De Duitse grensarbeider in Nederland: van A t/m Z Ger Essers 1 Opmerking vooraf. Onder een ’Duitse’ grensarbeider wordt verstaan een inwoner van Duitsland. Dat kan dus ook een naar Duitsland verhuisde Nederlander zijn. Voor deze zgn. Nederduitsers geldt dezelfde wet- en regelgeving als voor Duitse grensarbeiders.
A.
Als een Nederlands bedrijf een Duitse grensarbeider in dienst wil nemen, op welke wijze kan men dan deze Duitse werknemer dan rekruteren? Waar kan grensarbeider dan terecht voor de eerste informatie?
Een Nederlands bedrijf kan gebruik maken van EURES (EURopean Employment Services). Dit is een netwerk van EURES-adviseurs, die werkzaam zijn bij de Nederlandse en Duitse arbeidsbureaus in de grensregio’s. De EURES-adviseurs van de Nederlandse arbeidsbureaus beschikken ook over Duitse vacatures. Er kan ook contact gezocht worden met de Nederlands sprekende EURES-adviseurs van het Duitse arbeidsbureaus Het CWI heet in Duitsland: die Bundesagentur für Arbeit. De grensarbeider kan voor de eerste informatie - in eigen taal terecht bij EURES, het Bureau voor Duitse Zaken (BDZ SVB) het team Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (GWO) van de Belastingdienst Informatie over de fiscale en sociale gevolgen vindt men op de websites: http://europa.eu.int/eures www.eures.info www.grensinfopunt.nl www.svb.nl/bdz
B.
Mag iedere inwoner van Duitsland van in Nederland werken?
Iedere inwoner van Duitsland, die nationaliteit heeft van een van de Lidstaten van de Europese Economische Ruimte (Europese Unie plus Noorwegen, Liechtenstein en IJsland) en Zwitserland mag zonder tewerkstellingsvergunning in Nederland werken. Alle inwoners van Duitsland met een andere nationaliteit - zgn. derdelanders - mogen niet zonder tewerkstellingsvergunning in Nederland werken. Voorlopig geldt dit ook nog voor werknemers met de Roemeense of Bulgaarse nationaliteit. Informatie over de tewerkstellingsrecht - Wet arbeid vreemdelingen - vindt men op de website: http://arbeidsinspectie.szw.nl =>vreemdelingen en werk
C. Wat verstaat men onder een grensarbeider? En wat verstaat men onder een gedetacheerde werknemer?
1
Ger Essers is adviseur grensarbeid van europarlementariër Ria Oomen CDA-EVP
1
Onder een grensarbeider verstaat men een inwoner van Duitsland, die voor een Nederlandse werkgever in Nederland werkt en die elke dag of minstens een keer per week terugkeert naar zijn woonland (Duitsland). Een gedetacheerde werknemer is een inwoner van Nederland, die door zijn Nederlandse werkgever naar Duitsland gedetacheerd wordt. Een Duitse grensarbeider, die in dienst is bij een in Nederland gevestigde onderneming en door deze onderneming - in het kader van ‘’het vrij verkeer van diensten’’ - tijdelijk gedetacheerd wordt in een andere lidstaat dan Duitsland, moet men niet verwarren met een ‘echte’ gedetacheerde werknemer.
D.
Waar is een in Nederlands loondienst werkende Duitse grensarbeider sociaal verzekerd?
