Leescentrum. De Bevelanden

Leescentrum ”De Bevelanden”

“Goed leren lezen is een mensenrecht” Lyon 2001

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

02

1 1.1 1.2 1.3 1.4

Beschrijving van het Leescentrum Het doel De medewerkers De doelgroep De hulp die wordt geboden

03 03 03 04 04

2 2.1 2.2

Aanmelding (geldt alleen voor behandeling) Overzicht toelating en uitsluiting Gegevens die voor aanmelding aangeleverd moeten worden

05 05 06

3 3.1 3.2 3.3 3.4

Het Leescentrum in de praktijk Advisering (op de basisschool) Leesbegeleiding (op de basisschool) Behandeling op het Leescentrum Behandeling (inhoudelijk)

07 07 07 07 08

4 5 6

Dyslexie Visie voor de toekomst Aanmelden of meer informatie

10 11 11

7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12

Bijlagen Het onderwijscontinuüm Vier zorgniveaus Formulier aanmelding Formulier toestemming ouders Formulier contract Leerling-dossier + checklist bijlagen Overzicht toelating-uitsluiting Stroomdiagrammen Richtlijnen tekstlezen groep 4 Richtlijnen woordlezen Observatiepunten (Protocol) Checklist dyslexie

12 13 14 21 22 23 35 36 47 48 49 50

Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

2

1. Beschrijving van het Leescentrum 1.1. Het doel Het doel van het Leescentrum is scholen, leerkrachten en leerlingen van het Samenwerkingsverband De Bevelanden te ondersteunen op het gebied van technisch lezen. Het onderwijscontinuüm en de opbouw van zorg voor leerlingen met leesproblemen en dyslexie is ons uitgangspunt. Met het Leescentrum hopen we te voorkomen:  Dat er (te veel) kinderen zijn die door het uitblijven van de juiste vroegtijdige zorg en de gevolgen daarvan, verwezen moeten worden naar het SBO.  Dat kinderen die wel gebaat zijn bij een plaatsing op het SBO, pas geplaatst worden wanneer er sprake is (of zal ontstaan) van sociaal-emotionele problemen als gevolg van leesachterstand. Te denken valt aan: - geen passend leesonderwijs in de groep - te late signalering van leesproblemen - inzet van de juiste interventies - dat er kinderen zijn die de basisschool verlaten met een technisch leesniveau < AVI 9 Voor alle leerlingen is het belangrijk goed te leren lezen. Goed technisch lezen is de basis voor begrijpend lezen én voor alle vormen van leren. De meeste leerlingen leren op de basisschool vanzelfsprekend lezen. Een aantal leerlingen heeft extra hulp en begeleiding nodig. Bij 85% van het schoolcurriculum is lezen van belang. Goed kunnen lezen voorkomt aantasting van het zelfvertrouwen, faalangst en sociaal- emotionele problemen Door leesproblemen in een zo vroeg mogelijk stadium te onderkennen, te begeleiden en te behandelen kunnen ernstige leesproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen. Het Leescentrum is een vraagbaak, wegwijzer en steun bij het vinden van de weg in de wereld van leesproblemen en dyslexie. Ook behandelt het Leescentrum leerlingen van wie het leesproces, ondanks goed leesonderwijs en extra begeleiding, onvoldoende tot ontwikkeling komt. Het Leescentrum is een initiatief en kosteloze voorziening vanuit WSNS.

1.2. De medewerkers De coördinatie, de begeleiding van de betrokken leerkrachten van de basisschool, adviezen in het algemeen over (technisch) leesonderwijs, leesproblemen/ dyslexie en de behandeling van toegelaten kinderen zal gebeuren door ervaren en deskundige leerkrachten van SBO De Tweern. Nu met 2 medewerkers van SBO De Tweern die jarenlange ervaring hebben opgebouwd in het speciaal onderwijs en in het werken met kinderen met lees(spellingproblemen), zowel in groepsverband als het werken in een één-één situatie en deskundig geschoold zijn.


3

De medewerkers hebben ervaring in het afnemen van dyslexieonderzoeken onder supervisie. Verder is er een ruime ervaring aanwezig op het gebied van leesproblemen, vanaf de kleuterleeftijd tot de schoolverlaters. Deze medewerkers investeren blijvend in uitbreiding van deskundigheid en het volgen van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van lezen/spellen en dyslexie. Het Leescentrum wordt bekostigd door Samenwerkingsverband De Bevelanden voor 4 dagdelen per week, verdeeld over 2 leesconsulenten. Op maandagmiddag en woensdagochtend zijn deze leesconsulenten beschikbaar.

1.3. De doelgroep -

leerlingen met leesproblemen die zitten op een basisschool die valt onder het Samenwerkingsverband De Bevelanden. voor expertiseoverdracht: de leerkracht en/of intern begeleiders van scholen die vallen onder het Samenwerkingsverband De Bevelanden.

-

1.4. De hulp die wordt geboden  op school: -

individuele- en/of groepsadvisering (eenmalig of voor langere periode) begeleiding (eenmalig of voor langere periode) leesconsultatie informatie geven over leesproblemen/dyslexie op alle zorgniveaus voorgegevens in kaart brengen afstemming (niveau)groepsplannen/individuele handelingsplannen afstemming school-leerling-ouders criteria-overzicht dyslexiehulp op De Bevelanden begeleiding aanmeldingstraject dyslexieonderzoek

 op het Leescentrum: - oorzaken van leesproblemen diagnosticeren - hulp en advies geven ten aanzien van onderzoek en vervolgbehandeling - leesbehandelingen De behandeling richt zich op motivatie, bewustwording en medeverantwoordelijkheid van de leerling. Zo wordt het leesproces positief gestimuleerd. De behandeling kent een systematische opbouw in het automatiseren van kennis, procedures en compenserende strategieën. Streven is om door overdracht en integratie van het lezen op school en thuis, te komen tot een goede aansluiting bij de groep.


4

2. Aanmelding (geldt alleen voor behandeling) 2.1. Overzicht toelating- en uitsluiting Toelating: 

   

    

Een verslag waaruit blijkt dat er geen sprake is van een algehele leerachterstand. Over het algemeen zijn leerlingen op de basisschool nog niet psychologisch onderzocht, waardoor het IQ niet officieel is vastgesteld. We schatten de intelligentie in door het bekijken van, de resultaten op allerlei andere vakgebieden, de resultaten van begrijpend luisteren en de woordenschat én alleen als dit ook om andere redenen nodig is, adviseren we de school een onderzoek te laten doen. In geval van onderzoek richten we ons op een totaal IQ groter of gelijk aan 80. Als richtlijn voor leesachterstand richten we ons op een onvoldoende leerrendement voor tekst en woordlezen (een significante achterstand die blijft bestaan na een periode van intensieve training). Het rendement is na uitvoering (het verschil tussen het gemeten en gewenste niveau) van het geadviseerde handelingsplan onvoldoende, volgens richtlijnen van het protocol of het stroomdiagram (bijlage 5). Alle letters moeten aangeboden zijn volgens de methode en/of interventies van het protocol dyslexie. We richten ons op beheersing van ongeveer de drempelwaarde van het onderdeel “ letters benoemen” van Struiksma. Er mag dus wel sprake zijn van hiaten in de letterkennis of automatisering daarvan, maar we kunnen in een relatief korte behandelperiode kinderen niet nog vele letters aanleren. De elementaire leeshandeling moet beheerst zijn. Deze vaardigheid kunnen we niet in een korte behandelperiode aanleren. Voor kinderen die lager scoren dan AVI 1 beheersingsniveau, moeten de deelvaardigheden van Struiksma afgenomen worden. Instructieniveau moet onder AVI 6 zijn. Er moet sprake zijn van een primair leesprobleem. De basisschool moet in hun document aantonen met welke leesmethode er op zorgniveau 1 en 2 is gewerkt en welke interventies er (vastgelegd in handelingsplannen) op zorgniveau 3 zijn uitgevoerd en met welk rendement.

