Landelijk Congres
Lerend vermogen van mensen met dementie Vergroten zelfredzaamheid en kwaliteit van leven
10 juni 2013 - Spant! in Bussum Leervaardigheden bij mensen met dementie. Verschillende vormen van leren thuis en intramuraal. Aanspreken van lerend vermogen als werkwijze voor zorgverleners en mantelzorgers. Zelfredzaamheid en kwaliteit van leven. Inspirerende sessies rond (probleem)gedrag, moderne hulpmiddelen en inrichting van de zorg.
Inschrijven: www.studiearena.nl
b
StudieArena en zorginnovatiebureau DAZ organiseren in samenwerking met Alzheimer Centrum Nijmegen en het lectoraat Psychogeriatrie van De Haagse Hogeschool op 10 juni 2013 het Landelijk Congres Lerend vermogen van mensen met dementie. Een programma waarin de praktische toepassing van leren door mensen met dementie centraal staat. Dit congres vindt plaats in ‘t Spant! in Bussum. Het congres is de vierde editie, waarbij deels het programma van eerdere edities wordt herhaald, maar waaraan ook nieuwe inleidingen en workshops zijn toegevoegd. Op dit congres wordt ook een nieuwe handleiding over ‘foutloos leren’ gelanceerd. Deze handleiding is gebaseerd op het onderzoek dat naar foutloos leren wordt gedaan bij de Radboud Universiteit Nijmegen, in combinatie met ervaringen uit de dagelijkse praktijk. Inleiding Dementie is een ingewikkeld en ingrijpend ziektebeeld. Het gaat gepaard met geheugenverlies, lichamelijke gebreken en gedrags- en karakterverandering. Deze verschijnselen beïnvloeden de kwaliteit van leven. Niet alleen van betrokkenen zelf, maar ook van familieleden, vrienden en bekenden. Het is bij velen onbekend dat mensen met dementie nog van alles kunnen leren. Dit lerend vermogen van mensen met dementie kan helaas het verslechteringsproces niet omkeren of tegenhouden. Wel kan het lerend vermogen ertoe bijdragen dat het ziekteproces hanteerbaarder wordt en de kwaliteit van leven van alle betrokkenen toeneemt. Dit leren gaat wel anders dan bij mensen zonder dementie. Deskundigen hebben het vooral over ‘automatisch of onbewust leren’. Aansluiten bij het bestaande gedragsrepertoire, kleine stapjes maken, consequent de juiste hulp bieden. Het lerend vermogen blijkt in alle fasen van het ziekteproces nog aanwezig te zijn, rekening houdend met die desbetreffende fase.
Omdat vrijwel alle familieleden en zorgverleners niet weten dat mensen met dementie nog een lerend vermogen hebben, zijn zij sterk geneigd om veel handelingen uit handen te nemen. Maar dat is lang niet altijd nodig en wenselijk. Door gebruik te maken van het lerend vermogen hoeven zij dit minder te doen. Dat scheelt zorgverleners en familie werk en belasting en levert de persoon met dementie veel meer eigenwaarde op.
Programma Wij bieden een gevarieerd congresprogramma, met inleidingen over het geheugen en lerend vermogen bij dementie en methoden hoe u het lerend vermogen in verschillende situaties kunt aanspreken. Naast het plenaire programma hebben de deelnemers de keuze uit 7 themasessies en gaat men aan de slag met praktijkcasuïstiek. Naast het congresprogramma is er ook een boek over dit thema uitgebracht, getiteld: ‘(Op)nieuw geleerd, oud gedaan’. Een uitgave waarin het lerend vermogen van mensen met dementie centraal staat. Alle deelnemers ontvangen na afloop van het congres een gratis exemplaar.
Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.