Een Duitse grensarbeider is - overeenkomstig de Europese Verordening EG. Vo. nr. 1408/71 sociaal verzekerd in Nederland als hij voor een Nederlandse werkgever enkel en alleen in Nederland werkt (werklandbeginsel). Werkt de grensarbeider ook nog zijn woonland (Duitsland) - voor zijn Nederlandse werkgever (ook telewerk) of voor een andere Duitse werkgever - dan moet deze werknemer volledig Duits sociaal verzekerd worden. De Nederlandse werkgever moet dan de Nederlandse socialezekerheidspremies naar Duits recht afdragen in Duitsland. Dit geldt echter niet voor de aanvullende Nederlandse bedrijfspensioenregeling, omdat die niet onder de werkingssfeer van EG Vo. nr. 1408/71. Informatie over de Europese coördinatieverordening sociale zekerheid vindt men op volgende de meertalige websites: www.tress-network.org http://ec.europa.eu/eulisses
E. Waar is een gedetacheerde werknemer sociaal verzekerd? Welke sociale regelingen gelden er bij werken in Duitsland? Een Nederlandse werknemer, die door zijn Nederlandse werkgever wordt gedetacheerd in Duitsland, kan voor een periode van 12/24 maanden (uitzondering 5 jaar) sociaal verzekerd blijven in Nederland. Dit geldt ook voor de Duitse grensarbeider, die door zijn Nederlandse werkgever gedetacheerd wordt naar een andere EU-lidstaat (uitgezonderd Duitsland). In beide gevallen geldt dat de gedetacheerde werknemer voorafgaande aan zijn detachering in Nederland sociaal verzekerd moet zijn geweest en in het bezit is van een bewijs van toepasselijk wetgeving voor de Nederlandse socialezekerheidswetgeving. Dit bewijs - zgn. E-101-verklaring wordt afgegeven wordt door de Sociale Verzekeringsbank. Wanneer de Duitse grensarbeider in zijn eigen woonland gedetacheerd wordt, kan dat er toe leiden dat hij sociaal verzekerd moet worden in Duitsland. Voor Nederlandse werknemers, die door hun Nederlandse werkgever gedetacheerd worden gelden voor een aantal belangrijke branches de Duitse arbeidsvoorwaarden. Dit op grond van het Duitse Arbeitnehmer-Entsendegesetz. Informatie over detachering, toepasselijke wetgeving en het Arbeitnehmer-Entsendegesetz vindt men op: www.svb.nl (zie internationaal) & 020 656 52 77 www.deutsche-sozialversicherung.de
2
F.
www.zoll.de => Entsendung von Arbeitnehmern www.ulak.de => Europaverfahren Bau
Zijn er situaties die voor wat betreft de sociale zekerheid problematisch zijn?
Werkt een Duitse grensarbeider - ook als geringfügig Beschäftigte (zgn mini-job) - in zijn woonland (Duitsland), dan kan dat zeer nadelig zijn omdat hij dan niet meer sociaal verzekerd is Nederland. Inwoners van Duitsland met een Nederlandse uitkering/pensioen of Duits pensioen, worden bij werken in Nederlandse loondienst - ongeacht het aantal uren - volledig Nederlands sociaal verzekerd. Dat betekent dat zij over hun uitkering/pensioen in Nederland de volledige premies voor de volksverzekeringen (incl Zvw) moeten afdragen. Dit kan nadelig zijn. Bij internationale chauffeurs die in Nederlandse loodsdienst werken kunnen zich ook problemen voordoen. Woont een internationaal chauffeur in Duitsland en werkt (rijdt) hij hoofdzakelijk (meer dan 66%) in zijn woonland Duitsland dan moet deze chauffeur door zijn Nederlandse werkgever sociaal verzekerd worden in Duitsland. Om te voorkomen dat een grensoverschrijdende werknemer niet, dubbel of in het verkeerde land verzekerd wordt, is het zinvol om altijd contact op te nemen met het Bureau van Duitse Zaken van de Sociale Verzekeringsbank en/of de Deutsche Verbindungsstelle Krankenversicherung Ausland (DVKA). In Duitsland worden de E-101 verklaringen afgegeven door de plaatselijke Krankenkassen Informatie over mogelijke probleemsituaties vindt men op de website van het Bureau voor Duitse Zaken (Sociale Verzekeringsbank) en de Deutsche Verbindungsstelle Krankenversicherung Ausland (DVKA): www.svb.nl/bdz www.dvka.de
G.
Kan een Duitse grensarbeider of een naar Duitse verhuisde Nederlander zijn socialezekerheidsrechten verliezen?
Wanneer een Nederlands gezin naar Duitsland verhuist, dan bouwen de - niet meer in Nederland werkende - gezinsleden géén AOW-pensioen meer op. Er bestaat wel de mogelijkheid om - binnen een jaar na vertrek uit Nederland - een vrijwillige AOW en/of Anwverzekering af te sluiten. Indien een uitkeringsgerechtigde met Wajong-uitkering naar Duitsland verhuist, dan wordt deze uitkering in de meeste gevallen beëindigd. Er geldt een strenge hardheidsclausule. Verhuizen met behoud van een Nederlandse werkloosheidsuitkering of ziektewetuitkering is wel mogelijk. De uitbetaling van de werkloosheidsuitkering wordt echter na 3 maanden beëindigd. Indien men na het beëindigen van de ziektewetuitkering niet arbeidsongeschikt is, dan bestaat er geen recht op een Duitse dan wel Nederlandse werkloosheidsuitkering.
3
Wanneer een Duitse alleenstaande ouder met kinderen in Nederland komt werken of wanneer beide ouders in Nederland (komen) werken dan bestaat er geen aanspraak (meer) op Duitse gezinsbijslagen (Kindergeld, Elterngeld). Er bestaat wel aanspraak op de Nederlandse gezinsbijlagen tot 18 jaar. Dit kan aanzienlijke negatieve gevolgen hebben.
