Lespakket Middenbouw Lesmodule M3 Kind uit de oertijd

Lespakket Middenbouw

Lesmodule M3 Kind uit de oertijd

Natuurproject SAMEN OP PAD

Lesmodule

M3 Kind uit de oertijd

Middenbouw

Activiteit

ALGEMEEN

Versie 1 Zomer 2009

Kind uit de oertijd Doelstelling lesmodule Voorbereiding: • Door goed naar een verhaal te luisteren kunnen de kinderen het dagelijkse gebruik van de vijf zintuigen ontdekken. • Kinderen verzinnen een vervolg van het verhaal waardoor fantasie en inlevingsvermogen worden gestimuleerd. Buitenactiviteit: • De kinderen ervaren hoe belangrijk de informatie van de zintuigen is als er in en met de natuur wordt geleefd, zoals in de oertijd. Verwerking: • Napraten over de buitenactiviteit m.b.v. een knutselopdracht die past bij het voorbereidende verhaal over Yrrah, het kind uit de oertijd. • Spelenderwijs de verschillende lichaamsdelen kleuren waardoor we het gebruik van de zintuigen kunnen bespreken.

Jaargetijde Voorbereiding: • Het hele jaar rond. Buitenactiviteit: • Het hele jaar rond. Verwerking: • Het hele jaar rond.

Meervoudige Intelligentie Voorbereiding: 1. Verbaal-Linguïstische intelligentie 2. Interpersoonlijke intelligentie 3. Logisch-Mathematische intelligentie Buitenactiviteit: 1. Verbaal-Linguïstische intelligentie 2. Lichamelijk-Kinesthetische intelligentie 3. Interpersoonlijke intelligentie Verwerking: 1. Verbaal-Linguïstische intelligentie 2. Interpersoonlijke intelligentie 3. Visueel-Ruimtelijke intelligentie

Lesmodule M3-1 Blad 1

Natuurproject Samen op Pad

Lesmodule Activiteit


Middenbouw

Voorbereiding

Versie 1 Zomer 2009

Doelstelling van de activiteit • Door goed naar een verhaal te luisteren kunnen de kinderen het dagelijkse gebruik van de vijf zintuigen ontdekken. • Kinderen verzinnen een vervolg van het verhaal waardoor fantasie en inlevingsvermogen worden gestimuleerd. Jaargetijde Het hele jaar door. Locatie Klaslokaal of plaats waar groepsgewijs geluisterd en gepraat kan worden. Tijdsduur Half uur. Benodigde materialen Bijlage I: “Yrrah, het kind uit de oertijd”. Beschrijving van de activiteit Kinderen luisteren naar het verhaaltje en ontdekken het gebruik van de vijf zintuigen. Met elkaar fantaseren hoe het verhaal over Yrrah verder zou kunnen gaan. Opdracht • Leerkracht leest het verhaaltje van “Yrrah, het kind uit de oertijd” voor. • Bespreek daarna met de kinderen de momenten waarop het duidelijk is dat Yrrah de vijf zintuigen gebruikt en hoe belangrijk deze zijn om in de oertijd goed te kunnen leven en overleven. • Laat daarna de kinderen verzinnen hoe het verhaal verder zou kunnen gaan.