Uitsluiting: 

Kinderen van een ander samenwerkingsverband dan het Samenwerkingsverband De Bevelanden.  Ouder(s)/verzorger(s) en/of scholen kunnen niet voldoen aan de voorwaarden die gesteld zijn in de aanmeldingsformulieren.  Uitval op meerdere terreinen; ernstige leer- en of gedragsstoornissen in combinatie met leesproblemen, is vaak wel een contra-indicatie en gebaat bij een andere aanpak. Er mag geen sprake zijn van een algehele leerachterstand. Kinderen met een REC-indicatie alleen in overleg.


5

2.2. Gegevens die voor aanmelding aangeleverd moeten worden Voor aanmelding bij het Leescentrum dient de basisschool zorg te dragen voor:  volledig ingevulde aanmeldingsformulieren school, indien mogelijk gegevens invullen in het leerlingdossier van het Leescentrum (bijlage 2 en 3).  volledig ingevulde formulieren ouders (bijlage 4).  recente toetsen observatiegegevens volgens het protocol.  met welke technisch leesmethode er op zorgniveau 1 en 2 gewerkt is, de tijdsinvestering en de organisatie van het lezen.  geëvalueerde handelingsplannen van aantoonbaar uitgevoerde interventies.  ingevulde Checklist Dyslexie.


6

3. Het Leescentrum in de praktijk 3.1 Advisering (op de basisschool) Het is mogelijk advies te vragen voor een leerling en/of groep met leesproblemen.

3.2 Leesbegeleiding (op de basisschool) Wanneer de leesontwikkeling onvoldoende (na hulp op zorgniveau 3) op gang komt of stagneert (zie overzicht toelating 2.1), kan er begeleiding bij het Leescentrum worden gevraagd. Er vindt een intakegesprek plaats met ouder(s)/verzorger(s) en de school, waarbij van groot belang is dat de leesconsulent in de gelegenheid gesteld wordt om minimaal een half uur met het betreffende kind te werken. De verslaggeving van deze gesprekken wordt door het Leescentrum verzorgd. Er wordt een leerlingdossier ingevuld waarin het behandelplan is opgenomen dat als leidraad dient voor de begeleidingsperiode. Binnen drie maanden wordt het behandelplan geëvalueerd. Gezamenlijk wordt het vervolgtraject besproken.

3.3. Behandeling (op het Leescentrum) Alle partijen (de leerling, de ouder(s)/verzorger(s), de basisschool en het Leescentrum) tekenen een contract. Voor de leerling is de ondertekening meer bedoeld als motivatietechniek. Voor ouders een juridische zaak; immers de leerling verzuimt de lessen op de eigen school. Voor de basisschool en het Leescentrum is ondertekening een formele bekrachtiging van een wederzijdse inspanningsverplichting. Er wordt met alle betrokkenen een leerlingdossier ingevuld waarin het behandelplan is opgenomen dat als leidraad dient voor de behandelperiode. Binnen drie maanden wordt het behandelplan geëvalueerd. Ouder(s)/verzorger(s) en de leerling worden uitgenodigd voor een kennismakingsbezoek op het Leescentrum. De basisschool geeft de leerling gelegenheid om onder schooltijd de behandeling te volgen. Per behandeling werkt de leesconsulent 45 minuten, in een 1 op 1 situatie, met de leerling. Het aantal behandelingen wordt in overleg bepaald. Ouder(s)/verzorger(s) en basisschool worden, gedurende de behandeling, geïnformeerd over de vorderingen via een heenen weerschrift. Tegelijkertijd gaat de basisschool gaat acht weken met het behandelplan aan het werk. Het Leescentrum toetst na acht weken de leerling. De gegevens worden doorgestuurd naar de basisschool. In overleg met het Leescentrum kan er ook op de basisschool getoetst worden. In de 10e week vindt er een evaluatiebespreking plaats op het Leescentrum met ouder(s)/verzorger(s) en school. Tijdens dit gesprek wordt onder andere aandacht besteed aan de kwalitatieve analyse en scores van diverse programma-onderdelen. Gezamenlijk wordt het vervolgtraject besproken.


7

Er vindt tijdens de gehele behandelperiode afstemming tussen het Leescentrum en de basisschool plaats. Voor een efficiënte afstemming is een duidelijk volgsysteem (het liefst digitaal), zowel product- als procesgericht, wenselijk. Kwalitatief goede instrumenten voor de basisscholen zijn: - Protocol Leesproblemen en dyslexie voor groep 1-4 (Wentink en Verhoeven) - Protocol Leesproblemen en dyslexie voor groep 5-8 (Wentink en Verhoeven) - Protocol Leesproblemen en dyslexie voor het Speciaal Basisonderwijs (Wouters en Wentink) - Protocol Leesproblemen en dyslexie Voortgezet Onderwijs (Henneman, Kleijnen en Smits) inclusief een signaleringsinstrument Dyslexie VO (Henneman en Kleijnen). - Binnenkort verschijnt “ Het draaiboek voor school” en “Het draaiboek voor ouders” waarin ook korte en duidelijke informatie over de vergoedingsregeling ernstige dyslexie gegeven wordt. - Het procesvolgsysteem kunt u vinden op de website van WSNS De Bevelanden. Het is wenselijk dat de basisschool het protocol dyslexie op school- en groepsniveau ingevoerd heeft of hiermee een start maakt. Ook is van belang dat de groepsleerkracht en/of remedial teacher planmatig werkt met een (niveau) groepsen/of (individueel) handelingsplan. De intern begeleider bewaakt het proces. Er vindt tijdens de gehele behandelperiode afstemming tussen het Leescentrum, de ouders(s)/verzorger(s) en de leerling plaats (o.a. over huiswerk). Het Leescentrum draagt aan ouder(s)/verzorger(s) leuke ideeën aan om op een speelse manier met de leerling te oefenen én stimuleert voorlezen. Ouder(s)/verzorger(s) krijgen ook het artikel „De tips voor ouders en kind‟.

3.4. Behandeling (inhoudelijk) Het basisplan van de leesbehandeling bestaat uit: 1. automatiseren van kennis en procedures. 2. compenserende strategieën 3. attitude en beleving Deze onderdelen kennen 5 fases  Fase 1 bewustwording (motivatie)  Fase 2 isoleren (doel)  Fase 3 integreren (doel)  Fase 4 generaliseren (doel)  Fase 5 consolideren naar een eigen aanpak (motivatie) In de behandeling zit een systematische opbouw. Concreet kan een behandeling van de leerling (tot 9 jaar) er als volgt uitzien: 1. automatiseren van kennis en procedures:  Klank-tekenkoppeling - aanvullen hiaten - automatisering - flitsen in 0.30 sec. Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

8



Klankstukje-woorddeelkoppeling - bewustwording van en leren omgaan met een automatiseringstekort (eerst goed, dan snel, opbouwen zelfvertrouwen en zelfredzaamheid) Oefenprogramma‟s (op de computer) op letter- woord- en zinsniveau in lezen. Eventueel tasten met behulp van letters/woorden/zinnen op een tastbord in een tastkist. De klank-teken en klankstukje-woorddeeloefeningen worden toegepast in teksten naar interesse. 2. compenserende strategieën  Strategie: - bijwijzen (leesstokje) startend bij de 1e letter, helpt bij het goed starten van het te lezen woord, nauwkeurigheid, voorkomen lettervolgordeverwisseling en aarzelingen - meestal sleeplezen (contextgebruik), ter bevordering van directe woordherkenning, geeft de mogelijkheid van snel toepassen in moeilijker woorden en te komen tot het doel: vloeiend lezen - als houvast in zelfredzaamheid, wat meestal leidt tot succeservaring Vanaf het niveau van (bijna) directe woordherkenning tot uitdaging in minimaal het hoogste instructieniveau.

