LONGKANKER. Wat is longkanker? Symptomen. Apotheker Bernard Vanhoutte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV. Een kwaadaardig gezwel

LONGKANKER

Apotheker Bernard Vanhoutte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Apotheekassistentendag 2009

Wat is longkanker ? • Een kwaadaardig gezwel

• Van de luchtpijpvertakkingen (bronchiën)

• Meestal niet van de longblaasjes

• Bronchuscarcinoom Apotheekassistentendag 2009

Symptomen • Hoest • Sputumproductie • Recidiverende koortsaanvallen • Vermageren • Kortademigheid • Algemene conditie gaat achteruit Apotheekassistentendag 2009

1

Hoest • Rokershoest • Bronchuscarcinoom – Prikkelhoest – vaak droog (geen sputum) – Echte hoestbuien – Zeer karakteristieke hoest Apotheekassistentendag 2009

Sputum • Vaak worden kleine hoeveelheden tumorweefsel gevonden • Hierin ook sporen bloed uit het gezwel • Enkel te zien onder microscoop of bij cytologisch onderzoek

Apotheekassistentendag 2009

Recidiverende koortsaanvallen

• Ontsteking van de afgesloten ruimte (obstructieinfiltraat

• Verlopen vaak als griep of bronchitis (achter de stenoserende tumor)


2

vermageren • Geen algemene regel

• Geen vermagering bij – Plaveiselcarcinoom • en

– oudere mannen


Kortademigheid

• Deze dyspnoe treedt op vnl. bij inspanning

• Geen duidelijk symptoom


Achteruitgang algemene conditie • Snel of langzaam

• Vermoeidheid is kenmerkend

• Wisselend optredend symptoom


3

Andere klachten • • • • •

Hijgend ademhalen Fluitend bijgeluid Drukkend gevoel in de borst Lichte maag- en darmklachten Perioden van geïriteerdheid

• Meestal denkt men niet aan kanker • Stille tumoren • Ook dikwijls te laat opgepoord


• Slechts later klachten : doorgroei tumor – Slokdarmpijn

– Ribpijn

– Druk op middenrif: sterke kortademigheid


Indeling – Type I

NSCLC

60%

• Plaveiselcarcinoom (gelijkend op de plaveiselcellen van de huid of dekweefsel)

– Type II

niet-rokers

NSCLC

10%

• Adenocarcinoom, tumorcellen vormen kliervormende elementen

– Type III SCLC rokers

20%

• Kleincellig bronchuscarcinoom: kleine cellen met een donker gekleurde kern en weinig cytoplasma • Nooit gerangschikt in orgaanachtige structuren • Veel necrose • Zeer veel celdeling • Meest maligne vorm


4

– Type IV NSCLC

10%

• Grootcellig carcinoom, niet gedifferecieerde cellen • Niet epitheelachtig (plaveisel) • Niet orgaanachtig (type II)

– Type V • Restgroep • Mesothelioom: borstvlieskanker, asbestose • Bronchioluscarcinoom – Alveolair carcinoom

• Slijmvormend adenocarcinoom • Enkele zeldzame kwaadaardige aandoeningen


Longkanker in Situ

Adenocarcinoom


5

NSCLC

NSCLC met longcollaps

SCLC •

6

Botuitzaaiing van SCLC •

Leveruitzaaiing SCLC

Mesothelioom

7

Mesothelioom

Prognose • Afhankelijk van het celtype (type I of type II)

• Operabel ?

• Stadium

• Combinatie Type/stadium


Klinische indeling • Stadium I – Binnen 1 longkwab zonder uitbreiding naar lymfe

• Stadium II – Binnen 1 longkwab met uitzaaiing naar de lymfe

• Stadium III – Metastasen in lymfe,longhilus en mediastinum

• Stadium IV – Niet meer beperkt tot het longweefsel, maar metastasen voorbij het mediastinum in de omgevende organen: • Skelet, huid, halsklier, lever, hersenen …


8

Stadiering van Longkanker

Oorzaken • Roken en passief meeroken • Industriële omgeving: giftige gassen en fijn stof • Radongas in woningen en samen met tabak – Verviers, Bastogne, Neufchâteau

•

Genetische voorbestemdheid

• Restletsels (bronchitis, longcollaps)


Diagnose en stadiumbepaling • Niet invasief – CT scan – PET scan – Botscan • Minimaal invasief – Endoscopie • Invasief – Mediastinoscopie – thoraxscopie


9

NSCLC STADIUM I EN II • Chirurgische resectie indien mogelijk

• Adjuvante (of niet-adjuvante) chemotherapie

• Indien niet operabel: volledige thoraxradiotherapie


NSCLC stadium I en II • Adjuvante therapie – Cisplatinum + gemcitabine, vinorelbine … • 5% meer overlevers na 5 jaar

– RecMAGE-A3 proteine vaccinatie ? – TKI’s ?