Programma
09.00 uur
Registratie en ontvangst
09.30 uur
Start ochtendprogramma Jeroen Meeder, StudieArena Zorg & Wonen Ruud Dirkse, zorginnovatiebureau DAZ
09.40 uur
Werking van het geheugen en het lerend vermogen bij dementie
Theorie van het lerend vermogen • Verschillende typen geheugen (bewust versus onbewust geheugen). • Soorten leren: onbewust leren, foutloos leren, emotiegeheugen en associatief leren. • Lerend vermogen in verschillende stadia van het dementieproces. Prof. dr. Roy Kessels, hoogleraar neuropsychologie Alzheimer Centrum Nijmegen / Radboud Universiteit Nijmegen
Inclusief 15 minuten vragenronde
10.25 uur Internationaal perspectief toepassingen lerend vermogen en dementie 2 korte videoboodschappen Groot Brittannië: Prof. Linda Clare, klinisch psycholoog en neuropsycholoog School of Psychology Bangor University Wales België: Prof. Eric Salmon, neuroloog en specialist in geheugenstoornissen en cognitieve revalidatie Universiteit van Luik 10.35 uur
Koffie- / theepauze
10.50 uur
Praktische toepassing van lerend vermogen
Methoden, Technieken en Stappenplan Een korte inleiding over de verschillende methoden en technieken om het lerend vermogen aan te spreken. Een vogelvlucht langs verschillende vormen van automatisch leren. Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ en auteur van het boek (Op)nieuw geleerd, oud gedaan Daniëlle Boelen gaat dieper in op één van de vormen van automatisch leren, het foutloos leren. Ook vertelt zij over het stappenplan voor foutloos leren, zoals dat recentelijk door onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen is ontwikkeld. Dr. Daniëlle Boelen, GZ-psycholoog en onderzoeker Leren bij dementie bij de afdeling medische psychologie / Radboud Universiteit Nijmegen 11.35 uur Lerend vermogen thuis - Praktijkanekdote Een mantelzorger vertelt hoe hij thuis zijn dementerende vrouw in het dagelijksleven dingen aanleert. Henk Heikens, voormalig docent en mantelzorger 11.55 uur Implementatie in de organisatie Tweegesprek over het implementeren van het lerend vermogen binnen zorgorganisaties? Hoe kan een verzorgende bijdragen dat ook collega’s, familie en vrijwilligers met deze methodiek gaan werken? Welke rol kan het hoger management spelen bij de ‘uitrol’ binnen organisaties? Hoe kunnen processen vanuit de werkvloer en vanuit het management elkaar versterken? Ron Groothuis, locatiemanager Randerode Revalidatie, locatiemanager Dagbehandelingen en Manager Innovatie en Communicatie Zorggroep Apeldoorn en Sonja Beks, PG-verzorgende stichting De Waalboog 12.30 uur
Lunchpauze
13.30 uur
Sessieronde 1
15.00 uur
Koffie- / theepauze
15.20 uur
Sessieronde 2
16.50 uur
Aansluitend netwerkborrel
Lerend vermogen op deelthema Lerend vermogen op deelthema
T hema’s sessieronde 1 en 2
1.1/2.1
Zelfredzaamheid en dagelijkse activiteiten
Zelfredzaamheid en autonomie zijn belangrijk voor het gevoel van eigenwaarde van mensen met dementie. Hoe kun je aansluiten bij iemands levensstijl en gewoonten? In deze sessie staat de manier centraal waarop het lerend vermogen autonomie en de zelfredzaamheid van mensen met dementie kan bevorderen. Vooral effectiviteit en de succesfactoren voor toepassing in het dagelijks leven en betekenisvolle activiteiten worden besproken. Dr. Maud Graff, universitair docent en senioronderzoeker ergotherapie, afdeling Revalidatie & IQ HealthcareAlzheimercentrum, UMC St Radboud Nijmegen i.s.m. Tirza van Elk, trainster en ergotherapeut Kennemer Gasthuis in Haarlem
1.2/2.2
Gebruik van de handleiding foutloos leren