3. attitude en beleving Een belangrijk onderdeel van de behandeling.  behandeling afstemmen op de attitude, beleving en doelstellingen van het kind  werken aan motivatie; bewustwording en consolideren naar eigen aanpak  kinderen motiveren voor oefeningen die nodig zijn voor de automatisering (flitsen, woordrijen, strategietraining) door het doel duidelijk te maken en resultaten zichtbaar te maken  oefeningen doen in/met teksten naar interesse/belevingsniveau Er zijn dus richtlijnen voor behandeling, maar elke behandeling kan anders zijn mede door de motivatie en overeenstemming met het kind.  De behandeling is gericht op transfer,niet op woordleren.  De behandeling is gericht op een niveau van normalisering.  De behandeling is gericht op integratie in het lezen op school (en thuis). In alle onderdelen is de instructie en feedback van de behandelaar in bewustwording, aanpak en succes van cruciaal belang.


9

4. Dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. Onder een hardnekkig probleem wordt verstaan dat er sprake is van een significante achterstand in lezen en/of spellen, die blijft bestaan na een periode van intensieve hulp (didactische resistentie). Het gemiddeld aantal leerlingen met dyslexie in Nederland is gesteld op 3,6%. Als (ernstige) dyslexie de oorzaak is van de leesproblemen dan zijn leerlingen niet binnen een periode van 2x (of 3x) 8 weken geholpen, maar blijft (specifieke) ondersteuning nodig. Als bij een intake blijkt dat een leerling voldoet aan de criteria van ernstige dyslexie kan het Leescentrum geen hulp bieden, maar worden ouder(s)/verzorger(s) geadviseerd bij de aanmelding bij een daarvoor bevoegde externe hulpinstantie. Voor niet ernstige dyslectische leerlingen kunnen scholen voor deskundig advies of begeleiding terecht bij het Leescentrum om weer op het juiste spoor te komen en de leerling te motiveren. Het is van vele factoren afhankelijk welke ondersteuning verder voor het betreffende dyslectische leerling nodig is:  de ernst van dyslexie  de dyslexie uit zich in problemen met klank-tekenkoppeling en/of woorden/of tekstlezen en/of spelling, automatisering, tempo.  bijkomende factoren; taalproblemen, motorische problemen, faalangst, motivatieproblemen, taakwerkhoudingsproblemen, gedragsproblemen, schoolbelevingsproblemen, leescultuur/acceptatie/ondersteuning thuissituatie.  compensatiemogelijkheden  de beperkte mogelijkheid om tijdsnormering (vloeiendheid) te brengen naar een niveau van normalisering  mogelijkheden, organisatie en deskundigheid betreffende school. Het kan zijn dat er sprake is van een combinatie van ernstige dyslexie met een andere stoornis (co-morbiditeit) . Voor deze leerlingen moet een andere vorm van hulp gezocht worden. Het doel van dyslexie in de zorg wat betreft eenduidigheid ten aanzien van dyslexieonderzoek en behandeling in Nederland is (nog) zeker niet bereikt. Het Leescentrum heeft overleg met overige instanties op De Bevelanden om duidelijkheid te krijgen en een goede afstemming te realiseren.


10

5. Visie voor de toekomst Het is ons streven dat uiteindelijk alle leerlingen, door een goede samenwerking tussen de basisscholen en het Leescentrum, het primair onderwijs op AVI 9 niveau verlaten. Hiervoor is het noodzakelijk dat het leesonderwijs op zorgniveau één, twee en drie (en eventueel op zorgniveau 4) op de juiste manier wordt gehanteerd.

6. Aanmelden of meer informatie U kunt op maandagmiddag of woensdagochtend bellen naar 0113-228887 en vragen naar Marga Mangnus of een e-mail sturen naar het Leescentrum ([email protected]) t.a.v. Marga Mangnus met daarin de naam van de school, de vraag en uw eigen naam. Er zal dan z.s.m. contact met u worden opgenomen.


11

7. Bijlagen BIJLAGE 7.1: Het onderwijscontinuüm De ideale school die voldoet aan de 'gouden standaard' realiseert een Onderwijscontinuüm, lopend van algemene kwaliteitsverhoging van het technisch leesonderwijs, via differentiatiemaatregelen en intensieve remedial teaching binnen de school, tot aan behandeling van dyslectische leerlingen en coaching van deze leerlingen gedurende hun schoolloopbaan. Stap 1: Goede kwaliteit instructiegedrag en klassenmanagement Stap 2: Juiste uitvoering van effectieve methodes voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Stap 3: Goed gebruik van leerlingvolgsysteem (rond technisch lezen) Stap 4: Vaststellen van potentiële uitvallers (zwakste 25%). Differentiatie bij het technisch leesonderwijs. Aanpak binnen de klas. Stap 5: Vaststellen van leerlingen met ernstige leesproblemen (zwakste 10%) Remedial teaching. Stap 6: Vaststellen van achterstand en hardnekkigheid van het leesprobleem; Vermoeden van dyslexie (ongeveer 3 ä 4 %) Stap 7: Vaststellen van dyslexie op basis van psychodiagnostisch onderzoek Stap 8: Gespecialiseerde dyslexiebehandeling Stap 9: Coaching van dyslectische leerlingen Stap 10: Kwaliteitsbeleid van dyslexie op alle onderwijs-/zorgniveaus Stap 11: Professionalisering, ontwikkeling en praktijkonderzoek Stap 12: Overdracht PO naar VO.


12

BIJLAGE 7.2: Vier zorgniveaus 1.Goed leesonderwijs in groepsverband. 1. 2.

Kwaliteit instructiegedrag en klassenmanagement Juiste uitvoering van effectieve methodes voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. 3. Gebruik leerlingvolgsysteem, met genormeerde toetsen rond technisch lezen en spelling (en een procesvolgsysteem) 2. Extra zorg in de (lees/spelling)groepssituatie door de (lees/spelling)groepsleerkracht 4.

Vaststellen van potentiële uitvallers (zwakste 25%).Differentiatie bij het technisch leesonderwijs. Aanpak binnen de klas. 3. Specifieke Interventies uitgevoerd en/of ondersteund door zorgspecialisten in de school 5.

Vaststellen van leerlingen met ernstige leesproblemen (zwakste 10% op basis van genormeerde toets). Individuele instructie voor deze leerlingen. 6. Vaststellen van achterstand en hardnekkigheid van het leesprobleem; vermoeden van dyslexie ( ongeveer 3 á 4 %) 4.Diagnostiek en behandeling in zorginstituut 7. 8. 9.

Vaststellen van dyslexie op basis van psychodiagnostisch onderzoek. Gespecialiseerde dyslexiebehandeling Daarnaast op alle niveau‟s: coaching van dyslectische leerlingen met het doel hen vaardigheden aan te leren, zodat ze leren omgaan met een relatief zwakke leestechniek die tijdens de school- en beroepsloopbaan meer of mindere ernstige onderwijsbelemmeringen oplevert.