H.
Waar betaalt een Duitse grensarbeider zijn loonbelasting?
Over het in Nederland verdiende loon is de Duitse grensarbeider loonbelastingplichtig in Nederland. Over het loon waarover een grensarbeider in Nederland belasting betaalt, wordt hij in Duitsland voor de Duitse Einkommensteuer vrijgesteld van belastingheffing, omdat de belastingheffing volgens het belastingverdrag is toegewezen aan de werkstaat (Nederland). Werkt een grensarbeider in opdracht van zijn Nederland werkgever in Duitsland (woonland) of in een ander land, dan wordt deze grensarbeider meestal voor de niet-Nederlandse dagen vanaf de eerste dag belast in Duitsland. Er geldt dan niet de 183-dagen grens. Dat is vastgelegd in het dubbelbelastingverdrag tussen Nederland en Duitsland. Informatie over fiscaliteit vindt men op de websites van de Belastingdienst Buitenland en op een aantal Duitse websites www.grenzpendler.nrw.de www.ofd.niedersachsen.de www.belastingdienst.nl => zakelijk => buitenland => personeel=> loonheffing inhouden
I.
Zijn er situaties waarbij zich fiscale problemen kunnen voordoen?
Werkt een grensarbeider als leraar in Nederland dan kan het zijn deze leraar de eerste 2 jaar belastingplichtig blijft in Duitsland. Werkt een grensarbeider als internationaal chauffeur voor een Nederlands bedrijf dan gelden er afwijkende regels. De chauffeur wordt dan alleen voor de dagen die hij in Nederland werkt/rijdt in Nederland belast. Voor de dagen die hij in Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland enz. rijdt, wordt hij in Duitsland belast. In het geval bovenstaande werknemers in Nederland sociaal verzekerd zijn, kan de combinatie van belasting betalen in Duitsland met de afdracht van Nederlandse socialezekerheidspremies nadelig zijn.
J.
Op welke aftrekposten c.q. heffingskortingen heeft een Duitse grensarbeider aanspraak?
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen de heffingskortingen voor de volksverzekeringen en de heffingskortingen voor de inkomstenbelasting. Van de algemene heffingskorting (€ 2.074) moet het 31,15/33,6 deel = 92,7 % aan de volksverzekeringen en (2,45/33,6 deel = 7,3 % aan de belasting toegerekend worden. Voor de andere kortingen geldt dezelfde opsplitsing. De Duitse grensarbeider, die in Nederlands sociaal verzekerd is, heeft altijd aanspraak het premiedeel van de heffingskortingen en op de volledige arbeidskorting. Om in aanmerking te komen voor alle aftrekposten (hypotheekrente eigen woning) en de volledige heffingskortingen (inclusief de algemene heffingskorting voor de partner zonder of een
4
gering eigen inkomen) moet de grensarbeider kiezen om behandeld te worden als binnenlands belastingplichtige (zgn keuzerecht). Maakt de grensarbeider geen gebruik van het keuzerecht dan kan hij een beroep doen op de zgn. 90% regeling. Deze 90% regeling maakt deel uit van het zgn. grensarbeidersprotocol bij het belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland. Wanneer de grensarbeider gehuwd is en meer dan 90% van zijn gezinsinkomen is onderworpen aan de Nederlandse belastingheffing, dan heeft de grensarbeider recht op de volledige algemene heffingskorting (ook voor de niet verdienende huwelijkspartner), arbeidskorting, en de (aanvullende) combinatiekorting, (aanvullende) alleenstaande ouderkorting en (alleenstaande) ouderenkorting. Tevens mag hij dan een aantal persoonsgebonden aftrekposten in mindering (ziektekosten, alimentatie enz.) brengen. Dit geldt echter niet voor de aftrek van de hypotheekkosten voor de eigen woning.
Informatie over fiscaliteit vindt men op de websites van de Belastingdienst Buitenland www.belastingdienst.nl/particulier/buitenland.html Steunpunt Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (GWO): 0800 024 12 12
K.
Hoe is een Duitse grensarbeider in Nederland verzekerd tegen ziektekosten?
De Duitse grensarbeider is verplicht verzekerd voor de Nederlandse Zorgverzekeringswet (Zvw), de Algemene Wet Bijzonder Ziektekosten (AWBZ) en de Wet op de zorgtoeslag (Wzt). Hij moet zich aanmelden bij een Nederlandse zorgverzekeraar. Zijn Nederlandse zorgpas kan hij ook buiten Nederland - dus ook in Duitsland - gebruiken, omdat de Zorverzkeringswet zgn. werelddekking geeft. Hij kan zich ook aanvullend verzekeren in Nederland.
