m 2020 Gemeente Katwijk

Grondstoffenbeleidsplan 2014 t/m 2020 Gemeente Katwijk

Samen van afval naar grondstof Januari 2014

Inhoudsopgave

Samenvatting

5

Begrippenlijst

7

1

Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Circulaire economie: van afvalstof naar grondstof 1.3 Doelstelling beleidsplan 1.4 Beleid en uitvoering 1.5 Leeswijzer

9 9 9 11 12 12

2

Kaders en randvoorwaarden 2.1 Beleid en wet- en regelgeving 2.2 Ontwikkelingen in de afvalmarkt 2.3 Interne samenwerking 2.4 Regionale samenwerking

13 13 16 19 19

3

Vertrekpunt 3.1 Evaluatie afvalstoffenbeleidsplan 2010 t/m 2013 3.2 Aandachtspunten beleidsplan 2014 t/m 2020 3.3 Thema’s beleidsplan 2014 t/m 2020

21 21 24 24

4

Beleidsuitgangspunten 4.1 Missie en visie 4.2 Beleidsuitgangspunten en ambities

25 25 26

5

Strategie 5.1 Strategie 5.2 Tactiek 5.3 Sturingsmechanismen

27 27 28 29

6

Resultaat en evaluatie 6.1 Afwegingskader 6.2 Dashboard - rapportage 6.3 Evaluatie 6.4 Communicatie

31 31 32 33 33

Bijlage 1: Bijlage 2:

3

overzicht evaluatie maatregelen afvalstoffenbeleidsplan 2010-2013 resultaten benchmark afvalinzameling, peiljaar 2012

Opgesteld door Gemeente Katwijk Datum januari 2014

4


Samenvatting Het huidige afvalstoffenbeleidsplan beslaat de periode 2010-2013. De huidige marktontwikkelingen en scherpe afvalscheidingsdoelstellingen die vanuit het Rijk worden opgelegd vragen om een up to date beleidsplan. Door lineaire productieprocessen worden grondstoffen schaarser. Bovendien worden waardevolle materialen onnodig als afval verwerkt, terwijl ze prima kunnen worden hergebruikt. Het concept circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Gemeenten zijn belast met de zorgplicht voor huishoudelijke afvalstoffen en spelen een belangrijke rol in het inzamelen van afvalstoffen, om deze vervolgens weer zoveel mogelijk terug het productieproces in te brengen. Er is niet langer sprake van afvalstoffen, maar van grondstoffen. Om deze transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken, is het herzien van het huidige beleidsplan gewenst. Het nieuwe beleidsplan beschrijft de beleidsdoelstellingen voor de periode 2014 t/m 2020 en heet niet langer afvalstoffenbeleidsplan, maar grondstoffenbeleidsplan. Het afvalen grondstoffenbeheer wat moet leiden tot het verwezenlijken van de ambities, wordt ingepast binnen een wettelijk kader wat zowel op internationaal, nationaal als lokaal niveau van toepassing is. Deze wettelijke kaders zijn ook aan veranderingen onderhevig. Zo vormt de transitie van afval naar grondstof ook een programma van de rijksoverheid. Om huishoudelijke afvalstoffen weer zoveel mogelijk als grondstof in te kunnen zetten, is een scherpe ambitie nodig en zijn stevige maatregelen vereist. In 2012 is 49% van het Katwijkse afval aan de bron gescheiden. Met behulp van nascheiding komt dit percentage uit op 59%. Landelijk wordt gestreefd naar 65% afvalscheiding in 2015. Er is dus nog een weg te gaan. De basis voor dit grondstoffenbeleidsplan vormt de afvaldriehoek, bestaande uit de componenten milieu, kosten en service. Niet alleen zijn de beleidsdoelstellingen gekoppeld aan deze drie componenten, ze vormen ook een belangrijk afwegingskader voor uitvoeringsmaatregelen, waarbij het van belang is de juiste balans te vinden tussen kosten-, service- en milieuaspecten. De missie van het afvalen grondstoffenbeheer van gemeente Katwijk is: samen van afval naar grondstof. Deze missie laat zich vertalen in de volgende visie: Gemeente Katwijk vertaalt de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen naar de zorgplicht voor transitie van afvalstoffen naar grondstoffen. De gemeente fungeert als regisseur om de herbruikbaarheid van vrijgekomen huishoudelijke afvalstoffen te maximaliseren en daarmee waardevernietiging te minimaliseren.

5

kosten

milieu


service

Een duurzame toepassing van de afvaldriehoek vormt hierin de leidraad. De strategie is om de componenten van de afvaldriehoek te zien als een cyclisch proces, waarbij de componenten elkaar versterken:  Milieu: wanneer huishoudelijke afvalstoffen goed worden gescheiden, kunnen deze als grondstoffen weer teruggebracht worden in de productieketen.  Kosten: een gesloten grondstoffencyclus draagt bij aan de verlaging van de beheerkosten.  Service: een verlaging van de beheerkosten en de daaraan gekoppelde heffing stimuleert goed scheidingsgedrag met een positief effect op de milieudoelstelling als gevolg. Naast het beleidsplan wordt elke twee jaar een uitvoeringsplan opgesteld. Een uitzondering vormt het eerste uitvoeringsplan. Vanwege de verkiezingen in 2014 en de mogelijkheid aansluiting te zoeken bij het collegewerkprogramma, zal dit plan voor de periode van één jaar worden opgesteld (2014). In het uitvoeringsplan staan de maatregelen beschreven die de transitie van afval naar grondstof bewerkstelligen. De beleidsdoelstellingen beschrijven weliswaar geen cijfermatige doelen, maar dit neemt niet weg dat ze ambitieus zijn. Uiteindelijk moet elke uitvoeringsmaatregel een positieve bijdrage leveren aan zowel kosten, service of milieuaspecten, waarbij de missie pas is geslaagd, wanneer het restafval alleen nog maar uit materialen bestaat waar geen meer hoogwaardige toepassing voor mogelijk is dan verbranden. Het vaststellen van het grondstoffenbeleidsplan is een bevoegdheid van de raad. Het uitvoeringsplan is een bevoegdheid van het college van Burgemeester en wethouders. De evaluatieresultaten van de uitvoeringsplannen worden ter kennisname naar de raad gestuurd. Er zijn verschillende sturingsmechanismen om de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken, zoals contractbeheer, regionale samenwerking en interne bedrijfsvoering. Het toepassen van een afwegingskader helpt om die uitvoeringsmaatregelen te kiezen die het beste rendement opleveren voor milieu, kosten en service. Een jaarlijkse evaluatie van behaalde resultaten geeft inzicht in de mate waarin de transitie van afval naar grondstof is voltooid en welke componenten (kosten, service of milieu) bijsturing verdienen. Binnen de looptijd van dit beleidsplan, worden vier uitvoeringsplannen opgesteld, waardoor tussentijds bijsturen en anticiperen op ontwikkelingen mogelijk blijft.

6


Begrippenlijst  Afvalstof Alle stoffen, preparaten of voorwerpen, waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen.  Afvaldriehoek Afvalbeheer kan worden beschreven aan de hand van de componenten ‘milieu’, ‘kosten’ en ‘service’. Deze drie componenten vormen de zogenaamde afvaldriehoek, een goed instrument om doelen en ambities inzichtelijk te krijgen en na te gaan wat de effecten van maatregelen zijn. De afvaldriehoek maakt in veel gemeenten onderdeel uit van het beleidsplan. In dit grondstoffenbeleidsplan en het beleidsplan 2010-2013 vormde de afvaldriehoek ook de basis van de beleidsdoelstellingen.  Bedrijfsafvalstoffen De in een bedrijf vrijkomende stoffen, die voor de houder nauwelijks of geen waarde hebben en waarvan deze zich wil ontdoen, uitgezonderd gevaarlijke afvalstoffen. De gemeente heeft geen zorgplicht voor de inzameling van bedrijfsafvalstoffen, waardoor bedrijven geen afvalstoffenheffing betalen. Bedrijven dragen zelf zorg voor de afvoer van hun afvalstoffen.  Circulaire economie De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Anders dan in het huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in producten die na verbruik worden vernietigd (bron: http://www.mvonederland.nl/trends-ontwikkelingen/circulaire-economie)  Doelmatig afvalbeheer Zodanig beheer van afvalstoffen dat daarbij rekening wordt gehouden met het geldende afvalbeheersplan, dan wel de voor de vaststelling van het plan geldende bepalingen, dan wel de voorkeursvolgorde in de vorm van de Ladder van Lansink.  Gevaarlijke afvalstof Afvalstof die een of meer van de in bijlage III bij de kaderrichtlijn afvalstoffen genoemde gevaarlijke eigenschappen bezit.  Grof huishoudelijk afval Het begrip huishoudelijke afvalstoffen omvat ook grof huishoudelijk afval. Onder grof huisafval worden verstaan ‘huishoudelijke afvalstoffen die te groot en te zwaar zijn om op dezelfde wijze als de andere huishoudelijke afvalstoffen aan de inzameldienst te worden aangeboden’.  Grondstof Onder grondstof worden materialen verstaan die in een proces gebruikt worden om iets te maken of te fabriceren. Specifiek natuurlijke grondstoffen zijn stoffen die in de natuur gevonden worden, zoals vruchtbare aarde, olie, mineralen, hout en andere gewassen. In productieprocessen kunnen ook nietnatuurlijke grondstoffen gebruikt worden: dit wordt ook wel een halffabricaat genoemd.

7


 Grondstoffenregisseur Gemeenten vullen niet meer sec de zorgplicht in vanuit de benadering afvalinzameling, maar dienen ook te kijken hoe deze afvalstoffen vervolgens weer als grondstof een plek in de materiaalketen krijgen. De wijze van afvalinzameling en daarmee dus ook de zorgplicht is erop geënt om de productketen te sluiten. De gemeente hoeft deze taak niet zelf uit te voeren, maar dient deze wel aan te sturen (regie). De rol van de gemeente als grondstoffenregisseur is belangrijk om de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken  Hoogwaardige toepassing Een hoogwaardige toepassing streeft naar zo min mogelijk kwaliteitsverlies in de materiaal- en productiecyclus. Hoog op de ladder staat bijvoorbeeld het door reparatie langer kunnen gebruiken van een product, of door het product zodanig te recyclen dat precies hetzelfde product gemaakt kan worden (glasrecycling bv.). Een voorbeeld vanuit de biologische cyclus is het composteren van groen afval, zodat dit als voedingsstof kan dienen voor het opkweken van nieuwe gewassen.  Huishoudelijke afvalstof Afvalstoffen afkomstig uit particuliere huishoudens, met uitzondering van stoffen die zijn aangemerkt als gevaarlijke stoffen (KCA of KGA).  Inzamelen Activiteiten gericht op het ophalen of innemen van afvalstoffen die binnen de gemeente ter inzameling worden aangeboden en het feitelijk ophalen en innemen daarvan.  Ladder van Lansink De Ladder van Lansink is een standaard op het gebied van afvalbeheer. De standaard is genoemd naar de Nederlandse politicus Ad Lansink, die in 1979 in de Tweede Kamer een motie voor deze werkwijze indiende. De Ladder van Lansink is opgebouwd uit de volgende 'treden':  preventie  hergebruik  sorteren en recyclen  verbranden  storten

8


1

Inleiding

1.1

Aanleiding

Het huidige afvalstoffenbeleidsplan beslaat de periode 2010 t/m 2013. De afvalmarkt heeft intussen niet stil gestaan. Begrippen als ‘afval is grondstof’ en ‘circulaire economie’ doen hun intrede en drukken een stempel op het afvalbeheer. Om mee te gaan in de ontwikkelingen is een up to date beleidsplan noodzakelijk en het herzien van het huidige plan dus gewenst. Aangezien het afvalbeheer steeds meer is geënt op het recyclen en hergebruiken van materialen, verschuift de term afvalbeheer steeds meer richting grondstoffenbeheer. De titel van dit beleidsplan is dan ook ‘Grondstoffenbeleidsplan 2014 t/m 2020 – samen van afval naar grondstof’.