13

BIJLAGE 7.3: formulier aanmelding Weer Samen Naar School De Bevelanden Postbus 307 4460 AS Goes tel. (0113) 22 88 87 fax (0113) 23 17 78 e-mail:[email protected]

Aanvraagformulier Leescentrum

Uw informatie wordt vertrouwelijk behandeld

Algemene informatie Naam school

:

Bestuur

:

Adres

:

Postcode/plaats

:

Telefoon

:

Contactpersoon

:

Functie contactpersoon : E-mail

:

Naam leerling

:

Adres

:

Postcode/woonplaats

:

Telefoon

:

Geboortedatum

:

Nationaliteit

:

Schoolloopbaan

:

Didactische leeftijd

:


14

Gegevens van vader: Naam

:

Voornamen :

Geboortedatum

:

Nationaliteit

:

Geboortedatum

:

Nationaliteit

:

Adres (indien afwijkend): Postcode/Woonplaats (indien afwijkend): Telefoonnummer (indien afwijkend): Afgeronde opleiding: Beroep:

Gegevens van moeder: Naam

:

Voornamen : Adres (indien afwijkend): Postcode/Woonplaats (indien afwijkend): Telefoonnummer (indien afwijkend): Afgeronde opleiding: Beroep:

Informatie over de thuissituatie: Gezinssamenstelling Na(a)m(en) broertjes/zusjes:

Geboortedatum:

School/klas:

Andere personen in het gezin:


15

Reden van aanmelding Waar loopt u tegenaan in de begeleiding van deze leerling? enkelvoudige leesproblemen Toelichting:

Sinds wanneer spelen die problemen:

Waarom stelt u juist nu een hulpvraag?

Bijkomende factoren die van toepassing zijn: ontwikkelingsproblemen voorschools Groep 1-2: problemen geletterdheid andere ontwikkelingsproblemen Groep 3 t/m 8: ontwikkelingsproblemen cognitieve problemen gedragsproblemen emotionele problemen taakwerkhoudingsproblemen anders:


16

Begeleidingsgeschiedenis en begeleidingsbehoeften Wat is er al aan concrete hulp geboden?

Aanpassingen in de groep

Periode:

Problematiek:

Opbrengst:

Besproken in leerlingbespreking

Periode:

Problematiek:

Opbrengst:

IB-er

Periode:

Problematiek:

Opbrengst:

RT-er

Periode:

Problematiek:

Opbrengst:

Specialist binnen het bestuur Naam: Specialisme: Periode: Problematiek:

Opbrengst: Onderzoeksverslag toegevoegd: ja/nee


17

Externen HGPD/consultatie

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Eerder bij zorgplatform Contactpersoon: SBO /RPCZ*

periode:

bijlage:

REC (1,2,3,4)*

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Consultatieteam/ZAT

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Onderzoeksbureau als JIPP, BTSW of

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Maatschappelijk werk Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Bureau Jeugdzorg

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Ithaka

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Carousselteam

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

VTO-Team

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Kinderarts

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Logopedie

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Fysiotherapie

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

MEE-Zeeland

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

Anders, nl:

Contactpersoon:

periode:

bijlage:

*Doorhalen wat niet van toepassing is. Gegevens leesonderwijs en( lees)probleem van de leerling. Zorgniveau 1: Welke leesmethode wordt er in de (lees)groep gebruikt:

Is er sprake van groepsdoorbrekend lezen:

Zorgniveau 2: Is er sprake van extra zorg (instructie/oefeningen/aanpak) voor deze leerling binnen de leestijd van deze groep? Ja/nee Zo ja, welke zorg:

Zorgniveau 3: Is er sprake van extra ondersteuning/specifieke interventie buitenom de gewone Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

18

(lees)groepstijd? Ja/nee Zo ja, geef een korte omschrijving en voeg handelingsplannen toe.

Zorgniveau 4: Is er sprake (geweest) van aanvraag en/of hulp van een ander zorginstituut? Ja/nee Zo ja, geef een korte omschrijving:

Probleemanalyse: Omschrijf het probleem van de leerling, waardoor de school in handelingsverlegenheid komt.

Omschrijf in het kort welke (concrete) maatregelen op schoolniveau genomen zijn om het probleem op te lossen.

Formuleer hieronder kernachtig de concrete hulpvraag. M.a.w. wat verwacht u van de hulpverlening?

Hoe verloopt de communicatie met de ouders/verzorgers:


19

Ondertekening De school stelt de leesspecialist in de gelegenheid voor het eerste gesprek met het betreffende kind te kunnen werken. Bij het eerste gesprek met de leesspecialist zijn aanwezig: Groepsleerkracht IB-er RT-er Ouders/verzorgers van het kind anders:………

Dit formulier is ingevuld door

:

Datum

:

Naam intern begeleider:

Naam groepsleerkracht(en):

Naam directeur:

Handtekening:

Handtekening(en):

Handtekening:

Vereiste leerlinggegevens die meegezonden moeten worden: gegevens leesmethode in de groep (zorgniveau 1 en 2) leerlingvolgsysteem volgens protocol: < AVI 1, Struiksma >AVI 1, grafementoets, AVI en DMT + protocollen. individuele handelingsplannen checklist dyslexie citogegevens:spelling, rekenen, begrijpend lezen, luisteren, woordenschat toestemmingsformulier ouder(s)/verzorger(s) Facultatieve leerlingengegevens: psychologisch onderzoek pedagogisch-didactisch onderzoek (onderzoeks)gegevens van externe instantie gegevens logopedie gegevens fysiotherapie protocollen herfstsignalering


20

BIJLAGE 7.4: formulier toestemming ouder(s)/verzorger(s) Weer Samen Naar School De Bevelanden Postbus 307 4460 AS Goes tel. (0113) 22 88 87 fax (0113) 23 17 78 e-mail:[email protected]

Toestemmingsformulier Leescentrum Ouders/verzorgers Uw informatie wordt vertrouwelijk behandeld.

Ondergetekende(n), ouder(s)/verzorger(s) van: Naam leerling : Adres

:

Postcode

:

Plaats

:

Telefoon

:

E-mail

:

geeft hierbij toestemming aan de (basis)school tot een aanmelding en is op de hoogte van de inhoud van het aanmeldingsformulier. is door de school op de hoogte gebracht van de doelstellingen en werkwijze. geeft toestemming aan de (basis)school om belangrijke informatie over (de achtergronden van) de problemen van zoon/dochter door te geven. Alleen informatie om een helder beeld te vormen van de problematiek rondom zoon/dochter (o.a. onderzoek en leerlingvolgsysteem) geeft toestemming aan de school om te overleggen over de problemen en de mogelijke aanpak daarvan. geeft toestemming aan de trajectmanager om relevante informatie op te vragen bij derden, zoals GGD, BJZ. Alleen die informatie die van belang kan zijn voor een optimale begeleiding van zoon/dochter.

Naam ouder(s)/verzorger(s) Datum

:

Handtekening(en)

:

:


21

BIJLAGE 7.5: formulier contract CONTRACT Taken Leescentrum:

-

Een duidelijke beginsituatie vast stellen en een behandelplan opstellen. Behandelplan met betrokkenen bespreken. Twee maal per week een leesbehandeling geven van ¾ uur. Behandeltijden worden aan ouders en school medegedeeld. De mogelijkheid bestaat dat de behandeltijden veranderen na een behandelperiode. Aan het eind van een behandelperiode de voortgangstoetsen afnemen. Een nieuw behandelplan maken of een afrondend verslag maken. Van elke behandeling wordt een kort verslagje geschreven in het zgn. "heen en weer-schrift" De behandelaar draagt zorg voor eventueel oefenmateriaal thuis.

Handtekening Leescentrum:

Taken ouder(s)/verzorger(s): Zorg dragen en verantwoordelijk zijn voor het vervoer van uw kind naar het Leescentrum. In geval van ziekte van uw kind het Leescentrum in kennis stellen van de afwezigheid. Eventueel, maar niet verplicht, een berichtje schrijven in het "heenen weer-boek". Ondersteuning bieden bij het leesproces in de thuissituatie, indien de leesbehandelaar daarom vraagt. (We doelen hierbij op zaken die een paar minuten per dag kosten!) ................. zal zorgen dat het "heenen weer-boek" steeds op en neer gaat tussen school, thuis en het Leescentrum. Handtekening ouders:

Handtekening leerling:

Taken basisschool: De leerling gelegenheid geven om twee maal per week naar het Leescentrum te gaan. De opdrachten die het Leescentrum noemt in het behandelplan uitvoeren. Voor elke behandeling een stukje schrijven in het "heen en weer-schrift". Handtekening en functie verantwoordelijke(n) basisschool:……………………… ……………………………………………………………………………………………….