Deze sessie is gericht op het gebruik en toepassen van de nieuwe handleiding voor foutloos leren. Hoe deel je een activiteit op in deelstappen? Hoe begeleid je iemand ‘foutloos’ door een activiteit heen en wat doe je wanneer er toch fouten optreden tijdens het aanleren? Foutloos leren is een methode waarbij er door de therapeut inspanning wordt geleverd om fouten te voorkomen. Dat betekent dat er een belangrijke en sturende rol voor de therapeut is weggelegd en dat deze de persoon met dementie actief begeleidt in het leren. Deze manier staat haaks op het zogenaamde ‘Trial-and-Error Leren’, waarbij de persoon de activiteit uitvoert en pas achteraf feedback krijgt of gecorrigeerd wordt. De nieuwe handleiding is ondermeer getest op een zorgboerderij. Tal van praktijkvoorbeelden worden gedeeld, mede aan de hand van filmpjes. Deelnemers aan deze sessie oefenen met het gebruik van de handleiding. Maartje de Werd MSc, neuropsycholoog en onderzoeker Leren bij dementie afdeling medische psychologie / Radboud Universiteit Nijmegen i.s.m. Yvonne van der Leest, verpleegkundige en eigenaar Zorgerf Buiten-Land
1.3/2.3
Moderne techniek en hulpmiddelen
70% van de mensen met dementie woont thuis. Tal van handige hulpmiddelen kunnen helpen om langer thuis te kunnen wonen, bijvoorbeeld rond medicatie, oriëntatie en veiligheid. Zowel intramuraal als extramuraal gebruiken mensen met dementie steeds vaker tablets, spelcomputers, moderne communicatieapparatuur. Hoe kan het dat men met moderne hulpmiddelen en communicatieapparatuur om kan gaan en waar moet je op letten bij het aanleren van het gebruik? Een sessie met diverse praktijkvoorbeelden. Hoe pak je het aan om zoveel mogelijk resultaat te bereiken? Waar liggen zowel praktische als ethische grenzen? Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ i.s.m. Dr. Nienke Nijhof, onderzoeker Universiteit Twente en projectleider Focus Cura
1.4/2.4
Probleemgedrag en stemmingsmanagement
Kan het lerend vermogen ook worden ingezet voor het afleren van probleemgedrag en daarmee een alternatief zijn voor bijvoorbeeld medicatie en haar bijwerkingen? En is het bijvoorbeeld mogelijk om iemand af te leren om heel vaak per dag dezelfde vraag te stellen? Hoe kan je stress en stemmingswisseling zien aankomen en daar adequaat op reageren? In deze sessie komen diverse voorbeelden aan bod waarbij het lerend vermogen kan worden ingezet bij probleemgedrag en ter ondersteuning van (vroegtijdige) gedragsverandering bij mensen met dementie. Dr. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool
1.5/2.5
Activeren, communicatie en kunst van het verleiden
Hoe doorbreek je het gevoel van onveiligheid, faalangst en verveling en kan je mensen activeren tot het uitvoeren van huishoudelijke klusjes of activiteiten als zelf wassen en sociaal contact? Ook bij het aanspreken van het lerend vermogen van mensen met dementie is de communicatie van groot belang. Het is de kunst van het verleiden, waarbij een creatieve en soms onorthodoxe aanpak heel verfrissend kan werken. In deze sessie wordt een mogelijke werkwijze toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden in de thuissituatie en intramuraal. Lenie Vermeer, GZ-psycholoog Lelie zorggroep
1.6/2.6
Organisatie van het lerend vermogen
Het aanspreken van het lerend vermogen vraagt speciale aandacht van het netwerk rond mensen met dementie. Thuis verzorgen casemanagers een coördinerende rol, intramuraal zijn dat verzorgenden en teamleiders. In deze sessie krijgen casemanagers, verzorgenden en leidinggevenden handvatten mee hoe zij het lerend vermogen kunnen organiseren. Hoe zorgen we dat familieleden van professionals open staan voor leren en op één lijn komen te zitten in visie en handelen? Wat betekent dit voor de communicatie? Hoe kan een ‘coachrol’ aan familie en professionals vorm gegeven worden? Hoe komen we tot gezamenlijke keuzes op welk onderwerp een leerproces wordt ingegaan en op welk onderwerp niet? Mari Groenendaal, lecturer practitioner en beleidsmedewerker innovatie WoonZorgcentra Haaglanden i.s.m. Jolita Groeneveld, casemanager dementie Laurens (Beoogd sprekers)
