d
i u z g n i licht
id
zu g n i t h lic Wat is Lichting Zuid?
Lichting Zuid is een project waarin Stichting Lichting Zuid en theatergezelschap Het Laagland de handen ineenslaan om een bijdrage te leveren aan de versterking van het zelfbewustzijn van kinderen en daarmee aan een positief leefklimaat in Zuid-Limburg. Lichting Zuid biedt alle basisscholen in Zuid-Limburg een educatief programma, dat erop gericht is een positieve impuls te geven aan het toekomstige Zuid-Limburg en zijn jongere bewoners. Een belangrijk onderdeel van het project is een theatervoorstelling in een rijdend theater dat dicht bij de scholen komt en plaats biedt aan twee schoolklassen per keer. Aan de voorstelling zijn educatieve activiteiten gekoppeld die zorgen voor doorwerking van de thematiek bij de leerlingen én hun ouders.
Wat willen we bereiken met Lichting Zuid? Zuid-Limburg is een regio die vooral bekend staat om zijn bijna on-Hollandse landschap, zijn gastvrijheid en gastronomie maar de laatste jaren ook om krimp, politieke ‘kleur’ en werkloosheid. Limburg was rijk aan vroege industrie en een (letterlijk) rijk mijnverleden. De bevolking van Zuid-Limburg had daardoor werk maar betaalde ook een hoge prijs: lage lonen dus veel armoede, kinderarbeid werd bijzonder laat afgeschaft, (oud-)mijnwerkers lijden tot op de dag van vandaag aan stoflongen. Wat deze – in zichzelf toch innovatieve – ontwikkelingen dus gemeen hebben, is dat de opbrengsten vooral ten goede kwamen aan een kleine groep en dat het gros van de bevolking slechts beperkt profiteerde. Eigen initiatief ontplooien, je talent ontwikkelen en doen waar je goed in bent, was voor de meeste Limburgers een onbereikbaar ideaal. Deze grondhouding zien we tot op de dag van vandaag. Nu werken in de fabriek of de mijn niet meer het vanzelfsprekende voorland is, worstelen veel kinderen met de vraag hoe zij hun toekomst kunnen vormgeven. Desgevraagd vertelde een docent van een Sittards VMBO college ons dat de allergrootste uitdaging voor haar school ligt in het helpen de leerlingen te laten ontdekken wie zij zijn, wat ze kunnen en wat ze willen. In Limburg is de overheid samen met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen al tientallen jaren bezig om de economische structuur te verstevigen en te diversifiëren. Dit doen zij door te investeren in sectoren die passen bij het gebied, zoals chemie en lifescience. Maar Zuid-Limburg heeft ook te maken met vergrijzing en ontgroening. Veel mensen worden steeds ouder en er komen te weinig jonge mensen bij. Na de mijnsluiting, alweer 50 jaar geleden zijn veel families in de problemen gekomen. We hebben er wel wat voor terug gekregen: de universiteit, het CBS (Bureau voor statistiek), APG (het grootste pensioenfonds van de wereld), DSM (is gebleven). Daarmee zijn er veel zogenaamde kenniswerkers naar Zuid-Limburg gehaald.
id
zu g n i t h lic
Hier ligt opnieuw het gevaar van te weinig betrokkenheid van de bevolking op de loer. Het is ons inziens hoog tijd de inwoners te mobiliseren, hen deelgenoot te maken van de mogelijkheden van de toekomst en hen nu eens niet vanaf de zijlijn te laten participeren, maar ‘on top of the business’. Toekomstig succes begint bij het betrekken van de inwoners van nu: Het menselijk kapitaal is niet alleen van belang voor verhoging van het inkomen en de arbeids productiviteit, maar ook voor het welzijn van een regio in termen van het in stand houden van voorzieningen en het bedenken van oplossingen voor maatschappelijke problemen. Het oplei dingsniveau van de huidige generatie schoolverlaters is hierin van belang. Zij zijn immers de toekomstige verdiencapaciteit van de regio. Vooral in de noordelijke, oostelijke en de zuidelijke delen van ons land zien we dat het menselijk kapitaal een aandachtspunt is voor de toekomst.1 Daarom willen wij het zelfbewustzijn van Zuid-Limburgers vergroten en laten zien dat we in een kansrijke regio leven en opgroeien. Dat doen we door bestuurlijke plannen en agenda’s concreter te maken voor een breed publiek. Te beginnen bij de leerlingen van de basisschool (11-jarigen), omdat zij de vaandeldragers van de toekomst zijn. Je dromen volgen, jezelf serieus nemen en een leven lang leren zijn thema’s. En dat het allemaal dichtbij kan en is. Bij wijze van spreken: aan de andere kant van de straat. Kinderen zijn de sleutel om plannen persoonlijk, toegankelijk en beïnvloedbaar te maken. Zij zijn Lichting Zuid.
