnen drie jaar voor de landstitel gaat’. Hadden ze dan niets geleerd van het verleden? Die uitspraak ging een eigen leven leiden en de resultaten die sindsdien volgden (5 punten uit 9 wedstrijden) hielpen ook al niet mee. De club staat zestiende en speelt voorlopig tegen degradatie. Niets meer, niets minder. Het kostte trainer Theo Bos vorige week zijn kop en gisteren werd in Arnhem zijn opvolger gepresenteerd: de Spanjaard Albert Ferrer. Stanley Menzo gaat hem assisteren, net als Albert Capellas. Al was slechts dat laatste nog nieuws, want de rest was al uitgelekt. Zoals bij Vitesse wel vaker iets uitlekt. De persconferentie leverde – uiteraard – ronkende teksten op. Ditmaal
was het technisch directeur Ted van Leeuwen die voor stoere teksten zorgde. ‘Vitesse moet weer attractief en initiatiefrijk spelen. Mensen opwindend voetbal laten zien, uitgaan van eigen kracht. Dat willen we. We gaan een nieuwe tijd in, een nieuwe stijl van voetbal implementeren. We werken aan de wederopbouw van Vitesse.’ En of dat nog niet genoeg was, viel de naam Johan Cruijff. Van Leeuwen: ‘Ik wil de naam van Cruijff niet misbruiken, maar het is duidelijk dat Ferrer en Menzo dezelfde voetbalvisie hebben. Zij hebben allebei onder Cruijff gedebuteerd.’
Clubcultuur Ferrer heeft zich de clubcultuur in recordtempo eigen gemaakt, want toen de landstitel ter sprake kwam, zei hij: ‘Dat is mogelijk, al is er nog veel werk te doen.’ Nogmaals: Vitesse staat zestiende. Maar goed, Ferrer wil aanvallend voetbal spelen en zijn referentiekader huist in Catalonië. ‘Ik houd van de stijl van Barcelona.’ Dat de 40-jarige Ferrer nul ervaring heeft als trainer, so what? ‘In het verleden heb ik ook wel aanbiedingen gekregen van clubs, maar toen was ik er nog niet klaar voor. Ik denk dat mijn gebrek aan ervaring geen probleem is.’ Hij begint op 15 november aan zijn baan bij FC Hollywood aan de Rijn, de club waar grootheidswaanzin gemeengoed is. 1
...
Wat je al niet kunt doen met 17 miljoen. Een cruiseschip kopen. Of een privéjet. Of een Rembrandt. Of tien Bugatti’s. Of vijftig Ferrari’s. Je kunt 17 miljoen ook in een nagenoeg failliete club gooien. In Feyenoord bijvoorbeeld. Algemeen directeur Eric Gudde maakte gisteren op een persconferentie in De Kuip bekend dat de schuld van Feyenoord van 43 miljoen euro is teruggebracht tot 26 miljoen euro, dankzij een financiële injectie van een groep investeerders die zich De Vrienden van Feyenoord noemt. In ruil voor de miljoenen ontvangen De Vrienden 30 procent van de aandelen. De injectie verandert in eerste instantie niets aan de situatie van Feyenoord. Er kunnen geen spelers worden gehaald, de club blijft onder toezicht van de KNVB en er gaapt nog steeds een gat op de begroting. Het lijkt erop dat De Vrienden hun geld in een bodemloze put hebben gestort.
temonnee denken. Rik Maaskant, communicatiemanager van RIWAL (hoogwerkers) – één van de Vrienden van Feyenoord: ‘Wij zijn als investeerder betrokken bij Feyenoord. We waren al aandeelhouder, maar wij behoren ook tot de nieuwe constructie die nu wordt opgezet. Er speelt heus een zakelijk belang mee, maar zo’n keuze maak je altijd een beetje uit clubliefde.’ Eén van de andere investeerders is staalmagnaat Rob Slotboom – directeur van Nicomet Tinplate/Steel BV. Hij slaapt in een Feyenoord-pyjama en steunt ‘zijn cluppie’ al zeven jaar met zijn portemonnee. ‘De ene poging om te investeren lukt beter dan de andere. Twee jaar geleden waren we ook met een groep geldschieters, maar toen liep het project stuk. Waarom ik mijn geld in de club steek? Tja, ik denk dat je een beetje gek moet
Het lijkt erop dat De Vrienden hun geld in een bodemloze put hebben gestort.
