Leidinggevenden die Nieuwtestamentisch sturen, elkaar steunen en samen werken
door Henk Troost
Leidinggevenden die Nieuwtestamentisch sturen, elkaar steunen en samen werken Als vervolg op ‘Nieuwtestamentisch leiderschap in onze kerken’ bespreek ik in dit boekwerkje: teamwerking, de aanstelling als leidinggevende en de afspraken rond profiel- en taakomschrijving en opvolgingsgesprekken. De thema’s en vragen meer concreet:
In de vroegchristelijke kerk waren er 2 invloedsgroepen om de kerk te sturen en te steunen De taken van ‘de 5’ en de taken van de episkopoi/presbuteroi en de diaken De meerwaarde die ‘de 5’ kunnen hebben voor de plaatselijke kerk en haar leiders Wat zou leidinggevende teams van Pinksterkerken moeten kenmerken? Wat moet je doen als kerk om zo concreet mogelijk op het doel af te gaan dat Jezus voor Zijn gemeente heeft? Wie komen in aanmerking voor een officiële taak in de gemeente? Wie stel je aan als opziener/oudste en wie als diaken? Voor welke doelgroepen en doelgebieden stel je iemand officieel aan? Wat is de meerwaarde van een profiel- en taakomschrijving voor iemand die officieel een taak vervult in de kerk? Wat gaat er concreet vooraf aan het moment waarop je iemand aanstelt of voorstelt? Voor hoe lang vragen we iemand een taak te doen? En:Welke waarde hebben opvolgingsgesprekken en hoe verlopen die? Medewerker zijn in de kerk, mede- of eindverantwoordelijke zijn in de kerk, diaken/coördinator zijn in de kerk Welke (hedendaagse) benamingen vertalen de nieuwtestamentische functies op de meest juiste én meest begrijpbare manier? Lijst met doelgebieden, groepen, taken en praktische zaken Hoe staat een kerk, die een nieuwtestamentische kerk wil zijn, er tegenover om alle leidinggevende posities open te stellen voor zowel mannen als vrouwen? ‘Door gebrek aan visie gaat het volk ten onder, een keur van raadgevers brengt het tot bloei’ (Spreuken 11:14)
2
Leidinggevenden die Nieuwtestamentisch sturen, elkaar steunen en samen werken In de vroegchristelijke kerk waren er 2 invloedsgroepen om de kerk te sturen en te steunen: -
De door Jezus aan zijn lichaam gegeven apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraren (ik noem ze hierna: de 5!) De door apostelen en andere bedieningen aangestelde opzieners/oudsten en diakenen
De focus ligt bij alle leidersvormen op dienen en dienaar zijn. De vormen zijn nooit bedoeld geweest om een hiërarchie te maken, maar om in een kleinere of grotere cirkel mensen te dienen. De 5 zijn er voor alle kerken en de aangestelde teams voor de plaatselijke kerken. Bij de 5 hoort het woord toerusting, bij de opzieners/oudsten/voorgangers in de eerste plaats het woord opvoeding en bij de diakenen in de eerste plaats ondersteunend leiderschap en doelgericht werk. Intermezzo Jan van der Linden en Ronald van der Molen schrijven in hun boek ‘Metamorfose’, dat in het voorjaar van 2010 uitkomt, hoe je op twee manieren naar je omgeving kunt kijken. Oftewel met de houding ‘Wat zit er in voor mij?’, oftewel met de houding ‘Wat zit er in mij voor de ander? Een citaat over dienstbaarheid uit hun boek: ‘Een dienend mens denkt niet minder over zichzelf, hij denkt minder aan zichzelf’.
De taken van ‘de 5’ en de taken van de episkopoi/presbuteroi en de diaken De taken van de 5 Het doel van de 5 is volgens Efeze 4:12 en13 ‘toerusten voor het werk ten dienste van Jezus’ en ‘samen komen tot een eenheid door ons geloof en door onze kennis van de Zoon van God’.De apostel is de gezondene met de fundamentele opdracht het mysterie van het goede nieuws over Jezus te openbaren (Efeziërs 6:19). De apostel én de profeet zullen altijd alle aspecten van Gods Koninkrijk benadrukken, want zij zijn fundamentleggers van al hetgeen in Jezus is Vervolgens is het beeld van de hand verhelderend om te onthouden welke accenten ‘de 5’ leggen. De apostel is de duim die naar boven wijst als je begrijpt waar het in het evangelie echt om gaat; de profeet is de wijsvinger, wijzend naar zonde en rechtvaardigheid; de evangelist is de middenvinger die het verst naar buiten reikt, zich uitstrekkend naar het verlorene; de herder is de ringvinger, altijd gericht op het innerlijk welzijn van het lichaam van Jezus; en de leraar is de pink omdat je met die vinger het beste in je oor kunt en de leraar je leert om het Woord van God beter te horen.