Middenbouw

Voorbereiding

Versie 1 Zomer 2009

Nuttige Tips • Soms is het niet eenvoudig om kinderen bij een onderwerp te betrekken. Het kan hier zeer stimulerend werken om de kinderen, na het voorlezen van het verhaaltje, “Yrrah” uit te laten beelden en na te doen. Elk kind kan zich dan beter voorstellen hoe Yrrah staat, kijkt en luistert en hoe je het gebruik van de verschillende zintuigen bewust ervaart. • Als voorbereiding op de buitenactiviteit is een toneelstukje en het gezamenlijk fantaseren hoe het verhaal verder zou kunnen verlopen leuk en stimulerend om verkennend bezig te zijn met het belang van het gebruik van onze zintuigen. • Het is ook van belang om de kinderen te laten beseffen dat er in de oertijd dus geen water uit de kraan kwam, geen auto’s of fietsen bestonden, geen stevige huizen waren en natuurlijk geen stroom of elektrisch licht! Achtergrond informatie • De eerste mensen leefden 2,5 miljoen jaar geleden “in de oertijd”. Ze vormden kleine leefgroepen van mannen, vrouwen en kinderen. De mensen uit die tijd bleven niet lang op één plaats. Ze zwierven rond en maakten een kamp op plaatsen waar voldoende water en eten in de buurt te vinden was. Ze leefden nl. van de natuur. De mannen gingen op jacht om wilde dieren te vangen. Als zij bijvoorbeeld een wild zwijn hadden gevangen betekende dat vaak: goed veel vlees om te eten, huiden om kleren en hutten van te maken en botten om gereedschappen van te maken. Als de mannen niets hadden gevangen dan at de groep de bessen, vruchten, zaden en noten die de vrouwen hadden verzameld. Bij onze voorouders waren de vrouwen even belangrijk als mannen. • Het “keukengerei” werd zelf gemaakt van klei en aarde, takken en buigbare twijgen. Gevonden stenen, metalen en de botten van de gevangen dieren werden volop gebruikt als werktuigen. Stenen met een scherpe punt werden gebruikt als punt voor een pijl voor de jacht. Sporen van deze voorwerpen zijn gevonden bij archeologische opgravingen op plaatsen waar nederzettingen zijn geweest. • Er werden hutten gebouwd van bomen, takken, leem en dierenhuiden. Hierdoor kon men zich beschermen tegen het weer of het nu koud, warm, droog of nat was. Holbewoners uit de ijstijd droegen dierenvellen voor extra warmte, niet alleen om hun lichaam heen maar ook om hun voeten. De eerste schoenen dus! • Speelgoed voor kinderen bestond eigenlijk niet. Kinderen speelden met elkaar, met de jonge dieren die in de buurt leefden, met alles wat ze in de natuur konden vinden en de botten en potjes die niet meer gebruikt werden door de grote mensen. Als versiering smeerden jong en oud zichzelf in met het sap van bessen en klei. Jagers droegen vaak tanden, van de gevaarlijke dieren die ze hadden gevangen, als halsketting. • Dag en nacht waren de volwassenen op hun hoede voor vijanden zoals wilde beren en tijgers. Ook dieren die hun eten wilden stelen, zoals vossen en vogels die het vaak op de bessen en noten hadden voorzien, werden weggejaagd.



