Landelijk Congres
Dagvoorzieningen voor mensen met dementie Wmo 2015 en empowerment van mensen met dementie en hun mantelzorgers
30 juni 2014 - Spant! Bussum Er is speciale aandacht voor: Inzet van vrijwilligers en professionals Vraaggerichte en individuele oplossingen Dagactiviteiten gericht op zorg en/of welzijn Wmo 2015 en dementievriendelijke gemeenten Effectieve interventies ter ondersteuning van (dag)activiteiten
Inschrijven: www.studiearena.nl
Gemeenten krijgen vanaf 2015 de verantwoordelijkheid om (dag)activiteiten in groepsverband te bieden aan een groeiende groep mensen met dementie. Door de bezuinigingen, als gevolg van de kanteling van AWBZ naar Wmo, een forse uitdaging. Met minder geld toch passende en voldoende begeleiding en (dag)activiteiten bieden, hoe moet dat? Zullen naar de toekomst toe de grenzen tussen dagopvang, dagbesteding, dagverzorging en dagbehandeling vervagen? Hoe kunnen we voorkomen dat mensen bij ontwikkelingen in het ziektebeeld naar een andere dagvoorziening zouden moeten? Zijn er mogelijkheden tot samenwerking met dagactiviteiten voor andere doelgroepen? Hoe kunnen dagvoorzieningen meer individueel worden aangeboden, met daadwerkelijk de regie bij de burger? Hoe zijn vernieuwende vormen van dagvoorziening te financieren? StudieArena en zorginnovatiebureau DAZ organiseren i.s.m. het Amsterdam Center on Aging (VUmc-VU) en Alzheimer Nederland op 30 juni 2014 het Landelijk Congres Dagvoorzieningen voor mensen met dementie. Dit congresprogramma vindt plaats in het Spant! in Bussum. Er is speciale aandacht voor: Inzet van vrijwilligers en professionals Vraaggerichte en individuele oplossingen Dagactiviteiten gericht op zorg en welzijn Wmo 2015 en dementievriendelijke gemeenten Effectieve interventies ter ondersteuning van (dag)activiteiten
Ondersteuning van thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers Meer dan 70% van de mensen met dementie woont thuis, vaak ondersteunt door vrijwilligers en professionele hulpverlening.
Dit percentage zal de komende jaren, mede door de sluiting van veel verzorgingshuizen, fors groeien. Veel thuiswonende mensen met dementie bezoeken een of andere vorm van dagvoorziening. Dit kan de empowerment, de eigen kracht en controle over eigen leven, aanzienlijk versterken. Opname in een verzorgings- of verpleeghuis kan zo langer worden uitgesteld en vindt doorgaans pas plaats als het sociale netwerk, de familie of de mantelzorger, de dagelijkse ondersteuning en zorg niet meer kan opbrengen. Een goede en nuttige dagvoorziening kan het netwerk ontlasten en vormt zo een belangrijke bijdrage aan het langer thuis kunnen wonen van mensen met dementie. Naast meer traditionele vormen van dagvoorzieningen ontstaan steeds meer vernieuwende vormen. Betrokkenen kunnen hierdoor beter kiezen wat bij hen past. Op dit congres is veel aandacht voor deze vernieuwingsslag.
Belangrijke veranderingen in bekostiging Op dit moment wordt dagopvang, dagbesteding en dagbehandeling uit drie verschillende financieringssystemen bekostigd: AWBZ, zorgverzekering en Wmo. Met ingang van 2015 wordt de rol van gemeenten in de bekostiging veel belangrijker. Ook is het overheidsbeleid erop gericht dat waar mogelijk meer eigen bijdragen betaald zullen gaan worden. Deze wijzigingen in financiering zullen naar verwachting ook leiden naar andere vormen en een andere inrichting van dagopvang, dagbesteding en dagbehandeling.
Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl. 3
Ochtendp rogramma
09:30 uur
Start ochtendprogramma Voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena
09:40 uur Dementievriendelijke gemeente Het aantal thuiswonende mensen met dementie stijgt fors. Hoe kan de Wmo in de toekomst optimaal aansluiten bij de wensen en mogelijkheden van deze sterk groeiende en kwetsbare groep mensen met dementie? Veel gemeenten zijn bezig met een zoektocht hoe dit het beste kan. In een nog nader uit te nodigen koploper gemeente heeft men al belangrijke stappen gezet in dit proces. Tijdens deze inleiding wordt inzicht gegeven in de richting die wordt ingeslagen op weg naar een dementievriendelijke gemeente. Spreker volgt zodra wethouder bekend is. 10:00 uur Betere zorg voor minder geld, is dat mogelijk? Gemeenten krijgen vanaf 2015 de verantwoordelijkheid om (dag)activiteiten in groepsverband te bieden aan mensen met dementie. Activiteiten zijn cruciaal om het thuis langer en beter vol te houden, ook voor de mantelzorgers. Hoe zorgen we dat de (dag)activiteiten voor mensen met dementie beter toegankelijk en passend zijn? Door de bezuinigingen een forse uitdaging. Met minder geld toch passende en voldoende begeleiding en (dag)activiteiten bieden, hoe moet dat? Julie Meerveld, hoofd Belangenbehartiging en Zorgvernieuwing Alzheimer Nederland 10:20 uur
Korte vragenronde
10:30 uur
Praktische, emotionele en sociale begeleiding
Out of the Box Intermezzo Joke Bos samen met één of meer mensen met dementie
Er is veel onderzoek gedaan naar verschillende soorten interventies voor thuiswonende mensen met dementie, waaronder interventies geboden door dagvoorzieningen. Wat helpt om gedragsproblemen, angst en depressie te verminderen? Wat is de invloed van bewegen en actief blijven? Wat draagt bij aan empowerment van mensen met dementie? Wat helpt mantelzorgers? Franka Meiland licht een aantal psychosociale interventies en hun effecten toe. Dr. Franka Meiland, Senior onderzoeker en coördinator kennisoverdracht Amsterdam Center on Aging VUmc-VU Amsterdam 11:20 uur
Koffie-/theepauze
11:40 uur
Ochtendsessies
Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie
12:40 uur
Lunchpauze
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Maak uw keuze uit 5 verschillende sessies
Ontmoetingscentra in Den Haag Odensehuis, laagdrempelig centrum in de wijk Bezoekdienst en individuele activiteiten Cultuurspecifieke dagvoorzieningen DemenTalent
4
Middagprogramma
13:40 uur
Middagprogramma
Out of the Box Intermezzo Joke Bos samen met één of meer mensen met dementie.