Geen eigenbelang Pim Blokland, de miljonair die optreedt als woordvoerder en leider van De Vrienden, legt uit waarom de investeerders miljoenen hebben uitgegeven om de schuldenlast van Feyenoord te verminderen: ‘Het idee werd geboren tijdens een trainingskamp in Turkije, waar we een wijntje dronken met uitzicht op een baai. We zeiden: ‘Zo gaat het niet langer.’ De enige reële optie om iets te veranderen was een kapitaalinjectie. We zijn met Feyenoord gaan bouwen aan een plan. Dat plan hebben we voorgelegd aan investeerders. Binnen 14 dagen hadden we al 15 miljoen. Er zijn nu iets meer dan tien investeerders die meedoen. Het zijn mensen met een heel groot Feyenoord-hart. Hun insteek is geen eigenbelang. Ze doen het voor de club.’ Met andere woorden: Feyenoord heeft rijke vrienden gevonden die niet aan hun eigen por-
zijn. Als je alles op een rijtje hebt, dan stop je geen cent in een club die meer dan veertig miljoen schuld heeft.’ En gek is niet iedereen. Hewi Hoogendijk van Rook Groep (schilderwerk, betonherstel, schoonmakers, aannemers, containers) bijvoorbeeld. ‘Ik ben geen gekke Henkie. Ik denk mee op de achtergrond, doe wel eens wat creatiefs als er een speler gehaald moet worden. En ik heb een skybox in De Kuip. Maar daar houdt het op. Ik moet als ondernemer op mijn centen passen. Ik kan het simpelweg niet verantwoorden om diezelfde centen in een club te gooien waar dingen gebeuren die ik als ondernemer niet kan accepteren. Als Feyenoord een gewoon bedrijf was geweest, zou het al lang failliet zijn geweest. Door slecht management en pech heeft de club nu een enorme schuld. En daardoor wordt het nog
minder aantrekkelijk om erin te stappen. Het is een beetje een kip of eiverhaal. Ik ga niet meer doen dan ik nu doe. Komt ook omdat ik geen tientallen miljoenen over heb. Als ik dat wel had, zou ik wel meer geld in Feyenoord stoppen. Op één voorwaarde: meer inspraak.’ Inspraak is de afgelopen jaren het sleutelwoord geweest in gesprekken
Voetbal
Hockey
SNEIJDER TEKENT BIJ
NEDERLANDERS GENOMINEERD ONDERZOEK NAAR FRAUDE
Wesley Sneijder heeft zijn contract bij het Italiaanse Internazionale met twee jaar verlengd. De verbintenis van de middenvelder loopt nu door tot medio 2015. Sneijder won vorig jaar in zijn debuutseizoen bij Internazionale de Italiaanse landstitel en beker en de Champions League. Bovendien is de oud-Ajacied topfavoriet voor de Gouden Bal, de prijs voor de beste voetballer van het afgelopen seizoen.
ANP
Voetbal
Hockeyer Teun de Nooijer (foto) en zijn vrouwelijke collega-international Maartje Paumen zijn door de internationale hockeyfederatie (FIH) genomineerd voor de uitverkiezing tot Speler dan wel Speelster van het Jaar. Bij de mannen behoren naast De Nooijer ook de Australiër Jamie Dwyer, de Duitser Moritz Fürste, de Engelsman Barry Middleton en de Koreaan Jong Ho-Seo tot de kanshebbers. Dwyer won de uitverkiezing vorig jaar, na eerder in 2004 en 2007 ook al
te zijn uitgeroepen tot ’s werelds beste. De Nooijer kreeg de onderscheiding eveneens al drie keer uitgereikt. De laatste keer was in 2006. Bij de vrouwen gaat de strijd tussen de Argentijnen Luciana Aymar en Soledad Garcia, Fu Baorong uit China, de Duitse Natascha Keller en Paumen. In 2009 was de titel voor Naomi van As en Aymar die ex aequo de onderscheiding toebedeeld kregen. Robert Kemperman en Eva de Goede, eveneens internationals van Oranje, maken kans op de titel grootste talenten.