1.7/2.7
Observeren en interpreteren
Om goed aan te kunnen sluiten bij de mens met dementie is waarnemen, kijken, je oor te luister leggen een essentieel onderdeel in de omgang. Hoe weet ik waar ik de aansluiting kan vinden om iemand met dementie nog iets te leren? Wat helpt mij om goed te observeren en hoe doe ik dat eigenlijk? Welke hulpbronnen gebruik ik daarbij? En vervolgens hoe gebruik ik dat wat ik te weten ben gekomen in het leerproces. In deze sessies staan we op actieve wijze uitgebreid stil bij dit proces. Lidwien Kroon, adviseur en trainer zorginnovatiebureau DAZ i.s.m. Hans Schellekens, eigenaar bureau Brom en freelance trainer Leren bij dementie zorginnovatiebureau DAZ
Inschrijven: www.studiearena.nl
I n fo r m a t i e
Datum: Locatie: Deelnamekosten: Elke extra deelnemer(s):
maandag 10 juni 2013 Spant! in Bussum € 330,- p.p. € 280,- p.p. (bij gelijktijdige aanmelding) (prijzen zijn inclusief reader, lunch, netwerkborrel en het bezoek aan de kennismarkt, excl. BTW)
Annuleringsvoorwaarden
Alle deelnemers ontvangen na afloop van het congres een gratis exemplaar van het boek ‘(Op)nieuw geleerd, oud gedaan’.
Accreditatie
Organisatie
6 punten - Vereniging voor Ergotherapeuten (via Stichting ADAP) 5 punten - Verenso, vereniging van specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters (Accreditatie Bureau Cluster 1) 6 punten - De Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie (NVFG) 6 punten - Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF)
Doelgroepen Het programma is interessant voor alle medewerkers die zich inzetten voor de zorg en het verbeteren van het welzijn van mensen met dementie en hun directe omgeving. Zo is het programma bestemd voor: (gespecialiseerde) verpleegkundigen en verzorgenden, coördinatoren dagactiviteiten en activiteitenbegeleiders, psychologen en psychotherapeuten, mantelzorgconsulenten, casemanagers, thuiszorg- en wijkverpleegkundigen, ergotherapeuten en fysiotherapeuten, specialisten ouderen geneeskunde, (psycho) gerontologen en huisartsen.
Voor dit congres is accreditatie aangevraagd bij enkele beroepsverenigingen, te weten:
Afgelopen jaar is dit programma geaccrediteerd voor het boven vermeldde aantal punten.
Vervolg trainingen Zorginnovatiebureau DAZ verzorgt in het hele land regionale trainingen van 5 dagdelen over het lerend vermogen van mensen met dementie. Ook verzorgt DAZ workshops en in company trainingen voor zorg- en welzijnsinstellingen over dit thema. Zie voor meer informatie: www.anderszorgen.nl.
Het programma is ook interessant voor medewerkers van brancheorganisaties, kennisinstituten en adviesorganisaties die actief zijn met dementiezorg.
Contact
Inschrijven
Oostergracht 13-15 3763 LX Soest
Postbus 3289 3760 DG Soest
T 035 - 5394005 F 035 - 8875024
[email protected] www.studiearena.nl
U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post.
Inschrijven: www.studiearena.nl
Twitter: @studiearena LinkedIn-groep: Moderne Dementiezorg
Twitter mee: #LVDcongres
Ontwerp: Van Lint in Vorm, Zierikzee / 7758
StudieArena Zorg & Wonen en zorginnovatiebureau DAZ i.s.m. Alzheimer Centrum Nijmegen en het lectoraat Psychogeriatrie van De Haagse Hogeschool.
U kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan € 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen.