22

BIJLAGE 7.6: In te vullen door Het Leescentrum

LEERLINGDOSSIER VOORBLAD

Naam leerling:

Geboortedatum:

Groepsverloop:

School:

Adres:

Emailadres:

BRIN:

Datum: Handtekening directeur namens bevoegd gezag

Dhr./Mevr.

In te vullen door de basisschool

Meetmoment 1 Datum afname:

Meetmoment 2 Na 3 maanden Datum afname:

Meetmoment 3 3 maanden na meetmoment 2 Datum afname:

Toets score DL DLE LR% niveau score DL DLE LR% niveau score DL DLE LR% niveau CITO LVS D.M.T. 1a D.M.T. 2a D.M.T. 3a AVI beheersingsniveau AVI instructieniveau CITO LVS Grafementoets of Letters benoemen (Struiksma) CITO LVS Fonementoets of Letterdictee (Struiksma) Spelling CITO LVS of PI-dictee Geelhoed of PI-dictee Struiksma Cito woordenschat Cito Rekenen Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

24


Aanvullende toetsgegevens.

Toets Visusynt 1(Struiksma) Visusynt. II(Struiksma) Audisynt (Struiksma) of Cito LVS Toets voor auditieve synthese Cito LVS voor auditieve analyse of Audant (Struiksma)

Meetmoment 1

Meetmoment 2

Meetmoment 3

Datum afname:

Datum afname:

Datum afname:

score DL DLE LR% niveau score DL DLE LR% niveau score DL DLE LR% niveau

Visdist (Struiksma) Visant (Struiksma) Begrippen(Struiksma) Audist (Struiksma) Begrijpend luisteren CITO LVS of Aarnoutse voorgelezen CITO LVS lezen met begrip SBR CITO LVS lezen met begrip SVR of Taaltoets Alle Kinderen (TAK) tekstBegrip of CITO LVS begrijpend lezen EMT De Klepel Foutenanalyse AVI toets(en) Foutenanalyse Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

25

DMT toetsen Als bijlage toevoegen uitdraai LVS vanaf begin groep 3 en de protocollen AVI en DMT.

In te vullen door Het Leescentrum Samenvatting aanmeldingsformulier: Aanpak op Stappen school

Middelen

Uren per week

Organisatievorm

Begeleider(s)

Bijlage

Begeleiding niveau 1 Begeleiding niveau 2

Begeleiding niveau 3

.


Thuis

Psychologisch onderzoek

Overige gegevens


26


Observeerbare gegevens Leerling

Naam:

Observatie

Taak/werkhouding

Geboortedatum: Aanpakgedrag

Geheugen

Bijkomende problemen/ emotionele factoren - Emotionele reactie op leesproblemen

Leerbaarheid

Rekenen

Groep

Thuissituatie

Voorkeuren leerling

Is leerling voldoende leerbaar?

Getalinzicht

- Reacties groep op leesprestaties

Leescultuur thuis

Hobby‟s en interessegebieden

- Motivatie - Leesplezier

- zelfreflectie en - zelfverbetering - bewustwording

- Klanktekenkoppeling/ lettergroepkennis

Datum: Meetmoment 1 Observatie door:

-

-

-

-

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-

- Concentratie

- Strategiegebruik

- Instructie

- Zelfvertrouwen

-kan de leerling het geleerde toepassen in nieuwe/moeilijkere oefenstof? (integreren)

- Inzicht bewerkingen

- Leescultuur in de groep

-is er sprake van belemmerende factoren?

- Vormgeving leesmateriaal


-

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Observatie door:

Datum: Meetmoment 3

Observatie door:

Datum: Meetmoment 3


-

27

- Taakgerichtheid

- Zelfstandig lezen wel/niet mogelijk


-

-


-

-

-

-

-strategiegebruik (toepassen in overige situaties)

-is er sprake van taal en of auditieve verwerkingsproblemen ?

-kan de leerling het geleerde toepassen in nieuwe situaties? (generaliseren)

risicofactoren dyslexie checklist ingevuld onderzoek aangevraagd dyslexieverklaring

overige leer/gedragsstoorniss en leerling heeft hulp van een andere hulpinstantie

-Automatiseren tafels

Observatie door:

Datum: Meetmoment 3 Conclusie Aanvullende gegevens

Conclusie voor begeleiding


28

INTERVENTIE Leerling Periode

In te vullen door de basisschool Naam:

Geboortedatum:

Eerste interventieperiode van: t/m:

Tweede interventieperiode van : t/m:

Start: Doelen

Doel:

Tussenevaluatie

Eindevaluatie

Doel:

Tussenevaluatie

Eindevaluatie:

DMT 1 : DMT 2 : DMT 3 :

EMT: (Klepel):

DMT 1 : DMT 2 : DMT 3:

DMT 1 : DMT 2 : DMT 3 :

EMT: (Klepel):

DMT 1 : DMT 2 : DMT 3:

AVI AVI AVI

AVI oud:

AVI AVI AVI

AVI AVI AVI

AVI oud:

AVI AVI AVI

Meetbare resultaten: -klank-tekenkoppeling: zonder spiekkaart met spiekkaart -kennis lettergroepen, categorieën: zonder spiekkaart met spiekkaart -woordniveau: DMT 1: DMT 2: DMT 3: -tekstniveau: AVI op beheersingsniveau AVI op instructieniveau Observeerbare resultaten: Volgens de 3 puntschaal 0 +/- of + (0=onvoldoende, +/- middelmatig, + =voldoende/goed) -(kunnen toepassen van) (compenserende)strategieën: - spieken - bijwijzen - sleeplezen - context Attitude en beleving: (zie items aanvullende observaties): Bewustwording: Transfer geleerde strategieën: Motivatie: Leesplezier: Zelfvertrouwen:


29

Aanpak op school

Stappen

Middelen


(invullen voor interventieperiode) (Aanpassingen bij tussenevaluatie kunnen in kleur worden aangegeven) e In geval van 2 interventieperiode opnieuw vullen) Vraag ons deze pagina opnieuw en leeg.)

Uren per week

Organisatie vorm

Begeleider(s)

Bijlage



Thuis

Tussenevaluatie Eindevaluatie

Datum: De basisschool mailt het evaluatieformulier naar Het Leescentrum Eindevaluatiegespreksdatum: Tijd: Waar: Aanwezig: In week .. de resultaten , verwerkt in het leerlingdossier, mailen naar Het Leescentrum.