Aandacht voor iedereen In het programma Aandacht voor Iedereen worden Wmo-raden, cliëntenraden en anderen ondersteund bij de transitie die plaats vindt rond AWBZ-begeleiding naar de Wmo. Dit programma gaat breed over alle kwetsbare burgers. Wat kunnen we ten aanzien van dementie leren van vergelijkbare processen die voor andere doelgroepen al doorlopen zijn of nog bezig zijn? Welke rol kunnen Wmo-raden en cliëntenraden spelen bij de lokale debatten over de toekomst van dagvoorzieningen? Hans Martin Don, voorzitter VWS-programma Aandacht voor Iedereen (AVI) en voorzitter koepel Wmo-raden 14:25 uur
Debatronde
Maak uw keuze uit 3 verschillende debatten
Debat 2.1 - Inzet van familie en mantelzorgers, vrijwilligers en/of professionals? Een debat met aandacht voor de volgende vragen: In welke mate kan dagbesteding door familie, mantelzorgers of vrijwilligers worden gedaan? Waar liggen de grenzen in verantwoordelijkheid? Kies je voor betrekken van de mantelzorger of juist voor respijtzorg? Is dagbesteding geen vak apart? Debatleider: Jeroen Meeder Debat 2.2 - Mengen cliëntgroepen Een debat met aandacht voor de volgende vragen: Is het mogelijk om mensen met dementie, downsyndroom en psychiatrische problematiek te mengen in dagbesteding/dagbehandeling? Wat zijn risico’s? Wat kan dat opleveren? Debatleider: Gerke de Boer Debat 2.3 - Ontschotten van dagbehandeling en activiteiten Een debat met aandacht voor de volgende vragen: Moeten we de verschillende voorzieningen ontschotten? Is verhuizing van mensen met dementie, naar mate de dementie vordert, te voorkomen? Is dit wenselijk en mogelijk? Debatleider: Ruud Dirkse 15:25 uur
Koffie-/theepauze
15:45 uur
Middagsessies
Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie
16:45 uur
Netwerkborrel
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Maak uw keuze uit 5 verschillende sessies
Burgerinitiatief en zelforganisatie Speerpunten en toekomstscenario’s dagvoorzieningen Collectieve dagvoorzieningen versus regie bij de cliënt Co-creatie en dagactiviteiten in de wijk Hoe zet ik een project of dagvoorziening op?
5
Ochtendsessies
Sessie 1.1
tienetwerk in Delft. In Den Haag wordt al 25 jaar succesvol gewerkt met buddy’s. Eén op één ondersteuning door een professioneel getrainde vrijwilliger. Het buddyprogramma voor mensen met dementie is onlangs geactualiseerd. Hoe is het mogelijk om vanuit de Wmo individuele activiteiten/ondersteuning aan te bieden? Hoe worden vrijwilligers betrokken? Wat zijn de resultaten? Annechien Siebelt, coördinator Buddynetwerk Den Haag en Kristien Litjens, coördinator bezoekdienst Delft
Ontmoetingscentra in Den Haag De Gemeente Den Haag heeft een duidelijke keuze gemaakt voor nieuwe initiatieven, waarbij het VUmodel voor ontmoetingscentra het uitgangspunt was. Afgelopen periode zijn in alle wijken van Den Haag nieuwe ontmoetingscentra dementie geopend of zijn forse stappen gezet richting ontmoetingscentra. Het totaal aantal ontmoetingscentra in Den Haag komt hiermee uit op 14. Ook is er recentelijk een geheugenmuseum geopend, eveneens met een actieve rol van de gemeente. In deze workshop licht de gemeente haar keuzes toe en geeft een betrokken programmacoördinator aan hoe de opzet van een nieuw ontmoetingscentrum werd aangepakt. Riëlette van Leuven, beleidsmedewerker gemeente Den Haag en een vertegenwoordiger van een ontmoetingscentrum uit Den Haag
Sessie 1.4
Cultuurspecifieke dagvoorzieningen
Sessie 1.2
Odensehuis, laagdrempelig centrum in de wijk In het Odensehuis wordt niks aangeboden, maar staat de vraag van mensen met dementie en hun mantelzorgers centraal. Mensen kunnen makkelijk binnenlopen. Dit concept is ontwikkeld in Denemarken en inmiddels zijn ook in Nederland meerdere Odensehuizen geopend en in voorbereiding. Alle activiteiten in het Odensehuis worden georganiseerd door de deelnemers (licht dementerende ouderen), partners en/of familie, vrijwilligers en buurtbewoners. Er is één betaalde coördinator die ondersteuning en informatie kan bieden. Het Odensehuis wil een thuis zijn, zonder al teveel regels, laagdrempelig en zonder toegang op basis van doorverwijzing. Hoe kan de buurtfunctie, met het oog op de Wmo 2015, behouden blijven? Een sessie over de formule en een doorkijkje naar de toekomst. Margo Langedijk, coördinator Odensehuis Amsterdam Sessie 1.3