L.
Hoe is de grensarbeider vervolgens in Duitsland verzekerd tegen ziektekosten?
Een in Nederland werkende grensarbeider is niet sociaal verzekerd in Duitsland. Wel heeft hij in Duitsland aanspraak op medische zorg alsof hij in Duitsland sociaal verzekerd zou zijn. Het moet dan wel het de Nederlandse zorgverzekeraar uitgereikte E-106 formulier afgeven aan een Duitse gesetzliche Krankenkasse (AOK, Barmer Ersatzkasse, Technikerkrankenkasse, Deutsche Angestelltenkasse enz). Als zogenaamde Betreute (verdragsgerechtigde) heeft hij ten financiële laste van Nederland aanspraak op gebruikelijke medische zorg in Duitsland (zgn woonlandpakket). De grensarbeider mag gebruik maken van zowel medische zorg in Nederland als in Duitsland (keuzerecht). Er geldt wanneer hij gebruik maakt van Duitse zorg het Duitse eigen risico (Praxisgebühr of Zuzahlung). Maakt hij in Nederland gebruik van zorg dan geldt het Nederlandse eigen risico. Informatie over de coördinatie van de Nederlandse en Duitse ziekteverzekeringen vindt men op de website het College voor zorgverzekeringen (CVZ) www.buitenland.cvz.nl
5
M.
Als de grensarbeider in Duitsland is aangesloten bij een gesetzliche Krankenkasse, waar zijn de gezinsleden van deze grensarbeider dan verzekerd tegen ziektekosten? Bestaat er aanspraak op de zorgtoeslag?
Wanneer de huwelijkspartner van de grensarbeider niet zelf verzekerd is in Nederland, omdat deze niet in Nederland werkt of zelf een Nederlandse uitkering/pensioen ontvangt, dan zal deze partner ten financiële laste van Nederland recht hebben op medische zorg in Duitsland. Dat geldt ook voor de gezinsleden. De gezinsleden worden ingeschreven bij het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Ter bekostiging van de medische zorg in Duitsland betalen zij aan het CVZ een maandelijkse bijdrage. Deze bedraagt € 100 x de woonlandfactor (0,6728) voor Duitsland. Voor wat betreft de definitie van een gezinslid betreft geldt de Duitse wetgeving. Ongehuwd samenwonenden zijn niet meeverzekerd. Wanneer het hele gezin premies (zorgverzekeraar) resp. bijdragen (CVZ) betaald in Nederland, bestaat er recht op de Nederlandse zorgtoeslag. Deze gezinsleden hebben - via de zorgverzekeraar Agis - ook aanspraak op zorg in Nederland. Wanneer de huwelijkspartner van de grensarbeider zelf verzekerd is in Duitsland, omdat deze in Duitsland werkt of een Duitse uitkering ontvangt, dan worden de kinderen ook in Duitsland verzekerd worden. In dit geval heeft de in Nederland verzekerde grensarbeider ook recht op de zorgtoeslag. Deze wordt berekend op basis van het totale gezinsinkomen en vervolgens gedeeld door twee. Informatie over zorgtoeslagen vindt men op de website van de Dienst toeslagen: www.toeslagen.nl =>zorgtoeslag Informatie over het recht op zorg in Nederland voor de gezinsleden: www.agisweb.nl
N.
Heeft een grensarbeider recht op loondoorbetaling bij ziekte? Hoe moet hij zich ziek melden?
De in Duitsland wonende grensarbeider heeft bij ziekte aanspraak op de Nederlandse regelingen in het geval bij ziekte (ziektewetuitkering of loondoorbetaling bij ziekte). Na zich ziek gemeld te hebben bij zijn Nederlandse werkgever, dient de grensarbeider zich ziek te bij zijn Duitse huisarts. Deze zal door middel van een Arbeitsunfähigkeitsbescheinung de Duitse Krankenkasse informeren. De Duitse Krankenkasse informeert het Nederlandse UWV of Arbodienst via een E-115-formulier (aanvang ziekte), E-116-formulier (voortgang ziekteproces) resp. E-118-formulier (einde ziekte). De vaststelling of er sprake is van ziekte dient in het woonland plaats te vinden door de Krankenkasse. De Nederlandse Arbo-dienst mag ter controle wel de grensarbeider in zijn woonland bezoeken. Gesprekken in het kader van reïntegratie mogen wel plaatsvinden in Nederland. In het geval van een arbeidsongeval dient Berufsgenossenschaft für Fahrzeughaltungen
de
grensarbeider
dit
te
melden
bij
6
Informatie over melding van een arbeidsongeval bij wonen in Nederland vindt men op de website van de Berufsgenossenschaft für Fahrzeughaltungen: www.bgf.de & tel 00 49 203 29 52 176 & e-mail:
[email protected]
O.