1.2

Circulaire economie: van afvalstof naar grondstof

Veel processen binnen de huidige economie volgen een lineair systeem. Grondstoffen worden gedurende een productieproces gevormd tot producten en levensmiddelen die worden gebruikt door de consument. Aan het einde van de gebruiksfase worden deze producten afgedankt en belanden in de afvalfase. Hier eindigt de keten vaak, terwijl aan het begin van het productieproces weer de vraag ontstaat naar een nieuwe aanvoer van grondstoffen. Onderstaande figuur geeft dit model weer (bron: www.noveterra.com, W. Mc Donough and M. Braumgart). In een tijd dat grondstoffen schaarser worden, groeit de behoefte naar een circulair systeem. De zeezeilster Ellen MacArthur bedacht tijdens één van haar reizen het concept circulaire economie. Later werd de Ellen MacArthur Foundation opgericht, een organisatie die samen met scholen en bedrijven probeert de overgang naar een circulaire economie te bevorderen. Twee kringlopen De circulaire economie streeft naar maximaal hergebruik van producten en grondstoffen en minimale waardevernietiging. Er zijn twee kringlopen van materialen te benoemen:  Een biologische kringloop waarin reststoffen na gebruik weer terug opgenomen worden in de natuur. Een voorbeeld is het composteren van groenafval tot bouwstoffen voor nieuwe gewassen.  Een technische kringloop waarin producten zo worden ontworpen en vermarkt, dat ze in de afdankfase zo hoogwaardig mogelijk opnieuw gebruikt kunnen worden.

9


Een voorbeeld is het gescheiden inzamelen van kunststofverpakkingen of papier, zodat deze na recycling wederom als verpakking of papier gebruikt kan worden. Van lineair naar circulair is noodzaak Het lineaire model is onhoudbaar, omdat veel grondstoffen maar beperkt voorradig zijn. Zolang de wereldbevolking blijft groeien, de grondstofwinning blijft toenemen, de afvalberg hoger wordt en de vraag naar energie de komende 20 jaar met 50% zal stijgen, zal de wijze waarop we met grondstoffen omgaan moeten veranderen. Het beste voorbeeld vormt de natuur zelf. Die kenmerkt zich door ecologisch evenwicht en circulaire processen. De belangrijkste principes van de circulaire economie zijn:  Waardebehoud door te focussen op producthergebruik en daarna naar hergebruik van materialen.  Producten zo te ontwerpen en fabriceren dat deze in de afdankfase te demonteren zijn in gescheiden materiaalstromen.  Tijdens de productie, gebruik en verwerking worden geen schadelijke stoffen uitgestoten.  Onderdelen en grondstoffen van gebruiksproducten (zoals lampen, kranten, etc.) worden hergebruikt zonder kwaliteitsverlies  Stoffen van verbruiksproducten (zoals levensmiddelen en toiletartikelen) zijn biologisch afbreekbaar.  Producenten bezitten het eigendom van gebruiksproducten en klanten betalen voor het gebruik ervan (geen bezit). Een voorbeeld is bijvoorbeeld het leasen van een auto of laptop. De consument maakt gebruik van de functie vervoer of tekstverwerken, maar het materiaal wat daarvoor nodig is (de auto of de laptop) wordt na gebruik door de producent weer ingenomen en zo duurzaam mogelijk verwerkt.  De prestatie van het product bepaalt de waarde, waardoor het leveren van de juiste kwaliteit voor producenten van groot belang wordt.  Focus op ketensamenwerking, zodat niet alleen de economische waarde van bedrijven in de keten vermeerdert, maar ook de sociale en ecologische waarde. (bron: www.mvonederland.nl en www.ellenmacarthurfoundation.org)

Circulaire economie en de zorgplicht voor de inzameling van huishoudelijk afval De wet milieubeheer legt de verantwoordelijkheid voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen bij de gemeente. De gemeente geeft hier al jarenlang invulling aan door het faciliteren in inzamelmiddelen en het (laten) ophalen en verwerken van de vrijgekomen afvalstromen. Volgens het principe van de circulaire economie zouden zo min mogelijk huishoudelijke afvalstoffen als afval verwerkt of verbrand moeten worden, maar dienen deze zo veel mogelijk als grondstof weer ingebracht te worden in de keten. Uiteraard ligt hier een rol voor de producent en consument, maar de gemeente vormt een onmisbare schakel, aangezien zij

10


er zorg voor dragen dat vrijgekomen huishoudelijke afvalstoffen weer terug de keten in stromen. Hoewel de gemeente niet per definitie zelf de inzameling en verwerking op zich hoeft te nemen, heeft zij wel de rol en verantwoordelijkheid om toezicht te houden op de inzameling en verwerking als regisseur. De figuur geeft de cyclus weer van productie tot de afvalfase (bron figuur: www.sita.nl). Om de cirkel rond te houden, dient de gemeente de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen vanuit de keten te benaderen. Er is niet langer sprake van afvalstoffen, maar van grondstoffen. Ommezwaai Nu de gemeente niet alleen zorg draagt voor de verwijdering van het huishoudelijk afval, maar een belangrijke schakel vormt in de grondstoffencyclus, zal dit gevolgen hebben voor de invulling van het afvalbeheer. Het gedachtengoed van de circulaire economie vormt de basis van dit beleidsplan, waarbij ook een vertaalslag naar de uitvoering wordt gemaakt. Immers, de transitie van afval naar grondstof wordt niet alleen bepaald door beleid, maar moet in de uitvoering tot uiting komen.

1.3

Doelstelling beleidsplan

Dit grondstoffenbeleidsplan heeft als doel de transitie van afvalstof naar grondstof volgens het gedachtengoed van de circulaire economie. Om dit mogelijk te maken is het herzien van het huidige plan gewenst. Het beleidsplan dient die handvatten te bieden om de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken. Het plan moet voldoen aan de volgende eisen:  Het plan vormt een leidraad in het vinden van de juiste rol van de gemeente en positie binnen de grondstoffencyclus. Steeds meer partijen zijn geïnteresseerd in de inzameling en vermarkting van gescheiden afvalstromen vanuit financieel oogpunt. Waar de gemeente voorheen zelf invulling gaf aan de zorgplicht voor huishoudelijke afvalstoffen en eigenaar is van deze stoffen, kan hierin steeds meer de samenwerking worden gezocht met instellingen en verenigingen. De gemeente blijft eigenaar van deze afvalstoffen, maar kan zich wel afvragen in welke mate zij de regie wil behouden.  Het plan geeft enerzijds een duidelijke richting aan het afvalen grondstoffenbeleid, maar biedt anderzijds ook ruimte om te kunnen anticiperen op bijvoorbeeld wetswijzigingen en ontwikkelingen in de markt. Hierin moet een balans worden gevonden tussen het formuleren van concrete en scherpe beleidsdoelstellingen en het voorkomen dat het beleidsplan door ontwikkelingen in de markt of regelgeving niet meer aansluit.  Om de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken, komt het gedachtengoed van de circulaire economie tot uiting komen in de dagelijkse praktijk. Het beleidsplan moet niet alleen levendig zijn, maar ook praktisch toepasbaar zijn, zodat er geen gat ontstaat tussen beleid en uitvoering.

11


1.4

Beleid en uitvoering

Het beleidsplan beslaat de periode 2014 t/m 2020, wat neerkomt op 7 jaar. Om deze periode te kunnen overbruggen, is een lange termijndoelstelling nodig. Zoals ook in paragraaf 1.3 staat beschreven, is de wens om de doelstellingen zo te formuleren dat er ruimte blijft om te anticiperen op de markt. Om de vertaalslag naar de uitvoering te maken zijn echter wel concrete maatregelen nodig en moet de uitvoering van de maatregelen regelmatig getoetst worden om zicht te houden op de status van de beleidsdoelstellingen. Om het gat tussen beleid en uitvoering te overbruggen wordt een uitvoeringsplan opgesteld met een doorlooptijd van maximaal twee jaar. Hierin worden concrete maatregelen zoals de plaatsing van ondergrondse containers, een pilot voor een nieuw in te zamelen afvalstroom of een communicatiecampagne beschreven. Vertrekpunt voor het uitvoeringsplan vormt de monitoring van de beleidsdoelstellingen. Vanwege de korte looptijd blijft zo de mogelijkheid bestaan om ontwikkelingen te integreren en de uitvoering bij te sturen. Het beleidsplan is een bevoegdheid van de raad en het uitvoeringsplan is een bevoegdheid van het college van Burgemeester en wethouders. Evaluaties van uitvoeringsmaatregelen worden zowel naar het college als de raad ter kennisname gestuurd.

1.5

Leeswijzer

Het kader van dit beleidsplan wordt geschetst in hoofdstuk 2. Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving op Europees, nationaal en lokaal niveau. Daarnaast wordt een beeld geschetst van de huidige ontwikkelingen in de afvalmarkt. Hoofdstuk 3 geeft een blik op de huidige situatie: wat zijn de prestaties volgens de componenten van de afvaldriehoek (milieu, service en kosten)? In hoofdstuk 4 volgen de beleidsuitgangspunten te beginnen bij de missie en eindigend bij de ambities. Hoofdstuk beschrijft vervolgens de wijze waarop de ambities worden nagestreefd aan de hand van een beschrijving van de strategie en tactiek. In hoofdstuk 6 volgt tenslotte de wijze waarop de resultaten worden gemonitord en geëvalueerd. Beleidsplan Missie

Waar staan wij voor?

12

Visie

Welke ambities hebben wij op lange termijn?

Strategie

Hoe gaan we onze ambities bereiken?

Uitvoeringsplan Tactiek

Hoe gaan we de beschikbare middelen inzetten?


Operationeel

welke uitvoeringsmaatregelen dragen bij aan de ambitie?