Bezoekdienst en individuele activiteiten In Delft heeft de afdeling van Alzheimer Nederland een bezoekdienst voor mensen met dementie opgezet. Vrijwilligers bezoeken mensen met dementie en trekken er met hen desgewenst op uit. De bezoekdienst werkt nauw samen met het demen-
6
Mensen met een andere culturele achtergrond zijn veelal ondervertegenwoordigd in de traditionele dagvoorzieningen. Waarom is deze groep minder in beeld en welke rol speelt voorlichting hierbij? Turken, Marokkanen, Surinamers en vele andere ‘medelanders’ hebben soms hele andere normen en waarden rond de omgang met dementie. In diverse steden heeft men reeds ervaring met dagvoorziening speciaal voor allochtonen. In de aanloop naar de Wmo in 2015 is het de vraag of het wenselijk is om cultuurspecifieke dagactiviteiten aan te bieden of kunnen groepen toch worden gemengd? Hoe zorgen wij ervoor dat deze groepen in beeld blijven bij hulpverleners, om overbelasting van de mantelzorgers te voorkomen? Een sessie over het opzetten van cultuurspecifieke dagvoorzieningen in groter en kleinere gemeenten. Deniz Özkanli, initiator vernieuwende initiatieven dagvoorzieningen en multiculturele dementiezorg Sessie 1.5
DemenTalent Mensen met dementie worden als vrijwilliger weer actief in de maatschappij. Dat gebeurt onder andere bij Radio Kootwijk - het monumentale zendstation middenin de natuur bij Apeldoorn. De vrijwilligers met dementie verrichten uiteenlopende werkzaamheden: werken in de natuur, catering bij evenementen, onderhoud van gebouwen, e.d. Deelnemers voelen zich weer nuttig, maar hebben ook baat bij de veiligheid van de groep en het lotgenotencontact. Een gezamenlijk project van Staatsbosbeheer en de Zorggroep Apeldoorn. Inmiddels zijn elders in het land diverse andere DemenTalent-projecten in voorbereiding. Daphne Mensink, initiatiefneemster DemenTalent en Leen Sneeuw, vrijwilliger met dementie
Middagsessies
Sessie 3.1
Burgerinitiatief en zelforganisatie Burgers als medevormgever van dagactiviteiten, ook wel zelforganisatie. Interessant voor gemeenten die samenredzaamheid en organisatiekracht van burgers willen aanspreken. In de gemeente Peel en Maas is een dorpsdagvoorziening opgezet voor kwetsbare inwoners, waaronder mensen met dementie. Maatschappelijke participatie, zelfredzaamheid en behoud van de regievoering over het eigen leven vormen de uitgangspunten. Kenmerkend is dat de dagvoorziening voor en door dorpsbewoners is opgezet en wordt beheerd in een speciaal opgerichte stichting. Zij krijgen de financiële middelen rechtstreeks van het zorgkantoor en de gemeente en kopen zelf professionele hulp in waar nodig. Schotten tussen de financiële regelingen zijn daarmee weggenomen. Deelnemers krijgen een persoonlijk arrangement, gebaseerd op wat de burger nodig heeft, wenst en zelf nog kan. Een inleiding over deze vorm van dagvoorzieningen met aandacht voor de speciale rol van de gemeente. Toos Manders, voorzitter Stichting Dorpsdagvoorziening Grashoek en Ron Genders, programmaregisseur en beleidsmedewerker Woningbouw & Zorg gemeente Peel en Maas Sessie 3.2
Speerpunten en toekomstscenario’s dagvoorzieningen Welke mogelijke toekomstscenario’s ziet u in uw gemeente als het gaat om dagvoorzieningen voor mensen met dementie? Wat zijn de speerpunten voor uw eigen organisatie, als het gaat om toekomstbestendige dagvoorzieningen? De stuurgroep Zorgketens Dementie Amsterdam heeft in 2013 het aanbod en gebruik van dagvoorzieningen reeds in kaart gebracht en op basis daarvan een aantal toekomstscenario’s op een rij gezet. Tijdens deze inspiratiesessie gaat u out of the box op zoek naar de belangrijkste punten om zelf mee aan de slag te gaan en wordt een toelichting gegeven op aanbevelingen van de stuurgroep aan de gemeente Amsterdam, zorgverzekeraar en zorgkantoor. Iris Luijendijk, bestuurder Stichting Mantelzorg en Dementie, lid voormalige stuurgroep Zorgketens Dementie Amsterdam en Lisette Schiltmans, beleidsmedewerker Maatschappelijke Ontwikkeling, Stadsdeel Oost gemeente Amsterdam Sessie 3.3
Collectieve dagvoorzieningen versus regie bij de cliënt Bij Archipel in Eindhoven stelt de cliënt met dementie zelf zijn eigen dagbestedingsarrangement samen.