Wat gebeurt er als de Nederlandse grensarbeider niet meer kan werken als gevolg van arbeidsongeschiktheid?
Is de grensarbeider in Nederland sociaal verzekerd geweest dan bestaat er enkel aanspraak op een Nederlandse WIA-uitkering. Deze WIA-uitkering is exporteerbaar naar Duitsland. Dat geldt niet voor een inkomenstoeslag op grond van de Toeslagenwet. Vanaf het moment dat de voormalige grensarbeider een WIA-uitkering ontvangt, is hij niet meer sociaal verzekerd in Nederland. Hij betaalt wel de zorgbijdragen - nominale en procentuele ZVW/AWBZ-premies x woonlandfactor - aan het College voor zorgverzekeringen (CVZ). De WIA-uitkering wordt belast in Nederland. De verzekering bij de Nederlandse Zorgverzekeraar wordt beëindigd. Wanneer de grensarbeider voorheen ook nog Duitsland heeft gewerkt, dan kan hij recht hebben op een Duitse arbeidsongeschiktheidsuitkering (Rente) én een Nederlandse WIA-uitkering. Dit is bijvoorbeeld het geval als hij van zijn 20 Europese arbeidsjaren eerst 16 jaar in Duitsland en daarna 4 jaar in Nederland heeft gewerkt. Op grond van het Duits resp. het Nederlands recht wordt de hoogte en de duur van de beide arbeidsongeschiktheidsuitkeringen vastgesteld alsof de grensarbeider 20 jaar in beide landen verzekerd is geweest. Daarna zal Duitsland 16/20-deel (pro-rata) van de Duitse Rente - theoretisch berekend over 20 jaar - uitbetalen. Nederland zal 4/20-deel (pro-rata) van de volledige Nederlandse WIA-uitkering uitbetalen. Duitsland en Nederland hanteren hun eigen arbeidsongeschiktheidscriteria. Daardoor kan het voorkomen dat een Duitse grensarbeider naar Duits recht niet arbeidsongeschikt is en naar Nederlands wel arbeidsongeschikt is. Indien dit het geval is dan heeft de grensarbeider toch aanspraak op de volledige WIA-uitkering, omdat hij laatstelijk Nederland verzekerd was. De WIA-verzekering is immers een risicoverzekering. Meer informatie over arbeidsongeschiktheid vindt men op de website van het UWV en die Deutsche Rentenversicherung:. www.uwv.nl & 0113 75 03 50 www.deutsche-rentenversicherung.de
P.
Wanneer een in Duitsland wonende grensarbeider onvrijwillig werkloos wordt, heeft hij dan recht op een Nederlandse of een Duitse werkloosheidsuitkering?
In het geval van onvrijwillige en definitieve werkloosheid heeft de grensarbeider recht op een Duitse werkloosheidsuitkering alsof hij in Duitsland sociaal verzekerd zou zijn geweest. Dit geldt ook voor naar Duitsland verhuisde Nederlanders. Bij het berekenen van de hoogte en de duur van de Duitse werkloosheidsuitkering moet het Duitse uitkeringsorgaan - Bundesagentur für Arbeit - de tijdvakken, die de grensarbeider in Nederland sociaal verzekerd was, gelijkstellen aan Duitse verzekeringstijdvakken. Om in aanmerking te komen voor een Duitse werkloosheidsuitkering moet de grensarbeider bij UWV een E-301-verklaring aanvragen. De werkloos geworden moet deze overhandigen aan Bundesagentur für Arbeit.
7
Indien de grensarbeider géén persoonlijke en sociale bindingen heeft met de Duitse samenleving, dan kan hij bij hoge uitzondering aanspraak maken op een Nederlandse werkloosheiduitkering (Miethe geval). Dit is vaak het geval bij naar Duitsland verhuisde Nederlanders, die als grensarbeider in Nederland blijven werken. Vanaf 2010 wordt het arrest Miethe niet meer toegepast. Wanneer de werkloze er een Nederlandse werkloosheidsuitkering ontvangt, blijft en premie- en belastingplichtig in Nederland. Er bestaat - ook als de grensarbeider een Duitse werkloosheidsuitkering ontvangt - recht op de Nederlandse FVP-regeling (Financiering Voortzetting Pensioenverzekering in het geval van oudere werkloos geworden werknemers). Meer informatie over vindt men op de website van het UWV en de Bundesagentur für Arbeit (Arbeitsamt): www.uwv.nl & 0113 75 03 50 (aanvragen E- 301) www.arbeitsagentur.de => Bürgerinnen & Bürger => Arbeitslosigkeit www.fvp.nl
Q.