2

Kaders en randvoorwaarden

2.1

Beleid en wet- en regelgeving

Deze paragraaf beschrijft de wet- en regelgeving die van toepassing is op het afvalen grondstoffenbeleid. Hierin is onderscheid te maken tussen verschillende niveaus van wet- en regelgeving: Europees, nationaal en lokaal. 2.1.1 Europees De basis van het afvalen grondstoffenbeleid wordt gevormd door de kaderrichtlijn afvalstoffen. Deze richtlijn stuurt aan op een recyclingmaatschappij. De richtlijn vormt een voorzet voor nationale beleidsinitiatieven en wetgeving. Hierin wordt aangestuurd op de afvalhiërarchie:  Preventie  Voorbereiding voor hergebruik  Recycling  Andere nuttige toepassing  Verwijdering De richtlijn vormt vooral kaders, maar laat de invulling vrij aan de landen. Zo verplicht de richtlijn bijvoorbeeld tot het scheiden van papier, glas, kunststof en metaal en wordt aangestuurd op scheidingsdoelstellingen. Daarnaast verplicht de richtlijn tot het opstellen van een landelijk afvalbeheerplan. Naast deze richtlijn zijn ook de Europese afvalstoffenlijst (Eural) en de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) van toepassing op het afvalen grondstoffenbeleid. 2.1.2 Nationaal De nationale basis voor afvalen grondstoffenbeleid ligt in de wet milieubeheer, hoofdstuk 10. Veel artikelen zijn direct te herleiden naar de Europese richtlijnen. Zo is bijvoorbeeld de afvalhiërarchie in de vorm van de Ladder van Lansink terug te vinden en wordt beschreven dat de minister minimaal eenmaal per zes jaar een landelijk afvalbeheerplan vaststelt. De zorgplicht van de gemeente voor de huishoudelijke afvalstromen staan beschreven in artikel 10.21 t/m 10.29. In grote lijnen staan hier regels opgenomen over de invulling van deze zorgplicht. Aangezien deze wet voor een lange termijn is vastgesteld, staan er geen concrete beleidsrichtingen of uitvoeringsmaatregelen in beschreven. Hiervoor verwijst de wet door naar een drietal documenten die richting geven aan de invulling van het afvalen grondstoffenbeheer. Met name in deze stukken wordt de transitie van afval naar grondstof steeds meer verwerkt, zodat gemeenten steeds meer gestimuleerd worden om dit gedachtengoed over te nemen. Het gaat om de volgende stukken:  Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) Het tweede LAP is op 24 december 2009 in werking getreden en heeft een geldingsduur tot en met 2015, met een doorkijk tot 2021. Het LAP beschrijft de landelijke ambities en doelstellingen en zijn leidend voor het lokale afvalbeleid. In dit plan stuurt de landelijke overheid onder andere aan op afvalpreventie (max 68 Mton in 2015), het verhogen van het nuttig toepassen van huishoudelijk afval (60% in 2015) en het reduceren van stortbaar brandbaar restafval (0 Mton in 2015).

13




Hoewel dit plan is vastgesteld tot en met 2015, kunnen tussentijds wijzigingen optreden. Deze worden niet altijd in het plan zelf gewijzigd, maar worden bijvoorbeeld via een brief van de staatssecretaris kenbaar gemaakt. Een belangrijke aanvulling op het LAP is het verscherpen van de afvalscheidingsdoelstelling: 65% scheiding van het huishoudelijk afval in 2015. Deze ambitie is in augustus 2011 geuit door staatssecretaris Joop Atsma. Activiteitenbesluit milieubeheer (AMvB) Het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (Activiteitenbesluit) is op 1 januari 2008 in werking getreden. Hierin staan alle milieuregels opgenomen waar een bedrijf aan moet voldoen. Afhankelijk van het type activiteiten wat een inrichting uitvoert is het gehele besluit van toepassing of een deel. Waar eerst een vergunning nodig was, volstaat het nu vaak om een melding te doen bij het bevoegd gezag. Regels uit het Activiteitenbesluit zijn onder andere van toepassing op de gemeentelijke milieustraat. Regels hebben niet alleen betrekking op de inrichting zelf (bodembescherming), maar ook op het type activiteiten die worden uitgevoerd (lucht- en geluidsemissies). Het Activiteitenbesluit kan daarnaast ook aansturen om bepaalde activiteiten verplicht uit te voeren. Zo stimuleert het Activiteitenbesluit afvalscheiding, door een overzicht op te nemen van verplicht te scheiden afvalstromen op de milieustraat. Hiermee beschrijft het besluit concrete uitvoeringsmaatregelen voor het beheer van de milieustraat. Zo mogen bijvoorbeeld matrassen, harde kunststoffen en piepschuim niet langer als restafval worden verwerkt, maar dient dit gescheiden te worden.

2.1.3

Lokaal

Afvalstoffenverordening en uitwerkingsregels Waar de landelijke en regionale overheid de regels vastlegt in de wet milieubeheer en het Activiteitenbesluit, legt de gemeente de lokale regels vast in de afvalstoffenverordening. In deze verordening staan de regels die voortvloeien uit het beleid beschreven. Zo staan bijvoorbeeld beschreven welke afvalstromen gescheiden worden ingezameld en welke inzamelmiddelen worden verstrekt of zijn toegestaan. De afvalstoffenverordening is een verplichting vanuit de wet milieubeheer en wordt vastgesteld door de gemeenteraad. Naast de verordening stelt de gemeente ook een uitvoeringsbesluit op. Hierin staan concrete uitvoeringsregels opgenomen. Zo staan bijvoorbeeld partijen genoemd die zijn aangewezen als inzamelaar van een of meerdere afvalstromen en staat beschreven wat onder een bepaalde afvalstroom wordt verstaan en op welke tijden een mini-container mag worden aangeboden. Collegewerkplan gemeente Katwijk Wat betreft beleid vormt het collegewerkplan een leidraad voor een periode van vier jaar. Het huidige plan bestrijkt de periode 2010-2014 en zal worden vernieuwd na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014. Hoewel het werkplan een op zichzelf staand stuk is, wordt het grotendeels gebaseerd op bestaande beleidsplannen. Zo wordt een op een verwezen naar het uitvoeren van de maatregelen beschreven in het Gemeentelijk Afvalstoffenbeleidsplan. Het collegewerkplan stuurt aan op een doelmatige afvalverwijdering, gebaseerd op een evenwichtige afweging van de prestatiegebieden milieu, kosten en dienstverlening (afvaldriehoek). Belangrijke kernpunten van het collegewerkplan zijn:  Verbeteren afvalscheiding o.a. door:  In stand houden en verbeteren milieuparken en uitbreiding ondergrondse afvalcontainers

14








Diversiteit aan stromen naar de milieuparkjes in stand houden en contracten met verwerkers beheersen.  Stimuleren gescheiden inzameling van grof huishoudelijk afval. Verbeteren doelmatigheid afvalverwijdering o.a. door:  Participeren in landelijke benchmark en analyseren en uitwisselen van de resultaten.  Stimuleren van het brengen van afval naar de milieustraat en het verminderen van het huisaan-huis ophalen van grof huishoudelijk afval.  In VAB verband uitvoeren van een onderzoek naar verdere samenwerkingsmogelijkheden tussen gemeenten Verbeteren wagenpark o.a. door:  Bij vervanging van de inzamelvoertuigen het gebruik van alternatieve brandstoffen serieus afwegen. Het gebruik van de ‘schoonste’ motoren wordt als eis opgenomen in bestekken.

Kadernota en programmabegroting De financiële speelruimte wordt geschetst in de kadernota en meerjarenbegroting. De kosten verbonden aan de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen worden gedekt door de afvalstoffenheffing. Het is wettelijk bepaald dat deze heffing 100% kostendekkend is. Momenteel is het niveau van het tarief stabiel en bedraagt € 216,48 voor eenpersoonshuishoudens en € 316,56 voor meerpersoonshuishoudens (peiljaar 2013). In 2014 daalt het tarief tot €312,- voor meerpersoonshuishoudens en €214,- voor eenpersoonshuishoudens. In de meerjarentarieven wordt rekening gehouden met de mogelijkheid tot verdere verlaging van de tarieven. Dit is mogelijk door de lagere verwerkingskosten van restafval, de hogere opbrengsten van overige afvalstromen en de inzet van de egalisatiereserve. In de programmabegroting worden de kosten gemoeid met de afvalinzameling beschreven voor de periode 2014-2018. De doelstellingen beschreven in dit plan komen overeen met het collegewerkplan en borduren daarnaast ook voort op het huidige afvalstoffenbeleidsplan. Het gegeven dat ook voor de komende periode onderstaande doelstellingen worden aangehouden, maakt dat dit een belangrijk kader vormt voor het grondstoffenbeleidsplan:  Verbetering in de afvalscheiding.  Verbeterde doelmatigheid van de afvalverwijdering. Vanuit de programmabegroting wordt ingezet op:  Uitdragen duurzaamheidsprofiel (bewustwording).  intensiveren van voorlichting en communicatie over voordelen van afvalscheiding.  voorzetting van het scholenproject: de Katwijkse afvalinzameling komt langs bij de lagere en middelbare scholen om daar nut en noodzaak van afvalscheiding te promoten.  Plaatsen van ondergrondse containers waar dit bij herinrichting mogelijk is. Duurzaamheid Binnen elke afdeling speelt verduurzaming van de gemeente een belangrijke rol. Het uitdragen van het duurzaamheidsprofiel van de gemeente krijgt ook vanuit het afvalen grondstoffenbeheer invulling. De transitie van afval naar grondstof is gebaseerd op een verduurzaming van onze materiaalkringlopen. De circulaire economie streeft naar het sluiten van de materiaal en

15


productieketens, zodat grondstoffen niet voortdurend opnieuw gewonnen hoeven te worden, maar via een recyclingstraject weer een plek in de keten krijgen. Op deze manier kunnen we op een meer duurzame manier met de aarde om gaan. CO2 reductie als gevolg van afvalscheiding In de benchmark afvalscheiding van Cyclus Management (peiljaar 2012) is een berekening gedaan welk milieu effect afvalscheiding heeft. Op basis van de huidige hoeveelheden gescheiden afval is berekend dat gemeente Katwijk in 2012 dankzij afvalscheiding de CO2 uitstoot met 11 kton heeft gereduceerd. Dit is vergelijkbaar met het elektriciteitsverbruik van 5225 huishoudens (berekend op basis van kentallen CE en Royal Haskoning). In het afvalen grondstoffenbeheer wordt duurzaamheid niet alleen zichtbaar in de vorm van een milieudoelstelling (bijvoorbeeld 65% afvalscheiding), maar zit duurzaamheid in de wijze waarop de componenten van de afvaldriehoek (milieu, kosten en service) worden toegepast. De afvaldriehoek valt hiermee samen met de PPP constructie die vaak de vertaling vormt van het begrip duurzaamheid: People (service), Planet (milieu), Profit (kosten).

