Landelijk Congres
Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking 21 januari 2013 - De Werelt in Lunteren
Vroegsignalering en diagnostiek Symptomen en fysieke gevolgen Pijn en onbegrepen (probleem)gedrag Begeleiding en ondersteuning Organisatie en beleid
Inschrijven: www.studiearena.nl
Op 21 januari 2013 organiseert StudieArena i.s.m. KansPlus en het Kennisplein Gehandicaptenzorg (initiatief van VGN, MEE Nederland en Vilans) het landelijk congres Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit congres vindt plaats in De Werelt in Lunteren.
Dementie komt vaker voor Mensen met een verstandelijke beperking leven steeds langer. Bij deze cliëntgroep komt dementie vaker voor dan bij normaal begaafde mensen. Dit geldt in het bijzonder voor mensen met het syndroom van Down. De eerste verschijnselen openbaren zich soms al rond het veertigste levensjaar; de ziekte schrijdt daarna snel voort. Van de mensen met het syndroom van Down die ouder zijn dan 40 jaar heeft ongeveer een derde dementie; boven de 60 jaar loopt dit zelfs op tot 92%.
Diagnose stellen is lastig Het is vaak moeilijk de diagnose dementie te stellen. Dat geldt zowel voor professionele hulpverleners als de familie van mensen met een verstandelijke beperking. De eerste symptomen van de meest voorkomende vorm van dementie, de ziekte van Alzheimer, zijn moeilijk te herkennen. Stoornissen in het kortetermijngeheugen of oriëntatieproblemen kunnen ook bij de handicap horen. Onrustig gedrag, een depressie of ziektes worden vaak verward met de eerste symptomen van dementie. Slecht horen en slecht zien maakt communicatie lastig.
Veel vragen bij hulpverleners en familie Is de diagnose dementie eenmaal gesteld, dan komen weer nieuwe vragen boven. Wat zijn de gevolgen voor de cliënt en zijn omgeving? Hoe kan je daar als hulpverlener op inspringen? Hoe reageer je op ander gedrag? Hoe kan familie worden ondersteund? Hoe ga je om met ethische vraagstukken? Deze en vele andere vragen komen tijdens dit congres aan de orde.
Social Media Voorafgaand en tijdens het congres kunt u ook via de sociale media kennis maken met vernieuwende onderwerpen, projecten en actueel wetenschappelijk onderzoek. Deel uw mening, kennis of start zelf een discussie. Twitter: @studiearena - #dvbcongres Twitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #dvbcongres. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om innovaties voor mensen met een verstandelijke beperking en dementie.
LinkedIn-groep: Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking In onze LinkedIn groep ‘Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking’ kunt u voorafgaand aan het congres reeds kennismaken en kennisdelen. Discussieer mee en laat u inspireren door vernieuwende praktijkvoorbeelden en actueel wetenschappelijk onderzoek.
Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.
Programma
09.00 uur
Ontvangst en registratie
09.30 uur
Start ochtendprogramma voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena
09.35 uur Dementie en de werking van de hersenen Hoe werken de hersenen als je een verstandelijke beperking hebt en dementeert. Deze inleiding combineert wetenschappelijke kennis met herkenbare praktijkvoorbeelden. Anneke van der Plaats, sociaal geriater Ouderenadvies / Het BreinCollectief 10.00 uur Fysieke gevolgen De diagnose dementie is gesteld. Wat nu? Wat verandert er allemaal bij de cliënt? Wat zijn de gevolgen? En hoe kun je hierop inspelen? Marijke Tonino, arts Verstandelijk Gehandicapten en arts-consulent Palliatieve Zorg lokatie Craeyenburch Ipse de Bruggen 10.25 uur
Koffie- / theepauze
10.40 uur Het dementieproces in de praktijk Als arts bij de downpoli maakt Peter Vos het dementeringsproces van heel dicht bij mee, samen met de cliënt en diens mantelzorgers. Een dergelijk proces kan erg snel en intensief verlopen. Hilair Balsters heeft zijn zus Marie-Jose samen met Peter Vos en het Thomashuis Tilburg optimaal ondersteund en begeleid en hier een prachtige weblog over geschreven. Peter Vos, arts en intern consulent Palliatieve Zorg en Hilair Balsters, broer/mantelzorger en coördinator van het Kennisplein Gehandicaptenzorg
11.20 uur
Wisseling sessies
11.25 uur
Sessieronde 1
12.25 uur
Lunchpauze
13.25 uur
Sessieronde 2
14.25 uur
Koffie- / theepauze
Maak uw keuze uit één van de 12 sessies.