Doelgroep en Bereik De doelgroep bestaat uit alle Zuid-Limburgse kinderen uit groep 8. Deze kinderen zijn straks, in 2020, 18 jaar. Zij staan dan op een kruispunt in hun leven en kunnen met hun keuze verschil maken voor Limburg. Waar zij later ook naar toe gaan of voor kiezen; dit verhaal levert een positieve bijdrage aan het verhaal dat zij vertellen over de regio waarin ze opgroeien. Ieder jaar maken ongeveer 5.000 achtstegroepers de keuze voor een middelbare school of lagere beroepsopleiding. Het project heeft een minimale looptijd van 3 jaar, waarbij per jaar 4.000 5.000 leerlingen worden bereikt, totaal dus 12.000-15.000 leerlingen.
1
Van welvaart naar welzijn, Duurzaamheid van veertig Nederlandse regio’s in kaart Rabobank 2013
id
zu g n i t h lic Wat is Lichting Zuid NIET?
Lichting Zuid is geen cultuureducatie. Het doel is niet om kinderen kennis te laten maken met het medium theater. Theater wordt hier ingezet als middel met als doel het zelfbewustzijn van de kinderen te versterken. Dit neemt niet weg dat de theatervoorstelling een professioneel kunstproduct is met grote kwaliteit. Dat is volgens ons voorwaarde om de boodschap goed te kunnen overbrengen. Lichting Zuid is ook geen regiobranding of Limburgpromotie. Het heeft niet tot doel toerisme te stimuleren of onze kinderen als zendelingen de wereld in te sturen. Maar kennis van de mogelijkheden van onze regio is onontbeerlijk om onze kinderen een optimale en eerlijke keuze te kunnen laten maken voor hun eigen toekomst.
Wie zijn wij? De Stichting Lichting Zuid heeft tot doel ‘door de organisatie van activiteiten (waaronder theatervoorstellingen, bijeenkomsten en publicaties) een positieve impuls te geven aan het toekomstige Zuid-Limburg en zijn jongere bewoners. De stichting wil de kansrijke toekomstplannen voor de regio concreter maken, zodat ze energie geven en zorgen voor trots. De stichting is gericht op schooljeugd en hun ouders’. In 2020 staat Zuid-Limburg er heel anders voor dan nu. Het is dan een Europese top 3-regio met bruisende campussen voor nieuwe materialen en gezondheid. Toekomstplannen zijn er volop, maar die lijken vaak niet te landen bij ‘de mensen op straat’. Daar wil Lichting Zuid wat aan doen, door het toekomstige Zuid-Limburg en zijn jonge bewoners een boost te geven. We willen de kansrijke toekomstplannen (denk aan Brainport 2020) concreter maken, zodat ze energie geven en zorgen voor trots. Met Lichting Zuid richten we ons op kinderen die nu een jaar of elf zijn. Hoe ziet hun regio eruit als zij over zeven jaar de wereld in trekken? Willen ze blijven? Weten ze waarvoor ze blijven? We laten ze beleven in wat een kansrijke, historische en internationale wereld zij hier wonen.
id
zu g n i t h lic Het Laagland
Het Laagland is dé jeugdtheatervoorziening van Limburg die in eigen huis en op locatie, op regionale en (inter)nationale podia een breed publiek verrast en verrijkt met eigenzinnig kwaliteitstheater dat kinderen serieus neemt, jongeren prikkelt en volwassenen ontroert. Als wezenlijk onderdeel van de culturele infrastructuur in Limburg zet Het Laagland in op het toegankelijk produceren voor jeugd en familie. Daarbij willen we ons potentieel aan verbindend vermogen optimaal benutten. Onze missie is: ‘Kinderen en volwassenen aanmoedigen te ontdekken wie zij zijn, wat zij kunnen en waar ze voor gaan’. In een (krimp)regio als de onze voorziet Het Laagland in de behoefte aan versterking van het zelfbewustzijn. We dagen mensen van jongs af aan uit hun talenten serieus te nemen, elkaar daarin te inspireren en we laten ze ervaren hoe samenwerking de kans op resultaten vergroot. We vertellen herkenbare verhalen. Dat doen we met krachtige beelden die een schat aan woorden, aan taal, tot leven brengen. Zo prikkelen we jonge mensen om zich zo persoonlijk mogelijk te uiten, om de gedachten en beelden in hun hoofd te leren communiceren met de buitenwereld. Met onze bijdrage aan het besef dat iedereen er toe doet en (zelf) het verschil kan maken, hebben we mede invloed op een positief leefklimaat.