7
Er is een groot aanbod van activiteiten, ook buitenshuis, dat steeds weer wordt aangepast op basis van vragen van cliënten. Vanaf 2015 zijn de gemeente verantwoordelijk voor de dagvoorzieningen. Veel gemeenten zullen bij de organisatie van collectieve dagvoorzieningen kiezen voor een aanbestedingsvorm, wat de gemeente als regievoerder in de hand zal werken. Terwijl de Wmo juist uitgaat van de principes van eigen kracht, zelfregie en zelfredzaamheid. Maatwerk en alleen ondersteuning indien nodig. Cliënt in regie, hoe is het mogelijk vanuit de Wmo 2015? Hoe kan de gemeente dagvoorzieningen aanbieden gericht op de individuele wensen? Een inspiratiesessie onder leiding van een koploper gemeente en aanbieder van dagactiviteiten. Hans Hendriks, programmamanager Cliënt in Regie Archipel Zorggroep en Inge Scherpenzeel, beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling gemeente Best Sessie 3.4
Co-creatie en dagactiviteiten in de wijk Participatiesamenleving, Burgerkracht en Iedereen doet mee zijn de beleidstopics van dit moment. Dit geldt ook voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Hoe zorg je er voor dat alle partijen en personen die bij de invulling hiervan nodig zijn, ook daadwerkelijk mee gaan doen? Op een manier waar je wat aan hebt? In deze sessie geven wij een kijkje in de keuken van co-creatie. Hoe organiseer je een open dialoog waaraan iedereen gelijkwaardig deel neemt? Waarom is dat zo belangrijk? En hoe kom je dan uit bij tastbare resultaten? U gaat tijdens de sessie zelf aan de slag. Samen bespreken we vervolgens de noodzaak van co-creatie, verschillende vormen en praktijkvoorbeelden. Harm van Dijk, partner Van Harthe centrum voor CoCreatie Sessie 3.5
Hoe zet ik een project of dagvoorziening op? Er zijn veel specifieke doelgroepen met dementie te onderscheiden. De vraag is vaak of er ook voor deze groepen een speciale dagvoorzieningen kan worden opgezet, bijvoorbeeld; alleen voor mannen, hoger opgeleiden, jonge mensen met dementie of verstandelijk beperkte mensen met dementie. In deze doe-sessie staat het opzetten van nieuwe initiatieven centraal. Hoe gaat dat? Voor wie doe ik dat? Met wie werk ik dan samen? Deelnemers aan deze workshop gaan naar buiten met hun eigen plan op hoofdlijnen. Mede geïnspireerd op input van andere deelnemers aan deze workshop. Ruud Dirkse, directeur Zorginnovatiebureau DAZ
Afzenders
StudieArena
Amsterdam Center on Aging (ACA)
StudieArena organiseert in eigen beheer en geheel onafhankelijk congressen, studiedagen en werkconferenties op het terrein van Zorg, Welzijn en Wonen. StudieArena heeft tot doel het samenbrengen van bestuurders, beleidsmakers, managers en zorg en welzijnsmedewerkers in de langdurende zorg, met als motto: kennismaken is kennisdelen. Meer informatie: www.studiearena.nl
Het ACA is een interdisciplinaire universitaire werkgroep bestaande uit onderzoekers uit ongeveer 13 groepen binnen de Vrije Universiteit en het VU medisch centrum die onderzoek onder ouderen uitvoeren. Meer informatie: www.vumc.nl/afdelingen/ Amsterdam-Center-on-Aging
Zorginnovatiebureau DAZ
Alzheimer Nederland