3
De taken van de episkopoi/presbuteroi Het begrip opziener voor episkopos is niet alleen een letterlijke vertaling uit het Grieks, maar geeft ook goed weer wat de taak is van iemand met deze functie: zien en toezicht houden. Er is echter nog iets heel belangrijk. Het gaat hier ook om iemand die ‘omziet naar’ met de betekenis ‘zorg besteedt aan’. Bij de episkopos in de vroegchristelijke kerk is daarbij de focus, de scope op de zielen van mensen, want Jezus is de episkopos van onze zielen. Presbuteroi zijn oudere en/of gerespecteerde mensen, al dan niet in een officiële functie. In de kerk te Jeruzalem hadden de oudsten samen met de apostelen de leiding. We lezen over oudsten dat zij leiding gaven, predikten en onderwezen. In Jakobus 5:14 lezen we dat zij ook de taak hadden om naar zieken te gaan, voor hen te bidden en hen met olie te zalven. Hun algemene opdracht was ‘voor de gemeente van God zorgen’. Het is daarbij goed mogelijk, dat ook weduwen en oudere vrouwen in aanmerking kwamen voor de officiële functie van oudste. De taken van de diaken Het ligt voor de hand aan te nemen dat Paulus het ondersteunend leiderschap van zijn medewerkers transponeert naar de lokale kerk als hij aan Timoteüs schrijft over opzieners en ‘ook een diaken’ (1 Tim. 3). Een definitie van diakonoi: leiders die hun dienst goed verrichten (zie 1 Tim.3:13). Taken van de diakonos : - onderwijs en prediking (dit zal Timoteüs volgens Paulus tot een goede diakonos maken; 1 Tim.4:6); - evangelisatie (zo vervult Timoteüs volgens Paulus zijn dienende taak, zijn diakonia; 2 Tim.4:5); pastoraat (Febe was volgens Paulus diakonos en prostatis, dit betekent beschermster: ‘ze is velen tot steun geweest’; Rom 16:1); Wat is volgens Paulus fundamenteel voor elke dienaar van God? Een dienaar van God moet voor zijn taak berekend zijn en voor elk goed doel volledig toegerust (2 Tim.3:17). Welke taken vervulde de diaken dus in het gemeenteleven? Die taken waarvoor hij of zij nodig was en waarvoor hij of zij toegerust was. De meerwaarde die ‘de 5’ kunnen hebben voor de plaatselijke kerk en haar leiders De vraag die de 5 zichzelf voortdurend moeten stellen is: ‘Wat zit er in mij voor de leiders van die plaatselijke kerk waarvoor zij zorgen en die zij moeten opvoeden?’ Elk van de 5 mag vanuit de gave die hij/zij is, plaatselijke en potentiële leiders helpen om hun gaven, talenten, bekwaamheden, taken en identiteit te ontdekken. Intermezzo Op basis van: Je kunt slechts geven wat je hebt ontvangen, schrijft Walter Trobisch ‘Wie zichzelf niet bemint is een egoïst. Hij of zij moet noodzakelijkerwijs een egoïst worden omdat hij niet zeker is van zijn identiteit en is daarom steeds bezig zichzelf te zoeken. Voortdurend verdiept in zichzelf wordt hij egocentrisch.’
Wat zou jij graag ontvangen? Vertel het aan de Heer! En: Wat is er in jou om te geven?
4
De leiders van een plaatselijke kerk hebben als taak ‘de 5’ vervolgens te ‘vertalen’ naar degenen voor wie zij mogen zorgen en die zij moeten opvoeden. De toerusting door de apostel zal de leider helpen om alle aspecten van het gemeenteleven in het oog te houden en tegelijkertijd te focussen op wat echt belangrijk is. De toerusting door de profeet heeft onder andere het aspect dat het de leider in staat stelt iemand terzijde te staan bij het zich bekwamen in het profeteren en onder invloed van die toerusting zal hij stimuleren om meer geestelijke gaven te gebruiken. Door de leraar zal hij de gave van het onderwijzen herkennen en stimuleren. Door de herder de gave om bijstand te verlenen, te troosten of barmhartig te zijn. Door de evangelist zal de leider ook zelf evangeliseren en door zijn voorbeeld zal de gemeente het ook doen Door het voorbeeld van de apostel én de profeet om zichzelf helemaal weg te geven aan Jezus en Zijn kerk, zullen de leider en de gemeente dat ook doen. Bedieningen kunnen natuurlijk ook door de lokale leiders gevraagd worden om de plaatselijke kerk rechtstreeks te dienen. De lokale leiders hebben daarbij de verantwoordelijkheid om te zien wat de gemeente op een bepaald moment in het bijzonder nodig heeft en erop te letten dat er een evenwichtige invloed is van alle bedieningen. Zij willen daarbij ook de nodige bescherming bieden. Dit is ook hun taak, zo blijkt door de vergelijking in de Bijbel van leiders met ouders, herders en goede beheerders.