Maak uw keuze uit één van de 12 sessies.
14.40 uur Sessieronde 3 Ronde tafelgesprekken Tijdens de derde sessieronde gaat u in groepen van maximaal 20 personen aan de hand van casuïstiek en het spel ‘Weten, Vergeten en Begeleiden’* in gesprek met verschillende disciplines onder begeleiding van een mantelzorger. U krijgt tevens handvatten om opgedane kennis toe te kunnen passen in de praktijk. 15.40 uur
Inspirerende afsluiting met een inhoudelijke knipoog
16.30 uur
Aansluitend netwerkborrel
* Spel ontwikkeld door Arianne Uijl-Blijenberg, Orthopedagoog-Generalist & GZ-psycholoog ASVZ.
T hema’s sessieronde 1 en 2
Sessie 1
Symptomen en vroegsignalering
In een vroegtijdig stadium signaleren van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking is niet eenvoudig. In deze sessie gaan we in op de gedragssymptomen die al in een voorstadium te zien zijn. Welke gedragsveranderingen zijn er? Wat betekenen deze voor het dementieproces? Marian Maaskant, onderzoekscoördinator Stafgroep Kwaliteit & Innovatie Stichting Pergamijn en Rianne Meeusen, GZ-psycholoog en orthopedagoog GGZ Eindhoven
Sessie 2
Diagnosestelling
Voor een juiste diagnosestelling bestaan er voor mensen met een verstandelijke beperking landelijke richtlijnen. Deze zorgen voor een goede uitvoering van het diagnostische proces bij dementie. Veel organisaties gebruiken deze richtlijnen of hebben op basis daarvan eigen diagnostische protocollen ontwikkeld. Wat houden de richtlijnen in? Welke testmaterialen zijn er? Wat zijn de ontwikkelingen op dit gebied? Rachel Dautzenberg, GZ-psycholoog/NVO orthopedagoog Chamsa
Sessie 3
Begeleiden ouder wordende cliënt
De zorg voor de ouder wordende cliënt met een verstandelijke beperking kent unieke aspecten die vragen om specifieke competenties van medewerkers. Dit geldt in het bijzonder voor de omgang met mensen met dementie. Hulpverleners moeten goed op de hoogte zijn van de veranderingen bij de cliënt en hoe hij of zij deze ondergaat. Alleen dan is begeleiding effectief en efficiënt. Een sessie met veel voorbeelden uit de praktijk. Dionne Schellekens, trainer adviseur HAN/VDO opleiding, advies en coaching
Sessie 4
Pijn bij dementie
Iemand met dementie kan zijn persoonlijke wensen en behoeften niet altijd duidelijk maken. In deze interactieve sessie laten we zien hoe u pijn kunt herkennen bij personen met verminderde communicatieve mogelijkheden. U komt meer te weten over het mogelijke gevolg van verschillende typen dementie voor de pijnbeleving. We dagen u uit mee te denken over de mogelijkheden pijnbeleving bij de verstandelijk beperkte persoon met dementie goed in te schatten. Nanda de Knegt, onderzoeker (pijnbeleving en cognitie bij volwassenen met Down syndroom) Klinische Neuropsychologie Vrije Universiteit Amsterdam en Trudi Weijers, praktijkverpleegkundige en zorgconsulent palliatieve zorg Gemiva-SGV Groep
Sessie 5
Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag
Het dementieproces verloopt doorgaans snel. Het gedrag dat de cliënt daarbij vertoont is vaak moeilijk te begrijpen. De karakterveranderingen zijn indringend om mee te maken, voor begeleiders, familie en medecliënten. Hoe ga je daarmee om in de dagelijkse praktijk? Wat is de rol van de omgeving en de professional? Hoe pak je dit multidisciplinair aan? De sessie wordt omlijst door casuïstiek uit de praktijk. Peter Jongerius, gedragsdeskundige Abrona