Lesmodule


Middenbouw

Activiteit

Voorbereiding BIJLAGE I

Versie 1 Zomer 2009

Bijlage I: Yrrah, het kind uit de oertijd “Mama, ik ga even kijken of papa en oom Doerak er al aan komen”. Yrrah rent gelijk de hut uit en klimt op de heuvel vlak naast hun hut. Vrolijk blaffend rent de tamme Wolf mee. Samen met papa en mama, Oom Doerak, tante Lena en de kleine Shika en de tamme Wolf, leeft Yrrah 2,5 miljoen jaar geleden als een van de eerste mensen op aarde in de oertijd. Boven op de heuvel kijkt Yrrah over het woud en de rivier uit. Papa en oom Doerak kunnen elk ogenblik terugkomen van de jacht. Ze gingen gisteren met pijl en boog op konijnen- en hertenjacht maar misschien komen ze ook wel thuis met vis. Yrrah houdt veel van vlees en vis en luistert goed of er al geluiden zijn van de mannen. Ondertussen springt Yrrah op blote voeten heen en weer van de spanning, het gras kriebelt onder de voeten. “Als we genoeg te eten kunnen vinden, dan trekken we voorlopig nog niet verder en blijven we nog een poosje hier wonen” zei papa toen hij vertrok. Als ze vandaag bijvoorbeeld met een hert thuiskomen dan is er weer voldoende eten de komende dagen. Wat zal het lekker ruiken als het vlees wordt geroosterd! Ook heeft mama beloofd dat Yrrah dan een nieuwe broek krijgt welke ze dan maakt van het vel van het hert. Het vooruitzicht van een nieuwe broek maakt Yrrah extra blij: Een nieuwe broek ruikt altijd heel lekker, past weer goed en voelt lekker ruw aan de handen. Terwijl Yrrah op de heuvel goed oplet of papa en oom Doerak er al aankomen, houdt ook Wolf de omgeving goed in de gaten. Het wolfsjong was zijn moeder verloren en groeide als klein wolfje met Yrrah op. Wolf zorgt altijd zelf voor zijn eten en schiet er soms vandoor om een konijn of haas te pakken en op te peuzelen. Yrrah woont graag hier en hoopt nog een poosje te blijven. Hun huisje van leem en takken is lekker droog en houdt wind en regen goed tegen. Ze hebben een bed wat heerlijk zacht is door een dikke laag mos. Sprokkelhout, om een vuur te maken is er volop te vinden in het bos. Ze kunnen zichzelf en hun kleren wassen in de rivier en in de lemen kommen vervoeren ze drinkwater naar de hut. In dit jaargetijde zijn er hier volop fruit en bessen te vinden die heerlijk rijp zijn en mooi van kleur. Gisteren nog had Yrrah zichzelf en de kleine Shika helemaal versierd met het rode sap van de bosbessen. Ze hadden er beiden enorm hard om moeten lachen en speelden tot s‘avonds laat een nieuw spel dat ze “bosbesmannetjes” noemden. Opeens begint Wolf te blaffen en rent vervaarlijk grommend de heuvel af...zouden papa en Oom Doerak daar aankomen en....wat zouden ze bij zich hebben.....?

Lesmodule M3-2 Bijlage I-1




Middenbouw

Buiten

Versie 1 Zomer 2009

Doelstelling van de activiteit De kinderen ervaren hoe belangrijk de informatie van de zintuigen is als er in en met de natuur wordt geleefd, zoals in de oertijd. Jaargetijde Het hele jaar door. Locatie Natuurgebied met onderbegroeiing zodat er “hutten” kunnen worden gemaakt. Tijdsduur Twee uur of langer. Benodigde materialen • Begeleiders lezen het verhaal in bijlage I: “Yrrah, het kind uit de oertijd” en de informatie op dit informatieblad. • Plattegrond van de omgeving. Beschrijving van de activiteit • De klas wordt in enkele groepen verdeeld en krijgen een begeleider. • Het verhaal over “Yrrah, het kind in de oertijd” wordt in de vrije natuur nagespeeld. Opdracht • Bij aankomst wordt aan de gehele groep uitgelegd dat iedere groep als een familie “in de oertijd” een leefplek gaat maken en ter plekke verzint en zoekt wat daar allemaal bij hoort. Het verhaal van “Yrrah” is hierbij een leidraad. • Elke groep gaat daarna met een plattegrond op pad en overleggen onderweg waar ze denken dat ze het beste kunnen gaan “wonen”. • Bedenk familie-verbanden en roepnamen. Hierdoor kunnen ook verschillende taken worden bedacht voor de diverse familieleden. De begeleider doet ook mee als “familielid”! • Bouw gedurende de afgesproken tijd aan een levendige en veelzijdige “leefplek”!