2.2

Ontwikkelingen in de afvalmarkt

Wet- en regelgeving en landelijk en lokaal beleid vormen de kaders van dit grondstoffenbeleidsplan. De afvalmarkt is echter flink in beweging. De transitie van afval naar grondstof en het gedachtengoed van de circulaire economie krijgt steeds meer voet aan de grond, waardoor wet- en regelgeving verouderd raakt en aangepast moet worden. Waar Europese en nationale regelgeving langzaam meebeweegt met de ontwikkelingen, zijn richting de uitvoering van maatregelen steeds snellere aanpassingen nodig. Dit is ook de reden dat het beleidsplan het uitgangspunt voor de langere termijn beschrijft, zonder de route vooraf volledig uit te stippelen. Het uitvoeringsplan daarentegen heeft een snellere doorlooptijd om voortdurende aangehaakt te kunnen blijven op de snelle technische ontwikkelingen in de markt, maar ook veranderende wet- en regelgeving en beleid. Wanneer immers een wijziging wordt doorgevoerd, kan dit ingrijpende gevolgen hebben op de uitvoering van het afvalen grondstoffenbeheer. Welke ontwikkelingen spelen momenteel en in welke mate beïnvloeden zij de uitgangspunten van het grondstoffenbeleidsplan en de uitvoering? Deze paragraaf beschrijft een aantal voorbeelden van ontwikkelingen die van invloed zijn op het afvalen grondstoffenbeheer. Circulaire economie De circulaire economie vraagt om een omslag in het huidige afvalbeheer. Waar nu de focus ligt op het verlagen van de milieudruk en scheidingspercentages, is in de circulaire economie een bredere blik nodig. Om afval als grondstof te kunnen benaderen, zijn meer aspecten van belang dan de milieudruk. Het gaat niet meer alleen om het zo milieuvriendelijk mogelijk verwerken van afvalstromen, maar ook om afval weer als grondstof terug in de materialencyclus te brengen. Welke rol de gemeente in deze cyclus vervult samen met verwerkers, producenten en consumenten, dat moet zich verder uitkristalliseren. De gemeente lijkt steeds meer de rol van grondstoffenregisseur te vervullen. Niet alleen de inzameling van de huishoudelijke afvalstoffen valt onder die verantwoordelijkheid, maar ook steeds meer het sorteren en vermarkten van deze afvalstoffen als herbruikbare grondstoffen.

16


Voorbeeld: raamovereenkomst verpakkingen 2013-2022 Om de keten van verpakkingsmaterialen te sluiten is in december 2012 de Raamovereenkomst Verpakkingen ondertekend door het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het verpakkende bedrijfsleven. Een van de maatregelen die voortkomen uit deze overeenkomst is de afspraak dat gemeenten vanaf 2015 naast het zorgdragen voor de inzameling van kunststofverpakkingsmaterialen ook de sortering en vermarkting op zich nemen. Vanuit het Afvalfonds ontvangen gemeenten hiervoor een vergoeding. Om als gemeenten deze rol in de materiaalcyclus van verpakkingen te kunnen vervullen zullen zij zich moeten verenigen om voldoende schaalgrootte te creëren en krijgen zij meer te maken met Europese wetgeving en commerciële marktpartijen. Dit concrete voorbeeld geeft aan dat een omslag in de huidige benadering afval en de organisatie van afvalbeheer nodig is, om daadwerkelijk de transitie naar een circulaire economie te maken. Gemeenten moeten goed nadenken over de rol die zij willen vervullen en wat zij overdragen aan andere (keten)partijen. Gemeenten worden hierin ondersteund door verschillende initiatieven waaronder:  De oprichting van een Kennisinstituut Duurzaam Verpakken  dit instituut richt zich op de structurele verduurzaming van de gehele verpakkingsketen. Naast het uitvoeren van onderzoeken en kennisuitwisseling, worden ook concrete projecten gerealiseerd om diverse partijen te stimuleren om met verduurzaming van de verpakkingsketen aan de slag te gaan (bijvoorbeeld pilot inzameling drankenkartons).  Verscheidene studies zoals de transitie-agenda voor gemeentelijk afvalbeheer naar een circulaire economie. Deze studie is uitgevoerd in opdracht van de VNG  Het programma Van Afval Naar Grondstof, aangekondigd op 20 juni 2013 door staatssecretaris Mansveld. Dit programma moet door middel van concrete beleidsacties de transitie van afval naar grondstof bevorderen. Afvalverwerking en recycling De wijze waarop afvalstoffen weer tot grondstoffen verwerkt worden is cruciaal voor de mogelijkheden voor een circulaire economie. De (technische) mogelijkheden ontwikkelen zich snel, waarbij het van belang is dat het beleidsplan ruimte laat om mee te liften op deze ontwikkelingen. Hoewel het afvalbeheer zich met name nog richt op bronscheiding, is het ook steeds beter mogelijk om waardevolle stoffen door middel van nascheiding uit het huishoudelijke afval te verwijderen. De keuzemogelijkheden voor de verwerking van het huishoudelijk afval worden steeds breder en geavanceerder. Het gaat vaak om het kostenplaatje versus de recyclingsmogelijkheden en service om uiteindelijk de keuze te maken uit een bepaalde verwerkingsmethodiek. Echter, de technische mogelijkheden mogen dan goed zijn, de transitie van afval naar grondstof kan alleen worden bereikt wanneer er ook een markt wordt gecreëerd waarin de vrijgekomen stoffen weer een plek kunnen vinden in de productiecyclus. Ook hierin zal afstemming tussen partijen plaatsvinden en zullen de gemeenten hun positie moeten bepalen, hierbij geholpen door verscheidene (rijks)initiatieven, overeenkomsten en subsidies.

17


Voorbeeld: inzameling frituurvet De mogelijkheid tot gescheiden inzameling bestaat al lang. Oliën en vetten zijn echter de laatste jaren steeds interessanter geworden in onder andere de productie van bio- brandstoffen. Gezien de stijgende brandstofprijzen en schaarste van fossiele brandstoffen, is er een goede afzetmarkt voor gebruikte oliën en vetten. De vraag is zelf zodanig hoog dat 1000 kg. ingezameld frituurvet €220,oplevert. Dit maakt ook dat naast de gemeente ook andere partijen geïnteresseerd zijn in deze inzameling. De campagne ‘Vet, recycle het’ is een voorbeeld waarbij het Productschap Margarine, Oliën en Vetten (MVO) verenigingen en instellingen oproept om gebruikt frituurvet in te zamelen en met de opbrengst hun clubkas aan te vullen. Dit brengt vervolgens de discussie weer op gang wie welke rol heeft in de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen en waar de opbrengsten van waardevolle afvalstoffen terecht komen. Inzamelmethodieken Hoewel de rol van gemeenten steeds meer overeenkomsten krijgt met die van regisseur, blijft een concrete uitvoeringstaak de inzameling van de vrijgekomen huishoudelijke afvalstoffen. Om deze stoffen weer zo hoogwaardig mogelijk in te brengen in de productiecyclus is gescheiden inzameling belangrijk. Hiervoor dienen niet alleen voldoende faciliteiten te zijn, bewoners moeten ook bereid zijn en de mogelijkheid hebben om hun vrijgekomen afvalstoffen gescheiden aan te bieden. De ideale inzamelmethodiek is een balans tussen kosten, milieu en dienstverlening en is een item waar veel gemeenten mee experimenteren. Ook de inzamelmethodiek ontwikkelt zich in de transitie van afval naar grondstof. Systemen zoals omgekeerd inzamelen (verhoogde service op bruikbare afvalstromen, verlaagde service op restafval) en vormen van tariefstelling (de vervuiler betaalt) , diftar) worden door steeds meer gemeenten toegepast om de hoeveelheid restafval aanzienlijk te verminderen. Green deals Een green deal is een samenwerkingsverband om belemmeringen rond duurzaamheidsprojecten weg te nemen. Vaak worden duurzame initiatieven niet doorgezet, hoewel ze wel rendabel zijn. De rijksoverheid ondersteunt bedrijven en overheden in het wegnemen van belemmeringen, zodat er ruimte voor de uitvoering van de initiatieven ontstaat. Ook met betrekking tot afval en grondstoffenhergebruik zijn verscheidene green deals gesloten, waaronder:  green deal textiel  doelstelling om hoeveelheid textiel in het restafval per 2016 met 50% te reduceren. Deze green deal is getekend door het rijk, de NVRD en verscheidene ketenpartners. Vanuit de inzameling spelen gemeenten ook een belangrijke rol.

Ter illustratie: In 2012 is per inwoner 7 kg. textiel in het restafval beland (totaal 210 kg. restafval per inwoner). Om de doelstelling van de Green Deal te behalen moet deze 7 kg. tot 3,5 kg gereduceerd worden. (bron: benchmark afvalinzameling, Cyclusmanagement, peiljaar 2012)

18


Een van de acties die hier uit voortkomen is het uitdragen van één scheidingsregel. Gemeenten hebben een belangrijke rol in het uitdragen van deze boodschap richting haar bewoners.

2.3

Interne samenwerking

Hoewel dit beleidsplan en bijbehorende uitvoeringsplannen voor het overgrote deel van toepassing zijn op de werkzaamheden van team Afvalinzameling, afdeling Beheer en Vastgoed, heeft dit plan ook raakvlakken met andere afdelingen binnen gemeente Katwijk. Dit geldt zowel voor de praktische uitvoering als voor de uitwerking van de gekozen beleidsrichting. Uitvoering:  Team Wijkbeheer (Beheer en Vastgoed)  Team Toezicht en Handhaving Openbare Omgeving (Ruimte en Veiligheid)  Wijkregisseurs (Dienstverlening) Uitwerking en ondersteuning beleid:  Financieel adviseur (Bedrijfsvoering)  Team Communicatie (Concernstaf)  Juridische Zaken (Bedrijfsvoering)  Centrale Inkoop (Bedrijfsvoering)  Call center (Dienstverlening) Raakvlakken met andere beleidsvelden Buiten de samenwerking ten behoeve van de uitvoering van dit beleidsplan, zijn er ook raakvlakken met verschillende afvalgerelateerde beleidsvelden. Hoewel dit beleidsplan zich richt op huishoudelijke afvalstoffen, kan uitwisseling van kennis- en ervaring met de beleidsvelden zwerfafval (Wijkbeheer) en gemeentelijk afval (Facilitaire Zaken) een meerwaarde zijn. Twee voorbeelden:  Gescheiden inzameling van afvalstoffen zoals papier en kunststof is zowel van toepassing op huishoudelijk afval, maar kan ook worden toegepast op afvalbakken op straat en openbare gelegenheden.  Dit beleidsplan streeft naar optimale scheiding van het huishoudelijk afval in zoveel mogelijk herbruikbare grondstoffen. De zorgplicht van de gemeente heeft geen betrekking op bedrijfsafval, maar de ervaringen met betrekking tot huishoudelijk afvalbeheer kan ook van nut zijn voor het interne afvalbeheer van de gemeente zelf (bedrijfsafval).