Als een grensarbeider tijdelijk en/of gedeeltelijk werkloos wordt in Duitsland, heeft hij dan recht op een Nederlandse of een Duitse werkloosheidsuitkering?
Wanneer er sprake is van tijdelijke (werktijdverkorting) of gedeeltelijke werkloosheid, dan heeft de grensarbeider recht op een Nederlandse werkloosheidsuitkering. Bij het berekenen van de hoogte en de duur van de werkloosheidsuitkering moet het UWV de tijdvakken, die de grensarbeider voorheen in Duitsland sociaal verzekerd was, gelijkstellen aan Nederlandse verzekeringstijdvakken. Bij faillissement heeft de in Duitsland wonende grensarbeider eerst recht op een Nederlandse uitkering en daarna op een Duitse werkloosheidsuitkering
R.
Heeft een grensarbeider aanspraak op aanvullende ontslaguitkeringen? Waar worden deze belast?
Wanneer de grensarbeider aanspraak heeft op een Duitse werkloosheidsuitkering, moet een eventuele aanvullende uitkering van de werkgever of een sociaal fonds uitbetaald worden. Sommige CAO’s regelen dat de hoogte van de aanvullende (bovenwettelijke) uitkering aangepast is aan het niveau van de Duitse werkloosheidsuitkering. Als de ontslagen grensarbeider een ontslaguitkering in contanten ontvangt, dan wordt de ontslaguitkering aangemerkt als loon en daarom in beginsel belast door Nederland (werkland). Draagt de ontslagvergoeding het karakter van een overbrugginguitkering tot aan de ingangsdatum van het pensioen, dan wordt de ontslaguitkering aangemerkt als pensioen. Het woonland (Duitsland) heeft dan het heffingsrecht. De ontslaguitkering heeft een verzorgingskarakter tot aan de ingangsdatum van het pensioen als de ontslaguitkering dient ter voorziening in het levensonderhoud voor de periode tot aan de pensioendatum of dient ter aanvulling op de opgebouwde pensioenrechten. Dit zal zich voordoen als de ontslagen werknemer op leeftijd (bijv. 62 jaar) is. Dit geldt ook als de ontslaguitkering is omgezet in een stamrecht. Het omzetten van een ontslaguitkering in een stamrecht heeft als gevolg dat niet de ontslaguitkering belast is, maar te zijner tijd de uitkeringen. Wel kan de Duitse heffing over de uitkeringen uit het stamrecht verrekend worden met de Nederlandse belasting.
8
S.
Gelden er speciale regels voor het beëindigen van een arbeidsovereenkomst met een grensarbeider.
Wanneer de Nederlandse werkgever de arbeidsovereenkomst met een grensarbeider wil beëindigen, wordt hij geconfronteerd met het Duitse rechtsstelsel. Om een werknemer in Nederland te ontslaan, kan de werkgever meerdere routes bewandelen. Op grond van het Europese bevoegdheidsrecht - EG Vo. nr. 44/01 - is het verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst bij de Nederlandse kantonrechter niet mogelijk, omdat de werknemer in Duitsland woont. De Nederlandse werkgever zal zijn ontbindingsverzoek voor de Duitse grensarbeider dan ook moeten indienen bij de rechter van de woonplaats van de werknemer (Arbeitsgericht). Een Duitse rechter zal dan het ontbindingsverzoek overeenkomstig de Nederlandse regelgeving moeten beoordelen. Dit alles vindt plaats in de Duitse taal. Deze procedure geldt niet voor de CWI-procedure op grond van Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen. Het CWI is namelijk geen gerechtelijke instantie waarop het Europese bevoegdheidsrecht van invloed is. Het is echter mogelijk dat het BBA niet van toepassing is. Dit is het geval als de Duitse grensarbeider na zijn ontslag niet terugvalt op de Nederlandse arbeidsmarkt.
T.
In welk land heeft een Duitse grensarbeider recht op kinderbijslag, kinderopvangtoeslag. enz?