Wat zou leidinggevende teams van Pinksterkerken moeten kenmerken? Een Christusgeoriënteerde visie, waarbij Jezus de maatstaf is van al ons handelen Een door de Heilige Geest geïnspireerde opvoeding, gekenmerkt door ‘aanvuren, bemoedigen en corrigeren’ Een vanuit het Vaderhart gekregen bewogenheid met het oog op de wereld en met hart voor Zijn kinderen Een doorleefde kennis van het Woord van God Een op het lichaam van Christus gericht denken, gekenmerkt door een ‘wij’ gerichte houding Intermezzo ‘Door gebrek aan visie gaat het volk ten onder, een keur van raadgevers brengt het tot bloei’ (Spreuken 11:14) Daarvoor is ook een goede TEAM spirit nodig, die wordt gekenmerkt door: Trouw, Eigenheid, Afhankelijkheid en Motivatie En: een intens verlangen om te groeien en bloeien, gekenmerkt door een ‘hartstochtelijk geloofsleven’, ‘liefdevolle relaties’, ‘toerustend leiderschap (in samenwerking met de 5)’, ‘gavengerichte taakvervulling’, ‘doelmatige structuren’, ‘inspirerende samenkomsten’, ‘florerende huisgroepen’ en ‘behoeftegerichte evangelisatie’ Deze opsomming van kenmerken kun je natuurlijk nog aanvullen en concreet, praktisch maken. Om over na te denken en samen te praten: ‘Waarover wordt, in het leidinggevend team waar jij deel van uitmaakt, wel eens een flinke boom opgezet?’
5
Wat moet je doen als kerk om zo concreet mogelijk op het doel af te gaan dat Jezus voor Zijn gemeente heeft? Door de opdrachten en geboden van Jezus als uitgangspunt te nemen voor al je doen en laten. Zijn doel is dat er in de kerk geleefd wordt vanuit het gebod van de liefde en de opdracht om discipelen te maken. In het doelgericht gemeentemodel kiest men dan voor 5 doelen die gekoppeld zijn aan dit gebod en deze opdracht. Het gebod van de liefde wordt concreet door gemeenschap te zijn met elkaar en God te aanbidden. De opdracht om discipelen te maken wordt concreet in dienstbaarheid, onderwijs en evangelisatie. Het gebod en de opdracht gelden daarbij voor de kerk als geheel en voor iedereen persoonlijk. Het gebod van de liefde zegt ons ‘GA’ voor de gemeenschap en de aanbidding. In de grote opdracht horen we ‘DOE’ voort met dienstbaar zijn, onderwijzen en evangeliseren. Toegewijde christenen vragen zich in te zetten voor één van de doelen. We moeten daarbij bedenken dat op zeker moment leiders van de plaatselijke kerk hetzelfde overkomt als de apostelen toen hen verweten werd dat ze bepaalde mensen aan het verwaarlozen waren. Dit gebeurde al heel snel en het is wellicht daarom dat Paulus bij de start van een kerk al opdraagt om oudsten én diakenen aan te stellen. In het bezig zijn met mensen om hen te onderwijzen en voor hen te bidden, ontdekken opzieners/oudsten heel snel dat de zorg voor mensen veel meer inhoudt dan onderwijs en gebed. Wat is het dan een zegen dat er meteen al andere leiders, diakenen, zijn die zich inzetten voor een specifiek doel en opkomen voor dat doel. Is het een luxe voor een kerk dat een leider zich alleen maar inzet voor evangelisatie, of alleen maar voor onderwijs, of alleen maar voor aanbidding, of alleen maar voor dienstbaarheid, of alleen maar voor gemeenschap? Dat is een zegen, ook voor de gemeenteleden die zich dan samen met die leider kunnen gaan inzetten voor dat doelgebied waarvoor zij talenten en gaven hebben of zich gewoon goed in voelen. De diakenen/coördinatoren kunnen vervolgens hun specifieke doel motiveren in het leidinggevend team en in de gemeente. !!2Tim2:2 ‘Geef door aan betrouwbare mensen die…………..(vul aan)!! De hoofdvragen waarop in de 5 doelen antwoord wordt gegeven en die concreet moeten worden gemaakt in elke gemeente van de Heer zijn: ‘Wat en hoe onderwijzen wij? Hoe evangeliseren wij? Hoe dienstbaar zijn wij naar elkaar en naar de wereld? Hoe leven we met de Heer? en Hoe leven we met elkaar?’ De 5 doelen en hun leiders in relatie brengen met de 5 bedieningen. Bij de evangelist hoort evangelisatie, bij de herder de gemeenschap en bij de leraar het onderwijs, dat spreekt voor zich. De profeet en het doel aanbidding horen ook helemaal bij elkaar omdat de profeet meer dan de anderen de bovennatuurlijke gaven aanwakkert bij de christenen en hen namens God oproept tot een hoogstaande moraal oftewel aanbidding als levenswijze. De combinatie apostel en dienstbaarheid ligt ook voor de hand omdat de apostel de leider is onder de bedieningen en dus met de eerste en beste eigenschap van een leider geassocieerd moet worden: dienstbaarheid. De apostel behoort voor te gaan in de dienst aan God, dienst aan leiders en de kerk van Jezus in het algemeen. De apostel kan vanuit zijn dienstbaarheid ook zending en diaconaat motiveren.