2.4

Regionale samenwerking

In zowel het beleidsveld afvalen grondstoffenbeheer als andere beleidsvelden wordt regionaal de samenwerking opgezocht. Met de zes VAB-gemeenten (Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen,

19


Hillegom, Lisse en Katwijk) vindt samenwerking plaats door o.a. een gezamenlijk verwerkingscontract voor restafval en GFT en het exploiteren van een gezamenlijk overslagstation. Samenwerking vormt geen beleidsdoel op zich, maar vormt een middel om de beleidsdoelen te behalen (in dit geval optimale scheiding van afvalen grondstoffen). De rol van (regionale) samenwerking wordt beschreven in paragraaf 5.3. Concrete maatregelen of activiteiten met betrekking tot samenwerking krijgen een plek in het uitvoeringsplan. In het verleden is het nut van samenwerken al gebleken en verwacht wordt dan ook dat het delen van kennis- en ervaring en schaalvoordeel een belangrijke bijdrage zal leveren aan het behalen van de beleidsdoelen.

20


3

Vertrekpunt

3.1

Evaluatie afvalstoffenbeleidsplan 2010 t/m 2013

Deze paragraaf beschrijft kort de status van het afvalen grondstoffenbeheer (peiljaar 2012). Hoewel de huidige status van het afvalen grondstoffenbeheer de basis vormt voor dit beleidsplan, zal een meer uitgebreide evaluatie van afvalbeheerprestaties in het uitvoeringsplan volgen. Hier zullen concrete uitvoeringsmaatregelen worden gekoppeld aan deze evaluatieresultaten. Ter illustratie zijn voor de componenten milieu, service en kosten de prestaties hieronder weergegeven in grote lijnen. Hierbij moet worden opgemerkt dat een meer uitgebreide analyse nodig is om de resultaten volledig te verklaren. De bron voor deze resultaten vormt de benchmark afvalscheiding, uitgevoerd door Cyclus Management (in opdracht van Rijkswaterstaat Leefomgeving). Naast een beschrijving van de huidige status volgt in het uitvoeringsplan ook een evaluatie van de uitvoeringsmaatregelen beschreven in het afvalstoffenbeleidsplan 2010-2013, zodat het vertrekpunt zichtbaar wordt. In bijlage 1 is reeds een overzicht weergegeven van de maatregelen en de huidige status. Milieu scheidingspercentages 100% 90% 80% 70% 60% 50%

40%

2010%

30%

2011%

20%

2012%

10%

% benchmark 2012

0%





21

Het bronscheidingspercentage ligt in gemeente Katwijk lager dan bij andere stedelijkheidsklasse 2 gemeenten. Op basis van nascheidingspercentages, is het totale scheidingspercentage echter vergelijkbaar. De landelijke afvalscheidingsdoelstelling van 65% is echter nog niet behaald. De afvalstromen papier, glas en textiel worden in Katwijk beter gescheiden dan in andere vergelijkbare gemeenten. De stromen GFT, kunststof en grofvuil vormen echter nog een aandachtspunt.






Het bronscheidingspercentage is in de loop van de jaren iets afgenomen, evenals de scheidingspercentages voor GFT en glas zijn licht gedaald. De scheidingspercentages van de stromen papier en kunststof fluctueren en de percentages voor textiel en grofvuil zijn toegenomen. Hoewel positieve ontwikkelingen zichtbaar zijn en sommige dalingen te verklaren zijn, blijft afvalscheiding een belangrijk aandachtspunt vormen. Zowel in dit beleidsplan als de uitvoeringsmaatregelen zal de milieudoelstelling een prominente plaats krijgen.

Onderstaand schema geeft een doorkijkje naar de beleidsdoelstellingen van het afvalstoffenbeleidsplan 2010-2013. Dit schema heeft betrekking op de gescheiden ingezamelde afvalen grondstoffen1. Kg/inw Katwijk 2012 209,9

Ambitie 2013 kg/inw

76,1

88

80

Papier

61,1

88

58,8

Glas

23,7

24

21,3

Textiel

4,8

6,5

4

Kunststof verpakkingsafval Oliën en vetten

6,6

6,0

7,5

0,22

1,0

-

Huishoudelijk restafval GFT

Huishoudelijk afval totaal Grof restafval

Resultaat tov ambitie

Kg/inw benchmark 2012 204,5

382,2

377

17,7

27,5

KCA

1,5

2,0

1,3

WEB

5,9

7,5

4,9

Grof afval totaal

62,7

70

118,2





Resultaat tov benchmark

-

Opvallend is dat op basis van absolute hoeveelheden in Katwijk minder afval ingezameld is dan in vergelijkbare gemeenten. Het bronscheidingspercentage blijft echter wel wat achter, ook al geven de absolute hoeveelheden een positiever beeld. Zichtbaar is wel dat er relatief veel huishoudelijk restafval ontstaat. Dit veroorzaakt in belangrijke mate het scheidingspercentage. Het overzicht geeft, net als de grafiek aan dat met name het fijne huishoudelijke afval een aandachtspunt vormt (met name GFT en kunststof).

1

De beoordeling van de beleidsdoelstellingen vindt alleen plaats voor de afzonderlijke afvalstromen. Voor de totaalhoeveelheden afval is geen beoordeling uitgevoerd, omdat deze hoeveelheden niet vergelijkbaar zijn (in Katwijk is bijvoorbeeld de afvalstroom puin niet meegerekend, terwijl dit in de benchmark wel het geval is. De omvang van de totaalhoeveelheid afval zegt daardoor onvoldoende over het wel of niet goed scheiden van afval.

22


Service Dat gemeente Katwijk vooral inzet op het creëren van voldoende brenggelegenheden (milieuparken en ondergrondse verzamelcontainers), blijkt uit onderstaand overzicht. Op basis van deze aspecten scoort gemeente Katwijk hoog op dienstverlening. In het beleids- en uitvoeringsplan vormt service een van de drie componenten van de afvaldriehoek. De wijze waarop invulling wordt gegeven aan service kan in grote mate het percentage afvalscheiding en de beheerskosten bepalen. Katwijk 2012 320

Benchmark 2012 277

74

119

233

146

Motivatiebeïnvloeding

9

7

capaciteitsbeïnvloeding

4

5

Totaalscore dienstverlening Haalgelegenheid Brenggelegenheid

Katwijk (tov benchmark)

Toelichting: bij motivatie en capaciteit wordt nagegaan in welke mate de gemeente burgers stimuleert om afval gescheiden aan te bieden (motivatie) en in welke mate de burgers worden voorgelicht en geïnformeerd over afvalscheiding (capaciteit).

Kosten De afvalbeheerskosten zijn in vergelijking met andere stedelijkheidsklasse gemeenten relatief hoog. Dit verschil wordt met name veroorzaakt door de verwerkingskosten. De landelijke daling van de hoeveelheid restafval stimuleert de vraag naar restafval in verbrandingsovens. Hierdoor zijn de verwerkingstarieven voor restafval de laatste jaren sterk gedaald. Afhankelijk van de verwerkingscontracten die gemeenten hebben afgesloten, zijn gemeenten in de gelegenheid om de verwerking van het restafval op een bepaald moment opnieuw aan te besteden. In 2013 is in VAB verband het transport en de verwerking van restafval opnieuw aanbesteed. Vanaf 2016 gaat het nieuwe contract in en dalen de verwerkingskosten aanzienlijk. Dit zal een positieve invloed hebben op de totale beheerskosten. Katwijk

Benchmark

Totale afvalbeheerkosten per aansluiting inzamelkosten

€ 230

€ 184

€ 96

€ 90

verwerkingskosten

€ 101

€ 58

Indirecte kosten

€ 33

€ 36

23


Katwijk (tov benchmark)

3.2

Aandachtspunten beleidsplan 2014 t/m 2020

Op basis van de huidige benchmarkresultaten en de evaluatie van het beleidsplan 2010-2013, kunnen de volgende aandachtspunten worden benoemd:  Inzet op verbetering afvalscheiding benodigd op met name:  Vermindering huishoudelijk restafval  GFT  Kunststof  Olie en vetten  Grofvuil  Textiel  Benutten van de samenwerkingsmogelijkheden in regionaal of Teylingen/Katwijk/Noordwijk verband in o.a. het afsluiten van inzamelings- en verwerkingscontracten (schaalvoordeel)  Structurering communicatie campagnes voortzetten en communicatie meer onderdeel maken van gerichte campagnes met betrekking tot verbetering afvalscheiding  Voortzetten ondergronds brengen van bovengrondse afvalcontainers  Monitoring door middel van een landelijke benchmark uitbreiden door een structureel evaluatiemoment  Blijven inzetten op het beheersbaar houden van de afvalbeheerkosten. Deze aandachtspunten zullen in de uitvoeringsplannen die worden opgesteld tot en met 2020 vertaald worden naar concrete maatregelen.

3.3

Thema’s beleidsplan 2014 t/m 2020

Zoals beschreven vormt het uitgangspunt voor dit beleidsplan de transitie van afval naar grondstof. In het volgende hoofdstuk worden de missie, visie en beleidsuitgangspunten beschreven aan de hand van de afvaldriehoek. De drie componenten van deze driehoek: milieu, kosten en service vormen de kapstok voor de beleidsuitgangspunten, maar vormen daarnaast ook het spanningsveld waarbinnen keuzes voor maatregelen worden gemaakt. In het volgende hoofdstuk zal de afvaldriehoek dan ook vaak terugkomen en op verschillende wijzen worden toegepast.

24


4

Beleidsuitgangspunten

Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van het afvalen grondstoffenbeleid op basis van de volgende onderverdeling:  De missie en visie: het ‘waarom’ van het afvalen grondstoffenbeleid  De strategie: ‘wat’ draagt zorg voor de uitvoering van de beleidsdoelstellingen?  De tactiek: ‘hoe’ kan de strategie leiden tot het behalen van de beleidsdoelstellingen?