In de Europese Verordening 1408/71 is geregeld wat er onder gezinsbijslagen moet worden verstaan, welke lidstaat met voorrang de gezinsbijslag moet uitbetalen en welke lidstaat er aanvullende gezinsbijslag moet uitbetalen. Er geldt daarnaast de nationale wet- en regelgeving. Een in Duitsland wonend gezin kan aanspraak maken op Nederlandse kinderbijslag, Nederlandse kindertoeslag (kindgebonden budget) en de Nederlandse kinderopvangtoeslag. In Duitsland kan er recht bestaan op Duitse Kindergeld en Duits Elterngeld (betaalde ouderschapsuitkering). Welke land de gezinsbijslagen bij voorrang uitbetaalt en welk land er de gezinsbijslagen aanvult is afhankelijk van de sociaal-economische positie van de ouders. De Duitse kinderbijslag voor het eerste en tweede kind bedraagt € 164 per maand (2009) en wordt uitbetaald tot 25 jaar (studerende kinderen). Voor het derde kind bedraagt het Kindergeld € 170 per maand (2009). De Duitse kinderbijslag wordt uitbetaald door de Familiengeldkasse van de Duitse Bundesagentur für Arbeit.
V.
Wanneer beide ouders in Nederland of een alleenstaande ouder in Nederland werkt op welke gezinsbijslagen bestaat er dan aanspraak? Geldt dit ook wanneer een van de ouders niet werkt (alleenverdiener)?
Omdat geen van de ouders in Duitsland sociaal verzekerd is, bestaat er in dit soort gevallen enkel aanspraak op de Nederlandse kinderbijslag, de Nederlandse kindertoeslag (kindgebonden budget) en de Nederlandse kinderopvangtoeslag. Als gevolg van het arrest Bosmann (C-352/06)
9
bestaat er wel aanspraak op de volledige Duitse kinderbijslag, als er géén recht meer op Nederlandse kinderbijslag bestaat. Dit is in Nederland het geval wanneer de kinderen 18 jaar zijn. Voor studerende kinderen bestaat in Duitsland recht op kinderbijslag tot 25 jaar. Wanneer een van de ouders in Nederland werkt en de andere ouder werkt niet, dan bestaat er recht op Nederlandse kinderbijslag, Nederlandse kindertoeslag (kindgebonden budget) en Nederlandse kinderopvangtoeslag. De niet-werkende ouder heeft recht op Duits Kindergeld op basis van ingezetenschap. Duitsland zal in dit geval echter het ‘aanvullend’ Duits Kindergeld uitbetalen. Deze aanvulling is gelijk aan het verschil tussen het Duitse Kindergeld en de som van de Nederlandse kinderbijslag plus Nederlandse kindertoeslag (kindgebonden budget). Worden de kinderen 18 jaar, dan bestaat er geen aanspraak meer op Nederlandse kinderbijslag en zal Duitsland het volledige Duitse Kindergeld uitbetalen (tot 25 jaar). Het Duitse Kindergeld kan gecombineerd worden met de Nederlandse studiefinanciering indien het kind in Nederland dan wel Niedersachsen, Nordrhein Westfalen of Bremen studeert. Informatie over Duitse en Nederlandse gezinsbijslagen vindt men op volgende websites: www.familien-wegweiser.de www.familienkasse.de www.svb.nl/bdz www.toeslagen.nl (kindertoeslag, kindgebondenbudget)
W.
Wanneer een van de ouders in Duitsland werkt en de andere ouder in Nederland werkt, wie betaalt er dan de gezinstoeslagen?
In dit soort gevallen bestaat er bij voorrang recht op Duits Kindergeld en op Duits Elterngeld (betaalde ouderschapsuitkering). Nederland zal enkel de aanvullende gezinsbijslagen uitbetalen in zoverre de som van de Nederlandse kinderbijslag, de Nederlandse kindertoeslag (kindgebonden budget) en de Nederlandse kinderopvangtoeslag hoger is dan de som van het Duitse kindergeld en het Duitse Elterngeld (betaalde ouderschapsuitkering). Deze berekening wordt per kind gemaakt. Wanneer een van de ouders minder dan 30 uur gaat werken, heeft deze ouder recht op Duits Elterngeld. Dit Elterngeld compenseert 67% van het netto inkomen van de opvoedende ouder tot een maximum van € 1.800. Het minimumbedrag bedraagt € 300 per maand. Er wordt maximaal 14 maanden Elterngeld uitbetaald. Het Elterngeld wordt uitbetaald door het Versorgungsamt (Nordrhein Westfalen) of de Landkreis resp. Gemeinde (Niedersachsen). De in Nederland werkende grensarbeider - waarvan de partner in Duitsland werkt - heeft ook aanspraak op Duits Elterngeld. Er moet wel voldaan worden aan de Duitse voorwaarden.