30

LEERLINGDOSSIER − SAMENVATTING

Meetmoment / Interventieperiode

Verantwoordelijk begeleider

(alleen i.v.m. dyslexie)

Meetmoment 1

Interventie 1

Meetmoment 2

Interventie 2

Meetmoment 3

Groep:

Van:

Groep:

Van:

Groep:

Meetmoment:

T/m:

Meetmoment:

T/m:

Meetmoment:

Datum:

Aantal schoolweken:

Datum:

Aantal schoolweken:

Datum:

Afgenomen door: - standaard toetsgegevens:

Uitgevoerd door: - op zorgniveau 1:


Uitgevoerd door: - op zorgniveau 1:


- aanvullende toetsgegevens:

- op zorgniveau 2:


- op zorgniveau 2:


- op zorgniveau 3:

Resultaten meetmomenten/ Aantal uren instructie interventieperiodes

E-niveau in:

Uren zorgniveau 1:

- op zorgniveau 3:

E-niveau in:

Uren zorgniveau 2: Onvoldoende scores in:

E-niveau in:

Uren zorgniveau 2: Onvoldoende scores in:

Uren zorgniveau 3:

Beschrijving

Uren zorgniveau 1:

Onvoldoende scores in: Uren zorgniveau 3:

zie leerlingdossier pagina:





LVS-gegevens

zie bijlage uitdraai LVS





Onderbouwing vermoeden



31

(alleen i.v.m. dyslexie)

ONDERBOUWING VERMOEDEN ERNSTIGE DYSLEXIE Resultaten

Indicatoren Prestaties lezen en spellen: - lezen op woordniveau - lezen op tekstniveau - spellen Letterkennis bij lezen en spellen: - accuratesse - snelheid Fonologische vaardigheden: - accuratesse - snelheid Hardnekkigheid

Prestaties andere vakgebieden

Overige leerstoornissen


32

Checklist leerlingdossier Leescentrum De Bevelanden voor het aanvragen van een dyslexieonderzoek. (externe instanties) Aanmeldingsformulier externe instantie: -De gegevens van de leerling vermelden -De gegevens van de school vermelden -Het dossier ondertekenen door het bevoegd gezag Leerlingdossier Leescentrum volledig ingevuld toevoegen. Blz. 1: De gegevens van de leerling zijn vermeld De gegevens van de school zijn vermeld Het dossier is ondertekend door het bevoegd gezag. Blz. 2: Meetmoment 1, 2 en 3 zijn ingevuld door de school m.b.t. Score, DL (juiste i.g.v. doubleren), DLE, Ev. LR%, niveau Blz. 3 Aanvullende toetsgegevens Meetmoment 1, 2 en 3 indien beschikbaar Altijd naast de informatie van de leestechniek en leestempo: AVI toetsen Foutenanalyse DMT toetsen Foutenanalyse Blz. 5 en 6 Observeerbare gegevens meetmoment 1, 2 en 3 Blz. 7 Interventie Blz. 8 Aanpak op school (alle kolommen invullen) Begeleiding op niveau 1 Begeleiding op niveau 2 Begeleiding op niveau 3 Begeleiding op niveau 4 Blz. 9 en 10 Volledig invullen. Blz.9. Welke onderdelen bij de laagste 10% of 16 % laagst scoren + 2 periodes extra hulp (hardnekkigheid) en blz.10. omschrijving vermoeden dyslexie (zie eventueel voorbeelddossier Masterplan Dyslexie)

Bijlagen: Na tabblad Meetmoment 1. Meetmoment 1 + Interventieperiode 1 -Protocollen en foutenanalyses toetsen meetmoment 1 (tekstlezen, woordlezen, spelling) -CITO toetsen (vermelden hoe het is afgenomen (voorlezen, met hulpmiddelen etc.) (gegevens herfstsignalering groep 3 en toetsgegevens Struiksma toevoegen) -handelingsplannen -verslagen zorgniveau 4 (externe instanties)

Na tabblad Meetmoment 2. Meetmoment 2 en Interventieperiode 2 -Verslag intake leerling -Verslag intake betrokkenen -Verslag adviesgesprek .-Protocollen en foutenanalyses toetsen meetmoment 2 -CITO toetsen (vermelden hoe het is afgenomen (voorlezen, met hulpmiddelen etc.) -verslagen zorgniveau 4 (externe instanties) Na tabblad Meetmoment 3. Meetmoment 3 -Protocollen en foutenanalyses toetsen meetmoment 3 -CITO toetsen (vermelden hoe het is afgenomen (voorlezen, met hulpmiddelen etc.) -Verslag eindevaluatie -Uitdraai compleet LVS -Checklist dyslexie -Indien aanwezig IQ onderzoek


34

BIJLAGE 7.7: Overzicht toelatings- en uitsluitingscriteria. Toelatingscriteria: T1 geen algehele leerachterstand (IQ > 80) T2 bij onvoldoende leerrendement (stroomdiagram) T3 klank-tekenkoppeling aangeboden T4 elementaire leeshandeling beheerst T5 < AVI 1 Struiksma afgenomen T6 < AVI 6 T7 primair leesprobleem T8 document zorgniveau 1, 2 en 3

Uitsluitingscriteria: U1 van een ander samenwerkingsverband U2 ouders/school voldoen niet aan de voorwaarden U3 REC-indicatie in overleg


35

BIJLAGE 7.8. HET STROOMDIAGRAM LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE (de bladzijdenummering is nog uit de druk 2001)

GROEP 1 EN 2: Programma in de groep Observatiemiddelen Protocol Leesproblemen en Dyslexie, groep 1-2. blz. 31-50 Protocol Leesproblemen en Dyslexie v.h. Speciaal Onderwijs, blz. 70 Extra methodieken en materialen Tussendoelen 1-7 Beginsituatie aanvang groep 3 vastleggen, Protocol Leesproblemen en Dyslexie, OB, blz. 73 Signaleringslijst voor kleuters/checklist dyslexie

GROEP 3:

Aanvankelijk technisch leesmethode Directe Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol Onderbouw, blz. 69-70/ (Protocol Leesproblemen en dyslexie v.h. Speciaal Onderwijs, blz. 81-92 Volgsysteem aanvang leesproces/AVI 1 instructie/AVI 2 instructie)

Streefdoelen Februari: DMT 1 C-niveau Alle letter-klank< Toetsen Protocol Onderbouw, blz. 91-92 koppelingen Interventies 1 en 2 Protocol Onderbouw, blz. 80-90, 97-102 behandeld De elementaire leeshandeling wordt beheerst. Maart: AVI 1 Beheersing AVI 2 Instructie < Toetsen Protocol Onderbouw, blz. 103-104 Letterkennis en decodeervaardigheden toetsen + Effecten van begeleiding voorgaande periode evalueren. Interventies 3 Protocol Onderbouw blz. 106-108 Mei/juni: AVI 2 Beheersing AVI 3 Instructie < Toetsen Protocol Onderbouw, blz. 11-113 Interventies 4 Protocol Onderbouw blz. 118-121, 127-128 !! Op dit tijdstip kan ook worden vastgesteld bij welk kind de aard van de leesproblemen dermate groot en persistent blijkt, dat overleg van buitenaf is geboden/aanmelding Leescentrum en a.h.v. de checklist dyslexie volgen of het “predikaat” dyslexie mogelijk van toepassing is. (Speciaal Onderwijs: AVI 1 Beheersing AVI 2 Instructie Toetsen Protocol en interventies Speciaal Onderwijs Blz. 75-77, 82-87)

GROEP 4:

Voortgezet technisch leesmethode Leesbeleving/leesmotivatie Woordenschatontwikkeling Continue aandacht Direct Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

36

Signaleringstoetsen Protocol Onderbouw, blz. 130 Streefdoelen Oktober/november: AVI 3 beheersing < AVI 3 instructie

toetsen protocol onderbouw 133-134 interventies protocol onderbouw blz. 149-160

echter bij: AVI 2 beheersing of AVI 2 instructie < en/of DMT 2 E Januari: AVI 4 beheersing

<

echter bij: < AVI 3 Instructie Maart/april: AVI 5 beheersing

Leesrace / schoolspecifieke training, in principe van januari-juni Na interventies> leesbehandeling toetsen protocol onderbouw, blz. 139 Interventies protocol onderbouw blz. 149-160 <

<

Mei/juni: <

Na interventies>leesbehandeling

toetsen protocol onderbouw, blz. 144 Interventies protocol onderbouw blz. 149-160 toetsen protocol onderbouw, blz. 145-146

37

GROEP 5:

Voortgezet technisch leesmethode Leesbeleving / leesmotivatie Begrijpend lezen : Belangrijkste strategieën: -voorspellen/voorkennis -vragen stellen -visualiseren‟ -afleidingen maken -bepalen hoofdzaken -verbindingen leggen oorzaak/gevolg -kunnen samenvatten Woordenschat Direct Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Signaleringstoetsen protocol MB en BB, blz. 82-94