Wereldvoetbalbond FIFA heeft een onderzoek ingesteld naar mogelijke fraude rond de kandidatuur van Spanje en Portugal voor de organisatie van het WK in 2018. Dat bevestigde de voorzitter van het WK-bid, Miquel Angel López. De landen zouden het met Qatar op een akkoordje hebben gegooid om zo elkaars stem te krijgen voor de organisatie van het mondiale evenement. Qatar is in de race voor het WK in 2022.
It’s all fine with wine
‘Kan ik ook pinnen?’
Hoog en droog
Stoke City-manager Tony Pulis en spits Tuncay zijn weer dikke maatjes nadat de Turk twee flessen wijn voor zijn baas meenam na zijn laatste thuisbezoek.
Real Madrid treft binnenkort Hércules, waaraan het Royston Drenthe heeft verhuurd. Als hij wil spelen, kost dat 2 miljoen euro. Hij overweegt zelf te betalen.
Excelsior-trainer Alex Pastoor zat tegen Ajax vanwege een schorsing op de tribune. Dat beviel hem zó goed, dat hij overweegt dat vaker te doen.
Sport
27
WK volleybal
veel geld gezocht in De Kuip
Hongerige ploeg wil iets laten zien De Nederlandse volleybalsters hebben grote plannen bij het WK in Japan. ‘Het beste moet nog komen’, waarschuwt Avital Selinger. Redactie sport AMSTERDAM
...
Ondanks een lang zomerseizoen zijn de Nederlandse volleybalsters klaar om te pieken bij het WK in Japan, dat vandaag begint. Oranje is voor niemand bang. Manon Flier: ‘We hebben een prachtig team. Als we goed spelen kunnen we het alle ploegen moeilijk maken. De laatste weken hebben we zeker nog grote stappen gemaakt. Ik heb veel vertrouwen in een goed resultaat.’
‘Als we goed spelen kunnen we het alle ploegen moeilijk maken.’ Manon Flier, aanvoerster Oranje
De prestaties van het team waren bij de Grand Prix en de kwalificaties voor daarvoor nogal wisselvallig. ‘We waren niet constant en zaten te vaak onder ons basisniveau. Maar de vier wedstrijden tegen Cuba hebben ons veel vertrouwen gegeven’, zegt de aanvoerster.
Bevalling
PICS UNITED/BEELDBEWERKING DE PERS
tussen Feyenoord en (potentiële) investeerders. Feyenoord wil per definitie niet meer dan 49 procent van de aandelen verkopen om de authenticiteit en het zelfbeschikkingsrecht te waarborgen. Maar wie betaalt, wil ook bepalen. Investeerders eisen zeggenschap terug voor hun geld – zeker bij een club die de afgelopen jaren heeft uitgeblonken in mismanage-
Wielrennen
ment. In het verleden was die zeggenschap vaak het breekpunt in de onderhandelingen met investeerders, maar de Feyenoord-directie heeft in de huidige situatie weinig meer te onderhandelen. En dus krijgen De Vrienden naast aandelen nog iets anders terug voor hun geld: zetels in het controleorgaan van de club, de raad van commissarissen. Voorlopig twee
– maar dat aantal kan oplopen als er in de komende tijd meer investeerders aansluiten bij de reddingsactie.