6
Wie komen in aanmerking voor een officiële taak in de gemeente? De vragen die je daarvoor moet beantwoorden zijn: In welke mate is deze christen bekwaam voor zijn/haar opdracht? Maar zeker ook: in welke mate is dit een biddende christen, een bewogen christen, een betrouwbaar christen, een bereikbaar christen, een beschikbaar christen? Met bidden bedoel ik dat je hart op de Heer gericht is om Zijn stem te verstaan en dat je bij Hem komt zoals een kind bij zijn vader. Met bewogenheid bedoel ik dat je begaan bent met de ander zijn geestelijk en aards welzijn. Met betrouwbaar bedoel ik dat je trouw bent aan de goede keuzes die je gemaakt heb in je leven en integer met iedereen omgaat. Met bereikbaar bedoel ik niet zozeer of iemand de telefoon wel opneemt of snel terugmailt maar dat iemand aanspreekbaar en corrigeerbaar is. Met beschikbaar bedoel ik niet dat iemand te pas of te onpas moet komen aandraven, maar dat de tijd die iemand voor zijn functie heeft ook iemands prioriteit is. Om te weten of iemand aan Gods voorwaarden voor een officiële bevestiging voldoet, is het belangrijk om open gesprekken te voeren waarbij het verleden en privézaken niet uit de weg mogen worden gegaan. God is niet op zoek naar perfecte leiders met honderd procent vrucht van de Geest in hun leven, maar wel naar leiders die vrij zijn van verslavingen, die geen dingen doen waar de bijbel van zegt dat ze verkeerd zijn, die goed bekend staan in hun omgeving en een hoge moraal voor hun persoonlijk leven tot een prioriteit maken. Wie stel je aan als opziener/oudste en wie als diaken? Het eerste waar je dan aan moet denken, is dat de opziener/oudste voor de hele gemeente wordt aangesteld en een diaken voor een bepaald gebied. Je moet daarbij voor ogen houden dat iemand die voor het geheel wordt aangesteld zich richt op de relatie tussen God en mensen en de relatie tussen mensen met elkaar. Iemand die voor een bepaald doel wordt aangesteld, richt zich via zijn of haar doelgebied op die mensen die tot zijn of haar doelgebied behoren. Dat laatste betekent niet dat die leiders alleen maar taakgericht bezig moeten zijn, integendeel, elk leider is geroepen om zijn taak te doen voor en met mensen.
Voor welke doelgroepen en doelgebieden stel je iemand officieel aan? Voor de jongeren is het geen luxe om een diaken/coördinator/jongerenvoorganger voor de 0-12 jarigen en er ook één voor de 12-25 jarigen aan te stellen. Ook de ouderen zouden misschien graag een diaken voor hun doelgroep hebben. Wat de doelgebieden betreft zijn de relatie met God en de onderlinge relaties superbelangrijk. Een diaken voor aanbidding en muziek en een diaken voor pastoraat en gemeenschap zijn daarom fundamenteel voor een gemeente. Zolang die er niet zijn, zullen de voorgangers zich hier helemaal aan geven. De voorgangers hebben daarnaast de taak om er op toe te zien dat er voortgedaan wordt met dienstbaarheid, onderwijs en evangelisatie. Wanneer zij ook daarin verlicht worden door diakenen, kunnen zij zich pas echt concentreren op het geheel.
7
Een plaatselijke kerk kan er ook nog voor kiezen iemand aan te stellen met een functie die zeer taakgericht is en kan daar de benaming beheerder of beheer aan verbinden. Erastus, waarover we lezen in Romeinen 16:23, beheerde de gelden van de stad en deed dat misschien ook wel voor de Christengemeente te Rome. Het is een enorme zegen als iemand zich wil inzetten voor administratie, wettelijke aangelegenheden, boekhouding…
Wat is de meerwaarde van een profiel- en taakomschrijving voor iemand die officieel een taak vervult in de kerk? In de christengemeenten die bij BTC behoren, hebben we een documentje met de naam ‘Het profiel en de taakomschrijving van leidinggevenden en medewerkers’. Hierin staat beschreven wat wordt verwacht van hen die een taak op zich nemen en wat zij mogen verwachten van degenen die hen daarin coachen. Degenen die tot het leidinggevend team behoren, kunnen daarbij worden gespiegeld aan hetgeen de bijbel zegt over opzieners en diakenen. In gemeenten zijn er naast hen nog een aantal christenen die de verantwoordelijkheid hebben over een doelgebied of een doelgroep. In de christengemeenten spreken we dan van eind- en medeverantwoordelijken en medewerkers. Ook voor hen moet er een profiel- en taakomschrijving zijn. Hiervoor bestaan geen lijstjes in de Bijbel, dus daar moet over nagedacht worden. Je moet daarbij wel bedenken dat het verschil uitmaakt of iemand direct verantwoordelijk is voor mensen of een taak verricht. Voor de eind- en medeverantwoordelijken van de muziekgroep en voor de aanbiddingleiders geldt het profiel van een eind- en medeverantwoordelijke, voor een muzikant dat van een medewerker. Voor alle leden van het pastoraal team en alle huisgroepleiders geldt het profiel van een eind- en medeverantwoordelijke. Zo ook voor vaste predikers op zondag en voor degenen die de leiding hebben over het breken van het brood en samenkomsten officieel afsluiten. En ook voor alle eind- en medeverantwoordelijken van jongerengroepen geldt het profiel van een eind- en medeverantwoordelijke. Wat de praktische taken betreft is het niet nodig om bijv. te spreken over de eindverantwoordelijke van het geluid of de koffie. Zij kunnen ook medewerkers van de diaken/coördinator worden genoemd. Door het goede voorbeeld te geven en door coaching kunnen leidinggevenden andere christenen helpen zich dienstbaar op te stellen en te ontdekken welke gaven en talenten in het bijzonder bij hen naar voren komen. Iemand die voor het eerst de samenkomst bijwoont, valt het al snel op dat iedereen in de kerk hulpvaardig is en dikwijls beginnen ook bezoekers spontaan met het opruimen van de zaal, de koffietassen af te wassen enz. Op het moment dat iemand lid is van de gemeente, is er de mogelijkheid, maar nog zeker niet de vanzelfsprekendheid, om in een bepaald taakgebied als medewerker mee te functioneren. In de christengemeenten circuleert een lijst waarop iedereen staat aangeduid die op een bepaalde zondag meewerkt in een jongerengroep, een taak heeft in de eredienst of een taak verricht rondom de inrichting van de eredienst.