Middenbouw

Buiten

Versie 1 Zomer 2009

Nuttige Tips • De kinderen hebben op school al kunnen fantaseren hoe het leven in de oertijd eruit zag. Nu mogen ze zelf gaan ervaren hoe dat voelt en wat je in bepaalde situaties zou doen. Verzin namen en laat ieder een persoon van betekenis kiezen. • Als het lastig is om te beginnen kan het verhaal van Yrrah nogmaals worden gelezen. Er kunnen allerlei elementen uit gehaald worden over de woonplek, de inrichting van het huis, voedselvoorziening en bereiding, gereedschappen en spelletjes. • Als begeleider is het van belang om met de kinderen mee te doen en zo nodig nieuwe elementen te noemen waar verder mee “gewerkt” kan worden. • Maak er een speels en veelzijdig spel van en laat je meeslepen in de fantasie! Achtergrond informatie • De eerste mensen leefden 2,5 miljoen jaar geleden “in de oertijd”. Ze vormden kleine leefgroepen van mannen, vrouwen en kinderen. De mensen uit die tijd bleven niet lang op één plaats. Ze zwierven rond en maakten een kamp op plaatsen waar voldoende water en eten in de buurt te vinden was. Ze leefden nl. van de natuur. De mannen gingen op jacht om wilde dieren te vangen. Als zij bijvoorbeeld een wild zwijn hadden gevangen betekende dat vaak: goed veel vlees om te eten, huiden om kleren en hutten van te maken en botten om gereedschappen van te maken. Als de mannen niets hadden gevangen dan at de groep de bessen, vruchten, zaden en noten die de vrouwen hadden verzameld. Bij onze voorouders waren de vrouwen even belangrijk als mannen. • Het “keukengerei” werd zelf gemaakt van klei en aarde, takken en buigbare twijgen. Gevonden stenen, metalen en de botten van de gevangen dieren werden volop gebruikt als werktuigen. Stenen met een scherpe punt werden gebruikt als punt voor een pijl voor de jacht. Sporen van deze voorwerpen zijn gevonden bij archeologische opgravingen op plaatsen waar nederzettingen zijn geweest. • Er werden hutten gebouwd van bomen, takken, leem en dierenhuiden. Hierdoor konden ze zich beschermen tegen het weer of het nu koud, warm, droog of nat was. Holbewoners uit de ijstijd droegen dierenvellen voor extra warmte, niet alleen om hun lichaam heen maar ook om hun voeten. De eerste schoenen dus! • Speelgoed voor kinderen bestond eigenlijk niet. Kinderen speelden met elkaar, met de jonge dieren die in de buurt leefden, met alles wat ze in de natuur konden vinden en de botten en potjes die niet meer gebruikt werden door de grote mensen. Als versiering smeerden jong en oud zichzelf in met het sap van bessen en klei. Jagers droegen vaak tanden, van de gevaarlijke dieren die ze hadden gevangen, als halsketting. • Dag en nacht waren de volwassenen op hun hoede voor vijanden zoals wilde beren en tijgers. Ook dieren die hun eten wilden stelen, zoals vossen en vogels die het vaak op de bessen en noten hadden voorzien, werden weggejaagd.