Streefdoelen Oktober/november: AVI 6 beheersing < AVI 4 <

interventies 1 protocol MB en BB, blz. 101-132 leesbehandeling/dyslexietraining

Maart/april: AVI 7 beheersing AVI 5

interventies 1 protocol MB en BB, blz. 101-132 eventueel leesbehandeling/ dyslexietraining

GROEP 6:

<

Voortgezet technisch leesmethode Begrijpend lezen / studerend lezen Leesbeleving en leesmotivatie Differentiatie / klassenmanagement Signaleringstoetsen protocol MB en BB, blz. 82-94

Streefdoelen Speciaal onderwijs: elk jaar 2 AVI (instructie) niveau‟s vooruit DMT 75% van streefdoel basisschool volgens Protocol


38

STROOMDIAGRAM GROEP 1 EN 2 Observatiemiddelen /vastleggen per leerling digitaal Tussendoelen 1-7 Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 1 en 2

Programma in de groep Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 1 en 2 Tussendoelen 1 – 7 Extra methodieken en materialen

onvoldoende

beginsituatie groep 3 vast gaan leggen


39

STROOMDIAGRAM GROEP 3 Aanvankelijk technisch leesmethode Directe Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol leesproblemen en dyslexie groep 3

1e fase Herfstsignalering Protocol onderbouw 76

* de aangeboden letters niet beheerst * zwakke decodeervaardigheden

voldoende voortzettingsprogramma

Februari Toetsen onderbouw blz. 91 Evaluatie interventie

Handelingsplan zwakke leerlingen Interventie 1. protocol 3.5 Elementaire leeshandeling

* onvoldoende / * hiaten klank-teken koppeling * elementaire leeshandeling niet beheerst

voldoende

Voortzetting groepsprogramma

Interventie 2.protocol 307 Volledige letterkennis en decodeersnelheid

2e fase Eind maart Toetsen onderbouw blz. 103 Letterkennis + toetsen decodeervaardigheden Effecten begeleiding

onvoldoende / accuratesse - letter-klankkoppeling - decoderen

voldoende AVI 1 beheersing AVI 2 instructie


40

Interventie 3. protocol 3.9 Volledige letterkennis en decodeersnelheid

Voortzetting groepsprogramma

Eind mei Toetsen onderbouw blz. 111 Evalueren effecten interventies Eindverslag leesontwikkeling

* interventies uitgevoerd * enkelvoudig leesprobleem * grafementoets < 100% en snel * elementaire leeshandeling beheerst * AVI 1 I/F

voldoende AVI 2 beheersing AVI 3 instructie DMT 1, 2 en 3 minimaal C-niveau

aanmelding leesbehandeling


41

STROOMDIAGRAM GROEP 4 Voortgezet technisch leesmethode Leesbeleving / leesmotivatie Continue aandacht woordenschat Directe Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 4

Streefdoel AVI 3 beheersing niet gehaald, wel AVI 3 instructie

Aanvullende toetsen + interventies Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 4

voldoende

Streefdoel AVI 3 instructie niet gehaald

Leesrace Een schoolspecifieke leestraining! voldoende

Teruggaan naar groepsprogramma

Streefdoelen Oktober/november: AVI 3 beheersing < AVI 3 instructie echter bij: AVI 2 beheersing of AVI 2 instructie < en/of DMT 2 E Januari: AVI 4 beheersing echter bij: < AVI 3 Instructie Maart/april: AVI 5 beheersing

<

<

<

Mei/juni: <

onvoldoende

leesbehandeling

Toetsen Protocol onderbouw, 133-134 Interventies Protocol Onderbouw blz. 149-160 Leesrace/, in principe van januari – juni schoolspecifieke training na interventie> leesbehandeling Toetsen protocol Onderbouw, blz. 139 Interventies Protocol Onderbouw blz. 149-160 Na interventies>leesbehandeling

Toetsen Protocol Onderbouw, blz. 144 Interventies Protocol Onderbouw blz. 149-160 Toetsen Protocol Onderbouw, blz. 145-146 AVI 3 beheersing na Leesrace/schoolspecifieke training> Leesbehandeling/dyslexietraining.


42

!!! Na specifieke interventies streefdoel (1 niveau onder gemiddelde basisschoolniveau) niet gehaald --------- Leesbehandeling… en m.n. vanaf jan. groep 4 als er na goed onderwijs op zorgniveau 1,2 en 3 sprake is van significante achterstand (leerrendement onvoldoende) m.b.v. de checklist dyslexie met betrokkenen de aanvraag van een dyslexieonderzoek bespreken.


43

STROOMDIAGRAM GROEP 5 Voortgezet technisch leesmethode Leesbeleving/leesmotivatie Begrijpend Lezen Directe Instructie Model Klassenmanagement Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 5

Streefdoel AVI 6 Beheersing niet gehaald

AVI 3 niet gehaald

Aanvullende toetsen + Interventies Protocol Leesproblemen en Dyslexie MB/BB

Leesbehandeling

voldoende

onvoldoende

voldoende

Teruggaan naar het groepsprogramma

Teruggaan naar het groepsprogramma evt. aangevuld met interventie Protocol MB/BB

Continuering leesbehandeling; mogelijk multidisciplinair onderzoek

Streefdoelen Oktober/november: AVI 6 Beheersing < Interventies 1 Protocol MB en BB, blz. 101-132 AVI 4 < Leesbehandeling (sprake van dyslexie mogelijk Maart/april: AVI 7 Beheersing AVI 5

dyslexietraining)

< Interventies 1 Protocol MB en BB, blz. 101-132 < Leesbehandeling (sprake van dyslexie mogelijk dyslexietraining.


44

STROOMDIAGRAM GROEP 6 Voortgezet technisch leesmethode Leesbeleving/leesmotivatie Begrijpend en studerend Lezen Klassenmanagement / Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 6


AVI 6 niet gehaald

Aanvullende toetsen + Interventies Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 6

Schoolspecifieke training/dyslexieonderzoek

voldoende

voldoende


Teruggaan naar het groepsprogramma evt. aangevuld met interventie Protocol MB/BB

onvoldoende

Mogelijk multidisciplinair onderzoek; mogelijk verwijzing specifieke opvang/ specifieke begeleiding/mogelijke dyslexietraining na onderzoek

Streefdoelen Oktober/november: AVI 8 Beheersing < Interventies 1 Protocol MB en BB, blz. 101-132 AVI 6 < Schoolspecifieke training/dyslexietraining Maart/april: AVI 9 Beheersing AVI 7

< Interventies 1 Protocol MB en BB, blz. 101 -132 < Schoolspecifieke training/dyslexietraining.


45

STROOMDIAGRAM GROEP 7 EN 8

Leesbeleving/leesmotivatie Begrijpend en studerend Lezen Klassenmanagement / Differentiatie Signaleringstoetsen Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 7 en 8


AVI 7 niet gehaald

Aanvullende toetsen + Interventies Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 7/8

Schoolspecifieke training/dyslexietraining na onderzoek

voldoende

voldoende


Teruggaan naar het groepsprogramma evt. aangevuld met interventie Protocol MB/BB en voorbereiding Protocol V.O.

onvoldoende

(Continuering) dyslexietraining; compensatie/ dispensatie;mogelijk multidisciplinair onderzoek: mogelijk verwijzing specifieke opvang

We richten ons in het Leescentrum op leesbehandelingen < AVI 5 beheersing, maar hebben wel een stroomdiagram t/m groep 8 bijgevoegd, omdat het leesonderwijs na AVI 5 beheersing niet ophoudt en er ook daarna leesproblemen voorkomen die om tijdige interventie vragen. Ook kunnen kenmerken van dyslexie pas later in de schoolloopbaan zichtbaar worden, zelfs pas voor het eerst in het voorgezet onderwijs. …en ook na AVI 9 beheersing is het onderhouden van de technische leesvaardigheid belangrijk. Zeker zwakkere lezers profiteren daarvan.