• Neo adjuvante behandeling – Operatieve resectie en afwachten – Bij hervalllen: + chemotherapie – Geen verschil eerste 3 jaar


NSCLC STADIUM III • Chirurgie + adj.chemotherapie (+ radiotherapie) – Inductie chemo en/of radiotherapie gevolgd door chirurgie – Enkel doen als complete resectie mogelijk is – Verwijderen van de lymfeklieren (aantal besmette is bepalend voor de prognose) – Gevolgd door chemo en radiotherapie

• Chemo/radio therapie (niet operabel)


10

NSCLC STADIUM IV • Patiënten in een relatief goede conditie moeten chemo krijgen gebaseerd op Platinum • Geen 3de chemotherapeuticum starten, vanwege verhoogde toxiciteit zonder winst in « survival » • Eerstelijnsbehandeling: – Cis of carboplatinum + gemcitabine, vinorelbine, paclitaxel, docetaxel – Geen enkel van deze combinaties is superieur


• Bij NIET plaveiselcelachtig tumorweefsel – Cisplatine-pemetrexed is superieur aan cisplatinegemcitabine

• Bij veel plaveiselachtig tumorweefsel – Cisplatine-gemcitabine beste combinatie

• Schema’s zonder platinum kunnen overwogen worden • Voor oudere patiënten kan één cytostaticum overwogen worden • Duur 4-6 cycli • Geen onderhoudstherapie


‘TARGET’ THERAPIE BIJ NSCLC • Anti EGFR (Epidermic Growth Factor Receptor) – Bescheiden winst – Resitentie na enige tijd

• Eerste lijn bij – monotherapie • Patiënten met zware hartbelasting

– Combinatietherapie • Docetaxel-erlotinib (Tarceva)


11

• Tweede lijnstherapie – Monotherapie ? – Combinatie • Met pemetrexed

• Roken heeft een grote invloed op de farmakokinetiek van erlotinib (Tarceva) • Ander product: Gefitinib (Iressa) • Verbetering overleving tussen 6 en 18 maand, maar betere overleving na 5 jaar is twijfelachtig Apotheekassistentendag 2009

Additie van nieuwere Anti EGFR • Cetuximab (Erbitux) • Combinatie met cisplatine/vinorelbine • Voordeel: – Betere farmakokinetiek voor Erlotinib – Bescherming tegen mutaties tegen Erlotinib en Gefitinib – Ook inhibitie van resitentie tegen anti VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) – Synergie in combinatie met chemotherapie – Combinatie van ‘target’ specifieke producten


Anti angiogenes producten – anti VEGF • Bevacizumab (Avastin) • Terug verbetering met Avastin gedurende meerdere maanden maar geen betere overleving op langere termijn zelfs integendeel – Tumor wordt agressiever – Probeert verder te metastaseren – Tumor zoekt een uitweg


12

2de lijn Pemetrexed in NSCLC stadium IV

• Pemetrexed 500 mg/m2 om de 3 weken

• Docetaxel 75 mg/m2 om de 3 weken


Bekende schema’s NSCLC 1ste lijn • Platinum-Vinorelbine – Cisplatine 40 mg/m2 – Vinorelbine 30 mg/m2 – Rep d22

d1,8 d1,8

• Platinum-Gemcitabine – Cisplatine 40 mg/m2 d1,8 – Gemcitabine 1000 mg/m2 d1,8 – Rep d22

• Platinum-Docetaxel – Cisplatine 75 mg/m2 – Docetaxel 75 mg/m2 – Rep d22

d1 d1


Bekende schema’s NSCLC 1ste lijn • Gemcitabine-Vinorelbine – Gemcitabine 1000 mg/m2 – Vonorelbine 25 mg/m2 – Rep d22

d1,8 d1,8

• Gemcitabine-Docetaxel – Gemcitabine 800 mg/m2 – Docetaxel 60 of 75 mg/m2 – Rep d22

d1,8 d1

• Gemcitabine-Docetaxel – Gemcitabine 800 mg/m2 – Docetaxel 30 mg/m2 – Rep d29

d1,8,15 d1,8,15


13

Bekende schema’s NSCLC 1ste lijn

• Monotherapie – Vinorelbine 30 mg/m2 d1,8,15 rep d29 – Gemcitabine 1000 mg/m2 d1,8,15 rep d29 – Docetaxel 75 of 100 mg/m2 d1 rep d22