4.1

Missie en visie

De missie van het afvalen grondstoffenbeheer van gemeente Katwijk is: Samen van afval naar grondstof De missie laat zich vertalen in de volgende visie: Gemeente Katwijk vertaalt de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen naar de zorgplicht voor transitie van afvalstoffen naar grondstoffen, door als regisseur de herbruikbaarheid van vrijgekomen huishoudelijke afvalstoffen te maximaliseren en daarmee waardevernietiging te minimaliseren. Gemeente Katwijk heeft de ambitie om de ‘beste dienstverlener van Nederland’ te zijn. Vanuit het afvalen grondstoffenbeheer maakt dienstverlening onderdeel uit van de regisseursrol die de gemeente vervult. Dit gebeurt door middel van een duurzame toepassing van de afvaldriehoek: Milieu  alle materialen die via huishoudens in de afdankfase terechtkomen en vallen onder de zorgplicht van de gemeente vinden als grondstof weer een zo hoogwaardig mogelijke toepassing in de biologische of technische productiecyclus. Service kosten  de gemeente voorziet in faciliteiten die het gescheiden inzamelen van herbruikbare grondstoffen voor elk huishouden zo laagdrempelig mogelijk maakt. Kosten  de gemeente streeft naar een kostenneutraal afvalen grondstoffenbeheer.

milieu

25

service


4.2

Beleidsuitgangspunten en ambities

Milieu  Elke vrijgekomen huishoudelijke afvalstof vindt een zo hoogwaardig mogelijke toepassing in de biologische of technische productiecyclus.  Verbranding ten behoeve van energieopwekking (afvalfase) of storten (wanneer verbranding niet mogelijk is) vormt de laagste toepassingsvorm en wordt alleen toegepast voor die stoffen waar een meer hoogwaardige toepassing vanuit technisch of financieel oogpunt (nog) niet haalbaar is (bijvoorbeeld asbest). Service  

Als beste dienstverlener van Nederland dient het elk huishouden zo makkelijk mogelijk te worden gemaakt om waardevolle grondstoffen weer terug te brengen in de productieketen. De gemeente streeft naar maximaal grondstofhergebruik door als regisseur samen met bewoners, instellingen en partijen in de productieketen invulling te geven aan de zorgplicht inzameling huishoudelijk afval.

Kosten  De gemeente streeft naar een duurzame bedrijfsvoering waarbij de effecten van maatregelen op milieu, service en kosten voortdurend in kaart worden gebracht en afgewogen.  De gemeente streeft naar een blijvende daling van de kosten verbonden aan de zorgplicht voor de afvalinzameling met als hoogste ambitie kostenneutraliteit.

26


5

Strategie

5.1

Strategie

De visie, die zich richt op de transitie van afval naar grondstof, is opgesplitst in beleidsdoelstellingen rondom de componenten van de afvaldriehoek: milieu, service en kosten. Als strategie worden wederom deze drie componenten gebruikt maar dan weergegeven als een cyclus (zie figuur op de volgende pagina). Het doel is om deze drie componenten zodanig toe te passen dat ze elkaar versterken en elk de maximale bijdragen leveren aan de transitie van afval naar grondstof: Milieu  wanneer huishoudelijke afvalstoffen goed worden gescheiden, kunnen deze als grondstoffen weer teruggebracht worden in de productieketen. Kosten  een gesloten grondstoffencyclus draagt bij aan de verlaging van de beheerkosten. Service  een verlaging van de beheerkosten en de daaraan gekoppelde heffing stimuleert goed scheidingsgedrag met een positief effect op de milieudoelstelling als gevolg. Een voorbeeld is de stroom oud papier. Papier is een materiaal dat zich prima laat recyclen tot nieuw papier. Vanuit de component milieu is het dus van belang om afgedankt papier weer het productieproces in te brengen. Omdat oud papier nog steeds erg waardevol is als stroom om nieuw papier van te maken, levert de inzameling van papier geld op. Hoe meer papier wordt ingezameld, hoe meer het oplevert en daarmee dus een positieve bijdrage levert aan de verlaging van de afvalbeheerkosten. Hoe lager de afvalbeheerkosten zijn, hoe lager de afvalstoffenheffing voor bewoners zal zijn. Deze daling in de kosten kan een extra stimulans zijn om papier gescheiden in te zamelen, wat tenslotte weer ten goede komt van het milieu.

27


milieu Gewenst resultaat: Een gesloten grondstoffencyclus door vrijgekomen afvalstoffen zo hoogwaardig mogelijk terug te brengen in de keten.

po

ief si t

Het sluiten van de grondstoffencyclus, door:  In te zetten op bronscheiding en nascheiding toe te passen op de restfractie en op stromen die beperkingen hebben t.a.v. bronscheiding  Stimuleren van afvalpreventie  Betrekken van andere partijen die een positieve bijdrage aan de milieudoelstelling kunnen leveren.

po

si t ief

Uitgangspunt: De gemeente functioneert als grondstoffenregisseur

service kosten

Gewenst resultaat: Een optimale scheiding van waardevolle grondstoffen door bewoners

Gewenst resultaat: kostenneutraal afvalen grondstoffenbeheer

Uitgangspunt: Optimale faciliteiten voor bewoners t.b.v. gescheiden aanbieden van afvalstromen (laagdrempelig en gebruiksvriendelijk)

Uitgangspunt: Verwerkingsopbrengsten en besparingen benutten om de beheerkosten te drukken.

Optimale service afvalscheiding, door:  Een hoge service op de gescheiden inzameling van waardevolle grondstoffen.  Het serviceniveau van de restfractie te verminderen om scheidingsgedrag te stimuleren.  Goed scheidingsgedrag te belonen door middel van een lagere heffing.  Informatievoorziening toegankelijk en helder te laten zijn.  Bewoners, instellingen en verwerkers onderdeel laten zijn van de serviceverlening.

Daling beheerkosten, door:  Opbrengsten en beparingen als gevolg van optimale grondstoffenscheiding maximaal te benutten.  Te investeren in faciliteiten om gescheiden inzameling te verbeteren (investering tbv lange termijn kostenbesparing).  De lasten van bewoners verlagen om afvalscheiding te stimuleren (om verwerkingskosten verder te kunnen verlagen).

positief

5.2

Tactiek

De transitie van afval naar grondstof heeft weliswaar een heldere eindbestemming, maar de route er naartoe is niet vooraf uit te stippelen. Wetswijzigingen kunnen ervoor zorgen dat je onderweg gedwongen wordt een andere weg in te slaan en technische ontwikkelingen kunnen wegen aan de routekaart toevoegen. Door onderweg voortdurend de verschillende mogelijkheden tegen elkaar af te wegen en regelmatig de positie te bepalen, zal de eindbestemming worden bereikt. De strategie richt zich op een cyclische benadering van de drie componenten milieu, kosten en service, met als doel de transitie van afval naar grondstof. Op de juiste manier toegepast kunnen ze elkaar versterken, maar in de praktijk zal blijken dat afzonderlijke maatregelen lang niet altijd een positieve bijdrage leveren aan elk van de drie componenten.

28


Het voorbeeld van de oud-papierinzameling op pagina 27 geeft aan dat papier meer geld oplevert naarmate er meer wordt ingezameld. Om papier in te zamelen zijn echter ook investeringen nodig, zoals bijvoorbeeld inzamelvoertuigen en containers. Enerzijds moet de service voor bewoners hoog zijn om papier aan te bieden (laagdrempelig), maar het plaatsen van containers kost ook geld. Er moet een balans worden gevonden tussen de te maken kosten en de extra bijdrage die dit levert aan de in te zamelen hoeveelheden (= extra opbrengst). Keuzes zijn bijvoorbeeld de plaatsing van extra verzamelcontainers, het betrekken van verenigingen bij de inzameling en het regelmatig aanbesteden van de inzameling en verwerking van oud papier. Om de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken is daarom een voortdurende afweging nodig van de effecten van maatregelen op de afvaldriehoek. De tactische benadering van de transitie van afval naar grondstof is als volgt:  De effecten op milieu, kosten en service worden van elk te nemen uitvoeringsmaatregel in kaart gebracht en volgens een vaste methodiek tegen elkaar afgewogen. Op deze manier wordt een lange termijn doelstelling (transitie van afval naar grondstof) toepasbaar in de dagelijkse praktijk.  Door de voortgang te monitoren ontstaat inzicht in de mate waarin de beleidsdoelstellingen zijn bereikt en waar nog extra inzet nodig is op het gebied van milieu, kosten en service. De onderstaande operationele middelen helpen in het behalen van de beleidsambities:  Het toepassen van sturingsmechanismen: Aan welke knoppen kan worden gedraaid om de dagelijkse praktijk van afvalbeheer om te buigen naar grondstoffenbeheer?  Het inrichten van een dashboard: Welke effecten hebben de genomen maatregelen op het afvalen grondstoffenbeheer en waar valt nog een slag te slaan in de transitie van afval naar grondstof?  Het toepassen van een multicriteria analyse: Welke maatregelen kunnen het beste worden genomen om de ambities rondom de transitie van afval naar grondstof mogelijk te maken? De volgende paragrafen lichten de operationele middelen verder toe. De concrete maatregelen en monitoringsresultaten maken geen onderdeel uit van het beleidsplan, maar krijgen een plek in het uitvoeringsplan.

5.3

Sturingsmechanismen

Om aan de slag te gaan met de beleidsdoelstellingen, zijn sturingsmechanismen nodig: aan welke knoppen kunnen je draaien? De onderstaande figuur geeft de sturingsmechanismen weer en een aantal voorbeelden van mogelijke activiteiten of organisatievormen die daar onder vallen. Op basis van deze mechanismen wordt invulling gegeven aan het afvalen grondstoffenbeheer. Met behulp van het dashboard en de multicriteria analyse kan worden bepaald aan welke knoppen wordt gedraaid: welke maatregelen leveren de beste bijdrage aan de beleidsdoelstellingen?

29


Team Afvalinzameling heeft de volgende operationele mogelijkheden tot de beschikking: Regionale samenwerking • In VAB verband (6 gemeenten) • In TKN verband (3 gemeenten) • Instellingen en verenigingen •…

Contractbeheer • Aanbestedingsvormen • Regie of eigen uitvoering • Systeemgerichte contractbeheersing •…

Rol in de productieketen

Interne bedrijfsvoering • Personeel • Inzamelmiddelen en voertuigen • Beheer en onderhoud •…

• Zelf doen of uitbesteden • Juiste partij op de juiste plek  regierol • Verantwoordelijkheid zorgplicht delen •…

Kansen en toekomst • Deelname pilots • Betrekken subsidietrajecten • Volgen van marktontwikkelingen •…

Een voorbeeld van de toepassing van een sturingsmechanisme is:  het kiezen van de juiste aanbestedingsvorm. De wijze waarop het bestek tot stand komt en welke kwaliteitscriteria deze bevat, zijn bepalend voor het product of de dienst die wordt afgenomen. Het is dus erg belangrijk dat het concept circulaire economie wordt vertaald naar het aanbestedingsdocument. Welke kwaliteitseisen moet een bestek bijvoorbeeld bevatten om een goede balans te vinden tussen kosten, milieu en service?

30


6

Resultaat en evaluatie

6.1

Afwegingskader

Met behulp van een multicriteria analyse kunnen voorgestelde maatregelen worden getoetst op hun bijdrage aan de beleidsambities. Door alternatieven te vergelijken met de huidige werkwijze, kunnen verschillen in kaart worden gebracht. De voordelen van een multicriteria analyse zijn:  Inzicht in de verwachte prestaties op service, milieu en kosten en eventuele risico’s  De mogelijkheid om verschillende opties te vergelijken en tegen elkaar af te wegen  Elke aanpassing in het afvalen grondstoffenbeheer komt volgens hetzelfde afwegingskader tot stand, waardoor op een eenduidige wijze invulling wordt gegeven aan de beleidsambities.  Gebruik van een afwegingskader koppelt beleidsdoelstellingen aan de uitvoering  doel is om beleid onderdeel te maken van de uitvoering. De figuur hieronder geeft een voorbeeld van een multicriteria analyse. De criteria vertalen de beleidsuitgangspunten naar aspecten die te beoordelen en te vergelijken zijn. Afhankelijk van de maatregel, product of ontwikkeling kunnen de beoordelingscriteria worden aangepast of aangevuld. Door het toepassen van een schaalverdeling in de beoordeling (++, +, 0, -, --) kunnen nuanceringen worden aangebracht.