X.
Hoe is de opbouw van ouderdomspensioenen geregeld indien een Duitse grensarbeider in Nederland werkt?
Vanaf het moment dat de grensarbeider in Nederland werkt, bouwt hij in Duitsland géén ouderdomspensioenen (Altersrente) meer op. Hij per jaar 2% AOW-pensioen op. Dit betekent dat hij op 65 jarige leeftijd - voor elk jaar dat er in Nederland gewerkt is aanspraak heeft op 2 % AOW-uitkering per jaar.
10
Indien de huwelijkspartner van de Duitse grensarbeider niet werkt in Duitsland dan kan deze zich op grond van bijlage VI van EG Vo. nr. 1408/71 vrijwillig (mee)verzekeren voor AOW. Heeft deze huwelijkspartner geen eigen inkomen dan bedraagt de minimumpremie € 454,90 (2008) per jaar. Deze vrijwillige AOW-verzekering kan gecontinueerd worden, zolang de Duitse grensarbeider verplicht verzekerd is in Nederland. Indien de partner van de naar Duitsland verhuisde grensarbeider niet werkt in Nederland of Duitsland dan kan deze zich binnen een jaar na vertrek uit Nederland vrijwillig verzekeren voor AOW en/of Anw. De duur van deze vrijwillig verzekering is beperkt tot 10 jaar. Heeft de partner geen eigen inkomen dan bedraagt de minimumpremie € 454,90 (2008) per jaar. Meer informatie AOW/Anw-verzekering vindt men op de website van de SVB (AOW) en die Deutsche Rentenversicherung. www.svb.nl/bdz www.deutsche-rentenversicherung.de
Y.
Waar moet een Duitse grensarbeider ter zijner tijd zijn Nederlandse AOW-uitkering resp. bedrijfspensioen aanvragen? Waar worden deze pensioenen belast?
Wanneer een inwoner van Duitsland in Nederland AOW-pensioen en/of (vroeg)pensioen heeft opgebouwd dan moet hij zijn AOW-pensioen in Duitsland bij die Deutsche Rentenversicherung aanvragen. Deze leidt de aanvraag door naar de Sociale Verzekeringsbank. De SVB-vestiging in Zaandam is verantwoordelijk voor de uitbetaling van het AOW-pensioen. Bedrijfspensioenen moeten rechtstreeks aangevraagd worden bij het pensioenfonds. AOW-pensioen worden belast door Nederland. Dit geldt ook voor particuliere bedrijfspensioenen. ABP-pensioen opgebouwd tijdens een aanstelling bij de rijks-, provincialeen gemeentelijke overheid en bijvoorbeeld het openbaar onderwijs wordt belast door Nederland. ABP-pensioen opgebouwd in bijvoorbeeld het bijzonder onderwijs wordt belast door Duitsland.
Meer informatie over de coördinatie van wettelijk ouderdomspensioenen vindt men op de website van de Europese Unie: • http://ec.europa.eu/employment_social/social_security_schemes/eulisses/jetspeed/
Z. Waar is een in Duitsland wonende gepensioneerde met Nederlandse en Duitse pensioenen sociaal verzekerd? Wanneer de gepensioneerde enkel Nederlandse pensioen(en) ontvangt, dan is hij niet meer sociaal verzekerd in Nederland. Hij is dus niet meer verzekerd voor Anw. Wel zal de gepensioneerde ter bekostiging van de medische zorg in Duitsland aan het CVZ de woonland gerelateerde ZVW/AWBZ-bijdragen moeten betalen. Deze CVZ-zorgbijdragen worden ingehouden op de Nederlandse pensioenen. Vooralsnog heeft de gepensioneerde niet het recht om zonder toestemming gebruik te maken van geneeskundige zorg in Nederland. Dit wordt zeer waarschijnlijk wel mogelijk vanaf 2010. Ontvangt de gepensioneerde grensarbeider naast zijn Nederlandse pensioen ook nog een Duitse Rente dan wordt hij volledig sociaal verzekerd in Duitsland.
11
Meer informatie vindt men in het recent verschenen boek: Als verhuizen emigreren is: Werken in Nederland en wonen in Duitsland. P. Pechholt, C. Douven, G. Essers; Th Looyschelder & N. van de Ven, U.P Meyer & H. Raijer; Kluwer 1-ste druk 2008 (ca 400 pag). ISBN: 97 89 013 05 8369
12