id
zu g n i t h lic Het project
In een in opdracht gemaakte reizende theatervoorstelling zetten we kinderen aan het denken over hun toekomst. De voorstelling rijdt naar 100 plekken bij of vlakbij de scholen voor en bereikt zo’n 5.000 leerlingen. Er wordt een handig naslagwerkje gemaakt dat elke bezoeker aan de voorstelling ontvangt. De bedrijven die zich committeren aan het project houden open dagen en spreekbeurten. Zij worden weer gevolgd door regionale televisiezender L1 en De Limburger. Kinderen posten hun verhalen op Facebook etc. De site van Lichting Zuid is het grote naslagwerk waarin speeldata, nieuws, verwijzingen, filmpjes en links te vinden zijn. De reizende voorstelling wordt gespeeld in een speciaal daarvoor ingerichte theatertrailer: een verbouwde oplegger die naar de scholen toe rijdt. Daarmee kunnen we alle leerlingen tot in de kleinste dorpen een bijzondere ervaring bieden en zo op optimale wijze onze boodschap overbrengen. Het interieur van het rijdende theater is speciaal ontworpen voor deze productie en biedt een goed geoutilleerde en tegelijk intieme plek voor een bijzondere beleving, die heel wat beter beklijft dan een lesbrief of gesprek in de klas. Het biedt plaats aan 60 leerlingen. Doordat het theater duidelijk zichtbaar aanwezig is de regio worden ook ouders en leerkrachten bereikt, ondersteunend door een professionele mediacampagne.
De voorstelling: FutureXpress Synopsis Ineens staat er een trailer op een plein. Je kan er nauwelijks omheen. Hij schreeuwt je toe. Wil je naar binnen, word je streng ondervraagd, door twee geheimzinnige volwassenen: ‘In welke groep zit je? En hoe oud ben je?’ Zit je echt in groep acht, dan zit je goed. Treed binnen in de FutureXpress. Dit is serieus, en echt. Alleen voor achtstegroepers. Dit is je voorbereiding voor de toekomst. Daarna weet je alles, en kun je met rechte rug de wereld in. Vol energie vertellen deze volleerde gladde reclamevrouw en –man je wat er zoal te koop is in Limburg. Want in 2020 ben je achttien, en wat wil je dan? Wat wil je zijn als je later groot bent? Wie wil je zijn? Dit promoteam bereidt je alvast voor op de toekomst; je bent immers een achtstegroeper en het wordt nodig tijd om over straks na te denken. Bevlogen vertellen ze wat er allemaal aan ontwikkelingen en innovatie plaatsvindt, in de wereld en ook allemaal hier, in Limburg! Ontdekkingen die wereldwijd invloed hebben, en waar jij aan kunt bijdragen. Jij bent de toekomst, jij maakt de toekomst. Niks is onmogelijk. Bij wijze van spreken ligt de toekomst naast de deur, aan de overkant van de straat.
id
zu g n i t h lic
Tot er even adem wordt gehaald. Tot na dat ademhalen niks volgt; een opgewekte, energieke informatiestorm valt stil. Twee mensen omvergeblazen door hun eigen aangeprate promopraat. In die onhandige stilte zakken opgetrokken schouders, opgeklopte borst. Twee zekere volwassenen transformeren tot twee twaalfjarigen. Cato en Joep. Heel gewoon, en lamgeslagen door de overdaad. Dan zet Joep Cato voor het blok: ‘Weet jij eigenlijk wat je wil worden?’. Voorzichtig somt Cato allerlei beroepen op, maar Joep dringt aan: ‘Je móet kiezen.’ Maar Cato weet het eigenlijk nog niet zo goed. Zoveel is mogelijk… Hierna ontspint zich een dialoog tussen Joep en Cato, waarin duidelijk wordt dat ze nog lang niet weten wat ze willen – óf er niet in durven geloven dat hun eigen toekomstdroom werkelijkheid zou kunnen worden. Samen maken Cato en Joep een toekomst, een utopie, waarin ze allebei een plek hebben en allebei iets kunnen betekenen. Waarin ze elkaar zelfs nodig hebben om hun maakbare, duurzame samenleving maar ook magisch-futureske verbeelding te bereiken. Dit gebeurt al fantaserend, maar ze bouwen ook daadwerkelijk iets in de trailer. Ze zijn niet te stoppen en bedenken wie (bedrijven, zelfs politici, wereldleiders en -verbeteraars) ze nodig hebben om hun utopie waar te maken. Maar dan verkleurt, verandert, bezwijkt hun bouwwerk. Cato en Joep schrikken. Joeps hoofd slaat aan het malen: uitvindingen kunnen ook negatieve consequenties hebben. En ook Cato trekt haar conclusie: ze weet wat haar moeder zal zeggen over al hun mooie plannen. Dat ze het niet kan. Dat het niet voor haar is weggelegd. Moet je het uit de weg gaan, of het aangaan? Moet je dromen? Moet je nieuwsgierig zijn? Moet je je nek uit durven steken? Moet je zo hoog mogelijk vliegen, zo ver mogelijk reiken? Joep is van mening dat dromen mag. Maar dat het klopt: soms lukt niet alles wat je wil. Dan staat Cato op, loopt naar de deur. Joep vraagt wat ze gaat doen. Brieven schrijven, zegt ze. Aan Chemelot, aan DSM, aan de Health Campus. Aan de president van Amerika, aan bedrijven in Japan. Met vragen. Over alles wat ze nog niet weet. En zodat ze weten dat ze er aan komt. Straks. In 2020.
