De weg naar zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie ‘begeleidingsprogramma voor organisaties die zorg leveren aan mensen met dementie’
Context Het aanbieden van welzijn, dagbesteding of zingevingactiviteiten staat in de hedendaagse ouderenzorg onder druk. Indicaties laten niet al te veel “ruimte” om een zinvolle dagbesteding te integreren in het zorgproces, en in toenemende mate worden kleinschalige voorzieningen gerealiseerd die gezien hun beperkte omvang geen of weinig middelen genereren voor dit onderdeel van de verwachte zorgverlening. Omgaan met het spanningsveld tussen de eigen wens (zorgvisie), de verwachting van de klant, en de realiteit voor wat betreft de beschikbaarheid van middelen vraagt om een creatieve, oplossingsgerichte opstelling van organisaties en medewerkers.
Indicatie, budget, middelen
Wens / visie “belofte”
Verwachtingen behoeften cliënt
WAT? Praktijkprobleem
HOE? IMPLEMENTATIE
Programma: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Doet recht aan de eigen organisatie Biedt visie op dagbesteding / zingeving / welzijn Biedt deskundigheidsbevordering Biedt kader voor communicatie Biedt ondersteuning/begeleiding “on the job” Vergoot het zelforganiserend vermogen van medewerkers
Uitgangspunten De uitgangspunten die wij als basis gebruiken voor de ondersteuning aan organisaties die willen werken aan of nadenken over zinvolle dagbesteding, zingeving en welzijn van mensen met dementie zijn: 1.
2.
3.
4.
5.
6.
Het bieden van ondersteuning aan cliënten ten behoeve van de dagbesteding moet bij zowel de cliënt als de organisatie passen. Natuurlijk is het uitgangspunt de wens / behoefte van de cliënt. Echter de organisatie kent overbrugbare en structurele beperkingen daar waar het gaat om het beantwoorden aan deze behoeften. Er wordt derhalve gestreefd naar een balans tussen wensen, mogelijkheden en capaciteiten. Het inspelen op behoeften en vragen van cliënten vraagt een creatieve en open houding van medewerkers. Om een dergelijke houding aan te nemen heeft de medewerker behoefte aan zekerheden. Het formuleren van kaders waarbinnen de eigen regie van medewerkers geldt, werkt hier ondersteunend aan. Verwachtingen en realiteit kunnen uit elkaar liggen! Er bestaan zowel bij cliënten en mantelzorgers als bij medewerkers verwachtingen. Het is van belang deze verwachtingen te beschouwen in relatie tot de haalbare realiteit. Verwachtingen managen is daarbij cruciaal en een taak die met name binnen het primaire proces wordt uitgevoerd. Zinvolle dagbesteding betekent niet een 24uurs vermaakservice. De “normale” activiteiten die passen bij het leven; koffie drinken, maaltijden maar ook de ADL, zijn met, soms geringe, aanpassingen te benoemen aan zingevend. (Quality time) Kennis door middel van trainingsbijeenkomsten aanbieden verliest op den duur de effecten die worden nagestreefd. Implementatie en vertaling van de kennis in de dagelijkse praktijk is noodzakelijk om te komen tot optimale borging. De vier stappen methode; “meten-weten-willen-doen”, helpt medewerkers zelfstandig keuzes te kunnen maken tijdens hun werkzaamheden. Gedrag van mensen wordt bepaald door de gelijktijdige aanwezigheid van motivatie, kennis en vaardigheden, en de juiste context / omstandigheden. Bij het ontbreken van één van deze elementen zal gedrag of gedragsverandering niet plaatsvinden. In onze aanpak staan deze drie elementen dan ook centraal.
Het programma MutaMelior en Ideon dementieprofessionals hebben een programma ontwikkeld dat organisaties die zorg bieden aan mensen met dementie helpt binnen bestaande kaders het optimale te bereiken daar waar het gaat om het organiseren van activiteiten ten behoeve van het welzijn van cliënten. Een vraaggericht welzijnsaanbod dus. In gezamenlijkheid zoeken wij naar de mogelijkheden zonder dat hiervoor de organisatie op grote schaal dient te veranderen. Het programma doet dus recht aan de organisatie. Medewerkers verwerven inzicht in dementie als ziektebeeld en krijgen handvatten aangereikt waarmee zij (direct) in de praktijk effectiever zullen zijn. Zij leren de behoeften van mensen met dementie in het kader van welzijn en welbevinden in te schatten en te integreren in hun werk. Tevens leren zij hoe om te gaan met verwachtingen van cliënten/mantelzorgers in relatie tot de haalbare situatie op de afdeling. Medewerkers worden zich bewust van de eigen mogelijkheden en focussen minder op de onmogelijkheden. Vanuit deze positie kunnen zij op zoek gaan naar het succes in het werk. Ten behoeve hiervan wordt met leidinggevenden maar ook met collega’s en mantelzorgers gecommuniceerd. Ideon en MutaMelior bieden geen “hit and run” programma. Ons streven is een blijvende verandering teweeg te brengen die op basis van enthousiasme en succes geborgd wordt in de bestaande organisatie. Vandaar dat er naast bijeenkomsten ook coaching en begeleiding “on the job” in het programma is opgenomen. Doelstelling programma: medewerkers van de organisatie zijn in staat binnen (heroverwogen) kaders optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden en capaciteiten die nodig zijn om te komen tot een passend aanbod ten behoeve van een zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie. Planning programma: Als start van het programma worden 6 bijeenkomsten georganiseerd.