31


Een voorbeeld van een toepassing van het afwegingskader is de recycling van matrassen. Matrassen bevatten materialen die hergebruikt kunnen worden. Er zijn echter meerdere manieren waarop deze materialen teruggewonnen kunnen worden. Zo kunnen matrassen bijvoorbeeld aan de bron worden gescheiden (op de milieustraat bijvoorbeeld), maar de materialen kunnen ook door middel van nascheiding bij de verwerker worden teruggewonnen. In de keuze worden de verschillende tarieven voor inzameling en verwerking vergeleken, maar ook het gemak waarmee bewoners de matrassen aan kunnen bieden en de kwaliteit van het gerecyclede materiaal.

6.2

Dashboard - rapportage

Regelmatige monitoring van het afvalen grondstoffenbeheer is belangrijk om de effecten op het beleid zichtbaar te maken en de stand ten opzichte van de ambities. In welke mate is de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen al vertaald naar het grondstof- en productieketen denken? Hoeveel afval heeft nog niet de optimale toepassing in de productieketen gevonden en welk type activiteiten lijken hier de grootste bijdrage in te kunnen betekenen (boekt de samenwerking de beste resultaten of levert het optimaliseren van de inzamelmiddelen het meeste resultaat?). Team Afvalinzameling volgt jaarlijks de ontwikkelingen op het dashboard afvalen grondstoffenbeheer. In dit dashboard worden de waarden van meetbare factoren geïnventariseerd en jaarlijks gerapporteerd. Team Afvalinzameling neemt ook jaarlijks deel aan de benchmark afvalinzameling, zodat ook de ontwikkelingen ten opzichte van andere gemeenten zichtbaar wordt. Deze rapportage maakt ook onderdeel uit van het dashboard. De figuur hieronder geeft een aantal meetaspecten weer die onderdeel zijn het dashboard afvalen grondstoffenbeheer. •preventmeldingen •Bezoekers milieustraat •Zaaksysteem •…

milieu

•Scheidingsresultaten afvalstromen •Hoeveelheden afval en grondstoffen •Verwerkingsmethoden •…

kosten

•Personeel •Regionale exploitatiekosten •Voorlichting en communicatie •Inzamel- en verwerkingskosten •Inspanningsvergoeding derden •…

benchmark

32

D a s h b o a r d

service

•Vergelijking met andere gemeenten


6.3

Evaluatie

Evaluatie vormt één van de belangrijkste pijlers van het beleidsplan. Aangezien het beleidsplan weliswaar scherpe doelstellingen heeft, ligt de wijze waarop deze doelstellingen worden behaald nog grotendeels open. Zoals eerder beschreven is hier bewust voor gekozen om de ontwikkelingen binnen de circulaire economie optimaal te kunnen benutten. Dit maakt niet alleen een afwegingskader nodig om weloverwogen keuzes te kunnen maken, het vraagt ook om regelmatige monitoring van de behaalde resultaten. Hiervoor wordt het dashboard ingericht. De resultaten van dit dashboard worden jaarlijks in een evaluatierapport verwerkt. De resultaten van de landelijke benchmark maken ook onderdeel uit van dit evaluatierapport, aangezien deze benchmark vergelijkmateriaal met andere gemeenten biedt. De evaluatierapportages zijn niet alleen belangrijk om bestuurlijk te kunnen rapporteren, maar vormen ook het vertrekpunt voor het uitvoeringsplan. De resultaten geven aan waar bijsturing in nodig is, zodat hier concrete maatregelen voor opgenomen kunnen worden in het volgende uitvoeringsplan.

6.4

Communicatie

Naast bestuurlijke terugkoppeling van de evaluatieresultaten is het van belang om de ontwikkelingen binnen de transitie van afval naar grondstof met bewoners te communiceren. Zij leveren immers een belangrijke bijdrage aan het mogelijk maken van deze transitie. In het uitvoeringsplan zal communicatie een vast hoofdstuk beslaan, waarin de communicatie aanpak staat beschreven. Hierin zullen specifieke communicatie activiteiten worden beschreven. Los van de concrete communicatie activiteiten uit het uitvoeringsplan, maken de volgende onderdelen standaard deel uit van de communicatie aanpak:  Een toelichting op het beleidsplan 2014 t/m 2020 in de vorm van een persbericht/advertentie en een artikel op de gemeente website. Doel is om een zowel een samenvatting als een uitleg te geven van de beleidsuitgangspunten. Uiteraard zal het beleidsplan zelf ook worden gepubliceerd.  Jaarlijks delen van de evaluatieresultaten in een bericht op de website en in een persbericht. Het bericht schetst globaal de resultaten en haakt vooral in op dat deel waar bewoners zelf invloed op uit kunnen oefenen (scheidingsgedrag en bewustwording)

33


Bijlagen

Bijlage 1: Bijlage 2:

overzicht evaluatie maatregelen afvalstoffenbeleidsplan 2010-2013 resultaten benchmark afvalinzameling, peiljaar 2012

Bijlagen

Bijlage 1: overzicht evaluatie maatregelen afvalstoffenbeleidsplan 2010-2013 1

Restafval Verbetering van afvalscheiding en daardoor een vermindering van het aanbod restafval Doelstelling 2013 Resultaat

 

2

Terugbrengen van aanbod restafval per inwoner naar 218 kg. Verlaging verwerkingskosten restafval door verlaging aanbod  €1,07 per inwoner



Hoeveelheid restafval bedraagt 227,6 kg. per inwoner (2012). Dit is 10 kg. boven het streefgewicht van 218 kg.



Aandeel huishoudelijk afval is toegenomen en aandeel grof afval is afgenomen

GFT-afval Het gemiddelde percentage GFT-afval dat in het restafval wordt aangetroffen omlaag brengen tot minimaal landelijke doelstelling en/of verhogen van het gemiddelde aantal kilogram gescheiden ingezameld GFT Doelstelling 2013 Resultaat 

Percentage GFT in restafval terugbrengen tot 28%



Gescheiden ingezameld GFT verhogen naar minimaal 88 kg. per inwoner





 3

Gemiddeld percentage GFT in het restafval bedraagt 32% (op basis van sorteeranalyse 2012). Op basis van sorteerproef is de doelstelling wel behaald in bovengrondse containers (26,4% GFT in het restafval) In 2012 bedroeg de hoeveelheid GFT 76,1 kg per inwoner. Dit is 12 kg. lager dan de doelstelling

Oud papier Verminderen van aandeel papier in restafval en stimuleren van afvalscheiding met betrekking tot papier Doelstelling 2013 Resultaat 

Gemiddeld percentage papier aangetroffen in restafval terugbrengen naar 7,9%



Huidig resultaat van 82,3 kg. per inwoner minimaal handhaven danwel verbeteren naar 88,0 kg. per inwoner



Gemiddeld percentage papier in het restafval bedraagt 9,4% (op basis van sorteeranalyse 2012). Dit is 1,5% hoger dan de doelstelling



In 2012 werd per inwoner 61,1 kg. ingezameld. Dit ligt 27 kg. lager dan beoogd. In vergelijking met de benchmark ligt de hoeveelheid ingezameld papier wel hoger (58,8 kg/inwoner)

4

5

Glas Verhogen van het resultaat gescheiden glasinzameling Doelstelling

Resultaat



Resultaat verhogen naar 24,0 kg. per inwoner





Percentage glas in restafval terugbrengen naar 2%

De hoeveelheid ingezameld glas bedraagt 23,7 kg per inwoner en voldoet hiermee bijna aan de doelstelling van 24 kg. per inwoner.



Het percentage glas in het restafval bedraagt 3,2% wat ruim een procent hoger is beoogd.

Bruikbaar textiel Het huidige resultaat ingezameld bruikbaar textiel vergroten Doelstelling

Resultaat



Hoeveelheid ingezameld bruikbaar textiel verhogen naar 6,5 kg. per inwoner



In 2012 is 4,8 kg. textiel per inwoner ingezameld. Dit is 1,7 kg lager dan beoogd.



Percentage bruikbaar textiel in restafval terugbrengen naar 4%



Percentage textiel in het restafval bedraagt 3,5% op basis van sorteeranalyse 2012.

Hiermee wordt aan de beleidsdoelstelling voldaan. 6

KCA Minimaal landelijke richtlijn van 2 kg. per inwoner per jaar behalen. Doelstelling Resultaat 

7

Hoeveelheid ingezameld KCA per inwoner verhogen naar 2,0 kg.

9

Hoeveelheid ingezameld WEB verhogen naar 7,5 kg. per inwoner. Asbest Inzameling en verwerkingvan asbest verantwoord uitvoeren Doelstelling





Integreren van opleiding ‘omgaan met gevaarlijk afval’ voor medewerkers milieustraat Grof afval Het scheidingspercentage van grof afval verhogen Doelstelling 2013











10

11

12

De hoeveelheid ingezameld KCA per inwoner bedraagt1,5 kg. in 2012. Dit is 0,5 kg. lager dan beoogd. Uit sorteeranalyses blijkt echter nauwelijks KCA in het restafval achter te blijven, wat suggereert dat al het vrijgekomen KCA al gescheiden wordt ingezameld.

Wit- en bruingoed Een ‘lekvrije’ verwijderingsstructuur tot stand brengen waar zoveel mogelijk hergebruik wordt gestimuleerd en milieuhygiënische risico’s worden beperkt. Doelstelling Resultaat 

8



Het scheidingspercentage van grof afval verhogen naar 75%. De brengfrequentie van de milieustraat verhogen tot 3,5 bezoek per aansluiting. Hoeveelheid grofvuil per inwoner verlagen naar 70,0 kg.

In 2012 is 5,9 kg. per inwoner ingezameld. Dit is 1,6 kg. lager dan beoogd.

Resultaat Deze opleiding is met goed resultaat afgerond.