id
zu g n i t h lic Educatief Project
Na afloop van de voorstelling worden de leerlingen uitgenodigd ook een brief te schrijven. Net als Joep en Cato mogen ze hun vragen stellen aan hun helden, over hun toekomstdromen, of hun eigen plannen alvast bij bedrijven en wereldleiders kenbaar maken. Ieder van de 5.000 leerlingen die wij straks bereiken stuurt straks zo’n brief. Aan een groot bedrijf, een politicus of gewoon, aan de bakker in het dorp. 5.000 vragen, wensen en plannen vertrekken straks vanuit Zuid-Limburg naar een bestemming, om de hoek of aan de andere kant van de wereld. Want Lichting Zuid komt eraan!
id
zu g n i t h lic De makers Voorstelling
Het Laagland heeft voor dit project een jong, talentvol artistiek team samengesteld bestaande uit Annet Bremen (toneelschrijver), Lotte Lohrengel (regie) en Ludo Costongs (dramaturgie), onder supervisie van artistiek directeur Inèz Derksen.
Annet Bremen, auteur (1986) Opgegroeid in Landgraaf, bachelor in Nederlandse taal en Cultuur (Leiden) alsmede bachelor Theater aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Werk(te) als inleider, schrijver en docent voor onder andere het Noord Nederlands Toneel, Stella Den Haag, Buitenkunst, Mens & Team en de Vrede van Utrecht.
Lotte Lohrengel, regisseur (1980) Toneelacademie Maastricht(‘04). Als regisseur is ze de afgelopen jaren actief betrokken geweest bij o.a. Theater de Citadel, Het Laagland en het internationaal jeugdtheaternetwerk Patform 11+. Als docent werkzaam bij vooropleiding de Noorderlingen in Groningen en de LOT Maastricht. Voorstellingen met talentvolle jongeren bij o.a bij jeugdtheatervoorziening Het Laagland en JTSMaastricht en de Noorderlingen. Als artistiek coördinator werkzaam bij Het Laagland. Daarnaast lid van de selectiecommissie van de Toneelacademie Maastricht actief betrokken bij de selectie van nieuwe studenten.
Inèz Derksen, supervisie (1967) Studeert in 1995 af als theaterregisseur aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en ontvangt de Top Naeff prijs als meest veelbelovende afstudeerder van de Theaterschool. Als medeoprichter van Het Laagland draagt ze hier sinds 2007 alleen de artistieke leiding. Daarnaast is ze een veelgevraagd gastregisseur in Duitsland en maakt ze vooral naam met sprankelende familievoorstellingen.
id
zu g n i t h lic Communicatie & educatie
De communicatie is in handen van Zuiderlicht in Maastricht, een bureau voor visuele communicatie, gespecialiseerd in branding. In 2012 vierden zij hun 25-jarig jubileum. Zij wilden het vieren met de regio, door hun communicatieve- en designkracht in te zetten voor de mensen hier. Dit project is het resultaat van hun inspanning en vanzelfsprekend verzorgen zij alle communicatie, ontwerp en educatief materiaal.
Financiering Dit project biedt een unieke kans om het bedrijfsleven, provincie, gemeenten en onderwijs te betrekken bij het laten ontwaken van het potentieel bij de jonge inwoners van Zuid-Limburg. Zij verbinden zich dan ook aan de missie van Lichting Zuid door een bijdrage te leveren. Ook een aantal bedrijven heeft zich reeds aan het initiatief verbonden (zie dekkingsplan). Voor het spelen voor 15.000 leerlingen in drie jaar tijd is in totaal € 460.000 nodig, waarvan bijna € 220.000 in het eerste jaar.
Contact Stichting Lichting Zuid Postbus 5534 6202 XA Maastricht T 043 325 38 23 www.lichtingzuid.nl Bestuur Martijn Kagenaar, Peggy van Sebillen en Eline Dekker. Contactpersoon: Peggy van Sebillen
[email protected] Het Laagland Postbus 133 6130 AC Sittard T 046 400 72 73 www.hetlaagland.nl Directie Mare de Groot en Inèz Derksen Contactpersoon: Mare de Groot:
[email protected]