3 bijeenkomsten zijn bestemd voor uitvoerende medewerkers.
In deze bijeenkomst staat het inventariseren van de bestaande situatie centraal. Hoe organiseert men nu het welzijn? Vanuit welke visie werkt men in deze? Wat gebeurt er al binnen de organisatie? Wat vinden medewerkers moeilijk en wat gaat hen makkelijk af? en Welke ondersteuning hebben zij nodig? Op basis van deze situatie wordt “op maat” een onderwijsaanbod ingevlochten. Op basis van de vastgestelde bestaande situatie worden haalbare doelstellingen geformuleerd. 2 bijeenkomsten zijn bestemd voor middenkader.
Veranderen van de basis kan immers alleen wanneer er een goede verbinding bestaat met de aansturende organisatielaag. Met het middenkader wordt vooral ingezoomd op hoe medewerkers te motiveren en te stimuleren. Hoe biedt je ruimte zonder de controle te verliezen? En welke sturingsinstrumenten zijn er?
1 bijeenkomst is een gezamenlijke.
Middenkader en uitvoerenden stellen “met en naast” elkaar een plan van aanpak op dat zal leiden tot een significante verbetering op het gebied van welzijn voor bewoners. Uitvoering begeleidingsprogramma Het plan van aanpak kent een maximale doorlooptijd van 6 maanden. Tijdens deze periode is om de week één van de trainers voor de periode van 4 uur aanwezig in de organisatie om voortgang te bewaken, te evalueren, eventueel te ondersteunen bij noodzakelijke bijsturing of gewoon als vraagbaak.
Aan het einde van de periode van 6 maanden zal door de projectgroep een (interne) presentatie worden voorbereid ten behoeve van directie, raad van toezicht, collega’s en cliëntenraad. Tijdens dit mini-symposium zullen Ideon en MutaMelior aanbevelingen doen aan de organisatie op basis van hun ervaringen tijdens dit programma. Totale inzet MutaMelior/Ideon Intakegesprek en verwerking 6 bijeenkomsten begeleiding tijdens plan van aanpak Slotpresentatie administratie
1 dagdeel 6 dagdelen 12 dagdelen 2 dagdelen 1 dagdeel
Totaal
22 dagdelen
Prijs per dagdeel Totaal
€400,= €8800,=
Over dit bedrag wordt geen BTW in rekening gebracht.
Wie is MutaMelior
MutaMelior, “advies en begeleiding van transformaties in Zorg & Welzijn” is een initiatief van Chris van Vlijmen. Vanaf 1984 heeft hij op operationeel en tactisch niveau vele ontwikkelingen binnen de dagbesteding en het welzijn voor ouderen met dementie geïnitieerd, aangestuurd en geïmplementeerd. Sinds 2008 helpt MutaMelior als zelfstandige onderneming woon-zorgorganisaties in hún innovaties en veranderprocessen. Hierbij coacht Chris van Vlijmen als projectleider en sparringpartner de medewerkers en managers “op de vloer” om hun nieuw welzijns- en welbevindenconcept naar een concrete denk –en werkwijze te vertalen. Door alle betrokkenen in dit proces enthousiast en medeverantwoordelijk te maken wordt deze (nieuwe) manier van werken geborgd. www.mutamelior.nl
[email protected] 06 27167973
Wie is Ideon
Ideon is een kenniscentrum op het gebied van dementie. Op initiatief van een aantal ouderenzorgorganisaties werd Stichting Ideon in 2009 opgericht met als doel het beschikbaar, vindbaar en toepasbaar maken van kennis voor mensen die werken met en voor mensen met dementie. Door medewerkers en vrijwilligers te ondersteunen met toepasbare kennis draagt Ideon bij aan enerzijds de kwaliteit van de zorgverlening aan mensen met dementie en anderzijds aan het herstel van trots van hen die dagelijks werken in de zorg aan mensen met dementie. Om haar doelen te bereiken werkt Ideon samen met de volgende organisaties: Alzheimer-Nederland, Vilans, afdeling ouderengeneeskunde VU Amsterdam en het Dementia Services Development Centre van de universiteit van Stirling (Schotland). Naast deze formele partners werkt Ideon, op projectbasis of op deelgebieden samen met verschillende organisaties. Ideon is gevestigd in Bilthoven. www.ideon-dementie.nl
[email protected] 030 2296051 / 06 43353815