8
Wat gaat er concreet vooraf aan het moment waarop je iemand aanstelt of voorstelt? Coaching, inclusief gaventest, het ontdekken van de teamrol, … Gesprekken rond betrouwbaarheid, bekwaamheid en beschikbaarheid; Een proefperiode (die kan ingaan bij de aanstelling of die wordt gevolgd door de aanstelling)
Voor hoe lang vragen we iemand een taak te doen? En:Welke waarde hebben opvolgingsgesprekken en hoe verlopen die? Het is wijs om iemand voor een afgesproken tijd een taak toe te vertrouwen. Voor een medewerker kan dat een jaar zijn, voor een verantwoordelijke beter twee jaar omdat het zeker voor een groep beter is dat de verantwoordelijken elkaar niet te snel opvolgen. Voor hen die tot het leidinggevend team gaan behoren, zou het zelfs goed zijn hen te vragen zich te engageren voor drie of meer jaren. Gedurende die tijd vinden er opvolgingsgesprekken plaats. Het begingesprek gaat over wat er van die persoon binnen zijn/haar taak wordt verwacht, wat hij of zij aan coaching en steun mag verwachten en wat verwacht wordt met betrekking tot zijn/haar levenswandel en levenshouding. Om samen over na te denken: ‘Welke vragen stel je tijdens een opvolgingsgesprek?’ en ‘Waarover wil je zeker doorpraten?’
medewerker zijn in de kerk Wat mag een medewerker verwachten? 1. Een officiële bekendmaking bij aanvang in het leidinggevend team en een verwelkoming door de eindverantwoordelijke in jouw groep of taak 2. Regelmatige vergaderingen 3. Toezicht en evaluatie tijdens je functioneren 4. Persoonlijke aanvuring, bemoediging en zorgzaamheid 5. Een jaarplanning
Het profiel van een medewerker 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Vanaf 12 jaar Stiptheid en verantwoordelijkheidszin Aanwezig zijn in de zondagse ere- en familiedienst zoveel als mogelijk Behoren tot een huis-, jongeren- of vormingsgroep. Deelnemen aan de gebeds- en vastendagen, indien mogelijk. Houden van degenen met wie je samenwerkt en wie je dient Groeien in je identiteit
9
8. Loyaal zijn naar de eind/mede verantwoordelijke en bereid zijn tot correctie, begeleiding en evaluatie. 9. Engageren voor een bepaalde tijd (bij voorkeur 1 jaar) 10. God willen dienen 11. Bereid zijn om te werken aan eventuele verslavingen en zelf initiatief nemen om er over te praten met één van de voorgangers 12. Wanneer je een fout hebt gemaakt, je zonde aan een vertrouwenspersoon vertellen 13. Instemmen met de financiële principes van de gemeente en een vast maandelijks bedrag geven
De taakomschrijving van een medewerker 1. Regelmatig samenkomen met de eind/medeverantwoordelijke (vanaf 18 jaar) 2. De opgedragen taak uitvoeren 3. Zich houden aan de jaarplanning
eind- en/of medeverantwoordelijke zijn in de kerk Wat mag een eind/medeverantwoordelijke verwachten? 1. Een officiële bekendmaking en gebed bij aanvang en beëindiging van de verantwoordelijkheid en dat tijdens een zondagsamenkomst of visieavond 2. Regelmatige ontmoetingen om persoonlijke ervaringen te delen, te bidden, de visie praktisch te maken en te plannen (min. 1x per maand) 3. 2x per jaar een opvolgingsgesprek met de diaken/coördinator van je doelgebied over alles wat met jouw functioneren te maken heeft en het functioneren van je groep of taak 4. Coaching door de diaken/coördinator 5. Persoonlijke aanvuring, bemoediging en zorgzaamheid 6. Een budget voor je groep of taak 7. Een eventuele financiële tegemoetkoming voor vorming
Het profiel van een eind/medeverantwoordelijke 1. Vanaf 18 jaar 2. Goed rentmeester zijn over je lichaam, je huwelijk, je kinderen, je financiën, je spreken, je omgang met christenen en niet-christenen 3. Een voorbeeld in woord en daad 4. Stiptheid en verantwoordelijkheidszin 5. Aanwezig zijn in de zondagse ere- en familiedienst zoveel als mogelijk 6. Behoren tot een huis-, jongeren- of vormingsgroep. 7. Deelnemen aan de gebeds- en vastendagen, indien mogelijk. 8. Liefde en een positieve ingesteldheid naar degenen over wie je eindverantwoordelijke bent. 9. Voldoende je identiteit kennen en jezelf respecteren.