Vicieuze cirkel En dat is uiteindelijk waar de injectie van De Vrienden van Feyenoord om draait: meer investeerders vinden. De vicieuze cirkel (meer schulden is minder investeerders is meer schul-
den) is doorbroken. Oppervriend Blokland: ‘We zijn met nog vijftien tot twintig andere potentiële investeerders in gesprek. We gaan uiteindelijk voor 30 miljoen, minimaal.’ Zijn collega-Vriend Slotboom: ‘Alles komt goed met Feyenoord. Dat moet.’ Want als er één gekke Henkie over de dam is, dan volgen er meer. 1
Voetbal
De terugkeer van Kim Staelens heeft hier ook een grote rol in gespeeld. De spelverdeelster ontbrak de afgelopen maanden vanwege haar zwangerschap en de geboorte van haar dochter. Bij het vierluik eerder deze maand tegen Cuba was ze er zes weken na haar bevalling alweer bij. Met haar moeder en dochter is ze meegereisd naar Japan voor het WK. Flier: ‘Het is echt heel fijn dat ze er weer bij is. Ze brengt toch wat extra ervaring in de ploeg.’ Ondanks het lange seizoen van Oranje is het team volgens bondscoach Avital Selinger nog fris. ‘Het beste moet nog komen. De sfeer is goed en de ploeg is hongerig. De vrouwen hebben er zin in iets te laten zien. We hebben een lastige fase gehad door de afwezigheid van Kim en ook de blessure van Debby Stam, die er helaas niet bij is. Je bent als team dan toch behoorlijk kwetsbaar, maar het vertrouwen is er weer.’ 1
Zeilen
KNAVEN NAAR SHIRT LEVERT MINDER GELD OP TEAM SKY
COACH WEG DOOR ONRUST
Oud-wielrenner Servais Knaven vervolgt zijn carrière als ploegleider bij het Britse Team Sky. Knaven vervulde de afgelopen maanden eenzelfde functie bij Team Milram, waar hij eerder in 2010 zijn actieve carrière beëindigde. Doordat Milram als team na dit seizoen stopt, moest Knaven noodgedwongen op zoek naar een nieuwe werkgever. ‘Ik ben zeer blij dat ik de kans krijg bij Sky’, aldus Knaven.
Maurice Paardenkooper heeft ontslag genomen als coach van de Nederlandse kernploeg. Paardenkooper, die zich met de vrouwenploeg voorbereidde op de Olympische Spelen van 2012, was de discussies over zijn werkwijze zat. Er werd volgens hem te veel onnodige onrust gecreëerd. ‘Er werd alleen nog maar gesproken over de randvoorwaarden en persoonlijke zaken. Dat wil ik niet. Zo kan ik niet werken.’
De voetbalclubs uit de Duitse Bundesliga incasseren gemiddeld het meest aan shirtsponsoring: rond de 6,6 miljoen euro per jaar. Dat heeft onderzoeksbureau Sport+Markt bekendgemaakt. De clubs in Engeland krijgen in totaal het meeste geld. De twintig clubs uit de Premier League ontvangen jaarlijks 128 miljoen euro, bijna 10 miljoen meer dan de achttien Bundesligaclubs. Dat komt neer op een gemiddelde van 6,4 miljoen euro per club.
De clubs uit de Nederlandse eredivisie krijgen 42 miljoen per jaar, een gemiddelde van 2,3 miljoen per club. Manchester United en Liverpool zijn koploper qua inkomsten. Beide clubs krijgen van hun sponsors 23,6 miljoen euro per jaar. Ajax voert met 10 miljoen per jaar de lijst in Nederland aan. In vergelijking met vorig seizoen kregen de eredivisieclubs dit voetbaljaar één miljoen euro minder. Dat verlies komt vooral op het conto van AZ, dat Dirk Scheringa van DSB zag wegvallen.
REUTERS
Nu dan met pensioen?
Vals alarm
[email protected]
De oudste trainer van België, Henri De Backer (75), moet weg bij Evergem Center. Hij was aangesteld als ad-interim en verloor zijn enige wedstrijd met 7-0.
De vriendin van Formule 1-coureur Timo Glock heeft het bed gedeeld met een Zweeds model. Voor een ondergoedreclame welteverstaan.
Hoeveel doelpunten maakt AZ zondag thuis tegen Feyenoord? A) 0, B) 1 tot 3, C) 4 tot 6, D) meer dan 6. Mail ons!