Lesmodule


Middenbouw

Activiteit

Buiten BIJLAGE I

Versie 1 Zomer 2009

Bijlage I: Yrrah, het kind uit de oertijd “Mama, ik ga even kijken of papa en oom Doerak er al aan komen”. Yrrah rent gelijk de hut uit en klimt op de heuvel vlak naast hun hut. Vrolijk blaffend rent de tamme Wolf mee. Samen met papa en mama, Oom Doerak, tante Lena en de kleine Shika en de tamme Wolf, leeft Yrrah 2,5 miljoen jaar geleden als een van de eerste mensen op aarde in de oertijd. Boven op de heuvel kijkt Yrrah over het woud en de rivier uit. Papa en oom Doerak kunnen elk ogenblik terugkomen van de jacht. Ze gingen gisteren met pijl en boog op konijnen- en hertenjacht maar misschien komen ze ook wel thuis met vis. Yrrah houdt veel van vlees en vis en luistert goed of er al geluiden zijn van de mannen. Ondertussen springt Yrrah op blote voeten heen en weer van de spanning, het gras kriebelt onder de voeten. “Als we genoeg te eten kunnen vinden, dan trekken we voorlopig nog niet verder en blijven we nog een poosje hier wonen” zei papa toen hij vertrok. Als ze vandaag bijvoorbeeld met een hert thuiskomen dan is er weer voldoende eten de komende dagen. Wat zal het lekker ruiken als het vlees wordt geroosterd! Ook heeft mama beloofd dat Yrrah dan een nieuwe broek krijgt welke ze dan maakt van het vel van het hert. Het vooruitzicht van een nieuwe broek maakt Yrrah extra blij: Een nieuwe broek ruikt altijd heel lekker, past weer goed en voelt lekker ruw aan de handen. Terwijl Yrrah op de heuvel goed oplet of papa en oom Doerak er al aankomen, houdt ook Wolf de omgeving goed in de gaten. Het wolfsjong was zijn moeder verloren en groeide als klein wolfje met Yrrah op. Wolf zorgt altijd zelf voor zijn eten en schiet er soms vandoor om een konijn of haas te pakken en op te peuzelen. Yrrah woont graag hier en hoopt nog een poosje te blijven. Hun huisje van leem en takken is lekker droog en houdt wind en regen goed tegen. Ze hebben een bed wat heerlijk zacht is door een dikke laag mos. Sprokkelhout, om een vuur te maken is er volop te vinden in het bos. Ze kunnen zichzelf en hun kleren wassen in de rivier en in de lemen kommen vervoeren ze drinkwater naar de hut. In dit jaargetijde zijn er hier volop fruit en bessen te vinden die heerlijk rijp zijn en mooi van kleur. Gisteren nog had Yrrah zichzelf en de kleine Shika helemaal versierd met het rode sap van de bosbessen. Ze hadden er beiden enorm hard om moeten lachen en speelden tot s‘avonds laat een nieuw spel dat ze “bosbesmannetjes” noemden. Opeens begint Wolf te blaffen en rent vervaarlijk grommend de heuvel af...zouden papa en Oom Doerak daar aankomen en....wat zouden ze bij zich hebben.....?





Middenbouw

Verwerking

Versie 1 Zomer 2009

Doelstelling van de activiteit • Napraten over de buitenactiviteit m.b.v. een knutselopdracht die past bij het voorbereidende verhaal over Yrrah, het kind uit de oertijd. • Spelenderwijs de verschillende lichaamsdelen kleuren waardoor we het gebruik van de zintuigen kunnen bespreken. Jaargetijde Het hele jaar door. Locatie Klaslokaal Tijdsduur Een uur Benodigde materialen • Bijlage I: Zo maken we trekpop Yrrah! • Voor elk kind een kopie op stevig papier van trekpop Yrrah uit bijlage II. • Kleurpotloden/stiften, scharen. • Vier splitpennen per trekpop. • Twee korte en één langer stuk dun touw. Beschrijving van de activiteit • Trekpop Yrrah kleuren en in elkaar zetten. Speelse manier om de buitenactiviteit te bespreken en over de opgedane ervaringen met elkaar te praten. Opdracht • Elk kind krijgt een papieren kopie van trekpop Yrrah. • Klassikaal wordt besproken welke lichaamsdelen er op staan en hoe uiteindelijk de trekpop eruit gaat zien. • Kinderen mogen de onderdelen kleuren en uitknippen. Ondertussen de kinderen laten vertellen over de buitenactiviteit waarin ze geprobeerd hebben zich in te leven hoe het leven van Yrrah was en voelde. • Zet de trekpop in elkaar volgens de beschrijving in bijlage I.