Bekende schema’s NSCLC 2de lijn • • • •

Docetaxel 75 mg/m2 d1 rep d22 Docetaxel 35 mg/m2 d1,8,15 rep d29 Pemetrexed 75 mg/m2 d1 rep d29 Ifosfamide-Epirubicine – Ifosfamide 1,5 mg/m2 d1,2,3 – Epirubicine 60 mg/m2 d1 – Rep d29

• Iressa monotherapie, vnl. bij vrouwen • Iressa in combinatie met chemo:geen voordeel


SCLC • Prognose: mediane overleving »

Zonder Rx

met Rx

– Gelimiteerde kanker

3m

12-20 m

– Uitgebreide kanker

1,5 m

7-11 m

– + Chemotherapie : overleving X 4 – 10% overleeft 2 jaar; 5-10% overleeft 5 jaar – Genetische voorbestemdheid


14

Gelimiteerde kanker • Thoraxbestraling

• Gevolgd door chemotherapie – Cisplatine 60 mg/m2 – Etoposide 120 mg/m2


Uitgebreide kanker • Chemotherapie standaard – – – –

Platinum + Etoposide 4-6 cycli Bij relaps terug starten Andere combinaties: irrinotecan, Pemetrexed, Amrubicin ??

• Radiotherapie – Palliatief indien nodig – Ook na eerste lijn chemotherapie, indien de chemo werkt


Bekende schema’s SCLC • Cisplatine-Etoposide – Cisplatine 20 mg/m2 d1,2,3 (of 60 mg/m2 d1) – Etoposide 100-120 mg/m2 d1,2,3 – Q3wk, 4 cycli

• Carboplatine-Etoposide – Carboplatine 100 mg/m2 d1 – Etoposide 120 mg/m2 d1,2,3 – Q3wk, 4 cycli


15

Bekende schema’s SCLC • VAC – – – –

Vincristine 1,4 mg/m2 d1 Adriamycine 40-50 mg/m2 d1 Cyclofosfamide 1000 mg/m2 d1 Q3wk, 4-6 cycli

• CAE – – – –

Cyclofosfamide 1000 mg/m2 d1 Adriamycine 40-50 mg/m2 d1 Etoposide 100-120 mg/m2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli


Bekende schema’s SCLC • ICE – – – –

Ifosfamide 5 g/m2 d1 Carboplatine 300-400 mg/m2 d1 Etoposide 100-120 mg/m2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli

• Topotecan (Hycamtin) (bij relaps) – 1,25 – 1,5 mg/m2 d1-5 – Q3wk


(On)-Bekende schema’s SCLC • • • • • • •

Cisplatinum + Irinotecan ??? Thalidomide ??? Ifosfamide + Epirubicine ??? Topotecan + Paclitaxel Marimastat ???(MMP inhibitor) Imatinib (Gleevec) ??? (TKI) Vaccinatie: BCG, BEC2 ???


16

MESOTHELIOMA • Asbestose • Eternit productie vroeger • Was een zeer groot probleem in België • Kanker van de pleura


Behandeling • Chirurgie • Radiotherapie • Chemotherapie • Gecombineerde therapie • Pleuredose • Mediane overleving: 6-18 maand (5% 5jaar) Apotheekassistentendag 2009

Protocol voor Mesothelioom • Neoadjuvante chemotherapie – – – –

Pemetrexed (Alimta) 500 mg/m2 D1 Cisplatine 75 mg/m2 D1 Om de 3 weken Associatie met Foliumzuur 1 mg/d en Vit.B12 bij chemo om de 9 weken

• Extrapleurale pneumonectomie • Radiotherapie


17

Mesothelioom Schema’s • Monotherapie – – – –

Vinorelbine 30 mg/m2 d1,8,15 rep d29 Gemcitabine 1000 mg/m2 d1,8,15 rep d29 Docetaxel 75 of 100 mg/m2 d1 rep d22 Cisplatinum 75-100 mg/m2

– Minder doeltreffend dan combinatietherapie

• Cisplatinum-Adriamycine – Cisplatinum 60 mg/m2 d1 – Adriamycine 60 mg/m2 d1 – Q3wk of 4wk


Schema’s Mesothelioma • Immunotherapie – BCG, GM-CSF, gamma interferon, IL2 – Goede resultaten met gamma interferon

• Pleuredose – Talk 20% – Pleurectomie is eveneens een optie

• 2de lijn is niet direct een optie (leven langer, maar waarschijnlijk door selectie van de patiënten)


18

LONGKANKER. Wat is longkanker? Symptomen. Apotheker Bernard Vanhoutte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV. Een kwaadaardig gezwel

Recommend Documents