10
10. Loyaal zijn naar de diaken/coördinator en bereidheid en beschikbaarheid tot correctie, begeleiding en evaluatie 11. Engageren voor een bepaalde tijd (bij voorkeur 2 jaar) voorafgegaan door een proefperiode van een half jaar 12. Bekwaamheid om opbouwend en toekomstgericht te coachen. 13. Instemmen met de geloofsbelijdenis, visie en structuur van BTC 14. Gedoopt zijn in water en in de Heilige Geest 15. Openstaan voor de gaven van de Heilige Geest en er actief mee zijn wanneer er gelegenheid voor is 16. Vrij zijn van verslavingen en ‘gelegenheidszonden’ 17. Wanneer je een fout hebt gemaakt, je zonde aan een vertrouwenspersoon vertellen 18. Instemmen met de financiële principes van de gemeente en een vast maandelijks bedrag geven 19. Gemotiveerd zijn voor vorming en bijscholing
De taakomschrijving van een eind/medeverantwoordelijke 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Waken over de visie, missie en doelstellingen van zijn/haar deelgebied Aanwezig zijn op de BTC zegendag Waken over het toevertrouwde budget Het voorbereiden van vergaderingen Regelmatig samenkomen met de coördinator Vormingsmogelijkheden aanreiken en BTC activiteiten promoten Deelnemen aan visieavonden en gebed- en vastendriedaagsen (bij voorkeur als echtpaar) Programma’s uitzoeken en werkvormen kiezen met de medeverantwoordelijke en vervolgens uitwerken met de medewerkers 9. Erop toezien dat medewerkers alleen dan hun taak vervullen zonder aanwezigheid van de eind/medeverantwoordelijke wanneer hij/zij daarvoor voldoende bekwaam is en boven de 18 jaar 10. Een jaarthema uitwerken 11. Lijsten maken voor groepen en taken
diaken/coördinator zijn in de kerk Wat mag een diaken/coördinator verwachten? 1. Een officiële aanstelling door het leidinggevend team tijdens een zondagsamenkomst 2. Een officiële beëindiging tijdens een zondagsamenkomst 3. Regelmatige ontmoetingen om persoonlijke ervaringen te delen, te bidden, de visie praktisch te maken en te plannen (min. 1x per maand) 4. 2x per jaar een open gesprek met iemand van het leidinggevend team over alles wat met jouw functioneren te maken heeft en het functioneren van jouw doelgebied 5. De mogelijkheid om aan iemand van het leidinggevend team raad te vragen, te overleggen via mail, telefoon, …
11
6. Persoonlijke aanvuring, bemoediging en zorgzaamheid 7. Een budget voor alle groepen en taken van jouw doelgebied 8. Een eventuele financiële tegemoetkoming voor vorming
Het profiel van een coördinator/diaken 1. Vanaf 21 jaar 2. Goed rentmeester zijn over je lichaam, je huwelijk, je kinderen, je financiën, je spreken, je omgang met christenen en niet-christenen 3. Een voorbeeld in woord en daad 4. Stiptheid en verantwoordelijkheidszin 5. Aanwezig zijn in de zondagse ere- en familiedienst zoveel als mogelijk 6. Behoren tot een huis-, jongeren- of vormingsgroep 7. Deelnemen aan de gebeds- en vastendagen indien mogelijk 8. Liefde en een positieve ingesteldheid naar degenen over wie je diaken/coördinator bent. 9. Voldoende je identiteit kennen en jezelf respecteren. 10. Loyaal zijn naar het leidinggevend team en bereidheid en beschikbaarheid tot correctie, begeleiding en evaluatie 11. Engageren voor een bepaalde tijd (bij voorkeur 3 jaar) voorafgegaan door een proefperiode van een jaar 12. Bekwaamheid om opbouwend en toekomstgericht te coachen. 13. Een verantwoordelijkheidstraining/bijbelschooltraining doorlopen hebben 14. Instemmen met de geloofsbelijdenis, visie en structuur van de gemeente 15. Gedoopt zijn in water en in de Heilige Geest 16. Vertrouwd met het gebruiken van de gaven van de Heilige Geest 17. Vrij zijn van verslavingen en ‘gelegenheidszonden’ 18. Wanneer je een fout hebt gemaakt, je zonde aan een vertrouwenspersoon vertellen 19. Instemmen met de financiële principes van de gemeente en tienden geven 20. Gemotiveerd zijn voor vorming en bijscholing
De taakomschrijving van de diaken/coördinator 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Waken over de visie, missie en doelstellingen van de gemeente en het eigen doelgebied Waken over het toevertrouwde budget Regelmatig samenkomen met de anderen van het leidinggevend team Regelmatig samenkomen met eind/medeverantwoordelijken Vormingsmogelijkheden aanreiken Eind/medeverantwoordelijken coachen in hun taakomschrijving Deelnemen aan gemeenteavonden en gebed- en vastendagen (bij voorkeur als echtpaar) Eind/medeverantwoordelijken ondersteunen bij het uitzoeken van programma’s en werkvormen en hen op regelmatige basis zien functioneren in hun taak of groep 9. Het jaarthema/maandthema’s uitwerken 10. De jaarplanning mee invullen (onderverdeeld in 3 perioden: febr-juni / juli-aug / sept-januari) 11. Waken over lidmaatschap en actieve deelname bij VVP en PJV