DAZ is een zorginnovatiebureau dat zich helemaal heeft gespecialiseerd in de processen rond zorgvernieuwing. DAZ coördineert en faciliteert o.a. de landelijke uitrol van het project DemenTalent. De filosofie achter deze coördinatie is dat DemenTalent-projecten geheel zelfstandig op lokaal niveau draaien, gedragen door lokale organisaties met lokale projectleiding. Interesse voor een DemenTalent project bij u in de regio? Neem dan contact met ons op. Meer informatie: www.dementalent.nl en www.modernedementiezorg.nl
Alzheimer Nederland - Alzheimer Nederland zet zich al bijna 25 jaar in voor mensen met dementie. Wij willen met ons werk bijdragen aan een betere kwaliteit van leven voor mensen met dementie en hun naaste omgeving. Alzheimer Nederland is zowel een fonds als een patiëntenbelangenorganisatie. Dit betekent dat wij opkomen voor de belangen van mensen met dementie en als fondsenwerver geld inzamelen. Het geld dat Alzheimer Nederland ophaalt, besteden we aan het subsidiëren van wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, ondersteuning en belangenbehartiging. Meer informatie: www.alzheimer-nederland.nl, www.alzheimer-nederland.nl/gemeenten en www.alzheimer-nederland/dementievriendelijk
8
I n fo r m a t i e
Datum: Locatie: Deelnamekosten:
30 juni 2014 ’t Spant! in Bussum € 330,- p.p.
De genoemde bedragen zijn inclusief reader, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en exclusief 21% BTW.
Organisatie StudieArena en zorginnovatiebureau DAZ met medewerking van o.a. het Amsterdam Center on Aging (VUmc-VU) en Alzheimer Nederland.
Doelgroepen Het congresprogramma is in het bijzonder bestemd voor: beleidsambtenaren van gemeenten en managers van zorg- en welzijnsorganisaties die actief zijn met dagbesteding voor mensen met dementie. Medewerkers en (locatie-) managers dagopvang, dagbehandeling en dagbesteding en casemanagers dementie en ketenregisseurs. Het programma is interessant voor alle medewerkers die zich inzetten voor de zorg en het verbeteren van het welzijn van kwetsbare doelgroepen waaronder mensen met dementie en hun directe omgeving.
Inschrijven
Annuleringsvoorwaarden U kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan € 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen.
Twitter @studiearena - #dagvoorziening Twitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #dagvoorziening. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om dagvoorzieningen voor mensen met dementie.
LinkedIn In onze LinkedIn groep ‘Moderne Dementiezorg’ kunt u voorafgaand aan het congres reeds kennismaken en kennisdelen. Discussieer mee en laat u inspireren door vernieuwende praktijkvoorbeelden en actueel wetenschappelijk onderzoek.
Facebook StudieArena is ook actief op Facebook: www.facebook.com/StudieArena. Hier treft u inspirerende informatie over de thema’s die ons bezighouden.
U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post.
Contact T 035 - 5394005 F 035 - 8875024
[email protected] www.studiearena.nl
Inschrijven: www.studiearena.nl
Twitter mee: #dagvoorziening
Ontwerp: Van Lint in vorm / 8044
Oostergracht 13-15 3763 LX Soest Postbus 3289 3760 DG Soest