Middenbouw

Verwerking

Versie 1 Zomer 2009

Nuttige Tips • Over het algemeen doen kinderen erg hun best op het maken van een mooie trekpop. Daarom is het van belang dat elk kind de verschillende onderdelen goed bij elkaar houdt! Geef elk kind hiervoor een mapje of bakje of laat achterop elk onderdeel een herkenningsteken/naam zetten. • Deze opdracht kan ook als “tussendoor” activiteit worden gebruikt, verdeeld over meerdere tijdstippen. Het bovenstaande punt moet dan nog meer in acht worden genomen! • Tijdens het kleuren en knippen kan volop worden teruggekeken op de buitenactiviteit. De kinderen hebben daar hun best gedaan om een dagdeel te leven als Yrrah en hebben daardoor heel wat nieuwe inzichten ontwikkeld. Hierover napraten versterkt het leereffect! Gebruik hiervoor zo nodig nogmaals de inhoud van het verhaal van “Yrrah, het kind uit de oertijd” dat als bijlage I toegevoegd is aan de voorbereiding van deze module. • Om de opgedane ervaringen te vertalen naar de hedendaagse tijd kunnen vragen gesteld worden als: Hoe doen wij dat tegenwoordig? Waarom was dat vroeger wel van belang en tegenwoordig veel minder? Hoe is dat nu? Denk hierbij aan zaken als het gebruik van de telefoon, lekkere bedden, hoe komen we aan ons eten enz.! Achtergrond informatie • Lees de achtergrond informatie van de voorbereidende activiteit over het leven in de oertijd om extra inspiratie op te doen voor de gesprekken. • In deze module gaat het over het bewust worden en ontwikkelen van de zintuigen. Het figuurtje “Yrrah”, beschreven in bijlage I van de voorbereiding van deze module, staat model voor het kind dat volledig afhankelijk is van zijn zintuigen. • Yrrah is bewust beschreven als een onzijdig kindje zodat jongens en meisjes zich allemaal in Yrrah kunnen herkennen. • In de oertijd was men afhankelijk van een manier van werken en leven waar een goede zintuigontwikkeling van levensbelang was. Als je niet goed kon kijken of als je handen waren misvormd had je vroeger al gauw een enorm probleem. Door het extra goed ontwikkelen van de andere zintuigen kon dan eventueel worden voorkomen dat men werd uitgestoten uit de groep. Tegenwoordig hebben we, voor het eenvoudiger omgaan met een handicap, vele hulpmiddelen zoals een bril of (gedeeltelijke) kunsthanden. • Wil je van het onderwerp: “de oertijd” een thema-week maken of er op meerdere manieren verder mee werken, dan is er over de oertijd veel informatie te vinden op internet. Twee aardige links voor kinderen zijn: • www.oertijdmammoet.jouwpagina.nl • http://www.09546.07br.thinkquest.nl/oertijd.htm



Lesmodule


Middenbouw

Activiteit

Verwerking BIJLAGE I

Versie 1 Zomer 2009

Bijlage I: Zo maken we trekpop Yrrah! Benodigdheden: • • • • •

Voor elk kind een kopie van Yrrah op stevig papier. Kleurpotloden/stiften. Scharen. Vier splitpennen per trekpop. Twee korte en één langer stuk dun touw.

Kleuren: De kinderen kunnen beginnen met het kleuren van de

verschillende onderdelen. Daarna knipt elk kind alle onderdelen secuur uit. Laat het kind de onderdelen goed bij elkaar houden of laat eventueel de naam op de achterklant van elk onderdeel zetten!

In elkaar zetten: Druk aan de voorkant van alle onderdelen de

splitpennen door de grootste gaatjes (groen gekleurd) van het lijfje. Steek daarna de splitpen door het grootste gat (ook groen gekleurd) van de bijpassende arm of been en buig de splitpen aan de achterkant om. Rijg en knoop een horizontaal touwtje door de kleinste gaatjes (paars gekleurd) van de armen aan elkaar. Doe dit ook met de beide benen. Verbindt de armen en benen verticaal met elkaar door het langere trektouw en ….. Klaar is trekpop Yrrah!

Let op: •

•

•

Het maken van de gaatjes voor de splitpennen en de touwtjes is secuur werk. Laat de kinderen elkaar hierbij helpen of besluit als leerkracht de gaatjes zelf te maken. Het is jammer als het kind veel werk heeft gemaakt van het kleuren en knippen en het werkstuk scheurt. Als je de trekpoppen wilt ophangen kan besloten worden ook aan de bovenkant van het hoofd een gat te maken om een hangtouwtje aan te kunnen bevestigen. TREKPOP YRRAH KAN SCHEUREN ALS JE ER TE HARD AAN TREKT!



Lesmodule M3-4-Bijlage II

Lespakket Middenbouw Lesmodule M3 Kind uit de oertijd

Recommend Documents