12
In de christengemeenten hebben we uiteraard ook nog een profiel- en taakomschrijving van voorgangers/opzieners/oudsten en die verschilt niet veel van die voor de diaken/coördinator. In BTC is er ook een profiel- en taakomschrijving voor bedieningen. Voor het hele reilen en zeilen van een gemeente heeft iedere christengemeente een leef- en leerplan dat voor het grootste deel dezelfde inhoud heeft, maar waarbij ook elke christengemeente haar eigen accenten legt wat betreft visie en doelstellingen. Welke (hedendaagse) benamingen vertalen de nieuwtestamentische functies op de meest juiste én meest begrijpbare manier? ‘de 5’ uit Efeze 4 worden meestal bedieningen genoemd, hoewel we dat begrip in de bijbel niet tegenkomen (vanuit het Latijnse ‘minister’). Deze benaming is uitstekend wanneer we daarbij denken aan de meest dienstbare mensen. Je kunt dan ook spreken van een bedieningenteam. Voor de officiële functies in de kerk heeft Paulus ons al benamingen gegeven. Je kunt dan kiezen tussen oudsten of opzieners en de andere groep zijn de diakenen. In de hedendaagse evangelische kerken en pinksterkerken zijn heel wat benamingen gangbaar. In de ene gemeente heb je een oudstenraad met eventueel nog een opziener erboven, in een andere gemeente hebben ze datzelfde model maar spreken dan van de pastors en de senior-pastor, dit in navolging van Engelstalige gemeenten. Nog anderen hebben een voorganger en oudsten en sommigen hebben alleen een voorgangerteam. Er zijn ook gemeenten die diakenen hebben, maar die zijn volgens mij in de minderheid en bovendien is de inhoudelijke invulling van dit type leiderschap meestal veel beperkter dan die in de vroegchristelijke kerk. De vraag blijft: ‘Welke (hedendaagse) benamingen vertalen de nieuwtestamentische functies op de meest juiste én meest begrijpbare manier? In Engelstalige gemeenten ligt het nog al voor de hand om over pastors te blijven spreken, hoewel in het Nieuwe Testament lokale leiders niet zo genoemd worden en we juist over de bediening pastor zouden moeten spreken. Zij kunnen kiezen voor de benaming deacon, maar dan moet die wel de juiste invulling krijgen. Zij zouden ook kunnen kiezen voorde benaming co-worker, fellow worker of fellow servant. Waarvoor zou een nederlandstalige gemeente het best kiezen? Bij de start van de christengemeenten, die verbonden zijn met BTC, hebben we gekozen voor de benaming voorganger, omdat we het voorgaan ook zien bij de herder en zijn kudde en je gemakkelijk het verband legt met een voorbeeld zijn. We hebben ook gekozen voor voorgangerteams omdat dit nieuwtestamentisch is, maar dan weer juist niet voor een seniorleider omdat dat niet nieuwtestamentisch is. Voor diakenen hebben we destijds niet gekozen omdat de juiste inhoudelijke invulling en de verhouding tot de voorgangers ons niet helder voor ogen stond. In de christengemeenten is de betekenis van de diaken nu helder en enkele gemeenten hebben gekozen voor de benaming coördinator. Dat is uitstekend, zolang maar duidelijk is dat het hier over een officiële functie gaat met de voorwaarden die gelden voor diakenen en het duidelijk blijft dat coördinatorschap geen zakelijke aangelegenheid is, maar dat iemand coördinator is om mensen tot zegen te zijn.
13
diakenen/coördinatoren eind- en medeverantwoordelijken medewerkers Doelgroepen: volwassenen en jongeren Doelen: Gemeenschap, Aanbidding, Dienstbaarheid, Onderwijs, Evangelisatie Ondersteunend doel: Beheer
AANBIDDING
GEMEENSCHAP Diaken/Coördinator: Pastoraal- en gebedsteam Eindverantwoordelijken Medeverantwoordelijken Coachen
Gebedsdiamant Eindverantwoordelijke Medewerkers
Kaartjes, attenties en bezoekjes Eindverantwoordelijke Medewerkers
Onthaalteam
Diaken/Coördinator:
Eindverantwoordelijke Medewerkers
Werkgroep zondagsamenkomsten: Prediking, brood en wijn…
Doelgroepen (ouderen, alleengaanden..)
Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijken Medewerkers
Eindverantwoordelijke Mede….