Sessie 6
Ondersteuningsmethodieken
De fenomenologische benadering biedt handvatten bij de begeleiding van dementerende cliënten met een verstandelijke beperking. Deze alomvattende begeleiding brengt onderdelen van complementaire zorg, belevingsgerichte zorg en reminiscentie bij elkaar. Interactie, inleving en respect zijn sleutelbegrippen. In deze sessie een toelichting op deze benadering met praktijkvoorbeelden. Deelnemers ervaren ook zelf hoe deze benadering werkt. Ilse Migchelsen, gedragsdeskundige i.s.m. Daniele van den IJssel, verpleegkundige en Linda Havelaar, senior begeleider locatie Toermalijn Ipse de Bruggen
Sessie 7
Haptonomie en Shantala
Als communicatie steeds moeilijker wordt bij de voortschrijdende dementie bij mensen met een verstandelijke beperking, spelen non-verbale benaderingswijzen een steeds grotere rol. Door een vaak hoge werkdruk en daardoor gejaagde manier van werken komen respect voor de cliënt en de bejegening in het geding. Met haptonomie en shantalamassage is goede zorg mogelijk met behoud van respect voor de cliënt. Na een theoretische inleiding doen deelnemers in deze sessie zelf een aantal praktische oefeningen. Marca van de Broek, bewegingsagoge en docent Shantalamassage en Karin Meulenbroeks, fysiotherapeute, beide trainers buro Urlings
Sessie 8
Contactbevorderende benadering
Uit ervaring blijkt dat mensen met een verstandelijke beperking en dementie niet altijd de communicatieve middelen tot hun beschikking hebben om via taal uiting te geven aan hun beleving. Deze sessie wil de deelnemers laten zien hoe het gebruik van rituelen en belangrijke levensthema’s zoals liefde, dood en afscheid extra ondersteuning kan bieden in het maken van contact. Ook zal er nader worden ingegaan op de vraag waarom poëzie bij uitstek een therapeutische werking kan hebben bij deze doelgroep. Jan Krol, speler en trainer bij Theater Veder en Edith Knollema, woonbegeleider Lunetzorg
Sessie 9
Inzet ervaringsdeskundigheid cliënten/mantelzorgers
De ervaringsdeskundigheid en de eigen inbreng van de cliënt en zijn naasten wordt vaak onderbelicht. Gelukkig zijn er steeds meer ontwikkelingen waarbij wel gebruik gemaakt wordt van deze deskundigheid. De cliëntenorganisaties werken aan de ontwikkeling van dementietafels (alzheimercafé’s). Ook worden wegwijzers en handreikingen ontwikkeld voor en door de ouder wordende cliënt met een verstandelijke beperking en diens naasten. Dementie is daarbinnen een bijzonder aandachtsgebied. In deze sessie passeert een aantal mogelijkheden, om meer gebruik te maken van ervaringsdeskundigheid, de revue. Dicky van der Kaa, adjunct-directeur KansPlus/VraagRaak
Sessie 10
Belang en invloed van omgevingsfactoren
Gedrag van mensen met dementie is sterk afhankelijk van de omgeving. Dit komt door het verlies van het denkvermogen. In een ‘gunstige’ omgeving (stressvrij voor het onderbrein), is het gedrag ook gunstig en omgekeerd. Een gunstige omgeving kan daarmee probleemgedrag voorkomen. Bovendien wordt het gedrag éénvormig en voorspelbaar. Er zijn veel gunstige omgevingsfactoren die goed werken voor álle mensen met dementie, ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Welke dat zijn hoort u in deze sessie. Anneke van der Plaats, sociaal geriater Ouderenadvies/Het BreinCollectief