Resultaat





In 2012 bedraagt het scheidingspercentage 71%. Dit is 4% lager dan beoogd, maar een positieve ontwikkeling is zichtbaar. De brengfrequentie is gemiddeld 2,3 bezoeken per huishouden. Dit is lager dan beoogd. De hoeveelheid grof afval bedraagt 62,7 kg. per inwoner in 2012. Hiermee wordt aan de doelstelling voldaan

Huishoudelijke oliën en vetten Stimuleren van gescheiden inzameling Doelstelling 2013

Resultaat





Minimaal 1 kg. per inwoner gescheiden inzamelen

De hoeveelheid oliën en vetten bedragen 0,22 kg. per inwoner. Dit is lager dan de beoogd 1 kg. per inwoner

Kunststof verpakkingsmateriaal Verbeteren van het resultaat van gescheiden inzameling Doelstelling 2013

Resultaat



Gescheiden inzameling van 6 kg. per inwoner





Percentage kunststof in het restafval verlagen naar 5%

In 2012 is 6,6 kg. kunststof per inwoner ingezameld. Hiermee is de doelstelling behaald.



Het percentage kunststof in het restafval bedraagt gemiddeld 12,2%. Dit is ruim 7% hoger dan beoogd.

Handhaving Handhaving om afvalscheiding te promoten Doelstelling 2013

Resultaat



Minimaal 5 gerichte handhavingsacties/controles op scheidingsgedrag per jaar.





Jaarlijkse rapportage in een afvalevaluatie

Handhaving vindt geregeld en gericht plaats. Acties hebben betrekking op o.a. aanbiedgedrag mini-container en afvalbijplaatsingen, maar ook het handhaven op scheidingsgedrag. Dit vindt minimaal 5

13

maal per jaar plaats. Communicatie Kennis van bewoners over afvalscheiding verbreden en afval scheidingsgedrag positief beïnvloeden. Doelstelling 2013 Resultaat  



Voortzetten initiatieven afvalkalender, kerstboomactie en compostactie Opzetten en uitrollen voorlichting basisscholen



Aandacht voor afvalscheiding in huis-aan-huisbladen en website



 14

15

Op de website wordt structureel aandacht besteed aan afvalscheiding. In de pers gebeurt dit op ad hoc basis.

Monitoren Jaarlijkse resultaten met betrekking tot afval en afvalscheiding communiceren en voortgang monitoren. Doelstelling 2013 Resultaat 

2 benchmarkrapporten per jaar



Jaarlijkse evaluatie afvalinzameling



In verband met gelijkenissen tussen beide benchmark, wordt op dit moment nog deelgenomen aan één landelijke benchmark



Jaarlijks worden deze resultaten middels een factsheet afvalinzameling bestuurlijk teruggekoppeld.

Containerisatie Bovengrondse containers bij hoogbouwlocaties ondergronds brengen. Doelstelling 2013 Resultaat 

16

Afvalkalender, kerstboomactie en compostactie zijn jaarlijks terugkerende initiatieven. De afvalkalender is inmiddels gedigitaliseerd. Een lespakket voor basisscholen is beschikbaar, waarbij nu de focus ligt op het voortgezet onderwijs.

Europese aanbesteding tbv aanschaf en plaatsing ondergrondse containers



In een pilot zijn 42 containers ondergronds gebracht. Momenteel is een grootschalige aanbesteding in voorbereiding.

Afvalstoffenheffing Beheersbaar houden van de totale afvalbeheerkosten Doelstelling 2013

Resultaat





Afvalstoffenheffing stijgt maximaal mee met inflatieniveau CPB

Landelijk gezien stijgen de afvalbeheerkosten minder dan de inflatie.

Bijlagen

Bijlage 2: resultaten benchmark afvalinzameling, peiljaar 2012

Inleiding In opdracht van RWS Leefomgeving verzorgt Cyclus Management een landelijke benchmark afvalinzameling. Gemeente Katwijk doet al jaren mee met als resultaat een afvalprofiel.

Afvalprofiel gemeente Katwijk, peiljaar 2012 Factsheet t.b.v. bijlage grondstoffenbeleidsplan 2014 t/m 2020 December 2013

kosten per aansluiting Katwijk: € 230,-

D a t u m

In dit profiel worden de afvalprestaties van Katwijk vergeleken met vergelijkbare gemeenten (stedelijkheidsklasse 2). Deze factsheet geeft een samenvatting van de resultaten, ingedeeld in drie prestatiegebieden: 

Kosten



Milieu



kosten per aansluiting benchmark: € 184,-

33

n i e u w s b r i e f

inzamelkosten (inzamelmiddelen, transport, mensuren, etc.)

36

96

90

verwerkingskosten (kosten gerelateerd aan scheiding en verwerking afvalstromen (recyclen of verbranden))

101

Kosten

58 indirecte kosten

Dienstverlening en regie

Positieve ontwikkelingen 

De inzamelkosten zijn afgenomen met € 5,- per aansluiting ten opzichte van peiljaar 2011.



Katwijk houdt steeds meer over van de inzameling/verwerking van kunststofverpakkingsafval: € 263,- per ton (2012) versus € 229,- per ton (2011).

Aandachtspunten 

Afvalbeheer kost in Katwijk 20% meer dan gemiddeld. Dit wordt met name veroorzaakt door hoge verwerkings– en verwijderingskosten van restafval en GFT. De verwerking van restafval en GFT is contractueel vastgelegd tot 2016. Vanaf 2016 zullen de verwerkingskosten aanzienlijk dalen vanwege een gunstig aanbestedingsresultaat.



De kosten van papier en glas zijn hoger dan het benchmarkgemiddelde. Deze stromen worden in 2014 opnieuw aanbesteed, wat mogelijk een gunstig effect heeft op de beheerkosten.

Papier, glas en kunststof

restafval en GFT 160

In 2013 hebben 74 deelnemers meegedaan, waarvan 70 gemeenten en vier samenwerkingsverbanden. Voor het eerst hebben ook twee Vlaamse gemeenten deelgenomen aan de benchmark . Voor het tweede jaar op rij is ook vanuit VAB verband deelgenomen aan de benchmark. Voor de zes VAB gemeenten Teylingen, Noordwijk, Noordwijkerhout, Hillegom, Lisse en Katwijk is een afzonderlijke rapportage opgesteld.

2

157

1

140

120

105

100

Katwijk

80

benchmark

60

kosten (€)

180

0 -1

-2 -3 -4

40

-5

20 0

Katwijk

benchmark

Katwijk Benchmark

papier 1 -1

Totale kosten per aansluiting/huishouden op basis van de inzamelings– en verwerkingskosten (€)

glas 1,3 0,1

kunststof -4,4 -3,4

Conclusie

Milieu Hoeveelheid restafval (kilogram per inwoner in 2012) 233

250

228

210 204


Gemiddeld produceert elke inwoner van Katwijk 5 kg. restafval minder dan andere gemeenten. Dit wordt veroorzaakt door een laag aanbod grof restafval.



Scheidingspercentage grofvuil 6% toegenomen ten opzichte van 2011.



Hoewel de hoeveelheid restafval in Katwijk nog relatief groot is, ligt dit niet direct aan het scheidingsgedrag van bewoners. Bewoners scheiden hun afval net zo goed (GFT en papier) of beter (glas en textiel) dan het benchmarkgemiddelde (hoeveelheden gescheiden afval en resultaten sorteeranalyse).

200

150 Katwijk

100

benchmark

50

18

28

0 totaal

huishoudelijk restafval

grof restafval

Aandachtspunten:

Afvalscheidingspercentages 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%



Bronscheidingspercentage is gelijk gebleven t.o.v. 2011. Waar de scheiding van grofvuil zich positief ontwikkeld, is de bronscheiding van huishoudelijk afval 2% gedaald t.o.v. 2011. Dit komt met name door een aanzienlijke afname van de hoeveelheid ingezameld GFT (8 kg/inwoner).



Hoewel aanzienlijk verbeterd, blijft het scheidingspercentage grofvuil achter bij het benchmarkgemiddelde door een relatief hoge hoeveelheid restafval en het ontbreken van puin als “Trek de aandacht van de lezer door hier een interessant citaat gescheiden afvalstroom. Hoewel de ingezamelde stromen goed gescheiden worden, blijft het uit het artikel te typen.” totale scheidingspercentage door bovenstaande oorzaken wat achter en blijft ook het totale scheidingspercentage wat

76% 71% 53%

49%

45% 46%

Katwijk benchmark

gescheiden afval totaal

huishoudelijk afval

grofvuil

CO2 uitstoot Gescheiden inzameling draagt in Katwijk bij aan 11 kton CO2 reductie

milieuvoordeel

Papierinzameling levert in verhouding de grootste milieubijdrage: 70% van de energiebesparing komt voor rekening van gescheiden papierinzameling.

Katwijk bespaart daarmee het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van 5225 huishoudens.

In vergelijking met andere gemeenten levert Katwijk een hoge mate van dienstverlening Deze service wordt met name veroorzaakt door de hoge dichtheid aan (ondergrondse) brengvoorzieningen voor onder andere glas, papier, kunststof en textiel.

Aandachtspunten 

In vergelijking met de benchmark wordt in verhouding minder afval aan huis gehaald. Ook in het nieuwe beleidsplan ligt de focus op het verbeteren van de service op brenggelegenheden.

Dienstverlening

score (indicatie omvang servicepakket)





GFT en restafval zijn de grote kostenposten. De verwerking van papier , glas, kunststof en enkele grof afvalstromen leveren geld op en kunnen deze kosten deels compenseren.



Het bronscheidingspercentage is gelijk gebleven t.o.v. 2012. Het scheidingspercentage van grofvuil is aanzienlijk gestegen, maar het scheidingspercentage van huishoudelijk afval is 2% gedaald. Dit komt met name door een daling in de hoeveelheid ingezameld GFT.



Afvalscheiding levert een aanzienlijke milieubijdrage —> bespaart energieverbruik van 5225huishoudens.



Gemeente Katwijk behaalt een hogere score op dienstverlening dan vergelijkbare gemeenten. Het hoge serviceniveau vertaalt zich met name in de hoge dichtheid aan brengvoorzieningen.

Aandachtspunten 

Regelmatig aanbesteden van inzameling/ transport/verwerking afvalstromen kan een positief effect op de afvalbeheerkosten hebben. De stromen papier, glas en textiel worden in 2014 opnieuw aanbesteed.



Het bronscheidingspercentage van49% voldoet nog niet aan de landelijke norm van 65%. Het grondstoffenbeleidsplan zet in op het optimaliseren van bronscheiding, waarbij de scheiding van GFT een aandachtspunt vormt.



Scheidingsgedrag en service hangen nauw samen. In het kader van verbeteren scheidingsresultaten zullen quickscans worden uitgevoerd naar verschillende inzamelmethodieken (bijvoorbeeld omgekeerd inzamelen).

Dienstverlening gemeente Katwijk


Afvalbeheerkosten blijven hoger dan gemiddeld. Verwijderingskosten rest– en GFT afval belangrijkste oorzaak. Vanaf 2016 dalen deze verwerkingskosten vanwege een gunstig aanbestedingsresultaat.

Afvalscheiding levert een aanzienlijke milieubijdrage.

afvalscheiding 45% gescheiden huisvuil 71% gescheiden grofvuil



350 300 250 200 150 100 50 0

Katwijk benchmark

m 2020 Gemeente Katwijk

Recommend Documents