Huisgroepen Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijken
Muziekteam Eindverantwoordelijken Medeverantwoordelijke zangleiders Medewerkers Muzikanten Zangers
Multi Media Eindverantwoordelijke Medewerkers geluid Medewerkers beamer
Werkgroep speciale samenkomsten Opdraagdienst Doopdienst Huwelijks- en begrafenisdienst Verfrissingsamenkomsten Bevrijdingssamenkomsten Feestdagen
DIENSTBAARHEID Diaken/Coördinator Diaconaat Eindverantwoordelijke Medewerkers
Zending Eindverantwoordelijke Medewerkers
Koffie op zondag Medewerkers
Versnapering op zondag Medewerkers
Feestcomité Medewerkers
Decoratie Gebedsgroep Eindverantwoordelijke
Gebedsdagen Eindverantwoordelijken Medewerker
Medewerkers
Video Medewerkers
Fotografie Medewerkers
14
ONDERWIJS
? (4e, 5e, 6e leerjaar)
Diaken/Coördinator
Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke Medewerkers
Werkgroep onderwijs Prediking op zondag Fundament Cursussen Verantwoordelijkheidstraining/bijbelschooltraining Onderwijsmateriaal aanreiken Luister- en beeldmateriaal Jaarthema
Visieavond Eindverantwoordelijke
Boekentafel/winkel Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijken Medewerkers
EVANGELISATIE Diaken/Coördinator
?(1e, 2e, 3e middelbaar) Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke Medewerkers
KidsPraiseParty Medewerkers Muziekteam Dans
Tieners en jeugd (12 t/m 25 jaar) Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijken Decoteam Worshipteam Multimedia
HOP (hour of prayer, power, praise) Eindverantwoordelijke Medewerkers
Werkgroep evangelisatie Evangelisatieactiviteiten Evangelisatiemateriaal verzamelen, ontwerpen Evangelisatiesamenkomsten Evangelisatiecursussen Infotafel Missiebeurs/sponsorwandeling
JONGEREN Diaken/Coördinator Crèche (0 t/m 2,5 jaar) Eindverantwoordelijke Medewerkers
Ki(ng)ki(ds)club (2,5 t/m 5 jaar) Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke Medewerkers
BEHEER Diaken/Coördinator Administratie Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijken Wettelijke aangelegenheden Aanwezigheidslijst Landelijke contacten
Info Eindverantwoordelijke Infoblaadje Infotafel Infogids Website Power point presentaties
Financiën
Joyclub (1e, 2e, 3e leerjaar)
Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke
Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke Medewerkers
Onderhoud Nieuwbouw en verbouwingen Eindverantwoordelijke Medeverantwoordelijke Medewerkers
15
Hoe staat een kerk, die een nieuwtestamentische kerk wil zijn, er tegenover om alle leidinggevende posities open te stellen voor zowel mannen als vrouwen? Wie het er mee eens is dat de apostel Junia een vrouw was en dat Paulus ruimte gaf voor vrouwen om diaken te zijn, zal hier meer voor open staan dan degene die meent dat er in het Nieuwe Testament geen enkele ruimte is voor het officieel aanstellen van een vrouw. De argumenten, dat Paulus zegt dat in Christus man nog vrouw is, dat vrouwen de eerste getuigen van de opstanding van Jezus waren, dat Paulus het een recht vindt om gelovige echtgenotes mee op reis te nemen zoals de andere apostelen (1 Kor.9:5) en dat de afwijzende joodse houding ten opzichte van vrouwen met een openbare functie iets was voor Paulus om rekening mee te houden, zullen tegenstanders niet snel overtuigen om een vrouw een functie te laten bekleden. Zelfs het argument dat het dan toch heel inconsequent is om de jongeren wel aan vrouwen toe te vertrouwen, brengt meestal geen verandering. Mag een vrouw dan alle leeftijden onderwijzen terwijl Paulus schrijft dat ze dat niet mag (1 Timoteüs 2:12)? We moeten daarbij realiseren dat Paulus niet kon verwijzen naar een objectieve gezagsbron. Wij wel, want wij hebben de bijbel als gezagsnorm waaraan wij iedereen kunnen toetsen, dus ook vrouwen. Wie op dit gebied echt een nieuwtestamentische kerk wil zijn, moet mijns inziens alle leidinggevende posities openstellen voor mannen en vrouwen, maar aan mannen de eindverantwoordelijkheid binnen teams van bedieningen, oudsten en diakenen. Daarmee doe je recht aan de vergelijking tussen man en vrouw met Christus en Zijn kerk. In Efeziërs 5:23 staat daarover: ‘Vrouwen, erken het gezag van uw man als dat van de Heer, want een man is het hoofd van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de kerk, het lichaam dat hij gered heeft’. In de christengemeenten zijn echtparen bij een aanstelling altijd samen aangesteld en zijn zij dus ook beide voorgangers. Het feit dat dit altijd zo gegaan is, is heel goed, maar het is niet iets wat moet. Eén uit een echtpaar kan ook voorganger of diaken zijn zolang de ander maar achter die aanstelling kan staan en Bijbels beantwoordt aan de voorwaarden voor de partner van iemand die officieel aangesteld is. Er is in de Christengemeenten ook altijd ruimte geweest om iemand officieel aan te stellen die niet getrouwd is.
16