Sessie 11
Ethiek
Door de dementie en de daaruit voortkomende situatie veranderen de belangen van mensen. Hoe ga je hier als liefhebbende en zorgzame naaste mee om? Ook het levensverhaal speelt een rol. Hoe moeten we de signalen die de persoon zelf geeft interpreteren? Is het belangrijker wat iemand fijn vindt of wat op de lange termijn goed voor hem is? In deze sessie rafelen we de diverse elementen van ‘belangen’ en ‘goed doen’ uiteen. Dorothea Touwen, docent en onderzoeker medische ethiek, Ethiek & Recht van de Gezondheidszorg LUMC
Sessie 12
Organisatie en beleid
Binnen veel VGZ-instellingen groeit het aantal dementerende cliënten. Dit vraagt enige aanpassing; van de zorgverleners, de medecliënten, de leidinggevenden en de hele organisatie. Hoe zorg je er nu voor dat je team, afdeling en/of instelling voldoende is toegerust om deze doelgroep goed te kunnen bedienen? Hoe ga je om met scholing, met groepsindelingen? Verplaats je mensen of juist niet? Lunetzorg heeft binnen de PG-woningen gezocht naar antwoorden op deze en andere vragen en heeft daar zijn beleid op aangepast. Zij willen het verloop en de uitkomsten van dit proces graag met u delen. Sabelle van Lieshout, hoofd PG-afdelingen Lunetzorg, locatie Eckartdal (beoogd spreker)
I n fo r m a t i e
De genoemde bedragen zijn inclusief documentatie, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en excl. 21% BTW.
Organisatie StudieArena i.s.m. KansPlus en het Kennisplein Gehandicaptenzorg (initiatief van VGN, MEE Nederland en Vilans)
Doelgroepen
Inschrijven U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post.
Annuleringsvoorwaarden U kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan € 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen.
Het programma is bedoeld voor: verpleegkundigen en verzorgenden zorgcoördinatoren casemanagers en ketenregisseurs orthopedagogen sociaalagogisch werkers woonbegeleiders maatschappelijk werkers groepsleiders/sociotherapeuten activiteitenbegeleiders en medewerkers dagbehandeling ouderenadviseurs (psycho)gerontologen en specialisten ouderengeneeskunde psychologen en psychotherapeuten ergotherapeuten en fysiotherapeuten artsen voor verstandelijk gehandicapten (AVG artsen) huisartsen en praktijkondersteuners huisartsen geestelijk verzorgers (locatie)managers en afdelingshoofden vertegenwoordigers van cliëntraden medewerkers van kennisinstituten en brancheorganisaties
Accreditatie
Inschrijven: www.studiearena.nl
Twitter mee: #dvbcongres
Voor dit congres is accreditatie aangevraagd bij verschillende beroepsverenigingen. Voor het actuele overzicht en het toegekende aantal accreditatiepunten verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.
Contact Oostergracht 13-15 3763 LX Soest Postbus 3289 3760 DG Soest T 035 - 5394005 F 035 - 8875024
[email protected] www.studiearena.nl Twitter: @studiearena LinkedIn-groep: Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking
Ontwerp: Van Lint in Vorm, Zierikzee / 7655
Datum: 21 januari 2013 Locatie: De Werelt in Lunteren Deelnamekosten: € 330,- p.p. Elke extra deelnemer(s): € 280,- p.p. (bij gelijktijdige aanmelding)