46

BIJLAGE 7.9: Richtlijnen voor wanneer in groep 4 hulp van het Leescentrum gewenst kan zijn. Tekstlezen: Streefdoelen voortgezet technisch lezen groep 4 periode

streefdoel

streefdoel

signalering/

Remediëring

Leescentrum

bij onvoldoende leerrendement na 3 maanden remediëring

beheersing

oefen

beheersing

oefen

beheersing

oefen

begin groep4

AVI 2-3

AVI 3-4

AVI<1

AVI<2

AVI<1

AVI<2

okt,

AVI 3

AVI 4

AVI<2

AVI<3

AVI<2

AVI<3

AVI 5

AVI 6

AVI<3

AVI<4

AVI<3

AVI<4

AVI 6

AVI 7

AVI<4

AVI<5

AVI<4

AVI<5

groep4 maart groep4 eind groep4


47

BIJLAGE 7.10 Woordlezen:

Struiksma Minimale AVI Instructieniveau AVI 1 AVI 2

Minimale ruwe Sscore DMT 1

SBO Protocol

24 38

Minimale ruwe score DMT 2 13 23

Minimale ruwe score DMT 3 DMT 1 DMT 2 DMT 3 9 7-13 3-6 14 25-38 14-23 7-14

AVI 3

50

37

25

35-50

21-37

13-25

AVI 4

63

50

37

52-66

37-53

27-39

AVI 5

59

46

60-72

45-59

34-46

AVI 6

64

50

64-75

50-64

39-50

AVI 7

58

72-82

61-72

48-59

AVI 8

62

77-87

67-78

65-65

65

87-97

80-89

68-77

92102

84-93

72-81

AVI 9

Meetmoment 1

AVI 9

Mrt groep 7 groep C

Ruwe score < score SBO protocol

Norme ringstabel CITO

mei groep 3 okt. groep 4 mrt groep 4 mei groep 4 okt groep 5 mrt groep 5 okt groep 6 okt groep 7

inzetten remediëring

Als na 3 maanden remediëring het leerrendement van het gestelde doel < 50% is hulp Leescentrum.


48

BIJLAGE 7.11 OBSERVATIEPUNTEN 1.Klank-tekenkoppeling: - Beheerst de leerling bepaalde klank-letterkoppelingen niet? - Gebruikt de leerling een spiekkaart? 2.Hanteren van leesstrategieën: - Wijst de leerling bij met een vinger of een ander hulpmiddel en op welke wijze? -Als de leerling spelt, doet hij dat hoorbaar of verinnerlijkt? -Als de leerling raadt, doet hij dat op basis van de context (anticiperend) of blindelings? -Maakt de leerling gebruik van lettercombinaties? 3.De leessnelheid: -Hoe is de leessnelheid vergeleken met groepsgenoten? -Begint de leerling regelmatig opnieuw met lezen? -Herhaalt de leerling vaak woorden? 4.Het gebruik van contextinformatie: -Maakt de leerling gebruik van de zincontext bij het lezen van zinnen? -Maakt de leerling gebruik van de illustraties? 5.Problemen met het lezen van bepaalde woorden: -Heeft de leerling problemen met het lezen van bepaalde woorden? -Zo ja, welke soorten woorden zijn dat? Veel zwakke lezers hebben problemen met het lezen van meerlettergrepige woorden en met woorden die voor- of achteraan drie medeklinkers hebben. 6.De uitspraak: - Hoe is de uitspraak tijdens het hardop lezen? Bij sommige leerlingen wordt het lezen negatief beïnvloed door slecht articuleren, het gebruik van dialect of slechte verstaanbaarheid. Vaak is dit al een langer bestaand probleem en is er logopedische informatie bekend van de leerling. 7. Woordenschat: -Hoe is de leeswoordenschat vergeleken met groepsgenoten? 8.Begrijpend lezen: - Hoe is het leesbegrip vergeleken met groepsgenoten? - Hoe is de interpunctie (houdt de leerling rekening met leestekens?) en de zinsmelodie? Vaak kun je aan de intonatie horen of de leerling begrijpt wat hij leest.

l

9.Metacognitieve vaardigheden - Corrigeert de leerling zelf fouten tijdens het hardop lezen? 10.Leesmotivatie: -Hoe is de leesmotivatie van de leerling?


49

BIJLAGE 7.12 CHECKLIST DYSLEXIE Kenmerken bij kleuters kunnen zijn: -moeite om namen, kleuren en versjes te onthouden -nog krompraten, zwakke zinsbouw en grammatica -matig fonemisch bewustzijn; zwakke auditieve discriminatie, synthese, analyse en geen gevoel voor rijmen -geen belangstelling voor letters en woorden, geen zin om eigen naam te leren schrijven

ja

nee

weet niet

Kenmerken bij lezen, spellen , schrijven en leren in het algemeen: Lezen: -problemen met het onthouden van de grafeem-foneemkoppelingen (letterkennis) -m.n problemen met discriminatie b/d, e/a (h/n) , ei/ie, u-ui-eu-uu (soms bij los aangeboden letters (al) wel goed, maar in (langere) woorden of onzinwoorden te signaleren -het koppelen van visueel-auditieve letter-/woordverwerking Is verstoord/vertraagd -moeite met snel en accuraat analyseren van woorden in losse klanken -moeite met het auditief samenvoegen (synthetiseren van losse klanken in een woord ) -moeite met de visuele synthese -moeite met het aangeven van de positie van een klank in een woord -moeite met het hersynthetiseren van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of toegevoegd - de leesproblemen doen zich m.n. voor bij het lezen van woorden en lettercombinaties - haperend lezen en veel herstellen vanuit de context Spellen: -veel basale spellingfouten als gevolg van een automatiseringstekort -problemen lange/korte klanken -problemen met discriminatie b/d, ei/ie, u-ui-eu-uu -problemen met klankposities -beperkte kennis van spellingregels en – patronen -beperkt spellingbewustzijn en onvoldoende neiging tot zelfcorrectie -verkeerde toepassing in spontane schrijfactiviteiten van spellingregels die ze wel kennen -het woordbeeld van moeilijke woorden op groep 7/8-niveau (bijvoorbeeld leenwoorden) komt moeizaam tot stand Schrijven: -onleesbaar handschrift als gevolg van een zwak ontwikkelde fijne motoriek -veel doorhalingen -traag schrijftempo -losse woorden aan elkaar schrijven -samengestelde woorden los schrijven Informatiebrochure “Leescentrum De Bevelanden” 18-10-2010

50

ja

nee

weet niet

Rekenen: -zwakke tijdsoriëntatie -moeite met snel hoofdrekenen, leren van tafels en onthouden van mathematische symbolen -omdraaien van getallen boven de tien -problemen met volgordes -leesfouten bij vraagstukken die woorden bevatten Spraak-taal: -de verwerking van spraakklanken is verstoord/vertraagd -het snel achter elkaar benoemen van letters en cijfers Is vertraagd/verstoord -spreken: woordvindingsproblemen en/of zinsbouwproblemen -problemen met taalstructuuroefeningen in de taalmethode (bijv. zinnen maken of veranderen) Algemeen: -dyslexie komt in de familie voor -chaotisch handelen -vergeetachtig / slordig in de klas -moeite met ( mondelinge) meervoudige opdrachten te onthouden en uitvoeren -wisselende leerhouding, goede en slechte dagen -veel tijd nodig hebben voor huiswerkopdrachten en toetsen


51

Leescentrum. De Bevelanden

Recommend Documents